434 434

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS XVIII. ARTICULUS XVIII.

An peccata deleantur per pœnitentiam An peccata deleantur per pœnitentiam secundum quod est virtus, vel sacra- secundum quod est virtus, vel sacra- mentum ? et, An habeat duos actus, mentum ? et, An habeat duos actus, scilicet plangere, et odire ? scilicet plangere, et odire ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, § 4 « Pænitentia est virtus, vel ibi, A, § 4 « Pænitentia est virtus, vel gratia, etc. » gratia, etc. »

Et quia omnia quæ de ista de diffini- Et quia omnia quæ de ista de diffini- tione erant, dicta sunt, præter duo supra tione erant, dicta sunt, præter duo supra quæsita in alia diffinitione : ideo quæri- quæsita in alia diffinitione : ideo quæri- tur hic, Utrum peccata deleantur per tur hic, Utrum peccata deleantur per pœnitentiam secundum quod est virtus, pœnitentiam secundum quod est virtus, vel secundum quod est gratia, vel se- vel secundum quod est gratia, vel se- cundum quod est sacramentum ? eo quod cundum quod est sacramentum ? eo quod Magister dicit hic, quod est virtus, vel Magister dicit hic, quod est virtus, vel gratia et supponitur, quod sit sacra- gratia et supponitur, quod sit sacra-

mentum. mentum.

ideo licet virtus politica non deleat, ta- ideo licet virtus politica non deleat, ta- men virtus infusa delet peccata. Videtur men virtus infusa delet peccata. Videtur hoc esse falsum: quia virtus diffinitur hoc esse falsum: quia virtus diffinitur per actum proprium: actus autem pro- per actum proprium: actus autem pro- prius non est æquivocus in virtute infu- prius non est æquivocus in virtute infu- sa, et acquisita. sa, et acquisita.

4. Item, Cum sic dicitur virtus infusa, 4. Item, Cum sic dicitur virtus infusa, et virtus acquisita, non tangitur diversi- et virtus acquisita, non tangitur diversi- tas nisi causæ efficientis causa autem tas nisi causæ efficientis causa autem efficiens nihil est de essentia rei : ergo efficiens nihil est de essentia rei : ergo penes causam efficientem non accipient penes causam efficientem non accipient rationem æquivocationis virtus infusa et rationem æquivocationis virtus infusa et acquisita ergo si non est essentiale de- acquisita ergo si non est essentiale de- lere peccatum virtuti acquisitæ, non erit lere peccatum virtuti acquisitæ, non erit etiam naturale gratuitæ. etiam naturale gratuitæ.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Peccatum relinquitur ex actu, et 1. Peccatum relinquitur ex actu, et impotentia operantis : ergo id quod remo- impotentia operantis : ergo id quod remo- vet ipsum, debet esse in pœnitentia se- vet ipsum, debet esse in pœnitentia se- cundum quod est ordinata ad opus : hæc cundum quod est ordinata ad opus : hæc autem est virtus, et non gratia secun- autem est virtus, et non gratia secun- dum quod hujusmodi : ergo videtur, dum quod hujusmodi : ergo videtur, quod delens sit virtus, et non gratia. quod delens sit virtus, et non gratia.

2. Item, Peccatum est voluntarium, 2. Item, Peccatum est voluntarium, ut dicit Augustinus: et si non sit volun- ut dicit Augustinus: et si non sit volun- Videtur autem, quod secundum quod tarium, non erit peccatum : ergo est in Videtur autem, quod secundum quod tarium, non erit peccatum : ergo est in est gratia: quia est gratia: quia

1. Gratia contrariatur culpæ : si igi- 1. Gratia contrariatur culpæ : si igi- tur deletur culpa ab aliquo, oportet quod tur deletur culpa ab aliquo, oportet quod deletivum sit gratia: sed a pœnitentia deletivum sit gratia: sed a pœnitentia deletur culpa ergo pœnitentia delet eam deletur culpa ergo pœnitentia delet eam secundum quod est gratia. secundum quod est gratia.

2. Item, Si virtuti essentiale esset de- 2. Item, Si virtuti essentiale esset de- lere culpam tunc omnis virtus deleret lere culpam tunc omnis virtus deleret peccatum sed ego video, quod hoc fal- peccatum sed ego video, quod hoc fal- sum est : quia habetur virtus politica quæ sum est : quia habetur virtus politica quæ vere virtus est, et non delet peccatum : vere virtus est, et non delet peccatum : ergo non est virtutis, sed gratiæ, ut ergo non est virtutis, sed gratiæ, ut virtutis. virtutis.

3. Item, Gratia existente in actu, et 3. Item, Gratia existente in actu, et virtute in munere tantum, ut in parvu- virtute in munere tantum, ut in parvu- lis, fit deletio peccati secundum quod lis, fit deletio peccati secundum quod culpa est ergo videtur, quod essentia- culpa est ergo videtur, quod essentia- tiale sit gratiæ delere culpam : ergo si tiale sit gratiæ delere culpam : ergo si poenitentia remittit culpam, hoc fit in poenitentia remittit culpam, hoc fit in quantum est gratia, et non in quantum quantum est gratia, et non in quantum est virtus, vel sacramentum. est virtus, vel sacramentum.

Si forte dicas, quod virtus æquivoce Si forte dicas, quod virtus æquivoce dicitur de virtute infusa et politica: et dicitur de virtute infusa et politica: et

voluntate ergo respicit potentiam ani- voluntate ergo respicit potentiam ani- mæ sed gratia magis respicit essentiam mæ sed gratia magis respicit essentiam animæ, quam potentiam : et virtus magis animæ, quam potentiam : et virtus magis potentiam respicit, quam essentiam : potentiam respicit, quam essentiam : ergo peccatum magis tollitur pœnitentia ergo peccatum magis tollitur pœnitentia prout est virtus, quam prout est gratia. prout est virtus, quam prout est gratia.

VIDETUR AUTEM, quod peccatum tolla- VIDETUR AUTEM, quod peccatum tolla- tur poenitentia prout ipsa est sacramen- tur poenitentia prout ipsa est sacramen- tum quia, sicut supra habitum est, tum quia, sicut supra habitum est,

1. Gratia sacramentalis principaliter 1. Gratia sacramentalis principaliter ordinatur contra defectum peccati: pœ- ordinatur contra defectum peccati: pœ- nitentia autem est sacramentum institu- nitentia autem est sacramentum institu- tum contra morbum peccati actualis: tum contra morbum peccati actualis: ergo est causa illius: ergo tollit pecca- ergo est causa illius: ergo tollit pecca- tum in quantum est sacramentum. tum in quantum est sacramentum.

2. Item, Omne sacramentum novæ le- 2. Item, Omne sacramentum novæ le- gis est signum et causa gratiæ : ergo gis est signum et causa gratiæ : ergo istud ergo in quantum sacramentum istud ergo in quantum sacramentum causat gratiam remittentem morbum causat gratiam remittentem morbum peccati actualis. peccati actualis.

Sarl Sarl

ULTERIUS quæritur de hoc quod dici- Qu ULTERIUS quæritur de hoc quod dici- Qu

IN IV SENTENT. DIST. XIV, A, ART. 18. IN IV SENTENT. DIST. XIV, A, ART. 18.

435 435

Solutio. Solutio.

1 et 2. 1 et 2.

tur, « Plangimus, et odimus : » Unius tur, « Plangimus, et odimus : » Unius enim unus est actus proprius et essentia- enim unus est actus proprius et essentia- lis sed pœnitentia non est nisi unum lis sed pœnitentia non est nisi unum quid ergo habet unum actum : ergo quid ergo habet unum actum : ergo alter superfluit. alter superfluit.

: :

ITEM quæritur, In quo differt plange- ITEM quæritur, In quo differt plange- re, et odisse sive odio habere peccatum ? re, et odisse sive odio habere peccatum ? Videtur, quod utrumque sit respectu Videtur, quod utrumque sit respectu præteritorum quia præmittitur in Lit- præteritorum quia præmittitur in Lit- tera, «Qua commissa mala plangimus tera, «Qua commissa mala plangimus et odimus » ergo videtur, quod alte- et odimus » ergo videtur, quod alte- rum superfluit: quia commissa mala rum superfluit: quia commissa mala præterita sufficit plangere. præterita sufficit plangere.

Item, Gregorius dicit, quod odium est Item, Gregorius dicit, quod odium est ira inveterata et hoc non videtur con- ira inveterata et hoc non videtur con- venire de novo pœnitenti, quia nondum venire de novo pœnitenti, quia nondum iratus est de peccatis suis. iratus est de peccatis suis.

SOLUTIO. Dicendum sine præjudicio ad SOLUTIO. Dicendum sine præjudicio ad primum, quod pcenitentia delet culpam primum, quod pcenitentia delet culpam in quantum est gratia. Utrum autem ali- in quantum est gratia. Utrum autem ali- qua differentia sit et quæ inter gratiam, qua differentia sit et quæ inter gratiam, et virtutem, in secundo libro hujus volu- et virtutem, in secundo libro hujus volu- minis notavimus: et ideo non oportet minis notavimus: et ideo non oportet hic replicare. Sed tamen in peccato tria hic replicare. Sed tamen in peccato tria sunt, scilicet culpa quæ maculat ex pri- sunt, scilicet culpa quæ maculat ex pri- vatione boni gratuiti et vitiatione natu- vatione boni gratuiti et vitiatione natu- ralis, et actus qui inficit potentiam, vi- ralis, et actus qui inficit potentiam, vi- tium relinquendo in ipsa, et vulnus tium relinquendo in ipsa, et vulnus quod infligit. Et quantum ad primum quod infligit. Et quantum ad primum proprie tollitur gratia, quantum ad se- proprie tollitur gratia, quantum ad se- cundum virtute, et quantum ad tertium cundum virtute, et quantum ad tertium sacramento: et tamen principaliter de- sacramento: et tamen principaliter de- letio peccati et culpæ, gratiæ actus est: letio peccati et culpæ, gratiæ actus est: quia virtus in quantum virtus non habet quia virtus in quantum virtus non habet hoc de se, sed potius secundum quod hoc de se, sed potius secundum quod est gratia informata, et similiter secun- est gratia informata, et similiter secun- dum quod sacramentum non habet hoc dum quod sacramentum non habet hoc nisi in quantum est causativum gratiæ. nisi in quantum est causativum gratiæ.

DICATUR ergo ad primum et secundum, DICATUR ergo ad primum et secundum, quod licet gratia essentialiter habeat quod licet gratia essentialiter habeat contrarietatem ad culpam in eo quod contrarietatem ad culpam in eo quod hujusmodi, non tamen pertingit ad po- hujusmodi, non tamen pertingit ad po- tentias a quibus etiam expellitur pecca- tentias a quibus etiam expellitur pecca- tum, nisi in quantum unita est virtutibus: tum, nisi in quantum unita est virtutibus: et ideo gratia, et virtutibus, et sacra- et ideo gratia, et virtutibus, et sacra- mento remittitur peccatum sufficienter. mento remittitur peccatum sufficienter.

Cf. II Sententiarum, Dist. XXVI, Art. 11, Cf. II Sententiarum, Dist. XXVI, Art. 11,

AD ALIUD dicendum, quod sicut bene Ad 3 et 4. AD ALIUD dicendum, quod sicut bene Ad 3 et 4. objicitur in contrarium, virtus infusa, et objicitur in contrarium, virtus infusa, et acquisita studio nostro, differunt essen- acquisita studio nostro, differunt essen- tialiter et formaliter: et ideo quod conve- tialiter et formaliter: et ideo quod conve- nit uni, non oportet quod conveniat alteri. nit uni, non oportet quod conveniat alteri.

AD ID autem quod objicitur contra AD ID autem quod objicitur contra hoc, dicendum quod licet causa efficiens hoc, dicendum quod licet causa efficiens sit diversa, tamen plus quam efficiens sit diversa, tamen plus quam efficiens importatur in his verbis, virtus infusa, importatur in his verbis, virtus infusa, et virtus per medium humanum acquisi- et virtus per medium humanum acquisi- ta cum enim dicitur infusa, intelligitur ta cum enim dicitur infusa, intelligitur illa quæ radicatur in gratia: et cum di- illa quæ radicatur in gratia: et cum di- citur acquisita, intelligitur illa quæ re- citur acquisita, intelligitur illa quæ re- licta est ex consuetudine, quasi coessen- licta est ex consuetudine, quasi coessen- tialis illi sicut dicit Philosophus, quod tialis illi sicut dicit Philosophus, quod quales sunt operationes, tales sunt et quales sunt operationes, tales sunt et habitus et ideo oportet, quod illæ vir- habitus et ideo oportet, quod illæ vir- tutes differant essentialiter. tutes differant essentialiter.

AD HOC quod objicitur, quod virtus Ad object. AD HOC quod objicitur, quod virtus Ad object. purgat peccatum, dicendum quod hoc purgat peccatum, dicendum quod hoc facit virtus gratia informata, et non alia, facit virtus gratia informata, et non alia, sicut dictum est. sicut dictum est.

Et per hoc patet solutio ad totum Et per hoc patet solutio ad totum quod objectum est de prima parte diffi- quod objectum est de prima parte diffi- nitionis. nitionis.

AD ID quod ulterius quæritur, scilicet Ad quæst. AD ID quod ulterius quæritur, scilicet Ad quæst. de plangere, et odire, dicendum quod de plangere, et odire, dicendum quod duo sunt essentialia peccato, et duo quæ duo sunt essentialia peccato, et duo quæ coexistunt et ideo tanguntur quatuor coexistunt et ideo tanguntur quatuor in hac diffinitione. Primum essentiale est in hac diffinitione. Primum essentiale est detestari peccatum commissum in quan- detestari peccatum commissum in quan- tum hujusmodi, sicut prius dictum est, tum hujusmodi, sicut prius dictum est, et hoc notatur per plangere. Remansit et hoc notatur per plangere. Remansit autem radix illius peccati et reatus, et autem radix illius peccati et reatus, et respectu ejus est odium commissi crimi- respectu ejus est odium commissi crimi- nis, et supponit hoc odium iram per ze- nis, et supponit hoc odium iram per ze- lum. Primum autem quod coexistit est lum. Primum autem quod coexistit est propositum emendationis per confessio- propositum emendationis per confessio- nem et satisfactionem. Secundum est nem et satisfactionem. Secundum est propositum ultra non committendi. Sic propositum ultra non committendi. Sic ergo quatuor sunt in pœnitentia. Unum ergo quatuor sunt in pœnitentia. Unum respectu actus commissi, secundum re- respectu actus commissi, secundum re- spectu radicis et tertium coexistit re- spectu radicis et tertium coexistit re- spectu præteriti, et quartum coexistit re- spectu præteriti, et quartum coexistit re- spectu futuri quæ duo necessaria sunt, spectu futuri quæ duo necessaria sunt, ne sit fictus ipse pœnitens. ne sit fictus ipse pœnitens.

12 et 13. Tom. XXVII hujusce novæ editionis. 12 et 13. Tom. XXVII hujusce novæ editionis.

436 436

D. ALB. MAG. ORD. PRZED. D. ALB. MAG. ORD. PRZED.

Et per hoc patet solutio ad duo ulti- Et per hoc patet solutio ad duo ulti-

ma. ma.

ARTICULUS XIX. ARTICULUS XIX.

An eleemosyna auferat culpam, et pec- An eleemosyna auferat culpam, et pec- catorem mundum faciat? catorem mundum faciat?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, A, § 4, circa medium : « Non ad ibi, A, § 4, circa medium : « Non ad hoc emendus quodammodo, ut ea sem- hoc emendus quodammodo, ut ea sem- per liceat impune committere. » per liceat impune committere. »

Videtur enim hoc esse falsum. Videtur enim hoc esse falsum.

1. Per hoc quod dicitur, Luc. XI, 41: 1. Per hoc quod dicitur, Luc. XI, 41: Verumtamen quod superest, date elec- Verumtamen quod superest, date elec- mosynam et ecce omnia munda sunt mosynam et ecce omnia munda sunt vobis. Ergo videtur, quod per eleemosy- vobis. Ergo videtur, quod per eleemosy- nam habetur munditia generalis. nam habetur munditia generalis.

2. Item, I ad Timoth. iv, 8: Pietas ad 2. Item, I ad Timoth. iv, 8: Pietas ad omnia utilis est, promissionem habens omnia utilis est, promissionem habens vitæ quæ nunc est, et futuræ. Si igitur ad vitæ quæ nunc est, et futuræ. Si igitur ad omnia valet pietas, videtur quod valeat omnia valet pietas, videtur quod valeat ad peccati abolitionem. ad peccati abolitionem.

3. Si forte dicas, quod hoc intelligitur 3. Si forte dicas, quod hoc intelligitur de pietate quæ est informata gratia gra- de pietate quæ est informata gratia gra- tum faciente. CONTRA: Ambrosius ibi- tum faciente. CONTRA: Ambrosius ibi- dem in Glossa : « Pietas quæ operatur dem in Glossa : « Pietas quæ operatur bona, fratribus valet ad promerendum bona, fratribus valet ad promerendum divina omnis enim summa Christianæ divina omnis enim summa Christianæ disciplinæ in pietate et misericordia est, disciplinæ in pietate et misericordia est, quam aliquis sequens, si lubricum car- quam aliquis sequens, si lubricum car- nis patitur, sine dubio vapulabit, non ta- nis patitur, sine dubio vapulabit, non ta- men peribit. » Sed lubricum carnis non men peribit. » Sed lubricum carnis non patitur justus: ergo videtur, quod exi- patitur justus: ergo videtur, quod exi- stens in mortali peccato, emat sibi ele- stens in mortali peccato, emat sibi ele- emosynis impunitatem. emosynis impunitatem.

4. Item, Hoc videtur per illud quod 4. Item, Hoc videtur per illud quod habetur, Daniel. IV, 24, ubi regi impio habetur, Daniel. IV, 24, ubi regi impio dixit Daniel: Rex, consilium meum pla- dixit Daniel: Rex, consilium meum pla- ceat tibi: et peccata tua eleemosynis red- ceat tibi: et peccata tua eleemosynis red- ime, et iniquitates tuas misericordiis ime, et iniquitates tuas misericordiis pauperum. pauperum.

3. Videtur idem per rationem: Duæ 3. Videtur idem per rationem: Duæ enim sunt partes justitiæ, scilicet decli- enim sunt partes justitiæ, scilicet decli- nare a malo, et facere bonum et decli- nare a malo, et facere bonum et decli-

nare a malo, ut communiter dicitur, vi- nare a malo, ut communiter dicitur, vi- tat pœnam ergo multo magis facere tat pœnam ergo multo magis facere bonum sed facit bonum etiam qui extra bonum sed facit bonum etiam qui extra charitatem ex misericordia sustentat charitatem ex misericordia sustentat pauperes propter Deum : ergo vitat pœ- pauperes propter Deum : ergo vitat pœ- nam sed non potest vitare pœnam, nam sed non potest vitare pœnam, eleemosyna auferat culpam : ergo vide- eleemosyna auferat culpam : ergo vide- tur, quod valeant tales eleemosynæ ad tur, quod valeant tales eleemosynæ ad culpæ dimissionem. culpæ dimissionem.

nisi nisi

6. Item, Ambrosius dicit, quod « præ- 6. Item, Ambrosius dicit, quod « præ- cedit quiddam in peccatoribus quo digni cedit quiddam in peccatoribus quo digni sunt justificatione: » sed quod præce- sunt justificatione: » sed quod præce- dere potest, præcipuum in eis, est mise- dere potest, præcipuum in eis, est mise- ricordia et pietas in pauperes : quia in ricordia et pietas in pauperes : quia in illis, ut dicit idem Ambrosius, existit illis, ut dicit idem Ambrosius, existit summa vitæ Christianæ ergo videtur, summa vitæ Christianæ ergo videtur, quod hoc faciat dignum ut culpa remit- quod hoc faciat dignum ut culpa remit-

tatur. tatur.

7. Item, Augustinus in Enchiridion : 7. Item, Augustinus in Enchiridion : « Quibus prosunt suffragia mortuorum, « Quibus prosunt suffragia mortuorum, vel ad hoc prosunt ut sit plena remissio, vel ad hoc prosunt ut sit plena remissio, vel certe ut tolerabilior sit ipsa damna- vel certe ut tolerabilior sit ipsa damna- tio» ergo multo magis eleemosyna per tio» ergo multo magis eleemosyna per seipsum facta, valet ad tolerabiliorem seipsum facta, valet ad tolerabiliorem damnationem: sed non potest, nisi mor- damnationem: sed non potest, nisi mor- tale a Deo solvatur : ergo videtur, quod tale a Deo solvatur : ergo videtur, quod valet ad quorundam peccatorum dimis- valet ad quorundam peccatorum dimis- sionem. sionem.

8. Item, Ab omnibus supponitur, quod 8. Item, Ab omnibus supponitur, quod nullum est bonum irremuneratum. Po- nullum est bonum irremuneratum. Po- namus ergo, quod aliquis extra charita- namus ergo, quod aliquis extra charita- tem existens, faciat multa de genere bo- tem existens, faciat multa de genere bo- norum, et eleemosynas, et non remune- norum, et eleemosynas, et non remune- retur hic ergo remunerabitur in futu- retur hic ergo remunerabitur in futu- ro sed non potest remunerari quoad ro sed non potest remunerari quoad poenæ dimissionem, existente culpa pu- poenæ dimissionem, existente culpa pu- nienda, quia hoc esset contra Dei justi- nienda, quia hoc esset contra Dei justi- ergo videtur, quod dimittatur ei ergo videtur, quod dimittatur ei ergo sibi emit impunitatem. ergo sibi emit impunitatem. Si forte dicas, quod tales remunerat Si forte dicas, quod tales remunerat Deus hic nihil est contrarium: quia Deus hic nihil est contrarium: quia potest non remunerare, etsi remuneret: potest non remunerare, etsi remuneret: et falso et non impossibili posito, quod et falso et non impossibili posito, quod

tiam tiam culpa culpa

accidit, debet esse falsum et non impos- accidit, debet esse falsum et non impos- sibile sed accidit, quod non remuneret sibile sed accidit, quod non remuneret aliquod bonum et hoc est impossibile aliquod bonum et hoc est impossibile justo Deo. justo Deo.

9. Item, Videtur quod non sufficienter 9. Item, Videtur quod non sufficienter possit Deus hic remunerare: quia non possit Deus hic remunerare: quia non

led contra. led contra.

Solutio. Solutio.

IN IV SENTENT. DIST. XIV, A, ART. 19. IN IV SENTENT. DIST. XIV, A, ART. 19.

est remuneratus aliquis, si accipit minus est remuneratus aliquis, si accipit minus valens pro magis valenti: sed opus pie- valens pro magis valenti: sed opus pie- tatis etiam informe, plus valet omni ter- tatis etiam informe, plus valet omni ter- reno lucro ergo per nullum terrenum reno lucro ergo per nullum terrenum bonum sufficienter remuneratur : sed bonum sufficienter remuneratur : sed quidquid datur hic, est terrenum bo- quidquid datur hic, est terrenum bo- num ergo non potest hic sufficienter num ergo non potest hic sufficienter remunerari. Quod autem opus informe remunerari. Quod autem opus informe pietatis plus valeat omnibus terrenis bo- pietatis plus valeat omnibus terrenis bo- nis, patet quia etiam vita civilis poni- nis, patet quia etiam vita civilis poni- tur optima in vita, vel ad minus melior tur optima in vita, vel ad minus melior omni voluptate, et divitiis, et honori- omni voluptate, et divitiis, et honori- bus videtur ergo male dicere Augusti- bus videtur ergo male dicere Augusti- nus in Littera. nus in Littera.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Augustinus dicit, quod existens in 1. Augustinus dicit, quod existens in peccato mortali, non est dignus pane peccato mortali, non est dignus pane quo vescitur ergo videtur, quod nihil quo vescitur ergo videtur, quod nihil quod facit, potest sibi emere aliquid a quod facit, potest sibi emere aliquid a Deo quantum ad dignum : ergo nec Deo quantum ad dignum : ergo nec impunitatem. impunitatem.

2. Item, Æqualiter displicet Deo im- 2. Item, Æqualiter displicet Deo im- pius et impietas ejus, ut dicitur, Sapient. pius et impietas ejus, ut dicitur, Sapient. XIV, 9 sed displicentis opus non potest XIV, 9 sed displicentis opus non potest Deo esse placens : ergo impius nihil pot-. Deo esse placens : ergo impius nihil pot-. est facere, ut videtur, nisi prius fiat est facere, ut videtur, nisi prius fiat pius et justus: hoc autem non potest pius et justus: hoc autem non potest fieri sine gratia gratum faciente: ergo fieri sine gratia gratum faciente: ergo sine gratia non potest facere aliquod sine gratia non potest facere aliquod opus, per quod aliquid apud Deum me- opus, per quod aliquid apud Deum me- reatur: ergo nec emere impunitatem. reatur: ergo nec emere impunitatem.

SOLUTIO. Dicendum, quod bona facta SOLUTIO. Dicendum, quod bona facta extra charitatem, valent ad multa de extra charitatem, valent ad multa de quibus infra sequenti distinctione quæ- quibus infra sequenti distinctione quæ- stio erit sed hic non est dubium nisi de stio erit sed hic non est dubium nisi de eleemosyna. Et ideo dicendum, quod eleemosyna. Et ideo dicendum, quod eleemosyna valet ad gratiæ approxima- eleemosyna valet ad gratiæ approxima- tionem hic, et in futuro ad tolerabiliorem tionem hic, et in futuro ad tolerabiliorem poenam, ut hic dicitur: sed utroque mo- poenam, ut hic dicitur: sed utroque mo- do per accidens. Unus modus est: quia do per accidens. Unus modus est: quia per hoc quod consuescit eleemosynis, per hoc quod consuescit eleemosynis, retrahitur a peccatis, et ita pauciora retrahitur a peccatis, et ita pauciora committit peccata, quam si totus inten- committit peccata, quam si totus inten- deret peccatis, et in peccato continuaret : deret peccatis, et in peccato continuaret : et quia subtrahitur culpa quæ fieret si et quia subtrahitur culpa quæ fieret si

1 Sapient. XIV, 9: Similiter odio sunt Deo im- 1 Sapient. XIV, 9: Similiter odio sunt Deo im- pius et impietas ejus, etc. pius et impietas ejus, etc.

437 437

eleemosyna non esset, subtrahitur etiam eleemosyna non esset, subtrahitur etiam poena quæ culpam sequeretur. Alius mo- poena quæ culpam sequeretur. Alius mo- dus est quia qui pietati consuescit, in- dus est quia qui pietati consuescit, in- cipit ei placere bonum, et per consequens cipit ei placere bonum, et per consequens libido mali et contemptus Dei remittitur libido mali et contemptus Dei remittitur in ipso, et ita non peccat ex tanta libi- in ipso, et ita non peccat ex tanta libi- dine ut alias, nec ex tanto contemptu : dine ut alias, nec ex tanto contemptu : et ideo suum peccatum est minus quoad et ideo suum peccatum est minus quoad radicem peccandi, quam alterius cui ope- radicem peccandi, quam alterius cui ope- ra pietatis non sunt : et ideo sequitur ra pietatis non sunt : et ideo sequitur etiam minor poena, et per consequens etiam minor poena, et per consequens tolerabilior damnatio. tolerabilior damnatio.

Dico ergo ad primum, quod illud Lu- Dico ergo ad primum, quod illud Lu- cæ, x1, 41 : Date eleemosynam, etc., in- cæ, x1, 41 : Date eleemosynam, etc., in- telligitur accommode, hoc est, supra om- telligitur accommode, hoc est, supra om- nia alia bona fortunæ quæ habetis ad nia alia bona fortunæ quæ habetis ad usum vobis concessa, non propter hoc usum vobis concessa, non propter hoc tota vita efficitur munda: sed sensus est, tota vita efficitur munda: sed sensus est, quod ex bonis fortunæ illicite retentis, quod ex bonis fortunæ illicite retentis, non generatur eis peccati immunditia. non generatur eis peccati immunditia.

AD ALIUD dicendum, quod pietas ad AD ALIUD dicendum, quod pietas ad omnia valet sed non pietas informis, omnia valet sed non pietas informis, sed potius formata, de qua ibi loquitur sed potius formata, de qua ibi loquitur Apostolus. Apostolus.

AD ALIUD autem quod objicitur per AD ALIUD autem quod objicitur per Glossam Ambrosii ibidem, dicendum Glossam Ambrosii ibidem, dicendum quod lubricum carnis non significat ibi quod lubricum carnis non significat ibi lubricum mortale, sed veniale quod con- lubricum mortale, sed veniale quod con- tinue oritur ex concupiscentia : et ille tinue oritur ex concupiscentia : et ille talis non peribit: quia licet veniale sit talis non peribit: quia licet veniale sit dispositio ad mortale, tamen continetur dispositio ad mortale, tamen continetur talis per opera pietatis in bono ne pereat. talis per opera pietatis in bono ne pereat. AD ALIUD dicendum, quod Danielis AD ALIUD dicendum, quod Danielis intentio fuit, quod rex primo vitam cor- intentio fuit, quod rex primo vitam cor- rigeret per pœnitentiam, et tunc vale- rigeret per pœnitentiam, et tunc vale- rent ei eleemosynæ ad peccati dimissio- rent ei eleemosynæ ad peccati dimissio- nem ex parte debitæ pœnæ, quam mina- nem ex parte debitæ pœnæ, quam mina- batur ei visio quam viderat. batur ei visio quam viderat.

AD ALIUD dicendum, quod declinare a AD ALIUD dicendum, quod declinare a malo dicitur dupliciter, scilicet non fa- malo dicitur dupliciter, scilicet non fa- cere malum secundum quod non dicit cere malum secundum quod non dicit nisi negationem operis mali: et sic ve- nisi negationem operis mali: et sic ve- rum est, quod non evitat nisi pœnam, et rum est, quod non evitat nisi pœnam, et non est pars justitiæ proprie loquendo. non est pars justitiæ proprie loquendo. Secundo modo dicitur declinare a malo, Secundo modo dicitur declinare a malo, velle non facere malum, et sic ponit ac- velle non facere malum, et sic ponit ac-

2 Cf. Infra, Dist. XV, Art. 14 et seq. 2 Cf. Infra, Dist. XV, Art. 14 et seq.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

Ad 8 et 9. Ad 8 et 9.

438 438

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tum interiorem, et meretur palmam, et tum interiorem, et meretur palmam, et est pars justitiæ: sed facere bonum in- est pars justitiæ: sed facere bonum in- forme non est pars justitiæ, sed disposi- forme non est pars justitiæ, sed disposi- tio ad ipsam, ut supra dictum est¹. Cum tio ad ipsam, ut supra dictum est¹. Cum autem dicitur, quod non facere malum autem dicitur, quod non facere malum vitat poenam, non intelligitur de ea quam vitat poenam, non intelligitur de ea quam quis meruit per peccatum præcedens, quis meruit per peccatum præcedens, sed potius de ea quam incurreret, si ma- sed potius de ea quam incurreret, si ma- lum faceret, quod non fecit et hoc mo- lum faceret, quod non fecit et hoc mo- do facere bonum informe vitat pœnam : do facere bonum informe vitat pœnam : sed tunc non sequitur, quod propter sed tunc non sequitur, quod propter ipsum aliquod dimittatur peccatum, cui ipsum aliquod dimittatur peccatum, cui poena debetur vel poena quæ debetur poena debetur vel poena quæ debetur peccato perpetrato. peccato perpetrato.

AD ALIUD dicendum, quod Ambrosius AD ALIUD dicendum, quod Ambrosius loquitur de merito et dignitate congrui, loquitur de merito et dignitate congrui, non condigni minus enim incongruum non condigni minus enim incongruum est dare gratiam exercitatis in eleemosy- est dare gratiam exercitatis in eleemosy- nis, quam aliis qui eleemosynis non in- nis, quam aliis qui eleemosynis non in- tendunt. tendunt.

Að aliud dicendum, quod sicut multi Að aliud dicendum, quod sicut multi Doctorum dicunt, Augustinus vocat Doctorum dicunt, Augustinus vocat damnationem ibi incendium ignis purga- damnationem ibi incendium ignis purga- torii, et non inferni: omnes autem qui torii, et non inferni: omnes autem qui sunt ibi, habent charitatem et opera gra- sunt ibi, habent charitatem et opera gra- tia informata. Unde nihil tunc probatur tia informata. Unde nihil tunc probatur de proposito per verbum Augustini. Si de proposito per verbum Augustini. Si autem dicatur, quod intelligitur de his autem dicatur, quod intelligitur de his qui in inferno sunt, tunc dicendum est, qui in inferno sunt, tunc dicendum est, quod suffragia non prosunt nisi per ac- quod suffragia non prosunt nisi per ac- cidens, ut dictum est, et ita prosunt cidens, ut dictum est, et ita prosunt opera quæ fiunt extra charitatem. opera quæ fiunt extra charitatem.

AD ALIUD dicendum, quod nullum bo- AD ALIUD dicendum, quod nullum bo- num est irremuneratum: sed non opor- num est irremuneratum: sed non opor- tet, quod remuneretur præmio sibi non tet, quod remuneretur præmio sibi non respondente, et incomparabiliter magis respondente, et incomparabiliter magis valente. Unde dicimus, quod talia quæ valente. Unde dicimus, quod talia quæ non valent æternum præmium, in æter- non valent æternum præmium, in æter- nitate non remunerantur: sed et præcipua nitate non remunerantur: sed et præcipua remuneratio est hic: quia per remuneratio est hic: quia per illa gratiæ illa gratiæ viciniores efficiuntur et hoc est spiritua- viciniores efficiuntur et hoc est spiritua- le præmium, et melius quam opera eo- le præmium, et melius quam opera eo-

rum. rum.

Hoc autem quod contra objiciendo di- Hoc autem quod contra objiciendo di- citur, quod quidquid hic datur, est terre- citur, quod quidquid hic datur, est terre- num, falsum est: quia multa spiritualia num, falsum est: quia multa spiritualia dantur hic etiam his qui in peccato mor- dantur hic etiam his qui in peccato mor-

1 Cf. III Sententiarum, Dist. XXIII et XX. 1 Cf. III Sententiarum, Dist. XXIII et XX.

tali sunt quandoque et præcipue his qui tali sunt quandoque et præcipue his qui exercentur in eleemosynis. exercentur in eleemosynis.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

ARTICULUS XX. ARTICULUS XX.

An omnia ante acta bona per pœniten- An omnia ante acta bona per pœniten- tiam sequentem vivificentur ? tiam sequentem vivificentur ?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, A, § 4, post medium : « Mortificatur ibi, A, § 4, post medium : « Mortificatur enim illa poenitentia, et alia ante acta enim illa poenitentia, et alia ante acta bona, etc. » bona, etc. »

Gratia enim hujus videntur esse hic Gratia enim hujus videntur esse hic inquirenda quinque, ut perfectius hæc Lit- inquirenda quinque, ut perfectius hæc Lit- tera intelligatur: quorum primum est, tera intelligatur: quorum primum est, Utrum omnia ante acta bona per pœni- Utrum omnia ante acta bona per pœni- tentiam sequentem vivificentur ? tentiam sequentem vivificentur ?

Secundo, Si non omnia, utrum omnia Secundo, Si non omnia, utrum omnia mortificata ? mortificata ?

Tertio, Utrum quoad omnia quæ in ip- Tertio, Utrum quoad omnia quæ in ip- sis sunt, vivificentur, vel quoad aliqua ? sis sunt, vivificentur, vel quoad aliqua ? Quarto, Per quid vivificentur ? Quarto, Per quid vivificentur ? Quinto, Quid ibi vocetur vita ? Quinto, Quid ibi vocetur vita ?

VIDETUR autem contra primum, quod VIDETUR autem contra primum, quod omnia ante acta bona per sequentem pœ- omnia ante acta bona per sequentem pœ- nitentiam vivificentur, sive fuerint mor- nitentiam vivificentur, sive fuerint mor- tua, hoc est, in mortali peccato facta, si- tua, hoc est, in mortali peccato facta, si- ve fuerint mortificata, hoc est, in chari- ve fuerint mortificata, hoc est, in chari- tate facta, et per consequens peccatum tate facta, et per consequens peccatum mortificata. mortificata.

Et objicitur sic : Et objicitur sic :

1. Dicit Adamantinus super Josue: 1. Dicit Adamantinus super Josue: << Sunt in Ecclesia credentes quidam et << Sunt in Ecclesia credentes quidam et acquiescentes præceptis divinis, erga ser- acquiescentes præceptis divinis, erga ser- vos Dei religiosi et officiosi, et ad orna- vos Dei religiosi et officiosi, et ad orna- tum Ecclesiæ vel ministerium Ecclesiæ tum Ecclesiæ vel ministerium Ecclesiæ satis prompti sed in conversatione pro- satis prompti sed in conversatione pro- pria obscoenis vitiis involuti, nec omnino pria obscoenis vitiis involuti, nec omnino deponentes veterem hominem cum acti- deponentes veterem hominem cum acti- bus suis, nihil adhibent emendationis bus suis, nihil adhibent emendationis morum vel innovationis. Istis ergo Chri- morum vel innovationis. Istis ergo Chri-

Tom XXVIII hujusce novæ editionis. Tom XXVIII hujusce novæ editionis.

IN IV SENTENT. DIST. XIV, A, ART. 20. IN IV SENTENT. DIST. XIV, A, ART. 20.

stus Jesus salutem concedit: sed quam- stus Jesus salutem concedit: sed quam- dam insaniæ notam non evadent. » Ex dam insaniæ notam non evadent. » Ex his colligitur, quod bona facta in morta- his colligitur, quod bona facta in morta- li pecato vel per se, vel per vivificatio- li pecato vel per se, vel per vivificatio- nem sequentem factam, valent ad vitam nem sequentem factam, valent ad vitam æternam. æternam.

2. Item, Adamantinus, ibidem : « Jesus 2. Item, Adamantinus, ibidem : « Jesus videns angustum in fide propositum, mo- videns angustum in fide propositum, mo- derationem justissimam servat, ut salu- derationem justissimam servat, ut salu- tem consequantur qui parum fidei ha- tem consequantur qui parum fidei ha- bent nec tamen summam regni vel li- bent nec tamen summam regni vel li- bertatis accipiunt: quia fides eorum nul- bertatis accipiunt: quia fides eorum nul- lo operum nobilitatur accessu. » Ex his lo operum nobilitatur accessu. » Ex his colligitur idem quod prius. colligitur idem quod prius.

3. Item, Levit. xxv, 25, super illud: Si 3. Item, Levit. xxv, 25, super illud: Si attenuatus frater tuus vendiderit posse- attenuatus frater tuus vendiderit posse- siunculam suam, etc., dicit Glossa, quod siunculam suam, etc., dicit Glossa, quod possessiuncula est hæreditas vitæ æternæ, possessiuncula est hæreditas vitæ æternæ, quæ venditur mortali peccato : et dicit quæ venditur mortali peccato : et dicit Glossa et textus, quod si redimere volue- Glossa et textus, quod si redimere volue- rit, fructus computabuntur ex die qua rit, fructus computabuntur ex die qua vendidit sed fructus ex die qua vendidit, vendidit sed fructus ex die qua vendidit, fuerunt post mortale peccatum : ergo et fuerunt post mortale peccatum : ergo et per consequentem poenitentiam mortui per consequentem poenitentiam mortui computantur ad vitam: ergo vivificantur computantur ad vitam: ergo vivificantur per sequentem pœnitentiam. per sequentem pœnitentiam.

: :

4. Item, Per rationem objicitur sic: 4. Item, Per rationem objicitur sic: Si aliqua duo ordinantur ad unum ter- Si aliqua duo ordinantur ad unum ter- tium, essentialius participabit illud ter- tium, essentialius participabit illud ter- tium, quod ex duobus vicinius ordinatur tium, quod ex duobus vicinius ordinatur ad ipsum sed bonum naturæ et moris ad ipsum sed bonum naturæ et moris quod dicitur de genere bonorum, ordina- quod dicitur de genere bonorum, ordina- tur ad bonum gratiæ quod dat vitam: tur ad bonum gratiæ quod dat vitam: ergo essentialius participabit vitam gra- ergo essentialius participabit vitam gra- tiæ, quod vicinius est: sed bonum moris tiæ, quod vicinius est: sed bonum moris vicinius est igitur participabit vitam vicinius est igitur participabit vitam plus quam bonum naturæ: sed bonum plus quam bonum naturæ: sed bonum naturæ vivificatur: ergo bonum opus naturæ vivificatur: ergo bonum opus quod est de genere bonum. quod est de genere bonum.

Quod autem vicinius ordinetur ad gra- Quod autem vicinius ordinetur ad gra- tiam, sic probatur : Dicit Ambrosius tiam, sic probatur : Dicit Ambrosius quod præcedit quiddam in peccatoribus quod præcedit quiddam in peccatoribus quo digni sunt justificatione et hoc non quo digni sunt justificatione et hoc non est nisi bonum quod dicitur de genere est nisi bonum quod dicitur de genere bonorum, sive bonum virtutis informis : bonorum, sive bonum virtutis informis : ergo bonum illud dignum facit hominem, ergo bonum illud dignum facit hominem, et non bonum naturæ ut consequatur vi- et non bonum naturæ ut consequatur vi- tam ergo vitæ vicinius est : et hoc est tam ergo vitæ vicinius est : et hoc est quod intendimus probare. quod intendimus probare.

439 439

5. Item, Supponamus modo opinionem 5. Item, Supponamus modo opinionem eorum qui dicunt, quod naturalia fiunt eorum qui dicunt, quod naturalia fiunt gratuita, et procedo tunc sic: Quod me- gratuita, et procedo tunc sic: Quod me- lius et perfectius est in bonis informibus, lius et perfectius est in bonis informibus, magis natum est fieri gratuitum : sed ac- magis natum est fieri gratuitum : sed ac- tus virtutis moralis, ut probat Philoso- tus virtutis moralis, ut probat Philoso- phus in primo Ethicorum, perfectior et phus in primo Ethicorum, perfectior et melior est, quam habitus: ergo magis melior est, quam habitus: ergo magis natus est fieri gratuitus, quam habitus : natus est fieri gratuitus, quam habitus : et habitus vivificatur, quia naturalia fiunt et habitus vivificatur, quia naturalia fiunt gratuita: ergo multo magis actus. gratuita: ergo multo magis actus.

Si dicas, quod hoc non potest esse, Si dicas, quod hoc non potest esse, quia habitus manet et actus ejus transit : quia habitus manet et actus ejus transit : hoc nihil est quia simpliciter in operi- hoc nihil est quia simpliciter in operi- bus mortificatis transit actus, et tamen bus mortificatis transit actus, et tamen vivificari dicuntur per sequentem pœni- vivificari dicuntur per sequentem pœni- tentiam. tentiam.

6. Item, In naturis est multo majoris 6. Item, In naturis est multo majoris potentiæ vivificare mortificatum sicut oc- potentiæ vivificare mortificatum sicut oc- cisum, quam quod numquam habuit vi- cisum, quam quod numquam habuit vi- tam, potuit tamen habere. Exemplum est, tam, potuit tamen habere. Exemplum est, quod plus est vivificare interfectum, quam quod plus est vivificare interfectum, quam embryonem qui potuit vivere et num- embryonem qui potuit vivere et num- quam vixit: sed qui potest quod plus est, quam vixit: sed qui potest quod plus est, potest et quod minus est, ut dicit Boe- potest et quod minus est, ut dicit Boe- tius ergo si gratia potest vivificare mor- tius ergo si gratia potest vivificare mor- tificatum opus, potest et vivificare quod tificatum opus, potest et vivificare quod numquam vixit, potuit tamen vivere: numquam vixit, potuit tamen vivere: sed potest illud, ut dicitur in Littera: sed potest illud, ut dicitur in Littera: ergo et istud sed opus quod numquam ergo et istud sed opus quod numquam vixit, potuit tamen vivere si affuisset vixit, potuit tamen vivere si affuisset gratia, est opus mortuum: ergo opera gratia, est opus mortuum: ergo opera mortua per gratiam sequentem possunt mortua per gratiam sequentem possunt vivificari. vivificari.

SED CONTRA hoc est quod SED CONTRA hoc est quod 1. Dicitur in Littera. 1. Dicitur in Littera.

2. Item, Peccator non habet opus ordi- 2. Item, Peccator non habet opus ordi- natum ad vitam nisi per motum gratiæ : natum ad vitam nisi per motum gratiæ : sed ipse non est in gratia: ergo nihil de sed ipse non est in gratia: ergo nihil de potentia vitæ ab eo transit in opus : sed potentia vitæ ab eo transit in opus : sed quod nullam habet potentiam vitæ, non quod nullam habet potentiam vitæ, non est vivificabile : ergo tale opus vivificari est vivificabile : ergo tale opus vivificari non potest. non potest.

3. Item, In naturis a non vivo genera- 3. Item, In naturis a non vivo genera- tur non vivum, et non habens potentiam tur non vivum, et non habens potentiam ad vitam, sicut patet in mineralibus: er- ad vitam, sicut patet in mineralibus: er- go et in moralibus similiter erit: sed pec- go et in moralibus similiter erit: sed pec- cator est non vivens: ergo opus quod cator est non vivens: ergo opus quod generatur ab ipso, nec vivit, nec poten- generatur ab ipso, nec vivit, nec poten-

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1 et 2. Ad 1 et 2.

Ad 3 et 4. Ad 3 et 4.

440 440

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tiam habet ad vitam: ergo per sequen- tiam habet ad vitam: ergo per sequen- tem potentiam non potest vivificari. tem potentiam non potest vivificari.

SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate sicut omnes confitentur, opera mortua sicut omnes confitentur, opera mortua vivificari non possunt, eo quod sicut ul- vivificari non possunt, eo quod sicut ul- tima probavit objectio, nulla potentia ad tima probavit objectio, nulla potentia ad vitam transit in generatum a generante vitam transit in generatum a generante quod non vivit, nisi per accidens genere- quod non vivit, nisi per accidens genere- tur in ipso, sicut vermis a putrefacto. tur in ipso, sicut vermis a putrefacto.

AD ID ergo quod objicitur ad Adaman- AD ID ergo quod objicitur ad Adaman- tinum, dicendum, quod Adamantinus si- tinum, dicendum, quod Adamantinus si- gnum salutis in Ecclesia inter fideles, et gnum salutis in Ecclesia inter fideles, et in linitionem quorumdam sacramentorum in linitionem quorumdam sacramentorum vocat salutem : et talem consequuntur vocat salutem : et talem consequuntur habentes fidem informem, qui per Gabao- habentes fidem informem, qui per Gabao- nitas significantur. Et quod ita sit, per nitas significantur. Et quod ita sit, per Isidorum probatur, Josue, IX, Isidorum probatur, Josue, IX, 1 et seq., 1 et seq., qui sic dicit in Glossa ibidem : << Gabao- qui sic dicit in Glossa ibidem : << Gabao- nitæ significant eos qui credunt, et erga nitæ significant eos qui credunt, et erga servos Dei devotionem, vel Ecclesiæ cul- servos Dei devotionem, vel Ecclesiæ cul- tum videntur habere: nihil tamen emen- tum videntur habere: nihil tamen emen- dationis habent in moribus: tales tan- dationis habent in moribus: tales tan- tummodo quidem signum salutis intra tummodo quidem signum salutis intra Ecclesiam proferunt: inter spirituales Ecclesiam proferunt: inter spirituales autem, id est, inter Sanctos Dei regnum autem, id est, inter Sanctos Dei regnum æternum vel libertatem non consequun- æternum vel libertatem non consequun- tur. » Hæc sunt verba Isidori quasi glos- tur. » Hæc sunt verba Isidori quasi glos- santia verba obscura Adamantini. santia verba obscura Adamantini.

Per hoc etiam patet solutio ad sequens. Per hoc etiam patet solutio ad sequens. Vel possumus dicere, quod est salus in Vel possumus dicere, quod est salus in re, et salus in spe prima beatorum, se- re, et salus in spe prima beatorum, se- cunda autem itinerantium. Et hæc adhuc cunda autem itinerantium. Et hæc adhuc est duplex, scilicet informans fidem et est duplex, scilicet informans fidem et spem spem

et hæc est Sanctorum vel infor- et hæc est Sanctorum vel infor- mis, et hæc est eorum qui obscoenis acti- mis, et hæc est eorum qui obscoenis acti- bus vivunt in Ecclesia, recte tamen cre- bus vivunt in Ecclesia, recte tamen cre- dentes et opera de genere bonorum fa- dentes et opera de genere bonorum fa- cientes. Et de hac ultima sola loquitur cientes. Et de hac ultima sola loquitur Adamantinus. Adamantinus.

AD ALIUD dicendum, quod post pecca- AD ALIUD dicendum, quod post pecca- tum et ante poenitentiam nullus est vitæ tum et ante poenitentiam nullus est vitæ fructus in homine, sed lex et similiter fructus in homine, sed lex et similiter Glossa intelligitur de his quæ sunt post Glossa intelligitur de his quæ sunt post compunctionem, et ante satisfactionem compunctionem, et ante satisfactionem exteriorem injunctam a sacerdote: illa exteriorem injunctam a sacerdote: illa enim omnia debet attendere sacerdos, et enim omnia debet attendere sacerdos, et computare in redemptionem hæreditatis computare in redemptionem hæreditatis

æternæ. æternæ.

Vel aliter potest dici, quod intelligitur Vel aliter potest dici, quod intelligitur de bonis factis in mortali peccato: sed de bonis factis in mortali peccato: sed dupliciter aliquid computatur in sortem, dupliciter aliquid computatur in sortem, scilicet ut est pars sortis, et sic intelligi- scilicet ut est pars sortis, et sic intelligi- tur in Glossa: quia nihil est pars sortis tur in Glossa: quia nihil est pars sortis nisi opus meritorium: vel ut impediens nisi opus meritorium: vel ut impediens excrescentias usurarum, et sic compu- excrescentias usurarum, et sic compu- tantur opera meritoria in partem sortis, tantur opera meritoria in partem sortis, quia per illa detinetur homo ne ruat de quia per illa detinetur homo ne ruat de peccato in peccatum, eo quod usura præ- peccato in peccatum, eo quod usura præ- cedentis quasi est peccatum sequens : et cedentis quasi est peccatum sequens : et per illa bona etiam vicinatur gratiæ, ut per illa bona etiam vicinatur gratiæ, ut dictum est in anteriori quæstione. dictum est in anteriori quæstione.

AD ALIUD dicendum, quod illa opinio AD ALIUD dicendum, quod illa opinio quæ dicit, quod naturalia fiunt gratuita, quæ dicit, quod naturalia fiunt gratuita, non intelligitur secundum fieri, quod es- non intelligitur secundum fieri, quod es- sentialiter hæc fiant illa, quia hoc est im- sentialiter hæc fiant illa, quia hoc est im- possibile, et quasi hæresis: sed dicit hæc possibile, et quasi hæresis: sed dicit hæc fieri illa quia possunt coexistere illis, et fieri illa quia possunt coexistere illis, et cum illis aliquid boni afferre subjecto, cum illis aliquid boni afferre subjecto, sicut facilitatem operandi bene, et hujus- sicut facilitatem operandi bene, et hujus- modi et tunc virtus dicitur fieri gratuita, modi et tunc virtus dicitur fieri gratuita, quia manet sed actus nullo modo ma- quia manet sed actus nullo modo ma- net, nec habet potentiam ad vitam, sicut net, nec habet potentiam ad vitam, sicut ultima objectio probavit, et ideo vivifi- ultima objectio probavit, et ideo vivifi- cari non potest. cari non potest.

: :

Ad hoc autem quod dicit, quod actus Ad hoc autem quod dicit, quod actus mortificatus etiam non manet: dicendum, mortificatus etiam non manet: dicendum, quod sicut infra habetur in hac quæstio- quod sicut infra habetur in hac quæstio- ne, quod actus ille ad minus manet in ne, quod actus ille ad minus manet in corpore mystico, sed mortuus actus nullo corpore mystico, sed mortuus actus nullo modo et ideo non est simile. modo et ideo non est simile.

AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile quod adducitur de naturis: quia in- mile quod adducitur de naturis: quia in- terfectum corruptum est non solum in terfectum corruptum est non solum in actu vitæ, sed etiam in potentia ad vi- actu vitæ, sed etiam in potentia ad vi- tam sed non sic est de mortificato in tam sed non sic est de mortificato in moralibus quia solum est privatum vita, moralibus quia solum est privatum vita, et est in potentia ad vitam et id quod et est in potentia ad vitam et id quod non habet vitam in moribus, et procedit non habet vitam in moribus, et procedit a non habenti vitam, non est simile em- a non habenti vitam, non est simile em- bryoni qui procedit a vivo a quo accipit bryoni qui procedit a vivo a quo accipit potentiam ad vitam. potentiam ad vitam.

Et sic patet solutio ad totum. Et sic patet solutio ad totum.

Al Al

IN IV SENTENT. DIST. XIV, A, ART. 21. IN IV SENTENT. DIST. XIV, A, ART. 21.

ARTICULUS XXI. ARTICULUS XXI.

Utrum omnia mortificata possunt Utrum omnia mortificata possunt vivificari ? vivificari ?

Secundo quæritur, Utrum omnia mor- Secundo quæritur, Utrum omnia mor- tificata possunt vivificari? tificata possunt vivificari?

Videtur autem quod non: Videtur autem quod non:

1. Est enim vita, ut dicit Philosophus, 1. Est enim vita, ut dicit Philosophus, actus continens spiritus: ergo conserva- actus continens spiritus: ergo conserva- bitur vita in vivo, principiis vitæ conser- bitur vita in vivo, principiis vitæ conser- vatis si autem causa per se conservatio- vatis si autem causa per se conservatio- nis vitæ est conservatio principiorum nis vitæ est conservatio principiorum vitæ in vivo, destructa vita, necessarium vitæ in vivo, destructa vita, necessarium est principia vitæ vel aliquod principio- est principia vitæ vel aliquod principio- rum destructum esse: oportet ergo in hoc rum destructum esse: oportet ergo in hoc opere mortificato destructa esse princi- opere mortificato destructa esse princi- pia vitæ sed destructis principiis vitæ, pia vitæ sed destructis principiis vitæ, destruitur potentia ad vitam, et destructa destruitur potentia ad vitam, et destructa potentia, non est illud vivificabile : ergo potentia, non est illud vivificabile : ergo cum in mortificato destructa sit potentia cum in mortificato destructa sit potentia vitæ, remanet mortuum opus non vivifi- vitæ, remanet mortuum opus non vivifi- cabile ergo non vivificatur. cabile ergo non vivificatur.

2. Item, Quidquid potentia vivit, per 2. Item, Quidquid potentia vivit, per modum illum quo potentia vivit, habet modum illum quo potentia vivit, habet essesed opus mortificatum nullo modo essesed opus mortificatum nullo modo habet esse tempore sequenti poenitentiæ, habet esse tempore sequenti poenitentiæ, et etiam tempore mortalis peccati quod et etiam tempore mortalis peccati quod est ante pœnitentiam : ergo nullo modo est ante pœnitentiam : ergo nullo modo vivificatur. PROBATIO mediæ. Si opus il- vivificatur. PROBATIO mediæ. Si opus il- lud est, non potest esse nisi in actu, vel lud est, non potest esse nisi in actu, vel habitu sed constat, quod in actu non habitu sed constat, quod in actu non est: nec etiam in habitu, quia habitus vir- est: nec etiam in habitu, quia habitus vir- tutis cujus erat elicere illud opus, destru- tutis cujus erat elicere illud opus, destru- ctus est per peccatum mortale : ergo, et ctus est per peccatum mortale : ergo, et

cætera. cætera.

3. Item, Ezechiel. xv, 24: Si averterit 3. Item, Ezechiel. xv, 24: Si averterit se justus a justitia sua, et fecerit iniqui- se justus a justitia sua, et fecerit iniqui- tatem secundum omnes abominationes tatem secundum omnes abominationes quas operari solet impius, numquid vi- quas operari solet impius, numquid vi- vet? Omnes justitiæ ejus, quas fecerat, vet? Omnes justitiæ ejus, quas fecerat, non recordabuntur: ergo non recorda- non recordabuntur: ergo non recorda- buntur ad justificationem. buntur ad justificationem.

4. Item, Actus est accidens : ergo non 4. Item, Actus est accidens : ergo non

441 441

est nisi quando inest : sed non inest tem- est nisi quando inest : sed non inest tem- pore peccati ergo non est : et quod non pore peccati ergo non est : et quod non est, non vivificatur: ergo actus ille non est, non vivificatur: ergo actus ille non justificabitur, ut videtur. justificabitur, ut videtur.

CONTRA hoc sunt CONTRA hoc sunt

1.Auctoritates Sanctorum, quæ ponun- 1.Auctoritates Sanctorum, quæ ponun- tur in Littera. tur in Littera.

2. Item, Hieronymus super epistolam 2. Item, Hieronymus super epistolam ad Galatas : « Si pœnituerint, redibunt ad Galatas : « Si pœnituerint, redibunt ad vitam. » ad vitam. »

3. Item, Augustinus : « Pœnitentia 3. Item, Augustinus : « Pœnitentia est res optima et perfecta, quæ omnes est res optima et perfecta, quæ omnes defectus revocat ad perfectum : » ergo defectus revocat ad perfectum : » ergo etiam deficiens meritum per sequens etiam deficiens meritum per sequens peccatum et non revocat nisi vivificet: peccatum et non revocat nisi vivificet: ergo vivificat opera mortificata. ergo vivificat opera mortificata.

4. Item, Non potest esse fortius pecca- 4. Item, Non potest esse fortius pecca- tum quam meritum : sed si omnia inter- tum quam meritum : sed si omnia inter- imerentur per peccatum, fortius esset imerentur per peccatum, fortius esset peccatum: ergo non in toto interimitur peccatum: ergo non in toto interimitur opus meritorium: ergo aliquid in eo opus meritorium: ergo aliquid in eo remanet de potentia ad vitam. remanet de potentia ad vitam.

5. Item, Meritorio operi æternum præ- 5. Item, Meritorio operi æternum præ- mium debetur ergo si non debetur ei, mium debetur ergo si non debetur ei, injuste agitur cum ipso: sed si occiditur, injuste agitur cum ipso: sed si occiditur, non habebit suum præmium: ergo in non habebit suum præmium: ergo in eo manet adhuc potentia ad vitam: sed eo manet adhuc potentia ad vitam: sed quod habet potentiam ad vitam, potest quod habet potentiam ad vitam, potest vivificari ergo, etc. vivificari ergo, etc.

6. Item, Apocal. III, 11: Tene quod 6. Item, Apocal. III, 11: Tene quod habes, ut nemo accipiat coronam tuam. habes, ut nemo accipiat coronam tuam. Et hæc etiam corona debita est operibus Et hæc etiam corona debita est operibus præsentis justitiæ: ergo ista perdita, præsentis justitiæ: ergo ista perdita, alius potest eam accipere: ergo rema- alius potest eam accipere: ergo rema- nent opera meritoria, etiam isto per- nent opera meritoria, etiam isto per- dente sed eadem ratione qua remanen- dente sed eadem ratione qua remanen- tia possunt dari alii, possunt restitui et tia possunt dari alii, possunt restitui et isti ergo possunt vivificari per pœni- isti ergo possunt vivificari per pœni- tentiam sequentem. tentiam sequentem.

SOLUTIO. Dicendum, quod opera mor- SOLUTIO. Dicendum, quod opera mor- tificata per sequentem pœnitentiam vivi- tificata per sequentem pœnitentiam vivi- ficantur. Et ut hoc intelligi possit com- ficantur. Et ut hoc intelligi possit com- petentius, est sciendum, quod opus me- petentius, est sciendum, quod opus me- ritorium non accipit vitam ab operante, ritorium non accipit vitam ab operante, sed potius ab ipsa gratia: et dicitur vi- sed potius ab ipsa gratia: et dicitur vi- vere effective, quia dat vitam merenti et vere effective, quia dat vitam merenti et operanti. Gratia autem consideratur du- operanti. Gratia autem consideratur du- pliciter, scilicet in quantum subjectum pliciter, scilicet in quantum subjectum

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

442 442

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

informat et actum, et sic ipsa est acci- informat et actum, et sic ipsa est acci- dens, et non potest dare vitam et in dens, et non potest dare vitam et in quantum est similitudo quædam boni- quantum est similitudo quædam boni- tatis divinæ et accepta Deo et tatis divinæ et accepta Deo et

omne omne

id in quo est ipsa, et sic dat vitam, et est id in quo est ipsa, et sic dat vitam, et est principaliter in acceptante, hoc est, in principaliter in acceptante, hoc est, in Deo, respectu tamen operis et operantis. Deo, respectu tamen operis et operantis. Et quia acceptio Dei quæ est respectu Et quia acceptio Dei quæ est respectu operis facti in charitate Dei, semper operis facti in charitate Dei, semper manet, ideo manet opus etiam post mor- manet, ideo manet opus etiam post mor- tale peccatum, non simpliciter, sed prout tale peccatum, non simpliciter, sed prout respectu ipsius est acceptio divina. Ve- respectu ipsius est acceptio divina. Ve- rumtamen influxus vitæ ab acceptione rumtamen influxus vitæ ab acceptione Dei et opere accepto impeditur propter Dei et opere accepto impeditur propter mortale peccatum quod est in isto: ita mortale peccatum quod est in isto: ita scilicet, quod per illud opus acceptio scilicet, quod per illud opus acceptio Dei non influit illi vitam sed reputatur Dei non influit illi vitam sed reputatur alii quodammodo, sicut dictum est ali- alii quodammodo, sicut dictum est ali- bi, ubi ostensum est de hoc qualiter bi, ubi ostensum est de hoc qualiter intelligitur illa auctoritas Apocalypsis, intelligitur illa auctoritas Apocalypsis, 111, 11 Tene quod habes, etc. 111, 11 Tene quod habes, etc.

PATET igitur solutio ad primum: quia PATET igitur solutio ad primum: quia opus non destruitur secundum quod est opus non destruitur secundum quod est sub acceptione divina: quia semper illud sub acceptione divina: quia semper illud opus acceptum est, et non est princi- opus acceptum est, et non est princi- pium vitæ nisi sic consideratum: sed pium vitæ nisi sic consideratum: sed influxus vitæ impeditur per mortale pec- influxus vitæ impeditur per mortale pec- catum et ideo non est verum, quod in catum et ideo non est verum, quod in mortificato destruatur potentia vitæ : mortificato destruatur potentia vitæ : quia non est mortificatum in se, sed quia non est mortificatum in se, sed potius quoad istum ne influat illi vitam, potius quoad istum ne influat illi vitam, et remoto obstaculo influit sicut prius. et remoto obstaculo influit sicut prius. Et quod opera ibi maneant, patet per Et quod opera ibi maneant, patet per illud Matthæi, VI, 20: Thesaurizate vo- illud Matthæi, VI, 20: Thesaurizate vo- bis thesauros in cœlo. Thesauri enim bis thesauros in cœlo. Thesauri enim illi, sunt thesauri meritorum in scientia illi, sunt thesauri meritorum in scientia et approbatione divina conscripti. Et per et approbatione divina conscripti. Et per illud Apostoli, II ad Timoth. 1, 12: illud Apostoli, II ad Timoth. 1, 12: Scio cui credidi, et certus sum quia po- Scio cui credidi, et certus sum quia po- tens est depositum meum servare in tens est depositum meum servare in illum diem, scilicet justus judex. illum diem, scilicet justus judex.

AD ALIUD dicendum, quod opus per AD ALIUD dicendum, quod opus per illum modum est, quo est principium illum modum est, quo est principium vitæ, ut jam dictum est: quia in acce- vitæ, ut jam dictum est: quia in acce- ptione divina numquam destruitur: ptione divina numquam destruitur: quia placuit Deo propter formam gra- quia placuit Deo propter formam gra- tiæ quæ erat respectu illius operis : tiæ quæ erat respectu illius operis :

1 Cf. I Sententiarum, Dist. XL, Art. 11 et 13, 1 Cf. I Sententiarum, Dist. XL, Art. 11 et 13,

et ideo objectio illa falsum supponit. et ideo objectio illa falsum supponit. AD ALIUD dicendum, quod intentio AD ALIUD dicendum, quod intentio Prophetæ est, quod non recordabuntur Prophetæ est, quod non recordabuntur justitiæ quoad justum sed tamen ma- justitiæ quoad justum sed tamen ma- nent simpliciter sub recordatione, ut di- nent simpliciter sub recordatione, ut di- ctum est et sic patet responsio ad to- ctum est et sic patet responsio ad to-

tum. tum.

AD ALIUD dicendum, quod hoc verum AD ALIUD dicendum, quod hoc verum est, quod non manet ut est accidens, sed est, quod non manet ut est accidens, sed quoad illam rationem, ut jam dictum quoad illam rationem, ut jam dictum

est. est.

ARTICULUS XXII. ARTICULUS XXII.

An opera mortificata quoad omnia quæ An opera mortificata quoad omnia quæ sunt in ipsis, vivificantur ? sunt in ipsis, vivificantur ?

Tertio quæritur, Utrum opera morti- Tertio quæritur, Utrum opera morti- ficata vivificentur quoad omnia quæ sunt ficata vivificentur quoad omnia quæ sunt in ipsis ? in ipsis ?

Videtur enim, quod sic quia Videtur enim, quod sic quia

1. Augustinus dicit, quod poenitentia 1. Augustinus dicit, quod poenitentia est res optima et perfecta quæ omnes est res optima et perfecta quæ omnes defectus revocat ad perfectum: ergo defectus revocat ad perfectum: ergo quidquid deficit in bonis per peccatum, quidquid deficit in bonis per peccatum, reducitur ad vitæ fructum per poeniten- reducitur ad vitæ fructum per poeniten- tiam ergo omnia vivificantur. tiam ergo omnia vivificantur.

2. Item, Semper potentior est virtus, 2. Item, Semper potentior est virtus, quam peccatum: sed peccatum exstin- quam peccatum: sed peccatum exstin- guit omnes virtutes quando sequitur eas : guit omnes virtutes quando sequitur eas : ergo etiam poenitentia vivificat omnes ergo etiam poenitentia vivificat omnes quando subsequitur peccatum. quando subsequitur peccatum.

3. Item, Ad Roman. vi, 1 et seq., Non 3. Item, Ad Roman. vi, 1 et seq., Non sicut peccatum, ita et bonum. Et hoc sicut peccatum, ita et bonum. Et hoc ideo, quia bonum secundum se est : et ideo, quia bonum secundum se est : et malum in respectu, et inutile, et pi- malum in respectu, et inutile, et pi- grum si ergo malum potuit occidere grum si ergo malum potuit occidere bonum, multo magis bonum potuit ea bonum, multo magis bonum potuit ea vivificare. vivificare.

CONTRA: CONTRA:

1. Virginitas est quidem de maximis 1. Virginitas est quidem de maximis bonis et non vivificatur, nec redimitur, bonis et non vivificatur, nec redimitur, nec restituitur: quod patet per Hiero- nec restituitur: quod patet per Hiero-

Tom. XXVI hujusce novæ editionis. Tom. XXVI hujusce novæ editionis.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Hobject. 1. Hobject. 1.

IN IV SENTENT. DIST. XIV, A, ART. 23. IN IV SENTENT. DIST. XIV, A, ART. 23.

nymum in quadam epistola ad Eusto- nymum in quadam epistola ad Eusto- chium virginem, qui dicit sic: « Au- chium virginem, qui dicit sic: « Au- denter loquar cum omnia Deus possit, denter loquar cum omnia Deus possit, suscitare non potest virginem post rui- suscitare non potest virginem post rui-

nam. ) nam. )

2. Item, Apocal. III, 1 Nomen habes 2. Item, Apocal. III, 1 Nomen habes quod vivas, et mortuus es. Esto vigilans, quod vivas, et mortuus es. Esto vigilans, et confirma cætera quæ moritura erant. et confirma cætera quæ moritura erant. Ex hoc accipitur, quod aliquis mortuus Ex hoc accipitur, quod aliquis mortuus habuit aliqua opera viva, et viva non habuit aliqua opera viva, et viva non vivificantur ergo non omnia opera mor- vivificantur ergo non omnia opera mor- tua vel mortificata indigent vivificatione. tua vel mortificata indigent vivificatione.

SOLUTIO. Dicendum, quod opera mor- SOLUTIO. Dicendum, quod opera mor- tificata eo modo quo mortua fuerunt, tificata eo modo quo mortua fuerunt, omnia vivificantur per poenitentiam se- omnia vivificantur per poenitentiam se- quentem, sicut innuitur in Littera. quentem, sicut innuitur in Littera.

AD ID quod objicitur de virginitate, AD ID quod objicitur de virginitate, sumatur in Littera primo auctoritas sumatur in Littera primo auctoritas Hieronymi, quæ totum contrarium dicit Hieronymi, quæ totum contrarium dicit super Osee, 11, 2 et seq., ubi dicit sic: super Osee, 11, 2 et seq., ubi dicit sic: « Vide quid sit inter Dei convenientiam « Vide quid sit inter Dei convenientiam et hominum: homo enim uxorem acci- et hominum: homo enim uxorem acci- pit, de virgine mulierem facit, id est, pit, de virgine mulierem facit, id est, non virginem sive corruptam : Deus non virginem sive corruptam : Deus etiam meretricibus copulatus, eas mutat etiam meretricibus copulatus, eas mutat in virgines. » Hanc contrarietatem at- in virgines. » Hanc contrarietatem at- tendens Magister Hugo de sancto Vi- tendens Magister Hugo de sancto Vi- ctore solvit dictum Hieronymi sic : « Do- ctore solvit dictum Hieronymi sic : « Do- mus Israel cecidit, et non adjiciet ut mus Israel cecidit, et non adjiciet ut resurgat. Virgo Israel projecta est in ter- resurgat. Virgo Israel projecta est in ter- ram suam, etc. 1. Quædam verba ambi- ram suam, etc. 1. Quædam verba ambi- gua Hieronymus hic posuit dicens sic: gua Hieronymus hic posuit dicens sic: Cum Deus omnia possit, de corrupta non Cum Deus omnia possit, de corrupta non potest facere non corruptam : tamen si potest facere non corruptam : tamen si de corruptione carnis hoc intelligatur, de corruptione carnis hoc intelligatur, stultum est sic sentire: quia homo car- stultum est sic sentire: quia homo car- nem suam vitiare posset, Deus autem nem suam vitiare posset, Deus autem sanare non posset. Si autem de corru- sanare non posset. Si autem de corru- ptione cordis intelligatur, hoc similiter ptione cordis intelligatur, hoc similiter stultum est dicere: quia homo peccare stultum est dicere: quia homo peccare posset, Deus autem justificare non pos- posset, Deus autem justificare non pos- set, et tantum justificare quantum iste set, et tantum justificare quantum iste peccare. Si autem idcirco illud non peccare. Si autem idcirco illud non posse dicitur Deus, quia factum est: et posse dicitur Deus, quia factum est: et quod factum est, non factum esse non quod factum est, non factum esse non potest quia quod verum est, falsum esse potest quia quod verum est, falsum esse

1 Amos, v, 1 et 2. 1 Amos, v, 1 et 2.

443 443

non potest et idcirco non potest, quia non potest et idcirco non potest, quia contra veritatem non potest quia si contra veritatem non potest quia si contra veritatem posset, contra seipsum contra veritatem posset, contra seipsum posset qui veritas est: pondus habet hoc posset qui veritas est: pondus habet hoc dictum majus, quam si diceretur de alio dictum majus, quam si diceretur de alio quolibet quod factum est, et jam non fa- quolibet quod factum est, et jam non fa- ctum esse non potest. » Hæc sunt verba ctum esse non potest. » Hæc sunt verba Hugonis. Pondus autem quare magis di- Hugonis. Pondus autem quare magis di- citur de illo quam alio præterito, est, citur de illo quam alio præterito, est, quia descendisse mentem voluntarie su- quia descendisse mentem voluntarie su- per actualem et præsentem carnis dele- per actualem et præsentem carnis dele- ctationem, facit corruptionem virginita- ctationem, facit corruptionem virginita- tis et hoc præteritum inducit statum tis et hoc præteritum inducit statum ignobilem in mente et corpore, quod non ignobilem in mente et corpore, quod non facit aliud peccatum. Patet igitur, quod facit aliud peccatum. Patet igitur, quod secundum quod virginitas fuit meritoria, secundum quod virginitas fuit meritoria, restituitur: quia pœnitentia restituit inte- restituitur: quia pœnitentia restituit inte- gritatem puritatis a peccato, sed non in- gritatem puritatis a peccato, sed non in- tegritatem status secundum dignita- tegritatem status secundum dignita-

tem. tem.

AD ALIUD dicendum, quod Apocalypsis Adobject. 2. AD ALIUD dicendum, quod Apocalypsis Adobject. 2. loquitur de Ecclesia in qua quidam vive- loquitur de Ecclesia in qua quidam vive- bant, et quidam mortui erant, sed mo- bant, et quidam mortui erant, sed mo- rituri exemplo aliorum et ideo monet rituri exemplo aliorum et ideo monet vigilare et ideo nihil valet objectio. vigilare et ideo nihil valet objectio.

ARTICULUS XXIII. ARTICULUS XXIII.

Per quid vivificentur opera mortificata ? Per quid vivificentur opera mortificata ?

Quarto quæritur, Per quid vivifican- Quarto quæritur, Per quid vivifican-

tur? tur?

Et videtur, quod Et videtur, quod

1. Per justitiam generalem. 1. Per justitiam generalem.

2. Ejus est justificare cujus est impu- 2. Ejus est justificare cujus est impu- rum facere purum hoc est justitiæ ge- rum facere purum hoc est justitiæ ge- neralis ergo etiam illud. neralis ergo etiam illud.

3. Hoc etiam videtur per illud quod 3. Hoc etiam videtur per illud quod dicitur in Ezechiele, xvIII, 21 et 22: Si dicitur in Ezechiele, xvIII, 21 et 22: Si autem impius... fecerit judicium et ju- autem impius... fecerit judicium et ju- stitiam,vita vivet et non morietur :... in stitiam,vita vivet et non morietur :... in justitia sua, quam operatus est, vivet. justitia sua, quam operatus est, vivet.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

444 444

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

4. VIDETUR, quod hoc sit fidei: quia, 4. VIDETUR, quod hoc sit fidei: quia, ad Roman. 1, 17, et ad Hebr. x, 38, di- ad Roman. 1, 17, et ad Hebr. x, 38, di- citur: Justus autem ex fide vivit '. citur: Justus autem ex fide vivit '.

3. VIDETUR autem, quod sit charitatis 3. VIDETUR autem, quod sit charitatis effectus dicit enim Augustinus, quod effectus dicit enim Augustinus, quod «< charitas est vita animæ. » «< charitas est vita animæ. »

6. ITEM, Videtur quod gratia: quia 6. ITEM, Videtur quod gratia: quia vita dividitur in vitam naturæ, et vitam vita dividitur in vitam naturæ, et vitam gratiæ, et vitam gloriæ : ergo vita erit gratiæ, et vitam gloriæ : ergo vita erit a gratia sed cujus est justificare, ejus a gratia sed cujus est justificare, ejus est vita: ergo gratia vivificat opera est vita: ergo gratia vivificat opera mortua. mortua.