Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 13. IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 13.

Pænitentiam agite appropinquavit Pænitentiam agite appropinquavit enim regnum cœlorum ¹. Constat autem, enim regnum cœlorum ¹. Constat autem, quod non intendebat de poenitentia, nisi quod non intendebat de poenitentia, nisi prout perficitur in partibus suis : et ideo prout perficitur in partibus suis : et ideo intelligitur instituta confessione. intelligitur instituta confessione.

De confessione tamen fit specialiter De confessione tamen fit specialiter mentio, Marc. 1, 5, ubi dicitur, quod mentio, Marc. 1, 5, ubi dicitur, quod veniebant ad Joannem confitentes pecca- veniebant ad Joannem confitentes pecca- ta sua et hoc idem intelligitur, quod ta sua et hoc idem intelligitur, quod faciebant suscipientes baptismum Christi, faciebant suscipientes baptismum Christi, ut in secunda parte hujus distinctionis ut in secunda parte hujus distinctionis dicit Magister. dicit Magister.

Ibi etiam intelligitur instituta, ut in Ibi etiam intelligitur instituta, ut in objectione dictum est, scilicet Lucæ, objectione dictum est, scilicet Lucæ, XVII, 14, ubi Christus leprosis dixit ut XVII, 14, ubi Christus leprosis dixit ut se ostenderent sacerdotibus, et offerrent se ostenderent sacerdotibus, et offerrent pro se munus quod constituit Moyses. pro se munus quod constituit Moyses.

AD HOC autem quod contra objicitur, AD HOC autem quod contra objicitur, dicendum quod est præceptum sacra- dicendum quod est præceptum sacra- mentale diversimode in lege naturæ, mentale diversimode in lege naturæ, veteri, et nova, per Patres accipiens de- veteri, et nova, per Patres accipiens de- terminationem ex inspiratione Spiritus terminationem ex inspiratione Spiritus sancti sed prout nunc servatur, est sancti sed prout nunc servatur, est præceptum sacramentale Novi Testamen- præceptum sacramentale Novi Testamen- ti et jam patuit ubi est institutum. ti et jam patuit ubi est institutum.

AD ALIUD dicendum, quod non est ita AD ALIUD dicendum, quod non est ita Patrum, quod totum Patres ediderint, Patrum, quod totum Patres ediderint, sed potius quia Patres determinaverunt : sed potius quia Patres determinaverunt : et ideo non capit dispensationem ab ho- et ideo non capit dispensationem ab ho- mine puro. mine puro.

AD ALIUD dicendum, quod sacerdotes AD ALIUD dicendum, quod sacerdotes illi et leprosi considerantur dupliciter, illi et leprosi considerantur dupliciter, scilicet ut homines simplices in statu scilicet ut homines simplices in statu Veteris Testamenti Deo servientes, ante- Veteris Testamenti Deo servientes, ante- quam legalia essent mortificata per Chri- quam legalia essent mortificata per Chri- sti passionem : et ut figura futurorum sti passionem : et ut figura futurorum sunt leprosi quidem confitentium, et sunt leprosi quidem confitentium, et sacerdotes sacerdotum Novi Testamenti. sacerdotes sacerdotum Novi Testamenti. Et primo quidem modo procedit obje- Et primo quidem modo procedit obje- ctio secundo autem modo significatur ctio secundo autem modo significatur voluntas Christi esse de ostensione pec- voluntas Christi esse de ostensione pec- cati significati per lepram, et de satisfa- cati significati per lepram, et de satisfa- ctione per munus significata : et hæc ctione per munus significata : et hæc voluntas Christi exprimebatur per Apo- voluntas Christi exprimebatur per Apo- stolos in præcepto confessionis, Jacob. stolos in præcepto confessionis, Jacob. v, 16, ubi dicitur: Confitemini alteru- v, 16, ubi dicitur: Confitemini alteru- trum peccata vestra. trum peccata vestra.

1 Cf. Marc. 1, 4; 1 Cf. Marc. 1, 4;

Luc. III, Luc. III,

3 et seq. 3 et seq.

569 569

AD ALIUD dicendum, quod oportet co- AD ALIUD dicendum, quod oportet co- gnoscere morbum, ut prius dictum est: gnoscere morbum, ut prius dictum est: sed hoc non est principale propter quod sed hoc non est principale propter quod confessio instituta est, sed potius propter confessio instituta est, sed potius propter operationem clavium quæ conjungit pœ- operationem clavium quæ conjungit pœ- nitenti perfectionem : unde quod ponit nitenti perfectionem : unde quod ponit objectio, secundarium est in causa con- objectio, secundarium est in causa con- fessionis et tamen non sequitur id quod fessionis et tamen non sequitur id quod intendit probare, quia arbitrum oportet intendit probare, quia arbitrum oportet cognoscere de causa de qua est arbiter: cognoscere de causa de qua est arbiter: unde cum sacerdos non tantum inspiciat unde cum sacerdos non tantum inspiciat vires, sed causam sumendi debitam pœ- vires, sed causam sumendi debitam pœ- nam, oportet ipsum scire in quot et qui- nam, oportet ipsum scire in quot et qui- bus offenderit.. bus offenderit..

AD ULTIMUM dicendum; quod etiamsi AD ULTIMUM dicendum; quod etiamsi se obliget ad perpetuam pœnitentiam, se obliget ad perpetuam pœnitentiam, cui nulla major umquam injungetur, cui nulla major umquam injungetur, tamen dictis de causis oportet omnium tamen dictis de causis oportet omnium peccatorum facere confessionem. peccatorum facere confessionem.

ARTICULUS XIII. ARTICULUS XIII.

An confessio sit de jure naturali vel An confessio sit de jure naturali vel positivo? positivo?

Secundo quæritur, Utrum sit de jure Secundo quæritur, Utrum sit de jure naturali, vel positivo ? naturali, vel positivo ?

Videtur autem esse de jure naturali : Videtur autem esse de jure naturali : 1. Adam enim vituperatur de hoc quod 1. Adam enim vituperatur de hoc quod excusavit delictum cum debuisset humi- excusavit delictum cum debuisset humi- liter confessus fuisse : ergo peccavit liter confessus fuisse : ergo peccavit contra jus adhuc non scriptum, quia contra jus adhuc non scriptum, quia nullum erat scriptum vel positivum : nullum erat scriptum vel positivum : ergo relinquitur, quod peccavit contra ergo relinquitur, quod peccavit contra jus naturale: ergo confessio est de jure jus naturale: ergo confessio est de jure naturali. naturali.

2. Item objicitur de Cain, a quo quæ- 2. Item objicitur de Cain, a quo quæ- rit Dominus, quid fecit 2: et vituperatur, rit Dominus, quid fecit 2: et vituperatur, quia non humiliter recognovit et confes- quia non humiliter recognovit et confes- sus fuit ergo cum tunc non fuerit nisi sus fuit ergo cum tunc non fuerit nisi jus naturale, videtur contra jus naturale jus naturale, videtur contra jus naturale peccasse. peccasse.

3. Hoc etiam videtur per Glossam su- 3. Hoc etiam videtur per Glossam su-

2 Genes. IV, 10. 2 Genes. IV, 10.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

570 570

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

per illud, Adam, ubi es¹ ? ubi sic per illud, Adam, ubi es¹ ? ubi sic dicit Glossa: « Verba increpantis et ad dicit Glossa: « Verba increpantis et ad confessionem cogentis, non ignorantis. » confessionem cogentis, non ignorantis. » Si igitur coegit ad confessionem, ipse Si igitur coegit ad confessionem, ipse confiteri tenebatur: et constat, quod non confiteri tenebatur: et constat, quod non ex jure positivo tenebatur, quia tunc ex jure positivo tenebatur, quia tunc nullum erat ergo tenebatur ex jure nullum erat ergo tenebatur ex jure naturali ergo confessio est de jure na- naturali ergo confessio est de jure na- turali. turali.

4. Item, Super illud Genes. I, 12: 4. Item, Super illud Genes. I, 12: Mulier, quam dedisti mihi sociam, de- Mulier, quam dedisti mihi sociam, de- dit mihi de ligno, et comedi : dicit Glos- dit mihi de ligno, et comedi : dicit Glos- sa: «Non humiliter confitens, sed su- sa: «Non humiliter confitens, sed su- perbe se excusans, et in auctorem mu- perbe se excusans, et in auctorem mu- lieris culpam retorquens. » Ergo humilis lieris culpam retorquens. » Ergo humilis confessio tunc fuit debita, quia aliter non confessio tunc fuit debita, quia aliter non vituperaretur de opposito : et inde ut vituperaretur de opposito : et inde ut prius. prius.

5. Item, Super illud Psalmi CXL, 4: 5. Item, Super illud Psalmi CXL, 4: Non declines cor meum in verba mali- Non declines cor meum in verba mali- tiæ, etc., dicit Glossa: « Ad hoc pone tiæ, etc., dicit Glossa: « Ad hoc pone ostium, ut non excusetur peccatum ostium, ut non excusetur peccatum meum: quod summum vitium dominatur meum: quod summum vitium dominatur in hominibus, unde tardius pœnitent. » in hominibus, unde tardius pœnitent. » Constat autem, quod cæteris paribus Constat autem, quod cæteris paribus plus et majus est peccare contra jus na- plus et majus est peccare contra jus na- turale, quam contra jus positivum : cum turale, quam contra jus positivum : cum igitur istud vitium sit summum, videtur igitur istud vitium sit summum, videtur esse contra jus naturale: ergo opposi- esse contra jus naturale: ergo opposi- tum ejus, scilicet humilis confessio deli- tum ejus, scilicet humilis confessio deli- cti, est de jure naturali. cti, est de jure naturali.

6. Item, Job, xxx1, 33: Si abscondi 6. Item, Job, xxx1, 33: Si abscondi quasi homo peccatum meum, et celavi quasi homo peccatum meum, et celavi in sinu mea iniquitatem meam. Constat in sinu mea iniquitatem meam. Constat autem, quod Job fuit sub lege naturali : autem, quod Job fuit sub lege naturali : quare de lege naturali est confiteri pec- quare de lege naturali est confiteri pec- catum. catum.

7. Item, Ibidem, Gregorius in Glossa: 7. Item, Ibidem, Gregorius in Glossa: « Vere humilis et mala cognoscit sua, et « Vere humilis et mala cognoscit sua, et voce confessionis aperit. » Cum igitur voce confessionis aperit. » Cum igitur vera humilitas de pecccatis sit de jure vera humilitas de pecccatis sit de jure naturali, videtur quod voce confessionis naturali, videtur quod voce confessionis aperire peccata, sit de jure naturali. aperire peccata, sit de jure naturali.

8. Item, Gregorius ibidem in alia 8. Item, Gregorius ibidem in alia Glossa «In sinu iniquitatem celare, est Glossa «In sinu iniquitatem celare, est conscientiam peccati latibulis occultare, conscientiam peccati latibulis occultare, nec per confessionem detegere. » Cum nec per confessionem detegere. » Cum

1 Genes. III, 9. 1 Genes. III, 9.

igitur Job dicat hoc in statu juris natu- igitur Job dicat hoc in statu juris natu- ralis, videtur quod confessio sit de jurė ralis, videtur quod confessio sit de jurė naturali, et oppositum cujus contra jus naturali, et oppositum cujus contra jus

naturale. naturale.

9. Item, Constat, quod pœnitentia est 9. Item, Constat, quod pœnitentia est de jure naturali: ergo partes ipsius, de jure naturali: ergo partes ipsius, quia ipsa non est sine illis: sed una par- quia ipsa non est sine illis: sed una par- tium ejus est confessio: ergo confessio tium ejus est confessio: ergo confessio est de jure naturali. est de jure naturali.

10. Item, Poenitentia est quoddam 10. Item, Poenitentia est quoddam totum, ut prius habitum est, quod habet totum, ut prius habitum est, quod habet plures partes ex ordine quodam ipsam plures partes ex ordine quodam ipsam constituentes et in ordine illo prima est constituentes et in ordine illo prima est contritio quæ est de jure naturali, et contritio quæ est de jure naturali, et ultima satisfactio quæ est de jure natu- ultima satisfactio quæ est de jure natu- rali: rali: cum igitur confessio sit media, cum igitur confessio sit media, ipsa etiam est de jure naturali. Vel di- ipsa etiam est de jure naturali. Vel di- catur quare non. catur quare non.

SI AUTEM hoc concedatur, contra obji- Sed co SI AUTEM hoc concedatur, contra obji- Sed co citur in hunc modum : citur in hunc modum :

1. Dicit Isidorus, quod jus naturale 1. Dicit Isidorus, quod jus naturale est idem apud omnes: confessio autem est idem apud omnes: confessio autem non fuit semper eadem apud omnes : non fuit semper eadem apud omnes : ergo confessio non est de jure naturali. ergo confessio non est de jure naturali. MEDIA probatur ex hoc quod aliter est MEDIA probatur ex hoc quod aliter est confessio in Novo Testamento, et aliter confessio in Novo Testamento, et aliter fuit in Veteri. fuit in Veteri.

2. Item, Philosophus in V Ethicorum 2. Item, Philosophus in V Ethicorum dicit, quod naturæ jus in omnibus est dicit, quod naturæ jus in omnibus est eodem modo : ut ignis in Perside et eodem modo : ut ignis in Perside et Græcia eamdem vim habet comburendi. Græcia eamdem vim habet comburendi. Et ex hoc arguitur sicut prius. Et ex hoc arguitur sicut prius.

3. Item, Tullius : « Naturæ jus est quod 3. Item, Tullius : « Naturæ jus est quod non opinio genuit, sed in natura quædam non opinio genuit, sed in natura quædam vis inseruit. » Constat autem, quod nulla vis inseruit. » Constat autem, quod nulla in natura vis inseruit homini confiteri in natura vis inseruit homini confiteri peccatum suum, sed potius docet occul- peccatum suum, sed potius docet occul- tare ne verecundetur ab homine : ergo tare ne verecundetur ab homine : ergo confessio non est de jure naturali, ut vi- confessio non est de jure naturali, ut vi- detur. detur.

SOLUTIO. Respondeo sine præjudicio, SOLUTIO. Respondeo sine præjudicio, quod jus naturale dupliciter dicitur, sci- quod jus naturale dupliciter dicitur, sci- licet quod dictat natura hominis esse licet quod dictat natura hominis esse faciendum et sic dicitur naturale jus faciendum et sic dicitur naturale jus stricte. Alio modo dicitur naturale, id stricte. Alio modo dicitur naturale, id quod constitutum est a natura naturante : quod constitutum est a natura naturante :

Solutio. Solutio.

d 1 et 2. d 1 et 2.

IN IV SENTENT. DIST. XVI, A. ART. 13. IN IV SENTENT. DIST. XVI, A. ART. 13.

571 571

et sic dicitur esse de jure naturali quid- quærit remedium, et ideo manet in pe- et sic dicitur esse de jure naturali quid- quærit remedium, et ideo manet in pe- quid in Veteri vel Novo Testamento con- riculo. » quid in Veteri vel Novo Testamento con- riculo. » tinetur : et hoc ultimo modo potest tinetur : et hoc ultimo modo potest confessio aliquo modo esse de jure natu- confessio aliquo modo esse de jure natu- rali, sed non primo. rali, sed non primo.

et et

Ad hoc ergo quod primo objicitur, Ad hoc ergo quod primo objicitur, per quod videtur probari, quod sit de per quod videtur probari, quod sit de jure naturali primo modo dicto: dicen- jure naturali primo modo dicto: dicen- dum, quod Adam vituperatur de hoc dum, quod Adam vituperatur de hoc quod peccatum non recognovit in se, quod peccatum non recognovit in se, coram Deo, sed non de hoc quod non coram Deo, sed non de hoc quod non confitebatur homini: quia tunc nullus confitebatur homini: quia tunc nullus erat præter uxorem suam, quæ confessio- erat præter uxorem suam, quæ confessio- nem audire non poterat : et hæc reco- nem audire non poterat : et hæc reco- gnitio peccati quæ est coram Deo, est de gnitio peccati quæ est coram Deo, est de jure naturali. jure naturali.

Et per hoc patet solutio ad sequens Et per hoc patet solutio ad sequens quod objicitur de Cain. quod objicitur de Cain.

Ad 3. AD ALIUD dicendum, quod confessio Ad 3. AD ALIUD dicendum, quod confessio duplex est, scilicet recognitio peccati duplex est, scilicet recognitio peccati inter se et Deum, et manifestatio peccati inter se et Deum, et manifestatio peccati per enarrationem factam sacerdoti. Et de per enarrationem factam sacerdoti. Et de primo modo dicta confessione dicitur in primo modo dicta confessione dicitur in Psalmo XXXI, 5 Dixi Confitebor ad- Psalmo XXXI, 5 Dixi Confitebor ad- versum me injustitiam meam Domino : versum me injustitiam meam Domino : et tu remisisti, etc. De secundo autem et tu remisisti, etc. De secundo autem modo dicta dicitur, ad Roman. x, 10 : modo dicta dicitur, ad Roman. x, 10 : Ore confessio fit ad salutem. Et de pri- Ore confessio fit ad salutem. Et de pri- mo modo dicta intelligitur Glossa indu- mo modo dicta intelligitur Glossa indu- cta de Genesi, et non de secundo modo cta de Genesi, et non de secundo modo dicta, quæ tantum est sacramentalis : dicta, quæ tantum est sacramentalis : nec ad illam tunc tenebantur omnes. nec ad illam tunc tenebantur omnes.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

AD ALIUD dicendum, quod arguitur de AD ALIUD dicendum, quod arguitur de excusatione peccati coram Deo, non excusatione peccati coram Deo, non coram homine, ut dictum est. coram homine, ut dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod non dicitur AD ALIUD dicendum, quod non dicitur illud summum vitium simpliciter ratione illud summum vitium simpliciter ratione reatus vel deformitatis, sed quia est reatus vel deformitatis, sed quia est · peccatum inter cætera pœnitentiæ magis · peccatum inter cætera pœnitentiæ magis contrarium: quia pœnitentia non est contrarium: quia pœnitentia non est nisi in recognoscente, peccatum autem nisi in recognoscente, peccatum autem excusans non recognoscit et est simile excusans non recognoscit et est simile dictum, ad Roman. 11, 4, super illud: dictum, ad Roman. 11, 4, super illud: Ignoras quoniam benignitas Dei ad Ignoras quoniam benignitas Dei ad poenitentiam te adducit ? ubi dicit Glossa poenitentiam te adducit ? ubi dicit Glossa Ambrosii «Gravissime peccas si igno- Ambrosii «Gravissime peccas si igno- ras non ratione quantitatis peccati in ras non ratione quantitatis peccati in reatu et deformitate, sed potius peri- reatu et deformitate, sed potius peri- culi quia ignorans lapsum suum, non culi quia ignorans lapsum suum, non

AD ALIUD dicendum, quod non intelli- AD ALIUD dicendum, quod non intelli- git Job de absconsione quæ est in confes- git Job de absconsione quæ est in confes- sione facta sacerdoti, sed potius de abs- sione facta sacerdoti, sed potius de abs- consione quam facit deprehensus in consione quam facit deprehensus in peccato, quando peccatum negat peccato, quando peccatum negat fecisse, ut aliis justus videatur. Et ista fecisse, ut aliis justus videatur. Et ista expositio trahitur de Glossa ibidem : et expositio trahitur de Glossa ibidem : et ideo illud non est ad propositum. ideo illud non est ad propositum.

se se

AD ALIUD dicendum, quod non sequi- AD ALIUD dicendum, quod non sequi- tur, si vere humilis voce confessionis tur, si vere humilis voce confessionis aperit peccatum, et si vera humilitas est aperit peccatum, et si vera humilitas est de jure naturali, quod etiam confessio de jure naturali, quod etiam confessio facta per vocem sit de jure naturali : facta per vocem sit de jure naturali : quia confessio facta per vocem, non quia confessio facta per vocem, non semper in omni statu consequitur vere semper in omni statu consequitur vere humilem statum suum recognoscentem : humilem statum suum recognoscentem : unde hoc accidit vere humili in aliquo unde hoc accidit vere humili in aliquo statu non in omni: unde accidit ibi statu non in omni: unde accidit ibi locus sophisticus accidentis. locus sophisticus accidentis.

AD ALIUD dicendum, quod Gregorius AD ALIUD dicendum, quod Gregorius loquitur de eo qui deprehensus in pec- loquitur de eo qui deprehensus in pec- cato, se fecisse negat: vel mystice lo- cato, se fecisse negat: vel mystice lo- quitur de tempore gratiæ in quo tenetur quitur de tempore gratiæ in quo tenetur homo sacerdoti peccata sua confiteri. homo sacerdoti peccata sua confiteri.

AD ALIUD dicendum, quod poenitentia AD ALIUD dicendum, quod poenitentia dupliciter consideratur, scilicet secun- dupliciter consideratur, scilicet secun- dum quod est in genere virtutis, et se- dum quod est in genere virtutis, et se- cundum quod est in genere sacramenti. cundum quod est in genere sacramenti. Secundum quod est in genere virtutis, Secundum quod est in genere virtutis, non habet partes, sed salvatur in contri- non habet partes, sed salvatur in contri- tione tantum, secundum quod contritio tione tantum, secundum quod contritio est conterentis actus: et satisfactio tunc est conterentis actus: et satisfactio tunc erit species justitiæ, et tunc non exigitur erit species justitiæ, et tunc non exigitur ad pœnitentiam confessio facta homini, ad pœnitentiam confessio facta homini, sed sufficit illa quæ fit Deo in corde in sed sufficit illa quæ fit Deo in corde in peccati recognitione. Sed secundum peccati recognitione. Sed secundum quod est in genere sacramenti legis novæ quod est in genere sacramenti legis novæ vel veteris, non est de jure naturali, vel veteris, non est de jure naturali, sicut nec alia quædam sacramenta : et sicut nec alia quædam sacramenta : et sic habet partes istas tres, quæ sibi attri- sic habet partes istas tres, quæ sibi attri- buuntur. buuntur.

AD ALIUD dicendum, quod non eodem AD ALIUD dicendum, quod non eodem modo sunt istæ tres partes poenitentiæ : modo sunt istæ tres partes poenitentiæ : quia prima et ultima pars respiciunt pec- quia prima et ultima pars respiciunt pec- catum in poenitente secundum culpam, catum in poenitente secundum culpam, vel secundum pœnam. Sed confessio non vel secundum pœnam. Sed confessio non respicit hoc nisi quod est in ministro respicit hoc nisi quod est in ministro

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

Ad 8. Ad 8.

Ad 9. Ad 9.

Ad 10. Ad 10.

Sed contra. Sed contra.

572 572

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Ecclesiæ, qui constituitur ad dispensatio- Ecclesiæ, qui constituitur ad dispensatio- nem sacramenti, et habet vim clavium : nem sacramenti, et habet vim clavium : et ideo prima et ultima pars sunt juris et ideo prima et ultima pars sunt juris naturalis, sed non media, quæ non re- naturalis, sed non media, quæ non re- spicit nisi tantum ea quæ sunt sacramenti, spicit nisi tantum ea quæ sunt sacramenti, et non virtutis pœnitentiæ, nisi forte et non virtutis pœnitentiæ, nisi forte quoad recognitionem peccati coram Deo. quoad recognitionem peccati coram Deo. Sed hæc non est confessio prout nunc Sed hæc non est confessio prout nunc quærimus de confessione: et ideo non quærimus de confessione: et ideo non sequitur, si prima et ultima pars de jure sequitur, si prima et ultima pars de jure naturali sit, quod et media: quia non naturali sit, quod et media: quia non eodem modo sunt partes ejus. eodem modo sunt partes ejus.

ACTICULUS XIV. ACTICULUS XIV.

Quam differenter confessio fuit in lege Quam differenter confessio fuit in lege naturali, veteri, et nova? naturali, veteri, et nova?

Tertio quæritur, Secundum quem dif- Tertio quæritur, Secundum quem dif- ferentem modum fuit in lege naturali, ferentem modum fuit in lege naturali, veteri, et nova? veteri, et nova?

Videtur enim in lege naturali non Videtur enim in lege naturali non fuisse quia, sicut jam habitum est, fuisse quia, sicut jam habitum est,

1. Non est confessio de jure naturali: 1. Non est confessio de jure naturali: sed tunc non observabantur nisi ea quæ sed tunc non observabantur nisi ea quæ erant de jure naturali: ergo confessio tunc erant de jure naturali: ergo confessio tunc non servabatur. non servabatur.

2. Item non quæritur hic, Quid aliquis 2. Item non quæritur hic, Quid aliquis fecerit, sed id ad quod omnes teneban- fecerit, sed id ad quod omnes teneban- tur? Ergo etsi aliquis tunc confitebatur tur? Ergo etsi aliquis tunc confitebatur peccatum suum, dummodo tamen non peccatum suum, dummodo tamen non omnes tenebantur ad confessionem, vide- omnes tenebantur ad confessionem, vide- tur quod non erat confessio in lege natu- tur quod non erat confessio in lege natu- rali. rali.

3. Item, Cum non erat usus clavium, 3. Item, Cum non erat usus clavium, non poterat esse id quod non habuit effe- non poterat esse id quod non habuit effe- ctum nisi per claves: sed in naturali lege ctum nisi per claves: sed in naturali lege non erat usus clavium: ergo nec erat non erat usus clavium: ergo nec erat etiam confessio quæ non habetur nisi per etiam confessio quæ non habetur nisi per claves. claves.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Quandocumque est morbus, tempus 1. Quandocumque est morbus, tempus est medicinæ : sed semper fuit morbus est medicinæ : sed semper fuit morbus actualis peccati in lege naturali: ergo actualis peccati in lege naturali: ergo semper fuit confessio medicina: ergo in semper fuit confessio medicina: ergo in

naturali lege necessaria fuit confessio, ut naturali lege necessaria fuit confessio, ut

videtur. videtur.

Similiter, Videtur quod in lege Moysi Similiter, Videtur quod in lege Moysi fuerit quia, Isa. XLII, 26, dicitur: Narra fuerit quia, Isa. XLII, 26, dicitur: Narra si quid habes ut justificeris. Quasi dice- si quid habes ut justificeris. Quasi dice- ret: Si non narras, non justificaberis. ret: Si non narras, non justificaberis.

2. Item, Levit. xvI, 21, dicitur, quod 2. Item, Levit. xvI, 21, dicitur, quod sacerdos imprecabitur peccata totius mul- sacerdos imprecabitur peccata totius mul- titudinis super caput hirci, et dimittet eum titudinis super caput hirci, et dimittet eum in desertum. Constat autem, quod im- in desertum. Constat autem, quod im- precari non potest peccata quæ nescivit: precari non potest peccata quæ nescivit: ergo oportebat ut sciret: sed non potuit ergo oportebat ut sciret: sed non potuit scire nisi per confessionem: ergo tene- scire nisi per confessionem: ergo tene- bantur tunc confiteri sacerdoti. bantur tunc confiteri sacerdoti.

3. Item, Levit. XIII, 44, de leprosis di- 3. Item, Levit. XIII, 44, de leprosis di- citur, quod ad arbitrium sacerdotis sepa- citur, quod ad arbitrium sacerdotis sepa- rabantur, et cognoscebat de lepra: sed rabantur, et cognoscebat de lepra: sed lepra secundum Glossam ibidem signifi- lepra secundum Glossam ibidem signifi- cat peccatum: ergo sacerdos debet cogno- cat peccatum: ergo sacerdos debet cogno- scere de peccatis: non autem potest nisi scere de peccatis: non autem potest nisi per confessionem sibi manifestentur : ergo per confessionem sibi manifestentur : ergo tenebantur tunc sacerdoti confiteri. tenebantur tunc sacerdoti confiteri.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Sicut supra habitum est, præcipua cau- Sicut supra habitum est, præcipua cau- sa confessionis est propter beneficium sa confessionis est propter beneficium clavium sed non erant veræ claves in clavium sed non erant veræ claves in Veteri Testamento: ergo nec vera con- Veteri Testamento: ergo nec vera con- fessio. fessio.

SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate peccati recognitio est in confessione, et peccati recognitio est in confessione, et cum hoc peccati manifestatio: et tertio, cum hoc peccati manifestatio: et tertio, peccatorum in specie et circumstantiarum peccatorum in specie et circumstantiarum enodatio sive expositio. Et confessio non enodatio sive expositio. Et confessio non erat in naturali lege nisi quantum ad pec- erat in naturali lege nisi quantum ad pec- cati recognitionem inter se et Deum, ut cati recognitionem inter se et Deum, ut dictum est. In lege autem Moysi accessit dictum est. In lege autem Moysi accessit peccati manifestatio aliqua, sed in gene- peccati manifestatio aliqua, sed in gene- re, non in specie: in signo, non in verbo. re, non in specie: in signo, non in verbo. Quia offerendo capram vel hoedum, scie- Quia offerendo capram vel hoedum, scie- batur quod peccaverant; sed quia hoc batur quod peccaverant; sed quia hoc sacrificium erat pro quolibet peccato per sacrificium erat pro quolibet peccato per ignorantiam facto, non erat manifestatio ignorantiam facto, non erat manifestatio nisi in genere, et non in specie. In Novo nisi in genere, et non in specie. In Novo autem Testamento exigitur enarratio spe- autem Testamento exigitur enarratio spe- cierum et aliarum circumstantiarum pro- cierum et aliarum circumstantiarum pro- pter majorem expressionem veritatis et pter majorem expressionem veritatis et apparitionem gratiæ. apparitionem gratiæ.

Sed Sed

Solut Solut

AD PRIMUM ergo dicendum, quod reco- All AD PRIMUM ergo dicendum, quod reco- All

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad object. 1. Ad object. 1.

Ad object. 2. Ad object. 2.

Alobject. 3. Alobject. 3.

IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 15. IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 15.

gnitio peccati semper est de jure natu- gnitio peccati semper est de jure natu- rali et quoad hoc solum erat confessio rali et quoad hoc solum erat confessio in lege naturæ. in lege naturæ.

AD ALIUD dicendum, quod omnes tene- AD ALIUD dicendum, quod omnes tene- bantur ad hujusmodi peccati recognitio- bantur ad hujusmodi peccati recognitio- nem, et quod non negarent si deprehen- nem, et quod non negarent si deprehen- derentur, ut habitum est ex auctoritatibus derentur, ut habitum est ex auctoritatibus Gregorii in præcedenti articulo quæstio- Gregorii in præcedenti articulo quæstio- nis inductis. nis inductis.

AD ALIUD dicendum, quod verum est, AD ALIUD dicendum, quod verum est, quod tunc non erat usus clavium: tamen quod tunc non erat usus clavium: tamen tunc operabatur passio et faciebat pœnam tunc operabatur passio et faciebat pœnam proportionabilem, quæ alias impropor- proportionabilem, quæ alias impropor- tionabilis fuisset: sed operabatur in fide tionabilis fuisset: sed operabatur in fide credentium implicite vel explicite. credentium implicite vel explicite.

AD ALIUD dicendum, quod in lege veteri AD ALIUD dicendum, quod in lege veteri aliqua fuit confessio, sed non ut modo aliqua fuit confessio, sed non ut modo est in specie et circumstantia, sed in ge- est in specie et circumstantia, sed in ge- nere et de hoc intelligitur dictum Isaiæ. nere et de hoc intelligitur dictum Isaiæ. AD ALIUD dicendum, quod sacerdos AD ALIUD dicendum, quod sacerdos non confitebatur peccata multitudinis nisi non confitebatur peccata multitudinis nisi in genere et in genere intelligit ea per in genere et in genere intelligit ea per modum sacrificiorum, et non per enarra- modum sacrificiorum, et non per enarra- tionem oris. tionem oris.

AD ALIUD dicendum, quod diversitas le- AD ALIUD dicendum, quod diversitas le- prarum non significabat tunc quid erat prarum non significabat tunc quid erat faciendum, sed quid nunc in tempore faciendum, sed quid nunc in tempore gratiæ et ideo non concluditur, quod gratiæ et ideo non concluditur, quod tunc peccata in specie et circumstantiis tunc peccata in specie et circumstantiis confiterentur. confiterentur.

ARTICULUS XV. ARTICULUS XV.

An confessio sit actus virtutis, vel tan- An confessio sit actus virtutis, vel tan- tum sacramenti? tum sacramenti?

Quarto quæritur, Utrum sit actus ali- Quarto quæritur, Utrum sit actus ali- cujus virtutis, vel tantum sacramenti? cujus virtutis, vel tantum sacramenti? Et si sit actus alicujus virtutis, quæ sit Et si sit actus alicujus virtutis, quæ sit

illa? illa?

573 573

2. Item, Actus diffiniuntur per oppo- 2. Item, Actus diffiniuntur per oppo- sita, id est, objecta: ergo quorum est sita, id est, objecta: ergo quorum est idem objectum, sunt actus ejusdem vir- idem objectum, sunt actus ejusdem vir- tutis sed peccatum perpetratum est idem tutis sed peccatum perpetratum est idem objectum confessionis et pœnitentiæ: er- objectum confessionis et pœnitentiæ: er- go confessio est actus pœnitentiæ virtu- go confessio est actus pœnitentiæ virtu- tis. tis.

3. Item, Quorum est idem finis, sunt 3. Item, Quorum est idem finis, sunt ejusdem virtutis si est finis proximus: ejusdem virtutis si est finis proximus: sed idem est finis poenitentiæ et confes- sed idem est finis poenitentiæ et confes- sionis, scilicet destructio peccati: ergo sionis, scilicet destructio peccati: ergo sunt unius virtutis: non autem sic sunt sunt unius virtutis: non autem sic sunt unius, quod ambo sunt unius tertiæ virtu- unius, quod ambo sunt unius tertiæ virtu- tis actus, ergo ipsa virtus est poenitentia, tis actus, ergo ipsa virtus est poenitentia, et actus ejus est confessio, vel unus de et actus ejus est confessio, vel unus de actibus, ut videtur. actibus, ut videtur.

4. Item, Aliqua virtus elicit hunc ac- 4. Item, Aliqua virtus elicit hunc ac- tum quæcumque sit illa: constat autem, tum quæcumque sit illa: constat autem, ut dicit Tullius, quod virtus movet in ut dicit Tullius, quod virtus movet in modum naturæ: ergo de necessariis sibi modum naturæ: ergo de necessariis sibi nihil omittit sed necessarium ad expul- nihil omittit sed necessarium ad expul- sionem peccati est confessio: ergo hunc sionem peccati est confessio: ergo hunc motum non omittit: ergo videtur, quod motum non omittit: ergo videtur, quod sit motus virtutis pœnitentiæ ipsa con- sit motus virtutis pœnitentiæ ipsa con- fessio. fessio.

SED CONTRA videtur, quod sit motus Sed contra. SED CONTRA videtur, quod sit motus Sed contra. virtutis quæ est veritas: quia virtutis quæ est veritas: quia

1. Super illud Psalmi 11, 8: Ecce enim 1. Super illud Psalmi 11, 8: Ecce enim veritatem dilexisti, etc., dicit Glossa: veritatem dilexisti, etc., dicit Glossa: « Veritatem, quia non in te culpam re- « Veritatem, quia non in te culpam re- fero, sed veritatem profiteor quam dili- fero, sed veritatem profiteor quam dili- gis » constat autem, quod dicere veri- gis » constat autem, quod dicere veri- tatem est virtutis quæ est veritas: ergo tatem est virtutis quæ est veritas: ergo confessio est virtutis quæ est veritas. confessio est virtutis quæ est veritas. 2. Item, Ibidem alia Glossa: 2. Item, Ibidem alia Glossa: <<< Hic <<< Hic pœnitens, quia in confitendo dixit verita- pœnitens, quia in confitendo dixit verita- tem quam Deus supra sacrificia quærit, tem quam Deus supra sacrificia quærit, supplicat sibi subveniri. » Ex hoc acci- supplicat sibi subveniri. » Ex hoc acci- pitur idem quod prius. pitur idem quod prius.

3. Item, Actus veritatis aliquis proprius 3. Item, Actus veritatis aliquis proprius est, prout est in dictis. Constat autem est, prout est in dictis. Constat autem quod nullus, nisi dicere veritatem: sed quod nullus, nisi dicere veritatem: sed hoc præcipue fit in confessione: de omni- hoc præcipue fit in confessione: de omni-

Videtur autem, quod est virtutis pœni- bus enim quæ de se dicit, sine teste cre- Videtur autem, quod est virtutis pœni- bus enim quæ de se dicit, sine teste cre- tentiæ: quia tentiæ: quia ditur pœnitenti: ergo confessio est actus ditur pœnitenti: ergo confessio est actus veritatis, ut videtur. veritatis, ut videtur.

1. Est ad detestationem peccati: et virtus 1. Est ad detestationem peccati: et virtus poenitentiæ detestatur peccatum : ergo con- poenitentiæ detestatur peccatum : ergo con- fessio est virtutis pœnitentiæ, ut videtur. fessio est virtutis pœnitentiæ, ut videtur.

4. Item, Oppositum veritatis quæ est in 4. Item, Oppositum veritatis quæ est in confessione, non est idem in poenitentia, confessione, non est idem in poenitentia,

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

574 574

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

scilicet mendacium confessionis: ergo scilicet mendacium confessionis: ergo confessio non est actus poenitentiæ. confessio non est actus poenitentiæ.

5. Item, Dictum confitentis generat 5. Item, Dictum confitentis generat credulitatem in auditore: constat autem, credulitatem in auditore: constat autem, quod hoc non facit nisi prout est sub for- quod hoc non facit nisi prout est sub for- ma veri: ergo videtur, quod confessio ma veri: ergo videtur, quod confessio sit sub forma veri: hæc autem forma veri sit sub forma veri: hæc autem forma veri quæ est in actu, emanat ab aliquo habi- quæ est in actu, emanat ab aliquo habi- tu constat autem, quod non nisi a veri- tu constat autem, quod non nisi a veri- tate ergo videtur, quod sit actus verita- tate ergo videtur, quod sit actus verita- *tis. *tis.

SED CONTRA utrumque istorum dicitur, SED CONTRA utrumque istorum dicitur, quod quod

1. Nullius sacramenti actus necessario 1. Nullius sacramenti actus necessario est alicujus virtutis: confessio autem est est alicujus virtutis: confessio autem est actus sacramenti: ergo non est actus ali- actus sacramenti: ergo non est actus ali- cujus virtutis. cujus virtutis.

2 Item, Nullus actus æqualiter proce- 2 Item, Nullus actus æqualiter proce- dens a vitioso qui non habet virtutem in- dens a vitioso qui non habet virtutem in- fusam nec consuetudinalem, est actus fusam nec consuetudinalem, est actus virtutis confessio est hujusmodi actus: virtutis confessio est hujusmodi actus: ergo non est actus virtutis alicujus. ergo non est actus virtutis alicujus. PRIMA patet per se. SECUNDA autem pro- PRIMA patet per se. SECUNDA autem pro- batur ex hoc quod aliquis volens recedere batur ex hoc quod aliquis volens recedere a peccato, et etiam alii non consuevit ve- a peccato, et etiam alii non consuevit ve- rum dicere, sæpe confitetur in veritate de rum dicere, sæpe confitetur in veritate de omnibus peccatis suis. Et constat, quod omnibus peccatis suis. Et constat, quod tunc non habet virtutes infusas, nec etiam tunc non habet virtutes infusas, nec etiam habet consuetudinalem quæ veritas voca- habet consuetudinalem quæ veritas voca- tur, quia illa non innascitur nisi per con- tur, quia illa non innascitur nisi per con- suetudinem ergo constat propositum. suetudinem ergo constat propositum.

3. Item, Circa difficile et bonum est 3. Item, Circa difficile et bonum est virtus sed non est difficile verum dice- virtus sed non est difficile verum dice- re: ergo non est circa illud virtus aliqua : re: ergo non est circa illud virtus aliqua : ergo non est alicujus virtutis quæ sit ve- ergo non est alicujus virtutis quæ sit ve- ritas. PROBATIO mediæ. Difficilius est di- ritas. PROBATIO mediæ. Difficilius est di- cere contra mentem, quam secundum cere contra mentem, quam secundum mentem: sed mentiens dicit contra men- mentem: sed mentiens dicit contra men- tem, verus autem secundum mentem: tem, verus autem secundum mentem: ergo verus minus laborat, quam mentiens: ergo verus minus laborat, quam mentiens: ergo constat propositum. ergo constat propositum.

SOLUTIO. Respondeo, quod dupliciter SOLUTIO. Respondeo, quod dupliciter dicitur actus aliquis bonus et laudabilis dicitur actus aliquis bonus et laudabilis esse alicujus virtutis, scilicet ut impe- esse alicujus virtutis, scilicet ut impe- rantis, et ut elicientis. Ut imperantis rantis, et ut elicientis. Ut imperantis autem potest actus confessionis esse plu- autem potest actus confessionis esse plu-

1 Cf. Supra, Dist. XIV. 1 Cf. Supra, Dist. XIV.

rium virtutum: sed frequentius virtutis rium virtutum: sed frequentius virtutis est quæ dicitur pœnitentia, de qua supra est quæ dicitur pœnitentia, de qua supra habitum est. Ut elicientis quidem est habitum est. Ut elicientis quidem est iste actus virtutis quæ dicitur veritas, ut iste actus virtutis quæ dicitur veritas, ut probatur in objiciendo. probatur in objiciendo.

AD HOC ergo quod primo objicitur, di- AD HOC ergo quod primo objicitur, di- cendum quod confessio quædam habet ex cendum quod confessio quædam habet ex sui ratione et substantia, et quædam ex sui ratione et substantia, et quædam ex virtute imperante. Ex sui substantia non virtute imperante. Ex sui substantia non habet nisi simplicem narrationem veritatis, habet nisi simplicem narrationem veritatis, sed ex virtute imperante habet quod sit sed ex virtute imperante habet quod sit cum detestatione peccati. Et adhuc adji- cum detestatione peccati. Et adhuc adji- ciendum, quod secundum quod inducit ciendum, quod secundum quod inducit rationem sacramenti, habet quod hæc rationem sacramenti, habet quod hæc enarratio sit facta ministro Ecclesiæ cum enarratio sit facta ministro Ecclesiæ cum signis quibusdam signantibus peccati de- signis quibusdam signantibus peccati de- testationem, et voluntatis obedientiam ad testationem, et voluntatis obedientiam ad poenitentiam exteriorem suscipiendam poenitentiam exteriorem suscipiendam per arbitrium sacerdotis : et sic quasi ex per arbitrium sacerdotis : et sic quasi ex tribus conficiuntur illa quæ in confessione tribus conficiuntur illa quæ in confessione attenduntur. Sed objectio bene procede- attenduntur. Sed objectio bene procede- ret si ex sui substantia haberet hoc quod ret si ex sui substantia haberet hoc quod dicit. dicit.

AD ALIUD dicendum, quod illa materia AD ALIUD dicendum, quod illa materia datur sibi secundum imperium pœniten- datur sibi secundum imperium pœniten- tiæ, et secundum esse sacramenti quod tiæ, et secundum esse sacramenti quod est in ipsa simpliciter tamen ipsa est cir- est in ipsa simpliciter tamen ipsa est cir- ca materiam quamcumque in qua est for- ca materiam quamcumque in qua est for- ma veri. ma veri.

AD ALIUD dicendum, quod non est AD ALIUD dicendum, quod non est idem finis proximus confessionis et pœni- idem finis proximus confessionis et pœni- tentiæ, sed remotus: proximus enim finis tentiæ, sed remotus: proximus enim finis est in quem terminatur actus, et ille est est in quem terminatur actus, et ille est notitia quam generat in audiente: sed notitia quam generat in audiente: sed finis ultimus non facit, quod eadem sint finis ultimus non facit, quod eadem sint specie vel numero illa quæ sunt ad illum specie vel numero illa quæ sunt ad illum finem. finem.

AD ALIUD dicendum, quod poenitentia AD ALIUD dicendum, quod poenitentia non deficit in ipso motu, sed non habet non deficit in ipso motu, sed non habet tamen nisi per modum imperii. tamen nisi per modum imperii.

Ad Ad

Ad2l Ad2l

Ad 3 Ad 3

Ad 4 Ad 4

AD ALIUD dicendum, quod nihil prohi- Ad obje AD ALIUD dicendum, quod nihil prohi- Ad obje bet aliquem actum esse et sacramenti et bet aliquem actum esse et sacramenti et virtutis, secundum diversas rationes: et virtutis, secundum diversas rationes: et hoc præcipue in hoc sacramento, quod or- hoc præcipue in hoc sacramento, quod or- dinatur contra actuale peccatum, quod dinatur contra actuale peccatum, quod contrarium est virtuti quæ respicit actum contrarium est virtuti quæ respicit actum liberi arbitrii. Unde quantum ad ipsam liberi arbitrii. Unde quantum ad ipsam

Mobject. 2. Mobject. 2.

IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 16. IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 16.

simplicem enuntiationem veritatis, con- simplicem enuntiationem veritatis, con- fessio veritatis est quæ est virtus: sed se- fessio veritatis est quæ est virtus: sed se- cundum quod est in tali foro et forma et cundum quod est in tali foro et forma et cum signis talibus, est actus sacramenti : cum signis talibus, est actus sacramenti : et hoc nihil prohibet. et hoc nihil prohibet.

AD ALIUD dicendum, quod iste actus. AD ALIUD dicendum, quod iste actus. non procedit a vitioso, sed ab habente non procedit a vitioso, sed ab habente veritatem aliquam, vel in potestate liberi veritatem aliquam, vel in potestate liberi arbitrii, vel secundum gratiam, vel secun- arbitrii, vel secundum gratiam, vel secun- dum habitum civilem. Si enim poenitens dum habitum civilem. Si enim poenitens est in charitate quando confitetur, tunc est in charitate quando confitetur, tunc nulla est objectio. Si autem verax ex nulla est objectio. Si autem verax ex consuetudine, etiamsi sit in aliis vitiis: consuetudine, etiamsi sit in aliis vitiis: itérum nulla est objectio: quia consue- itérum nulla est objectio: quia consue- tudinalium una meo judicio habetur, tudinalium una meo judicio habetur, alia non habita. Si autem nec consuetu- alia non habita. Si autem nec consuetu- dinalem habet: tunc dicendum, quod ille dinalem habet: tunc dicendum, quod ille actus veritatis in confitente est a libero actus veritatis in confitente est a libero arbitrio potente in actum generativum arbitrio potente in actum generativum virtutis consuetudinalis: licet enim vir- virtutis consuetudinalis: licet enim vir- tutes secundum habitum et vitium sibi tutes secundum habitum et vitium sibi oppositum non simul insint, tamen actus oppositum non simul insint, tamen actus ordinatus ad virtutem generandi, potest ordinatus ad virtutem generandi, potest esse simul cum vitio, licet virtuti oppo- esse simul cum vitio, licet virtuti oppo- sito et ideo non est ille actus a vitioso sito et ideo non est ille actus a vitioso in quantum vitiosus. in quantum vitiosus.

ARTICULUS XVI. ARTICULUS XVI.

An diffinitiones pœnitentiæ sint bene An diffinitiones pœnitentiæ sint bene datæ ? datæ ?

Quinto quæritur, Quid sit diffinitione Quinto quæritur, Quid sit diffinitione et essentia? et essentia?

Inveniuntur autem plures diffinitiones Inveniuntur autem plures diffinitiones confessionis, quas omnes quæ occurrunt confessionis, quas omnes quæ occurrunt ponemus. ponemus.

Diffinitur autem a Magistris qui pre- Diffinitur autem a Magistris qui pre- cesserunt nos sic: « Confessio est pecca- cesserunt nos sic: « Confessio est pecca- torum sacramentalis delinquentis accusa- torum sacramentalis delinquentis accusa- tio, ex erubescentia et per claves satis- tio, ex erubescentia et per claves satis-

1 Prima diffinitio hæc est : « Confessio est 1 Prima diffinitio hæc est : « Confessio est peccatorum sacramentalis delinquentis accusa- peccatorum sacramentalis delinquentis accusa- tio, ex erubescentia et per claves satisfactoria, tio, ex erubescentia et per claves satisfactoria,

575 575

factoria, obligans ad peragendum pœni- factoria, obligans ad peragendum pœni- tentiam injunctam. » tentiam injunctam. »

Alii autem prædecessores nostri diffi- Alii autem prædecessores nostri diffi- niunt eam sic: « Confessio est legitima niunt eam sic: « Confessio est legitima peccatorum explanatio. peccatorum explanatio.

» »

Gregorius « Confessio est peccatorum Gregorius « Confessio est peccatorum detectio, et ruptio vulneris. » detectio, et ruptio vulneris. »

Augustinus sic: « Confessio est per Augustinus sic: « Confessio est per quam morbus latens, spe veniæ aperi- quam morbus latens, spe veniæ aperi-

tur. » tur. »

Alii quidem novitii, ut Raymundus, Alii quidem novitii, ut Raymundus, diffinierunt sic: « Confessio est legitima diffinierunt sic: « Confessio est legitima coram sacerdote peccatorum declaratio. >> coram sacerdote peccatorum declaratio. >>

Objicitur de prima diffinitione¹ sic: Objicitur de prima diffinitione¹ sic:

1. Sacramentale est denominativum a 1. Sacramentale est denominativum a sacramento nullum autem denominans sacramento nullum autem denominans fit substantiale illi quod denominat : ergo fit substantiale illi quod denominat : ergo sacramentum non est substantiale con- sacramentum non est substantiale con- fessioni, quod falsum est, cum confessio fessioni, quod falsum est, cum confessio sub sacramento sit sicut pars sub toto. sub sacramento sit sicut pars sub toto.

2. Item, Cum confessio sit actus virtu- 2. Item, Cum confessio sit actus virtu- tis moventis ad confessionem, ita debe- tis moventis ad confessionem, ita debe- ret dicere, virtutis delinquentis accusatio, ret dicere, virtutis delinquentis accusatio, etc., sicut sacramentalis. etc., sicut sacramentalis.

3. Item, Sicut se habet actus virtutis 3. Item, Sicut se habet actus virtutis ad virtutem, ita se habet actus sacramen- ad virtutem, ita se habet actus sacramen- ti ad sacramentum : sed nullus actus ti ad sacramentum : sed nullus actus virtutis dicitur esse virtuosus, sed potius virtutis dicitur esse virtuosus, sed potius virtutis proprie : ergo nullus actus sa- virtutis proprie : ergo nullus actus sa- cramenti debet esse sacramentalis, sed cramenti debet esse sacramentalis, sed potius sacramenti. potius sacramenti.

4. Item, Intinctio non dicitur esse bap- 4. Item, Intinctio non dicitur esse bap- tismalis, nec signatio confirmationalis tismalis, nec signatio confirmationalis actus ergo videtur, quod nec confessio actus ergo videtur, quod nec confessio debet dici sacramentalis. debet dici sacramentalis.

5. Item, Quare non denominatur a 5. Item, Quare non denominatur a proximo genere, ita quod diceretur, Con- proximo genere, ita quod diceretur, Con- fessio est pœnitentialis delinquentis, etc. fessio est pœnitentialis delinquentis, etc. Videtur enim, quod sic fieri deberet : Videtur enim, quod sic fieri deberet : quia proximius se habet confessio ad quia proximius se habet confessio ad poenitentiam, quam ad sacramentum in poenitentiam, quam ad sacramentum in genere ergo magis debuit denominari genere ergo magis debuit denominari ab illa. ab illa.

6. Item, Objicitur de hoc quod dicitur, 6. Item, Objicitur de hoc quod dicitur,

obligans ad peragendum pœnitentiam injun- obligans ad peragendum pœnitentiam injun-

ctam. ctam.

576 576

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Delinquentis: confessio enim non videtur Delinquentis: confessio enim non videtur esse delinquentis, sed qui deliquit, et pœ- esse delinquentis, sed qui deliquit, et pœ- nitet. nitet.

7. Item, Nullus delinquens in quantum 7. Item, Nullus delinquens in quantum hujusmodi, est pœnitens : sed omnis con- hujusmodi, est pœnitens : sed omnis con- fitens in quantum hujusmodi, est pœni- fitens in quantum hujusmodi, est pœni- tens ergo nullus poenitens in quantum tens ergo nullus poenitens in quantum hujusmodi, est delinquens : ergo confes- hujusmodi, est delinquens : ergo confes- sio non est delinquentis. sio non est delinquentis.

8. Si forte tu dicas, quod intelligitur. 8. Si forte tu dicas, quod intelligitur. de delicto veniali, quo in multis offendi- de delicto veniali, quo in multis offendi- mus omnes': sine quo, ut dicit Augusti- mus omnes': sine quo, ut dicit Augusti- nus, vita non ducitur. CONTRA: Hujus- nus, vita non ducitur. CONTRA: Hujus- modi delinquentis actus est oratio et modi delinquentis actus est oratio et alia multa: ergo sicut cadit in diffinitio- alia multa: ergo sicut cadit in diffinitio- ne confessionis, ita cadere deberet in de- ne confessionis, ita cadere deberet in de- finitione orationis, contritionis, charita- finitione orationis, contritionis, charita- tis, et omnium aliorum. tis, et omnium aliorum.

9. Præterea, Hæc est per accidens se- 9. Præterea, Hæc est per accidens se- cundum istam expositionem, confessio cundum istam expositionem, confessio est peccatorum sacramentalis delinquen- est peccatorum sacramentalis delinquen- tis accusatio: quia sensus est, ejus qui tis accusatio: quia sensus est, ejus qui quotidie delinquit : nihil autem per acci- quotidie delinquit : nihil autem per acci- dens debet poni in diffinitione, præcipue dens debet poni in diffinitione, præcipue quod est per accidens hujusmodi, quia quod est per accidens hujusmodi, quia hoc infinitum est, et nihil per ipsum pot- hoc infinitum est, et nihil per ipsum pot- est notificari : ergo male dixerunt anti- est notificari : ergo male dixerunt anti- qui diffiniendo, quod confessio est accu- qui diffiniendo, quod confessio est accu- satio delinquentis. satio delinquentis.

10. Ulterius, Objicitur de hoc quod di- 10. Ulterius, Objicitur de hoc quod di- citur, Accusatio. Apud rhetorem enim et citur, Accusatio. Apud rhetorem enim et civilem non est idem accusans et reus : civilem non est idem accusans et reus : hic autem ut reum se præsentat confitens: hic autem ut reum se præsentat confitens: ergo videtur, quod non sit accusans ergo videtur, quod non sit accusans ergo confessio non est accusatio. ergo confessio non est accusatio.

: :

11. Item, Nullus accusatur juste in ju- 11. Item, Nullus accusatur juste in ju- dicio cui non conceditur locus defensio- dicio cui non conceditur locus defensio- nis si ergo confitens accusatur ab ali- nis si ergo confitens accusatur ab ali- quo, sive ab alio, sive a seipso, debet ei quo, sive ab alio, sive a seipso, debet ei in eodem foro concedi locus defensionis : in eodem foro concedi locus defensionis : et ita non erit vitium confessionis si sit et ita non erit vitium confessionis si sit cum defensione peccatorum, quod falsum cum defensione peccatorum, quod falsum est, cum dicat Psalmus CXL, 4: Non est, cum dicat Psalmus CXL, 4: Non declines cor meum in verba malitiæ, declines cor meum in verba malitiæ, ad excusandas excusationes in pecca- ad excusandas excusationes in pecca- tis. tis.

Præterea quæritur, Cum conscientia Præterea quæritur, Cum conscientia

1 Jacob. III, 1 Jacob. III,

2. 2.

sit testis, quare non dicitur, testificatio sit testis, quare non dicitur, testificatio sicut accusatio? sicut accusatio?

12. Ulterius quæritur de hoc quod dicit, 12. Ulterius quæritur de hoc quod dicit, Ex erubescentia. Quia hoc non videtur Ex erubescentia. Quia hoc non videtur esse substantiale confessioni: quia non esse substantiale confessioni: quia non omnes possunt habere erubescentiam. omnes possunt habere erubescentiam.

13. Item, Sicut se habet dolor sensibi- 13. Item, Sicut se habet dolor sensibi- lis ad contritionem, ita se habet erube- lis ad contritionem, ita se habet erube- scentia ad confessionem : sed contritio scentia ad confessionem : sed contritio non diffinitur per dolorem sensibilem : non diffinitur per dolorem sensibilem : ergo nec confessio est diffinienda per ergo nec confessio est diffinienda per erubescentiam, ut videtur. erubescentiam, ut videtur.

14. Item, Super illud Psalmi LXVIII, 14. Item, Super illud Psalmi LXVIII, 20 Tu scis improperium meum, et con- 20 Tu scis improperium meum, et con- fusionem meam, etc., distinguit Augu- fusionem meam, etc., distinguit Augu- stinus in Glossa inter erubescentiam sive stinus in Glossa inter erubescentiam sive verecundiam, et confusionem: quia con- verecundiam, et confusionem: quia con- fusio est cum remorsu conscientiæ, quan fusio est cum remorsu conscientiæ, quan do vera objiciuntur. Erubescentia autem do vera objiciuntur. Erubescentia autem est, quando falsa objiciuntur cum vere- est, quando falsa objiciuntur cum vere- cundia. Cum ergo confitens verecundetur cundia. Cum ergo confitens verecundetur cum remorsu conscientiæ, videtur quod cum remorsu conscientiæ, videtur quod potius debuit dicere, ex confusione, quam potius debuit dicere, ex confusione, quam erubescentia. erubescentia.

15. Item, Non videtur esse verum, 15. Item, Non videtur esse verum, quod ex hac erubescentia sit satisfacto- quod ex hac erubescentia sit satisfacto- ria: quia erubescentia illa passio etiam ria: quia erubescentia illa passio etiam corporalis est et nulla passio corporalis corporalis est et nulla passio corporalis est meritoria: ergo ex illa satisfactoria est meritoria: ergo ex illa satisfactoria non est confessio. non est confessio.

16. Ulterius quæritur de hoc quod di- 16. Ulterius quæritur de hoc quod di- cit, Per claves. Quod enim sine clavibus cit, Per claves. Quod enim sine clavibus est satisfactorium, non habet vim satisfa- est satisfactorium, non habet vim satisfa- ciendi per claves: confessio est hujusmo-` ciendi per claves: confessio est hujusmo-` di ergo non habet vim satisfaciendi per di ergo non habet vim satisfaciendi per claves. PRIMA patet per se. SECUNDA pro- claves. PRIMA patet per se. SECUNDA pro- baturquia in Veteri Testamento non baturquia in Veteri Testamento non fuerunt claves, et tamen fuit ibi aliquo` fuerunt claves, et tamen fuit ibi aliquo` modo confessio sacramentalis et in No- modo confessio sacramentalis et in No- vo Testamento quandoque fit confessio vo Testamento quandoque fit confessio non habenti claves, et tamen satisfacto- non habenti claves, et tamen satisfacto- ria est confessio. ria est confessio.

17. Præterea, Objicitur de hoc quod 17. Præterea, Objicitur de hoc quod dicitur, Satisfactoria. Quia satisfactio est dicitur, Satisfactoria. Quia satisfactio est pars condividens poenitentiam cum con- pars condividens poenitentiam cum con- fessione: ergo una non debet poni in fessione: ergo una non debet poni in diffinitione alterius. diffinitione alterius.

: :

IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 16. IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 16.

18. Item. Quæ diversa sunt specie, 18. Item. Quæ diversa sunt specie, horum actus et effectus proprii sunt di- horum actus et effectus proprii sunt di- versi confessio et satisfactio diversæ versi confessio et satisfactio diversæ sunt specie ergo actus earum et effe- sunt specie ergo actus earum et effe- ctus proprii sunt diversi constat autem, ctus proprii sunt diversi constat autem, quod satisfactionis actus propriissimus quod satisfactionis actus propriissimus est satisfacere: ergo ille actus non est est satisfacere: ergo ille actus non est confessionis ergo confessio non est sa- confessionis ergo confessio non est sa- tisfactoria, ut videtur. tisfactoria, ut videtur.

19. Ulterius quæritur de hoc quod di- 19. Ulterius quæritur de hoc quod di- cit, Obligans, etc. Confitens enim non cit, Obligans, etc. Confitens enim non est obligatus ex hoc quod confitetur, sed est obligatus ex hoc quod confitetur, sed potius ex voluntate sequenti, qua audi- potius ex voluntate sequenti, qua audi- tam et taxatam sibi recipit satisfactio- tam et taxatam sibi recipit satisfactio- nem ergo confessio non est obligans, nem ergo confessio non est obligans, ut videtur. ut videtur.

20. Item, Si obligat ad satisfactionem : 20. Item, Si obligat ad satisfactionem : ergo omnis confessio obligat ad illam. ergo omnis confessio obligat ad illam. Ponamus ergo, quod aliquis sæpe confi- Ponamus ergo, quod aliquis sæpe confi- teatur idem peccatum pluribus sacerdoti- teatur idem peccatum pluribus sacerdoti- bus, et illi diversas injungant pœniten- bus, et illi diversas injungant pœniten- tias, quarum quælibet per se sufficeret: tias, quarum quælibet per se sufficeret: ergo iste obligatur ad omnes illas per- ergo iste obligatur ad omnes illas per- agendas: ergo ex confessione obligatur agendas: ergo ex confessione obligatur ad majorem pœnitentiam, quam ex pec- ad majorem pœnitentiam, quam ex pec- cato sustinere debeat. Et hoc est incon- cato sustinere debeat. Et hoc est incon- veniens, cum confessio aliquid diminuat veniens, cum confessio aliquid diminuat de poena peccato debita secundum se. de poena peccato debita secundum se.

21. Item, Sive injuncta est insufficiens, 21. Item, Sive injuncta est insufficiens, vel nimis magna: adhuc videtur, quod vel nimis magna: adhuc videtur, quod obligetur ad illam et sic confessio gra- obligetur ad illam et sic confessio gra- varet eum, et non alleviaret, quod est varet eum, et non alleviaret, quod est valde inconveniens. valde inconveniens.

22. Item, Objicitur de hoc quod dicit, 22. Item, Objicitur de hoc quod dicit, Injunctam. Videtur enim ex hoc quod Injunctam. Videtur enim ex hoc quod non possit mutari per alium pœnitentia non possit mutari per alium pœnitentia illa et hoc falsum est. illa et hoc falsum est.

23. Item, Videmus de injunctis pœni- 23. Item, Videmus de injunctis pœni- tentiis tota die fieri relaxationes per in- tentiis tota die fieri relaxationes per in- dulgentias ergo videtur, quod confiten- dulgentias ergo videtur, quod confiten- tes non obligantur ad peragendum pœni- tes non obligantur ad peragendum pœni- tentias injunctas. tentias injunctas.

DE SECUNDA autem diffinitione objicitur, DE SECUNDA autem diffinitione objicitur, qua dixerunt antiquiores, quod confessio qua dixerunt antiquiores, quod confessio est legitima peccatorum explanatio. est legitima peccatorum explanatio.

1. Legitima enim est quæ lege docetur, 1. Legitima enim est quæ lege docetur, vel lege editur : et modum confessionis vel lege editur : et modum confessionis non invenimus expressum in nova vel non invenimus expressum in nova vel

XXIX XXIX

577 577

veteri lege ergo videtur, quod non sit veteri lege ergo videtur, quod non sit legitima explanatio peccatorum. legitima explanatio peccatorum.

2. Item, Videtur, quod non sit tantum 2. Item, Videtur, quod non sit tantum peccatorum: quia etiam circumstantias peccatorum: quia etiam circumstantias aliquando confiteri tenetur : et sic vide- aliquando confiteri tenetur : et sic vide- tur esse diminuta. tur esse diminuta.

3. Item, Non videtur esse explanatio, 3. Item, Non videtur esse explanatio, sed simplex enarratio: non enim expo- sed simplex enarratio: non enim expo- nit peccata confitens, sed simpliciter enar- nit peccata confitens, sed simpliciter enar- rat. rat.

ОBJICITUR etiam de illa quæ est Gregorii ОBJICITUR etiam de illa quæ est Gregorii de hoc quod dicit, Peccatorum detectio.. de hoc quod dicit, Peccatorum detectio.. 1. Cum enim detegere peccatum ordi- 1. Cum enim detegere peccatum ordi- netur ad scandalum proximi, videtur netur ad scandalum proximi, videtur quod peccata non sunt detegenda, sed quod peccata non sunt detegenda, sed potius tegenda. potius tegenda.

2. Item, Isa. 111, 9, vituperantur qui de- 2. Item, Isa. 111, 9, vituperantur qui de- tegunt peccata sua, cum dicit: Pecca- tegunt peccata sua, cum dicit: Pecca- tum suum sicut Sodoma prædicaverunt, tum suum sicut Sodoma prædicaverunt, nec absconderunt. Ergo confessio non nec absconderunt. Ergo confessio non erit detectio. erit detectio.

3. Ulterius quæritur de hoc quod dicit, 3. Ulterius quæritur de hoc quod dicit, Ruptio vulneris. Hæc enim locutio me- Ruptio vulneris. Hæc enim locutio me- taphorica est: ergo non debet poni in taphorica est: ergo non debet poni in diffinitione ejus cui aptatur metaphora : diffinitione ejus cui aptatur metaphora : hæc autem est confessio: ergo non debet hæc autem est confessio: ergo non debet poni in diffinitione confessionis. poni in diffinitione confessionis.

4. Item, Constat, quod idem est non 4. Item, Constat, quod idem est non differens nisi per locutionem significati- differens nisi per locutionem significati- vam, detectio peccati et ruptio vulneris: vam, detectio peccati et ruptio vulneris: ergo neutrum contrahit alterum sed de- ergo neutrum contrahit alterum sed de- tectio peccati potest fieri bene et male, tectio peccati potest fieri bene et male, et confessio non nisi bene: ergo com- et confessio non nisi bene: ergo com- munius se habet peccati detectio, quam munius se habet peccati detectio, quam confessio, et contrahitur : ergo diffinitio confessio, et contrahitur : ergo diffinitio non est convertibilis cum diffinito : ergo non est convertibilis cum diffinito : ergo non est propria ipsius: quod est inconve- non est propria ipsius: quod est inconve- niens, sive sit diffinitio, sive descriptio niens, sive sit diffinitio, sive descriptio per propria. per propria.

ULTERIUS quæritur de illa quæ est Au- ULTERIUS quæritur de illa quæ est Au- gustini Confessio est per quam morbus gustini Confessio est per quam morbus latens spe veniæ aperitur. latens spe veniæ aperitur.

1. Non enim confessione tantum ape- 1. Non enim confessione tantum ape- ritur morbus latens, sed etiam morbus ritur morbus latens, sed etiam morbus apertus quia generalis est confessio de apertus quia generalis est confessio de omnibus, sive occultis, sive apertis : er- omnibus, sive occultis, sive apertis : er- go male dicit, Morbus latens. go male dicit, Morbus latens.

37 37

Solutio. Solutio.

578 578

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

2. Item, Si latens est: tunc quæratur, 2. Item, Si latens est: tunc quæratur, Quem est latens? Aut sacerdotem et alios: Quem est latens? Aut sacerdotem et alios: aut sacerdotem solum, vel alios solos. Et aut sacerdotem solum, vel alios solos. Et quodcumque istorum detur, non erit con- quodcumque istorum detur, non erit con- fessio de crimine aperto sacerdoti et aliis, fessio de crimine aperto sacerdoti et aliis, vel sacerdoti soli, vel aliis solis: quod est vel sacerdoti soli, vel aliis solis: quod est inconveniens, cum de omnibus sit con- inconveniens, cum de omnibus sit con- fessio. fessio.

3. Præterea, Quæritur de hoc quod 3. Præterea, Quæritur de hoc quod dicit, Spe veniæ. Quia ut frequenter, dicit, Spe veniæ. Quia ut frequenter, confessio fit magis timore pœnæ : ergo confessio fit magis timore pœnæ : ergo diffinienda erat per poenæ timorem. diffinienda erat per poenæ timorem.

4. Item, Demus quod iste non confi- 4. Item, Demus quod iste non confi- teatur spe veniæ: et tamen nihil eorum teatur spe veniæ: et tamen nihil eorum quæ fecit, celet sacerdoti: ergo iste non quæ fecit, celet sacerdoti: ergo iste non erit confessus, et tenetur iterare confes- erit confessus, et tenetur iterare confes- sionem, quod non dicitur. sionem, quod non dicitur.

5. Ulterius quæritur de hoc quod dicit, 5. Ulterius quæritur de hoc quod dicit, Aperitur. Videtur enim, quod magis Aperitur. Videtur enim, quod magis clauditur: quia illud quod dicitur in con- clauditur: quia illud quod dicitur in con- fessione, sigillo confessionis clauditur : fessione, sigillo confessionis clauditur : ergo non aperit. ergo non aperit.

ULTERIUS quæritur de ultima, quæ di- ULTERIUS quæritur de ultima, quæ di- cit, quod confessio est legitima peccato- cit, quod confessio est legitima peccato- rum coram sacerdote enarratio. rum coram sacerdote enarratio.

Videtur enim, quod non semper sit coram Videtur enim, quod non semper sit coram sacerdote, cum dicatur, Jacobi, v, 16 : sacerdote, cum dicatur, Jacobi, v, 16 : Confitemini alterutrum peccata vestra. Confitemini alterutrum peccata vestra. Et ibi dicit Glossa: « Majora majoribus, Et ibi dicit Glossa: « Majora majoribus, minora minoribus. » Et non dicit, quod minora minoribus. » Et non dicit, quod semper debeat fieri sacerdoti. semper debeat fieri sacerdoti.

Et quia de hoc magnus occurrit tracta- Et quia de hoc magnus occurrit tracta- tus in sequenti distinctione, nunc ista tus in sequenti distinctione, nunc ista sufficiant. sufficiant.

SOLUTIO. Dicendum, quod prima diffi- SOLUTIO. Dicendum, quod prima diffi- nitio melior est omnibus aliis: quia col- nitio melior est omnibus aliis: quia col- ligit essentialia omnia, et subjectum pro- ligit essentialia omnia, et subjectum pro- prium, et finem, et ea unde trahit virtu- prium, et finem, et ea unde trahit virtu- tem delendi peccatum. Essentialia enim tem delendi peccatum. Essentialia enim sunt ea quæ tanguntur cum dicitur, Sa- sunt ea quæ tanguntur cum dicitur, Sa- cramentalis accusatio. Accusatio enim ge- cramentalis accusatio. Accusatio enim ge- nus est, et sacramentalis differentia distin- nus est, et sacramentalis differentia distin- guens ab accusatione civili et rhetorica. guens ab accusatione civili et rhetorica. Delinquentis autem contrahit sicut subje- Delinquentis autem contrahit sicut subje- ctum specificat passionem: quia sicut di- ctum specificat passionem: quia sicut di- cit Commentator super VII Metaphysicæ : cit Commentator super VII Metaphysicæ : « Subjectum proprium in diffinitione pas- « Subjectum proprium in diffinitione pas-

sionis est loco differentiæ ultimæ quæ sionis est loco differentiæ ultimæ quæ

convertibilis est, ut dicit Philosophus in convertibilis est, ut dicit Philosophus in VII primæ Philosophiæ. » Ea autem un- VII primæ Philosophiæ. » Ea autem un- de trahit virtutem delendi peccatum, sunt de trahit virtutem delendi peccatum, sunt erubescentia et claves : finis autem ejus erubescentia et claves : finis autem ejus est ut taxetur satisfactio ad quam obligat est ut taxetur satisfactio ad quam obligat se peragendam. se peragendam.

AD HOC ergo quod primo objicitur de AD HOC ergo quod primo objicitur de hoc quod dicit, Sacramentalis, dicen- hoc quod dicit, Sacramentalis, dicen- dum quod differentia contrahens per dum quod differentia contrahens per modum qualitatis est in diffinitione, licet modum qualitatis est in diffinitione, licet sit qualitas essentialis: et quia accusatio sit qualitas essentialis: et quia accusatio non est sacramentum proprie, sed actus non est sacramentum proprie, sed actus ejus, ideo non est qualitas essentialis sa- ejus, ideo non est qualitas essentialis sa- cramenti nisi informative et denomina- cramenti nisi informative et denomina- tive et ideo licet confessio secundum se tive et ideo licet confessio secundum se sit sacramentum, tamen quia diffinitur sit sacramentum, tamen quia diffinitur hic per actum, et actus denominatur a hic per actum, et actus denominatur a sacramento, ideo denominative diffinitur. sacramento, ideo denominative diffinitur.

De De

Vel potest dici, quod sacramentale, Vel potest dici, quod sacramentale, sicut et rationale dicitur dupliciter, scili- sicut et rationale dicitur dupliciter, scili- cet ut differentia quæ facit sacramentum cet ut differentia quæ facit sacramentum esse sacramentum : et hoc modo non esse sacramentum : et hoc modo non prædicatur denominative de diffinito, sic- prædicatur denominative de diffinito, sic- ut nec rationale, quando dicitur, Homo ut nec rationale, quando dicitur, Homo est animal rationale: et ita dicitur hic est animal rationale: et ita dicitur hic accusatio sacramentalis, quæ est sacra- accusatio sacramentalis, quæ est sacra- mentum quoddam, sicut animal ratio- mentum quoddam, sicut animal ratio- nale animal quoddam et non ponitur nale animal quoddam et non ponitur sacramentale ut denominans, sed potius sacramentale ut denominans, sed potius in actu differentiæ constituentis. Alio in actu differentiæ constituentis. Alio modo dicitur sacramentale a potentia sa- modo dicitur sacramentale a potentia sa- cramenti consequente esse sacramenti cramenti consequente esse sacramenti ipsius et de illo verum est, quod est ipsius et de illo verum est, quod est denominativum, sicut et rationale acce- denominativum, sicut et rationale acce- ptum de potentia ratiocinandi conse- ptum de potentia ratiocinandi conse- quente esse hominis quente esse hominis et per hoc patet et per hoc patet solutio ad primum. solutio ad primum. AD SECUNDUM dicendum, quod falsum Ad AD SECUNDUM dicendum, quod falsum Ad supponitur in objectione : quia actus supponitur in objectione : quia actus quandoque denominatur a virtute: unde quandoque denominatur a virtute: unde dicitur actus virtualis vel virtutis: et ta- dicitur actus virtualis vel virtutis: et ta- men si non fieri concedatur, solvendum men si non fieri concedatur, solvendum est sicut præcedens. est sicut præcedens.

AD ALIUD dicendum, quod tinctio sa- Ad AD ALIUD dicendum, quod tinctio sa- Ad cramentalis dicitur baptismus, sed non cramentalis dicitur baptismus, sed non baptismalis proprie : quia baptismus no- baptismalis proprie : quia baptismus no- minat totam speciem sacramenti, et non minat totam speciem sacramenti, et non solam differentiam ipsius quæ signabilis solam differentiam ipsius quæ signabilis

est est cies cies non non

tio tio

6. 6.

cit cit

city city

no no

be be

17, 17,

bu bu ha ha

in in

qu qu

n n

P P

et 9. et 9.

се се

V V

a 10. a 10.

d 11. d 11.

12. 12.

C C

a a

f f

C C

t t

quæ quæ ius in ius in

' '

n un n un

sunt sunt

1 ejus 1 ejus bligat bligat

ur de De ur de De

icen- icen-

per per

licet licet isatio isatio actus actus

is sa- is sa- nina- nina-

im se im se

.nitur .nitur tur a tur a

nitur. nitur. ntale, ntale, scili- scili- ¡ntum ¡ntum

> non > non

ɔ, sic- ɔ, sic-