བབ་ནས་ཁས། ོགས། ཚ་ ་ ་ བབ་ནས་ཁས། ོགས། ཚ་ ་ ་

494 494

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tristitia alienandi datum, aufert compas- tristitia alienandi datum, aufert compas- sionem et sunt in quibus pugnat tri- sionem et sunt in quibus pugnat tri- stitia alienandi cum compassione, sed ta- stitia alienandi cum compassione, sed ta- men vincit compassio et sunt in quibus men vincit compassio et sunt in quibus non sentitur tristitia propter compassio- non sentitur tristitia propter compassio- nem : et isti sunt laudabilissimi, nem : et isti sunt laudabilissimi, qui qui etiam gaudent dando et de his loquitur etiam gaudent dando et de his loquitur Apostolus. Unde hilaritas est bona con- Apostolus. Unde hilaritas est bona con- ditio dantis : non tamen est de substan- ditio dantis : non tamen est de substan- tia eleemosynæ proprie. tia eleemosynæ proprie.

AD ALIUD dicendum, quod opus libe- AD ALIUD dicendum, quod opus libe- ralis vel magnifici non proprie est ele- ralis vel magnifici non proprie est ele- emosyna, licet discernant cui dandum, et emosyna, licet discernant cui dandum, et quando, et quantum, ut dicitur in quando, et quantum, ut dicitur in IV Ethicorum: quia non attendunt nec IV Ethicorum: quia non attendunt nec mensurant datum secundum exigentiam mensurant datum secundum exigentiam et propter Deum: unde bene concedo, et propter Deum: unde bene concedo, quod sic dans, non facit eleemosynam quod sic dans, non facit eleemosynam nisi materialiter loquendo. nisi materialiter loquendo.

AD ALIUD dicendum, quod eleemosyna AD ALIUD dicendum, quod eleemosyna clericis datur ut ministris pauperum, et clericis datur ut ministris pauperum, et dispensatoribus eleemosynarum : et ideo dispensatoribus eleemosynarum : et ideo quod datur eis, per eos pauperibus mit- quod datur eis, per eos pauperibus mit- titur ipsi autem videant, quod fideliter titur ipsi autem videant, quod fideliter dispensent. dispensent.

AD ALIUD dicendum, quod aliter est in AD ALIUD dicendum, quod aliter est in moralibus actibus, et aliter in aliis: in moralibus actibus, et aliter in aliis: in aliis enim finis quandoque non est de es- aliis enim finis quandoque non est de es- sentia, sed in moralibus præcipue deno- sentia, sed in moralibus præcipue deno- minatio est a fine, et ideo est de essen- minatio est a fine, et ideo est de essen- tia. tia.

AD ALIUD dicendum, quod qui non dat AD ALIUD dicendum, quod qui non dat propter Deum, non meretur, et ideo non propter Deum, non meretur, et ideo non dat eleemosynam proprie: quia eleemo- dat eleemosynam proprie: quia eleemo- syna est opus meritorium vitæ æternæ, si syna est opus meritorium vitæ æternæ, si fit in charitate aut vicinitatis ad gratiam, fit in charitate aut vicinitatis ad gratiam, si fit in mortali peccato, sicut in hac ea- si fit in mortali peccato, sicut in hac ea- dem distinctione erit quæstio, quando age- dem distinctione erit quæstio, quando age- tur, ad quid valent opera facta in mortali. tur, ad quid valent opera facta in mortali. Est tamen opus laudabile dare etiam ex Est tamen opus laudabile dare etiam ex compassione naturali, et significat natu- compassione naturali, et significat natu- ram de facili inclinabilem in bonum. ram de facili inclinabilem in bonum.

ARTICULUS XVI. ARTICULUS XVI.

An eleemosyna sit de præcepto, vel con- An eleemosyna sit de præcepto, vel con- silio? et, si de præcepto, sub quo? silio? et, si de præcepto, sub quo?

Tertio quæritur, Utrum sit in præce- Tertio quæritur, Utrum sit in præce- pto, vel in consilio ? pto, vel in consilio ?

Et hic tria simul quæremus, scilicet Et hic tria simul quæremus, scilicet utrum sit in præcepto, et in quo præce- utrum sit in præcepto, et in quo præce- pto, et obliget? pto, et obliget?

Videtur autem, quod sit in præcepto. Videtur autem, quod sit in præcepto. 1. Luc. x1, 41: Quod superest, date ele- 1. Luc. x1, 41: Quod superest, date ele- emosynam et ecce omnia munda sunt vo- emosynam et ecce omnia munda sunt vo- bis. Ibi Glossa: « Quod necessario victui bis. Ibi Glossa: « Quod necessario victui et vestimento superest, date pauperibus, et vestimento superest, date pauperibus, vel do consilium, etc. » Ergo vult, quod vel do consilium, etc. » Ergo vult, quod superfluum dare sit præceptum. superfluum dare sit præceptum.

2. Item, Matth. vi, 3: Te autem fa- 2. Item, Matth. vi, 3: Te autem fa- ciente eleemosynam, nesciat sinistra tua ciente eleemosynam, nesciat sinistra tua quid faciat dextera tua, dicit Glossa: quid faciat dextera tua, dicit Glossa: « Conscientiæ facienti eleemsoynam pro « Conscientiæ facienti eleemsoynam pro præcepto adimplendo miscet se laudis præcepto adimplendo miscet se laudis appetitio. » Ex hoc iterum accipitur, appetitio. » Ex hoc iterum accipitur, quod sit præceptum. quod sit præceptum.

3. Item, Luc. II, 11: Qui habet duas 3. Item, Luc. II, 11: Qui habet duas tunicas, det non habenti. Glossa: « De tunicas, det non habenti. Glossa: « De duabus tunicis dividendis datur præce- duabus tunicis dividendis datur præce- ptum. » ptum. »

4. Item, Ambrosius: « Pasce fame 4. Item, Ambrosius: « Pasce fame morientem si non paveris, occidisti. » morientem si non paveris, occidisti. » Ergo est in præcepto. Ergo est in præcepto.

5. Item, Omne hoc est in præcepto, 5. Item, Omne hoc est in præcepto, sine quo non est salus: sed sine dona- sine quo non est salus: sed sine dona- tione eleemosynarum ei qui potest dare, tione eleemosynarum ei qui potest dare, non est salus ergo dare ei qui potest non est salus ergo dare ei qui potest dare, est in præcepto. PROBATIO me- dare, est in præcepto. PROBATIO me- diæ. Gregorius : « Minus proximum diæ. Gregorius : « Minus proximum amare convincitur, qui cum eo in ne- amare convincitur, qui cum eo in ne- cessitate ea etiam quæ sunt necessaria, cessitate ea etiam quæ sunt necessaria, non partitur. » non partitur. »

6. Item, I Joan. I, 17: Qui habuerit 6. Item, I Joan. I, 17: Qui habuerit substantiam hujus mundi, etc. substantiam hujus mundi, etc.

7. Item, Hoc accipitur ex Matthæo, 7. Item, Hoc accipitur ex Matthæo, xxv, 41 et seq., ubi Dominus pro ratione xxv, 41 et seq., ubi Dominus pro ratione

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 1. Quæst. 1.

IN IV SENTENT. DIST. XV, C, ART. 16. IN IV SENTENT. DIST. XV, C, ART. 16.

justæ condemnationis iniquorum allegat, justæ condemnationis iniquorum allegat, quod eleemosynas non dederunt: consi- quod eleemosynas non dederunt: consi- lium autem non impletum, non damnat: lium autem non impletum, non damnat: ergo si eleemosyna esset in consilio tan- ergo si eleemosyna esset in consilio tan- tum, non propter retentionem eleemosy- tum, non propter retentionem eleemosy- narum Dominus impios condemnaret, ut narum Dominus impios condemnaret, ut videtur. videtur.

8. Item, Isa. LVIII, 7, requirit Dominus 8. Item, Isa. LVIII, 7, requirit Dominus hoc a populo, dicens: Frange esurienti hoc a populo, dicens: Frange esurienti panem tuum, etc. Et subjungit, y. 9: panem tuum, etc. Et subjungit, y. 9: Tunc invocabis, et Dominus exaudiet, et Tunc invocabis, et Dominus exaudiet, et hujusmodi. Constat autem, quod si esset hujusmodi. Constat autem, quod si esset consilium tantum, non impediret exaudi- consilium tantum, non impediret exaudi- tionem. tionem.

9. Item, Tob. IV, 7 et seq., injungit 9. Item, Tob. IV, 7 et seq., injungit hoc Tobias filio suo tamquam necessa- hoc Tobias filio suo tamquam necessa- rium ad salutem. rium ad salutem.

10. Item, Daniel. IV, 24, hoc dicit Da- 10. Item, Daniel. IV, 24, hoc dicit Da- niel necessarium ad regis poenitentiam. niel necessarium ad regis poenitentiam. Ergo est de necessariis ad salutem : ergo Ergo est de necessariis ad salutem : ergo est in præcepto. est in præcepto.

SED CONTRA videtur, quod sit tantum SED CONTRA videtur, quod sit tantum in consilio. in consilio.

1. Luc. II, 10: Et interrogabant eum 1. Luc. II, 10: Et interrogabant eum turbæ, etc, ubi dicit Glossa interlinea- turbæ, etc, ubi dicit Glossa interlinea- ris «Ex verbis Joannis terrore concussi, ris «Ex verbis Joannis terrore concussi, consilium quærunt: sed Joannes respon- consilium quærunt: sed Joannes respon- dit, quod eleemosynis intenderent: dit, quod eleemosynis intenderent: ergo respondit consulendo: ergo ele- ergo respondit consulendo: ergo ele- emosyna est consilium, ut videtur. emosyna est consilium, ut videtur.

» »

2. Item, Proprium juste possidetur: 2. Item, Proprium juste possidetur: ergo si retineatur, nulli fit injuria: ergo ergo si retineatur, nulli fit injuria: ergo nec pauperi: ergo nec tenetur aliquis nec pauperi: ergo nec tenetur aliquis dare pauperi ex præcepto: ergo, etc. dare pauperi ex præcepto: ergo, etc.

ULTERIUS quæritur, Si est in præcepto, ULTERIUS quæritur, Si est in præcepto, sub quo præcepto incidat? sub quo præcepto incidat?

Videtur autem quod sub negativo. Videtur autem quod sub negativo.

1. Propter dictum Ambrosii supra in- 1. Propter dictum Ambrosii supra in- ductum : « Pasce fame morientem, etc. : » ductum : « Pasce fame morientem, etc. : » ergo reducitur ad præceptum quod est, ergo reducitur ad præceptum quod est, Non occides 1 : ergo negativum. Non occides 1 : ergo negativum.

2. Item. Omnis illicita acceptio et re- 2. Item. Omnis illicita acceptio et re- tentio reducitur ad hoc præceptum, Non tentio reducitur ad hoc præceptum, Non furtum facies: sed non dare eleemosy- furtum facies: sed non dare eleemosy- nam est illicita retentio: ergo reducitur nam est illicita retentio: ergo reducitur

1 Exod. xx, 13. 1 Exod. xx, 13.

* Exod. xx, 15. * Exod. xx, 15.

495 495

ad illud: sed hoc est negativum : ergo, ad illud: sed hoc est negativum : ergo,

etc. etc.

SED CONTRA hoc est quod SED CONTRA hoc est quod

1. Cum dicitur, Honora patrem tuum 1. Cum dicitur, Honora patrem tuum et matrem tuam³, dicit Augustinus, quod et matrem tuam³, dicit Augustinus, quod nomine parentum intelligitur hic gene- nomine parentum intelligitur hic gene- raliter proximus: et per honorem intelli- raliter proximus: et per honorem intelli- guntur tria, scilicet reverentia, et sub- guntur tria, scilicet reverentia, et sub- ventio corporalis, et subventio spiritualis. ventio corporalis, et subventio spiritualis. Sed eleemosyna est subventio proximi Sed eleemosyna est subventio proximi corporalis, vel spiritualis ergo reducitur corporalis, vel spiritualis ergo reducitur ad illud præceptum et hoc est affirma- ad illud præceptum et hoc est affirma- tivum ergo reducitur ad præceptum. tivum ergo reducitur ad præceptum. affirmativum. affirmativum.

2. Item, Ab omnibus fere dicitur, quod 2. Item, Ab omnibus fere dicitur, quod præcepta negativa obligant semper et ad præcepta negativa obligant semper et ad semper sed dare eleemosynam non semper sed dare eleemosynam non obligat semper et ad semper, sed pro obligat semper et ad semper, sed pro loco et tempore: ergo non reducitur ad loco et tempore: ergo non reducitur ad præceptum negativum. præceptum negativum.

Sed contra. Sed contra.

SED TUNC quæritur, Qualiter obligat Quæst. 2. SED TUNC quæritur, Qualiter obligat Quæst. 2. hoc præceptum? hoc præceptum?

Aut enim obligat tunc quando appa- Aut enim obligat tunc quando appa- rent signa, quod aliquis deveniet ad ne- rent signa, quod aliquis deveniet ad ne- cessitatem extremam nisi subveniatur ei : cessitatem extremam nisi subveniatur ei : aut tunc primo quando apparent signa aut tunc primo quando apparent signa extremæ necessitatis. Si primo modo: extremæ necessitatis. Si primo modo: contra hoc videtur esse, quod in omni- contra hoc videtur esse, quod in omni- bus pauperibus apparent signa, quod bus pauperibus apparent signa, quod non sufficiant sibi: sed hæc sunt deve- non sufficiant sibi: sed hæc sunt deve- niendi in extremam necessitatem: ergo niendi in extremam necessitatem: ergo omnibus pauperibus a quolibet aliquid omnibus pauperibus a quolibet aliquid habente ultra hoc quod sibi sufficit, est habente ultra hoc quod sibi sufficit, est subveniendum: et si non fecerit, est subveniendum: et si non fecerit, est omissio mortalis, quod grave est dicere. omissio mortalis, quod grave est dicere. Si autem secundo modo contra hoc est, Si autem secundo modo contra hoc est, quod homo non est in extrema necessi- quod homo non est in extrema necessi- tates, nisi quando non habet aliud quid tates, nisi quando non habet aliud quid faciat, si ille non subvenit; et hoc num- faciat, si ille non subvenit; et hoc num- quam apparet alicui, quia semper est ta- quam apparet alicui, quia semper est ta- lis status probabilis, quod si ego non lis status probabilis, quod si ego non subvenio, tamen alius subveniet: ergo subvenio, tamen alius subveniet: ergo videtur, quod numquam erit tempus videtur, quod numquam erit tempus illud in quo teneatur aliquis subvenire: illud in quo teneatur aliquis subvenire: et hoc est irrisorium dicere. et hoc est irrisorium dicere.

3 Exod. xx, 12. 3 Exod. xx, 12.

Solutio. Solutio.

Ad object. 1. Ad object. 1.

Ad quæst. 1. Ad quæst. 1.

Ad 2. Ad 2.

496 496

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

SOLUTIO. Dicendum, quod dare ele- SOLUTIO. Dicendum, quod dare ele- emosynam dupliciter consideratur, scili- emosynam dupliciter consideratur, scili- cet ex parte dantis, et accipientis. Ex cet ex parte dantis, et accipientis. Ex parte dantis dupliciter, scilicet ratione parte dantis dupliciter, scilicet ratione superfluorum, et ratione necessariorum. superfluorum, et ratione necessariorum. Si ex parte dantis ratione superfluorum Si ex parte dantis ratione superfluorum consideratur, tunc est præceptum : si au- consideratur, tunc est præceptum : si au- tem ex parte dantis ratione necessariorum, tem ex parte dantis ratione necessariorum, tunc est consilium. tunc est consilium.

Quæ autem sunt superflua, et quæ ne- Quæ autem sunt superflua, et quæ ne- cessaria, hic breviter dicimus: quia in- cessaria, hic breviter dicimus: quia in- fra erit in quæstione, scilicet quod su- fra erit in quæstione, scilicet quod su- perflua sunt, quibus ablatis adhuc pot- perflua sunt, quibus ablatis adhuc pot- est conservari domus et familia et exer- est conservari domus et familia et exer- ceri negotium et officium licitum ipsius ceri negotium et officium licitum ipsius personæ et hoc secundum æstimationem personæ et hoc secundum æstimationem sapientis et boni viri. Necessarium au- sapientis et boni viri. Necessarium au- tem est, quo ablato hæc commode fieri tem est, quo ablato hæc commode fieri non possunt. non possunt.

Similiter ex parte accipientis conside- Similiter ex parte accipientis conside- ratur dupliciter. Aut enim apparent si- ratur dupliciter. Aut enim apparent si- gna deveniendi in extremum defectum, gna deveniendi in extremum defectum, nisi aliquid det, aut non. Si apparent, nisi aliquid det, aut non. Si apparent, tunc præceptum est dare etiam de neces- tunc præceptum est dare etiam de neces- sario. Dico autem necessarium, ut prius, sario. Dico autem necessarium, ut prius, non sine quo non est vita, sed sine quo non sine quo non est vita, sed sine quo commode non potest manuteneri domus commode non potest manuteneri domus et exerceri officium congruum personæ. et exerceri officium congruum personæ. Si autem non apparent talia signa, tunc Si autem non apparent talia signa, tunc est consilium dare. est consilium dare.

Dicendum ergo ad primum in contra- Dicendum ergo ad primum in contra- rium, quod illa auctoritas interlinearis rium, quod illa auctoritas interlinearis de Luca, non probat, quod sit consi- de Luca, non probat, quod sit consi- lium, nisi in casu, et quædam eleemo- lium, nisi in casu, et quædam eleemo- syna, ut dictum est. syna, ut dictum est.

AD ID autem quod ulterius quæritur, AD ID autem quod ulterius quæritur, Ad quod præceptum reducatur? utrum Ad quod præceptum reducatur? utrum ad affirmativum, vel ad negativum ? ad affirmativum, vel ad negativum ?

Dicendum, quod in affirmativum, et Dicendum, quod in affirmativum, et secundum quod fit de superfluo, redu- secundum quod fit de superfluo, redu- citur ad hoc præceptum, Non furtum citur ad hoc præceptum, Non furtum facies. Et secundum quod accipitur ex facies. Et secundum quod accipitur ex parte indigentis in quo apparent signa parte indigentis in quo apparent signa indigentiæ, reducitur ad hoc præceptum, indigentiæ, reducitur ad hoc præceptum, Honora patrem tuum et matrem tuam: Honora patrem tuum et matrem tuam: quia nihil prohibet idem secundum di- quia nihil prohibet idem secundum di- versa reduci ad præcepta diversa. versa reduci ad præcepta diversa.

AD ID autem quod objicitur, quod si AD ID autem quod objicitur, quod si

reducitur ad præceptum negativum, quod reducitur ad præceptum negativum, quod tunc est negativum dicendum, quod tunc est negativum dicendum, quod hoc non sequitur: sicut hoc non valet, hoc non sequitur: sicut hoc non valet, hoc reducitur ad genus substantiæ : ergo hoc reducitur ad genus substantiæ : ergo est in genere substantiæ: vel hoc redu- est in genere substantiæ: vel hoc redu- citur ad genus quantitatis: ergo est quan- citur ad genus quantitatis: ergo est quan- titas. Nullum enim præceptum est adeo titas. Nullum enim præceptum est adeo negativum, quod non habeat in se affir- negativum, quod non habeat in se affir- mativum actum, et quasdam affirmatio- mativum actum, et quasdam affirmatio- nes consequentes, sicut non furtum fa- nes consequentes, sicut non furtum fa- cies, habet in se velle non furari tamquam cies, habet in se velle non furari tamquam actum affirmativum, et velle possidere actum affirmativum, et velle possidere et accipere quodlibet quod suum et accipere quodlibet quod suum tamquam affirmationem consequentem: tamquam affirmationem consequentem: et quoad hanc consequentem affirmatio- et quoad hanc consequentem affirmatio- nem hoc præceptum de eleemosyna, re- nem hoc præceptum de eleemosyna, re- ducitur ad non furandum: quia super- ducitur ad non furandum: quia super- fluum non est nostrum, et debemus velle fluum non est nostrum, et debemus velle quod pauper accipiat quod suum est. quod pauper accipiat quod suum est.

est est

Ad id autem quod objicitur de Am- Ad id autem quod objicitur de Am- brosio, Dicendum quod ipse loquitur in- brosio, Dicendum quod ipse loquitur in- terpretative, non proprie. Et est sensus: terpretative, non proprie. Et est sensus: « Si non paveris, occidisti, » id est, per « Si non paveris, occidisti, » id est, per occasionem reputabitur tibi in culpam, occasionem reputabitur tibi in culpam, licet non tantam, quanta esset si manu licet non tantam, quanta esset si manu occideret et hoc ideo, quia cum posset occideret et hoc ideo, quia cum posset dando vitam prolongare, non fecit. dando vitam prolongare, non fecit.

Ad 1. Ad 1.

AD ID autem quod ulterius quæritur de Ad quest AD ID autem quod ulterius quæritur de Ad quest modo obligationis Dicendum, quod modo obligationis Dicendum, quod obligat, cum apparent signa deveniendi obligat, cum apparent signa deveniendi in extremam necessitatem. Sed signa in extremam necessitatem. Sed signa sunt duplicia, sicut dicitur in alia facul- sunt duplicia, sicut dicitur in alia facul- tate quædam enim sunt propria, quæ tate quædam enim sunt propria, quæ convertuntur cum causa et immediata, convertuntur cum causa et immediata, ex quibus quandoque etiam arguit de- ex quibus quandoque etiam arguit de- monstrator: et illa non sunt exspectanda, monstrator: et illa non sunt exspectanda, quia talia apparere non possunt de futura quia talia apparere non possunt de futura paupertate alicujus. Quædam autem si- paupertate alicujus. Quædam autem si- gna sunt communia, quæ probabiliter gna sunt communia, quæ probabiliter arguunt talem paupertatem futuram, si arguunt talem paupertatem futuram, si non dedero aliquid: sicut quod video non dedero aliquid: sicut quod video eum egere, et alios pigros esse ad dan- eum egere, et alios pigros esse ad dan- dum. Hæc enim sufficere debent præci- dum. Hæc enim sufficere debent præci- pue ad dandum de superfluo. Tamen pue ad dandum de superfluo. Tamen omnia quæ circa hæc signa essent di- omnia quæ circa hæc signa essent di- cenda, non puto scire quemquam, nisi cenda, non puto scire quemquam, nisi quem unctio docet de omnibus. Scio quem unctio docet de omnibus. Scio enim, quod quidam excusari volunt enim, quod quidam excusari volunt

IN IV SENTENT. DIST. XV, C, ART. 17. IN IV SENTENT. DIST. XV, C, ART. 17.

pauperes, videntes quod trutanni sunt, pauperes, videntes quod trutanni sunt, majori quam patiuntur fingentes pauper- majori quam patiuntur fingentes pauper- tatem et illi audiant Joannem Chryso- tatem et illi audiant Joannem Chryso- stomum dicentem sic super Joannem, in stomum dicentem sic super Joannem, in Homilia LXXVI, in parte morali ipsius Homilia LXXVI, in parte morali ipsius homiliæ «Qualiter non inconveniens homiliæ «Qualiter non inconveniens nosmetipsos quidem ridentes ad mensam nosmetipsos quidem ridentes ad mensam sedere et voluptates: alios autem per sedere et voluptates: alios autem per bivia transeuntes, audientes ululantes, bivia transeuntes, audientes ululantes, neque advertentes ad ululatum, sed ægre neque advertentes ad ululatum, sed ægre ferre, et deceptorem vocare. Quid dicis, ferre, et deceptorem vocare. Quid dicis, ô homo, propter panem unum quis de- ô homo, propter panem unum quis de- cipit? Quidni inquis? Propter hoc ergo cipit? Quidni inquis? Propter hoc ergo hæc tollenda est necessitas. Si vero non hæc tollenda est necessitas. Si vero non vis dare, neque convicieris. Si non vis vis dare, neque convicieris. Si non vis solvere naufragium, non impellas in ba- solvere naufragium, non impellas in ba- rathrum. » rathrum. »

ARTICULUS XVII. ARTICULUS XVII.

An eleemosyna sit pars satisfactionis? An eleemosyna sit pars satisfactionis?

Quarto quæritur, Qualiter distinguitur Quarto quæritur, Qualiter distinguitur ab aliis partibus satisfactionis? ab aliis partibus satisfactionis?

Et ratione istius quæruntur hic duo, Et ratione istius quæruntur hic duo, quæ simul sunt determinanda, scilicet quæ simul sunt determinanda, scilicet utrum sit pars satisfactionis ? et si est, utrum sit pars satisfactionis ? et si est, qualiter distinguitur ab aliis? qualiter distinguitur ab aliis?

Videtur autem, quod non quia Videtur autem, quod non quia

1. Satisfactio respicit præcedens pec- 1. Satisfactio respicit præcedens pec- catum, nec tenetur satisfacere nisi qui catum, nec tenetur satisfacere nisi qui peccavit sed homo tenetur ad eleemo- peccavit sed homo tenetur ad eleemo- synam, etiam quando non peccavit: ergo synam, etiam quando non peccavit: ergo eleemosyna non est essentialis pars sa- eleemosyna non est essentialis pars sa- tisfactionis. PRIMa probatur ex ratione et tisfactionis. PRIMa probatur ex ratione et diffinitione satisfactionis, supra positis diffinitione satisfactionis, supra positis in Littera. SECUNDA vero probatur ex in Littera. SECUNDA vero probatur ex prius habitis: quia eleemosyna fit de prius habitis: quia eleemosyna fit de superfluo, et est in præcepto etiam ei superfluo, et est in præcepto etiam ei qui non peccavit, et satisfacere non te- qui non peccavit, et satisfacere non te-

netur. netur.

2. Item, Matth. xvII, 20, super illud: 2. Item, Matth. xvII, 20, super illud: Hoc genus dæmoniorum, etc., dicit Glossa Hoc genus dæmoniorum, etc., dicit Glossa Hieronymi: «< Per jejunium sanatur pe- Hieronymi: «< Per jejunium sanatur pe- stis corporis, per orationem pestis men- stis corporis, per orationem pestis men-

XXII XXII

497 497

tis. » Sed non sunt pestes sanandæ nisi tis. » Sed non sunt pestes sanandæ nisi mentis et corporis. Ergo videtur, quod mentis et corporis. Ergo videtur, quod eleemosyna non sanat aliquam pestem : eleemosyna non sanat aliquam pestem : sed quælibet pars satisfactionis debet sa- sed quælibet pars satisfactionis debet sa- nare pestem aliquam: ergo eleemosyna nare pestem aliquam: ergo eleemosyna non est pars satisfactionis. non est pars satisfactionis.

3. Item, Illud non est pars essentialis 3. Item, Illud non est pars essentialis alicujus, sine quo potest res esse secun- alicujus, sine quo potest res esse secun- dum substantiam et effectum: sed con- dum substantiam et effectum: sed con- tingit fieri satisfactionem de peccato, et tingit fieri satisfactionem de peccato, et satisfactionem esse sine eleemosyna: ergo satisfactionem esse sine eleemosyna: ergo eleemosyna non est substantialis pars eleemosyna non est substantialis pars satisfactionis. PRIMA patet per se. SE- satisfactionis. PRIMA patet per se. SE- CUNDA probatur in illis quibus in sola CUNDA probatur in illis quibus in sola cordis contritione dimittitur peccatum et cordis contritione dimittitur peccatum et poena, sicut Mariæ Magdalenæ. poena, sicut Mariæ Magdalenæ.

4. Item, Non est generalis pars, quæ 4. Item, Non est generalis pars, quæ in omni satisfactione esse non potest : in omni satisfactione esse non potest : sed eleemosyna in satisfactione pauperis sed eleemosyna in satisfactione pauperis esse non potest, quia nihil habet quod esse non potest, quia nihil habet quod det ergo non est pars satisfactionis. det ergo non est pars satisfactionis.

SED CONTRA hoc est quod dicitur, Tob. Sed contra. SED CONTRA hoc est quod dicitur, Tob. Sed contra. XII, 8: Bona est oratio cum jejunio et XII, 8: Bona est oratio cum jejunio et eleemosyna: ubi dicit Glossa, quod ora- eleemosyna: ubi dicit Glossa, quod ora- tio habet alas, jejunium, et eleemosy- tio habet alas, jejunium, et eleemosy- nam ergo sicut avis elevatur suis alis, nam ergo sicut avis elevatur suis alis, ita oratio jejunio et eleemosyna: ergo ita oratio jejunio et eleemosyna: ergo sine eleemosyna non valet. sine eleemosyna non valet.

SOLUTIO. Dicendum videtur mihi in SOLUTIO. Dicendum videtur mihi in hac quæstione cum distinctione, scilicet hac quæstione cum distinctione, scilicet quod eleemosyna est de superfluo, et quod eleemosyna est de superfluo, et hæc non est essentialiter pars satisfactio- hæc non est essentialiter pars satisfactio- nis sed præexigitur ad ipsam sicut fun- nis sed præexigitur ad ipsam sicut fun- damentum, et habet actum satisfactio- damentum, et habet actum satisfactio- nis in alio, quia pauper quem respicit, nis in alio, quia pauper quem respicit, orat pro eo, et satisfacit, et quandoque orat pro eo, et satisfacit, et quandoque primam gratiam impetrat danti, si pau- primam gratiam impetrat danti, si pau- per cui datur, est in charitate. Est etiam per cui datur, est in charitate. Est etiam eleemosyna, quæ est de necessario: et eleemosyna, quæ est de necessario: et hæc est satisfactionis essentialis pars: et hæc est satisfactionis essentialis pars: et voco necessarium, non sine quo homo voco necessarium, non sine quo homo vivere non potest, quia hoc nullus debet vivere non potest, quia hoc nullus debet subiipsi subtrahere, sed potius id quod subiipsi subtrahere, sed potius id quod æstimatione sapientum conceditur ei ha- æstimatione sapientum conceditur ei ha- bere ad domus dispensationem, et potest bere ad domus dispensationem, et potest reparari per industriam negotiantis vel reparari per industriam negotiantis vel reditus quotidianos. reditus quotidianos.

AD HOC autem quod primo objicitur, AD HOC autem quod primo objicitur,

32 32

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

498 498

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dicendum quod qui sine peccato est, te- dicendum quod qui sine peccato est, te- netur ad primum genus eleemosynæ, et netur ad primum genus eleemosynæ, et non ad secundum. non ad secundum.

AD ALIUD dicendum, quod est sanati- AD ALIUD dicendum, quod est sanati- vum conjunctum, quod cum morbo con- vum conjunctum, quod cum morbo con- jungitur in subjecto: et hæc sanativa jungitur in subjecto: et hæc sanativa tangit Glossa illa: quia oratio humiliat tangit Glossa illa: quia oratio humiliat spiritum, et jejunium attenuat corpus : spiritum, et jejunium attenuat corpus : unde illa duo sanant pestes ex parte pec- unde illa duo sanant pestes ex parte pec- cantis. Sed oportet insuper habere sana- cantis. Sed oportet insuper habere sana- tiva ex parte occasionum peccandi : et tiva ex parte occasionum peccandi : et hæc sunt principalia bona infirmitati hæc sunt principalia bona infirmitati concessa et hæc communicando sanat concessa et hæc communicando sanat eleemosyna pestes mentis et corporis : eleemosyna pestes mentis et corporis : quia ambæ occasionantur ex illis. quia ambæ occasionantur ex illis. Ad 3 et 4. AD ALIUD dicendum, quod in eleemo- Ad 3 et 4. AD ALIUD dicendum, quod in eleemo- syna sunt duo, sicut infra patebit. Unum syna sunt duo, sicut infra patebit. Unum est voluntas communicandi se et sua est voluntas communicandi se et sua pauperibus indigentibus Ecclesiæ : et ex pauperibus indigentibus Ecclesiæ : et ex parte illa omnino habet vim meriti, parte illa omnino habet vim meriti, quando illa voluntas est per gratiam gra- quando illa voluntas est per gratiam gra- tum facientem. Et aliud est datum ip- tum facientem. Et aliud est datum ip- sum et hoc quandoque non habetur. Et sum et hoc quandoque non habetur. Et dicendum, quod primum facit eleemosy- dicendum, quod primum facit eleemosy- nam esse partem, quando perfectum est: nam esse partem, quando perfectum est: et sine illa parte non est satisfactio. et sine illa parte non est satisfactio.

Et per hoc patet etiam solutio ad se- Et per hoc patet etiam solutio ad se- quens quia hanc eleemosynam omnis quens quia hanc eleemosynam omnis homo dare potest: et vocatur ab Apo- homo dare potest: et vocatur ab Apo- stolo, ad Roman. XII, 13, necessitatibus stolo, ad Roman. XII, 13, necessitatibus Sanctorum communicatio 1. Sanctorum communicatio 1.

ARTICULUS XVIII. ARTICULUS XVIII.

Qualiter eleemosyna distinguatur ab Qualiter eleemosyna distinguatur ab aliis partibus satisfactionis ? aliis partibus satisfactionis ?

Deinde quæritur secundo juxta illud, Deinde quæritur secundo juxta illud, qualiter eleemosyna distinguatur ab aliis qualiter eleemosyna distinguatur ab aliis partibus satisfactionis ? partibus satisfactionis ?

Videtur autem, quod in nullo quantum Videtur autem, quod in nullo quantum ad satisfactionem: quia ad satisfactionem: quia

1. Partes satisfactionis satisfaciunt per 1. Partes satisfactionis satisfaciunt per

1 Ad Roman. XII, 13: Necessitatibus sanctorum 1 Ad Roman. XII, 13: Necessitatibus sanctorum

hoc quod sunt poenales: ergo videtur, hoc quod sunt poenales: ergo videtur, quod omnes tres in ratione pœnæ con- quod omnes tres in ratione pœnæ con- veniant, et non distinguantur nisi mate- veniant, et non distinguantur nisi mate- rialiter. rialiter.

2. Item, Super illud Luc. 111, 8 : Facite 2. Item, Super illud Luc. 111, 8 : Facite fructus dignos pœnitentiæ, dicit Glossa: fructus dignos pœnitentiæ, dicit Glossa: « Dare eleemosynam pars est pœniten- « Dare eleemosynam pars est pœniten- tiæ. » Et constat, quod non contritionis tiæ. » Et constat, quod non contritionis vel confessionis: ergo satisfactionis. vel confessionis: ergo satisfactionis.

Et iterum non sunt partes pœnitentiæ Et iterum non sunt partes pœnitentiæ nisi ratione pœnæ ergo videtur, quod nisi ratione pœnæ ergo videtur, quod istæ tres partes conveniunt in eo quod istæ tres partes conveniunt in eo quod sunt pœnæ quædam. sunt pœnæ quædam.

SED CONTRA hoc est, quod SED CONTRA hoc est, quod

1. Si non differrent nisi secundum ra- 1. Si non differrent nisi secundum ra- tionem pœnæ, tunc non esset ratio quare tionem pœnæ, tunc non esset ratio quare hæc tria ponerentur partes satisfactionis, hæc tria ponerentur partes satisfactionis, potius quam alia in quibus naturaliter est potius quam alia in quibus naturaliter est poena et hoc non est verum. poena et hoc non est verum.

2. Item, Si unum multiplicaretur, pœ- 2. Item, Si unum multiplicaretur, pœ- na quæ est in ipso, multiplicaretur : ergo na quæ est in ipso, multiplicaretur : ergo unum solum posset sufficere ad satisfa- unum solum posset sufficere ad satisfa- ctionem, si multoties fieri præciperetur. ctionem, si multoties fieri præciperetur. AD HOC dicunt quidam, quod in toto AD HOC dicunt quidam, quod in toto homogenio omnes partes denominantur homogenio omnes partes denominantur nomine totius: et quia satisfactio quasi nomine totius: et quia satisfactio quasi totum homogenium est ad partes, ideo totum homogenium est ad partes, ideo quælibet earum satisfacit in ratione qua quælibet earum satisfacit in ratione qua satisfactio est pars pœnitentiæ : et hoc est satisfactio est pars pœnitentiæ : et hoc est quædam pœna. quædam pœna.

SED CONTRA primo est, quod ista solu- SED CONTRA primo est, quod ista solu- tio nullo modo respondet rationibus in- tio nullo modo respondet rationibus in- ductis unde ista solutione data, adhuc ductis unde ista solutione data, adhuc remanet quæstio. remanet quæstio.

Item, quia ista solutio videtur falsum Item, quia ista solutio videtur falsum supponere : quia in toto homogenio par- supponere : quia in toto homogenio par- tes non sunt nisi unius nominis, quælibet tes non sunt nisi unius nominis, quælibet enim pars ignis est ignis, et vocatur enim pars ignis est ignis, et vocatur ignis hic autem una pars diversum no- ignis hic autem una pars diversum no- men habet ab alia: ergo videtur, quod men habet ab alia: ergo videtur, quod non sunt partes totius homogenii. non sunt partes totius homogenii.

SOLUTIO. Dicendum videtur ad hoc, SOLUTIO. Dicendum videtur ad hoc, quod illæ tres partes satisfactionis distin- quod illæ tres partes satisfactionis distin- ctæ sunt licet conveniant in hoc com- ctæ sunt licet conveniant in hoc com- muni, quod est esse pœnale: aliam enim muni, quod est esse pœnale: aliam enim rationem pœnæ habet pœna damni, et rationem pœnæ habet pœna damni, et

communicantes. communicantes.

Sed con Sed con

Sol Sol

Sol Sol

IN IV SENTENT. DIST. XV, C, ART. 19. IN IV SENTENT. DIST. XV, C, ART. 19.

aliam poena sensus: et sic eleemosyna in aliam poena sensus: et sic eleemosyna in specie pœnæ differt ab aliis partibus satis- specie pœnæ differt ab aliis partibus satis- factionis. factionis.

Item, Habet unam rationem afflictio- Item, Habet unam rationem afflictio- nis puniens spiritum superbientem, et nis puniens spiritum superbientem, et aliam id quod affligit corpus : et sic dif- aliam id quod affligit corpus : et sic dif- fert ab oratione jejunium, etiam formali- fert ab oratione jejunium, etiam formali- ter in specie afflictionis, licet in genere ter in specie afflictionis, licet in genere conveniant. conveniant.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

Si autem objicitur, quod unum illo- Si autem objicitur, quod unum illo- rum sine alio potest satisfacere: quod rum sine alio potest satisfacere: quod non esset verum, si essent partes inte- non esset verum, si essent partes inte- grales grales : si autem sunt partes subjective, : si autem sunt partes subjective, tunc omnes convenire debent in ratione tunc omnes convenire debent in ratione et specie. et specie.

Dicendum, quod multa sunt genera Dicendum, quod multa sunt genera partium unde dicendum, quod istæ partium unde dicendum, quod istæ partes sunt per modum totius potentia- partes sunt per modum totius potentia- liset licet una sola satisfacere possit, liset licet una sola satisfacere possit, tamen aliæ sunt in proposito et virtute : tamen aliæ sunt in proposito et virtute : et est ibi quod meritorium est de ipsis et est ibi quod meritorium est de ipsis hoc modo quo in præcedenti articulo di- hoc modo quo in præcedenti articulo di-

ctum est. ctum est.

ARTICULUS XIX. ARTICULUS XIX.

An eleemosyna magis consistat in volun- An eleemosyna magis consistat in volun- tate interiori, vel in dato exteriori? tate interiori, vel in dato exteriori?

Quinto quæritur, Utrum magis consi- Quinto quæritur, Utrum magis consi- stat in voluntate interiori, vel in dato ex- stat in voluntate interiori, vel in dato ex- teriori ? teriori ?

Et videtur, quod in voluntate interiori. Et videtur, quod in voluntate interiori. 1. Exteriora enim radicantur in interio- 1. Exteriora enim radicantur in interio- ribus, et ex illis habent laudem vel vitu- ribus, et ex illis habent laudem vel vitu- perium cum igitur compassio sit inte- perium cum igitur compassio sit inte- rior, et datum exterius, datum laudatur rior, et datum exterius, datum laudatur secundum devotionem et compassionem secundum devotionem et compassionem interiorem, et non per se: ergo illud est interiorem, et non per se: ergo illud est melius quod est interius, quam illud melius quod est interius, quam illud quod est exterius. quod est exterius.

2. Item, Matth. XII, 35: Bonus homo 2. Item, Matth. XII, 35: Bonus homo de bono thesauro, scilicet cordis sui, de bono thesauro, scilicet cordis sui,

1 Psal. cxxv, 1 Psal. cxxv,

5. 5.

499 499

profert bona: ergo boni prolati thesau- profert bona: ergo boni prolati thesau- rus et causa est in corde : sed causa rus et causa est in corde : sed causa semper melior est et dignior, quam effe- semper melior est et dignior, quam effe- ctus ergo devotio et compassio dantis, ctus ergo devotio et compassio dantis, sive voluntas, melior est quam sit ipsum sive voluntas, melior est quam sit ipsum datum. datum.

3. Item, II ad Corinth. vi, 10, super 3. Item, II ad Corinth. vi, 10, super illud Hoc enim vobis utile est, etc., illud Hoc enim vobis utile est, etc., dicit Glossa : « Do vobis consilium, ut dicit Glossa : « Do vobis consilium, ut pauperibus eleemosynas detis: hoc enim pauperibus eleemosynas detis: hoc enim utile est vobis non solum facere, sed utile est vobis non solum facere, sed etiam velle, quod plus est, quam facere. » etiam velle, quod plus est, quam facere. » 4. Item, Voluntas pro facto computa- 4. Item, Voluntas pro facto computa- tur, etiamsi sit sine opere propter impo- tur, etiamsi sit sine opere propter impo- tentiam sed factum sine voluntate tentiam sed factum sine voluntate numquam est meritorium : ergo volun- numquam est meritorium : ergo volun- tas melior est quam factum : ergo etiam tas melior est quam factum : ergo etiam circa eleemosynam magis attenditur vo- circa eleemosynam magis attenditur vo- luntas, quam datum. luntas, quam datum.

: :

5. Item, II ad Corinth. vIII, 15: Qui 5. Item, II ad Corinth. vIII, 15: Qui modicum, non minoravit, etc., Glossa: modicum, non minoravit, etc., Glossa: « Qui multum dat ut dives, et qui modi- « Qui multum dat ut dives, et qui modi- cum ut pauper, si æqua voluntas, æqua- cum ut pauper, si æqua voluntas, æqua- lem mercedem habebunt. » Ergo videtur, lem mercedem habebunt. » Ergo videtur, quod nihil vel quasi nihil faciat ad ra- quod nihil vel quasi nihil faciat ad ra- tionem meriti datum ipsum. tionem meriti datum ipsum.

6. Item, Luc. xx1, 1 et seq., ubi legitur 6. Item, Luc. xx1, 1 et seq., ubi legitur de vidua paupercula, quæ misit duo mi- de vidua paupercula, quæ misit duo mi- nuta in gazophylacium, et Dominus lau- nuta in gazophylacium, et Dominus lau- davit eam, quod plus omnibus posuisset: davit eam, quod plus omnibus posuisset: quia alii de superfluo, et ista de necessa- quia alii de superfluo, et ista de necessa- rio, quod majorem ostendit devotionem rio, quod majorem ostendit devotionem in voluntate. in voluntate.

7. Item, Super illud: Qui seminant in 7. Item, Super illud: Qui seminant in lacrymis, dicit Glossa : « Magna volun- lacrymis, dicit Glossa : « Magna volun- tas multum dedit, multum seminavit. In tas multum dedit, multum seminavit. In hac etiam voluntate illa vidua quæ duo hac etiam voluntate illa vidua quæ duo minuta misit, non parum seminavit. » minuta misit, non parum seminavit. » Et ex hoc accipitur idem quod prius. Et ex hoc accipitur idem quod prius.

8. Item, Dicitur communiter, et est 8. Item, Dicitur communiter, et est verbum Augustini, quod Deus non at- verbum Augustini, quod Deus non at- tendit quantum, sed ex quanto detur. tendit quantum, sed ex quanto detur. Ergo cum ex quanto sit idem quod ex Ergo cum ex quanto sit idem quod ex quanta voluntate, videtur quod attendi- quanta voluntate, videtur quod attendi- tur voluntas simpliciter, sed ad datum se- tur voluntas simpliciter, sed ad datum se- cundum quid tantum, scilicet secundum cundum quid tantum, scilicet secundum quod procedit ex voluntate. quod procedit ex voluntate.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

500 500

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

9. Item, Paupertas laudatur in sacra 9. Item, Paupertas laudatur in sacra Scriptura, et divitiæ vituperantur : ergo Scriptura, et divitiæ vituperantur : ergo videtur, quod in nullo melior debeat esse videtur, quod in nullo melior debeat esse conditio divitis, quam pauperis : sed si conditio divitis, quam pauperis : sed si substantia meriti eleemosynæ magis at- substantia meriti eleemosynæ magis at- tenderetur in dato, quam in voluntate, tenderetur in dato, quam in voluntate, magis esset meritum in facultate divitis, magis esset meritum in facultate divitis, quam pauperis : ergo substantia meriti quam pauperis : ergo substantia meriti majoris eleemosynæ magis est in volun- majoris eleemosynæ magis est in volun- tate, quam in dato. tate, quam in dato.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. In suffragiis mortuorum citius libe- 1. In suffragiis mortuorum citius libe- ratur pro quo plura fiunt, sicut dicitur ratur pro quo plura fiunt, sicut dicitur ab omnibus, et infra probabitur: sed qui ab omnibus, et infra probabitur: sed qui plura dat, pro illo plura fiunt, quam pro plura dat, pro illo plura fiunt, quam pro illo qui vult plura dare, et non habet: illo qui vult plura dare, et non habet: ergo videtur, quod citius dives liberatur ergo videtur, quod citius dives liberatur quam pauper, etiamsi in aliis sint pares: quam pauper, etiamsi in aliis sint pares: et non liberatur nisi propter abundantius et non liberatur nisi propter abundantius meritum ergo videtur, quod in dato meritum ergo videtur, quod in dato abundantius meritum sit, quam in vo- abundantius meritum sit, quam in vo- luntate. luntate.

2. Item, Injuncta pœnitentia fit secun- 2. Item, Injuncta pœnitentia fit secun- dum proportionem peccati. Sint ergo dum proportionem peccati. Sint ergo duo æqualis voluntatis in pœnitentia, duo æqualis voluntatis in pœnitentia, sed inæqualis peccati, sacerdos discretus sed inæqualis peccati, sacerdos discretus plus peccanti plus injungit eleemosynæ plus peccanti plus injungit eleemosynæ ad dandum, et minus peccanti minus in- ad dandum, et minus peccanti minus in- jungit ergo dans majus, expiat magis jungit ergo dans majus, expiat magis peccatum cum æquali voluntate, quam peccatum cum æquali voluntate, quam dans minus ergo est virtutis in meren- dans minus ergo est virtutis in meren- do ergo penes datum attenditur meri- do ergo penes datum attenditur meri-

tum. tum.

SOLUTIO. Dicendum ad hoc sicut prius, SOLUTIO. Dicendum ad hoc sicut prius, quod est meritum per se, et meritum quod est meritum per se, et meritum per accidens. Meritum per se est quod per accidens. Meritum per se est quod est ad acquirendum bonum gratiæ et est ad acquirendum bonum gratiæ et gloriæ. Dico autem bonum gratiæ, sicut gloriæ. Dico autem bonum gratiæ, sicut est gratiæ augmentum, et gratiæ per- est gratiæ augmentum, et gratiæ per- fectio et non sicut est gratia prima, fectio et non sicut est gratia prima, quia illa non datur pro merito, sed ex quia illa non datur pro merito, sed ex dono. Meritum autem per accidens est dono. Meritum autem per accidens est sicut diminutionis pœnæ, et meritum sicut diminutionis pœnæ, et meritum quod acquiritur alterius intercessione, quod acquiritur alterius intercessione, ad hoc quasi empti precibus vel donis ad hoc quasi empti precibus vel donis eleemosynarum. eleemosynarum.

Dicendum igitur, quod meritum per se Dicendum igitur, quod meritum per se attenditur penes devotionem voluntatis, attenditur penes devotionem voluntatis,

si perfecta est. Non est autem perfecta si perfecta est. Non est autem perfecta nisi sibi attestetur datum, et quantitas nisi sibi attestetur datum, et quantitas dati, si potest dare tantum. Meritum au- dati, si potest dare tantum. Meritum au- tem per accidens attenditur circa datum : tem per accidens attenditur circa datum : quod tamen aliquo modo procedit a vo- quod tamen aliquo modo procedit a vo- luntate informante ipsum. Hoc autem at- luntate informante ipsum. Hoc autem at- testari videtur Gregorius qui dicit :<< Cha- testari videtur Gregorius qui dicit :<< Cha- ritas magna operatur, si est : si vero ope- ritas magna operatur, si est : si vero ope- rari desinit, non est charitas. » rari desinit, non est charitas. »

Ex hac autem distinctione patet solu- Ex hac autem distinctione patet solu- tio ad omnia ea quæ primo inducuntur tio ad omnia ea quæ primo inducuntur præter ultimum. præter ultimum.

ET AD hoc dicendum, quod nihil pro- ET AD hoc dicendum, quod nihil pro- hibet meliorem esse conditionem divitis hibet meliorem esse conditionem divitis quam pauperis in his quæ faciunt ad me- quam pauperis in his quæ faciunt ad me- ritum per accidens, sicut divitiæ, et hu- ritum per accidens, sicut divitiæ, et hu- jusmodi. Et similiter est in felicitate et jusmodi. Et similiter est in felicitate et actu felicitatis ad quem quædam virtutes actu felicitatis ad quem quædam virtutes faciunt per se. Quædam autem bona, ut faciunt per se. Quædam autem bona, ut dicit Commentator super I Ethicorum, dicit Commentator super I Ethicorum, operantur ad ipsum organice, ut divitiæ, operantur ad ipsum organice, ut divitiæ, et potentiæ sæculares, et nobilitates, et et potentiæ sæculares, et nobilitates, et robur corporis, et hujusmodi: et eodem robur corporis, et hujusmodi: et eodem modo operatur meritum in dato : et non modo operatur meritum in dato : et non est inconveniens in tali casu meliorem est inconveniens in tali casu meliorem esse conditionem divitis, quam pauperis. esse conditionem divitis, quam pauperis.

Ad Ad

AD EA autem quæ objiciuntur in con- Adobe AD EA autem quæ objiciuntur in con- Adobe trarium, patet solutio: quia in eo sensu trarium, patet solutio: quia in eo sensu procedunt, quo attenditur meritum per procedunt, quo attenditur meritum per accidens, et meritum quod fit per alium accidens, et meritum quod fit per alium per eleemosynam ad hoc inductum. per eleemosynam ad hoc inductum.

ARTICULUS XX. ARTICULUS XX.

An eleemosyna potest esse sine compas- An eleemosyna potest esse sine compas- sione, vel compassio sit ei substan- sione, vel compassio sit ei substan- tialis ? tialis ?

Sexto quæritur, Utrum eleemosyna Sexto quæritur, Utrum eleemosyna possit esse sine compassione, vel com- possit esse sine compassione, vel com- passio sit ei substantialis ? passio sit ei substantialis ?

opus opus

Videtur autem, quod ei sit substantia- Videtur autem, quod ei sit substantia- lis quia miseratio non est nisi mi- lis quia miseratio non est nisi mi- sericordiæ : sed opus miserationis est sericordiæ : sed opus miserationis est eleemosyna, ut patet in nominis interpre- eleemosyna, ut patet in nominis interpre-

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

IN IV SENTENT. DIST. XV, C, ART. 21. IN IV SENTENT. DIST. XV, C, ART. 21.

tatione et distinctione supra posita : ergo tatione et distinctione supra posita : ergo eleemosyna non est sine misericordia: eleemosyna non est sine misericordia: sed misericordiæ substantialis, et com- sed misericordiæ substantialis, et com- passio, ut ex ipsa diffinitione patet : ergo passio, ut ex ipsa diffinitione patet : ergo eleemosynæ substantialis est compassio. eleemosynæ substantialis est compassio. SED CONTRA: SED CONTRA:

Multi sunt qui non compatiuntur mi- Multi sunt qui non compatiuntur mi- sero, et tamen dant propter Deum : ergo sero, et tamen dant propter Deum : ergo non semper eleemosyna est ex compas- non semper eleemosyna est ex compas- sione ergo non est ei substantialis. sione ergo non est ei substantialis.

: :

SOLUTIO. Dicendum, quod sicut de do- SOLUTIO. Dicendum, quod sicut de do- lore pœnitentiæ dictum est supra, quod lore pœnitentiæ dictum est supra, quod duplex est, scilicet sensibilis, et rationa- duplex est, scilicet sensibilis, et rationa- lis ita etiam videtur dicendum de com- lis ita etiam videtur dicendum de com- passione voluntas enim compatiendi, passione voluntas enim compatiendi, compassio spiritualis est, eo quod ex compassio spiritualis est, eo quod ex complexione aliquis passionem sensibi- complexione aliquis passionem sensibi- lem vix sentire potest intuendo miserias lem vix sentire potest intuendo miserias proximi et ex tali compassione semper proximi et ex tali compassione semper procedit eleemosyna. procedit eleemosyna.

Et per hoc patet solutio: quia argu- Et per hoc patet solutio: quia argu- mentum factum in contrarium procedit mentum factum in contrarium procedit de compassione sensibili. de compassione sensibili.

ARTICULUS XXI. ARTICULUS XXI.

501 501

QUÆRITUR ergo, Utrum sepultura sit QUÆRITUR ergo, Utrum sepultura sit eleemosyna ? eleemosyna ?

Videtur, quod sic: quia Videtur, quod sic: quia

1. Tob. 1 et 11, Tobias laudatur, quod 1. Tob. 1 et 11, Tobias laudatur, quod ex compassione procedit opus illud: ergo ex compassione procedit opus illud: ergo est eleemosyna. est eleemosyna.

2. Item, Hoc ab omnibus dicitur, quod 2. Item, Hoc ab omnibus dicitur, quod eleemosynæ corporales sunt septem, eleemosynæ corporales sunt septem, quarum una assignatur sepultura. quarum una assignatur sepultura.

Item, Eleemosyna sublevat defectum : Item, Eleemosyna sublevat defectum : defectus autem ad quem omnes ordinan- defectus autem ad quem omnes ordinan- tur, est mors: ergo debet maxime suble- tur, est mors: ergo debet maxime suble- vari: sublevamem autem est sepultura : vari: sublevamem autem est sepultura : ergo videtur, quod sit eleemosyna. ergo videtur, quod sit eleemosyna.

3. Item, Corpori quod resurget, ali- 3. Item, Corpori quod resurget, ali- quid debetur, quod non debetur corpori quid debetur, quod non debetur corpori non resurgenti : sed corpus hominis re- non resurgenti : sed corpus hominis re- surget, et brutorum corpora non resur- surget, et brutorum corpora non resur- gent ergo cum bruta inhumata abji- gent ergo cum bruta inhumata abji- ciantur, istud debet sepeliri ex compas- ciantur, istud debet sepeliri ex compas- sione, ut videtur. sione, ut videtur.

4. Item, Fidei signum reputatur, quod 4. Item, Fidei signum reputatur, quod aliquis moriens eligat sepulturam in lo- aliquis moriens eligat sepulturam in lo- co congregationis bonorum, et in locis co congregationis bonorum, et in locis sacris ergo sepultura talis est laudabi- sacris ergo sepultura talis est laudabi- lis, et exhibetur deficienti : ergo est opus lis, et exhibetur deficienti : ergo est opus misericordiæ, ut videtur. misericordiæ, ut videtur.

5. Item, Tituli leguntur positi in se- 5. Item, Tituli leguntur positi in se- pulcris patrum, ut Simon ædificavit se- pulcris patrum, ut Simon ædificavit se- pulcrum patris sui et fratrum, et lauda- pulcrum patris sui et fratrum, et lauda- tur 1 : ergo videtur, quod mors non ob- tur 1 : ergo videtur, quod mors non ob-

An sepultura sit eleemosyná, vel species stat quin ex compassione possint fieri bo- An sepultura sit eleemosyná, vel species stat quin ex compassione possint fieri bo-

eleemosynæ ? eleemosynæ ?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, C, § 2, in medio: «Non solum qui ibi, C, § 2, in medio: «Non solum qui dat esurienti cibum, et sitienti, etc. » dat esurienti cibum, et sitienti, etc. »

na circa mortuos: sed sepultura est na circa mortuos: sed sepultura est præcipuum quod mortuo exhibetur : er- præcipuum quod mortuo exhibetur : er- go est opus eleemosynæ, ut videtur. go est opus eleemosynæ, ut videtur. SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Eleemosyna relevat indigentiam 1. Eleemosyna relevat indigentiam pauperis, vel deficientis, circa quæ fit: pauperis, vel deficientis, circa quæ fit: Hic est tractanda quæstio de specie- sed sepultura non prodest mortuo circa Hic est tractanda quæstio de specie- sed sepultura non prodest mortuo circa bus eleemosynæ, circa quam quæremus bus eleemosynæ, circa quam quæremus quem fit ergo non est eleemosyna. quem fit ergo non est eleemosyna. tria, scilicet de sufficientia eleemosyna- PROBATIO mediæ. Augustinus dicit, et tria, scilicet de sufficientia eleemosyna- PROBATIO mediæ. Augustinus dicit, et rum corporalium. rum corporalium. infra habetur in Littera : « Pompa fu- infra habetur in Littera : « Pompa fu- Secundo, de eleemosynis spirituali- neris, agmina exsequiarum, et sumptuo- Secundo, de eleemosynis spirituali- neris, agmina exsequiarum, et sumptuo- sa diligentia sepulturæ, vivorum sunt sa diligentia sepulturæ, vivorum sunt Tertio, de comparatione spiritualium qualiacumque solatia, non adjutoria Tertio, de comparatione spiritualium qualiacumque solatia, non adjutoria ad corporales. ad corporales.

bus. bus.

mortuorum. » mortuorum. »

2. Item, Aristoteles dicit, quod bo- 2. Item, Aristoteles dicit, quod bo-

Sed contra. Sed contra.

Cf. I Machab. xiii, 25-30. Cf. I Machab. xiii, 25-30.

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

502 502

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

num et malum non amplius transmutant num et malum non amplius transmutant mortuum: ergo nec juvant: sed eleemo- mortuum: ergo nec juvant: sed eleemo- syna semper juvat eum cui fit. syna semper juvat eum cui fit.

QUÆRITUR etiam de aliis, scilicet de QUÆRITUR etiam de aliis, scilicet de cibatione? cibatione?

1. Videtur enim, quod cibus aliquis 1. Videtur enim, quod cibus aliquis non requiritur propter defectum, sed pro- non requiritur propter defectum, sed pro- pter delectationem: ergo, qui dat illos, pter delectationem: ergo, qui dat illos, non videtur facere eleemosynam. non videtur facere eleemosynam.

2. Objicitur secundo de vestimentis, 2. Objicitur secundo de vestimentis, quæ quandoque quæruntur propter or- quæ quandoque quæruntur propter or- natum, ut videtur. natum, ut videtur.

Adobject 1. Adobject 1.

3. Præterea, Sunt multi alii defectus 3. Præterea, Sunt multi alii defectus corporales, circa quos ordinantur huma- corporales, circa quos ordinantur huma- na obsequia ergo videtur, quod sint na obsequia ergo videtur, quod sint plura genera eleemosynarum. Verbi gra- plura genera eleemosynarum. Verbi gra- tia, medicari, errantem ad viam redu- tia, medicari, errantem ad viam redu- cere, cadentem sublevare, et hujusmodi cere, cadentem sublevare, et hujusmodi multa quæ sunt circa homines: ergo multa quæ sunt circa homines: ergo opera eleemosynæ videntur insufficienter opera eleemosynæ videntur insufficienter enumerari a Sanctis. enumerari a Sanctis.

SOLUTIO. Dicendum, quod eleemosyna SOLUTIO. Dicendum, quod eleemosyna (sicut supra habitum est) dicitur a mise- (sicut supra habitum est) dicitur a mise- ricordia facientis eam, et non necessario ricordia facientis eam, et non necessario a miseria accipientis eam : quia sufficit, a miseria accipientis eam : quia sufficit, quod in accipiente sit opinata vel præ- quod in accipiente sit opinata vel præ- sumpta miseria, quæ cor hominis suffi- sumpta miseria, quæ cor hominis suffi- cienter movere debet ad subveniendum. cienter movere debet ad subveniendum.

Quod ergo objicitur de sepultura, ‘be- Quod ergo objicitur de sepultura, ‘be- ne concedo, quod eleemosyna est quæ ne concedo, quod eleemosyna est quæ impenditur homini gratia corporis quod impenditur homini gratia corporis quod resurget, ut condatur honestius quam resurget, ut condatur honestius quam alia corpora non resurgentia, et remo- alia corpora non resurgentia, et remo- veatur ab horrore hominum. veatur ab horrore hominum.

AD ID autem quod contra objicitur, AD ID autem quod contra objicitur, dicendum quod relevat defectum quem dicendum quod relevat defectum quem incurrit homo gratia corporis. incurrit homo gratia corporis.

Ad dictum Augustini dicendum, quod Ad dictum Augustini dicendum, quod ipse intendit, quod non prodest nisi his ipse intendit, quod non prodest nisi his qui se in vita dignos fecerunt, ut eis pro- qui se in vita dignos fecerunt, ut eis pro- desse possent: unde sicut suffragia relata desse possent: unde sicut suffragia relata ad præcedens meritum prosunt vel ob- ad præcedens meritum prosunt vel ob- sunt, ita etiam sepultura. Unde Gregorius sunt, ita etiam sepultura. Unde Gregorius narrat, quod quidam iniqui in locis sacris narrat, quod quidam iniqui in locis sacris sepulti, ejecti sunt a dæmonibus. sepulti, ejecti sunt a dæmonibus. Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod Aristoteles Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod Aristoteles loquitur de bonis civilibus, et ad civi- loquitur de bonis civilibus, et ad civi-

lem felicitatem ordinatis: et verum est, lem felicitatem ordinatis: et verum est, quod illa non transmutant mortuum, quod illa non transmutant mortuum, sicut fortunæ pronepotum, et hujusmo- sicut fortunæ pronepotum, et hujusmo- di: sed sic non loquitur Ecclesia quæ di: sed sic non loquitur Ecclesia quæ credit, quod suffragia in eleemosynis credit, quod suffragia in eleemosynis prosint mortuis qui Deo vivunt. prosint mortuis qui Deo vivunt.

AD ID quod ulterius quæritur de cibo, AD ID quod ulterius quæritur de cibo, dicendum quod natura deficit quando- dicendum quod natura deficit quando- que in appetendo necessaria propter ali- que in appetendo necessaria propter ali- quam infirmitatem et tunc oportet sub- quam infirmitatem et tunc oportet sub- venire per delicata moventia appetitum: venire per delicata moventia appetitum: et illa hoc modo secundum statum talem et illa hoc modo secundum statum talem ordinantur contra miseriam. ordinantur contra miseriam.

AD ALIUD dicendum, quod vestis deli- AD ALIUD dicendum, quod vestis deli- cata dupliciter misericordia dari potest: cata dupliciter misericordia dari potest: uno quidem modo, quando debilitata uno quidem modo, quando debilitata complexio requirit mollem vestitum, im- complexio requirit mollem vestitum, im- potens ad sustinendum necessarium : potens ad sustinendum necessarium : alio modo, quando licet pauper sit, ta- alio modo, quando licet pauper sit, ta- men statum tenuit honorificum: et ve- men statum tenuit honorificum: et ve- recundum est ei ut communibus: sicut recundum est ei ut communibus: sicut legitur de beato Nicolao, quod dedit au- legitur de beato Nicolao, quod dedit au- rum virginibus et patri, quæ mendicare rum virginibus et patri, quæ mendicare erubescentes prostibulo disponebantur. erubescentes prostibulo disponebantur.

Ad qua Ad qua

AD ALIUD dicendum, quod multi sunt, AD ALIUD dicendum, quod multi sunt, defectus secundarii: sed isti sunt prin- defectus secundarii: sed isti sunt prin- cipales, sicut medicina quæ reducitur ad cipales, sicut medicina quæ reducitur ad visitationem infirmorum et quia infir- visitationem infirmorum et quia infir- mus generaliter accipitur, et visitatio mus generaliter accipitur, et visitatio ejus generaliter est omne adjutorium, ejus generaliter est omne adjutorium, potest dici etiam cadens infirmus, et vi- potest dici etiam cadens infirmus, et vi- sitatio sublevatio ejusdem. sitatio sublevatio ejusdem.

SI AUTEM quæritur, Penes quid su- SI AUTEM quæritur, Penes quid su- muntur hujusmodi defectus ? muntur hujusmodi defectus ?

Adi Adi

Adi Adi

Ad 3 Ad 3

Quas Quas

Dicendum, quod sublevamem quod S Dicendum, quod sublevamem quod S fit misero, aut fit ad defectum amoven- fit misero, aut fit ad defectum amoven- dum in se, aut non quidem ad amoven- dum in se, aut non quidem ad amoven- dum, sed ad mitigandum, ne aliis gene- dum, sed ad mitigandum, ne aliis gene- ret horrorem. Si hoc ultimo modo fiat, ret horrorem. Si hoc ultimo modo fiat, est sepultura. Si primo modo: aut est est sepultura. Si primo modo: aut est contra defectum naturalem, aut acciden- contra defectum naturalem, aut acciden- talem. Si contra naturalem: aut in de- talem. Si contra naturalem: aut in de- fectu calidi et sicci, et tunc est cibare: fectu calidi et sicci, et tunc est cibare: aut frigidi et humidi, et tunc est potare: aut frigidi et humidi, et tunc est potare: hæc enim naturaliter appetimus: quia, hæc enim naturaliter appetimus: quia, sicut dicit Philosophus, ex eisdem gene- sicut dicit Philosophus, ex eisdem gene- ramur, et nutrimur: et quia constamus ramur, et nutrimur: et quia constamus

IN IV SENTENT. DIST. XV, C, ART. 22. IN IV SENTENT. DIST. XV, C, ART. 22.

per generationem ex illis quatuor, pro- per generationem ex illis quatuor, pro- pter hoc etiam appetimus ea ad conser- pter hoc etiam appetimus ea ad conser- vationem individui. Si autem est in ac- vationem individui. Si autem est in ac- cidentibus aut secundum defectum in- cidentibus aut secundum defectum in- teriorum, aut exteriorum. Si primo mo- teriorum, aut exteriorum. Si primo mo- do tunc est infirmitas quæ provenit ex do tunc est infirmitas quæ provenit ex corruptione complexionantium interio- corruptione complexionantium interio- rum. Si secundo modo: aut est in rum. Si secundo modo: aut est in his quæ impediunt in amovendis, aut his quæ impediunt in amovendis, aut in expedientibus conferendis. Si primo in expedientibus conferendis. Si primo modo tunc est incarcerati subventio et modo tunc est incarcerati subventio et redemptio. Si secundo modo: tunc est de redemptio. Si secundo modo: tunc est de conservantibus ab his quæ circumstando conservantibus ab his quæ circumstando corpus per contrarias qualitates dissol- corpus per contrarias qualitates dissol- vunt, et sic est vestis: aut de his quæ vunt, et sic est vestis: aut de his quæ recreant per quietem post laborem, et recreant per quietem post laborem, et sic est hospitium, in quo quiescit pauper sic est hospitium, in quo quiescit pauper qui transivit. qui transivit.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

ARTICULUS XXII. ARTICULUS XXII.

De eleemosynis spiritualibus. De eleemosynis spiritualibus.

Secundo, Quæritur de spiritualibus Secundo, Quæritur de spiritualibus eleemosynis. eleemosynis.

Videtur enim, quod docere non sit Videtur enim, quod docere non sit eleemosyna : eleemosyna :

1. Non enim ordinantur eleemosynæ 1. Non enim ordinantur eleemosynæ contra naturam: sed natura omnes pro- contra naturam: sed natura omnes pro- ducit ignorantes: ergo videtur, quod con- ducit ignorantes: ergo videtur, quod con- tra ignorantiam nulla ordinetur eleemo- tra ignorantiam nulla ordinetur eleemo- syna. syna.

2. Item, Si docere eleemosyna est, ut 2. Item, Si docere eleemosyna est, ut videtur dicére Magister in Littera, vide- videtur dicére Magister in Littera, vide- tur quod sapiens sive instructus oblige- tur quod sapiens sive instructus oblige- tur ad illam ergo pro tempore et loco tur ad illam ergo pro tempore et loco tenetur subvenire: sed hoc est tempus tenetur subvenire: sed hoc est tempus ignorantiæ, scilicet quando ille ignorat ignorantiæ, scilicet quando ille ignorat et est præsens : ergo videtur, quod om- et est præsens : ergo videtur, quod om- nem talem tenetur docere instructus: nem talem tenetur docere instructus: ergo si non docet, peccat mortaliter, sic- ergo si non docet, peccat mortaliter, sic- ut si non dat cibum esurienti in tempore ut si non dat cibum esurienti in tempore necessitatis et hoc est grave dicere. necessitatis et hoc est grave dicere.

1 Cf. Matth. xvi, 35. 1 Cf. Matth. xvi, 35.

503 503

3. Item, Objicitur de hoc quod dicit : 3. Item, Objicitur de hoc quod dicit : « Dimittimus quod in nobis quisque pec- « Dimittimus quod in nobis quisque pec- cavit. » Hoc enim præceptum esse vide- cavit. » Hoc enim præceptum esse vide- tur in præcepto dilectionis inimicorum : tur in præcepto dilectionis inimicorum : ergo hic est actus charitatis : ergo mise- ergo hic est actus charitatis : ergo mise- ricordiæ ergo non eleemosynæ : quia ricordiæ ergo non eleemosynæ : quia in Littera innuit, quod eleemosynam dat in Littera innuit, quod eleemosynam dat qui misericordiam præstat: et sine mi- qui misericordiam præstat: et sine mi- sericordia non est eleemosyna. sericordia non est eleemosyna.

4. Item, Consilium quod datur alicui, 4. Item, Consilium quod datur alicui, videtur quod reducatur ad doctrinam videtur quod reducatur ad doctrinam ignorantis, quia omnis consilium quæ- ignorantis, quia omnis consilium quæ- rens ignorat ergo videtur, quod super- rens ignorat ergo videtur, quod super- flue ponitur inter opera eleemosyna- flue ponitur inter opera eleemosyna-

rum. rum.

5. Item, Ista opera non videntur esse 5. Item, Ista opera non videntur esse misericordiæ, sed potius charitatis in misericordiæ, sed potius charitatis in proximum per effectum tendentis: sicut proximum per effectum tendentis: sicut enim dicitur, I ad Corinth. x, 5: Cha- enim dicitur, I ad Corinth. x, 5: Cha- ritas non quærit quæ sua sunt. ritas non quærit quæ sua sunt.

6. Item, Inter opera misericordiæ cor- 6. Item, Inter opera misericordiæ cor- poralia quædam sunt quæ juvant post poralia quædam sunt quæ juvant post mortem et cum anima maneat nobi- mortem et cum anima maneat nobi- lius post mortem, quam corpus, videtur lius post mortem, quam corpus, videtur quod ad hoc debet esse opus spirituale quod ad hoc debet esse opus spirituale quod fiat homini post mortem : ergo in- quod fiat homini post mortem : ergo in- sufficienter enumerantur, ut videtur. sufficienter enumerantur, ut videtur.

7. Item, Justitiæ opus videtur remit- 7. Item, Justitiæ opus videtur remit- tere, sicut patet, Matth. vi, 15, ubi dicit: tere, sicut patet, Matth. vi, 15, ubi dicit: Si non dimiseritis hominibus, nec Pater Si non dimiseritis hominibus, nec Pater vester dimittet vobis peccata vestra ¹. vester dimittet vobis peccata vestra ¹.

SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate Solutio. sunt eleemosynæ spirituales septem, sunt eleemosynæ spirituales septem, sicut dicitur communiter, contra defe- sicut dicitur communiter, contra defe- ctum spiritus ordinatæ. Aut enim ille ctum spiritus ordinatæ. Aut enim ille defectus est culpæ, aut pœnæ. Si culpæ : defectus est culpæ, aut pœnæ. Si culpæ : aut in se solo, aut in te peccatur per aut in se solo, aut in te peccatur per illationem injuriæ. Si in te peccatur, illationem injuriæ. Si in te peccatur, contra hoc ordinatur sustinere patienter contra hoc ordinatur sustinere patienter et remittere: quia duo sunt in injuria et remittere: quia duo sunt in injuria illata, scilicet culpa, et hæc exigit re- illata, scilicet culpa, et hæc exigit re- missionem et pœna illata, et hæc exigit missionem et pœna illata, et hæc exigit sustinentiam, ne per seipsum judicet. Si sustinentiam, ne per seipsum judicet. Si autem est in se solo aut est cum spe autem est in se solo aut est cum spe emendationis, aut sine spe tali. Si primo emendationis, aut sine spe tali. Si primo modo, tunc habet locum castigatio : si modo, tunc habet locum castigatio : si

Ad 1, Ad 1,

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

504 504

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

secundo modo, tunc habet locum oratio secundo modo, tunc habet locum oratio ad Deum, ut ipse suppleat quod deficit ad Deum, ut ipse suppleat quod deficit in auxilio humano. Si autem est defe- in auxilio humano. Si autem est defe- ctus pœnæ aut est secundum intelle- ctus pœnæ aut est secundum intelle- ctum, aut secundum affectum. Si est se- ctum, aut secundum affectum. Si est se- cundum affectum, sic est tristitia, vel cundum affectum, sic est tristitia, vel metus qui ad idem ordinatur: et tunc metus qui ad idem ordinatur: et tunc indiget consolatione. Si autem secundum indiget consolatione. Si autem secundum intellectum aut secundum quod ipse intellectum aut secundum quod ipse est speculativus, et tunc est ignorans, est speculativus, et tunc est ignorans, et indiget doctrina: aut secundum quod et indiget doctrina: aut secundum quod est practicus, et tunc deficit in scientia est practicus, et tunc deficit in scientia agendorum cujus subventio erit per agendorum cujus subventio erit per consilium. Et sic patet, quod septem consilium. Et sic patet, quod septem sunt eleemosynæ spirituales. sunt eleemosynæ spirituales.

AD ID ergo quod primo objicitur, di- AD ID ergo quod primo objicitur, di- cendum quod ignorantia non est natura cendum quod ignorantia non est natura hominis instituti, sed damnati: et ideo hominis instituti, sed damnati: et ideo defectus est in homine. defectus est in homine.

AD ALIUD dicendum, quod licet gene- AD ALIUD dicendum, quod licet gene- raliter ignorantia sit quidam defectus, raliter ignorantia sit quidam defectus, est tamen ignorantia quædam, sicut eo- est tamen ignorantia quædam, sicut eo- rum sine quibus non est salus, periculo- rum sine quibus non est salus, periculo- sa et in talibus puto, quod instructus te- sa et in talibus puto, quod instructus te- netur docere alios non doctos et pro- netur docere alios non doctos et pro- pter hoc ponuntur plebi sacerdotes, qui pter hoc ponuntur plebi sacerdotes, qui in talibus instruant: et ideo sapiens in- in talibus instruant: et ideo sapiens in- structus præsumit probabiliter alios esse structus præsumit probabiliter alios esse qui succurrant ex debito, etiamsi ipse qui succurrant ex debito, etiamsi ipse non doceat et ideo non peccat mortali- non doceat et ideo non peccat mortali- ter, quia non instat tempus necessitatis. ter, quia non instat tempus necessitatis. AD ALIUD dicendum, quod nihil prohi- AD ALIUD dicendum, quod nihil prohi- bet unum opus bet unum opus esse plurium virtutum, esse plurium virtutum, secundum quod diversi fines movent in secundum quod diversi fines movent in eo: unde bene concedo, quod remittere eo: unde bene concedo, quod remittere potest esse opus justitiæ, et charitatis, potest esse opus justitiæ, et charitatis, et misericordiæ : sed misericordiæ erit et misericordiæ : sed misericordiæ erit proprie sicut elicientis, et aliarum ut im- proprie sicut elicientis, et aliarum ut im- perantium et hoc ideo fit quia ordina- perantium et hoc ideo fit quia ordina- tur ad sublevationem miseriæ quæ est tur ad sublevationem miseriæ quæ est culpa in proximum: et tale opus elicit culpa in proximum: et tale opus elicit misericordia ex compassione proximi misericordia ex compassione proximi procedens. procedens.