IN IV SENTENT. DIST. XIII, H, ART. 30. IN IV SENTENT. DIST. XIII, H, ART. 30.

Videtur autem, quod non quia Videtur autem, quod non quia

1. Dicit Augustinus, quod extra Eccle- 1. Dicit Augustinus, quod extra Eccle- siam non est locus veri sacrificii : sed siam non est locus veri sacrificii : sed præcisus pro hæresi vel simonia vel schis- præcisus pro hæresi vel simonia vel schis- mate, vel alias excommunicatus, extra mate, vel alias excommunicatus, extra Ecclesiam est: ergo non habet verum Ecclesiam est: ergo non habet verum sacrificium. sacrificium.

2. Item, Cyprianus martyr : « Sacra- 2. Item, Cyprianus martyr : « Sacra- menta hæreticorum sunt sacrilega, et menta hæreticorum sunt sacrilega, et inania » ergo non conficiunt. inania » ergo non conficiunt.

Item, Hieronymus : « Panem pollutum Item, Hieronymus : « Panem pollutum comedunt hæretici : » ergo panem san- comedunt hæretici : » ergo panem san- ctificationis videntur non habere: sed Eu- ctificationis videntur non habere: sed Eu- charistia est panis sanctificationis : ergo charistia est panis sanctificationis : ergo hæretici non conficiunt, ut videtur. hæretici non conficiunt, ut videtur.

3. Item, Sicut sacerdoti in ordine con- 3. Item, Sicut sacerdoti in ordine con- fertur potestas consecrandi, ita confertur fertur potestas consecrandi, ita confertur ei potestas ligandi et solvendi : sed con- ei potestas ligandi et solvendi : sed con- stat, quod præcisi non possunt ligare et stat, quod præcisi non possunt ligare et solvere ergo non possunt conficere. solvere ergo non possunt conficere.

4. Item, Ex concilio Laodicensi : << Non 4. Item, Ex concilio Laodicensi : << Non oportet hæreticorum benedictionem ac- oportet hæreticorum benedictionem ac- cipere, quoniam maledictiones sunt ma- cipere, quoniam maledictiones sunt ma- gis quam benedictiones: » ergo videtur, gis quam benedictiones: » ergo videtur, quod benedicendo non possunt conse- quod benedicendo non possunt conse- crare Eucharistiam. crare Eucharistiam.

5. Item, In concilio Martini Papæ : 5. Item, In concilio Martini Papæ : «Non liceat clericis vel laicis ab hæreti- «Non liceat clericis vel laicis ab hæreti- cis eulogias, id est, benedictiones acci- cis eulogias, id est, benedictiones acci- pere quia maledictiones sunt magis pere quia maledictiones sunt magis quam benedictiones. » quam benedictiones. »

6. Item, Leo Papa : « In Ecclesia Dei 6. Item, Leo Papa : « In Ecclesia Dei (quæ corpus Christi est) aliter nec rata (quæ corpus Christi est) aliter nec rata sunt sacerdotia, nec vera sacrificia, nisi sunt sacerdotia, nec vera sacrificia, nisi in proprietate suæ naturæ verus nos Pon- in proprietate suæ naturæ verus nos Pon- tifex reconciliet. »> tifex reconciliet. »>

7. Item, Leo Papa : « Manifestum est, 7. Item, Leo Papa : « Manifestum est, per crudelissimam et insanissimam ve- per crudelissimam et insanissimam ve- saniam in Alexandrina sede omnium cœ- saniam in Alexandrina sede omnium cœ- lestium sacramentorum lumen exstin- lestium sacramentorum lumen exstin- ctum. Intercepta est sacrificii oblatio, ctum. Intercepta est sacrificii oblatio, defecit chrismatis sanctificatio, et parri- defecit chrismatis sanctificatio, et parri- cidalibus manibus impiorum omnia sese cidalibus manibus impiorum omnia sese subtraxere mysteria. » subtraxere mysteria. »

8. Item, Gregorius in libro tertio Dia- 8. Item, Gregorius in libro tertio Dia- logorum de Hermenegildo rege, Leovi- logorum de Hermenegildo rege, Leovi- gildi filio: « Superveniente Paschalis gildi filio: « Superveniente Paschalis

1 S. GREGORIUS, Lib. III Dialogorum, cap. 31. 1 S. GREGORIUS, Lib. III Dialogorum, cap. 31.

389 389

festivitatis die, intempestæ noctis silentio, festivitatis die, intempestæ noctis silentio, ad eum perfidus pater Arianum Episco- ad eum perfidus pater Arianum Episco- pum misit, ut ex ejus manu sacrilegæ pum misit, ut ex ejus manu sacrilegæ consecrationis communionem perciperet, consecrationis communionem perciperet, atque per hoc ad patris gratiam redire atque per hoc ad patris gratiam redire mereretur. Sed vir Deo deditus, Ariano mereretur. Sed vir Deo deditus, Ariano Episcopo ad se venienti exprobravit, ut Episcopo ad se venienti exprobravit, ut debuit, ejusque a se perfidiam dignis in- debuit, ejusque a se perfidiam dignis in- crepationibus repulit. » Aliaque etiam crepationibus repulit. » Aliaque etiam multa ad hoc facienda adducuntur in de- multa ad hoc facienda adducuntur in de- creto I, cau. q. I. creto I, cau. q. I.

Ex his ergo omnibus videtur accipi, Ex his ergo omnibus videtur accipi, quod præcipue in isto sacramento præcisi quod præcipue in isto sacramento præcisi ab Ecclesia non conficiunt. ab Ecclesia non conficiunt.

9. Item, In Psalmo LXXXIII, 4: Passer 9. Item, In Psalmo LXXXIII, 4: Passer invenit sibi domum, et turtur nidum, invenit sibi domum, et turtur nidum, etc., ubi dicit Glossa, quod hæreticorum etc., ubi dicit Glossa, quod hæreticorum pulli conculcantur, quia extra Ecclesiam pulli conculcantur, quia extra Ecclesiam sunt ergo videtur, quod sacrificium hoc sunt ergo videtur, quod sacrificium hoc non conficiant. non conficiant.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Baptizat hæreticus, et baptizatum 1. Baptizat hæreticus, et baptizatum est confirmat, et confirmatum est : ergo est confirmat, et confirmatum est : ergo etiam conficit, et confectum est. Quod etiam conficit, et confectum est. Quod autem inductiones veræ sint, probatur 1, autem inductiones veræ sint, probatur 1, q. 1, per multa decreta. q. 1, per multa decreta.

2. Item, Virtuti verborum cum ordine 2. Item, Virtuti verborum cum ordine et intentione conficiendi datur potestas: et intentione conficiendi datur potestas: sed hæc omnia in hæretico et præciso sed hæc omnia in hæretico et præciso possunt esse: ergo tales possunt confi- possunt esse: ergo tales possunt confi-

cere. cere.

3. Item, Augustinus contra Cypria- 3. Item, Augustinus contra Cypria- num loquens, dicit quod « ubicumque num loquens, dicit quod « ubicumque Ecclesiæ sacramenta sunt, ibi sunt et Ecclesiæ sacramenta sunt, ibi sunt et veneranda, sive intra Ecclesiam, sive veneranda, sive intra Ecclesiam, sive extra Ecclesiam. » Ergo si habeat ordi- extra Ecclesiam. » Ergo si habeat ordi- nem et conficiat in forma Ecclesiæ, vera nem et conficiat in forma Ecclesiæ, vera sunt sacramenta. sunt sacramenta.

4. Item, Jacob recognovit esse suum 4. Item, Jacob recognovit esse suum semen per thorum, id est, per uterum semen per thorum, id est, per uterum ancillarum : et ancillæ significant hæreti- ancillarum : et ancillæ significant hæreti- cos, ut dicit Augustinus contra Donati- cos, ut dicit Augustinus contra Donati- stas semen autem sacramenta : ergo stas semen autem sacramenta : ergo sacramenta etiam fiunt per præcisos. sacramenta etiam fiunt per præcisos.

5. Item, I cau. q. 1 : « Sacramentum 5. Item, I cau. q. 1 : « Sacramentum in modum lucis ab immundis coinqui- in modum lucis ab immundis coinqui- nari non potest. » Et alia multa sunt ibi nari non potest. » Et alia multa sunt ibi

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

390 390

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

de hoc. Ergo videtur, quod Magister hic fictum'. Et hæc solutio est communis. de hoc. Ergo videtur, quod Magister hic fictum'. Et hæc solutio est communis. falsum dicat in Littera. falsum dicat in Littera.

SOLUTIO. Dicendum videtur, quod Ma- SOLUTIO. Dicendum videtur, quod Ma- gister non est sustinendus: quia com- gister non est sustinendus: quia com- munis sententia et veritas est, ut dicit munis sententia et veritas est, ut dicit Augustinus, quod omnia Dei sacramenta Augustinus, quod omnia Dei sacramenta non requirunt in faciente nisi ordinem non requirunt in faciente nisi ordinem quo ipse minister est, et intentionem, ut quo ipse minister est, et intentionem, ut infra patebit. In se autem non exigunt infra patebit. In se autem non exigunt nisi materiam debitam, et formam pro- nisi materiam debitam, et formam pro- priam. Cum igitur hæc Eucharistia ha- priam. Cum igitur hæc Eucharistia ha- beat etiam extra Ecclesiam, confici pot- beat etiam extra Ecclesiam, confici pot- est, licet hoc illi faciant ad suam damna- est, licet hoc illi faciant ad suam damna- tionem. tionem.

Et ideo etiam non videtur quibusdam Et ideo etiam non videtur quibusdam Doctoribus consentiendum, qui hoc sub- Doctoribus consentiendum, qui hoc sub- tiliando inquirunt, quare hæretici, vel tiliando inquirunt, quare hæretici, vel schismatici, vel simoniaci, vel aperti for- schismatici, vel simoniaci, vel aperti for- nicarii, non conficiant? quia simpliciter nicarii, non conficiant? quia simpliciter falsum est quod dicunt, ut infra in falsum est quod dicunt, ut infra in quarto hujus quæstionis articulo osten- quarto hujus quæstionis articulo osten- detur. detur.

Si quis autem Magistrum sustinere vo- Si quis autem Magistrum sustinere vo- luerit, aliter dicere poterit, scilicet quod luerit, aliter dicere poterit, scilicet quod loquitur Magister de hæreticis, et extra loquitur Magister de hæreticis, et extra Ecclesiam existentibus non tantum quan- Ecclesiam existentibus non tantum quan- tum ad reputationem Ecclesiæ quæ ex- tum ad reputationem Ecclesiæ quæ ex- communicavit eos, sed etiam quantum communicavit eos, sed etiam quantum ad modum et ritum celebrandi sacra- ad modum et ritum celebrandi sacra- menta quia formam Ecclesiæ in cele- menta quia formam Ecclesiæ in cele- brando sacramenta non tenent et tunc brando sacramenta non tenent et tunc verum est quod dicit Magister in Littera. verum est quod dicit Magister in Littera.

DICENDUM ergo ad omnia decreta quæ DICENDUM ergo ad omnia decreta quæ pro illa parte inducta sunt, quia non pro- pro illa parte inducta sunt, quia non pro- sunt ad salutem suam, et aliorum, se- sunt ad salutem suam, et aliorum, se- cundum quod duplex est res sacramenti. cundum quod duplex est res sacramenti. Una quæ est res et sacramentum : et Una quæ est res et sacramentum : et illam conferunt sicut in Baptismo cha- illam conferunt sicut in Baptismo cha- racterem, et in Confirmatione, et Ordine. racterem, et in Confirmatione, et Ordine. Similiter et in Eucharistia corpus Christi Similiter et in Eucharistia corpus Christi verum sub speciebus visibilibus panis et verum sub speciebus visibilibus panis et vini. Alia est res quæ facit salutem for- vini. Alia est res quæ facit salutem for- maliter, sicut gratia causatur in sacra- maliter, sicut gratia causatur in sacra- mentis et illam conferre non possunt : mentis et illam conferre non possunt : quia Spiritus sanctus disciplinæ effugiet quia Spiritus sanctus disciplinæ effugiet

1 Sapient. i, 5. 1 Sapient. i, 5.

2 Joan. XVII, 5: Maledictus homo qui confidit 2 Joan. XVII, 5: Maledictus homo qui confidit

Alia autem solutio est prius tacta, Alia autem solutio est prius tacta, quod loquuntur illa decreta Patrum de quod loquuntur illa decreta Patrum de illis qui extra sunt quantum ad veram illis qui extra sunt quantum ad veram formam consecrandi, et quantum ad ma- formam consecrandi, et quantum ad ma- teriam et tunc non est mirum si sacra- teriam et tunc non est mirum si sacra- menta non conficiunt, quia ordinem et menta non conficiunt, quia ordinem et formam non servant. formam non servant.

Ea autem quæ objiciuntur in contra- Ea autem quæ objiciuntur in contra- rium, ego de plano concedo. rium, ego de plano concedo.

ARTICULUS XXXI. ARTICULUS XXXI.

An missa boni sacerdotis sit melior quam An missa boni sacerdotis sit melior quam missa mali sacerdotis? missa mali sacerdotis?

Tertio quæritur, Utrum missa boni Tertio quæritur, Utrum missa boni sacerdotis melior sit, quam mali? sacerdotis melior sit, quam mali?

Videtur autem, quod non quia Videtur autem, quod non quia 1. Dicit Augustinus, quod sacramenta 1. Dicit Augustinus, quod sacramenta nec a bonis meliora, nec a malis pejora nec a bonis meliora, nec a malis pejora fiunt sed missa bona est ratione sacra- fiunt sed missa bona est ratione sacra- menti Eucharistiæ : ergo videtur, quod menti Eucharistiæ : ergo videtur, quod non sit boni sacerdotis missa melior, non sit boni sacerdotis missa melior, quam mali. quam mali.

2. Item, Quod in bonitate crescere non 2. Item, Quod in bonitate crescere non potest nec a bonitate depravari, illud non potest nec a bonitate depravari, illud non fit a bono melius, nec a malo pejus : sed fit a bono melius, nec a malo pejus : sed tale est corpus Christi quod conficitur in tale est corpus Christi quod conficitur in missa ergo, etc. missa ergo, etc.

3. Item, Secundum hoc spes poneretur 3. Item, Secundum hoc spes poneretur in homine si ab uno melius fieret, quam in homine si ab uno melius fieret, quam ab alio. Dominus autem præcipit, quod ab alio. Dominus autem præcipit, quod hoc non fiat. Ergo videtur, quod missa hoc non fiat. Ergo videtur, quod missa unius sit sicut missa alterius. unius sit sicut missa alterius.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Si duo bona fuerint æqualia, et uni 1. Si duo bona fuerint æqualia, et uni apponatur bonum, et alii nihil meliora apponatur bonum, et alii nihil meliora sunt duo, quam unum sed corpus Chri- sunt duo, quam unum sed corpus Chri- sti est quoddam bonum æquale, sive per sti est quoddam bonum æquale, sive per bonum, sive per malum fiat et huic in bonum, sive per malum fiat et huic in missa boni conjungitur bonitas personalis missa boni conjungitur bonitas personalis

in homine, etc. in homine, etc.

Sed c Sed c

lutio. lutio.

object. object.

et 2, et 2,

IN IV SENTENT. DIST. XIII, H, ART. 32. IN IV SENTENT. DIST. XIII, H, ART. 32.

in orationibus, et devotione, et hujus- in orationibus, et devotione, et hujus- modi in missa autem mali nihil talium modi in missa autem mali nihil talium adjungitur ergo missa boni sacerdotis adjungitur ergo missa boni sacerdotis melior est quam mali sacerdotis. melior est quam mali sacerdotis.

2. Item, Melius est quod cæteris pari- 2. Item, Melius est quod cæteris pari- bus est fructuosius : sed id fructuosius bus est fructuosius : sed id fructuosius est quod majoris devotionis est excitati- est quod majoris devotionis est excitati- vum, quam id quod minoris est, cæteris vum, quam id quod minoris est, cæteris paribus missa autem boni majorem ex- paribus missa autem boni majorem ex- citat devotionem, quam mali: ergo est citat devotionem, quam mali: ergo est melior. melior.

: :

SOLUTIO. Dicendum, quod missæ ratio- SOLUTIO. Dicendum, quod missæ ratio- ne substantialis quod in missa est, æqua- ne substantialis quod in missa est, æqua- les sunt sed ratione illius quod adjunctum les sunt sed ratione illius quod adjunctum est, et est opus hominis, inæquales: et sic est, et est opus hominis, inæquales: et sic melior est missa boni, ut probant obje- melior est missa boni, ut probant obje- ctiones. Neque vitupero libentius audien- ctiones. Neque vitupero libentius audien- tem bonum hominem quam malum: tem bonum hominem quam malum: quia frequenter malus homo irreveren- quia frequenter malus homo irreveren- ter tractat corpus Domini, sic quod pallæ ter tractat corpus Domini, sic quod pallæ non sunt mundæ, nec attentus stat in non sunt mundæ, nec attentus stat in altari et hoc abominale debet esse omni altari et hoc abominale debet esse omni diligenti corpus Domini. diligenti corpus Domini.

AD EA autem quæ primo objiciuntur, AD EA autem quæ primo objiciuntur, dicendum quod hoc verum est ratione dicendum quod hoc verum est ratione substantiæ sacramenti tantum; sed mul- substantiæ sacramenti tantum; sed mul- ta sunt adjuncta sacramento. Dixi autem, ta sunt adjuncta sacramento. Dixi autem, cæteris paribus: quia obedientia posset cæteris paribus: quia obedientia posset cogere audire malum potius quam bo- cogere audire malum potius quam bo- num et tunc melius est audire malum num et tunc melius est audire malum quam bonum, quia obedientia melior est quam bonum, quia obedientia melior est quam victima, et quam bonum personale. quam victima, et quam bonum personale. Et per hoc patet solutio ad omnia Et per hoc patet solutio ad omnia quæsita. quæsita.

ARTICULUS XXXII. ARTICULUS XXXII.

Quare specialiter prohibetur a canoni- Quare specialiter prohibetur a canoni- bus, quod missa vel sacramenta non bus, quod missa vel sacramenta non recipiantur ab hæreticis, simoniacis, recipiantur ab hæreticis, simoniacis, schismaticis, et notoriis fornicariis? schismaticis, et notoriis fornicariis?

Quarto quæritur, Quare specialiter Quarto quæritur, Quare specialiter prohibetur a canonibus, quod missa vel prohibetur a canonibus, quod missa vel

1 Matth. XXIII, 1 Matth. XXIII,

3. 3.

391 391

sacramenta non recipiantur ab hæreticis, sacramenta non recipiantur ab hæreticis, simoniacis, schismaticis, et notoriis for- simoniacis, schismaticis, et notoriis for- nicariis? nicariis?

Et de hæreticis, et præcisis, et simo- Et de hæreticis, et præcisis, et simo- niacis, satis habetur, I, q.1, et XXIV, q. niacis, satis habetur, I, q.1, et XXIV, q. 3. De fornicariis autem multum habetur, 3. De fornicariis autem multum habetur, ubi de vita et honestate clericorum. ubi de vita et honestate clericorum.

1. Cum igitur jura prohibeant, viden- 1. Cum igitur jura prohibeant, viden- tur homines peccare qui a talibus acci- tur homines peccare qui a talibus acci- piunt Ecclesiastica sacramenta, vel mis- piunt Ecclesiastica sacramenta, vel mis- sas audiunt. sas audiunt.

2. Item, I ad Corinth. v, 18 : Si is qui 2. Item, I ad Corinth. v, 18 : Si is qui frater nominatur, est fornicator, aut frater nominatur, est fornicator, aut avarus, aut idolis serviens,... cum ejus- avarus, aut idolis serviens,... cum ejus- modi nec cibum sumere. Ergo multo modi nec cibum sumere. Ergo multo minus ab eo missam audire debemus, vel minus ab eo missam audire debemus, vel sacramenta percipere. sacramenta percipere.

3. Item, Tales per hoc quod in dispen- 3. Item, Tales per hoc quod in dispen- satione sacramentorum admittuntur, fo- satione sacramentorum admittuntur, fo- veri in peccato videntur : ergo bonum et veri in peccato videntur : ergo bonum et utile est, ut populus subtrahendo osten- utile est, ut populus subtrahendo osten- dat eis damnationem, ut citius resipi- dat eis damnationem, ut citius resipi- scant. scant.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Multos scimus esse fornicarios per 1. Multos scimus esse fornicarios per argumenta gradientia super terram, et argumenta gradientia super terram, et etiam per lecti indistinctionem et cohabi- etiam per lecti indistinctionem et cohabi- tationem sed tamen ipsum actum non tationem sed tamen ipsum actum non videmus, quia ipse coitus videri non pot- videmus, quia ipse coitus videri non pot- est : et dicunt nobis sacri Pontifices, est : et dicunt nobis sacri Pontifices, quod tales audire et non aspernari debe- quod tales audire et non aspernari debe- mus. Et Dominus dicit: Omnia quæ- mus. Et Dominus dicit: Omnia quæ- cumque dixerint vobis, servate et facite ¹. cumque dixerint vobis, servate et facite ¹. Ergo sacramenta a talibus debemus reci- Ergo sacramenta a talibus debemus reci- pere, et missas eorum audire. pere, et missas eorum audire.

2. Item, Videmus quod tales frequen- 2. Item, Videmus quod tales frequen- ter sunt prælati et decani et plebani et ter sunt prælati et decani et plebani et archidiaconi et episcopi et archiepiscopi, archidiaconi et episcopi et archiepiscopi, et tales non desunt : ergo omnes tales et tales non desunt : ergo omnes tales essent fugiendi. essent fugiendi.

Si forte dicas, quod Lucius Papa ter- Si forte dicas, quod Lucius Papa ter- tius distinguit inter fornicatorem noto- tius distinguit inter fornicatorem noto- rium, et occultum tunc quæstio est, rium, et occultum tunc quæstio est, Quid de hoc tenendum, et quid sentien- Quid de hoc tenendum, et quid sentien- dum sit ? dum sit ?

SOLUTIO. Dicendum, quod notorii in SOLUTIO. Dicendum, quod notorii in

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

392 392

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

talibus vitiis existentes non sunt audien- talibus vitiis existentes non sunt audien- di, si quidem notorium est per confes- di, si quidem notorium est per confes- sionem coram judice factam, vel testium sionem coram judice factam, vel testium probationem vel quod nulla tergiversa- probationem vel quod nulla tergiversa- tione possit celari quod sit hæreticus, vel tione possit celari quod sit hæreticus, vel schismaticus, vel simoniacus: cum ille ip- schismaticus, vel simoniacus: cum ille ip- so jure excommunicatus sit, nullus debet so jure excommunicatus sit, nullus debet ab eo sacramenta percipere: et si scienter ab eo sacramenta percipere: et si scienter percipit, mortaliter peccat. Quamdiu au- percipit, mortaliter peccat. Quamdiu au- tem hoc non est factum, et celatur ab tem hoc non est factum, et celatur ab Ecclesia, tunc audiri debet. Ecclesia, tunc audiri debet.

De fornicariis autem eodem modo di- De fornicariis autem eodem modo di- stinguendum est inter notorium, et occul- stinguendum est inter notorium, et occul- tum. Si autem sit famosum tantum in tum. Si autem sit famosum tantum in ore multorum, debet sibi purgatio impo- ore multorum, debet sibi purgatio impo- ni, in qua si deficeret, pro convicto ni, in qua si deficeret, pro convicto habetur et tunc non debet audiri : et habetur et tunc non debet audiri : et hoc est de rigore juris, ut cæteri terrean- hoc est de rigore juris, ut cæteri terrean- turquia alias non esset malum tales turquia alias non esset malum tales audire. Antequam autem fiat notorium, audire. Antequam autem fiat notorium, debet talis audiri : et contumax reputatur, debet talis audiri : et contumax reputatur, qui non audierit. qui non audierit.

Ad 1,2 et 3. AD PRIMUM ergo dicendum, quod Apo- Ad 1,2 et 3. AD PRIMUM ergo dicendum, quod Apo- stolus loquitur ad terrorem, ut citius stolus loquitur ad terrorem, ut citius corrigantur: et ita etiam jura loquuntur. corrigantur: et ita etiam jura loquuntur. Et per hoc patet solutio ad omnia quæ Et per hoc patet solutio ad omnia quæ sequuntur. sequuntur.

Ad object. 1. Ad object. 1.

Ad object. Ad object.

AD EA autem quæ in contrarium obji- AD EA autem quæ in contrarium obji- ciuntur, patet solutio: quia de quolibet, ciuntur, patet solutio: quia de quolibet, et præcipue de superioribus, præsumen- et præcipue de superioribus, præsumen- dum est bonum, nisi probatum sit con- dum est bonum, nisi probatum sit con- trarium. trarium.

AD ALIUD autem quod posset quæri, AD ALIUD autem quod posset quæri, Cum multa sint mortalia peccata, quare Cum multa sint mortalia peccata, quare jura magis loquuntur contra ista, quam jura magis loquuntur contra ista, quam

alia? alia?

Dicendum quod isti peccant directe Dicendum quod isti peccant directe contra ipsum sacramentum est enim hoc contra ipsum sacramentum est enim hoc totum sacramentum fidei, et causativum totum sacramentum fidei, et causativum unionis corporis mystici per charitatem unionis corporis mystici per charitatem Christi passi, et maximæ gratiæ, ita quod Christi passi, et maximæ gratiæ, ita quod in se continet auctorem omnis gratiæ, in in se continet auctorem omnis gratiæ, in quo sunt omnes thesauri sapientiæ et quo sunt omnes thesauri sapientiæ et scientiæ et gratiæ Dei absconditi: et con- scientiæ et gratiæ Dei absconditi: et con- summativum maximæ spiritualitatis. Sed summativum maximæ spiritualitatis. Sed fidem operantem in sacramento violat fidem operantem in sacramento violat hæreticus charitatem autem et unitatem hæreticus charitatem autem et unitatem schismaticus gratiam autem incompara- schismaticus gratiam autem incompara- bilem, vilem et sub pretio ponit simo- bilem, vilem et sub pretio ponit simo-

sa- sa-

niacus et fornicator per carnalem im- niacus et fornicator per carnalem im- munditiam contrariatur spiritualitati munditiam contrariatur spiritualitati cramenti. Et ideo isti præcipue arcentur cramenti. Et ideo isti præcipue arcentur a celebratione. a celebratione.

Deinde notandum super illud, « Nihil Deinde notandum super illud, « Nihil a bono majus, etc.» Versus enim sunt in a bono majus, etc.» Versus enim sunt in determinationem hujus quæstionis sic: determinationem hujus quæstionis sic:

Vim sacramenti non mutat vita ministri. Vim sacramenti non mutat vita ministri. Sicut deterius non fit pro deteriori, Sicut deterius non fit pro deteriori, Sic nec fit melius pro presbytero meliori. Sic nec fit melius pro presbytero meliori. Hoc sacramentum numquam licet esse sini- Hoc sacramentum numquam licet esse sini- [strum, [strum,

Quamvis per pravum celebretur sæpe mini- Quamvis per pravum celebretur sæpe mini- [strum. [strum.

ARTICULUS XXXIII. ARTICULUS XXXIII.

An corpus Christi verum sit melius An corpus Christi verum sit melius corpore Christi mystico ? corpore Christi mystico ?

Deinde objicitur de hoc quod dicit, ibi, Deinde objicitur de hoc quod dicit, ibi, H, § 1, sub finem: « Et quid melius H, § 1, sub finem: « Et quid melius corpore et sanguine Christi, etc. » corpore et sanguine Christi, etc. »

1. Ex hoc enim accipit, quod corpus 1. Ex hoc enim accipit, quod corpus Christi verum, melius est corpore Christi Christi verum, melius est corpore Christi mystico. mystico.

2. Item, Causa semper est melior suo 2. Item, Causa semper est melior suo effectu sed causa corporis mystici est effectu sed causa corporis mystici est corpus verum ; ergo melius est illo. corpus verum ; ergo melius est illo.

: :

3. Item, Pretium valens hoc et adhuc 3. Item, Pretium valens hoc et adhuc plus, melius est quam hoc demonstra- plus, melius est quam hoc demonstra- tum sed corpus Christi verum, pretium tum sed corpus Christi verum, pretium est valens ad redemptionem totius cor- est valens ad redemptionem totius cor- poris mystici, et adhuc plus, quia si in- poris mystici, et adhuc plus, quia si in- finiti mundi essent, omnes sufficienter finiti mundi essent, omnes sufficienter redempti essent per sanguinem Christi: redempti essent per sanguinem Christi: ergo ipsum melius est. ergo ipsum melius est.

4. Item, Creator pure, infinite distat a 4. Item, Creator pure, infinite distat a creatura pura: sed id quod est creatura, creatura pura: sed id quod est creatura, unita Creatori, medium est inter hæc unita Creatori, medium est inter hæc duo ergo sicut est minus bonum Crea- duo ergo sicut est minus bonum Crea- tore, ita melius creatura; sed corpus tore, ita melius creatura; sed corpus Christi verum est unitum Creatori, et Christi verum est unitum Creatori, et corpus Christi mysticum non : ergo cor- corpus Christi mysticum non : ergo cor-

IN IV SENTENT. DIST. XIII, H, ART. 34. IN IV SENTENT. DIST. XIII, H, ART. 34.

393 393

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad object. 1. Ad object. 1.

Ad object.2. Ad object.2.

pus Christi verum, melius est corpore pus Christi verum, melius est corpore Christi mystico. Christi mystico.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. I ad Corinth. x, 11: Omnia in figu- 1. I ad Corinth. x, 11: Omnia in figu- ra contingebant illis. Glossa: << In bonis ra contingebant illis. Glossa: << In bonis multo melius figuratur per figuram quam multo melius figuratur per figuram quam sit ipsa figura. »Sed corpus Christi ve- sit ipsa figura. »Sed corpus Christi ve- rum est figura corporis mystici. Ergo rum est figura corporis mystici. Ergo mysticum est melius. mysticum est melius.

2. Item, Augustinus dicit, quod « to- 2. Item, Augustinus dicit, quod « to- tus Christus est membra cum capite: » tus Christus est membra cum capite: » constat autem, quod membra cum capi- constat autem, quod membra cum capi- te sunt aliquid melius, quam caput so- te sunt aliquid melius, quam caput so- lum ergo corpus Christi mysticum est lum ergo corpus Christi mysticum est melius, quam corpus Christi verum. melius, quam corpus Christi verum.

RESPONSIO. Dicendum, quod corpus RESPONSIO. Dicendum, quod corpus Christi verum, melius est corpore mysti- Christi verum, melius est corpore mysti- co, proprie loquendo : quia proprie lo- co, proprie loquendo : quia proprie lo- quendo corpus mysticum non dicit nisi quendo corpus mysticum non dicit nisi membra adhærentia capiti et tunc fit membra adhærentia capiti et tunc fit comparatio inter membra et caput : et in comparatio inter membra et caput : et in illa comparatione non intelligitur caput illa comparatione non intelligitur caput in altero comparatorum. in altero comparatorum.

ET SECUNDUM hoc dicendum ad primum, ET SECUNDUM hoc dicendum ad primum, quod Glossa super verba Apostoli ad Co- quod Glossa super verba Apostoli ad Co- rinthios, loquitur de his quæ sunt figura rinthios, loquitur de his quæ sunt figura tantum quorum scilicet totus usus est tantum quorum scilicet totus usus est in significando, et non in communicando, in significando, et non in communicando, sicut fuit agnus paschalis : et non intelli- sicut fuit agnus paschalis : et non intelli- gitur de his quæ sunt signa, et causa, et gitur de his quæ sunt signa, et causa, et

res. res.

AD ALIUD patet solutio per prædicta : AD ALIUD patet solutio per prædicta : quia licet totus Christus sit caput cum quia licet totus Christus sit caput cum membris, tamen quando comparatio fit membris, tamen quando comparatio fit inter verum corpus quod est caput, et inter verum corpus quod est caput, et corpus mysticum quod est membra, non corpus mysticum quod est membra, non intelligitur caput includi cum membris. intelligitur caput includi cum membris.

Aliter dicunt quidam distinguentes in Aliter dicunt quidam distinguentes in corpore mystico, scilicet quod potest di- corpore mystico, scilicet quod potest di- cere membra tantum, vel caput cum cere membra tantum, vel caput cum membris. Si primo modo, dicunt melius membris. Si primo modo, dicunt melius esse corpus Christi verum quam mysti- esse corpus Christi verum quam mysti- cum si secundo modo, tunc dicunt my- cum si secundo modo, tunc dicunt my- sticum melius esse quam verum. sticum melius esse quam verum.

ARTICULUS XXXIV. ARTICULUS XXXIV.

An bene dicatur missa, quia cœlestis An bene dicatur missa, quia cœlestis missus est ad consecrandum vel vivi- missus est ad consecrandum vel vivi- ficandum? ficandum?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, H, § 2 « Missa enim dicitur, eo quod H, § 2 « Missa enim dicitur, eo quod cœlestis missus ad consecrandum vivifi- cœlestis missus ad consecrandum vivifi- cum corpus adveniat, etc. » cum corpus adveniat, etc. »

Coelestis missus Angelus est : ergo Coelestis missus Angelus est : ergo Angelus mittitur ad consecrandum et vi- Angelus mittitur ad consecrandum et vi- vificandum: et hoc falsum est: quia su- vificandum: et hoc falsum est: quia su- pra probatum est, quod Verbum increa- pra probatum est, quod Verbum increa- tum consecrat et vivificat in verbo cre- tum consecrat et vivificat in verbo cre- ato. ato.

ITEM quæratur, Quid vivificatur ibi? ITEM quæratur, Quid vivificatur ibi? Videtur, quod nihil : quia corpus Videtur, quod nihil : quia corpus Christi ante vivebat, et species illæ num- Christi ante vivebat, et species illæ num- quam vivunt, nec ante, nec post : et non quam vivunt, nec ante, nec post : et non sunt ibi plura in sacramento: ergo vide- sunt ibi plura in sacramento: ergo vide- tur, quod nihil ibi vivificetur. tur, quod nihil ibi vivificetur.

Si forte tu dicas, quod coelestis missus Si forte tu dicas, quod coelestis missus non vocatur hic Angelus, sed potius non vocatur hic Angelus, sed potius Christus qui dicitur magni consilii Ange- Christus qui dicitur magni consilii Ange- lus, secundum translationem Septuagin- lus, secundum translationem Septuagin- ta. Contrarium videtur ex Littera sta- ta. Contrarium videtur ex Littera sta- tim, ubi sequitur: « Jube hæc perferri tim, ubi sequitur: « Jube hæc perferri per manus sancti Angeli tui in sublime per manus sancti Angeli tui in sublime altare tuum, etc. » Cum enim nihil per- altare tuum, etc. » Cum enim nihil per- ferat seipsum, patet quod ibi non sumi- ferat seipsum, patet quod ibi non sumi- tur Angelus pro Christo. tur Angelus pro Christo.

ULTERIUS videtur falsum, quod dicunt, ULTERIUS videtur falsum, quod dicunt, quod hæc sit ratio quare missa dicatur. quod hæc sit ratio quare missa dicatur.

1. Dicit enim Hugo de sancto Victore: 1. Dicit enim Hugo de sancto Victore: << Missa quasi transmissa dicitur, eo quod << Missa quasi transmissa dicitur, eo quod populus per ministerium sacerdotis qui populus per ministerium sacerdotis qui mediatoris vice fungitur inter Deum et mediatoris vice fungitur inter Deum et homines, preces, vota, et oblationes Deo homines, preces, vota, et oblationes Deo transmittit. >> transmittit. >>

Quæst. 1. Quæst. 1.

Quæst. 2. Quæst. 2.

1 Isa IX, 6. 1 Isa IX, 6.

Quæst. 3 Quæst. 3

Quæst. 4. Quæst. 4.

Solutio. Solutio.

Ad quæst. 1. Ad quæst. 1.

Ad quæst.2. Ad quæst.2.

394 394

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

2. Item, Hugo « Ipsa enim hostia 2. Item, Hugo « Ipsa enim hostia sacra missa vocari potest: quia a Patre sacra missa vocari potest: quia a Patre transmissa est nobis prius, ut scilicet no- transmissa est nobis prius, ut scilicet no- biscum esset postea a nobis Patri, ut biscum esset postea a nobis Patri, ut apud Patrem pro nobis esset. » apud Patrem pro nobis esset. »

3. Item, Hugo: « Missa ab emittendo 3. Item, Hugo: « Missa ab emittendo dicitur, ut quidam dicunt: quia ut sacer- dicitur, ut quidam dicunt: quia ut sacer- dos hostiam consecrare incipit, per ma- dos hostiam consecrare incipit, per ma- num diaconi et ostiariorum, catechume- num diaconi et ostiariorum, catechume- nos et non communicantes foras Eccle- nos et non communicantes foras Eccle- siam emittit. » siam emittit. »

ULTERIUS adhuc quæritur de hoc quod ULTERIUS adhuc quæritur de hoc quod dicit « Jube hæc perferri in sublime al- dicit « Jube hæc perferri in sublime al-

tare tuum. »> tare tuum. »>

Aut enim demonstratur species, aut Aut enim demonstratur species, aut corpus Christi verum per ly hæc. Si pri- corpus Christi verum per ly hæc. Si pri- mo modo: tunc nihil dicit: quia species mo modo: tunc nihil dicit: quia species non perferuntur, et non habent locum, non perferuntur, et non habent locum, ubi aperta rerum est veritas, sicut in pa- ubi aperta rerum est veritas, sicut in pa- tria unde inutiliter illuc perferuntur. Si tria unde inutiliter illuc perferuntur. Si secundo modo, inutilis est petitio: quia secundo modo, inutilis est petitio: quia corpus Christi verum semper est in po- corpus Christi verum semper est in po- tioribus bonis Patris. tioribus bonis Patris.

ULTERIUS quæritur adhuc, Quid sit su- ULTERIUS quæritur adhuc, Quid sit su- blime altare? blime altare?

SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod cœlestis missus secundum Magistrum in cœlestis missus secundum Magistrum in Littera dicitur Angelus creatus qui pro- Littera dicitur Angelus creatus qui pro- pter reverentiam tanti sacramenti adve- pter reverentiam tanti sacramenti adve- nit et assistit altari. Vel potius dicendum, nit et assistit altari. Vel potius dicendum, quod multitudo Angelorum: et secun- quod multitudo Angelorum: et secun- dum hoc gerundia illa, ad consecrandum dum hoc gerundia illa, ad consecrandum et vivificandum, descendunt a verbo im- et vivificandum, descendunt a verbo im- personali et sensus est, ut consecretur personali et sensus est, ut consecretur et vivificetur. Si autem de Christo intel- et vivificetur. Si autem de Christo intel- ligitur, tunc non habet locum prima ob- ligitur, tunc non habet locum prima ob- jectio. jectio.

AD ALIUD dicendum, quod vivificatio AD ALIUD dicendum, quod vivificatio refertur ad corpus Christi mysticum, uni- refertur ad corpus Christi mysticum, uni- tum vero vel intellectum in vero : et non tum vero vel intellectum in vero : et non refertur ad corpus verum, vel ad spe- refertur ad corpus verum, vel ad spe-

cies. cies.

AD ALIUD dicendum, quod multis ra- AD ALIUD dicendum, quod multis ra- tionibus missa dicitur quarum tres tionibus missa dicitur quarum tres

Hugo in tribus auctoritatibus tangit, et Hugo in tribus auctoritatibus tangit, et quartam tangit Magister in Littera, et quartam tangit Magister in Littera, et aliæ plures inveniri possunt. aliæ plures inveniri possunt.

AD ALIUD dicendum, quod petitio illa AD ALIUD dicendum, quod petitio illa tota refertur ad corpus mysticum intel- tota refertur ad corpus mysticum intel- lectum in vero: unde sensus est : « Jube lectum in vero: unde sensus est : « Jube hæc, etc., » id est, omnes fideles intelle- hæc, etc., » id est, omnes fideles intelle- ctos in verbo hæc, perferri, etc., ut scilicet ctos in verbo hæc, perferri, etc., ut scilicet socientur corpori vero in cœlo secundum socientur corpori vero in cœlo secundum bona patriæ, sicut sociantur secundum bona patriæ, sicut sociantur secundum gratiam viæ. gratiam viæ.

Adques Adques

AD ALIUD dicendum, quod sublime al- Ad qual AD ALIUD dicendum, quod sublime al- Ad qual tare dicitur hic eminentia Trinitatis, in tare dicitur hic eminentia Trinitatis, in qua omne sacrificium reponitur, quod ab qua omne sacrificium reponitur, quod ab Ecclesia offertur. Est enim altare supe- Ecclesia offertur. Est enim altare supe- rius, inferius, interius, exterius. rius, inferius, interius, exterius.

Superius autem duplex, scilicet emi- Superius autem duplex, scilicet emi- nentia Trinitatis, Exod. xx, 26: Non nentia Trinitatis, Exod. xx, 26: Non ascendes per gradus ad altare meum. ascendes per gradus ad altare meum. Glossa: « In Trinitate non facies gradus, Glossa: « In Trinitate non facies gradus, secundum magis et minus distinctos. » secundum magis et minus distinctos. » Item, Superius est Ecclesia triumphans, Item, Superius est Ecclesia triumphans, Psal. L, 21 Tunc imponent super al- Psal. L, 21 Tunc imponent super al- tare tuum vitulos. tare tuum vitulos.

Inferius iterum duplex est, scilicet Ec- Inferius iterum duplex est, scilicet Ec- clesia militans, Exod. xx, 25: Si altare clesia militans, Exod. xx, 25: Si altare lapideum feceris mihi, non ædificabis lapideum feceris mihi, non ædificabis illud de sectis lapidibus. Item, Inferius illud de sectis lapidibus. Item, Inferius est mensa templi, Psal. cxvII, 27: Con- est mensa templi, Psal. cxvII, 27: Con- stituite diem solemnem in condensis, us- stituite diem solemnem in condensis, us- que ad cornu altaris. que ad cornu altaris.

Est autem interius iterum duplex. Pri- Est autem interius iterum duplex. Pri- mum est cor mundum, Levit. v, 12: mum est cor mundum, Levit. v, 12: Ignis in altari semper ardebit. Glossa, Ignis in altari semper ardebit. Glossa, id est, charitas in corde. Item, Interius id est, charitas in corde. Item, Interius altare, fides incarnationis, Exod. xx, altare, fides incarnationis, Exod. xx, 24: 24: Altare de terra facietis mihi, id est, fi- Altare de terra facietis mihi, id est, fi- dem habebitis de incarnatione, non so- dem habebitis de incarnatione, non so- lum de deitate. lum de deitate.

Est etiam altare exterius, et hoc du- Est etiam altare exterius, et hoc du- plex, scilicet ara crucis, Levit. vI, 9, plex, scilicet ara crucis, Levit. vI, 9, Super altare holocausti ponebatur sacri- Super altare holocausti ponebatur sacri- ficium vespertinum. Item, Exterius, sa- ficium vespertinum. Item, Exterius, sa- cramenta Ecclesiæ, et præcipue Eucha- cramenta Ecclesiæ, et præcipue Eucha- ristia, Psal. LXXXIII, 5 : Altaria tua, ristia, Psal. LXXXIII, 5 : Altaria tua, Domine virtutum, rex meus, et Deus Domine virtutum, rex meus, et Deus

meus. meus.

IN IV SENTENT. DIST. XIII, H, ART. 35 ET 36. IN IV SENTENT. DIST. XIII, H, ART. 35 ET 36.

כי כי

395 395

ARTICULUS XXXV. ARTICULUS XXXV.

Quomodo intelligendum sit illud, Ma- Quomodo intelligendum sit illud, Ma- ledicam benedictionibus vestris ? ledicam benedictionibus vestris ?

ARTICULUS XXXVI. ARTICULUS XXXVI.

Quare dulcedo sacramenti non sentitur Quare dulcedo sacramenti non sentitur a sumentibus ? a sumentibus ?

1 1

Quæst. Quæst.

Jolutio. Jolutio.

Ad quæst. Ad quæst.

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, in notula, § 2, « Maledicam bene- ibi, in notula, § 2, « Maledicam bene- dictionibus vestris 1. » dictionibus vestris 1. »

Cum enim benedictiones sacerdotum Cum enim benedictiones sacerdotum sint vel esse videantur sacramenta, vi- sint vel esse videantur sacramenta, vi- detur quod sint maledicta: quod est detur quod sint maledicta: quod est contra decretum I, quæstione 1, quia di- contra decretum I, quæstione 1, quia di- cit, quod sacramenta immundari non cit, quod sacramenta immundari non possunt. possunt.

ULTERIUS quæritur etiam juxta hoc de ULTERIUS quæritur etiam juxta hoc de duobus sacerdotibus æqualiter malis, duobus sacerdotibus æqualiter malis, quorum unus cum conscientia mortalis quorum unus cum conscientia mortalis peccati celebrat, alter autem territus non peccati celebrat, alter autem territus non celebrat, sed simulat se celebrare quis celebrat, sed simulat se celebrare quis eorum magis peccat? eorum magis peccat?

Et videtur, quod primus: quia ille Et videtur, quod primus: quia ille contemnit, et, quantum in se est, temerat contemnit, et, quantum in se est, temerat sacramentum. sacramentum.

SOLUTIO, Dicendum ad primum, quod SOLUTIO, Dicendum ad primum, quod si vis fiat in Littera, nulla est objectio. si vis fiat in Littera, nulla est objectio. Hoc enim quod dicitur vestris, discretive Hoc enim quod dicitur vestris, discretive sumitur : et nulla est tunc objectio: quia sumitur : et nulla est tunc objectio: quia sacramenta non sunt benedictiones sa- sacramenta non sunt benedictiones sa- cerdotum, sed Dei: unde, Numer. vI, cerdotum, sed Dei: unde, Numer. vI, 27, dicitur: Invocabunt nomen meum 27, dicitur: Invocabunt nomen meum super filios Israel, et ego benedicam eis. super filios Israel, et ego benedicam eis.

AD ALIUD dicendum, quod simulans AD ALIUD dicendum, quod simulans plus peccat, quia peccat in Deum, po- plus peccat, quia peccat in Deum, po- nendo simulationes in sacramento suo : nendo simulationes in sacramento suo : et in homines quos decipit, et adorare et in homines quos decipit, et adorare creaturam facit, id est, hostiam non con- creaturam facit, id est, hostiam non con- secratam: et in seipsum, quia Ordo sibi secratam: et in seipsum, quia Ordo sibi datus est ad consecrandum. Alius autem datus est ad consecrandum. Alius autem peccat in seipsum. peccat in seipsum.

1 Malach. II, 20. 1 Malach. II, 20.

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, H, § 2, in fine: « Non enim dubi- ibi, H, § 2, in fine: « Non enim dubi- tare licet, etc. » tare licet, etc. »

Hoc enim quod dicit hic, reverentiam Hoc enim quod dicit hic, reverentiam sacramenti ostendit quæ exprimitur, Sa- sacramenti ostendit quæ exprimitur, Sa- pient. xv1, 20: Paratum panem de cœlo pient. xv1, 20: Paratum panem de cœlo præstitisti illis sine labore, omne delec- præstitisti illis sine labore, omne delec- tamentum in se habentem, et omnis sapo- tamentum in se habentem, et omnis sapo- ris suavitatem. ris suavitatem.

SED TUNC quæritur, Quare dulcedo non SED TUNC quæritur, Quare dulcedo non sentiatur? sentiatur?

Si forte dicas, quod palatum non est Si forte dicas, quod palatum non est bene dispositum in ipso gustante, vide- bene dispositum in ipso gustante, vide- tur hoc nihil esse: quia optime dispo- tur hoc nihil esse: quia optime dispo- nunt palatum virtutes et multi accedunt nunt palatum virtutes et multi accedunt qui habent omnes virtutes: quia qui ha- qui habent omnes virtutes: quia qui ha- bet unam, habet omnes et tamen nihil bet unam, habet omnes et tamen nihil sentiunt. sentiunt.

SOLUTIO. Ad hoc dicendum, quod pa- SOLUTIO. Ad hoc dicendum, quod pa- nis iste voluntarius est, et sentitur ut nis iste voluntarius est, et sentitur ut vult ipse, et tenet suam dulcedinem vult ipse, et tenet suam dulcedinem nunc ne sentiatur, ut amplius sit meri- nunc ne sentiatur, ut amplius sit meri- tum in fine, et ut amplius sentiatur in tum in fine, et ut amplius sentiatur in futurum. futurum.

Præterea, Licet quis habcat virtutes, Præterea, Licet quis habcat virtutes, non tamen adhuc purgavit reliquias pec- non tamen adhuc purgavit reliquias pec- cati, quæ impediunt gustum spiritualem. cati, quæ impediunt gustum spiritualem.

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

396 396

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Sed contra. Sed contra.

Quæst. Quæst.

ARTICULUS XXXVII. ARTICULUS XXXVII.

An sacerdos extra altare et sine sacris An sacerdos extra altare et sine sacris vestibus potest celebrare? vestibus potest celebrare?

Deinde notandum est de hoc quod di- Deinde notandum est de hoc quod di- cit, ibi, H, § 3: « In hujus autem my- cit, ibi, H, § 3: « In hujus autem my- sterii expletione, sicut formam servari, sterii expletione, sicut formam servari, ita ordinem haberi, etc. » ita ordinem haberi, etc. »

Videtur autem hoc esse falsum: Videtur autem hoc esse falsum:

1. Causa enim effectus est extra rem : 1. Causa enim effectus est extra rem : ergo ab ipsa non contrahit res substan- ergo ab ipsa non contrahit res substan- tiam ergo et sine ordine si quis dicat tiam ergo et sine ordine si quis dicat illa verba, perficiet corpus Domini. illa verba, perficiet corpus Domini.

2. PRÆTEREA, Supra sæpius habitum 2. PRÆTEREA, Supra sæpius habitum est quod efficiens est hic Verbum increa- est quod efficiens est hic Verbum increa- tum in verbo creato: ergo quicumque tum in verbo creato: ergo quicumque sive ordinatus, sive non ordinatus, pro- sive ordinatus, sive non ordinatus, pro- ferat verba illa, ipse videtur conficere ferat verba illa, ipse videtur conficere corpus Domini. corpus Domini.

SED si hoc secundum hæreticos con- SED si hoc secundum hæreticos con- cedatur, videtur tunc, quod pro nihilo cedatur, videtur tunc, quod pro nihilo detur ordo presbyteralis, quod est incon- detur ordo presbyteralis, quod est incon- veniens. veniens.

ULTERIUS quæritur hic, Si sacerdos non ULTERIUS quæritur hic, Si sacerdos non in debito loco, id est, altari non conse- in debito loco, id est, altari non conse- crato, vel super terram ubi non est al- crato, vel super terram ubi non est al- tare, et sine sacris vestibus possit cele- tare, et sine sacris vestibus possit cele- brare? brare?

Videtur quod non : quia Videtur quod non : quia

1. Ecclesia hoc modo instituit cele- 1. Ecclesia hoc modo instituit cele- brandum et Deus approbat factum Ec- brandum et Deus approbat factum Ec- clesiæ ergo Deus non permittit ut con- clesiæ ergo Deus non permittit ut con- tra Ecclesiæ statutum conficiatur. tra Ecclesiæ statutum conficiatur.

2. Item, Hoc cederet in dedecus tanti 2. Item, Hoc cederet in dedecus tanti sacramenti et Deus non permittit hoc, sacramenti et Deus non permittit hoc, ut videtur quia tunc permitteret dede- ut videtur quia tunc permitteret dede- cus suo Filio accidere. cus suo Filio accidere.

Ulterius notandum, quod omnia quæ Ulterius notandum, quod omnia quæ dicta sunt in tractatu de baptismo de in- dicta sunt in tractatu de baptismo de in- tentione et his quæ exiguntur ad sacra- tentione et his quæ exiguntur ad sacra- mentum, habent hic locum. mentum, habent hic locum.

DICENDUM ergo ad primum, quod sine. DICENDUM ergo ad primum, quod sine. ordine non potest quis conficere. Omnis ordine non potest quis conficere. Omnis enim actus quærit proprium efficiens. enim actus quærit proprium efficiens. Unde non proprium efficiens in ministe- Unde non proprium efficiens in ministe- rio est ipse sacerdos, nisi habeat ordi- rio est ipse sacerdos, nisi habeat ordi- nem et per hoc patet solutio ad pri- nem et per hoc patet solutio ad pri-

mum. mum.

AD ALIUD dicendum, quod efficiens AD ALIUD dicendum, quod efficiens operans est Verbum increatum cum operans est Verbum increatum cum verbo creato: sed ministrans est sacer- verbo creato: sed ministrans est sacer-

dos: et hunc oportet appropriari per dos: et hunc oportet appropriari per

ordinem sacerdotalem. ordinem sacerdotalem.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod conficeretur sine vestibus dum quod conficeretur sine vestibus sacris, et sine altari, et a non jejuno: sacris, et sine altari, et a non jejuno: sed mortalissime peccaret conficiens, sed mortalissime peccaret conficiens, et degradandus esset, si inveniretur. et degradandus esset, si inveniretur.

Ad Ad

AD ALIUD dicendum, quod Ecclesia 4 AD ALIUD dicendum, quod Ecclesia 4 instituit hoc tamquam existens de so- instituit hoc tamquam existens de so- lemnitate sacramenti, et non ut de sub- lemnitate sacramenti, et non ut de sub- stantia. stantia.

AD ALIUD dicendum, quod non cedit AD ALIUD dicendum, quod non cedit hoc in dedecus Filii, quia dedecus ha- hoc in dedecus Filii, quia dedecus ha- bere non potest: sed permitteret hoc bere non potest: sed permitteret hoc Deus, si permitteret, ut justior appare- Deus, si permitteret, ut justior appare- ret condemnatio facientis. ret condemnatio facientis.

ARTICULUS XXXVIII. ARTICULUS XXXVIII.

An mus vel aliud animal brutum potest An mus vel aliud animal brutum potest sumere corpus Christi? sumere corpus Christi?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, H, § 4: « Illud etiam sane dici pot- ibi, H, § 4: « Illud etiam sane dici pot- est, quod brutis animalibus, etc. » est, quod brutis animalibus, etc. »

Videtur hoc esse falsum: quia Videtur hoc esse falsum: quia

1. Supra probatum est, quod corpus 1. Supra probatum est, quod corpus Christi tamdiu est ibi, quamdiu ibi illæ Christi tamdiu est ibi, quamdiu ibi illæ species incorruptæ apparent: sed in ore species incorruptæ apparent: sed in ore et in ventre muris apparet species panis : et in ventre muris apparet species panis : ergo videtur quod ibi, sit corpus Christi: ergo videtur quod ibi, sit corpus Christi: ergo mus sumit corpus Christi. ergo mus sumit corpus Christi.

2. Item, Magis repugnat peccatum 2. Item, Magis repugnat peccatum perceptioni Christi, quam natura muris: perceptioni Christi, quam natura muris:

Ad Ad

[Quæst. 1, [Quæst. 1,

Quæst. 2 et 3. Quæst. 2 et 3.

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Adquæst. 5. Adquæst. 5.

IN IV SENTENT. DIST. XIII, H, ART. 38. IN IV SENTENT. DIST. XIII, H, ART. 38.

sed peccator accipit corpus Christi : ergo sed peccator accipit corpus Christi : ergo et mus, ut videtur. et mus, ut videtur.

1. ULTERIUS quæritur de pœna ejus 1. ULTERIUS quæritur de pœna ejus qui male custodit corpus Domini, ita qui male custodit corpus Domini, ita quod ex sua negligentia a muribus vel quod ex sua negligentia a muribus vel ab aliis animalibus comeditur. ab aliis animalibus comeditur.

3. ITEM, De pœna effundentis sangui- 3. ITEM, De pœna effundentis sangui- nem, et de pœna evomentis : et quid nem, et de pœna evomentis : et quid faciendum est quando tales casus con- faciendum est quando tales casus con- tingunt ? tingunt ?

SOLUTIO. De primo habita est supra SOLUTIO. De primo habita est supra longa quæstio' : dicendum tamen est longa quæstio' : dicendum tamen est hic, quod sumere dicit unionem vel po- hic, quod sumere dicit unionem vel po- tentiam ad illam, quæ non est in bruto: tentiam ad illam, quæ non est in bruto: sed in peccatore in quo sensus ad ratio- sed in peccatore in quo sensus ad ratio- nem est ordinatus secundum quam ipse nem est ordinatus secundum quam ipse capax est spiritualis manducationis, capax est spiritualis manducationis, quod non est mus. Bene tamen concedo, quod non est mus. Bene tamen concedo, quod quamdiu sunt ibi species discerni- quod quamdiu sunt ibi species discerni- biles, tamdiu est ibi corpus Domini : biles, tamdiu est ibi corpus Domini : hoc enim quod dicitur in apparatu decre- hoc enim quod dicitur in apparatu decre- torum de consecratione, dist. II : « Qui torum de consecratione, dist. II : « Qui bene non custodierit, etc., » scilicet quod bene non custodierit, etc., » scilicet quod statim desinit sacramentum postquam a statim desinit sacramentum postquam a bruto tangitur, hæreticum est, et riden- bruto tangitur, hæreticum est, et riden- dum dum

sed dicendum modo prædicto. sed dicendum modo prædicto. AD ALIUD dicendum, quod peccatum AD ALIUD dicendum, quod peccatum non repugnat capacitati, sed idoneitati. non repugnat capacitati, sed idoneitati. Quod autem non est aliquis idoneus, Quod autem non est aliquis idoneus, non facit ut non sumat, sed potius ut ad non facit ut non sumat, sed potius ut ad salutem non sumat: sed si non est ca- salutem non sumat: sed si non est ca- pax, nec spiritualiter nec sacramentaliter pax, nec spiritualiter nec sacramentaliter manducat: licet sub speciebus mandu- manducat: licet sub speciebus mandu- cantis corpus Domini sit verum, quam- cantis corpus Domini sit verum, quam- diu species discernibiles apparent non ad diu species discernibiles apparent non ad alium humorem transmutatæ. alium humorem transmutatæ.

AD ALIUD quod ulterius quæritur, di- AD ALIUD quod ulterius quæritur, di- cendum per decretum de consecratione, cendum per decretum de consecratione, distinctione secunda : « Qui bene non distinctione secunda : « Qui bene non custodierit sacrificium, et mus vel aliud custodierit sacrificium, et mus vel aliud aliquod animal illud comederit, qua- aliquod animal illud comederit, qua- draginta diebus poeniteat. » Qui autem draginta diebus poeniteat. » Qui autem perdiderit illud in Ecclesia: aut pars perdiderit illud in Ecclesia: aut pars

1 Cf. Supra, in hac distinctione, Art. 4 et seq. 1 Cf. Supra, in hac distinctione, Art. 4 et seq.

non non

397 397

inventa fue- inventa fue-

ejus ceciderit, et ejus ceciderit, et rit triginta dies poeniteat. »> rit triginta dies poeniteat. »>

AD HOC autem quod quæritur, Quid Ad quæst. 2. AD HOC autem quod quæritur, Quid Ad quæst. 2. debeat fieri si effunditur : et qualiter debeat fieri si effunditur : et qualiter effundens debet pœnitere ? effundens debet pœnitere ?

Dicendum, quod secundum quoddam Dicendum, quod secundum quoddam decretum de consecratione, distinctione decretum de consecratione, distinctione secunda, cujus sunt hæc verba. « Si per secunda, cujus sunt hæc verba. « Si per negligentiam aliquid de sanguine stilla- negligentiam aliquid de sanguine stilla- verit in terram, seu super tabulam, verit in terram, seu super tabulam, lingua lambatur, et locus ipse radatur, lingua lambatur, et locus ipse radatur, quantum satis est, et abrasio combura- quantum satis est, et abrasio combura- tur cinis vero in sacrarium reconda- tur cinis vero in sacrarium reconda- datur et sacerdos quadraginta dies datur et sacerdos quadraginta dies poeniteat. Si super altare stillaverit ca- poeniteat. Si super altare stillaverit ca- lix, sorbeat minister stillam, et tribus lix, sorbeat minister stillam, et tribus diebus poeniteat. Si super linteum al- diebus poeniteat. Si super linteum al- taris, et ad aliud stilla pervenerit, qua- taris, et ad aliud stilla pervenerit, qua- tuor diebus poeniteat. Si usque ad ter- tuor diebus poeniteat. Si usque ad ter- tium, novem diebus poeniteat: si usque tium, novem diebus poeniteat: si usque ad quartum, viginti diebus poeniteat, et ad quartum, viginti diebus poeniteat, et linteamina quæ tetigerit stilla tribus vi- linteamina quæ tetigerit stilla tribus vi- cibus minister abluat calice supposito, et cibus minister abluat calice supposito, et aqua ablutionis sumatur, et juxta altare aqua ablutionis sumatur, et juxta altare recondatur. » Ecce responsio ex verbis recondatur. » Ecce responsio ex verbis Pii Papæ. Pii Papæ.

AD ALIUD quod quæritur de evomente, Ad quæst.3. AD ALIUD quod quæritur de evomente, Ad quæst.3. respondendum est ex verbis Bedæ in respondendum est ex verbis Bedæ in suo Pænitentiali, qui sic dicit : « Siquis suo Pænitentiali, qui sic dicit : « Siquis per ebrietatem vel voracitatem Euchari- per ebrietatem vel voracitatem Euchari- stiam evomuerit, quadraginta dies pœni- stiam evomuerit, quadraginta dies pœni- teat, si laicus est: clerici et monachi seu teat, si laicus est: clerici et monachi seu diaconi et presbyteri septuaginta diebus diaconi et presbyteri septuaginta diebus poeniteant episcopi nonaginta. Si pro poeniteant episcopi nonaginta. Si pro infirmitatis causa evomuerint, septem infirmitatis causa evomuerint, septem dies pœniteant. » dies pœniteant. »

SI AUTEM quæritur, Quid sit facien- SI AUTEM quæritur, Quid sit facien- dum quando accipit speciem carnis vivæ dum quando accipit speciem carnis vivæ vel membri ? vel membri ?

Videtur mihi esse distinguendum, Videtur mihi esse distinguendum, quod aut transfiguratur quoad visum quod aut transfiguratur quoad visum omnium, aut quoad visum aliquorum omnium, aut quoad visum aliquorum tantum. Si quoad visum aliquorum tantum. Si quoad visum aliquorum tantum tunc videtur esse sumendum. tantum tunc videtur esse sumendum.

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

398 398

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Si autem transfiguratur quoad visum Si autem transfiguratur quoad visum omnium tunc non videtur mihi esse omnium tunc non videtur mihi esse sumendum, sed pro reliquiis habendum : sumendum, sed pro reliquiis habendum : et aliud consecrandum, et illud sumen- et aliud consecrandum, et illud sumen- dum est a sacerdote: quia canon dicit, dum est a sacerdote: quia canon dicit, quod toties sacerdos communicare debet, quod toties sacerdos communicare debet, quoties celebrat. Quod autem ita sit, quoties celebrat. Quod autem ita sit, patet in decreto de consecratione, dis- patet in decreto de consecratione, dis- tinct. II, ubi dicit Hieronymus super tinct. II, ubi dicit Hieronymus super

Leviticum « De hac quidem hostia quæ Leviticum « De hac quidem hostia quæ in Christi commemoratione mirabiliter in Christi commemoratione mirabiliter fit, edere licet de illa vero quam Chri- fit, edere licet de illa vero quam Chri- stus in ara crucis obtulit, secundum se stus in ara crucis obtulit, secundum se edere nulli licet, hoc est, quando accipit edere nulli licet, hoc est, quando accipit speciem in qua pependit in cruce, id est, speciem in qua pependit in cruce, id est, in specie cruenta carnis, vel membri in specie cruenta carnis, vel membri alicujus. » alicujus. »

I. Quid faciat hæreticum, et quid sit hæreticus ? I. Quid faciat hæreticum, et quid sit hæreticus ?

Ne autem ignores quid faciat hæreticum, vel quid sit hæreticus, audi Ne autem ignores quid faciat hæreticum, vel quid sit hæreticus, audi breviter quid inde sancti Doctores tradant. Hilarius ait: Exstiterunt plures breviter quid inde sancti Doctores tradant. Hilarius ait: Exstiterunt plures qui cœlestium verborum simplicitatem, non veritatis ipsius absolutionem qui cœlestium verborum simplicitatem, non veritatis ipsius absolutionem susceperunt : aliter interpretantes quam dictorum virtus postularet. De susceperunt : aliter interpretantes quam dictorum virtus postularet. De intelligentia enim hæresis, non de scriptura est : et sensus, non sermo, intelligentia enim hæresis, non de scriptura est : et sensus, non sermo, fit crimen. Idem in libro VIII de Trinitate : Intelligentiæ sensus in crimine fit crimen. Idem in libro VIII de Trinitate : Intelligentiæ sensus in crimine est. Hieronymus dicit, quod ex verbis inordinate prolatis incurritur hære- est. Hieronymus dicit, quod ex verbis inordinate prolatis incurritur hære- sis. Augustinus diffiniens quid sit hæreticus, ait : Hæreticus est qui pro sis. Augustinus diffiniens quid sit hæreticus, ait : Hæreticus est qui pro alicujus temporalis commodi, et maxime gloriæ principatusque sui gra- alicujus temporalis commodi, et maxime gloriæ principatusque sui gra- tia, falsas ac novas opiniones gignit vel sequitur. tia, falsas ac novas opiniones gignit vel sequitur.

ARTICULUS XXXIX. ARTICULUS XXXIX.

Hæreticus quis sit, et unde dicatur? Hæreticus quis sit, et unde dicatur?

Deinde videndum est de hoc quod di- Deinde videndum est de hoc quod di- cit, ibi, I, «Ne autem ignores quid fa- cit, ibi, I, «Ne autem ignores quid fa- ciat hæreticum, etc. » ciat hæreticum, etc. »

Hæreticus enim potest venire a verbo Hæreticus enim potest venire a verbo Latino hæreo, es vel a Græco alperis, Latino hæreo, es vel a Græco alperis, quod est electio. Si primo modo: tunc quod est electio. Si primo modo: tunc

qui hæret sententiæ suæ defendendo qui hæret sententiæ suæ defendendo eam, ille hæreticus est, si sententia illa eam, ille hæreticus est, si sententia illa est hæretica. Si secundo modo: tunc ille est hæretica. Si secundo modo: tunc ille est hæreticus, qui electionem suam se- est hæreticus, qui electionem suam se- quitur, et non sententiam Scripturarum quitur, et non sententiam Scripturarum et defendit illam. et defendit illam.

Videtur autem contrarietas inter Hi- Videtur autem contrarietas inter Hi- larium et Hieronymum in Littera: quia larium et Hieronymum in Littera: quia Hilarius dicit, quod « non sermo sed Hilarius dicit, quod « non sermo sed sensus in crimine est. » Hieronymus an- sensus in crimine est. » Hieronymus an- tem, quod « ex verbis inordinate prolatis tem, quod « ex verbis inordinate prolatis incurritur hæresis. » incurritur hæresis. »

SED SOLUTIO est, quod verba inordi- SED SOLUTIO est, quod verba inordi- nate quandoque proferuntur sub alia si- nate quandoque proferuntur sub alia si- gnificatione quam habent: eo quod pro- gnificatione quam habent: eo quod pro-

Solutio Solutio

IN IV SENTENT. DIST. XIII, I, ART. 39. IN IV SENTENT. DIST. XIII, I, ART. 39.

ferens putat eam sanam facere intelligen- ferens putat eam sanam facere intelligen- tiam. Et in hoc casu loquitur Hilarius: tiam. Et in hoc casu loquitur Hilarius: quia tunc quando ostenditur venenum la- quia tunc quando ostenditur venenum la- tere in his, ille qui dixit, corrigat dictum tere in his, ille qui dixit, corrigat dictum suum et in tali casu sufficit corrigere suum et in tali casu sufficit corrigere suum dictum, et retinere sensum. Si au- suum dictum, et retinere sensum. Si au-

399 399

tem adhæreat modo significandi verbo- tem adhæreat modo significandi verbo- rum, tunc sensus fuit hæreticus: et sic rum, tunc sensus fuit hæreticus: et sic intelligitur dictum Hieronymi : et præci- intelligitur dictum Hieronymi : et præci- pue in materia difficili, sicut de Trinitate pue in materia difficili, sicut de Trinitate et Incarnatione. et Incarnatione.

Et hæc de Eucharistia dicta sufficiant. Et hæc de Eucharistia dicta sufficiant.

400 400

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO XIV. DISTINCTIO XIV.

De sacramento pœnitentiæ. De sacramento pœnitentiæ.

A. De poenitentia. A. De poenitentia.

Post hæc de poenitentia agendum est. Poenitentia longe positis a Deo ne- Post hæc de poenitentia agendum est. Poenitentia longe positis a Deo ne- cessaria est, ut appropinquent. Est enim, ut ait Hieronymus, secunda ta- cessaria est, ut appropinquent. Est enim, ut ait Hieronymus, secunda ta- bula post naufragium: quia si quis vestem innocentiæ in baptismo per- bula post naufragium: quia si quis vestem innocentiæ in baptismo per- ceptam peccando corruperit, poenitentiæ remedio reparare potest. Prima ceptam peccando corruperit, poenitentiæ remedio reparare potest. Prima tabula est baptismus, ubi deponitur vetus homo, et induitur novus. Se- tabula est baptismus, ubi deponitur vetus homo, et induitur novus. Se- cunda, poenitentia, qua post lapsum resurgimus, dum vetustas reversa cunda, poenitentia, qua post lapsum resurgimus, dum vetustas reversa repellitur, et novitas perdita resumitur. Post baptismum prolapsi per po- repellitur, et novitas perdita resumitur. Post baptismum prolapsi per po- nitentiam renovari valent, sed non per baptismum. Licet homini sæpius nitentiam renovari valent, sed non per baptismum. Licet homini sæpius pœnitere, sed non baptizari. pœnitere, sed non baptizari.

Baptismus tantum est sacramentum: sed poenitentia dicitur et sacra- Baptismus tantum est sacramentum: sed poenitentia dicitur et sacra- mentum, et virtus mentis. Est enim poenitentia interior, et est poenitentia mentum, et virtus mentis. Est enim poenitentia interior, et est poenitentia exterior. Exterior, sacramentum est: interior, virtus mentis est : et utra- exterior. Exterior, sacramentum est: interior, virtus mentis est : et utra- que causa salutis est et justificationis. Utrum vero omnis exterior pœni- que causa salutis est et justificationis. Utrum vero omnis exterior pœni- tentia sit sacramentum, vel si non omnis, quæ hoc nomine censenda sit, tentia sit sacramentum, vel si non omnis, quæ hoc nomine censenda sit, consequenter investigabimus. A poenitentia coepit Joannis prædicatio di- consequenter investigabimus. A poenitentia coepit Joannis prædicatio di- centis Poenitentiam agite, appropinquavit enim regnum coelorum 2. Quod centis Poenitentiam agite, appropinquavit enim regnum coelorum 2. Quod autem præco docuit, illud post veritas prædicavit, exordium sumens ser- autem præco docuit, illud post veritas prædicavit, exordium sumens ser- monis a pœnitentia. Poenitentia dicitur a puniendo, qua quis punit illicita monis a pœnitentia. Poenitentia dicitur a puniendo, qua quis punit illicita quæ commisit. Pœnitentiæ virtus timore concipitur. Unde Isaias: A ti- quæ commisit. Pœnitentiæ virtus timore concipitur. Unde Isaias: A ti- more tuo, Domine, concepimus et peperimus spiritum salutis 3. more tuo, Domine, concepimus et peperimus spiritum salutis 3.

Est enim poenitentia, ut ait Ambrosius, mala præterita plangere, et Est enim poenitentia, ut ait Ambrosius, mala præterita plangere, et

1 S. HIERONYMUS, Comment. ad cap. 1 Isaiæ, et Epist. de Virginitate servanda. 1 S. HIERONYMUS, Comment. ad cap. 1 Isaiæ, et Epist. de Virginitate servanda.

2 Matth. 111, 2. 2 Matth. 111, 2.

3 Isa. xxvi, 18, juxta Septuaginta. Vulgata habet, yy.17 et 18: Sic facti sumus a facie tua, Domine. : 3 Isa. xxvi, 18, juxta Septuaginta. Vulgata habet, yy.17 et 18: Sic facti sumus a facie tua, Domine. : Concepimus, et quasi parturivimus, et peperimus spiritum. Concepimus, et quasi parturivimus, et peperimus spiritum.

IN IV SENTENT. DIST. XIV, A. IN IV SENTENT. DIST. XIV, A.

401 401

plangenda iterum non committere '. Item, Gregorius: Pœnitere est antea- plangenda iterum non committere '. Item, Gregorius: Pœnitere est antea- cta peccata deflere, et flenda non committere. Nam qui sic alia deplorat, ut cta peccata deflere, et flenda non committere. Nam qui sic alia deplorat, ut alia tamen committat, adhuc pœnitentiam agere aut ignorat, aut dissimu- alia tamen committat, adhuc pœnitentiam agere aut ignorat, aut dissimu- lat. Quid enim prodest si peccata luxuriæ quis defleat, et adhuc avaritiæ lat. Quid enim prodest si peccata luxuriæ quis defleat, et adhuc avaritiæ æstibus anhelet? æstibus anhelet?

His verbis quidam vehementius inhærentes, contendunt vere pœniten- His verbis quidam vehementius inhærentes, contendunt vere pœniten- tem ultra non posse peccare damnabiliter et si graviter peccaverit, veram tem ultra non posse peccare damnabiliter et si graviter peccaverit, veram non præcessisse pœnitentiam. Quod etiam aliis muniunt testimoniis. Ait non præcessisse pœnitentiam. Quod etiam aliis muniunt testimoniis. Ait enim Isidorus 2: Irrisor est et non pœnitens, qui adhuc agit quod pœni- enim Isidorus 2: Irrisor est et non pœnitens, qui adhuc agit quod pœni- tet: nec videtur Deum poscere subditus, sed subsannare superbus. Canis tet: nec videtur Deum poscere subditus, sed subsannare superbus. Canis reversus ad vomitum ³, et pœnitens ad peccatum. Multi lacrymas indesi- reversus ad vomitum ³, et pœnitens ad peccatum. Multi lacrymas indesi- nenter fundunt, et peccare non desinunt. Quosdam accipere lacrymas ad nenter fundunt, et peccare non desinunt. Quosdam accipere lacrymas ad poenitentiam cerno, et affectum pœnitentiæ non habere: quia inconstantia poenitentiam cerno, et affectum pœnitentiæ non habere: quia inconstantia mentis nunc recordatione peccati lacrymas fundunt, nunc reviviscente mentis nunc recordatione peccati lacrymas fundunt, nunc reviviscente usu, ea quæ fleverunt iterando committunt. Isaias de peccatoribus dicit: usu, ea quæ fleverunt iterando committunt. Isaias de peccatoribus dicit: Lavamini, mundi estote. Lavatur et mundus est qui et præterita plangit, Lavamini, mundi estote. Lavatur et mundus est qui et præterita plangit, et flenda iterum non committit. Lavatur, et non est mundus qui plangit et flenda iterum non committit. Lavatur, et non est mundus qui plangit quæ gessit, nec deserit, et post lacrymas ea quæ defleverat repetit. Item, quæ gessit, nec deserit, et post lacrymas ea quæ defleverat repetit. Item, Augustinus Inanis est pœnitentia, quam sequens culpa coinquinat. Nihil Augustinus Inanis est pœnitentia, quam sequens culpa coinquinat. Nihil prosunt lamenta, si replicantur peccata. Nihil valet veniam a malis. pos- prosunt lamenta, si replicantur peccata. Nihil valet veniam a malis. pos- cere, et mala denuo iterare . Item, Gregorius: Qui commissa plangit, nec cere, et mala denuo iterare . Item, Gregorius: Qui commissa plangit, nec tamen deserit, pœnæ graviori se subjicit °. Item, Ambrosius: Reperiuntur tamen deserit, pœnæ graviori se subjicit °. Item, Ambrosius: Reperiuntur qui sæpius agendam pœnitentiam putant qui luxuriantur in Christo. qui sæpius agendam pœnitentiam putant qui luxuriantur in Christo. Nam si vere in Christo pœnitentiam agerent, iterandam postea non puta- Nam si vere in Christo pœnitentiam agerent, iterandam postea non puta- rent quia sicut unum baptisma, ita est una poenitentia. His aliisque rent quia sicut unum baptisma, ita est una poenitentia. His aliisque pluribus utuntur in assertionem suæ opinionis. Sed Ambrosius dicit: pluribus utuntur in assertionem suæ opinionis. Sed Ambrosius dicit: Hæc vera poenitentia est, cessare a peccato. Et iterum, Magni profec- Hæc vera poenitentia est, cessare a peccato. Et iterum, Magni profec- tus est renuntiasse errori : imbutos enim vitiis animos exuere atque tus est renuntiasse errori : imbutos enim vitiis animos exuere atque emendare, virtutis est perfectæ et cœlestis gratiæ: et ideo sane ita diffiniri emendare, virtutis est perfectæ et cœlestis gratiæ: et ideo sane ita diffiniri potest Poenitentia est virtus qua commissa mala cum emendationis propo- potest Poenitentia est virtus qua commissa mala cum emendationis propo-