Ed contra. Ed contra.

IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 1. IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 1.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An sacramentum pœnitentiæ sit An sacramentum pœnitentiæ sit

ипит? ипит?

AD PRIMUM sic objicitur: AD PRIMUM sic objicitur:

sunt sunt

1. Sacramenta Ecclesiæ non 1. Sacramenta Ecclesiæ non nisi septem hoc autem non contingeret, nisi septem hoc autem non contingeret, si poenitentia esset plura sacramenta : er- si poenitentia esset plura sacramenta : er- go pœnitentia non est nisi unum sacra- go pœnitentia non est nisi unum sacra-

mentum. mentum.

2. Item, Causa per se cujus effectus est 2. Item, Causa per se cujus effectus est unus, ipsa est una secundum causalitatis unus, ipsa est una secundum causalitatis illius rationem: sed effectus hujus sacra- illius rationem: sed effectus hujus sacra- menti est unus, scilicet deletio peccati menti est unus, scilicet deletio peccati actualis ergo poenitentia quæ est causa actualis ergo poenitentia quæ est causa deletionis sacramentalis, est una. MINOR deletionis sacramentalis, est una. MINOR per se patet: sed major patet ex hoc per se patet: sed major patet ex hoc quod in una ratione causalitatis, non est quod in una ratione causalitatis, non est nisi una causa unius effectus, ut proba- nisi una causa unius effectus, ut proba- tum est secundo Physicorum, et quinto tum est secundo Physicorum, et quinto metaphysicæ Aristotelis. metaphysicæ Aristotelis.

Item, Actus est unus, scilicet flere Item, Actus est unus, scilicet flere commissa cum emendationis proposito : commissa cum emendationis proposito : ergo et pœnitentia est una, ut videtur, ergo et pœnitentia est una, ut videtur, SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Nihil est unum ad cujus perfectio- 1. Nihil est unum ad cujus perfectio- nem tria exiguntur: ad perfectionem nem tria exiguntur: ad perfectionem autem pœnitentiæ exiguntur tria: ergo autem pœnitentiæ exiguntur tria: ergo ipsa non est una. PROBATIO primæ est ipsa non est una. PROBATIO primæ est in quinto primæ Philosophiæ, ubi sic in quinto primæ Philosophiæ, ubi sic dicit Philosophus : « Substantia cujusli- dicit Philosophus : « Substantia cujusli- bet est secundum semel, ut sex non bis bet est secundum semel, ut sex non bis tres sunt, sed semel, sex enim sunt se- tres sunt, sed semel, sex enim sunt se- mel sex. » MINOR autem scribitur in Lit- mel sex. » MINOR autem scribitur in Lit- tera in principio hujus distinctionis. tera in principio hujus distinctionis.

2. Item, Impossibile est habitum unum 2. Item, Impossibile est habitum unum agentem, nisi natura agat, esse princi- agentem, nisi natura agat, esse princi- pium actuum diversorum specie separa- pium actuum diversorum specie separa- torum sed si pœnitentia est una, erit torum sed si pœnitentia est una, erit habitus hujusmodi, sicut ex supra dictis habitus hujusmodi, sicut ex supra dictis

1 Cf. Supra, Dist. XIII. 1 Cf. Supra, Dist. XIII.

2 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 2 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus,

539 539

constat : ergo non potest esse princi- constat : ergo non potest esse princi- pium diversorum actuum specie separa- pium diversorum actuum specie separa- torum sed talium actuum est princi- torum sed talium actuum est princi- pium ergo non est una. PROBATIO quod pium ergo non est una. PROBATIO quod talium actuum est principium : quia con- talium actuum est principium : quia con- teri, confiteri, orare, et jejunare, et ele- teri, confiteri, orare, et jejunare, et ele- emosynas dare, sunt actus diversi specie, emosynas dare, sunt actus diversi specie, ad quos movet pœnitentia: ergo ipsa ad quos movet pœnitentia: ergo ipsa non est ad unum, ut videtur. non est ad unum, ut videtur.

QUÆRITUR ulterius, Si una est, cujus- QUÆRITUR ulterius, Si una est, cujus- modi sit illud unum? modi sit illud unum?

Ponuntur enim multi modi unius ab Ponuntur enim multi modi unius ab Auctoribus diversis, tam Sanctis, quam Auctoribus diversis, tam Sanctis, quam Philosophis. Sancti autem sunt Bernar- Philosophis. Sancti autem sunt Bernar- dus in quinto de Consideratione. Et Dio- dus in quinto de Consideratione. Et Dio- nysius in libro de Divinis nominibus 2, nysius in libro de Divinis nominibus 2, et Boetius in libro de Unitate et uno. et Boetius in libro de Unitate et uno. Philosophi autem sunt Aristoteles in Philosophi autem sunt Aristoteles in quinto Philosophiæ primæ, et Avicenna quinto Philosophiæ primæ, et Avicenna in sua metaphysica, et Algazel: et lon- in sua metaphysica, et Algazel: et lon- gum esset ponere omnium distinctiones: gum esset ponere omnium distinctiones: nec oportet, quia quidam non dicunt nec oportet, quia quidam non dicunt unum simpliciter, sed secundum quid unum simpliciter, sed secundum quid tantum. tantum.

Quæritur ergo, an sit unum forma? Quæritur ergo, an sit unum forma? Et videtur, quod sic: Et videtur, quod sic:

1. Omne enim quod vere unum est, 1. Omne enim quod vere unum est, est unum forma aliqua faciente ipsum est unum forma aliqua faciente ipsum unum sed hoc sacramentum est vere unum sed hoc sacramentum est vere unum ergo est unum forma. unum ergo est unum forma.

2. Item, Unum convertitur cum ente : 2. Item, Unum convertitur cum ente : ergo unde est esse, inde est unum: sed ergo unde est esse, inde est unum: sed esse est a forma: ergo et unum. esse est a forma: ergo et unum.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Forma hujus sacramenti videtur non Forma hujus sacramenti videtur non esse una quia alia est forma contritio- esse una quia alia est forma contritio- nis, alia confessionis, et alia satisfactio- nis, alia confessionis, et alia satisfactio- nis ergo videtur, quod non sit una uni- nis ergo videtur, quod non sit una uni- tate formæ. tate formæ.

Si dicas, quod hæc est unitas sacra- Si dicas, quod hæc est unitas sacra- menti quam non ponit aliquis Philoso- menti quam non ponit aliquis Philoso- phorum : quia non fuit de consideratione phorum : quia non fuit de consideratione eorum. CONTRA: Quæritur, quæ sit illa eorum. CONTRA: Quæritur, quæ sit illa unitas sacramenti? unitas sacramenti?

Videtur enim, quod sit formæ quam Videtur enim, quod sit formæ quam

cap. 3. cap. 3.

Quæst. Quæst.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

540 540

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nativam vel constitutivam vocat Bernar- nativam vel constitutivam vocat Bernar- dus: quia sacramentum habet formam et dus: quia sacramentum habet formam et materiam sed quæcumque habent for- materiam sed quæcumque habent for- mam et materiam, habent ea ut partes mam et materiam, habent ea ut partes essentiales: sed in omnibus talibus uniens essentiales: sed in omnibus talibus uniens est ipsa forma: ergo ista unitas est for- est ipsa forma: ergo ista unitas est for- mæ et tunc procedit supra posita ra- mæ et tunc procedit supra posita ra- tio, scilicet cum non sit forma una, quod tio, scilicet cum non sit forma una, quod sacramentum non sit unum, ut videtur. sacramentum non sit unum, ut videtur.

Si dicas, quod sacramenti unitas est ut Si dicas, quod sacramenti unitas est ut uniatur in uno effectu: videtur iterum, uniatur in uno effectu: videtur iterum, quod non sit unum: quia effectus non quod non sit unum: quia effectus non est unus. Aut enim peccatum secundum est unus. Aut enim peccatum secundum culpam remittitur in contritione, aut non. culpam remittitur in contritione, aut non. Si sic ergo confessio et satisfactio non Si sic ergo confessio et satisfactio non operantur contra culpam : ergo non sunt operantur contra culpam : ergo non sunt ad eumdem effectum cum contritione : ad eumdem effectum cum contritione : ergo non sic uniuntur. ergo non sic uniuntur.

Si dicas, quod non remittitur in con- Si dicas, quod non remittitur in con- tritione. CONTRA : ergo non erit nisi at- tritione. CONTRA : ergo non erit nisi at- tritio, et non contritio et hoc non stat tritio, et non contritio et hoc non stat cum hypothesi: quia suppositum est, cum hypothesi: quia suppositum est, quod contritio fuerit, cum quæritur, quod contritio fuerit, cum quæritur, utrum in contritione remittatur? utrum in contritione remittatur?

2. Item, Dionysius innuit, quod om- 2. Item, Dionysius innuit, quod om- nis multitudo reducitur ad aliquod unum : nis multitudo reducitur ad aliquod unum : quia multa partibus in unum toto, et quia multa partibus in unum toto, et multa accidentibus in unum subjecto, et multa accidentibus in unum subjecto, et multa numero aut virtutibus in unum multa numero aut virtutibus in unum specie, et multa speciebus in unum ge- specie, et multa speciebus in unum ge- nere, et multa generibus sive processibus nere, et multa generibus sive processibus in unum principio. Et idem omnino per in unum principio. Et idem omnino per alia verba dicit Philosophus in quinto alia verba dicit Philosophus in quinto metaphysicæ, in distinctione unius. Quæ- metaphysicæ, in distinctione unius. Quæ- ritur ergo, Si hæc multa quæ sunt hic, ritur ergo, Si hæc multa quæ sunt hic, sunt multa partibus: tunc debent reduci sunt multa partibus: tunc debent reduci in unum toto. Et quæritur, quæ sit forma in unum toto. Et quæritur, quæ sit forma uniens totum, et vix erit assignare. uniens totum, et vix erit assignare.

SOLUTIO. Dicendum videtur, quod hoc SOLUTIO. Dicendum videtur, quod hoc sacramentum est unum unitate sacra- sacramentum est unum unitate sacra- menti, sicut dictum est in objiciendo. Et menti, sicut dictum est in objiciendo. Et ulterius concedendum videtur, quod est ulterius concedendum videtur, quod est unum unitate formæ sacramentalis. For- unum unitate formæ sacramentalis. For- ma autem hujus sacramentis non eo- ma autem hujus sacramentis non eo- dem modo accipitur ut in aliis, in quibus dem modo accipitur ut in aliis, in quibus minister sacramenti qui agit actum ver- minister sacramenti qui agit actum ver- bis, dat formam pronuntiando verba: bis, dat formam pronuntiando verba: non enim ita accipitur materia et forma non enim ita accipitur materia et forma

istius sacramenti, sicut Magister infra istius sacramenti, sicut Magister infra determinabit non enim habet materiam determinabit non enim habet materiam exteriorem, nec formam extra pœniten- exteriorem, nec formam extra pœniten- tem sed illud dicitur esse materia, unde tem sed illud dicitur esse materia, unde accipit rationem significandi, sicut est in accipit rationem significandi, sicut est in baptismo, et in aliis: sed quia dolor ma- baptismo, et in aliis: sed quia dolor ma- nifestatus in signis quibusdam est illud, nifestatus in signis quibusdam est illud, dico dolorem esse materiam, dolorem di- dico dolorem esse materiam, dolorem di- co voluntarium manifestatum in signis co voluntarium manifestatum in signis exterioribus, per quæ signa significat exterioribus, per quæ signa significat rem quam causat: forma autem sacra- rem quam causat: forma autem sacra- menti illius est proprie unde habet virtu- menti illius est proprie unde habet virtu- tem sanctificandi, sicut in omnibus aliis tem sanctificandi, sicut in omnibus aliis sacramentis ex forma est sanctificatio. sacramentis ex forma est sanctificatio. Unde forma ipsius est informatio gratiæ, Unde forma ipsius est informatio gratiæ, vel gratia informans hunc dolorem, in vel gratia informans hunc dolorem, in quantum sic informans. quantum sic informans.

: :

Et si objicitur, quod secundum hoc Et si objicitur, quod secundum hoc idem est forma et res sacramenti, quod idem est forma et res sacramenti, quod in nullo contingit: quia secundum hoc in nullo contingit: quia secundum hoc idem esset faciens et effectum, causa et idem esset faciens et effectum, causa et effectus, quæ omnino sunt impossibilia. effectus, quæ omnino sunt impossibilia. RESPONDETUR, quod eadem objectio est RESPONDETUR, quod eadem objectio est de contritione quæ est informata gratia, de contritione quæ est informata gratia, et aliter non deleret peccatum, nec esset et aliter non deleret peccatum, nec esset contritio et tamen confert gratiam. Unde contritio et tamen confert gratiam. Unde dico, quod gratia non in genere, sed quæ- dico, quod gratia non in genere, sed quæ- dam est forma illa, scilicet quæ vim dat dam est forma illa, scilicet quæ vim dat dolori, ut deletivus fiat peccati: effectus dolori, ut deletivus fiat peccati: effectus autem ejus proprius est peccați remissio: autem ejus proprius est peccați remissio: hæc autem forma in generali dolore ac- hæc autem forma in generali dolore ac- cepta, scilicet quæ informat dolorem in cepta, scilicet quæ informat dolorem in contritione, confessione, et satisfactione, contritione, confessione, et satisfactione, dico quod forma sit hujus sacramenti, a dico quod forma sit hujus sacramenti, a qua sacramentum dicitur unum. qua sacramentum dicitur unum.

: :

Si quis autem dicat, quod forma pœ- Si quis autem dicat, quod forma pœ- nitentiæ est verbum quod dicitur a sacer- nitentiæ est verbum quod dicitur a sacer- dote, quando absolvit, vel quod est si- dote, quando absolvit, vel quod est si- gnum aliquod constat quod ipse non gnum aliquod constat quod ipse non attendit quid facit forma in sacramento attendit quid facit forma in sacramento secundum Augustinum et Hugonem de secundum Augustinum et Hugonem de sancto Victore: quia illa est quæ ac- sancto Victore: quia illa est quæ ac- cedens ad sacramentum, facit ipsum po- cedens ad sacramentum, facit ipsum po- tens sanctificare: et hoc non facit in pœ- tens sanctificare: et hoc non facit in pœ- nitentia verbum quod dicit sacerdos, vel nitentia verbum quod dicit sacerdos, vel etiam signa, vel ipse dolor voluntarius, etiam signa, vel ipse dolor voluntarius, sed potius hoc quod dictum est, scilicet sed potius hoc quod dictum est, scilicet gratia informans dolorem illum, ut pos- gratia informans dolorem illum, ut pos- sit delere peccatum: et res ejus est dele- sit delere peccatum: et res ejus est dele-

bobject. 1. bobject. 1.

Adobject. Adobject.

Ad quæst. Ad quæst.

IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 2. IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 2.

tio peccati omnimoda in culpa et poena. tio peccati omnimoda in culpa et poena. Dicendum ergo ad primum, quod hoc Dicendum ergo ad primum, quod hoc sacramentum est unum. sacramentum est unum.

AD ID ergo quod objicitur in contra- AD ID ergo quod objicitur in contra- rium, dicendum quod ad perfectionem rium, dicendum quod ad perfectionem alicujus, aliquid vel aliqua exigi duplici- alicujus, aliquid vel aliqua exigi duplici- ter dicitur, scilicet tamquam ex quibus ter dicitur, scilicet tamquam ex quibus perficitur, et tamquam perfectio ipsa perficitur, et tamquam perfectio ipsa complens. Si autem dicitur tamquam ex complens. Si autem dicitur tamquam ex quibus perficitur potestative vel univer- quibus perficitur potestative vel univer- saliter, falsa est propositio prima: quia saliter, falsa est propositio prima: quia ad omnis compositi perfectionem hoc ad omnis compositi perfectionem hoc modo plura exiguntur. Si vero dicitur modo plura exiguntur. Si vero dicitur tamquam perfectio ultima complens : tamquam perfectio ultima complens : tunc vera est: quia omnis actus ultimus tunc vera est: quia omnis actus ultimus complens secundum speciem, est unus complens secundum speciem, est unus simpliciter et sic intelligitur probatio simpliciter et sic intelligitur probatio quæ adducta est de quinto primæ Philo- quæ adducta est de quinto primæ Philo- sophiæ et non habet hic locum : quia sophiæ et non habet hic locum : quia tria quæ exiguntur ad perfectionem pœ- tria quæ exiguntur ad perfectionem pœ- nitentiæ, sunt partes potestativæ pœni- nitentiæ, sunt partes potestativæ pœni- tentiæ, ut infra patebit: et ipsa perficitur tentiæ, ut infra patebit: et ipsa perficitur in illis ut totum potestativum perficitur in illis ut totum potestativum perficitur ex suis partibus. ex suis partibus.

AD ALIUD dicendum, quod poenitentia AD ALIUD dicendum, quod poenitentia secundum quod est habitus movens in secundum quod est habitus movens in detestationem peccati, virtus est, et non detestationem peccati, virtus est, et non sacramentum, et hoc modo non habet sacramentum, et hoc modo non habet partes: sed ut est sacramentum, est do- partes: sed ut est sacramentum, est do- lor informatus gratia in signis exteriori- lor informatus gratia in signis exteriori- bus manifestatus, et sic habet partes in bus manifestatus, et sic habet partes in quibus perficitur medicinalis dispositio quibus perficitur medicinalis dispositio contra morbum actualis peccati. contra morbum actualis peccati.

Vel dicitur et forte melius, quod nihil Vel dicitur et forte melius, quod nihil prohibet secundarios actus esse plures, prohibet secundarios actus esse plures, dummodo ordinentur ad finem unum: dummodo ordinentur ad finem unum: et ita est de conteri, et confiteri, et satis- et ita est de conteri, et confiteri, et satis- facere, quia omnes unum habent finem, facere, quia omnes unum habent finem, qui est plena destructio peccati actualis. qui est plena destructio peccati actualis.

AD ID quod ulterius quæritur, Qua uni- AD ID quod ulterius quæritur, Qua uni- tate sit unum? tate sit unum?

Dico, quod nihil est vere unum, nisi Dico, quod nihil est vere unum, nisi sit unum forma. Contingit autem acci- sit unum forma. Contingit autem acci- pere formam ultimam : et huic respondet pere formam ultimam : et huic respondet materia propria. Et contingit accipere materia propria. Et contingit accipere formam primam in genere: et illi re- formam primam in genere: et illi re- spondet materia prima in genere illo: spondet materia prima in genere illo: sicut est exemplum Aristotelis de mine- sicut est exemplum Aristotelis de mine-

541 541

ralibus: si enim accipiatur forma auri, re- ralibus: si enim accipiatur forma auri, re- spondet ei materia, quia est ex sulphure spondet ei materia, quia est ex sulphure subtili et adustibili, et argentum vivum subtili et adustibili, et argentum vivum clarum subtile bene commixta. Si autem clarum subtile bene commixta. Si autem accipiantur mineralia secundum quod accipiantur mineralia secundum quod calido sicco siccabilia sunt, respondet calido sicco siccabilia sunt, respondet eis materia quæ est aqua. Ita dico, quod eis materia quæ est aqua. Ita dico, quod si accipiatur forma propria hujus sacra- si accipiatur forma propria hujus sacra- menti, quæ est gratia operans destructio- menti, quæ est gratia operans destructio- nem peccati actualis, secundum quod nem peccati actualis, secundum quod hujusmodi, respondet ei materia quæ est hujusmodi, respondet ei materia quæ est dolor dispositive operans ad destructio- dolor dispositive operans ad destructio- nem illam et hæc est unitas sacramenti nem illam et hæc est unitas sacramenti ex sua forma sacramentali. ex sua forma sacramentali.

AD ID ergo quod contra objicitur di- Ad object. 1. AD ID ergo quod contra objicitur di- Ad object. 1. cendum, quod ista tria sunt partes pœ- cendum, quod ista tria sunt partes pœ- nitentiæ, et uniuntur in forma totius, et nitentiæ, et uniuntur in forma totius, et in toto: quia in omnibus illis operatur in toto: quia in omnibus illis operatur dolor supra dictus: unde non sequitur, dolor supra dictus: unde non sequitur, quod ex hoc sint ibi plures formæ sim- quod ex hoc sint ibi plures formæ sim- pliciter: sicut non sequitur de homine ex pliciter: sicut non sequitur de homine ex hoc quod alia est forma pedis, et alia hoc quod alia est forma pedis, et alia manus vel de anima ex hoc quod alia manus vel de anima ex hoc quod alia est forma intellectus, et alia voluntatis, est forma intellectus, et alia voluntatis, quæ sunt partes ejus potestativa. quæ sunt partes ejus potestativa.

AD ALIUD dicendum, quod multitudo Adobject. 2. AD ALIUD dicendum, quod multitudo Adobject. 2. partium istarum reducitur ad totum : partium istarum reducitur ad totum : quia dolor destruens peccatum quodam- quia dolor destruens peccatum quodam- modo unus est, et subjicitur ut totum modo unus est, et subjicitur ut totum contritioni, confessioni, et satisfactioni. contritioni, confessioni, et satisfactioni.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An istud sacramentum habeat partes, et An istud sacramentum habeat partes, et quæ sint illæ partes ? quæ sint illæ partes ?

Secundo quæritur, Utrum istud sacra- Secundo quæritur, Utrum istud sacra- mentum habeat partes, vel non: et quæ mentum habeat partes, vel non: et quæ sint partes illæ ? sint partes illæ ?

Licet enim in parte hoc jam habitum Licet enim in parte hoc jam habitum sit, tamen subtilius est adhuc distinguen- sit, tamen subtilius est adhuc distinguen-

dum. dum.

Videtur autem non habere partes: quia Videtur autem non habere partes: quia 1. Dicit Ambrosius, quod « sacramen- 1. Dicit Ambrosius, quod « sacramen- tum omne simpliciter est : » simpliciter tum omne simpliciter est : » simpliciter

Quæst. Quæst.

542 542

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

autem est, quod non habet partes: ergo autem est, quod non habet partes: ergo sacramentum istud non habet partes. sacramentum istud non habet partes.

2. Item, Medicina quædam ordinatur 2. Item, Medicina quædam ordinatur contra morbum originalem: et constat, contra morbum originalem: et constat, quod non habet partes nisi formam et quod non habet partes nisi formam et materiam, de quibus partibus non loqui- materiam, de quibus partibus non loqui- mur hic, quia illæ sunt in omni sacra- mur hic, quia illæ sunt in omni sacra- mento cum igitur alia medicina sit con- mento cum igitur alia medicina sit con- tra morbum actualem, quæ pœnitentia tra morbum actualem, quæ pœnitentia dicitur, videtur quod partes habere non dicitur, videtur quod partes habere non debeat, sicut nec illa. debeat, sicut nec illa.

3. Item, Unius morbi una videtur esse 3. Item, Unius morbi una videtur esse medicina per contrarium: sed actuale medicina per contrarium: sed actuale est unus morbus: ergo unicam debet ha- est unus morbus: ergo unicam debet ha- bere medicinam per contrarium : non er- bere medicinam per contrarium : non er- go diversificatam in partibus. go diversificatam in partibus.

4. Item, Si habet partes: aut hoc con- 4. Item, Si habet partes: aut hoc con- venit, quia per se non sufficit ad expul- venit, quia per se non sufficit ad expul- sionem peccati, aut ex alia causa. Si pri- sionem peccati, aut ex alia causa. Si pri- mo modo tunc gratia informans dolo- mo modo tunc gratia informans dolo- rem esset imperfecta in actu suo, quod rem esset imperfecta in actu suo, quod absurdum est ergo videtur, quod hæc absurdum est ergo videtur, quod hæc non sit causa quare partes habere debeat. non sit causa quare partes habere debeat. Si secundo modo. CONTRA: Cuicumque Si secundo modo. CONTRA: Cuicumque natura dat partes ad determinatum actum natura dat partes ad determinatum actum pertinentes, ipsa dat illas propter perfe- pertinentes, ipsa dat illas propter perfe- ctionem in agere. PROBATIO: quia aliter ctionem in agere. PROBATIO: quia aliter natura abundaret in superfluis : ergo mul- natura abundaret in superfluis : ergo mul- to minus hoc est in operibus gratiæ quæ to minus hoc est in operibus gratiæ quæ ex majori diligentia sunt ordinata : ergo ex majori diligentia sunt ordinata : ergo totum est imperfectum sine illis in agere : totum est imperfectum sine illis in agere : et hoc habitum est pro inconvenienti: et hoc habitum est pro inconvenienti: quia forma totius est gratia. quia forma totius est gratia.

ULTERIUS quæritur hic, Cujusmodi sunt ULTERIUS quæritur hic, Cujusmodi sunt partes illæ quæ sunt pœnitentiæ ? partes illæ quæ sunt pœnitentiæ ?

1. Omnes enim partes reducuntur ad 1. Omnes enim partes reducuntur ad integrales, vel subjectivas: sicut partes integrales, vel subjectivas: sicut partes totius in quantitate ad integralem, et par- totius in quantitate ad integralem, et par- tes totius in modo ad universalem sive tes totius in modo ad universalem sive subjectivam. Aut igitur sunt integrales, subjectivam. Aut igitur sunt integrales, aut subjective. Si integrales: ergo non aut subjective. Si integrales: ergo non accipiunt prædicationem totius, quod fal- accipiunt prædicationem totius, quod fal- sum est. Si autem subjective: ergo quæ sum est. Si autem subjective: ergo quæ est forma unius essentialis, est forma al- est forma unius essentialis, est forma al- terius ergo quæ est forma confessionis, terius ergo quæ est forma confessionis, ipsa est forma contritionis realis, quod ipsa est forma contritionis realis, quod falsum est. falsum est.

2. Item. Si essent tales partes, opor- 2. Item. Si essent tales partes, opor-

teret quod ipsarum esset unum nomen, teret quod ipsarum esset unum nomen, et diffinitio una, quod iterum falsum est. et diffinitio una, quod iterum falsum est. Si dicas, quod aliter est de partibus Si dicas, quod aliter est de partibus homogeniis et toto, et aliter de heteroge-. homogeniis et toto, et aliter de heteroge-. niis, sicut dicit Aristoteles in quinto pri- niis, sicut dicit Aristoteles in quinto pri- mæ Philosophiæ, ubi distinguit modos mæ Philosophiæ, ubi distinguit modos totius quia partes totius homogenii totius quia partes totius homogenii licet sint materiales, tamen quia prædi- licet sint materiales, tamen quia prædi- catur de eis totum, sequuntur naturam catur de eis totum, sequuntur naturam totius universalis: unde dicitur, omnis totius universalis: unde dicitur, omnis aqua est : et non dicitur, tota aqua, nisi aqua est : et non dicitur, tota aqua, nisi per metaphoram. Partes autem in quibus per metaphoram. Partes autem in quibus positio facit differentiam, eo quod sunt positio facit differentiam, eo quod sunt heterogeniæ, sequuntur naturam totius heterogeniæ, sequuntur naturam totius integri et ideo dicitur totus lectus, et integri et ideo dicitur totus lectus, et non omnis lectus, vel omnis homo, ut non omnis lectus, vel omnis homo, ut distribuat pro partibus integrantibus: et distribuat pro partibus integrantibus: et sic licet sint istæ partes integrantes pote- sic licet sint istæ partes integrantes pote- statem poenitentiæ, tamen recipiunt præ- statem poenitentiæ, tamen recipiunt præ- dicationem totius, propter homogenias dicationem totius, propter homogenias esse partes illas. CONTRA: Omne totum esse partes illas. CONTRA: Omne totum homogenium habet partes non diversas homogenium habet partes non diversas in forma partium, ut aqua, oleum, et cæ- in forma partium, ut aqua, oleum, et cæ- tera liquida poenitentia habet partes di- tera liquida poenitentia habet partes di- versas in forma partium: ergo non est versas in forma partium: ergo non est totum homogenium ad illas. totum homogenium ad illas.

SOLUTIO. Dicendum sine præjudicio SOLUTIO. Dicendum sine præjudicio multorum, hic multa et diversa et pene multorum, hic multa et diversa et pene adversa dicentium, quod poenitentia ha- adversa dicentium, quod poenitentia ha- bet partes, et illæ partes sunt potestativa. bet partes, et illæ partes sunt potestativa. Poenitentia enim est quoddam operans ad Poenitentia enim est quoddam operans ad morbi actualis destructionem: morbus morbi actualis destructionem: morbus autem actualis est non tantum culpa, sed autem actualis est non tantum culpa, sed etiam reatus sequens culpam, et est dif- etiam reatus sequens culpam, et est dif- ficultas ad bonum ex consuetudine et dis- ficultas ad bonum ex consuetudine et dis- positionibus peccati generata. Reatus au- positionibus peccati generata. Reatus au- tem consequens triplex est: unus enim tem consequens triplex est: unus enim est conjunctus culpæ, qui est debitum est conjunctus culpæ, qui est debitum poenæ æternæ : et illo soluto manet adhuc poenæ æternæ : et illo soluto manet adhuc reatus et debitum pœnæ purgatoriæ non reatus et debitum pœnæ purgatoriæ non proportionatæ viribus pœnitentis. Soluto proportionatæ viribus pœnitentis. Soluto illo, iterum manet reatus et debitum pœ- illo, iterum manet reatus et debitum pœ- næ expiativæ arbitrariæ secundum culpæ næ expiativæ arbitrariæ secundum culpæ modum, et vires pœnitentis. Soluto au- modum, et vires pœnitentis. Soluto au- tem illo, non manet reatus, sed potest tem illo, non manet reatus, sed potest adhuc manere difficultas bene agendi. Ad adhuc manere difficultas bene agendi. Ad totum autem peccati morbum hunc de- totum autem peccati morbum hunc de- lendum dico, quod requiruntur tria, scili- lendum dico, quod requiruntur tria, scili-

IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 2. IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 2.

543 543

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

cet contritio delens primum, confessio cet contritio delens primum, confessio delens secundum, et satisfactio delens ter- delens secundum, et satisfactio delens ter- tium difficultas autem tollitur boni con- tium difficultas autem tollitur boni con- suetudine in omnibus his. Et sic patet, suetudine in omnibus his. Et sic patet, quod potestas pœnitentiæ perficitur in his quod potestas pœnitentiæ perficitur in his tribus, et sine his tribus non est perfecta. tribus, et sine his tribus non est perfecta. AD ID autem quod primo objicitur, di- AD ID autem quod primo objicitur, di- cendum quod de illa auctoritate dubita- cendum quod de illa auctoritate dubita- tur quia in libro illo quæsita est, et non tur quia in libro illo quæsita est, et non inventa. Si autem concedatur, dicendum inventa. Si autem concedatur, dicendum quod sacramentum dicitur simpliciter ra- quod sacramentum dicitur simpliciter ra- tione effectus simplicis, et non ex eo quod tione effectus simplicis, et non ex eo quod non habet partes: hoc modo quo simpli- non habet partes: hoc modo quo simpli- citer dicitur unum unius: quia simplici- citer dicitur unum unius: quia simplici- ter dicitur multis modis, sicut de quatuor ter dicitur multis modis, sicut de quatuor coævis in alia Summa, in quæstione de coævis in alia Summa, in quæstione de coelo est dictum '. coelo est dictum '.

AD ALIUD dicendum, quod baptismus AD ALIUD dicendum, quod baptismus non habet hujusmodi partes potestativas, non habet hujusmodi partes potestativas, quia non ordinatur contra totum morbum quia non ordinatur contra totum morbum originis, sed partem, scilicet culpam. originis, sed partem, scilicet culpam. Poena autem concupiscentiæ manet ad Poena autem concupiscentiæ manet ad exercitium in pugna. Poenitentia autem exercitium in pugna. Poenitentia autem ordinatur contra actualem morbum to- ordinatur contra actualem morbum to- tum, secundum quod actualis est: unde tum, secundum quod actualis est: unde sicut ille in effectibus diversificatur, ita sicut ille in effectibus diversificatur, ita variantur partes pœnitentiæ, secundum variantur partes pœnitentiæ, secundum quod est sacramentum contra morbum quod est sacramentum contra morbum illum ordinatum. illum ordinatum.

AD ALIUD dicendum, quod unius morbi AD ALIUD dicendum, quod unius morbi secundum quod est unus, una est medi- secundum quod est unus, una est medi- cina sed sicut diversificantur partes cina sed sicut diversificantur partes morbi, ita etiam variatur medicina ordi- morbi, ita etiam variatur medicina ordi- nata contra ipsum, ut prius habitum est. nata contra ipsum, ut prius habitum est.

AD ALIUD dicendum, quod hoc non AD ALIUD dicendum, quod hoc non contingit ex imperfectione gratiæ, sed. contingit ex imperfectione gratiæ, sed. potius propter ordinem perfectionis: quia potius propter ordinem perfectionis: quia aliter ordinate non possent destrui se- aliter ordinate non possent destrui se- quelæ peccati in nobis: quia ita etiam quelæ peccati in nobis: quia ita etiam posset objici, quod dolor superfluus esset, posset objici, quod dolor superfluus esset, eo quod gratia ad totum sufficeret: non eo quod gratia ad totum sufficeret: non enim datur sufficientia in natura vel gra- enim datur sufficientia in natura vel gra- tia nisi secundum quod ordinatius fieri tia nisi secundum quod ordinatius fieri potest secundum congruentiam illius na- potest secundum congruentiam illius na- turæ quæ perfici debet: sicut homini turæ quæ perfici debet: sicut homini non datur vis ambulativa sine pedibus. non datur vis ambulativa sine pedibus. Ita morbo actuali non datur destructivum Ita morbo actuali non datur destructivum

sine actu nostro et diversificatur ei de- sine actu nostro et diversificatur ei de- structivum secundumdi versitatem morbi. structivum secundumdi versitatem morbi.

AD ID quod ulterius quæritur, jam pa- Ad quæst. AD ID quod ulterius quæritur, jam pa- Ad quæst. tet responsio quia dicimus esse partes tet responsio quia dicimus esse partes potestativas et si quis subtiliter consi- potestativas et si quis subtiliter consi- deret, sunt talis totius quod medium est deret, sunt talis totius quod medium est inter homogenium et heterogenium. Nec inter homogenium et heterogenium. Nec hoc est absurdum ponere: quia Philoso- hoc est absurdum ponere: quia Philoso- phus ponit hoc in libro V primæ Phi- phus ponit hoc in libro V primæ Phi- losophiæ dicens, quod in totis in quibus losophiæ dicens, quod in totis in quibus diversitatem transpositio secundum ali- diversitatem transpositio secundum ali- quid facit, et non facit secundum ali- quid facit, et non facit secundum ali- quid, recipiunt totum et omnis, sicut nu- quid, recipiunt totum et omnis, sicut nu- merus secundum enim quod numerus merus secundum enim quod numerus est multitudo numerata per unum, dici- est multitudo numerata per unum, dici- tur omnis numerus : secundum autem tur omnis numerus : secundum autem quod numeratur binario aut ternario in quod numeratur binario aut ternario in quibus ordo facit diversitatem, dicitur quibus ordo facit diversitatem, dicitur totus numerus et ideo medium est inter totus numerus et ideo medium est inter totum homogenium et heterogenium. Et totum homogenium et heterogenium. Et ita hic dicendum videtur: quia istæ par- ita hic dicendum videtur: quia istæ par- tes sunt, quæ quidem recipiunt prædica- tes sunt, quæ quidem recipiunt prædica- tionem totius, secundum quod dolor in- tionem totius, secundum quod dolor in- formatus gratia agit in omnibus eis: sed formatus gratia agit in omnibus eis: sed secundum relationem ad effectuum di- secundum relationem ad effectuum di- versitatem non recipiunt, scilicet nomen versitatem non recipiunt, scilicet nomen totius, sed potius omnis: quia sic nec totius, sed potius omnis: quia sic nec tota pœnitentia est in contritione, nec tota pœnitentia est in contritione, nec tota in confessione, nec tota in satisfa- tota in confessione, nec tota in satisfa- ctione, sed in omnibus simul. ctione, sed in omnibus simul.

Et per hoc patet solutio ad omnia ob- Et per hoc patet solutio ad omnia ob- jecta. jecta.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An poenitentia prædicetur de omnibus An poenitentia prædicetur de omnibus partibus suis simul in summa, an si- partibus suis simul in summa, an si- gillatim? gillatim?

Tertio quæritur, An pœnitentia prædi- Tertio quæritur, An pœnitentia prædi- cetur de omnibus partibus illis simul in cetur de omnibus partibus illis simul in summa, an sigillatim? summa, an sigillatim?

1 Cf. Summam de Quatuor coævis, Quæst. IV, Art. 3. 1 Cf. Summam de Quatuor coævis, Quæst. IV, Art. 3.

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

544 544

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Videtur autem, quod tota salvatur in Videtur autem, quod tota salvatur in contritione quia contritione quia

1. Multos credimus salvari per solam 1. Multos credimus salvari per solam contritionem, in quibus non contemptus contritionem, in quibus non contemptus religionis, sed articulus necessitatis con- religionis, sed articulus necessitatis con- fessionem excludit. fessionem excludit.

2. Item, Luc. vii, 37 et seq., de Maria 2. Item, Luc. vii, 37 et seq., de Maria Magdalena, cujus signa contritionis scri- Magdalena, cujus signa contritionis scri- buntur, non tamen confessio, nec satis- buntur, non tamen confessio, nec satis- factio injuncta. factio injuncta.

3. Item, De Petro, Matth. xxvi, 15, cu- 3. Item, De Petro, Matth. xxvi, 15, cu- jus contritio significatur, non confessio, jus contritio significatur, non confessio, vel satisfactio. Et in sequenti distinctione vel satisfactio. Et in sequenti distinctione de hoc multæ auctoritates inducuntur in de hoc multæ auctoritates inducuntur in Littera. Ergo videtur, quod ista tria nec Littera. Ergo videtur, quod ista tria nec sunt partes integrales, nec essentiales, sunt partes integrales, nec essentiales, sed tantum secundum bene esse. sed tantum secundum bene esse.

4. Item, Hoc videtur de satisfactione: 4. Item, Hoc videtur de satisfactione: quia sæpe sufficit lamentum contritionis quia sæpe sufficit lamentum contritionis ad deletionem totius : ergo tunc non ad deletionem totius : ergo tunc non oportet injungere satisfactionem pro pec- oportet injungere satisfactionem pro pec- cato et si injungitur, fit hoc ad conser- cato et si injungitur, fit hoc ad conser- vandum in bono potius, quam ad dele- vandum in bono potius, quam ad dele- tionem peccati. tionem peccati.

5. Item, Ponamus, quod aliquis con- 5. Item, Ponamus, quod aliquis con- tritus statim moriatur : constat, quod ip- tritus statim moriatur : constat, quod ip- se salvabitur : ergo ad salutem non exi- se salvabitur : ergo ad salutem non exi- gitur confessio et satisfactio. gitur confessio et satisfactio.

6. Ex his rationibus videtur esse sub- 6. Ex his rationibus videtur esse sub- stantialior contritio, quam aliqua alia- stantialior contritio, quam aliqua alia- rum quia contritio sine aliis quandoque rum quia contritio sine aliis quandoque fit et sufficit aliæ autem sine contritio- fit et sufficit aliæ autem sine contritio- ne numquam. ne numquam.

SOLUTIO. Ad hæc autem et omnia si- SOLUTIO. Ad hæc autem et omnia si- milia dicendum videtur, quod ista tria milia dicendum videtur, quod ista tria partes potestativæ sunt pœnitentiæ, et partes potestativæ sunt pœnitentiæ, et omnes simul operantes in ipsa, et etiam omnes simul operantes in ipsa, et etiam successive: omnes quidem simul, se- successive: omnes quidem simul, se- cundum quod una est in actu, et duæ, cundum quod una est in actu, et duæ, vel una in volo: sicut cum contritio est vel una in volo: sicut cum contritio est in actu, et confessio et satisfactio sunt in in actu, et confessio et satisfactio sunt in voto et cum confessio est in actu, vir- voto et cum confessio est in actu, vir- tus contritionis est in ipsa, et satisfactio tus contritionis est in ipsa, et satisfactio in voto et cum satisfactio est in actu in voto et cum satisfactio est in actu vis confessionis est in ea secundum quod vis confessionis est in ea secundum quod

est injuncta pro peccatis, et vis contritio- est injuncta pro peccatis, et vis contritio- nis quoad dolorem et peccati detestatio- nis quoad dolorem et peccati detestatio- nem et sic numquam una separatur ab nem et sic numquam una separatur ab altera et hæc non repugnant. Et pœ- altera et hæc non repugnant. Et pœ- nitentia perficitur in una sine altera, et nitentia perficitur in una sine altera, et non perficitur in una sine altera. Et hæc non perficitur in una sine altera. Et hæc iterum non habent repugnantiam. iterum non habent repugnantiam.

Et per hoc patet solutio ad primum. Et per hoc patet solutio ad primum. AD ALIUD dicendum, quod aliter est in A: AD ALIUD dicendum, quod aliter est in A: his in quibus ipse Dominus formam ha- his in quibus ipse Dominus formam ha- buit sacerdotis absolventis: quia præ- buit sacerdotis absolventis: quia præ- sentatio sufficiebat apud eum qui novit. sentatio sufficiebat apud eum qui novit. et morbum et morbi circumstantiam. Et et morbum et morbi circumstantiam. Et satisfactio generalis intelligitur in hoc satisfactio generalis intelligitur in hoc quod dixit Jesus mulieri adulteræ : Jam quod dixit Jesus mulieri adulteræ : Jam amplius noli peccare¹. amplius noli peccare¹.

AD TERTIUM de Petro similiter est di- AD TERTIUM de Petro similiter est di- cendum tamen in his non excluditur cendum tamen in his non excluditur votum confitendi, vel etiam actus confes- votum confitendi, vel etiam actus confes- sionis quia multa sunt facta quæ non sionis quia multa sunt facta quæ non sunt scripta, ut dicitur in fine Evangelii sunt scripta, ut dicitur in fine Evangelii Joannis 2. Joannis 2.

Adi Adi

AD ALIUD dicendum, quod satisfactio Add AD ALIUD dicendum, quod satisfactio Add ad minus requiritur in voto et lamento ad minus requiritur in voto et lamento interiori quia satisfactionis modus est interiori quia satisfactionis modus est multiplex, scilicet per poenam interiorem multiplex, scilicet per poenam interiorem et exteriorem secundum quod etiam ali- et exteriorem secundum quod etiam ali- quid adjunctum confessioni reducitur ad quid adjunctum confessioni reducitur ad satisfactionem, sicut erubescentia, et la- satisfactionem, sicut erubescentia, et la- mentum contritionis et hoc modo etiam mentum contritionis et hoc modo etiam est satisfactio quædam : quia, sicut di- est satisfactio quædam : quia, sicut di- ximus, in pœnitentia est quodammodo ximus, in pœnitentia est quodammodo sicut in numero, qui secundum aliquid sicut in numero, qui secundum aliquid est homogenium et secundum aliquid est est homogenium et secundum aliquid est heterogenium. heterogenium.

AD ALIUD dicendum, quod ille qui sic AD ALIUD dicendum, quod ille qui sic conteritur, habet in voto confessionėm conteritur, habet in voto confessionėm

et satisfactionem. et satisfactionem.

AD ALIUD dicendum, quod illæ partes AD ALIUD dicendum, quod illæ partes possunt considerari in habitu, vel in ac- possunt considerari in habitu, vel in ac- tu vel voto, et exsecutione. Si primo tu vel voto, et exsecutione. Si primo modo tunc pœnitentiæ est magis essen- modo tunc pœnitentiæ est magis essen- tialis contritio, quam aliæ. Si autem se- tialis contritio, quam aliæ. Si autem se- cundo modo: tunc omnes sunt substan- cundo modo: tunc omnes sunt substan- tiales, sed ordinate, ut dictum fuit prius, tiales, sed ordinate, ut dictum fuit prius, ubi assignatur qualiter una est in alia. ubi assignatur qualiter una est in alia.

Ad Ad

Add Add

1 Joan. vi, 11. 1 Joan. vi, 11.

2 Joan. xx1, 25. 2 Joan. xx1, 25.

IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 4. IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 4.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An sicut Deum tribus modis offendimus, An sicut Deum tribus modis offendimus, scilicet corde, ore, et opere: ita tres scilicet corde, ore, et opere: ita tres partes pœnitentiæ respondent istis tri- partes pœnitentiæ respondent istis tri- bus modis offendendi? bus modis offendendi?

Deinde quæritur de his quæ dicuntur Deinde quæritur de his quæ dicuntur in Littera, ibi, A, circa initium : « Hæc in Littera, ibi, A, circa initium : « Hæc est fructifera pœnitentia, ut sicut, tribus, est fructifera pœnitentia, ut sicut, tribus,

etc. » etc. »

Nihil enim videtur hoc dicere: quia Nihil enim videtur hoc dicere: quia

1. Ad peccatum quod fit in corde, te- 1. Ad peccatum quod fit in corde, te- nemur conteri, confiteri, et satisfacere: nemur conteri, confiteri, et satisfacere: ergo si cessent etiam alii duo modi pec- ergo si cessent etiam alii duo modi pec- candi, omnes partes poenitentiæ concur- candi, omnes partes poenitentiæ concur- runt ad peccatum solius cordis : ergo runt ad peccatum solius cordis : ergo tres partes pœnitentiæ non respondent tres partes pœnitentiæ non respondent his tribus modis peccandi. his tribus modis peccandi.

Eadem est objectio de peccato solius Eadem est objectio de peccato solius oris, et de peccato solius operis. oris, et de peccato solius operis.

2. Item, Poenitentia ordinatur ad ex- 2. Item, Poenitentia ordinatur ad ex- pulsionem actualis peccati secundum pœ- pulsionem actualis peccati secundum pœ- nam et culpam constat autem, quod nam et culpam constat autem, quod culpa et poena sunt in solo peccato cor- culpa et poena sunt in solo peccato cor- dis ergo tota pœnitentia ordinatur con- dis ergo tota pœnitentia ordinatur con- tra illud ergo falsum est, quod sic ac- tra illud ergo falsum est, quod sic ac- cipiantur partes pœnitentiæ, quod penes cipiantur partes pœnitentiæ, quod penes tria instrumenta peccandi, tres sint par- tria instrumenta peccandi, tres sint par- tes pœnitentiæ. tes pœnitentiæ.

Si dicas, quod hic non intelligitur os Si dicas, quod hic non intelligitur os carnis, sed potius os spiritus : sicut dicit carnis, sed potius os spiritus : sicut dicit Dominus, quod ea quæ procedunt de ore, Dominus, quod ea quæ procedunt de ore, de corde exeunt, ut cogitationes malæ, de corde exeunt, ut cogitationes malæ, furta,blasphemiæ, etc. Hæc sunt quæ coin- furta,blasphemiæ, etc. Hæc sunt quæ coin- quinant hominem 1. quinant hominem 1.

CONTRA: Os illud, aut est sensualitatis, CONTRA: Os illud, aut est sensualitatis, aut delectationis secundum inferiorem aut delectationis secundum inferiorem partem rationis, aut cogitationis qua sibi partem rationis, aut cogitationis qua sibi homo interius loquitur de peccato facien- homo interius loquitur de peccato facien- do. Et quocumque modo dicatur, super- do. Et quocumque modo dicatur, super- fluit quod dicitur peccatum cordis : quia fluit quod dicitur peccatum cordis : quia

1 Matth. xv, 18 et seq. 1 Matth. xv, 18 et seq.

XXIX XXIX

545 545

idein erit dicere peccatum cordis, et idein erit dicere peccatum cordis, et oris. oris.

3. Item, Tunc superfluit tertia pars in 3. Item, Tunc superfluit tertia pars in quibusdam peccatis, scilicet in peccato quibusdam peccatis, scilicet in peccato cordis et oris. cordis et oris.

Item, Secundum hoc non respondent Item, Secundum hoc non respondent ei partes pœnitentiæ : non enim dicimus, ei partes pœnitentiæ : non enim dicimus, quod sicut est os interius quo peccamus, quod sicut est os interius quo peccamus, quod ita sufficit ore interiori confiteri, quod ita sufficit ore interiori confiteri, sed potius ore exteriori oportet fieri con- sed potius ore exteriori oportet fieri con- fessionem ergo non est os interius de fessionem ergo non est os interius de quo hic dicit, quod peccato oris per con- quo hic dicit, quod peccato oris per con- trarium respondet confessio. trarium respondet confessio.

4. Ulterius, Videtur quod secundum 4. Ulterius, Videtur quod secundum istam assignationem non debet esse nisi istam assignationem non debet esse nisi una pars poenitentiæ, scilicet contritio : una pars poenitentiæ, scilicet contritio : quia in omni morbo sufficit occurrere quia in omni morbo sufficit occurrere causæ amputata enim causa, præcidi- causæ amputata enim causa, præcidi- tur morbus: sed motivum in homine est tur morbus: sed motivum in homine est cor, os autem et manus mota tantum. Si cor, os autem et manus mota tantum. Si igitur motivum erit bene se habens, ea igitur motivum erit bene se habens, ea quæ moventur, necessario bene se ha- quæ moventur, necessario bene se ha- bebunt sed per contritionem bene se ha- bebunt sed per contritionem bene se ha- bet cor, ut dicitur in Littera: ergo per bet cor, ut dicitur in Littera: ergo per contritionem alia bene se habebunt ex contritionem alia bene se habebunt ex continenti ergo superfluunt confessio et continenti ergo superfluunt confessio et satisfactio. satisfactio.

5. Item, Videtur male dicere, quod 5. Item, Videtur male dicere, quod peccato oris respondeat confessio: quia peccato oris respondeat confessio: quia peccatum oris supponit peccatum cordis peccatum oris supponit peccatum cordis sicut causam : ergo peccato oris respon- sicut causam : ergo peccato oris respon- dent duo, scilicet contritio et confessio. dent duo, scilicet contritio et confessio.

Eadem est objectio de peccato operis : Eadem est objectio de peccato operis : quia illud etiam supponit peccatum cor- quia illud etiam supponit peccatum cor- dis ergo illi respondebunt contritio et dis ergo illi respondebunt contritio et satisfactio sine confessione, ut videtur. satisfactio sine confessione, ut videtur.

SOLUTIO. Quidam dixerunt, sicut in ob- SOLUTIO. Quidam dixerunt, sicut in ob- jectione dictum est, quod in omni pecca- jectione dictum est, quod in omni pecca- to illa tria concurrunt, scilicet cor, os, et to illa tria concurrunt, scilicet cor, os, et opus et trahitur hoc ab Augustino in opus et trahitur hoc ab Augustino in libro XII de Trinitate, qui exponens il- libro XII de Trinitate, qui exponens il- lud verbum Domini, Matth. xv, 18: lud verbum Domini, Matth. xv, 18: Quæ procedunt de ore, de corde exeunt, Quæ procedunt de ore, de corde exeunt, etc., ponit os interius, et redit ad hoc etc., ponit os interius, et redit ad hoc quod cor facit primam peccati conceptio- quod cor facit primam peccati conceptio- nem sed quia os in duos usus congruit, nem sed quia os in duos usus congruit,

35 35

Solutio. Solutio.

Ad 1 et 2. Ad 1 et 2.

Ad object. Ad object.

546 546

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

scilicet locutionem, et comestionem, ideo scilicet locutionem, et comestionem, ideo perpetratio apud se peccati dicitur locu- perpetratio apud se peccati dicitur locu- tio cordis, et est actus interioris oris, se- tio cordis, et est actus interioris oris, se- cundum quod congruit in usum loquelæ. cundum quod congruit in usum loquelæ. Item, secundum quod congruit in usum Item, secundum quod congruit in usum comestionis in qua est delectatio et in- comestionis in qua est delectatio et in- corporatio cibi, respondet sibi interior corporatio cibi, respondet sibi interior delectatio peccati. Præter autem hæc duo delectatio peccati. Præter autem hæc duo est ipse peccati actus, qui est interius vel est ipse peccati actus, qui est interius vel exterius. Et ita quidam dicere volebant, exterius. Et ita quidam dicere volebant, quod ad omne peccatum tres pœnitentiæ quod ad omne peccatum tres pœnitentiæ partes exiguntur. Sed ego judico hoc partes exiguntur. Sed ego judico hoc non esse secundum intentionem hujus non esse secundum intentionem hujus Litteræ. Unde dico, quod partes pœni- Litteræ. Unde dico, quod partes pœni- tentiæ dupliciter respondent peccato, sci- tentiæ dupliciter respondent peccato, sci- licet ut medicina tantum, et sic omnes licet ut medicina tantum, et sic omnes tres partes poenitentiæ respondent omni- tres partes poenitentiæ respondent omni- bus peccatis: respondent etiam ut medi- bus peccatis: respondent etiam ut medi- cina simul et habentes congruentiam in cina simul et habentes congruentiam in actu et in instrumento agendi, et sic actu et in instrumento agendi, et sic contritio non respondet nisi peccato cor- contritio non respondet nisi peccato cor- dis, et confessio non nisi peccato oris, dis, et confessio non nisi peccato oris, et satisfactio non nisi peccato operis : et et satisfactio non nisi peccato operis : et hoc non est difficile intelligere cuilibet: hoc non est difficile intelligere cuilibet: et hic est intellectus Auctoris inductus et hic est intellectus Auctoris inductus in Littera. in Littera.

DICENDUM ergo ad primum, quod om- DICENDUM ergo ad primum, quod om- nes partes exiguntur contra quamlibet nes partes exiguntur contra quamlibet peccati differentiam, ut medicina sunt, peccati differentiam, ut medicina sunt, et hoc modo sunt partes pœnitentiæ: sed et hoc modo sunt partes pœnitentiæ: sed non oportet propter hoc quod omnes non oportet propter hoc quod omnes cum qualibet peccati differentia conve- cum qualibet peccati differentia conve- nientiam habeant in actu et instrumento nientiam habeant in actu et instrumento agendi. agendi.

Per idem patet solutio ad sequens. Per idem patet solutio ad sequens. AD ALIUD quod ulterius quæritur de AD ALIUD quod ulterius quæritur de quorumdam adaptatione, dicendum quod quorumdam adaptatione, dicendum quod ab Augustino est, ut dictum est, sed non ab Augustino est, ut dictum est, sed non ad propositum secundum Litteræ inten- ad propositum secundum Litteræ inten- tionem. tionem.

AD ALIUD autem quod contra objicitur, AD ALIUD autem quod contra objicitur, dicendum quod cor quando omnia intus dicendum quod cor quando omnia intus ponuntur, strictius sumitur: quia licet ponuntur, strictius sumitur: quia licet omnes illi tres actus sint cordis, tamen in omnes illi tres actus sint cordis, tamen in concipiendo est in actu cordis, quod est concipiendo est in actu cordis, quod est prima causa motuum : et in loquendo in- prima causa motuum : et in loquendo in- tus vel delectando est cor, non ut cor, tus vel delectando est cor, non ut cor, sed in officio oris, et ministrando actum sed in officio oris, et ministrando actum interiorem, est in officio manus. interiorem, est in officio manus.

AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile omnino in peccati perpetratione, et mile omnino in peccati perpetratione, et medicina peccati: quia medicina est ab medicina peccati: quia medicina est ab extra, perpetratio vero peccati ab intra: extra, perpetratio vero peccati ab intra: et ideo non eodem modo respondent ei et ideo non eodem modo respondent ei secundum hanc adaptationem pœnitentiæ secundum hanc adaptationem pœnitentiæ partes: et ideo oportet confessionem ab partes: et ideo oportet confessionem ab extra fieri quia illa accipit medicinam a extra fieri quia illa accipit medicinam a clavibus Ecclesiæ, quod fieri non potest clavibus Ecclesiæ, quod fieri non potest nisi peccatum procedat in notitiam há- nisi peccatum procedat in notitiam há- bentis claves et ad hoc non sufficit os bentis claves et ad hoc non sufficit os interius, sed exterius oportet adesse. interius, sed exterius oportet adesse.

Að aliud dicendum, quod cor non pot-ſ¿ Að aliud dicendum, quod cor non pot-ſ¿ est se bene sufficienter habere, nisi per est se bene sufficienter habere, nisi per opus oris et manus: quia sicut dictum opus oris et manus: quia sicut dictum est, medicina peccati in culpa et pœna est, medicina peccati in culpa et pœna est a partibus pœnitentiæ: et pars medi- est a partibus pœnitentiæ: et pars medi- cinæ quæ est a clavibus, non accipitur cinæ quæ est a clavibus, non accipitur nisi confessione qua peccatum procedit nisi confessione qua peccatum procedit in notitiam habentis clavem: alia autem in notitiam habentis clavem: alia autem pars trahitur a consuetudine quæ facit pars trahitur a consuetudine quæ facit bonum cordis habitum removentem dif- bonum cordis habitum removentem dif- ficultatem bene operandi : et illa non ficultatem bene operandi : et illa non potest esse in corde nisi per opus. potest esse in corde nisi per opus.

AD ALIUD dicendum, quod partes pœ- Ad AD ALIUD dicendum, quod partes pœ- Ad nitentiæ dupliciter respondent peccato, nitentiæ dupliciter respondent peccato, ut dictum est: et illa objectio non proce- ut dictum est: et illa objectio non proce- dit nisi uno modo : et tamen verum est dit nisi uno modo : et tamen verum est quod concludit: quia confessio supponit quod concludit: quia confessio supponit contritionem, si vera est : et satisfactio contritionem, si vera est : et satisfactio supponit contritionem et confessionem : supponit contritionem et confessionem : sed non sequitur, quod in peccato ope-. sed non sequitur, quod in peccato ope-. ris duo sufficiant, scilicet contritio et sa- ris duo sufficiant, scilicet contritio et sa- tisfactio, et in peccato oris alia duo, sci- tisfactio, et in peccato oris alia duo, sci- licet contritio et confessio. Et ratio hujus licet contritio et confessio. Et ratio hujus jam supra dicta est. jam supra dicta est.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An tribus differentiis peccati quæ sunt An tribus differentiis peccati quæ sunt cor, factum, et consuetudo, correspon- cor, factum, et consuetudo, correspon- deant tres partes pœnitentiæ ? deant tres partes pœnitentiæ ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa initium : « Sunt enim tres pec- A, circa initium : « Sunt enim tres pec- cati differentiæ, etc. » cati differentiæ, etc. »

IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 5. IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 5.

Hæc enim est alia adaptio istarum par- Hæc enim est alia adaptio istarum par- tium. tium.

Videtur autem bæc insufficiens : quia Videtur autem bæc insufficiens : quia 1. Nihil est hic cui respondeat confes- 1. Nihil est hic cui respondeat confes- sio proprie omni enim facto respondet sio proprie omni enim facto respondet satisfactio. satisfactio.

2. Item, Videtur, quod hæc assignatio 2. Item, Videtur, quod hæc assignatio non conveniat omni peccato: quia mul- non conveniat omni peccato: quia mul- ta peccata non producuntur in publicum, ta peccata non producuntur in publicum, sed manent occulta: ergo illis nec con- sed manent occulta: ergo illis nec con- fessio nec satisfactio respondebit, ut vi- fessio nec satisfactio respondebit, ut vi- detur. detur.

Item, Multi peccant semel, et non tra- Item, Multi peccant semel, et non tra- hunt in consuetudinem et illis iterum hunt in consuetudinem et illis iterum non videtur hæc adaptatio convenire. non videtur hæc adaptatio convenire.

Si dicas, quod confessio respondet de- Si dicas, quod confessio respondet de- fensioni peccati, et satisfactio consuetu- fensioni peccati, et satisfactio consuetu- dini adhuc videtur non competere : dini adhuc videtur non competere : quia multi sunt, qui peccatum suum quia multi sunt, qui peccatum suum numquam defendunt: et tamen confiteri numquam defendunt: et tamen confiteri tenentur. tenentur.

3. Item, Gregorius in Glossa super 3. Item, Gregorius in Glossa super Job, 111, 11 et 12, aliter distinguit ibi : Job, 111, 11 et 12, aliter distinguit ibi : Quare non in vulva, etc. Est enim secun- Quare non in vulva, etc. Est enim secun- dum eum peccatum in vulva, peccatum dum eum peccatum in vulva, peccatum in corde egressum ex utero, in opere : in corde egressum ex utero, in opere : exceptum genibus, in quibus blanditur ei exceptum genibus, in quibus blanditur ei fomentum blandiens per adulationem : fomentum blandiens per adulationem : et lactatum uberibus, nutritum per mali et lactatum uberibus, nutritum per mali consuetudinem. Ergo videtur, quod qua- consuetudinem. Ergo videtur, quod qua- tuor secundum hoc debent esse modi sa- tuor secundum hoc debent esse modi sa- tisfaciendi. tisfaciendi.

4. Item, Secundum genera morborum 4. Item, Secundum genera morborum multiplicantur medicinæ diversæ : con- multiplicantur medicinæ diversæ : con- stat autem septem esse genera morbo- stat autem septem esse genera morbo- rum capitalium in actuali peccato : ergo rum capitalium in actuali peccato : ergo secundum hoc multiplicari debent partes secundum hoc multiplicari debent partes medicinæ sed medicina peccati actualis medicinæ sed medicina peccati actualis est pœnitentia: ergo septem debent esse est pœnitentia: ergo septem debent esse partes poenitentiæ, ut videtur, et non tres partes poenitentiæ, ut videtur, et non tres tantum. tantum.

Si dicas, quod medicina ordinatur Si dicas, quod medicina ordinatur contra morbi radicem. CONTRA: Quia se- contra morbi radicem. CONTRA: Quia se- cundum hoc non deberent esse nisi duæ cundum hoc non deberent esse nisi duæ partes vel una quia, ut dicit Augusti partes vel una quia, ut dicit Augusti nus, « Omne peccatum est, aut ex timore nus, « Omne peccatum est, aut ex timore male humiliante, aut ex amore male in- male humiliante, aut ex amore male in- flammante. » Et hæc est Glossa super flammante. » Et hæc est Glossa super illud Psalmi LXXIX, 17: Incensa igni. illud Psalmi LXXIX, 17: Incensa igni.

547 547

Adhuc reducit idem Augustinus illam Adhuc reducit idem Augustinus illam radicem quæ est timor male humilians, radicem quæ est timor male humilians, ad illam quæ est amor male inflam- ad illam quæ est amor male inflam- mans ergo secundum hoc non deberet mans ergo secundum hoc non deberet esse nisi una pars medicinæ, quæ ordine- esse nisi una pars medicinæ, quæ ordine- tur contra malum amorem. tur contra malum amorem.

ITEM, Si contra hujusmodi differentias ITEM, Si contra hujusmodi differentias peccatorum ordinantur partes poeniten- peccatorum ordinantur partes poeniten- tiæ, quæritur, tiæ, quæritur,

1. Quid ordinatur contra illas quas 1. Quid ordinatur contra illas quas tangit Joannes in I Canonica, 11, 16 : tangit Joannes in I Canonica, 11, 16 : Omne quod est in mundo, concupiscen- Omne quod est in mundo, concupiscen- tia carnis est, etc. ? Contra nullum enim tia carnis est, etc. ? Contra nullum enim illorum ordinatur directe aliqua pars pre- illorum ordinatur directe aliqua pars pre- nitentiæ. nitentiæ.

2. Item, Videtur quod Augustini in- 2. Item, Videtur quod Augustini in- sufficiens est adaptatio in Littera : quia sufficiens est adaptatio in Littera : quia non adaptat nisi contra morbum occi- non adaptat nisi contra morbum occi- dentem vel mortificantem: morbus au- dentem vel mortificantem: morbus au- tem venialis non mortificat: ergo contra tem venialis non mortificat: ergo contra illum non ordinatur aliqua pars poeniten- illum non ordinatur aliqua pars poeniten- tiæ quod est contra ea quæ infra in hac tiæ quod est contra ea quæ infra in hac eadem distinctione dicentur in Littera, eadem distinctione dicentur in Littera, ubi facit Magister tractatum de confessio- ubi facit Magister tractatum de confessio- ne et satisfactione venialium. ne et satisfactione venialium.

SOLUTIO. Dicendum, quod hæc adap- SOLUTIO. Dicendum, quod hæc adap- tatio quam facit Augustinus etiam per tatio quam facit Augustinus etiam per congruentiam fit ad partes pœnitentiæ : congruentiam fit ad partes pœnitentiæ : et non fit prout ipsæ partes accipiuntur in et non fit prout ipsæ partes accipiuntur in ratione medicinæ tantum: sed differt ratione medicinæ tantum: sed differt hæc adaptatio a præcedenti : quia præ- hæc adaptatio a præcedenti : quia præ- cedens facta est per congruentiam sub- cedens facta est per congruentiam sub- stantiæ peccati et instrumenti ejus, ad stantiæ peccati et instrumenti ejus, ad substantiam partium pœnitentiæ : ista substantiam partium pœnitentiæ : ista autem fit per conformitatem proprietatis autem fit per conformitatem proprietatis ad proprietatem, et potest sic fieri : Om- ad proprietatem, et potest sic fieri : Om- ne peccatum mortale communiter habet ne peccatum mortale communiter habet mortificationem vitæ spiritualis : cum mortificationem vitæ spiritualis : cum hoc autem adjunguntur ei tria, scilicet hoc autem adjunguntur ei tria, scilicet duo in comparatione ad peccantem, et duo in comparatione ad peccantem, et tertium in comparatione ad proximum. tertium in comparatione ad proximum. In comparatione autem ad peccantem In comparatione autem ad peccantem duo sunt zelatio turpitudinis ne repre- duo sunt zelatio turpitudinis ne repre- hendatur, et hæc mala est : et iteratio hendatur, et hæc mala est : et iteratio vel defensio cum reprehenditur, et hæc vel defensio cum reprehenditur, et hæc significat duritiam cordis, vel voluntatis significat duritiam cordis, vel voluntatis obstinationem in peccato. Tertium, in obstinationem in peccato. Tertium, in

Quæst. Quæst.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

548 548

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

comparatione ad proximum, est scanda- comparatione ad proximum, est scanda- lum per malum exemplum. Et hæc sig- lum per malum exemplum. Et hæc sig- nificantur in tribus mortuis, ut patet in nificantur in tribus mortuis, ut patet in Littera. Compunctio autem per hoc quod Littera. Compunctio autem per hoc quod est dolor cordis occultus, ordinatur con- est dolor cordis occultus, ordinatur con- tra delectationem in occulto: et confes- tra delectationem in occulto: et confes- sio contra malam manifestationem pec- sio contra malam manifestationem pec- cati, quia confitens per ministrum Ec- cati, quia confitens per ministrum Ec- clesiæ reconciliatur Ecclesiæ: satisfactio clesiæ reconciliatur Ecclesiæ: satisfactio autem per altitudinem boni contrariatur autem per altitudinem boni contrariatur consuetudini malæ inducendo contra- consuetudini malæ inducendo contra- rium habitum, qui removet difficultatem rium habitum, qui removet difficultatem bene agendi. bene agendi.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod ista AD PRIMUM ergo dicendum, quod ista adaptatio est per modum congruentiæ ad adaptatio est per modum congruentiæ ad id quod frequentius est in peccato. Vel id quod frequentius est in peccato. Vel dicendum, quod duplex est peccati ma- dicendum, quod duplex est peccati ma- nifestatio, scilicet in præsenti coram ho- nifestatio, scilicet in præsenti coram ho- minibus, et in futuro judicio, et tunc co- minibus, et in futuro judicio, et tunc co- ram Deo et Angelis : et verecundia ram Deo et Angelis : et verecundia confessionis abolet modo verecundiam confessionis abolet modo verecundiam quæ fieret in judicio, si modo non mani- quæ fieret in judicio, si modo non mani- festaretur. festaretur.

AD ALIUD dicendum, quod omnis ma- AD ALIUD dicendum, quod omnis ma- lus actus relinquit dispositionem debi- lus actus relinquit dispositionem debi- lem vel fortem inclinantem actum simi- lem vel fortem inclinantem actum simi- lem et illa dispositio vocatur hic con- lem et illa dispositio vocatur hic con- suetudo. suetudo.

: :

AD HOC autem quod objicitur de di- AD HOC autem quod objicitur de di- stinctione beati Gregorii, dicendum, stinctione beati Gregorii, dicendum, quod illa sumitur penes ea quæ retinent quod illa sumitur penes ea quæ retinent hominem in peccato, et quandoque non hominem in peccato, et quandoque non sunt peccata ejusdem : sicut quando sunt peccata ejusdem : sicut quando blanditur ei vitio adulationis, adulatio in blanditur ei vitio adulationis, adulatio in alio est, scilicet in adulante. Lactatio au- alio est, scilicet in adulante. Lactatio au- tem idem est quod consuetudo, et egres- tem idem est quod consuetudo, et egres- sus ex utero idem quod manifestatio ge- sus ex utero idem quod manifestatio ge- neraliter sumpta, et conceptio idem quod neraliter sumpta, et conceptio idem quod cordis occultum : et ideo quarto ablato, cordis occultum : et ideo quarto ablato, illa divisio revertitur ad istam sub alia illa divisio revertitur ad istam sub alia metaphora signata. metaphora signata.

AD ALIUD dicendum, quod partes pœ- AD ALIUD dicendum, quod partes pœ- nitentiæ non adaptantur capitalibus vi- nitentiæ non adaptantur capitalibus vi- tiis quia cum pœnitentia sit in opere tiis quia cum pœnitentia sit in opere interiori, necesse est quod multiplicetur interiori, necesse est quod multiplicetur secundum operandi instrumenta, in qui- secundum operandi instrumenta, in qui- bus radicem morbi excidit omnia au- bus radicem morbi excidit omnia au- tem capitalia possunt tribus instrumentis tem capitalia possunt tribus instrumentis peccandi perpetrari: et ideo unicuique peccandi perpetrari: et ideo unicuique

capitali respondent omnes partes pœni- capitali respondent omnes partes pœni- tentiæ.. tentiæ..

AD ALIUD dicendum, quod duplex est Ada AD ALIUD dicendum, quod duplex est Ada radix peccati, scilicet innata ex radice radix peccati, scilicet innata ex radice corrupta, et facta ex opere peccati : et corrupta, et facta ex opere peccati : et contra primam non ordinantur partes contra primam non ordinantur partes pœnitentiæ, sed contra secundam. Unde pœnitentiæ, sed contra secundam. Unde habitum est in præcedenti distinctione, habitum est in præcedenti distinctione, quod satisfactio est causam peccati exci- quod satisfactio est causam peccati exci- dere, etc. Sed radices quas tangit Augu- dere, etc. Sed radices quas tangit Augu- stinus, sunt innatæ a natura corrupta. stinus, sunt innatæ a natura corrupta. Dico autem radices factas ex peccato, Dico autem radices factas ex peccato, sicut culpam et pronitatem, quæ relin- sicut culpam et pronitatem, quæ relin- quuntur ex peccato actuali et inclinant quuntur ex peccato actuali et inclinant ad sequens ejusdem speciei peccatum. ad sequens ejusdem speciei peccatum.

Ad Ad

AD ALIUD dicendum, quod Joannes non Ad AD ALIUD dicendum, quod Joannes non Ad tangit radices peccati ex parte peccantis, tangit radices peccati ex parte peccantis, sed potius ex parte objecti moventis ad sed potius ex parte objecti moventis ad peccandum : pœnitentiæ autem partes peccandum : pœnitentiæ autem partes non ordinantur contra peccatum ex par- non ordinantur contra peccatum ex par- te objecti moventis, sed potius ex parte te objecti moventis, sed potius ex parte peccantis, secundum hoc quod relictum peccantis, secundum hoc quod relictum est in ipso per opus actualis peccati inte- est in ipso per opus actualis peccati inte- rius vel exterius. Et per hoc patet solu- rius vel exterius. Et per hoc patet solu- tio ad omne illud quod objicitur de radi- tio ad omne illud quod objicitur de radi- cibus vitiorum. cibus vitiorum.

AD ULTIMUM dicendum, quod veniale Ad AD ULTIMUM dicendum, quod veniale Ad non est peccatum nisi secundum quid: non est peccatum nisi secundum quid: et sua pœnitentia est pœnitentia secun- et sua pœnitentia est pœnitentia secun- dum quid, et non simpliciter et ideo dum quid, et non simpliciter et ideo non aptantur ei partes pœnitentiæ. non aptantur ei partes pœnitentiæ.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Quid sit contritio in genere? Quid sit contritio in genere?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, A, post initium : « Compunctio no- ibi, A, post initium : « Compunctio no- bis commendatur, etc. » bis commendatur, etc. »

Et quæruntur hic sex de compunctio- Et quæruntur hic sex de compunctio- ne quorum primum est, Quid sit ge- ne quorum primum est, Quid sit ge- nere? nere?

Secundum, Quid sit propria diffini- Secundum, Quid sit propria diffini- tione? tione?

IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 6. IN IV SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 6.

Tertium, Quæ sit differentia inter con- Tertium, Quæ sit differentia inter con- tritionem, attritionem, et compunctio- tritionem, attritionem, et compunctio-

nem ? nem ?

Quartum, Cujus partis animæ sit con- Quartum, Cujus partis animæ sit con-

tritio? tritio?

Quintum, Utrum eodem modo fiat Quintum, Utrum eodem modo fiat semper in Novo et Veteri Testamento? semper in Novo et Veteri Testamento? Sextum, Quid moveat ad contritio- Sextum, Quid moveat ad contritio- nem, utrum fides, vel alia virtus? et si nem, utrum fides, vel alia virtus? et si fides, ratione cujus articuli movet ad ip- fides, ratione cujus articuli movet ad ip-

sam? sam?

AD PRIMUM objicitur sic: AD PRIMUM objicitur sic:

1. Omnis dolor est in genere passio- 1. Omnis dolor est in genere passio- nis contritio est dolor quidam : ergo nis contritio est dolor quidam : ergo est in genere passionis. PRIMA patet de est in genere passionis. PRIMA patet de se. SECUNDA patet per illud Augustini su- se. SECUNDA patet per illud Augustini su- pra habitum : pra habitum : « Semper doleat, et de « Semper doleat, et de dolore gaudeat, etc. » dolore gaudeat, etc. »

2. Item, Augustinus : « Si poenites, 2. Item, Augustinus : « Si poenites, poena tenet te : » constat autem, quod poena tenet te : » constat autem, quod hoc maxime dicitur propter contritio- hoc maxime dicitur propter contritio- nem : ergo contritio est poena tenens nem : ergo contritio est poena tenens poenitentem sed omnis poena est pas- poenitentem sed omnis poena est pas- sio ergo, etc. sio ergo, etc.

3. Item, Contraria sunt in eodem ge- 3. Item, Contraria sunt in eodem ge- nere sed dolor et delectatio opponun- nere sed dolor et delectatio opponun- tur contrarie ergo sunt in eodem gene- tur contrarie ergo sunt in eodem gene- re: sed delectatio est in genere quod est re: sed delectatio est in genere quod est passio, ut dicit Philosophus : ergo et do- passio, ut dicit Philosophus : ergo et do- lor, et per consequens contritio. lor, et per consequens contritio.

4. Item, Omne illud secundum quod 4. Item, Omne illud secundum quod aliquid alteratur proprie, est passio, vel aliquid alteratur proprie, est passio, vel passibilis qualitas : sed secundum dolo- passibilis qualitas : sed secundum dolo- rem fit alteratio hominis proprie : ergo rem fit alteratio hominis proprie : ergo est passio vel passibilis qualitas. PRIMA est passio vel passibilis qualitas. PRIMA scribitur in septimo Physicorum. SECUN- scribitur in septimo Physicorum. SECUN- DA autem patet per hoc quod Philoso- DA autem patet per hoc quod Philoso- phus dicit in VIII Ethicorum, quod do- phus dicit in VIII Ethicorum, quod do- lore et delectatione alteratio est haben- lore et delectatione alteratio est haben- tium sensum. Cum igitur contritio sit tium sensum. Cum igitur contritio sit dolor quidam, erit in genere passionis, dolor quidam, erit in genere passionis,