644 644

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

potest concludi, quod baptismus simpli- potest concludi, quod baptismus simpli- citer sequatur poenitentiam, sed secun- citer sequatur poenitentiam, sed secun- dum quid tantum et in quodam casu: dum quid tantum et in quodam casu: et illa pœnitentia non est tota integritate et illa pœnitentia non est tota integritate sua, sed est ibi aliquid pœnitentiæ quod sua, sed est ibi aliquid pœnitentiæ quod non habet exteriorem satisfactionem : non habet exteriorem satisfactionem : nec etiam interiori indiget, nisi quantum nec etiam interiori indiget, nisi quantum ad hoc quod removeatur fictio, et non ad hoc quod removeatur fictio, et non quantum ad dimissionem culpæ vel quantum ad dimissionem culpæ vel poenæ quia ad hoc sufficit baptismus. poenæ quia ad hoc sufficit baptismus. Unde licet ibi dimittatur culpa, et quæ- Unde licet ibi dimittatur culpa, et quæ- dam pars pœnæ, hoc tamen non exigit dam pars pœnæ, hoc tamen non exigit baptismus, sed fit gratia quæ datur pœ- baptismus, sed fit gratia quæ datur pœ- nitenti præparanti se ad baptismum. nitenti præparanti se ad baptismum.

ARTICULUS XLIX. ARTICULUS XLIX.

An poenitentia sit fundamentum, et An poenitentia sit fundamentum, et qualiter sit? qualiter sit?

Secundo quæritur, Utrum poenitentia Secundo quæritur, Utrum poenitentia sit fundamentum, et qualiter sit? sit fundamentum, et qualiter sit?

Et circa hoc quæruntur quatuor, scili- Et circa hoc quæruntur quatuor, scili- cet an sit fundamentum, et qualiter cet an sit fundamentum, et qualiter sit? sit?

Secundo, Quæ sint in illo funda- Secundo, Quæ sint in illo funda- mento? mento?

Tertio, De numero eorum. Tertio, De numero eorum.

Quarto, Quo ordine in fundamento Quarto, Quo ordine in fundamento collocentur ? collocentur ?

VIDETUR autem circa primum, quod VIDETUR autem circa primum, quod poenitentia non sit fundamentum, poenitentia non sit fundamentum,

1. Per illud Apostoli, I ad Corinth. 1. Per illud Apostoli, I ad Corinth. 111, 11 Fundamentum enim aliud nemo 111, 11 Fundamentum enim aliud nemo potest ponere, præter id quod positum est, potest ponere, præter id quod positum est, quod est Christus Jesus in uno autem quod est Christus Jesus in uno autem ædificio non est nisi unum fundamentum: ædificio non est nisi unum fundamentum: ergo videtur, quod pœnitentia non sit ergo videtur, quod pœnitentia non sit fundamentum. fundamentum.

: :

2. Adhuc, Ad Hebr. x1, 1: Est autem 2. Adhuc, Ad Hebr. x1, 1: Est autem fides sperandarum substantia rerum, fides sperandarum substantia rerum, ubi dicit Glossa, id est, fundamentum : ubi dicit Glossa, id est, fundamentum : et ex hoc sequitur idem quod prius. et ex hoc sequitur idem quod prius.

1 Cf. Supra, Dist. XIII. 1 Cf. Supra, Dist. XIII.

3. Adhuc, Fundamentum est quod pri- 3. Adhuc, Fundamentum est quod pri- mo occurrit in ædificio spirituali: sed mo occurrit in ædificio spirituali: sed fides primo occurrit: ergo fides est fun- fides primo occurrit: ergo fides est fun- damentum et non pœnitentia. PROBATIO damentum et non pœnitentia. PROBATIO minoris est quod dicit Apostolus, ad minoris est quod dicit Apostolus, ad Hebr. xi, 6 Credere oportet accedentem Hebr. xi, 6 Credere oportet accedentem ad Deum quia est, et inquirentibus se ad Deum quia est, et inquirentibus se remunerator sit. remunerator sit.

4. Adhuc, Nihil est fundamentum in 4. Adhuc, Nihil est fundamentum in ædificio spirituali, cujus esse aliud spiri- ædificio spirituali, cujus esse aliud spiri- tuale præcedit in eodem ædificio : sed tuale præcedit in eodem ædificio : sed esse pœnitentiæ aliud præcedit in spiri- esse pœnitentiæ aliud præcedit in spiri- tualibus ergo ipsa non est fundamen- tualibus ergo ipsa non est fundamen- tum. PROBATIO minoris est id quod supra tum. PROBATIO minoris est id quod supra habitum est, ubi dictum est, quod pœ- habitum est, ubi dictum est, quod pœ- nitentiæ virtus timore concipitur : et nitentiæ virtus timore concipitur : et quia omnia illa quæ primo disputata in- quia omnia illa quæ primo disputata in- veniuntur, qualiter poenitentia sit prima veniuntur, qualiter poenitentia sit prima virtus, valent ad istud, ideo omnia circa virtus, valent ad istud, ideo omnia circa hoc sufficiant pro parte una. hoc sufficiant pro parte una.

IN OPPOSITUM autem objicitur : IN OPPOSITUM autem objicitur :

1. Per illud Apostoli, ad Hebr. vi, 1; 1. Per illud Apostoli, ad Hebr. vi, 1; Non rursum jacientes fundamentum Non rursum jacientes fundamentum poenitentiæ : ubi dicit Glossa, id est, non poenitentiæ : ubi dicit Glossa, id est, non jacientes poenitentiam, quasi pro lapide jacientes poenitentiam, quasi pro lapide in fundamento: ergo pœnitentia est in fundamento: ergo pœnitentia est fundamentum. fundamentum.

2. Adhuc, In illo primo fundatur nova 2. Adhuc, In illo primo fundatur nova vita, ex quo deficit prius vetus : sed vita, ex quo deficit prius vetus : sed illa, sicut sæpius habitum est, deficit in illa, sicut sæpius habitum est, deficit in poenitentia primo ergo ibi primo fun- poenitentia primo ergo ibi primo fun- datur nova vita: ergo pœnitentia est datur nova vita: ergo pœnitentia est fundamentum, ut videtur. fundamentum, ut videtur.

SOLUTIO. Dicendum, quod fundamen- Sl SOLUTIO. Dicendum, quod fundamen- Sl tum multipliciter accipitur in sacra Scri- tum multipliciter accipitur in sacra Scri- ptura, scilicet, primum fundans extra, ptura, scilicet, primum fundans extra, scilicet in Deo : et hoc est immobilitas scilicet in Deo : et hoc est immobilitas divinæ electionis : et de hoc dicitur, II divinæ electionis : et de hoc dicitur, II ad Timoth. 11, 19: Sed firmum funda- ad Timoth. 11, 19: Sed firmum funda- mentum Dei stat, habens signaculum mentum Dei stat, habens signaculum hoc. Unde ibidem Glossa: << Isti stant hoc. Unde ibidem Glossa: << Isti stant quos Deus elegit, et immobiliter in fide quos Deus elegit, et immobiliter in fide fundavit. » fundavit. »

Aliter dicitur fundamentum in corpore Aliter dicitur fundamentum in corpore mystico fundans, et non in membro spi- mystico fundans, et non in membro spi- rituali et est fundamentum virtutis in- rituali et est fundamentum virtutis in-

11. 11.

IN IV SENTENT. DIST. XVI, D, ART. 50. IN IV SENTENT. DIST. XVI, D, ART. 50.

fusæ de coelo, de quo, Isa. LIV, 11 et 12: fusæ de coelo, de quo, Isa. LIV, 11 et 12: Fundabo te in sapphiris et ponam Fundabo te in sapphiris et ponam jaspidem propugnacula tua, ubi dicit jaspidem propugnacula tua, ubi dicit Glossa: « Quia per sapphiros qui cœle- Glossa: « Quia per sapphiros qui cœle- stem habent colorem, signantur vir- stem habent colorem, signantur vir- tutes. » tutes. »

Tertio, dicitur fundamentum fundans Tertio, dicitur fundamentum fundans membrum singulariter: et hoc multiplici- membrum singulariter: et hoc multiplici- ter, scilicet ex parte intellectus, et ex par- ter, scilicet ex parte intellectus, et ex par- te affectus. Ex parte autem intellectus te affectus. Ex parte autem intellectus dupliciter, scilicet, secundum quod est ex dupliciter, scilicet, secundum quod est ex auditu exteriori, vel secundum quod est auditu exteriori, vel secundum quod est per lumen intellectus infusum fundatum per lumen intellectus infusum fundatum in veritate credendorum : et primo modo in veritate credendorum : et primo modo doctrina prædicationis Apostolorum et doctrina prædicationis Apostolorum et Apostolicorum virorum dicitur funda- Apostolicorum virorum dicitur funda- mentum de quo habetur, Apocal. XXI, mentum de quo habetur, Apocal. XXI, 19 Fundamenta muri civitatis duode- 19 Fundamenta muri civitatis duode- cim, quæ fundamenta sunt doctrinæ cim, quæ fundamenta sunt doctrinæ duodecim Apostolorum. Intellectus au- duodecim Apostolorum. Intellectus au- tem fundamentum dicitur fides. Ex parte tem fundamentum dicitur fides. Ex parte autem fundationis in affectu est pœni- autem fundationis in affectu est pœni- tentia fundamentum, et alia quædam tentia fundamentum, et alia quædam de quibus infra dicetur in sequenti arti- de quibus infra dicetur in sequenti arti- culo quæstionis. culo quæstionis.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod ibi AD PRIMUM ergo dicendum, quod ibi loquitur de fundatione venientis ad ædi- loquitur de fundatione venientis ad ædi- ficium, non existentis in ædificio ipso : ficium, non existentis in ædificio ipso : quia fides venienti primo oculos aperit: quia fides venienti primo oculos aperit: sed pœnitentia locat eum, et efficit con- sed pœnitentia locat eum, et efficit con- trarium ab ædificio spirituali. trarium ab ædificio spirituali.

141 2. AD ALIUD dicendum, quod fides est pri- 141 2. AD ALIUD dicendum, quod fides est pri- ma, quæ per cognitionem facit in nobis ma, quæ per cognitionem facit in nobis substare speranda: sed tamen ipsa non substare speranda: sed tamen ipsa non non est proximum locans ædificium, sed non est proximum locans ædificium, sed potius poenitentia locum purgans, et ini- potius poenitentia locum purgans, et ini- tians fundamenta in bono. tians fundamenta in bono.

et 4. AD ALIUD dicendum, quod non oportet et 4. AD ALIUD dicendum, quod non oportet quod hoc sit fundamentum : et hoc ideo, quod hoc sit fundamentum : et hoc ideo, quia fides et timor possunt secundum quia fides et timor possunt secundum actus informes præcedere fundamenti actus informes præcedere fundamenti substantiam quia fides est sicut causam substantiam quia fides est sicut causam ædificandi ostendens, et timor sicut fo- ædificandi ostendens, et timor sicut fo- diens pœnitentia autem sicut construens diens pœnitentia autem sicut construens totum ædificium per contritionem, con- totum ædificium per contritionem, con- fessionem, et satisfactionem, licet timor fessionem, et satisfactionem, licet timor

: :

et fides habitus informati gratia et cha- et fides habitus informati gratia et cha- ritate, sint de fundamento et ædifi- ritate, sint de fundamento et ædifi- cio. cio.

645 645

Et per hoc etiam patet solutio ad Et per hoc etiam patet solutio ad

sequens. sequens.

ARTICULUS L. ARTICULUS L.

Quæ sint in illo fundamento? et, An Quæ sint in illo fundamento? et, An poenitentia quæ est fundamentum, sit poenitentia quæ est fundamentum, sit virtus vel sacramentum ? virtus vel sacramentum ?

Secundo quæritur, Quæ sint in illo Secundo quæritur, Quæ sint in illo fundamento? fundamento?

Dicit autem Glossa super epistolam Dicit autem Glossa super epistolam ad Hebr. vi, 1, quia sex sunt de funda- ad Hebr. vi, 1, quia sex sunt de funda- mento isto: et hæc sunt verba Glossæ : mento isto: et hæc sunt verba Glossæ : « Hoc autem fundamentum dividit in « Hoc autem fundamentum dividit in sex, quæ sunt inchoatio, scilicet pœni- sex, quæ sunt inchoatio, scilicet pœni- tentia, fides, baptismi doctrina, et impo- tentia, fides, baptismi doctrina, et impo- sitio manuum, et resurrectio, et judi- sitio manuum, et resurrectio, et judi- cium. » De poenitentia quidem disputa- cium. » De poenitentia quidem disputa- tum est quantum sufficit in quæstione tum est quantum sufficit in quæstione præcedenti. præcedenti.

: :

Quæritur autem, De qua pœnitentia Quæritur autem, De qua pœnitentia intelligitur, quod sit fundamentum intelligitur, quod sit fundamentum utrum de illa quæ est virtus, aut de illa utrum de illa quæ est virtus, aut de illa quæ est sacramentum? quæ est sacramentum?

Videtur autem, quod de illa quæ est Videtur autem, quod de illa quæ est virtus : quia virtus : quia

1. Virtus vitio contrariatur: et pœniten- 1. Virtus vitio contrariatur: et pœniten- tia virtus est quæ perimit veterem homi- tia virtus est quæ perimit veterem homi- nem ergo ipsa primo inchoat novum : nem ergo ipsa primo inchoat novum : et hoc est esse fundamentum primum in et hoc est esse fundamentum primum in ædificio ergo pœnitentia virtus est illa ædificio ergo pœnitentia virtus est illa quæ est fundamentum. quæ est fundamentum.

2. Adhuc, Poenitentia virtus est illa 2. Adhuc, Poenitentia virtus est illa quæ movet ad detestationem peccati, quæ movet ad detestationem peccati, sicut supra habitum est: sed hoc primo sicut supra habitum est: sed hoc primo faciendum est, scilicet motus in destru- faciendum est, scilicet motus in destru- ctionem peccati: ergo pœnitentia secun- ctionem peccati: ergo pœnitentia secun- dum quod est virtus, primo est fundans dum quod est virtus, primo est fundans poenitentem in ædificio spirituali. poenitentem in ædificio spirituali.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Super illud Apostoli, ad Hebr. vi, 1: 1. Super illud Apostoli, ad Hebr. vi, 1: Non rursum jacientes fundamentum Non rursum jacientes fundamentum poenitentiæ, dicit Hieronymus : « Qui- poenitentiæ, dicit Hieronymus : « Qui- cumque aliquos ad fidem convertit, prius cumque aliquos ad fidem convertit, prius

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 1. Quæst. 1.

Quæst. 2. Quæst. 2.

646 646

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

docet pœnitere, et baptizari in remissio- docet pœnitere, et baptizari in remissio- nem peccatorum: » sed poenitentia secun- nem peccatorum: » sed poenitentia secun- dum quod docetur a ministro Ecclesiæ, dum quod docetur a ministro Ecclesiæ, sacramentum est : ergo pœnitentia se- sacramentum est : ergo pœnitentia se- cundum quod est sacramentum, est fun- cundum quod est sacramentum, est fun- damentum. damentum.

2. Item, Alia quædam sacramenta po- 2. Item, Alia quædam sacramenta po- nuntur in fundamento, scilicet baptis- nuntur in fundamento, scilicet baptis- mus, et confirmatio ergo et poenitentia mus, et confirmatio ergo et poenitentia ibi pro sacramento accipitur. ibi pro sacramento accipitur.

3. Item, Joannes qui poenitere docuit ¹, 3. Item, Joannes qui poenitere docuit ¹, docuit confiteri et satisfacere. Unde dici- docuit confiteri et satisfacere. Unde dici- tur ibi, quod exibant ad eum confitentes tur ibi, quod exibant ad eum confitentes peccata sua²: et dedit eis consilium, qua- peccata sua²: et dedit eis consilium, qua- liter dignos poenitentiæ fructus facerent liter dignos poenitentiæ fructus facerent in satisfactione: sed poenitentia sic in in satisfactione: sed poenitentia sic in suis partibus considerata est sacramen- suis partibus considerata est sacramen- tum ergo secundum quod est sacramen- tum ergo secundum quod est sacramen- tum, est fundamentum. tum, est fundamentum.

DEINDE quæritur de secundo, quod est DEINDE quæritur de secundo, quod est in fundamento, scilicet de fide. in fundamento, scilicet de fide.

Videtur enim, quod charitas sit magis Videtur enim, quod charitas sit magis fundamentum : quia fundamentum : quia

1. Fundamentum est radix: sed cha- 1. Fundamentum est radix: sed cha- ritas est radix boni : unde Gregorius: ritas est radix boni : unde Gregorius: « Non habet aliquid viroris ramus boni « Non habet aliquid viroris ramus boni operis, nisi manserit in radice charita- operis, nisi manserit in radice charita- tis» ergo charitas est fundamentum. tis» ergo charitas est fundamentum.

2. Item, Ad Ephes. I, 17 et 18 : In 2. Item, Ad Ephes. I, 17 et 18 : In charitate radicati et fundati, ut possitis charitate radicati et fundati, ut possitis comprehendere cum omnibus sanctis, etc. comprehendere cum omnibus sanctis, etc.

3. Adhuc, Timor videtur esse funda- 3. Adhuc, Timor videtur esse funda- mentum quia timor est initium sapien- mentum quia timor est initium sapien- tiæ, ut dicitur, Eccli. 1, 16. Alia autem tiæ, ut dicitur, Eccli. 1, 16. Alia autem quædam ad hoc valentia, supra notata quædam ad hoc valentia, supra notata sunt, ubi quæsitum est, qualiter pœni- sunt, ubi quæsitum est, qualiter pœni- tentia sit prima virtus ³. tentia sit prima virtus ³.

DEINDE quæritur de doctrina bap- DEINDE quæritur de doctrina bap- tismi. tismi.

1. Cum enim neophytus non doceatur 1. Cum enim neophytus non doceatur tantum baptizari, sed multa alia, quare tantum baptizari, sed multa alia, quare aliorum doctrina non ponitur in funda- aliorum doctrina non ponitur in funda- mento, sicut doctrina baptismatis? mento, sicut doctrina baptismatis?

2. Adhuc, Non est nisi unum baptis- 2. Adhuc, Non est nisi unum baptis-

1 Cf. Matth. III, 1 et seq., et Luc. III, 3 et 1 Cf. Matth. III, 1 et seq., et Luc. III, 3 et seq. seq.

5: 5: baptis- baptis- Вар- Вар-

ma, ut dicit Apostolus, ad Ephes. iv, ma, ut dicit Apostolus, ad Ephes. iv, Unus Dominus, una fides, unum Unus Dominus, una fides, unum ma ergo inconvenienter dicit, «< ma ergo inconvenienter dicit, «< tismatum. » tismatum. »

DEINDE quæritur de quarto, scilicet de l DEINDE quæritur de quarto, scilicet de l impositione manuum quæ fit in Confir- impositione manuum quæ fit in Confir- matione. matione.

Videtur autem, quod Eucharistia ma- Videtur autem, quod Eucharistia ma- gis sit fundamentum : quia gis sit fundamentum : quia

1. In ipsa est Dominus sacramentorum, 1. In ipsa est Dominus sacramentorum, a quo omne sacramentum contrahit a quo omne sacramentum contrahit suum vigorem: ergo magis fundat quam suum vigorem: ergo magis fundat quam confirmatio. confirmatio.

2. Adhuc, Sine fundamento non habe- 2. Adhuc, Sine fundamento non habe- tur aliquid de ædificio spirituali: sed sine tur aliquid de ædificio spirituali: sed sine confirmatione habetur aliquid quoad confirmatione habetur aliquid quoad gratiam et gloriam : ergo confirmatio gratiam et gloriam : ergo confirmatio non est fundamentum. PRIMA patet per non est fundamentum. PRIMA patet per se. SECUNDA probatur ex hoc quod multi se. SECUNDA probatur ex hoc quod multi decedentes non confirmati transeunt ad decedentes non confirmati transeunt ad gloriam, sicut multi parvuli et adulti, gloriam, sicut multi parvuli et adulti, cum non sit sacramentum necessitatis. cum non sit sacramentum necessitatis.

3. Adhuc, Confirmatio ædificiorum ma- 3. Adhuc, Confirmatio ædificiorum ma- gis est in summo per subtilem clausu- gis est in summo per subtilem clausu- tam testudinis, quam in fundamento: tam testudinis, quam in fundamento: ergo videtur, quod confirmatio magis ergo videtur, quod confirmatio magis pertinet ad perfectionem, quam ad fun- pertinet ad perfectionem, quam ad fun- damentum. damentum.

4. Adhuc, Quod fundatur, non est: 4. Adhuc, Quod fundatur, non est: quod autem confirmatur, est : ergo quod quod autem confirmatur, est : ergo quod fundatur, non confirmatur: ergo confir- fundatur, non confirmatur: ergo confir- matio non est fundamentum. matio non est fundamentum.

DEINDE quæritur de quinto, quod est DEINDE quæritur de quinto, quod est resurrectio. resurrectio. Videtur enim, quod hoc superfluat : Videtur enim, quod hoc superfluat :

quia quia

1. Intelligitur in fide. 1. Intelligitur in fide.

2. Ahuc, Cum omnia peccata remittan- 2. Ahuc, Cum omnia peccata remittan- tur in unitate et communione Ecclesiæ, tur in unitate et communione Ecclesiæ, videtur quod poenitens in quo fundatur videtur quod poenitens in quo fundatur nova vita, magis debet moveri credendo nova vita, magis debet moveri credendo articulum illum qui est, « In sanctam articulum illum qui est, « In sanctam Ecclesiam et sanctorum communionem, Ecclesiam et sanctorum communionem, quam illum qui est, « Carnis resurre- quam illum qui est, « Carnis resurre-

2 Matth. 111, 6. 2 Matth. 111, 6.

3 Cf. Supra, Dist. XIII. 3 Cf. Supra, Dist. XIII.

Qua Qua

beest: 5. beest: 5.

olutio. olutio.

d 1. d 1.

Ad 2, Ad 2,

IN IV SENTENT. DIST. XVI, D, ART. 50. IN IV SENTENT. DIST. XVI, D, ART. 50.

ctionem: » ergo ille magis debet poni in ctionem: » ergo ille magis debet poni in fundamento, quam iste. fundamento, quam iste.

ULTIMO quæritur de sexto, qui est in ju- ULTIMO quæritur de sexto, qui est in ju- dicio. dicio.

In judicio enim terror est judicis: er- In judicio enim terror est judicis: er- go inclinatio in desperationem: quia se- go inclinatio in desperationem: quia se- cundus adventus terret, et primus mul- cundus adventus terret, et primus mul- cet peccatorem ad spem: ergo cum spes cet peccatorem ad spem: ergo cum spes magis expediat poenitenti, quam timor magis expediat poenitenti, quam timor terrens, magis deberet poni in funda- terrens, magis deberet poni in funda- mento articuli incarnationis qui est de mento articuli incarnationis qui est de primo adventu, quam judicii qui est de primo adventu, quam judicii qui est de secundo. secundo.

SOLUTIO. Dicendum, quod sicut dicit SOLUTIO. Dicendum, quod sicut dicit Glossa in epistolam ad Hebr. vi, 1, illa Glossa in epistolam ad Hebr. vi, 1, illa sex sunt de fundamento religionis Chri- sex sunt de fundamento religionis Chri- stianæ, quæ fundatur in adveniente ad stianæ, quæ fundatur in adveniente ad ipsam et quædam istorum sunt sicut ipsam et quædam istorum sunt sicut fundamenta proxima ædificio: et quæ- fundamenta proxima ædificio: et quæ- dam sunt sicut fundamenta prima locan- dam sunt sicut fundamenta prima locan- tia fundamentum proximum, ut habebi- tia fundamentum proximum, ut habebi- tur in articulo sequenti. tur in articulo sequenti.

AD ID ergo quod primo de pœnitentia AD ID ergo quod primo de pœnitentia quæritur,dicendum quod secundum statum quæritur,dicendum quod secundum statum adulti venientis ad Christianam religio- adulti venientis ad Christianam religio- nem, poenitentia sacramentum secundum nem, poenitentia sacramentum secundum aliquid sui, scilicet removens fictionem, aliquid sui, scilicet removens fictionem, est de his quæ primo exiguntur: et ideo est de his quæ primo exiguntur: et ideo est de fundamento, sicut et videtur est de fundamento, sicut et videtur innuere Glossa, et in contrarium obje- innuere Glossa, et in contrarium obje-

ctio facta. ctio facta.

AD ID autem quod in contrarium pri- AD ID autem quod in contrarium pri- mo objicitur, dicendum quod verum est mo objicitur, dicendum quod verum est quod vitio virtus contrariatur: sed se- quod vitio virtus contrariatur: sed se- cundum hoc prius est ab infusione quam cundum hoc prius est ab infusione quam ex doctrina: poenitentia enim hic dicitur ex doctrina: poenitentia enim hic dicitur rudimenta poenitentiæ, quæ pœnitenti rudimenta poenitentiæ, quæ pœnitenti proponuntur sicut et fides rudimenta proponuntur sicut et fides rudimenta fidei, quæ his qui catechizantur, expo- fidei, quæ his qui catechizantur, expo- nuntur, quando sunt neophyti: et hæc nuntur, quando sunt neophyti: et hæc rudimenta sunt potius sacramenti quam rudimenta sunt potius sacramenti quam virtutis. virtutis.

AD ALIUD dicendum, quod poenitentia AD ALIUD dicendum, quod poenitentia virtus non est fundamentum primum: virtus non est fundamentum primum: quia quædam facienda ad fundationem quia quædam facienda ad fundationem

1 Cf. Supra, Dist. XIII. 1 Cf. Supra, Dist. XIII.

647 647

sunt ante omnem virtutem, sicut illa sunt ante omnem virtutem, sicut illa quæ sunt elementa exordii sermonis ju- quæ sunt elementa exordii sermonis ju- stitiæ, et illa sunt quæ vocat Aposto- stitiæ, et illa sunt quæ vocat Aposto- lus fundamentum, sicut dicit Glossa lus fundamentum, sicut dicit Glossa super epistolam ad Hebr. vi, 1. super epistolam ad Hebr. vi, 1.

AD ALIUD dicendum, quod omnia illa AD ALIUD dicendum, quod omnia illa fere soluta sont supra ¹. Dicendum tamen, fere soluta sont supra ¹. Dicendum tamen, quod charitas non proprie fundat, sed quod charitas non proprie fundat, sed nectit perfectionem, sicut dicitur, I ad nectit perfectionem, sicut dicitur, I ad Timoth. i, 5 et seq. Timoth. i, 5 et seq.

Ad hoc autem quod objicitur de Gre- Ad hoc autem quod objicitur de Gre- gorio, dicendum quod est fundamentum gorio, dicendum quod est fundamentum operis meritorii: quia dat formam es- operis meritorii: quia dat formam es- sendi meritum: sed non est fundamen- sendi meritum: sed non est fundamen- tum Christianæ religionis, quod propo- tum Christianæ religionis, quod propo- nitur assumenti religionem Christianam : nitur assumenti religionem Christianam : et ideo nihil valet illud ad propositum. et ideo nihil valet illud ad propositum.

AD ALIUD dicendum, quod radicari et AD ALIUD dicendum, quod radicari et etiam fundari non contingit in charitate, etiam fundari non contingit in charitate, nisi quantum ad formam operis merito- nisi quantum ad formam operis merito- rii et hoc non est esse fundamentum rii et hoc non est esse fundamentum Christianæ religionis, ut dictum est, nisi Christianæ religionis, ut dictum est, nisi per accidens et secundum quid. per accidens et secundum quid.

AD ALIUD dicendum, quod timor secun- AD ALIUD dicendum, quod timor secun- dum suum actum est quasi fodiens fo- dum suum actum est quasi fodiens fo- veam per fugam mali in fundamento, sed veam per fugam mali in fundamento, sed non sicut disponens lapides, qui sunt non sicut disponens lapides, qui sunt ædificii pars, sed potius pœnitentia. ædificii pars, sed potius pœnitentia.

ut ut

Ad quæst. 1. Ad quæst. 1.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 1. Ad 1.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quæst. 2. AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quæst. 2. dum quod neophytis non proponuntur dum quod neophytis non proponuntur nisi primo occurrentia necessaria ad in- nisi primo occurrentia necessaria ad in- choationem: et horum unum est baptis- choationem: et horum unum est baptis- mus, qui dat esse spirituale baptizato, mus, qui dat esse spirituale baptizato, dicit Dionysius: et ideo sicut esse primo dicit Dionysius: et ideo sicut esse primo exigitur ante operationem in naturalibus, exigitur ante operationem in naturalibus, ita et in gratuitis: alia autem non sunt ita et in gratuitis: alia autem non sunt ita primo congruentia. ita primo congruentia.

AD ALIUD dicendum secundum Glossam, AD ALIUD dicendum secundum Glossam, quod pluraliter dicit, « Baptismatum : » quod pluraliter dicit, « Baptismatum : » quia est triplex baptisma: et de hoc mul- quia est triplex baptisma: et de hoc mul- ta habita sunt in tractatu de baptismo, ta habita sunt in tractatu de baptismo, et requirantur ibi², quia hæc valent: et requirantur ibi², quia hæc valent: unum autem baptisma dicitur, quia unum autem baptisma dicitur, quia est causa substantialis, et est causa substantialis, et character, et non iteratur: tamen effe- character, et non iteratur: tamen effe-

una una

2 Cf. Supra, Dist. VI. Art 6. 2 Cf. Supra, Dist. VI. Art 6.

unus unus

Ad 2. Ad 2.

Ad quæst. 3. Ad quæst. 3.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3, Ad 3,

Ad 4. Ad 4.

648 648

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ctus ejus multipliciter datur, et prop- ctus ejus multipliciter datur, et prop- ter hoc dicitur pluraliter, Baptisma- ter hoc dicitur pluraliter, Baptisma-

tum. tum.

AD HOC autem quod quæritur de quar- AD HOC autem quod quæritur de quar- to, dicendum videtur, quod Confirmatio to, dicendum videtur, quod Confirmatio in quantum confirmat in pugna, est de in quantum confirmat in pugna, est de ædificio ædificium enim non tantum sal- ædificio ædificium enim non tantum sal- vat, sed etiam munit in pugna. vat, sed etiam munit in pugna.

: :

AD PRIMUM ergo quod contra est, dicen- AD PRIMUM ergo quod contra est, dicen- dum quod Eucharistia licet dignissimum dum quod Eucharistia licet dignissimum sit sacramentorum quantum ad rem con- sit sacramentorum quantum ad rem con- tentam, non tamen est necessaria ei qui tentam, non tamen est necessaria ei qui ædificatur in Christiana religione, sicut ædificatur in Christiana religione, sicut confirmatio quia pugna instat Christia- confirmatio quia pugna instat Christia- no continua et ideo necesse est, quod no continua et ideo necesse est, quod Christianus fundetur in illa. Christianus fundetur in illa.

: :

AD ALIUD dicendum, quod verum est, AD ALIUD dicendum, quod verum est, quod Confirmatio non est sacramentum quod Confirmatio non est sacramentum necessitatis sed quia Christiana religio necessitatis sed quia Christiana religio non tantum attendit ea quæ sunt neces- non tantum attendit ea quæ sunt neces- sitatis, sed etiam ea quæ sunt perfectio- sitatis, sed etiam ea quæ sunt perfectio- nis, ideo necesse est quod sustinentia per- nis, ideo necesse est quod sustinentia per- fectionem ædificii in fundamento ponan- fectionem ædificii in fundamento ponan- tur. Pugna autem persecutionis est de tur. Pugna autem persecutionis est de perfectione vitæ et religionis Christianæ : perfectione vitæ et religionis Christianæ : et ideo ut super quod ædificetur, præ- et ideo ut super quod ædificetur, præ- mittitur Confirmatio in fundamento. mittitur Confirmatio in fundamento. Unde in primitiva Ecclesia statim confir- Unde in primitiva Ecclesia statim confir- mabantur postquam erant baptizati. mabantur postquam erant baptizati.

AD ALIUD dicendum, quod alia est con- AD ALIUD dicendum, quod alia est con- firmatio ædificii jam facti, quia illa fit firmatio ædificii jam facti, quia illa fit per consolationem et augmentum gratiæ : per consolationem et augmentum gratiæ : et alia est confirmatio quæ est in funda- et alia est confirmatio quæ est in funda- mento, quia illa nihil aliud est quam col- mento, quia illa nihil aliud est quam col- latio gratiæ, in qua multa fundari possunt latio gratiæ, in qua multa fundari possunt sine timore ruinæ, et hoc modo confir- sine timore ruinæ, et hoc modo confir- mat confirmatio in qua Spiritus sanctus mat confirmatio in qua Spiritus sanctus datur ad robur, et hæc confirmatio est de datur ad robur, et hæc confirmatio est de fundamento. fundamento.

AD ALIUD dicendum, quod sicut di- AD ALIUD dicendum, quod sicut di- citur, ad Roman. VI, 4, resurrectio exem- citur, ad Roman. VI, 4, resurrectio exem- plariter ostenditur in justificatione, quæ plariter ostenditur in justificatione, quæ est in pœnitentia: et ideo etiam justifi- est in pœnitentia: et ideo etiam justifi- catio dicitur resurrectio prima : et ideo catio dicitur resurrectio prima : et ideo pœnitentem oportet fundari in resurre- pœnitentem oportet fundari in resurre- ctione resurrectio enim gratiæ præosten- ctione resurrectio enim gratiæ præosten-

1 Apocal, xx, 6. 1 Apocal, xx, 6.

1 1

dit resurrectionem gloriæ, et ordinatur dit resurrectionem gloriæ, et ordinatur ad illam. ad illam.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod fides non ponitur in numero illorum quod fides non ponitur in numero illorum sex, nisi gratia rudimentorum fidei, præ- sex, nisi gratia rudimentorum fidei, præ- cipue gratia articulorum de Trinitate et cipue gratia articulorum de Trinitate et unitate, quæ operatur in sacramentis: et unitate, quæ operatur in sacramentis: et ideo etiam illi quæruntur in exorcismis ideo etiam illi quæruntur in exorcismis et catechismis: et non ponitur hoc ra- et catechismis: et non ponitur hoc ra- tione omnium articulorum: et ideo non tione omnium articulorum: et ideo non superfluit iste, et positio istius. superfluit iste, et positio istius.

Ad qu Ad qu

AD ALIUD dicendum, quod aliud est ju- AD ALIUD dicendum, quod aliud est ju- stificatio ipsa, et aliud fundamentum ip- stificatio ipsa, et aliud fundamentum ip- sius fundamentum autem est resurre- sius fundamentum autem est resurre- ctio, eo quod ipsa non credita subruit to- ctio, eo quod ipsa non credita subruit to- tum, et quia exemplariter ostenditur in tum, et quia exemplariter ostenditur in poenitentia. poenitentia.

A A

Ad Ad

AD ALIUD dicendum, quod judicium in- Ad qual AD ALIUD dicendum, quod judicium in- Ad qual ducit timorem qui facit pœnitere, ne in- ducit timorem qui facit pœnitere, ne in- cidatur in judicium futurum: et ideo est cidatur in judicium futurum: et ideo est de fundamento. de fundamento.

AD ID autem quod contra objicitur, AD ID autem quod contra objicitur, dicendum quod spes sequitur timorem: dicendum quod spes sequitur timorem: quia timor fugit malum, et ideo judi- quia timor fugit malum, et ideo judi- cium per timorem fundat primo. Vel di- cium per timorem fundat primo. Vel di- catur, quod in judicio secundo utrumque catur, quod in judicio secundo utrumque intelligitur movens, scilicet et timor ra- intelligitur movens, scilicet et timor ra- tione suppliciorum quæ ibi infligentur tione suppliciorum quæ ibi infligentur malis, et spes ratione præmiorum quæ malis, et spes ratione præmiorum quæ ibi dabuntur bonis et utrumque horum ibi dabuntur bonis et utrumque horum non est in primo adventu, sed alterum non est in primo adventu, sed alterum tantum : et ideo non fides primi adven- tantum : et ideo non fides primi adven- tus, sed secundi ponitur in fundamento. tus, sed secundi ponitur in fundamento.

ARTICULUS LI. ARTICULUS LI.

An idem sit fundamentum rerum spe- An idem sit fundamentum rerum spe- randaram Christianæ religionis, et randaram Christianæ religionis, et præmii æterni. præmii æterni.

Tertio, Quæritur de numero eorum Tertio, Quæritur de numero eorum quæ sunt in fundamento. quæ sunt in fundamento.

Solutio. Solutio.

per per

IN IV SENTENT. DIST. XVI, D, ART. 52. IN IV SENTENT. DIST. XVI, D, ART. 52.

Videtur autem, quod sit unum solum, Videtur autem, quod sit unum solum,

illud Apostoli, I ad Corinth. I, 11: illud Apostoli, I ad Corinth. I, 11: Fundamentum aliud nemo potest, etc. Fundamentum aliud nemo potest, etc. Et cum alicujus ædificii corporalis non Et cum alicujus ædificii corporalis non sint plura fundamenta: ergo nec ædificii sint plura fundamenta: ergo nec ædificii spiritualis. spiritualis.

SED QUIA hæc disputatio tota fere de- SED QUIA hæc disputatio tota fere de- terminata est per articulum præcedentem, terminata est per articulum præcedentem, dicendum quod fundamentum (ut supra dicendum quod fundamentum (ut supra dictum est) multipliciter dicitur, scilicet dictum est) multipliciter dicitur, scilicet fidei, rerum sperandarum, et Christia- fidei, rerum sperandarum, et Christia- næ religionis, et præmii. næ religionis, et præmii.

De fundamento fidei intelligitur quod De fundamento fidei intelligitur quod dicitur, I ad Corinth. III, 11, quia tota dicitur, I ad Corinth. III, 11, quia tota fides est supra Christi deitatem vel hu- fides est supra Christi deitatem vel hu- manitatem secundum deitatem enim est manitatem secundum deitatem enim est a Patre, et ab ipso Spiritus sanctus, qui a Patre, et ab ipso Spiritus sanctus, qui mittitur Sanctis et unit Ecclesiam: se- mittitur Sanctis et unit Ecclesiam: se- cundum humanitatem autem ipse est cundum humanitatem autem ipse est incarnatus, passus, et resurrexit in cau- incarnatus, passus, et resurrexit in cau- sam et argumentum nostræ resurrectio- sam et argumentum nostræ resurrectio- nis. nis.

Rerum autem sperandarum per quod Rerum autem sperandarum per quod scilicet res sperandæ subsistunt in nobis, scilicet res sperandæ subsistunt in nobis, est fides secundum actum suum funda- est fides secundum actum suum funda- mentum quia ipsa primo aperit oculos mentum quia ipsa primo aperit oculos ad sperandas res videndas, et consentit ad sperandas res videndas, et consentit eis quod sint et per hoc fundat eis quod sint et per hoc fundat eas in eas in nobis. nobis.

Christianæ autem religionis colligitur Christianæ autem religionis colligitur fundamentum ex sex, quæ in Glossa in fundamentum ex sex, quæ in Glossa in epistolam ad Hebr. vi, 1, numerantur: epistolam ad Hebr. vi, 1, numerantur: quia Christiana religio incipit ab occulto quia Christiana religio incipit ab occulto rationi nostræ, et difficili, et remotione a rationi nostræ, et difficili, et remotione a peccatis et ideo fundatur, id est, inchoa- peccatis et ideo fundatur, id est, inchoa- tur a tribus in genere, scilicet a remo- tur a tribus in genere, scilicet a remo- vente et destruente contrarium, et hoc est vente et destruente contrarium, et hoc est quasi faciens locum ædificio: et hoc est quasi faciens locum ædificio: et hoc est poenitentia vel secundum ordinem in dif- poenitentia vel secundum ordinem in dif- ficile bonum quod incipit, vel secun- ficile bonum quod incipit, vel secun- dum conservans in illo. Si secundum or- dum conservans in illo. Si secundum or- dinem, hoc est dupliciter, scilicet ad esse dinem, hoc est dupliciter, scilicet ad esse et ad robur in difficili pugna: et quan- et ad robur in difficili pugna: et quan- tum ad esse id adhuc contingit dupliciter, tum ad esse id adhuc contingit dupliciter, scilicet quantum ad gratiam ipsam dan- scilicet quantum ad gratiam ipsam dan- tem esse Christianæ religionis, et quoad tem esse Christianæ religionis, et quoad ordinem qui est in actibus virtutum : et ordinem qui est in actibus virtutum : et quoad ordinem actuum fundat fides, sed quoad ordinem actuum fundat fides, sed

649 649

quoad gratiam dantem esse fundat doctri- quoad gratiam dantem esse fundat doctri- na baptismatum. Ad pugnam in difficili na baptismatum. Ad pugnam in difficili fundat robur gratiæ datum in impositio- fundat robur gratiæ datum in impositio- ne manuum sed conservantia sunt spem ne manuum sed conservantia sunt spem et timorem inducentia et hoc contingit et timorem inducentia et hoc contingit præcipue ex judicio futuro, ad quod duo præcipue ex judicio futuro, ad quod duo exiguntur, scilicet judicium ex parte judi- exiguntur, scilicet judicium ex parte judi- cis, possibilitas præsentationis in judicio cis, possibilitas præsentationis in judicio ex parte judicandi : et ex parte judicandi ex parte judicandi : et ex parte judicandi spem et timorem inducit resurrectio, et spem et timorem inducit resurrectio, et sic fundat ex parte autem judicis fundat sic fundat ex parte autem judicis fundat judicium futurum. judicium futurum.

Et per hoc patet solutio de omnibus Et per hoc patet solutio de omnibus quæ requiruntur hic. quæ requiruntur hic.

ARTICULUS LII. ARTICULUS LII.

An fides præcedat poenitentiam ? An fides præcedat poenitentiam ?

Quarto, De ordine horum quæritur. Quarto, De ordine horum quæritur. Videtur enim, quod fides præcedat Videtur enim, quod fides præcedat pœnitentiam: quia pœnitentiam: quia

1. Ad Hebr. XI, 6, dicitur, quod cre- 1. Ad Hebr. XI, 6, dicitur, quod cre- dere oportet accedentem ad Deum quia dere oportet accedentem ad Deum quia est, etc. sed pœnitens jam accessit: ergo est, etc. sed pœnitens jam accessit: ergo ante hunc accessum fides jam fuit: ergo ante hunc accessum fides jam fuit: ergo præordinari habet pœnitentiæ in funda- præordinari habet pœnitentiæ in funda-

mento. mento.

2. Adhuc, Dicit Augustinus, quod 2. Adhuc, Dicit Augustinus, quod fides est prima virtus, et primum est fun- fides est prima virtus, et primum est fun- damentum ergo, et cætera. damentum ergo, et cætera.

3. Ulterius, In catechismis instruuntur 3. Ulterius, In catechismis instruuntur prius de resurrectione mortuorum et de prius de resurrectione mortuorum et de judicio, quam baptismum suscipiant : judicio, quam baptismum suscipiant : ergo videtur, quod in fundamento ordi- ergo videtur, quod in fundamento ordi- nari debeant ante baptismum: et contra- nari debeant ante baptismum: et contra- rium dicit Glossa rium dicit Glossa

ADHUC, Quæritur de Dominica oratione, ADHUC, Quæritur de Dominica oratione, quæ tangitur in Glossa quadam esse de quæ tangitur in Glossa quadam esse de inchoatione Christianæ religionis: quare inchoatione Christianæ religionis: quare non ordinatur inter ea quæ sunt de fun- non ordinatur inter ea quæ sunt de fun- damento? damento?

Dicit enim quædam Glossa sic: « De Dicit enim quædam Glossa sic: « De initio fidei est, quo rudes catechizandi initio fidei est, quo rudes catechizandi

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad quæst. Ad quæst.

650 650

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sunt, ut est symbolum fidei, et Domini- sunt, ut est symbolum fidei, et Domini- ca oratio. » ca oratio. »

RESPONSIO. Ad hoc dicendum videtur, RESPONSIO. Ad hoc dicendum videtur, quod ista ordinantur in fundamento per quod ista ordinantur in fundamento per modum illum quo explicantur ab eo qui modum illum quo explicantur ab eo qui accedit ad Christianam religionem. Unde accedit ad Christianam religionem. Unde quia poenitentia primo removet a contra- quia poenitentia primo removet a contra- rio, ideo prima ponitur: fides autem dis- rio, ideo prima ponitur: fides autem dis- tinguit credenda quæ sunt in Christiana tinguit credenda quæ sunt in Christiana religione, et ideo ponitur secunda: et religione, et ideo ponitur secunda: et baptismus dat esse affectui præparato per baptismus dat esse affectui præparato per pœnitentiam, et intellectui præparato per pœnitentiam, et intellectui præparato per fidem et ideo ponitur tertio. Corrobo- fidem et ideo ponitur tertio. Corrobo- rans autem ipsum esse est quartum : sicut rans autem ipsum esse est quartum : sicut

oratio non est essentialiter de fundamen- oratio non est essentialiter de fundamen- to, licet sit aliquo modo de inchoatione: to, licet sit aliquo modo de inchoatione: quia ante essentiam Christianæ religionis quia ante essentiam Christianæ religionis aliquis orare potest: sed a Glossa illa po- aliquis orare potest: sed a Glossa illa po- nitur de inchoatione extra, et est sic im- nitur de inchoatione extra, et est sic im- petrans fundamentum Christianæ reli- petrans fundamentum Christianæ reli- gionis. gionis.

Et hæc de modis pœnitentiæ dicta suf- Et hæc de modis pœnitentiæ dicta suf- ficiant. ficiant.

ARTICULUS LIII. ARTICULUS LIII.

logo? logo?

in naturis post esse sequitur perfectio An omne peccatum exprimatur in deca- in naturis post esse sequitur perfectio An omne peccatum exprimatur in deca- quantitatis, et post ista conservantia. Sed quantitatis, et post ista conservantia. Sed quia resurrectio facit timere vel amare quia resurrectio facit timere vel amare judicium quia si non resurgat, non ti- judicium quia si non resurgat, non ti- mebit nec amabit: quia nec bonum nec mebit nec amabit: quia nec bonum nec malum ibi recipiet si autem resurgat, malum ibi recipiet si autem resurgat, timebit vel amabit: ideo resurrectio po- timebit vel amabit: ideo resurrectio po- nitur ante judicium. nitur ante judicium.

AD HOC autem quod primo de fide ob- AD HOC autem quod primo de fide ob- jicitur, dicendum quod duplex est fides, jicitur, dicendum quod duplex est fides, scilicet indistincta: et hoc modo quoad scilicet indistincta: et hoc modo quoad quemdam actum confusæ cognitionis Dei quemdam actum confusæ cognitionis Dei et peccati præcedit pœnitentiam. Est et peccati præcedit pœnitentiam. Est autem fides distincte assentiens credito autem fides distincte assentiens credito articulo, et hæc non est nisi jam data articulo, et hæc non est nisi jam data gratia per poenitentiam, et talis est illa gratia per poenitentiam, et talis est illa in qua fundatur Christiana religio: et in qua fundatur Christiana religio: et ideo catechumenis articuli fidei expli- ideo catechumenis articuli fidei expli- cantur. cantur.

AD ALIUD dicendum, quod fides est AD ALIUD dicendum, quod fides est prima virtus et in intellectu, et quoad prima virtus et in intellectu, et quoad actum confusæ cognitionis, et non distin- actum confusæ cognitionis, et non distin- ctæ sed distincte assentiens, sequitur ctæ sed distincte assentiens, sequitur destructionem peccati per pœnitentiam. destructionem peccati per pœnitentiam.

AD ALIUD dicendum, quod resurrectio AD ALIUD dicendum, quod resurrectio et judicium ut credita, supponuntur in et judicium ut credita, supponuntur in fide, ut alii articuli symboli fidei, ut dicit fide, ut alii articuli symboli fidei, ut dicit Glossa in hoc eodem quæstionis articulo Glossa in hoc eodem quæstionis articulo inducta sed ut conservantia in Chri- inducta sed ut conservantia in Chri- stiana religione sequuntur quasi jugiter stiana religione sequuntur quasi jugiter memorata, sic ordinantur in fundamen- memorata, sic ordinantur in fundamen-

to. to.

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, sub medio: « Altera est actio ibi, C, sub medio: « Altera est actio pœnitentiæ post baptismum, etc. » pœnitentiæ post baptismum, etc. »

Videtur enim ex hoc, quod omne pec- Videtur enim ex hoc, quod omne pec- catum contineatur in decalogo, quod fal- catum contineatur in decalogo, quod fal- sum videtur sum videtur

1. De superbia, hypocrisi, inani glo- 1. De superbia, hypocrisi, inani glo- ria, invidia, et multis aliis, si ad specialia ria, invidia, et multis aliis, si ad specialia descendatur cum ergo de his sit pœniten- descendatur cum ergo de his sit pœniten- tia, non videtur esse de his tantum quæ tia, non videtur esse de his tantum quæ legis decalogus continet. legis decalogus continet.

2. Adhuc, Mala voluntas in decalogo 2. Adhuc, Mala voluntas in decalogo prohibita, non est nisi quantum ad pec- prohibita, non est nisi quantum ad pec- catum avaritiæ, cum malum verbum ibi catum avaritiæ, cum malum verbum ibi prohibitum, non est nisi ratione perjurii prohibitum, non est nisi ratione perjurii et mendacii cum ergo multis aliis mo- et mendacii cum ergo multis aliis mo- dis fiat peccatum, et corde, et ore, et de dis fiat peccatum, et corde, et ore, et de omni peccato concedatur venia per pœni- omni peccato concedatur venia per pœni- tentiam, videtur Augustinus imperfecte tentiam, videtur Augustinus imperfecte distinguere modum pœnitentiæ qui est distinguere modum pœnitentiæ qui est post baptismum. post baptismum.

Si forte tu dicas, quod sicut in prædi- Si forte tu dicas, quod sicut in prædi- camento aliquid dupliciter est, scilicet ut camento aliquid dupliciter est, scilicet ut directe contentum in eo, sicut genus sub- directe contentum in eo, sicut genus sub- alternum, vel species, vel individuum: alternum, vel species, vel individuum: aliquid autem sicut reductum ad ipsum aliquid autem sicut reductum ad ipsum ut primum genus, sicut dicimus mate- ut primum genus, sicut dicimus mate- riam et formam esse in genere substan- riam et formam esse in genere substan- tiæ, et punctum et unitatem et nunc in tiæ, et punctum et unitatem et nunc in AD ALIUD dicendum, quod Dominica quantitate: ita dupliciter aliquid est pro- AD ALIUD dicendum, quod Dominica quantitate: ita dupliciter aliquid est pro-

Solutio. Solutio.

IN IV SENTENT. DIST. XVI, D, ART. 53. IN IV SENTENT. DIST. XVI, D, ART. 53.

hibitum in decalogo, scilicet ut directe hibitum in decalogo, scilicet ut directe prohibitum, et ut reductum ad prohibi- prohibitum, et ut reductum ad prohibi- tum secundum rationem causæ vel cau- tum secundum rationem causæ vel cau- sati. CONTRA: Quando reducitur aliquid sati. CONTRA: Quando reducitur aliquid ad prædicamentum, non sufficit quod sit ad prædicamentum, non sufficit quod sit qualitercumque primum, sed oportet qualitercumque primum, sed oportet quod sit primum a quo fluit essentia quod sit primum a quo fluit essentia prædicamenti: ergo similiter erit in præ- prædicamenti: ergo similiter erit in præ- ceptis sed a nullo peccato essentialiter ceptis sed a nullo peccato essentialiter fluit aliud ergo nullum peccatum ita fluit aliud ergo nullum peccatum ita habet reduci ad prohibitionem alterius habet reduci ad prohibitionem alterius peccati. peccati.

3. Adhuc, Non sunt tantum prohibitiva 3. Adhuc, Non sunt tantum prohibitiva præcepta, sed potius affirmativa sunt præcepta, sed potius affirmativa sunt quædam ergo secundum hanc solutio- quædam ergo secundum hanc solutio- nem oportet omne bonum quod facien- nem oportet omne bonum quod facien- dum est, reduci ad honorem parentum dum est, reduci ad honorem parentum vel conservationem sabbati, sicut princi- vel conservationem sabbati, sicut princi- pium vel principiatum : et hoc qualiter pium vel principiatum : et hoc qualiter sit, difficile est etiam fingere volentibus. sit, difficile est etiam fingere volentibus.

RESPONSIO. Dicendum, quod omne pec- RESPONSIO. Dicendum, quod omne pec- catum mortale et veniale prohiberi in- catum mortale et veniale prohiberi in- telligitur in decalogo, et fieri præcipitur telligitur in decalogo, et fieri præcipitur ibi omne bonum faciendum, id est, quod ibi omne bonum faciendum, id est, quod ita faciendum est, quod nisi fiat, non ita faciendum est, quod nisi fiat, non salvabitur omittens. Peccatum autem in- salvabitur omittens. Peccatum autem in- telligitur in genere prohiberi dupliciter, telligitur in genere prohiberi dupliciter, scilicet directe, aut indirecte. Directe qui- scilicet directe, aut indirecte. Directe qui- dem prohibentur omnia mortalia, et in- dem prohibentur omnia mortalia, et in- directe venialia. Mortalia autem prohi- directe venialia. Mortalia autem prohi- bentur tripliciter, scilicet expresse, vel bentur tripliciter, scilicet expresse, vel quia sunt causæ scilicet expresse prohi- quia sunt causæ scilicet expresse prohi- bitorum, vel quia sunt effectus eorum. bitorum, vel quia sunt effectus eorum. Expresse iterum dupliciter, scilicet ipso Expresse iterum dupliciter, scilicet ipso nomine et ambitu communitatis ipsius nomine et ambitu communitatis ipsius nominis expresse, sicut sub mochia nominis expresse, sicut sub mochia prohibetur adulterium: quia cum elar- prohibetur adulterium: quia cum elar- gatur, nomine machiæ sub ambitu no- gatur, nomine machiæ sub ambitu no- minis prohibetur omnis illicitus coitus, minis prohibetur omnis illicitus coitus, et quælibet illicita effusio seminis : et sic et quælibet illicita effusio seminis : et sic prohibetur fornicatio, defloratio, raptus, prohibetur fornicatio, defloratio, raptus, incestus, sodomia, et vitium pathicorum. incestus, sodomia, et vitium pathicorum. Ut causa autem, gula, et ebrietas, et om- Ut causa autem, gula, et ebrietas, et om- nia quæ excitant concupiscentiam carnis nia quæ excitant concupiscentiam carnis ad illicitum. Ut effectus autem, scurrili- ad illicitum. Ut effectus autem, scurrili- tas, immunditiæ, choreæ illicitæ, et omnia tas, immunditiæ, choreæ illicitæ, et omnia

651 651

hujusmodi et sic planum est etiam in- hujusmodi et sic planum est etiam in- telligere de aliis. In affirmativis autem telligere de aliis. In affirmativis autem similiter est: necesse est enim ut nomine similiter est: necesse est enim ut nomine parentis elargato intelligatur proximus, parentis elargato intelligatur proximus, et proximus est (ut dicit Augustinus) qui et proximus est (ut dicit Augustinus) qui nobiscum est ad æterna gaudia possiden- nobiscum est ad æterna gaudia possiden- da creatus et nomine honoris intelligi- da creatus et nomine honoris intelligi- tur reverentia debita et subventio, tam in tur reverentia debita et subventio, tam in spiritualibus, quam in temporalibus. Sunt spiritualibus, quam in temporalibus. Sunt autem quædam ut inducentia ad hoc per autem quædam ut inducentia ad hoc per modum causæ, ut amor sive dilectio modum causæ, ut amor sive dilectio proximi et quidam effectus, ut congra- proximi et quidam effectus, ut congra- tulatio, affatus, et hujusmodi: et sic pla- tulatio, affatus, et hujusmodi: et sic pla- num est videre in aliis. num est videre in aliis.

AD ID autem quod objectum est con- AD ID autem quod objectum est con- tra istam reductionem, dicendum quod tra istam reductionem, dicendum quod impossibile est in toto invenire simile impossibile est in toto invenire simile inter duo: quia sic similia non essent inter duo: quia sic similia non essent duo, sed unum sed sicut est in prædi- duo, sed unum sed sicut est in prædi- camentis, et in primis essentiis, et in re- camentis, et in primis essentiis, et in re- ductis ad illas, sic est in primis faciendis, ductis ad illas, sic est in primis faciendis, et vitandis, et reductis ad illa: et sicut et vitandis, et reductis ad illa: et sicut illa fluunt a suis principiis essentialiter, illa fluunt a suis principiis essentialiter, ita ista fluunt a suis principiis volunta- ita ista fluunt a suis principiis volunta- rie quia in moribus maximum princi- rie quia in moribus maximum princi- piorum est voluntas: et quia natura es- piorum est voluntas: et quia natura es- sentiæ subjacet necessitati, ideo illa ne- sentiæ subjacet necessitati, ideo illa ne- cessaria fluunt a suis principiis. Quia cessaria fluunt a suis principiis. Quia vero ista sunt mediante voluntate causan- vero ista sunt mediante voluntate causan- tia et causata, et voluntas est libera: ideo tia et causata, et voluntas est libera: ideo ista manent in libertate inclinantia volun- ista manent in libertate inclinantia volun-

tatem. tatem.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

Est autem huic disputationi aliquid ad- Est autem huic disputationi aliquid ad- dendum ex illo quod disputatum est su- dendum ex illo quod disputatum est su- per tertium Sententiarum in fine de per tertium Sententiarum in fine de præceptis ¹. præceptis ¹.

1 Cf. Sententiarum, Dist. XXXVII et seq. Tom. XXXVIII hujusce novæ editionis. 1 Cf. Sententiarum, Dist. XXXVII et seq. Tom. XXXVIII hujusce novæ editionis.

Quæst. Quæst.

Sed contra. Sed contra.

652 652

. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. . D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS LIV. ARTICULUS LIV.

An bonorum sit pœnitentia ? et, Utrum An bonorum sit pœnitentia ? et, Utrum boni et humiles de venialibus debeant boni et humiles de venialibus debeant agere pænitentiam ? agere pænitentiam ?

Deinde quæritur.de hoc quod dicit, ibi Deinde quæritur.de hoc quod dicit, ibi C, in medio « Est etiam poenitentia bo- C, in medio « Est etiam poenitentia bo- norum, etc. » norum, etc. »

Videtur enim, quod hoc sit falsum: quia Videtur enim, quod hoc sit falsum: quia 1. Boni et humiles magis habent cau- 1. Boni et humiles magis habent cau- sam lætitiæ quam pœnitentiæ: ergo non sam lætitiæ quam pœnitentiæ: ergo non est eorum poenitentia. est eorum poenitentia.

2. Item, De malo est pœnitentia : ergo 2. Item, De malo est pœnitentia : ergo non est de bonis et humilibus, quia illa non est de bonis et humilibus, quia illa sunt optima ergo non est bonorum et sunt optima ergo non est bonorum et humilium. humilium.

Si forte dicas, quod non est bonorum Si forte dicas, quod non est bonorum et humilium, secundum quod sunt boni et humilium, secundum quod sunt boni et humiles, sed secundum quod admittunt et humiles, sed secundum quod admittunt venialia, venialia,

QUÆRATUR, Utrum boni et humiles, de QUÆRATUR, Utrum boni et humiles, de venialibus agere debeant pœnitentiam ? venialibus agere debeant pœnitentiam ? Videtur autem, quod sic: quia cujus- Videtur autem, quod sic: quia cujus- cumque est satisfacere, illius est pœni- cumque est satisfacere, illius est pœni- tere sed bonorum et humilium est de tere sed bonorum et humilium est de venialibus satisfacere: ergo et illorum est venialibus satisfacere: ergo et illorum est poenitere. PROBATIO mediæ supra 1 habita poenitere. PROBATIO mediæ supra 1 habita est, quod satisfacere est radices peccato- est, quod satisfacere est radices peccato- rum excidere, et eorum suggestionibus rum excidere, et eorum suggestionibus ulterius aditum non indulgere: sed in ulterius aditum non indulgere: sed in bonis et humilibus sunt peccatorum radi- bonis et humilibus sunt peccatorum radi- ces, quia fomes, et corruptio vitium, et ces, quia fomes, et corruptio vitium, et provitas ad peccandum: ergo constat provitas ad peccandum: ergo constat propositum. propositum.

IN CONTRARIUM autem hoc est, quod IN CONTRARIUM autem hoc est, quod 1. Dicitur locus esse a communiter ac- 1. Dicitur locus esse a communiter ac- cidentibus, pœnitet: ergo peccavit. cidentibus, pœnitet: ergo peccavit.

2. Adhuc, Supra habitum est, quod 2. Adhuc, Supra habitum est, quod pœnitentia est de malo perpetrato in pœnitentia est de malo perpetrato in quantum perpetratum est: ergo qui ma- quantum perpetratum est: ergo qui ma- lum non perpetravit, non habet pœnitere : lum non perpetravit, non habet pœnitere :

1 Cf. Supra, Dist. XIV. 1 Cf. Supra, Dist. XIV.

et ideo pœnitentia non est bonorum et et ideo pœnitentia non est bonorum et humilium, ut videtur. humilium, ut videtur.

3. Adhuc, Philosophus in IX Meta- 3. Adhuc, Philosophus in IX Meta- physcicæ, et Avicenna in VI suæ meta- physcicæ, et Avicenna in VI suæ meta- physicæ dicunt, quod a potentia boni physicæ dicunt, quod a potentia boni vel mali nullus est bonus vel malus: quia vel mali nullus est bonus vel malus: quia in malo actus potentia pejor est, et in in malo actus potentia pejor est, et in bono actus potentia melior est: sed in bono actus potentia melior est: sed in bonis et humilibus qui non peccave- bonis et humilibus qui non peccave- runt, non est nisi potentia mali : ergo runt, non est nisi potentia mali : ergo ipsi non peccaverunt : ergo pœnitere ipsi non peccaverunt : ergo pœnitere

non tenentur. non tenentur.

SOLUTIO. Dicendum, quod poenitentia SOLUTIO. Dicendum, quod poenitentia est bonorum et humilium, ut dicit Lit-- est bonorum et humilium, ut dicit Lit-- tera: sed non est in quantum boni et hu- tera: sed non est in quantum boni et hu- miles sunt. Est autem duplex talium pœ- miles sunt. Est autem duplex talium pœ- nitentia, scilicet de bono, et de malo: nitentia, scilicet de bono, et de malo: de bono non in quantum bonum, sed in de bono non in quantum bonum, sed in quantum malo permixtum: quia sic di- quantum malo permixtum: quia sic di- citur, Isa. LXIV, 6: Quasi pannus men- citur, Isa. LXIV, 6: Quasi pannus men- struatæ sunt universæ justitiæ nostræ. struatæ sunt universæ justitiæ nostræ. Unde negligentia quæ incidit et indevotio Unde negligentia quæ incidit et indevotio cogunt bonos et humiles etiam propria cogunt bonos et humiles etiam propria bona timere, et sic de eis quodammodo bona timere, et sic de eis quodammodo pœnitere et hoc est quod dicit Job, 1x, pœnitere et hoc est quod dicit Job, 1x, 28 Verebar omnia opera mea, sciens 28 Verebar omnia opera mea, sciens quod non parceres delinquenti. Alio mo- quod non parceres delinquenti. Alio mo- do pœnitent de veniali quod incidit quo- do pœnitent de veniali quod incidit quo- tidie in usu vitæ: de cujus pœnitentia tidie in usu vitæ: de cujus pœnitentia habetur in sequenti capitulo. habetur in sequenti capitulo.

Solut Solut

1 1

AD ID autem quod quæritur, Utrum Ad quest AD ID autem quod quæritur, Utrum Ad quest boni et humiles non peccantes teneantur boni et humiles non peccantes teneantur pœnitere? pœnitere?

Dicendum, quod non. Dicendum, quod non.

Ad objectum contra, dicendum quod Ad objectum contra, dicendum quod duplex est radix peccati, scilicet contra- duplex est radix peccati, scilicet contra- cta et facta, secundum quod ex operibus cta et facta, secundum quod ex operibus relinquuntur similes dispositiones et ha- relinquuntur similes dispositiones et ha- bitus, ut dicit Philosophus. Prima autem bitus, ut dicit Philosophus. Prima autem radix debilitatur et exsiccatur, non pœni- radix debilitatur et exsiccatur, non pœni- tentia, sed contrario usu benefaciendi : et tentia, sed contrario usu benefaciendi : et secunda est quæ per pœnitentiæ satisfa- secunda est quæ per pœnitentiæ satisfa- ctionem eruitur: et de illa radice intelli- ctionem eruitur: et de illa radice intelli- gitur auctoritas inducta. gitur auctoritas inducta.

Et per hoc patet solutio. Et per hoc patet solutio.

IN IV SENTENT. DIST. XVI, D, ART. 55. IN IV SENTENT. DIST. XVI, D, ART. 55.

ARTICULUS LV. ARTICULUS LV.

An aliquis non habens debitum, possit An aliquis non habens debitum, possit dicere orationem Dominicam? dicere orationem Dominicam?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, in medio « Dicentes: Dimitte nobis, C, in medio « Dicentes: Dimitte nobis,

etc. » etc. »

Quæritur enim, Utrum aliquis non Quæritur enim, Utrum aliquis non habens debitum, possit dicere orationem habens debitum, possit dicere orationem Dominicam? Dominicam?

Videtur, quod non : quia Videtur, quod non : quia

1. Non habet debitum : ergo non vere 1. Non habet debitum : ergo non vere rogabit sibi debitum dimitti : ergo non rogabit sibi debitum dimitti : ergo non potest dicere orationem Dominicam. potest dicere orationem Dominicam.

2. Adhuc, In parabola quadam Matthæi, 2. Adhuc, In parabola quadam Matthæi, XVIII, 23 et seq., ubi loquitur Dominus XVIII, 23 et seq., ubi loquitur Dominus de dimissione debiti, supponit servos illos de dimissione debiti, supponit servos illos aliquid debere ergo qui nihil debet, ille aliquid debere ergo qui nihil debet, ille debitum dimitti non potest postulare: debitum dimitti non potest postulare: ergo orationem Dominicam talis non pot- ergo orationem Dominicam talis non pot- est dicere, ut videtur. est dicere, ut videtur.

Si forte tu dicas, quod ille casus num- Si forte tu dicas, quod ille casus num- quam evenit in aliquo: quia sicut dici- quam evenit in aliquo: quia sicut dici- tur, I Joan. 1, 8: Si dixerimus quoniam tur, I Joan. 1, 8: Si dixerimus quoniam peccatum non habemus, ipsi nos seduci- peccatum non habemus, ipsi nos seduci- mus, et veritas in nobis non est. CONTRA: mus, et veritas in nobis non est. CONTRA: Augustinus glossat sic locum istum di- Augustinus glossat sic locum istum di- cens, quod hoc dictum est, quia non diu cens, quod hoc dictum est, quia non diu esse possumus sine peccato: possumus esse possumus sine peccato: possumus autem esse ad horam sine peccato: ergo autem esse ad horam sine peccato: ergo videtur, quod illa hora talis dicere non videtur, quod illa hora talis dicere non possit Dominicam orationem. possit Dominicam orationem.

3. Adhuc, Jacobus, v, 15, dubie lo- 3. Adhuc, Jacobus, v, 15, dubie lo- quitur de statu peccati dicens: Si in pec- quitur de statu peccati dicens: Si in pec- catis sit, remittentur ei: sic enim lo- catis sit, remittentur ei: sic enim lo- quens innuit, quod possibile est aliquem quens innuit, quod possibile est aliquem esse diu sine peccato: et tunc locum ha- esse diu sine peccato: et tunc locum ha- bet quæstio supra dicta. bet quæstio supra dicta.

4. Adhuc, Dicit Augustinus, quod hoc 4. Adhuc, Dicit Augustinus, quod hoc facit veniale in viro justo, quod gutta in facit veniale in viro justo, quod gutta in camino ignis: sed gutta ipso casu in ca- camino ignis: sed gutta ipso casu in ca-

1 Psal. XVIII, 13. 1 Psal. XVIII, 13.

2 Ibidem. 2 Ibidem.

653 653

mino, statim consumitur, et non manet: mino, statim consumitur, et non manet: ergo veniale cadens in animam viri per- ergo veniale cadens in animam viri per- fecti, statim consumitur: ergo ipse ma- fecti, statim consumitur: ergo ipse ma- net sine veniali: et constat, quod est sine. net sine veniali: et constat, quod est sine. mortali ergo talis nullum habet debitum mortali ergo talis nullum habet debitum venialis vel mortalis peccati: ergo ipse venialis vel mortalis peccati: ergo ipse non potest dicere, Pater noster. non potest dicere, Pater noster.

SOLUTIO. Dicendum, quod quilibet Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod quilibet Solutio. Christianus homo potest et debet dicere, Christianus homo potest et debet dicere, Pater noster. Pater noster.

AD HOC autem quod in contrarium ob- AD HOC autem quod in contrarium ob- jicitur, dicendum quod talis status est jicitur, dicendum quod talis status est rarus, propter tria, scilicet multitudinem rarus, propter tria, scilicet multitudinem venialium, et ignorantiam, et adhæren- venialium, et ignorantiam, et adhæren- tiam. Multitudinem voco in modo pec- tiam. Multitudinem voco in modo pec- candi venialiter, quorum magnus est candi venialiter, quorum magnus est strepitus circa nos, tam in sensibus, quam strepitus circa nos, tam in sensibus, quam in corde: ignorantiam, quia videtur in corde: ignorantiam, quia videtur mihi impossibile omnia advertere: unde mihi impossibile omnia advertere: unde Psalmista ratione multitudinis dicit: De- Psalmista ratione multitudinis dicit: De- licta quis intelligit ¹? Et ratione igno- licta quis intelligit ¹? Et ratione igno- rantiæ Ab occultis meis munda me, Do- rantiæ Ab occultis meis munda me, Do- mine 2. Ratione autem adhærentiæ dicit: mine 2. Ratione autem adhærentiæ dicit: Ab alienis parce servo tuo 3: quia quæ- Ab alienis parce servo tuo 3: quia quæ- dam adhærent nobis alienanti a fervore dam adhærent nobis alienanti a fervore charitatis, sed non alienant ab habitu. charitatis, sed non alienant ab habitu. Si tamen talis status sit, adhuc dico, Si tamen talis status sit, adhuc dico, quod etsi sit, tamen non debet homo quod etsi sit, tamen non debet homo præsumere esse in tali statu: quia, sicut præsumere esse in tali statu: quia, sicut dicit beatus Gregorius: « Bonarum men- dicit beatus Gregorius: « Bonarum men- tium est ibi culpam agnoscere, ubi culpa tium est ibi culpam agnoscere, ubi culpa

non est. » non est. »

Si autem dicas, quod sit ita, quod per Si autem dicas, quod sit ita, quod per revelationem cognoscat sibi dimissa esse revelationem cognoscat sibi dimissa esse omnia peccata: dico adhuc, quod non omnia peccata: dico adhuc, quod non adhuc sequitur quod ipse sit indebitor adhuc sequitur quod ipse sit indebitor alicujus pœnæ, et ratione illius potest di- alicujus pœnæ, et ratione illius potest di- cere, Pater noster. cere, Pater noster.

Si autem ponas, quod nec etiam pœnæ Si autem ponas, quod nec etiam pœnæ debitor sit, et hoc sciat per revelationem : debitor sit, et hoc sciat per revelationem : dico adhuc, quod in persona membro- dico adhuc, quod in persona membro- rum Ecclesiæ debet dicere: sic enim rum Ecclesiæ debet dicere: sic enim Christus caput Ecclesiæ ratione membro- Christus caput Ecclesiæ ratione membro- rum dicit sua esse delicta in Psalmo ubi rum dicit sua esse delicta in Psalmo ubi dicitur Deus meus, respice in me, etc. 4. dicitur Deus meus, respice in me, etc. 4.

3 Psal. XVIII, 14. 3 Psal. XVIII, 14. 4 Psal. XXIV, 4 Psal. XXIV,

16 et LXXXV, 16. 16 et LXXXV, 16.

654 654

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Ita unum membrum in se transformare Ita unum membrum in se transformare debet, quod alterius est: unde docet orare debet, quod alterius est: unde docet orare in plurali dicendo: Dimitte nobis debita in plurali dicendo: Dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus, etc., non, nostra, sicut et nos dimittimus, etc., non, Dimitte mihi debita. Dimitte mihi debita.

Et per hoc patet solutio ad omnia Et per hoc patet solutio ad omnia quæsita. quæsita.

* Cf. Infra, Dist. XX, Art. 10. * Cf. Infra, Dist. XX, Art. 10.

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, paulo ante finem: « Quid enim ibi, C, paulo ante finem: « Quid enim interest ad naufragium, an uno grandi interest ad naufragium, an uno grandi fluctu, etc. » fluctu, etc. »

Ex hoc enim videtur, quod veniale Ex hoc enim videtur, quod veniale fiat mortale et de hoc quæratur infra'. fiat mortale et de hoc quæratur infra'.

IN IV SENTENT. DIST. XVII, A. IN IV SENTENT. DIST. XVII, A.

655 655

DISTINCTIO XVII. DISTINCTIO XVII.

eam spectant eam spectant De confessione sacramentali, et de his quæ ad De confessione sacramentali, et de his quæ ad prout habet rationem remedii quantnm ad necessitatem ex parte prout habet rationem remedii quantnm ad necessitatem ex parte confitentis. confitentis.

A. Tria proponuntur quærenda: primum, an sine confessione dimittatur pecca- A. Tria proponuntur quærenda: primum, an sine confessione dimittatur pecca-

tum ? tum ?

Hic oritur quæstio multiplex. Primum enim quæritur, Utrum absque Hic oritur quæstio multiplex. Primum enim quæritur, Utrum absque satisfactione, et oris confessione, per solam cordis contritionem peccatum satisfactione, et oris confessione, per solam cordis contritionem peccatum alicui dimittatur ? alicui dimittatur ?

Secundo, An aliquando sufficiat confiteri Deo sine sacerdote ? Secundo, An aliquando sufficiat confiteri Deo sine sacerdote ? Tertio, An laico fideli facta valeat confessio? Tertio, An laico fideli facta valeat confessio?

In his enim etiam docti diversa sentire inveniuntur: quia super his va- In his enim etiam docti diversa sentire inveniuntur: quia super his va- ria, ac pene diversa tradidisse videntur Doctores. ria, ac pene diversa tradidisse videntur Doctores.

Dicunt enim quidam, sine confessione oris et satisfactione operis nemi- Dicunt enim quidam, sine confessione oris et satisfactione operis nemi- nem a peccato mundari, si tempus illa faciendi habuerit. Alii vero dicunt, nem a peccato mundari, si tempus illa faciendi habuerit. Alii vero dicunt, ante oris confessionem et satisfactionem in cordis contritione peccatum di- ante oris confessionem et satisfactionem in cordis contritione peccatum di- mitti a Deo, si tamen votum confitendi habeat. Unde Propheta: Dixi: mitti a Deo, si tamen votum confitendi habeat. Unde Propheta: Dixi: Confitebor adversum me injustitiam meam Domino: et tu remisisti impie- Confitebor adversum me injustitiam meam Domino: et tu remisisti impie- tatem peccati mei '. Quod exponens Cassiodorus ait: Dixi, id est, delibe- tatem peccati mei '. Quod exponens Cassiodorus ait: Dixi, id est, delibe- ravi apud me, quod confitebor, et tu remisisti. Magna pietas Dei, quod 2 ad ravi apud me, quod confitebor, et tu remisisti. Magna pietas Dei, quod 2 ad solam promissionem peccatum dimiserit. Votum enim pro operatione judi- solam promissionem peccatum dimiserit. Votum enim pro operatione judi- catur. Item, Augustinus: Nondum pronuntiat, promittit se pronuntiatu- catur. Item, Augustinus: Nondum pronuntiat, promittit se pronuntiatu- rum, et Deus dimittit: quia hoc ipsum dicere, quoddam pronuntiare est rum, et Deus dimittit: quia hoc ipsum dicere, quoddam pronuntiare est corde. Nondum est vox in ore ut homo audiat confessionem, et Deus au- corde. Nondum est vox in ore ut homo audiat confessionem, et Deus au- dit. Item, Sacrificium Deo spiritus contribulatus: cor contritum, etc.. dit. Item, Sacrificium Deo spiritus contribulatus: cor contritum, etc..