224 224
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.
Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, «Hæc verba et alia hujusmodi, etc. » ibi, «Hæc verba et alia hujusmodi, etc. » Tangit enim Magister duos errores, Tangit enim Magister duos errores, quorum primum determinat in hac dis- quorum primum determinat in hac dis- tinctione, reliquum autem in sequenti tinctione, reliquum autem in sequenti distinctione, quæ incipit ibi, Dist. X, A, distinctione, quæ incipit ibi, Dist. X, A, « Sunt item alii præcedentium insaniam « Sunt item alii præcedentium insaniam transcendentes, etc. » transcendentes, etc. »
Primus est, quod mali non recipiunt Primus est, quod mali non recipiunt corpus Christi et hunc destruit in Litte- corpus Christi et hunc destruit in Litte- ra, et solvit auctoritates præstantes occa- ra, et solvit auctoritates præstantes occa- sionem errandi, sicut patet in Littera. sionem errandi, sicut patet in Littera.
Utiliter autem quæruntur hic quin- Utiliter autem quæruntur hic quin- que quorum primum est, An mali ali- que quorum primum est, An mali ali- quid accipiant accedentes ad corpus Chri- quid accipiant accedentes ad corpus Chri- sti? et hæc est quæstio Litteræ. sti? et hæc est quæstio Litteræ.
Secundum, Utrum recipiant ad suam Secundum, Utrum recipiant ad suam damnationem, vel sine peccato ? damnationem, vel sine peccato ?
Tertium, Utrum mali recipientes Eu- Tertium, Utrum mali recipientes Eu- charistiam plus peccent sumendo corpus charistiam plus peccent sumendo corpus Domini, quam alio peccato peccando? Domini, quam alio peccato peccando?
Quartum, Utrum pollutus nocturna Quartum, Utrum pollutus nocturna pollutione, vel dormiens cum propria pollutione, vel dormiens cum propria uxore, possit percipere corpus Christi? uxore, possit percipere corpus Christi?
Quintum et ultimum, Utrum fœditas Quintum et ultimum, Utrum fœditas corporalis, ut menstruum vel fluxus se- corporalis, ut menstruum vel fluxus se- minis, impediat a perceptione corporis minis, impediat a perceptione corporis Christi, sicut quidam dicere videntur ? Christi, sicut quidam dicere videntur ?
ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.
An mali accedentes, aliquid accipiant An mali accedentes, aliquid accipiant corporis Christi? et, Quomodo maneat corporis Christi? et, Quomodo maneat in ipsis corpus Christi? in ipsis corpus Christi?
AD PRIMUM autem horum objicitur sic: AD PRIMUM autem horum objicitur sic: 1. Major est disconvenientia Christi ad 1. Major est disconvenientia Christi ad peccatum, quam ad corpus: sed non peccatum, quam ad corpus: sed non transit in corpus, ut habitum est supra : transit in corpus, ut habitum est supra :
ergo non transit in animam peccatricem : ergo non transit in animam peccatricem : ergo nihil percipit in sacramento: quia ergo nihil percipit in sacramento: quia statim evolat, ut dicunt quidam. statim evolat, ut dicunt quidam.
2. Item, Sapient. 1, 5: Spiritus san- 2. Item, Sapient. 1, 5: Spiritus san- ctus disciplinæ effugiet fictum : non est ctus disciplinæ effugiet fictum : non est autem minoris sanctitatis Christus quam autem minoris sanctitatis Christus quam Spiritus sanctus ergo etiam Christus Spiritus sanctus ergo etiam Christus effugiet eum ergo malus nihil percipit effugiet eum ergo malus nihil percipit de Christo in sacramento. de Christo in sacramento.
3. Item, Sapient. I, 4: In malevolam 3. Item, Sapient. I, 4: In malevolam animam non introibit sapientia, nec ha- animam non introibit sapientia, nec ha- bitabit in corpore subdito peccatis. Ergo bitabit in corpore subdito peccatis. Ergo nec in corpore nec in anima peccatoris nec in corpore nec in anima peccatoris remanet Christus: ergo discedit ab utro- remanet Christus: ergo discedit ab utro- que ergo nihil percipit quando accedit. que ergo nihil percipit quando accedit.
4. Item, Res hujus sacramenti excedit 4. Item, Res hujus sacramenti excedit rem aliorum sacramentorum, ut dicitur rem aliorum sacramentorum, ut dicitur in Littera, quia hic totus Christus sumitur in Littera, quia hic totus Christus sumitur et in aliis sacramentis percipitur secun- et in aliis sacramentis percipitur secun- dum effectum gratiæ: ergo minus vide- dum effectum gratiæ: ergo minus vide- tur, quod res aliorum sacramentorum tur, quod res aliorum sacramentorum discedant a peccatore, quam res hujus discedant a peccatore, quam res hujus sacramenti et discedunt, quia nihil de sacramenti et discedunt, quia nihil de re aliorum sacramentorum percipit : ergo re aliorum sacramentorum percipit : ergo et ab isto discedit: ergo nihil percipitur et ab isto discedit: ergo nihil percipitur a malis nisi tantum species exterior. a malis nisi tantum species exterior.
5. Item, Indecens et nocivum non est 5. Item, Indecens et nocivum non est opus sapientis : sed indecens est sapien- opus sapientis : sed indecens est sapien- tem esse in loco non competenti sibi: er- tem esse in loco non competenti sibi: er- go et nocivum si præsentia sua nocet et go et nocivum si præsentia sua nocet et non prodest si ergo hoc non facit sa- non prodest si ergo hoc non facit sa- piens, multo minus facit hoc sapientis- piens, multo minus facit hoc sapientis- simus Dominus Jesus Christus: sed in- simus Dominus Jesus Christus: sed in- decentissimus locus est peccator, et ite- decentissimus locus est peccator, et ite- rum præsentia sua noceret ei qui perci- rum præsentia sua noceret ei qui perci- pit: ergo videtur, quod subtrahit se, et pit: ergo videtur, quod subtrahit se, et non percipitur a peccatore. non percipitur a peccatore.
6. Item, Quod datum est ad peccati 6. Item, Quod datum est ad peccati deletionem, non debet augere peccatum : deletionem, non debet augere peccatum : perceptio autem Christi in sacramento ad perceptio autem Christi in sacramento ad deletionem peccati inventa est: ergo non deletionem peccati inventa est: ergo non augebit augeret autem si maneret: ergo augebit augeret autem si maneret: ergo videtur, quod Christus in speciebus non videtur, quod Christus in speciebus non manet quando percipiuntur a peccatore. manet quando percipiuntur a peccatore. 7. Item, Minor est disconvenientia 7. Item, Minor est disconvenientia Christi ad creaturam irrationalem quam Christi ad creaturam irrationalem quam ipse creavit, quam ad peccatorem: sed ipse creavit, quam ad peccatorem: sed non dicimus, quod brutum percipiat ip- non dicimus, quod brutum percipiat ip- sum in sacramento: ergo multo minus sum in sacramento: ergo multo minus
Sed contra. Sed contra.
Solutio. Solutio.
IN IV SENTENT. DIST. IX, B, ART. 7. IN IV SENTENT. DIST. IX, B, ART. 7.
percipit ipsum in sacramento peccator. percipit ipsum in sacramento peccator.
8. Item, Psal. XLIX, 16: Peccatori au- 8. Item, Psal. XLIX, 16: Peccatori au- tem dixit Deus: Quare tu enarras ju- tem dixit Deus: Quare tu enarras ju- stitias meas? et assumis testamentum stitias meas? et assumis testamentum meum per os tuum? Sed minor est laus meum per os tuum? Sed minor est laus Christi quam ipse Christus. Si ergo au- Christi quam ipse Christus. Si ergo au- fert laudem suam ab ore peccatoris, mul- fert laudem suam ab ore peccatoris, mul- to magis aufert seipsum. to magis aufert seipsum.
9. Item, Exod. xv1, 20, dicitur, quod 9. Item, Exod. xv1, 20, dicitur, quod qui contra præceptum Domini die non qui contra præceptum Domini die non debita, vel quantitate non debita, collegit debita, vel quantitate non debita, collegit manna, quod computruit et scaturivit manna, quod computruit et scaturivit vermibus ergo multo magis hoc erit vermibus ergo multo magis hoc erit verum de sacramento Eucharistiæ, quod verum de sacramento Eucharistiæ, quod incomparabiliter majoris sanctitatis est : incomparabiliter majoris sanctitatis est : ergo accipiens indigne, nihil accepit: sic- ergo accipiens indigne, nihil accepit: sic- ut accipiens putridum manna vel sca- ut accipiens putridum manna vel sca- tens vermibus, non accipiebat manna. tens vermibus, non accipiebat manna.
Verum istæ rationes et consimiles oc- Verum istæ rationes et consimiles oc- casionaverunt errorem qui inducitur in casionaverunt errorem qui inducitur in Littera, et auctoritates quas Magister Littera, et auctoritates quas Magister apponit et exponit. apponit et exponit.
SED CONTRA : SED CONTRA :
1. Dicit Hugo, quod quamdiu sensus 1. Dicit Hugo, quod quamdiu sensus corporalis afficitur, præsentia corporalis corporalis afficitur, præsentia corporalis non tollitur: sed in ore peccatoris sensus non tollitur: sed in ore peccatoris sensus corporalis afficitur manentibus speciebus: corporalis afficitur manentibus speciebus: ergo non tollitur præsentia corporalis. ergo non tollitur præsentia corporalis.
2. Item, Si peccatum percipientis fugit 2. Item, Si peccatum percipientis fugit Deus, tunc multo magis peccatum fugit Deus, tunc multo magis peccatum fugit conficientis et consecrantis: ergo secun- conficientis et consecrantis: ergo secun- dum hoc mali sacerdotes non possent dum hoc mali sacerdotes non possent conficere corpus Christi, quod est falsum. conficere corpus Christi, quod est falsum.
3. Item, Cum nemo sciat, utrum odio 3. Item, Cum nemo sciat, utrum odio vel amore dignus sit, nemo sciret se- vel amore dignus sit, nemo sciret se- cundum hoc, utrum perciperet sacramen- cundum hoc, utrum perciperet sacramen- tum vel non et sic generaretur maxima tum vel non et sic generaretur maxima dubitatio circa id quod præcipuum est in dubitatio circa id quod præcipuum est in fide, quod stultum est dicere. fide, quod stultum est dicere.
4. Item, Quæ esset ratio, quod recede- 4. Item, Quæ esset ratio, quod recede- ret? peccatum enim percipientis non in- ret? peccatum enim percipientis non in- cidit in Christum, et non est alia causa: cidit in Christum, et non est alia causa: ergo non evolat a speciebus, ut quidam ergo non evolat a speciebus, ut quidam minus caute dixerunt quandoque. minus caute dixerunt quandoque.
SOLUTIO. Absque omni ambiguitate te- SOLUTIO. Absque omni ambiguitate te- nendum et sentiendum est, quod mali nendum et sentiendum est, quod mali
Eccle. IX, 1 Nescit homo utrum amore an Eccle. IX, 1 Nescit homo utrum amore an
XXIX XXIX
225 225
accipiunt in sacramento verum corpus accipiunt in sacramento verum corpus Christi, quod de Virgine traxit, et quod Christi, quod de Virgine traxit, et quod in cruce pependit, et non evolat nisi in cruce pependit, et non evolat nisi quando de speciebus panis et vini nihil quando de speciebus panis et vini nihil amplius manet, sed quando totum trans- amplius manet, sed quando totum trans- ivit in alium humorem quod erat in ivit in alium humorem quod erat in speciebus, scilicet color, sapor, quantitas. speciebus, scilicet color, sapor, quantitas. et sic de aliis: tunc enim sensus qui spe- et sic de aliis: tunc enim sensus qui spe- ciebus afficiebatur, desinit, et tunc præ- ciebus afficiebatur, desinit, et tunc præ- sentia corporalis desinit, ut dicit Hugo. sentia corporalis desinit, ut dicit Hugo.
AD PRIMUM ergo dicendum, quod Chri- AD PRIMUM ergo dicendum, quod Chri- stus non transit a corpore percipientis, stus non transit a corpore percipientis, sed non transit in corpus. Aliud enim est sed non transit in corpus. Aliud enim est a corpore, et aliud in corpus transire : et a corpore, et aliud in corpus transire : et bene concedo, quod non transit in ani- bene concedo, quod non transit in ani- mam per gratiam, tamen habetur præ- mam per gratiam, tamen habetur præ- sentia sui in sacramento: quamdiu spe- sentia sui in sacramento: quamdiu spe- cies sacramentales sunt in corpore perci- cies sacramentales sunt in corpore perci- pientis. pientis.
Ad 1. Ad 1.
AD ALIUD dicendum, quod Christus ef- Ad 2. AD ALIUD dicendum, quod Christus ef- Ad 2. fugit fictum quoad inhabitationem per fugit fictum quoad inhabitationem per gratiam, et ita intelligitur illud verbum : gratiam, et ita intelligitur illud verbum : sed propter efficaciam sacramenti non sed propter efficaciam sacramenti non effugit sacramentum in quocumque sit effugit sacramentum in quocumque sit loco, quia sacramentum semper retinet loco, quia sacramentum semper retinet propriam sanctitatem, et immunditia lo- propriam sanctitatem, et immunditia lo- ci in quo est sacramentum, non abolet ci in quo est sacramentum, non abolet
cam. cam.
AD ALIUD dicendum, quod hoc etiam AD ALIUD dicendum, quod hoc etiam intelligitur per inhabitantem gratiam, et intelligitur per inhabitantem gratiam, et non de recessu Christi a speciebus sacra- non de recessu Christi a speciebus sacra- menti: menti:
AD ALIUD dicendum, quod res hujus AD ALIUD dicendum, quod res hujus sacramenti rem aliorum excedit: tamen sacramenti rem aliorum excedit: tamen non est simile: quia locus rei sacramen- non est simile: quia locus rei sacramen- torum aliorum est anima suscipientis : torum aliorum est anima suscipientis : et ideo non fit res in anima habente con- et ideo non fit res in anima habente con- trarietatem ad rem aliorum sacramento- trarietatem ad rem aliorum sacramento- rum sed locus rei hujus sacramenti, non rum sed locus rei hujus sacramenti, non est in anima, sed potius species sacra- est in anima, sed potius species sacra- mentales et ideo illis formis manenti- mentales et ideo illis formis manenti- bus, ubicumque sint, est in eis Christus. bus, ubicumque sint, est in eis Christus. Habet tamen hoc sacramentum etiam Habet tamen hoc sacramentum etiam aliam rem, ut supra dictum est : et hæc aliam rem, ut supra dictum est : et hæc non est in peccatore, quia illa est gratia. non est in peccatore, quia illa est gratia.
AD ALIUD dicendum, quod illud non est AD ALIUD dicendum, quod illud non est indecens nec nocivum nisi per accidens: indecens nec nocivum nisi per accidens:
odio dignus sil. odio dignus sil.
13 13
Ad 3. Ad 3.
Ad 4. Ad 4.
Ad b Ad b
Ad 6. Ad 6.
Ad 7. Ad 7.
Ad 8. Ad 8.
226 226
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
indecens non est: quia jam ostensum indecens non est: quia jam ostensum est, quod locus Christi non est anima pec- est, quod locus Christi non est anima pec- catoris, sed species sanctissimorum sym- catoris, sed species sanctissimorum sym- bolorum in quibus percipitur Christus: bolorum in quibus percipitur Christus: quod autem species sit in hoc loco vel in quod autem species sit in hoc loco vel in illo, fit ab ordinatione usus sacramenti, illo, fit ab ordinatione usus sacramenti, qui præsto est omnibus. Et in hoc con- qui præsto est omnibus. Et in hoc con- sideratur magna benignitas Domini, com- sideratur magna benignitas Domini, com- muniter sacramentum suum omnibus muniter sacramentum suum omnibus concedentis ad usum. Quod autem nocet, concedentis ad usum. Quod autem nocet, hoc est per accidens, in quantum sibi ali- hoc est per accidens, in quantum sibi ali- quis præstat causam nocumenti: sicut quis præstat causam nocumenti: sicut etiam est de cibo corporali, qui sumitur etiam est de cibo corporali, qui sumitur ad utilitatem si autem sumpto cibo su- ad utilitatem si autem sumpto cibo su- mat aliquid quod non permittit cibum mat aliquid quod non permittit cibum digeri vel emitti, putrescit cibus, et læ- digeri vel emitti, putrescit cibus, et læ- ditur corpus. ditur corpus.
AD ALIUD dicendum, quod sacramen- AD ALIUD dicendum, quod sacramen- tum de se semper valet contra peccatum : tum de se semper valet contra peccatum : et si nocet, hoc est ex causa suscipientis, et si nocet, hoc est ex causa suscipientis, ut jam dictum est. ut jam dictum est.
AD ALIUD dicendum, quod secundum AD ALIUD dicendum, quod secundum aliquid est major convenientia in illa pro- aliquid est major convenientia in illa pro- portione, secundum aliquid est minor. Si portione, secundum aliquid est minor. Si enim comparatur natura ad naturam, enim comparatur natura ad naturam, major est convenientia hominis peccato- major est convenientia hominis peccato- ris cum Deo, et sacramentis, quam bruti: ris cum Deo, et sacramentis, quam bruti: quia brutum in signis sacramentalibus quia brutum in signis sacramentalibus nihil suspicit seu percipit, nec intelligit : nihil suspicit seu percipit, nec intelligit : sed homo etiam peccator ad minus ratio- sed homo etiam peccator ad minus ratio- ne movetur et fide ex signo in signatum. ne movetur et fide ex signo in signatum. Si autem attenditur inidoneitas quæ est Si autem attenditur inidoneitas quæ est ex parte peccati, tunc major est discon- ex parte peccati, tunc major est discon- venientia sed hoc non impedit, quia venientia sed hoc non impedit, quia non attingit ad Christum cujus locus non attingit ad Christum cujus locus proprius est non anima suscipientis in proprius est non anima suscipientis in peccato, sed potius species sacramentales: peccato, sed potius species sacramentales: sed bene impedit effectum gratiæ, quia sed bene impedit effectum gratiæ, quia locus gratiæ est anima, quæ peccato in- locus gratiæ est anima, quæ peccato in- formata non est susceptibilis gratiæ. formata non est susceptibilis gratiæ.
AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile de laude et corpore Christi in sa- mile de laude et corpore Christi in sa- cramento: quia cum laus sit præconium cramento: quia cum laus sit præconium virtutis alicujus, aliquid est nostrum: virtutis alicujus, aliquid est nostrum: actus enim præconii elicitur a libero ar- actus enim præconii elicitur a libero ar- bitrio et ex parte illa potest esse fœda bitrio et ex parte illa potest esse fœda in ore peccatoris: sed de sacramento in ore peccatoris: sed de sacramento nihil est nostrum, sed totum est virtutis nihil est nostrum, sed totum est virtutis divinæ et ideo a nullo tollitur, sed in divinæ et ideo a nullo tollitur, sed in
omnibus in communi datur usus: ipsi omnibus in communi datur usus: ipsi autem videant qualiter utantur. autem videant qualiter utantur.
AD ULTIMUM dicendum, quod manna AD ULTIMUM dicendum, quod manna non continebat Christum : unde putre- non continebat Christum : unde putre- factio mannatis significat nocumentum factio mannatis significat nocumentum quod nos facimus nobis, Eucharistiam quod nos facimus nobis, Eucharistiam indigne percipiendo, et non significat indigne percipiendo, et non significat corruptionem Christi. corruptionem Christi.
ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.
An mali percipiant corpus Christi ? An mali percipiant corpus Christi ?
Secundo quæritur, An mali corpus Secundo quæritur, An mali corpus Christi percipiant ad suam damnatio- Christi percipiant ad suam damnatio-
nem ? nem ?
Videtur autem, quod non : Videtur autem, quod non :
1. Ponamus enim, quod aliquis sit in 1. Ponamus enim, quod aliquis sit in peccato mortali, et ignoret illud, hoc peccato mortali, et ignoret illud, hoc enim possibile est. Inde sic procedo: enim possibile est. Inde sic procedo: Ignorans morbum minus dispositus est Ignorans morbum minus dispositus est ad sanitatem, ad sanitatem, quam sciens morbum quam sciens morbum suum ergo a quo non prohibetur igno- suum ergo a quo non prohibetur igno- rans, ab eodem multo magis non prohi- rans, ab eodem multo magis non prohi- betur sciens sed ignoranter in peccato betur sciens sed ignoranter in peccato mortali existens, non prohibetur ergo mortali existens, non prohibetur ergo nec scienter existens in peccato a corpo- nec scienter existens in peccato a corpo- re Christi prohiberi debet. re Christi prohiberi debet.
2. Item, Glossa super epistolam ad Ro- 2. Item, Glossa super epistolam ad Ro- man. 11, 4 : « Gravissime peccas, quia man. 11, 4 : « Gravissime peccas, quia ignoras. » Ergo ignorantia potius facit ignoras. » Ergo ignorantia potius facit ad peccati aggravationem, quam ad me- ad peccati aggravationem, quam ad me- dicinam ergo iterum a quo arcetur dicinam ergo iterum a quo arcetur ignorans, non debet arceri sciens. ignorans, non debet arceri sciens.
3. Item, Dato etiam, quod ignorantia 3. Item, Dato etiam, quod ignorantia excuset a tanto, et non a toto, sicut ab excuset a tanto, et non a toto, sicut ab omnibus dicitur, et scientia aggravet : omnibus dicitur, et scientia aggravet : non se habebunt scientia et ignorantia ad non se habebunt scientia et ignorantia ad peccatum, nisi sicut circumstantiæ: er- peccatum, nisi sicut circumstantiæ: er- go per ipsas non distabit peccatum a go per ipsas non distabit peccatum a peccato in infinitum, sicut differunt ve- peccato in infinitum, sicut differunt ve- niale et mortale. Si ergo in aliquo casu niale et mortale. Si ergo in aliquo casu ignorans non arcetur a communione, in ignorans non arcetur a communione, in eodem peccato non debet prohiberi sciens, eodem peccato non debet prohiberi sciens, ut videtur. ut videtur.
Ad 9 Ad 9
IN IV SENTENT. DIST. IX, B, ART. 8. IN IV SENTENT. DIST. IX, B, ART. 8.
4. Item, Alia via videtur concludi 4. Item, Alia via videtur concludi idem quia quanto aliquis plus infirma- idem quia quanto aliquis plus infirma- tur, tanto magis opus habet medicina, et tur, tanto magis opus habet medicina, et propter infirmitatem corporis a medicina propter infirmitatem corporis a medicina non arcetur ergo similiter fit de medici- non arcetur ergo similiter fit de medici- na spirituali, magis ægrotus in peccato na spirituali, magis ægrotus in peccato præcipue debet uti medicina: ergo præ- præcipue debet uti medicina: ergo præ- cipue debet uti communione in qua con- cipue debet uti communione in qua con- tinetur similis medicina. tinetur similis medicina.
3. Item, Augustinus facit divisionem 3. Item, Augustinus facit divisionem bonorum scilicet in summa, quibus recte bonorum scilicet in summa, quibus recte vivitur, et quibus nemo male utitur : et vivitur, et quibus nemo male utitur : et in media sine quibus recte vivi non pot- in media sine quibus recte vivi non pot- est, quibus tamen male uti potest: et in est, quibus tamen male uti potest: et in infima, sine quibus recte vivi potest, qui- infima, sine quibus recte vivi potest, qui- bus tamen bene uti potest. Et exemplum bus tamen bene uti potest. Et exemplum primi dat virtutes, secundi vires animæ primi dat virtutes, secundi vires animæ rationalis, tertii autem species quorum- rationalis, tertii autem species quorum- libet corporum. Cum corpus Christi non libet corporum. Cum corpus Christi non possit esse nisi de primis bonis, eo quod possit esse nisi de primis bonis, eo quod ipsum non est inferius aliquo bono ipsum non est inferius aliquo bono creator, videtur quod corpore Christi creator, videtur quod corpore Christi nullus male uti potest: ergo nec pecca- nullus male uti potest: ergo nec pecca- tor quo autem quis bene utitur, eo non tor quo autem quis bene utitur, eo non peccat ergo peccator non peccat, su- peccat ergo peccator non peccat, su- mendo corpus Christi. mendo corpus Christi.
: :
6. Item, Major est divinitas Christi, 6. Item, Major est divinitas Christi, quam corpus ejus vel humanitas ipsius: quam corpus ejus vel humanitas ipsius: sed a deitatis accessu non prohibetur, sed a deitatis accessu non prohibetur, sed potius monetur ad hoc: nec etiam sed potius monetur ad hoc: nec etiam ipsa deitas se subtrahit ei, imo continet ipsa deitas se subtrahit ei, imo continet eum, et in eo est, ut prius, essentialiter, eum, et in eo est, ut prius, essentialiter, præsentialiter, et potentialiter: ergo vi- præsentialiter, et potentialiter: ergo vi- detur, quod multo minus arcendus sit a detur, quod multo minus arcendus sit a communione corporis et sanguinis Christi. communione corporis et sanguinis Christi.
7. Item, Si propter peecatum aliquis 7. Item, Si propter peecatum aliquis arcetur a communione, tunc videtur se- arcetur a communione, tunc videtur se- qui, quod nullo modo homo permitten- qui, quod nullo modo homo permitten- dus sit communicare: quia sicut dicitur, dus sit communicare: quia sicut dicitur, Eccle. ix, 1 Nescit homo utrum amore Eccle. ix, 1 Nescit homo utrum amore an odio dignus sit. Ergo dubitat: dubius an odio dignus sit. Ergo dubitat: dubius autem non se debet committere discrimi- autem non se debet committere discrimi- ni ergo non debet communicare, quod ni ergo non debet communicare, quod nullus dicit ergo nec peccator aliquis nullus dicit ergo nec peccator aliquis est a communione arcendus. est a communione arcendus.
8. Item, Ad idem objicitur alio modo 8. Item, Ad idem objicitur alio modo sic Qui indigne accedit, indignus acce- sic Qui indigne accedit, indignus acce- dit, et non convertitur: ergo indignum dit, et non convertitur: ergo indignum accedere sequitur ad indigne acedere: in accedere sequitur ad indigne acedere: in
227 227
talibus autem accidens quod sequitur ad talibus autem accidens quod sequitur ad antecedens, sequitur ad consequens, antecedens, sequitur ad consequens, præcipue in accidentibus individuis: præcipue in accidentibus individuis: sicut si homo est albus, animal est al- sicut si homo est albus, animal est al- bum ergo si accedens indigne, peccat bum ergo si accedens indigne, peccat mortaliter et indignus accedens, peccat mortaliter et indignus accedens, peccat mortaliter sed hoc est falsum: quia mortaliter sed hoc est falsum: quia secundum hoc ignoranter accedens in secundum hoc ignoranter accedens in peccato mortali, peccat mortaliter: ergo peccato mortali, peccat mortaliter: ergo et hoc falsum, quod indigne accedens et hoc falsum, quod indigne accedens peccat mortaliter. peccat mortaliter.
. .
: :
9. Item, Album et non apparens verius 9. Item, Album et non apparens verius participat albedinem, quam apparens al- participat albedinem, quam apparens al- bum et non existens: credens autem se bum et non existens: credens autem se in mortali peccato esse, non autem exi- in mortali peccato esse, non autem exi- stens, et existens in peccato, nec tamen stens, et existens in peccato, nec tamen credens se esse, habent se sicut in veri- credens se esse, habent se sicut in veri- tate album non apparens, et apparens tate album non apparens, et apparens album non autem existens: ergo cum album non autem existens: ergo cum verius sit in peccato existens et non cre- verius sit in peccato existens et non cre- dens, quam credens et non existens et dens, quam credens et non existens et cum existens et non credens non arcea- cum existens et non credens non arcea- tur, videtur quod credens et non exi- tur, videtur quod credens et non exi- stens non arceri debet: et sic nullus acce- stens non arceri debet: et sic nullus acce- dendo fit indignus et sic nullus arcen- dendo fit indignus et sic nullus arcen- dus esset, ut videtur. dus esset, ut videtur.
SED CONTRA : SED CONTRA :
1. Qui indigne accedit, indignus accedit, 1. Qui indigne accedit, indignus accedit, sed non convertitur: ergo cum opposito sed non convertitur: ergo cum opposito antecedentis verificatur consequens : er- antecedentis verificatur consequens : er- go aliquis accedit indignus, et non indi- go aliquis accedit indignus, et non indi- gne hoc autem non potest esse nisi non gne hoc autem non potest esse nisi non habens conscientiam peccati, et tamen habens conscientiam peccati, et tamen existens in peccato: ergo talis non est existens in peccato: ergo talis non est arcendus a communione, cum tamen in- arcendus a communione, cum tamen in- digne accedens arcendus sit. digne accedens arcendus sit.
2. Item, Peccaret graviter, qui corpus 2. Item, Peccaret graviter, qui corpus Christi projiceret in lutum : ergo cum Christi projiceret in lutum : ergo cum vilius lutum sit spirituale quam corpora- vilius lutum sit spirituale quam corpora- le, multo magis peccat projiciens in la- le, multo magis peccat projiciens in la- trinam spiritualem quam corporalem : trinam spiritualem quam corporalem : latrina autem spiritualis est peccator non latrina autem spiritualis est peccator non pœnitens ergo talis peccat sumendo Eu- pœnitens ergo talis peccat sumendo Eu- charistiam. charistiam.
: :
3. Item, Existens in peccato mortali 3. Item, Existens in peccato mortali scienter, et non pœnitens, etiam prohi- scienter, et non pœnitens, etiam prohi- betur a contactu altaris : ergo multo betur a contactu altaris : ergo multo magis arcendus est a communione cor- magis arcendus est a communione cor- poris et sanguinis Domini. poris et sanguinis Domini.
Sed contra. Sed contra.
Quæst. Quæst.
Sed contra. Sed contra.
228 228
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
4. Item, Joan. XIII, 27, de Juda dici- 4. Item, Joan. XIII, 27, de Juda dici- tur, quod erat in proposito peccandi, tur, quod erat in proposito peccandi, et post buccellam, introivit in eum Sa- et post buccellam, introivit in eum Sa- tanas ergo communio auxit in eo pec- tanas ergo communio auxit in eo pec- catum ergo non debet communicare. catum ergo non debet communicare.
5. Item, Luc. xvIII, 13, laudatur Pu- 5. Item, Luc. xvIII, 13, laudatur Pu- blicamus, quia nolebat nec oculos ad cœ- blicamus, quia nolebat nec oculos ad cœ- lum levare ergo multo magis laudare- lum levare ergo multo magis laudare- tur si non communicaret: quia in infini- tur si non communicaret: quia in infini- tum majoris dignitatis est corpus Christi tum majoris dignitatis est corpus Christi quam coelum et tamen ille Publicanus quam coelum et tamen ille Publicanus fuit pœnitens ergo multo magis si debet fuit pœnitens ergo multo magis si debet abstrahere peccator non pœnitens a com- abstrahere peccator non pœnitens a com- munione. munione.
JUXTA hoc ulterius quæritur de eo cu- JUXTA hoc ulterius quæritur de eo cu- jus peccatum est occultum, et non habet jus peccatum est occultum, et non habet gratiam ut proponat dimittere, utrum in gratiam ut proponat dimittere, utrum in Pascha debeat communicare? Pascha debeat communicare?
Videtur, quod sic: quia Videtur, quod sic: quia
1. Cum præceptum sit omnibus fideli- 1. Cum præceptum sit omnibus fideli- bus communicare, tunc etiam facere bus communicare, tunc etiam facere confessionem tenetur et communicare confessionem tenetur et communicare iste, et scandalizat Ecclesiam si non iste, et scandalizat Ecclesiam si non communicat: tenetur autem non scan- communicat: tenetur autem non scan- dalizare ergo tenetur communicare, ut dalizare ergo tenetur communicare, ut videtur. videtur.
2. Item, Si non communicat, per hoc 2. Item, Si non communicat, per hoc proditur peccatum suum, et efficitur in- proditur peccatum suum, et efficitur in- famis. Dicit autem Hieronymus, quod famis. Dicit autem Hieronymus, quod crudelis est qui famam negligit: ergo crudelis est qui famam negligit: ergo cum non possit retinere famam nisi com- cum non possit retinere famam nisi com- municando, videtur quod debeat com- municando, videtur quod debeat com- municare. municare.
3. Item, Habens peccatum non noto- 3. Item, Habens peccatum non noto- rium potest prædicare si sit necesse, et rium potest prædicare si sit necesse, et alios quosdam spirituales actus facere : alios quosdam spirituales actus facere : ergo a simili videtur etiam, quod com- ergo a simili videtur etiam, quod com- municare. municare.
SED CONTRA: SED CONTRA:
1. Peccatum Judæ fuit notorium, et 1. Peccatum Judæ fuit notorium, et tamen dicitur, quod post buccellam, in- tamen dicitur, quod post buccellam, in- troivit in eam Satanas: ergo communi- troivit in eam Satanas: ergo communi- cans in peccato occulto peccat mortali cans in peccato occulto peccat mortali ter, ut videtur. ter, ut videtur.
2. Item, I ad Corinth. x, 21: Non pot- 2. Item, I ad Corinth. x, 21: Non pot- estis mensæ Domini participes esse et men- estis mensæ Domini participes esse et men-
1 Cf. II Sententiarum, Dist. XXII. Tom. 1 Cf. II Sententiarum, Dist. XXII. Tom.
sæ dæmoniorum. Peccator autem occultus sæ dæmoniorum. Peccator autem occultus particeps est mensæ dæmoniorum. Ergo particeps est mensæ dæmoniorum. Ergo non debet participare mensæ Domini. non debet participare mensæ Domini.
SOLUTIO. Dicendum, quod existens in SOLUTIO. Dicendum, quod existens in peccato mortali et scienter, non debet peccato mortali et scienter, non debet communicare aliqua ratione, etiamsi per communicare aliqua ratione, etiamsi per excommunicationem cogeretur : quia in- excommunicationem cogeretur : quia in- dignus est et indigne accedit, ut Judas: dignus est et indigne accedit, ut Judas: et hoc satis confirmatur ex duobus ver- et hoc satis confirmatur ex duobus ver- bis, I ad Corinth. x1, 29, ubi in uno loco bis, I ad Corinth. x1, 29, ubi in uno loco dicit Qui enim manducat et bibit indi- dicit Qui enim manducat et bibit indi- gne, judicium sibi manducat et bibit. gne, judicium sibi manducat et bibit. Et in alio loco dicit, y. 27: Reus erit. Et in alio loco dicit, y. 27: Reus erit. corporis et sanguinis Domini. Et Glossa corporis et sanguinis Domini. Et Glossa distinguit ibi triplicem indignitatem, sci- distinguit ibi triplicem indignitatem, sci- licet quod indignus est qui non credit: licet quod indignus est qui non credit: aut qui aliter celebrat sacramentaliter, aut qui aliter celebrat sacramentaliter, quam institutum sit aut qui indevotus quam institutum sit aut qui indevotus accedit. accedit.
Et accipitur numerus harum indigni- Et accipitur numerus harum indigni- tatum sic Duo sunt quæ faciunt di- tatum sic Duo sunt quæ faciunt di- gnum, et tertium est effectus utriusque. gnum, et tertium est effectus utriusque. Primum est fides, quæ est fundamentum Primum est fides, quæ est fundamentum ædificii spiritualis et a privatione hujus ædificii spiritualis et a privatione hujus sumitur indignitas prima. Secundum est sumitur indignitas prima. Secundum est charitas operosa et implens legem. Ad charitas operosa et implens legem. Ad Roman. XIII, 10: Plenitudo legis est di- Roman. XIII, 10: Plenitudo legis est di- lectio. Et ab hujus privatione sumitur in- lectio. Et ab hujus privatione sumitur in- dignitas tertia, quæ est cum aliquis in- dignitas tertia, quæ est cum aliquis in- devotus accedit: indevotio enim ponit devotus accedit: indevotio enim ponit hic remorsum conscientiæ ex peccato hic remorsum conscientiæ ex peccato existente vel credito in conscientia cum existente vel credito in conscientia cum proposito non recedendi a peccato illo. proposito non recedendi a peccato illo. Tertium quod est effectus utriusque, Tertium quod est effectus utriusque, est unio et consensus cum corpore est unio et consensus cum corpore Christi mystico: qui enim communicat, Christi mystico: qui enim communicat, communis est, et a communione capi- communis est, et a communione capi- tis accipit refectionem : et a privatione tis accipit refectionem : et a privatione hujus sumitur secunda indignitas, quæ hujus sumitur secunda indignitas, quæ est in schismaticis, qui non servant ri- est in schismaticis, qui non servant ri- tum statutum in sacramentis celebran- tum statutum in sacramentis celebran- dis a Domino fet ab Ecclesia. dis a Domino fet ab Ecclesia.
His habitis, His habitis,
DICENDUM ad primum, quod ignorantia DICENDUM ad primum, quod ignorantia duplex est, ut dictum est in libro secun- duplex est, ut dictum est in libro secun- do Sententiarum 1, universalis, et parti- do Sententiarum 1, universalis, et parti-
XXVII hujusce novæ editionis. XXVII hujusce novæ editionis.
Solut Solut
Ad 2. Ad 2.
Ad 3. Ad 3.
Ad 4. Ad 4.
IN IV SENTENT. DIST. IX, B, ART. 8. IN IV SENTENT. DIST. IX, B, ART. 8.
cularissive juris, et facti. Ignorantia cularissive juris, et facti. Ignorantia autem particularis excusat a toto, et talis autem particularis excusat a toto, et talis est in eo qui sentit quod peccavit, reco- est in eo qui sentit quod peccavit, reco- gitando annos suos in amaritudine ani- gitando annos suos in amaritudine ani- mæ suæ, et aliquid remansit oblitum, mæ suæ, et aliquid remansit oblitum, quod tamen forte si recoleret non di- quod tamen forte si recoleret non di- mitteret objectio autem procedit de mitteret objectio autem procedit de ignorantia juris, et ideo non valet. Vel ignorantia juris, et ideo non valet. Vel dicatur melius, quod licet ignorans exi- dicatur melius, quod licet ignorans exi- stens in peccato minus sit dispositus ad stens in peccato minus sit dispositus ad sanitatem, magis tamen idoneus est ad sanitatem, magis tamen idoneus est ad actum communicandi, propterea quod actum communicandi, propterea quod non contemnit, sed credens se esse con- non contemnit, sed credens se esse con- temnit et ideo eo ipso efficitur indi- temnit et ideo eo ipso efficitur indi- gnus. gnus.
AD ALIUD dicendum, quod gravissime, AD ALIUD dicendum, quod gravissime, id est, periculosissime peccat ignorans : id est, periculosissime peccat ignorans : quia non quærit medicum: sed tamen quia non quærit medicum: sed tamen contemptus non est par, quia in igno- contemptus non est par, quia in igno- rante nullus est, sed in opinante magnus rante nullus est, sed in opinante magnus contemptus est. contemptus est.
AD ALIUD dicendum, quod scientia et AD ALIUD dicendum, quod scientia et ignorantia secundum se considerata, non ignorantia secundum se considerata, non faciunt istam differentiam peccatorum : faciunt istam differentiam peccatorum : sed potius contemptus adjunctus scien- sed potius contemptus adjunctus scien- tiæ, qui est novum genus peccati: et tiæ, qui est novum genus peccati: et ideo non attribuitur hoc scientiæ nisi per ideo non attribuitur hoc scientiæ nisi per accidens. accidens.
AD ALIUD dicendum, quod etiam illud AD ALIUD dicendum, quod etiam illud in simili falsum est: quia tanta potest in simili falsum est: quia tanta potest esse vis morbi, quod non datur medici- esse vis morbi, quod non datur medici- na purgativa, sed tantum præservatur ab na purgativa, sed tantum præservatur ab omnibus natura nocivis, et confortatur omnibus natura nocivis, et confortatur ad pugnam morbi sustinendam: et ita ad pugnam morbi sustinendam: et ita fit peccatori consulitur enim peccatori, fit peccatori consulitur enim peccatori, quod abstineat ab omnibus peccatis, vel quod abstineat ab omnibus peccatis, vel saltem quibusdam, et faciat interim quid- saltem quibusdam, et faciat interim quid- quid boni potest, ut Deus cor suum illu- quid boni potest, ut Deus cor suum illu-
stret. stret.
: :
Adhuc autem, Etiamsi sic esset de Adhuc autem, Etiamsi sic esset de morbo corporali, non tamen oporteret, morbo corporali, non tamen oporteret, quod sic omnino esset de morbo spiri- quod sic omnino esset de morbo spiri- tuali quia non omnino se habet medi- tuali quia non omnino se habet medi- cina ad morbum spiritualem, sicut se cina ad morbum spiritualem, sicut se habet ad morbum corporalem: et hoc habet ad morbum corporalem: et hoc quidem a principio libri determinatum quidem a principio libri determinatum est quia spiritualis operatur tantum vo- est quia spiritualis operatur tantum vo-
1 Eccle. IX, 1 Eccle. IX,
1. 1.
229 229
luntate, corporalis autem necessitate cum luntate, corporalis autem necessitate cum natura. Et ideo accipiendo corporalem natura. Et ideo accipiendo corporalem medicinam, si bona est, et recte data, medicinam, si bona est, et recte data, non incidit in aliud genus morbi sed non incidit in aliud genus morbi sed accipiendo spiritualem medicinam, cum accipiendo spiritualem medicinam, cum libera sit voluntas, et contemnere possit libera sit voluntas, et contemnere possit per indevotionem præparationis, in no- per indevotionem præparationis, in no- vum genus peccati potest incidere: et vum genus peccati potest incidere: et sibi efficitur malum quod in se est bo- sibi efficitur malum quod in se est bo- num, ut dicit Augustinus in Littera num, ut dicit Augustinus in Littera ejusdem capituli. ejusdem capituli.
Ad aliud dicendum, quod licet corpus Ad aliud dicendum, quod licet corpus Christi sit majus bonum omni bono cre- Christi sit majus bonum omni bono cre- ato, præcipue secundum quod est in sa- ato, præcipue secundum quod est in sa- cramento, quia ibi est per corpus et ani- cramento, quia ibi est per corpus et ani- mam et deitatem : non tamen opor- mam et deitatem : non tamen opor- tet, quod eodem modo se habeat ad ac- tet, quod eodem modo se habeat ad ac- ctum liberi arbitrii ordinandum, sicut fa- ctum liberi arbitrii ordinandum, sicut fa- cit virtus. Unde quod virtus dicitur cit virtus. Unde quod virtus dicitur summum bonum, hoc non est intelli- summum bonum, hoc non est intelli- gendum simpliciter, sed secundum com- gendum simpliciter, sed secundum com- parationem ad actus bonæ vitæ in his parationem ad actus bonæ vitæ in his quæ bona participative dicuntur : quod quæ bona participative dicuntur : quod etiam dicitur, quo recte vivitur, et nemo etiam dicitur, quo recte vivitur, et nemo male utitur, hoc non est ex hoc quod male utitur, hoc non est ex hoc quod sit summum bonum, sed ex hoc quod sit summum bonum, sed ex hoc quod informando ordinat et perficit liberum informando ordinat et perficit liberum arbitrium in bonum et hoc modo non arbitrium in bonum et hoc modo non informat liberum arbitrium Christus per- informat liberum arbitrium Christus per- ceptus in sacramento, et ideo usus bo- ceptus in sacramento, et ideo usus bo- ni nobis potest esse malus et hoc non ni nobis potest esse malus et hoc non impedit quin sit majus bonum quam vir- impedit quin sit majus bonum quam vir-
tus. tus.
: :
AD ALIUD dicendum, quod divinitas AD ALIUD dicendum, quod divinitas Christi major est humanitate Christi, sed Christi major est humanitate Christi, sed non est contemptus aliquis respectu con- non est contemptus aliquis respectu con- tinentiæ et præsentiæ deitatis in nobis, tinentiæ et præsentiæ deitatis in nobis, sed potius est de pœna imperfectionis sed potius est de pœna imperfectionis naturæ creatæ indigentis Creatore ut naturæ creatæ indigentis Creatore ut eam contineat et conservet sed respe- eam contineat et conservet sed respe- ctu humanitatis ordinamur per volunta- ctu humanitatis ordinamur per volunta- tem quæ libertatem habet, et ideo con- tem quæ libertatem habet, et ideo con- temnere potest. temnere potest.
AD ALIUD dicendum, quod hoc non AD ALIUD dicendum, quod hoc non sequitur quia cum dicitur, Nescit homo sequitur quia cum dicitur, Nescit homo utrum amore an odio dignus sit¹: hoc utrum amore an odio dignus sit¹: hoc intelligitur de scientia recta quæ est in- intelligitur de scientia recta quæ est in-
Ad 5. Ad 5.
Ad 6. Ad 6.
Ad 7 Ad 7
Ad 8. Ad 8.
Ad 9. Ad 9.
Ad quæst. Ad quæst.
Ad 1. Ad 1.
230 230
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
fallibilis per devotionem. Cum autem fallibilis per devotionem. Cum autem dicitur credens se esse in peccato mortali dicitur credens se esse in peccato mortali et non existens, sumitur credens pro eo et non existens, sumitur credens pro eo qui habet aliqua signa et aliquam ratio- qui habet aliqua signa et aliquam ratio- nem qua timet se esse in peccato : et ideo nem qua timet se esse in peccato : et ideo patet, quod non sequitur, quod propter patet, quod non sequitur, quod propter hoc omnis homo arcendus sit a commu- hoc omnis homo arcendus sit a commu- nione. nione.
AD ALIUD dicendum, quod cum con- AD ALIUD dicendum, quod cum con- venientia sit inter antecedens et conse- venientia sit inter antecedens et conse- quens, et postea accidens participatum quens, et postea accidens participatum ab antecedente infertur de consequente, ab antecedente infertur de consequente, non oportet, quod consequens participet non oportet, quod consequens participet illud nisi pro tanto quo participatur ab illud nisi pro tanto quo participatur ab antecedente ut cum dicitur, Si homo antecedente ut cum dicitur, Si homo est albus, animal est album, non sequi- est albus, animal est album, non sequi- tur quod animal sit album in ambitu tur quod animal sit album in ambitu suæ communitatis et prædicationis, sed suæ communitatis et prædicationis, sed animal quod est homo albus. Ita etiam animal quod est homo albus. Ita etiam hic est cum dicitur, Qui indigne accedit, hic est cum dicitur, Qui indigne accedit, indignus accedit et postea infertur, in- indignus accedit et postea infertur, in- digne accedens peccat mortaliter : ergo digne accedens peccat mortaliter : ergo et accedens indignus non oportet, quod et accedens indignus non oportet, quod hoc verum sit generaliter, sed pro eo in- hoc verum sit generaliter, sed pro eo in- digno tantum, qui indigne accedendo fuit digno tantum, qui indigne accedendo fuit indignus. Unde cum postea infertur con- indignus. Unde cum postea infertur con- clusio, quod non generaliter sit verum clusio, quod non generaliter sit verum consequens : ergo nec antecedens : patet, consequens : ergo nec antecedens : patet, quod nihil valet argumentatio: et tale quod nihil valet argumentatio: et tale argumentum, indignus indigne acceden- argumentum, indignus indigne acceden- do factus indignus peccat mortaliter: er- do factus indignus peccat mortaliter: er- go similiter indignus peccat mortaliter: go similiter indignus peccat mortaliter: incidit fallacia sive peccatum secundum incidit fallacia sive peccatum secundum locum sophisticum consequentis. locum sophisticum consequentis.
AD ULTIMUM dicendum, quod hoc bene AD ULTIMUM dicendum, quod hoc bene sequeretur si aliud peccatum novæ indi- sequeretur si aliud peccatum novæ indi- gnitatis non causaretur ex hoc quod ac- gnitatis non causaretur ex hoc quod ac- cedit cum credulitate peccati: sicut non cedit cum credulitate peccati: sicut non causatur albedo aliqua ex apparentia al- causatur albedo aliqua ex apparentia al- bedinis. Patet autem ex superius habitis, bedinis. Patet autem ex superius habitis, quod novum peccatum causatur : et ideo quod novum peccatum causatur : et ideo non valet argumentatio illa. non valet argumentatio illa.
AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod habens remorsum conscientiæ dum quod habens remorsum conscientiæ cum proposito non dimittendi peccatum, cum proposito non dimittendi peccatum, nullo modo debet sumere Eucharistiam. nullo modo debet sumere Eucharistiam.
AD ID autem quod primo objicitur in AD ID autem quod primo objicitur in contrarium, dicendum, quod non com- contrarium, dicendum, quod non com-
municare cum tali proposito, est de municare cum tali proposito, est de veritate vitæ quæ propter scandalum non veritate vitæ quæ propter scandalum non est dimittenda. est dimittenda.
Si autem objicitur, quod ipse in tali Si autem objicitur, quod ipse in tali statu est perplexus dicendum, quod statu est perplexus dicendum, quod hoc non est verum: quia alias facere. hoc non est verum: quia alias facere. potest, quod evadat peccatum, scilicet potest, quod evadat peccatum, scilicet dolendo de peccato cum proposito emen- dolendo de peccato cum proposito emen- dandi si enim fecerit quod in se est, dandi si enim fecerit quod in se est, Deus infundet sibi gratiam, et tunc pot- Deus infundet sibi gratiam, et tunc pot- est communicare. est communicare.
AD ALIUD dicendum, quod ipse non Ad AD ALIUD dicendum, quod ipse non Ad per hoc se prodit: quia multæ sunt cau- per hoc se prodit: quia multæ sunt cau- sæ quibus differtur communio, vel etiam sæ quibus differtur communio, vel etiam quibus aliquis se subtrahit a communio- quibus aliquis se subtrahit a communio- ne, scilicet immunditia corporalis, hu- ne, scilicet immunditia corporalis, hu- militas, et multæ aliæ causæ. militas, et multæ aliæ causæ.
Si autem objicitur: Ponamus, quod Si autem objicitur: Ponamus, quod Prælatus præcipiat, quod omnes com- Prælatus præcipiat, quod omnes com- municent. Dico, quod tale præceptum municent. Dico, quod tale præceptum nullum est quia est illicitum aperte: nullum est quia est illicitum aperte: sed præcipere potest ut omnes se præpa- sed præcipere potest ut omnes se præpa- rent ad communionem et tunc bene rent ad communionem et tunc bene concedendum esse videtur, quod ille qui concedendum esse videtur, quod ille qui se non præparaverit, peccatum ommis- se non præparaverit, peccatum ommis- sionis incurrit. sionis incurrit.
AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile de aliis actibus, et de actu commu- mile de aliis actibus, et de actu commu- nionis alii enim actus sunt super mem- nionis alii enim actus sunt super mem- bra Christi quæ indigent diversis quæ bra Christi quæ indigent diversis quæ pro tempore possunt suppleri ab his qui pro tempore possunt suppleri ab his qui non sunt idonei. In communione autem non sunt idonei. In communione autem percipitur ipse Dominus, et ideo maxi- percipitur ipse Dominus, et ideo maxi- ma idoneitas requiritur, et ideo non ido- ma idoneitas requiritur, et ideo non ido- neus peccat communicando, ut dictum neus peccat communicando, ut dictum est. est.
ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.
An malus plus peccet communicando, An malus plus peccet communicando, quam alio genere peccati? quam alio genere peccati?
Tertio quæritur, Utrum malus plus Tertio quæritur, Utrum malus plus peccet communicando, quam peccando peccet communicando, quam peccando alio genere peccati? alio genere peccati?
Ac Ac
Sed contra. Sed contra.
IN IV SENTENT. DIST. IX, B, ART. 9. IN IV SENTENT. DIST. IX, B, ART. 9.
Videtur autem, quod sic: quia Videtur autem, quod sic: quia
1. Quanto minor est contemptus, tanto 1. Quanto minor est contemptus, tanto minus est peccatum : sed in aliis pecca- minus est peccatum : sed in aliis pecca- tis quibusdam non contemnitur Deus in tis quibusdam non contemnitur Deus in se, communicando autem in se contem- se, communicando autem in se contem- nitur ergo magis peccat indigne com- nitur ergo magis peccat indigne com- municando, quam fornicando, vel alio municando, quam fornicando, vel alio genere peccati peccando. genere peccati peccando.
2. Item, Scienter peccat qui indigne 2. Item, Scienter peccat qui indigne communicat, et præter tentationem, et communicat, et præter tentationem, et concupiscentiam : hæc autem aggravant concupiscentiam : hæc autem aggravant peccatum alius autem peccat quando- peccatum alius autem peccat quando- que quidem scienter, sed tentatus per que quidem scienter, sed tentatus per concupiscentiam : ergo magis peccat concupiscentiam : ergo magis peccat communicando, quam alio genere pecca- communicando, quam alio genere pecca- ti peccando. ti peccando.
3. Item, Apostolus comparat hoc gra- 3. Item, Apostolus comparat hoc gra- vissimo peccato, I ad Corinth. xi, 27: vissimo peccato, I ad Corinth. xi, 27: Quicumque manducaverit panem hunc, Quicumque manducaverit panem hunc, vel biberit calicem Domini indigne, reus vel biberit calicem Domini indigne, reus erit corporis et sanguinis Domini. Ergo erit corporis et sanguinis Domini. Ergo videtur, quod sit gravissimum. videtur, quod sit gravissimum.
4. Item, Ad Hebr. x, 28 et 29: Irri- 4. Item, Ad Hebr. x, 28 et 29: Irri- tam quis faciens legem Moysi, sine ulla tam quis faciens legem Moysi, sine ulla miseratione duobus vel tribus testibus miseratione duobus vel tribus testibus
moritur quanto magis putatis deteriora moritur quanto magis putatis deteriora mereri supplicia, qui Filium Dei con- mereri supplicia, qui Filium Dei con- culcaverit, et sanguinem testamenti pol- culcaverit, et sanguinem testamenti pol- lutum duxerit, in quo sanctificatus est? lutum duxerit, in quo sanctificatus est? Ergo deteriora supplicia meretur pollute Ergo deteriora supplicia meretur pollute communicans: ergo gravissimum est communicans: ergo gravissimum est peccatum, ut videtur. peccatum, ut videtur.
5. Item, Constat, quod gravius pecca- 5. Item, Constat, quod gravius pecca- ret qui corpus Christi in immundum ret qui corpus Christi in immundum lutum projiceret, quam qui fornicatur vel lutum projiceret, quam qui fornicatur vel avaritiam committit: cum igitur turpior avaritiam committit: cum igitur turpior sit latrina spiritualis, quam corporalis, sit latrina spiritualis, quam corporalis, gravius peccat in latrinam spiritualem gravius peccat in latrinam spiritualem recipiens corpus Christi, quam projiciens recipiens corpus Christi, quam projiciens in latrinam corporalem: sed quod est in latrinam corporalem: sed quod est majus majore, est majus minore: ergo majus majore, est majus minore: ergo gravius peccat pollute communicans, gravius peccat pollute communicans, quam aliquo alio peccato, ut videtur. quam aliquo alio peccato, ut videtur.
SED CONTRA: SED CONTRA:
1. Si duo sunt, quorum unum facit ap- 1. Si duo sunt, quorum unum facit ap- propinquare Deo, alterum autem remo- propinquare Deo, alterum autem remo- vet a Deo et comparantur ad duo alia, vet a Deo et comparantur ad duo alia, quorum utrumque removet: magis re- quorum utrumque removet: magis re- movent duo, quam unum. In commu- movent duo, quam unum. In commu-
231 231
nione autem quæ fit ab indigno, ipsa nione autem quæ fit ab indigno, ipsa communio non separat a Deo, sed ad- communio non separat a Deo, sed ad- jungit, contemptus autem separat. In jungit, contemptus autem separat. In fornicatione autem vel alio peccato cor- fornicatione autem vel alio peccato cor- poris, utrumque separat et actus et con- poris, utrumque separat et actus et con- temptus : ergo magis separat a Deo, temptus : ergo magis separat a Deo, quam communio indigni. Sed majus quam communio indigni. Sed majus peccatum est quod magis separat a Deo. peccatum est quod magis separat a Deo. Ergo aliud peccatum est majus, quam Ergo aliud peccatum est majus, quam communio indigni. communio indigni.
Si forte dicas, quod non oportet : Si forte dicas, quod non oportet : quia illud unum quod facit distare in quia illud unum quod facit distare in uno, facit longiorem distantiam, quam uno, facit longiorem distantiam, quam duo in alio. CONTRA: Id quod facit di- duo in alio. CONTRA: Id quod facit di- stantiam in communione indigni non est stantiam in communione indigni non est nisi contemptus: contemptus autem est nisi contemptus: contemptus autem est etiam in alio peccato : ergo contemptus etiam in alio peccato : ergo contemptus est in utroque communi: ergo remoto est in utroque communi: ergo remoto communi in utroque, quodcumque ma- communi in utroque, quodcumque ma- gis facit distare, illud similiter etiam ap- gis facit distare, illud similiter etiam ap- posito contemptu ad utrumque, magis posito contemptu ad utrumque, magis facit distare a Deo : sed remoto contem- facit distare a Deo : sed remoto contem- ptu, plus distare facit aliud peccatum : ptu, plus distare facit aliud peccatum : ergo et similiter magis distare facit a ergo et similiter magis distare facit a Deo, et sic habetur propositum. Deo, et sic habetur propositum.
2. Item, Ponamus, quod aliquis com- 2. Item, Ponamus, quod aliquis com- municet indigne, intendens per se per municet indigne, intendens per se per hoc non omnino alienari a Deo, sed hoc non omnino alienari a Deo, sed propinquior fieri Deo : tunc videtur, propinquior fieri Deo : tunc videtur, quod ille non tantum peccet, quantum quod ille non tantum peccet, quantum ille qui fornicatur, vel aliud crimen com- ille qui fornicatur, vel aliud crimen com- mittit. mittit.
3. Item, Aliquis casus potest esse, quod 3. Item, Aliquis casus potest esse, quod etiam aliquis peccator potest accipere in etiam aliquis peccator potest accipere in manus corpus Domini, ut si inveniat illud manus corpus Domini, ut si inveniat illud in luto, et non sit alius qui sublevet : in luto, et non sit alius qui sublevet : ergo videtur, quod etiam aliquis casus ergo videtur, quod etiam aliquis casus potest esse, in quo communicans non potest esse, in quo communicans non peccet, vel non tantum peccet sicut alio peccet, vel non tantum peccet sicut alio peccato peccans. peccato peccans.
4. Item, Quod per se est malum, ma- 4. Item, Quod per se est malum, ma- gis fugiendum est, quam quod per acci- gis fugiendum est, quam quod per acci- dens est malum: fornicari autem et cæ- dens est malum: fornicari autem et cæ- tera peccata quæ sunt contra decalo- tera peccata quæ sunt contra decalo- gum, per se mala sunt: communicare gum, per se mala sunt: communicare autem per se bonum est, per accidens autem per se bonum est, per accidens autem malum: ergo aliud peccatum ma- autem malum: ergo aliud peccatum ma- gis est fugiendum, quam communio ab gis est fugiendum, quam communio ab indigno. indigno.
Solutio. Solutio.
Ad 1 et 2. Ad 1 et 2.
Ad 3. Ad 3.
Ad 4, Ad 4,
232 232
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
3. Item, Quod in se malum est, magis 3. Item, Quod in se malum est, magis fugiendum est, quam quod alicui est ma- fugiendum est, quam quod alicui est ma- lum, et non in se fornicari autem et cæ- lum, et non in se fornicari autem et cæ- tera talia vitia in se mala sunt, et facien- tera talia vitia in se mala sunt, et facien- ti, communio autem non est in se mala, ti, communio autem non est in se mala, sed facienti ergo fornicatio magis est sed facienti ergo fornicatio magis est fugienda, quam communio, ut videtur: fugienda, quam communio, ut videtur: ergo aliqua peccata sunt majora, quam ergo aliqua peccata sunt majora, quam
istud. istud.
6. Item, Quod numquam et nulli bo- 6. Item, Quod numquam et nulli bo- num est, sed semper et omnibus ma- num est, sed semper et omnibus ma- lum, majus est malum, quam quod quan- lum, majus est malum, quam quod quan- doque et alicui est malum, et non sem- doque et alicui est malum, et non sem- per, nec omnibus: sic autem se habent per, nec omnibus: sic autem se habent fornicatio, et cætera ad communionem : fornicatio, et cætera ad communionem : ergo illa sunt majora peccata, quam ergo illa sunt majora peccata, quam
istud. istud.
SOLUTIO. Dicendum videtur ad hoc, SOLUTIO. Dicendum videtur ad hoc, quod quoad aliquid communicans indi- quod quoad aliquid communicans indi- gne plus peccat, et quoad aliquid alio gne plus peccat, et quoad aliquid alio peccato peccans plus peccat : quoad peccato peccans plus peccat : quoad contemptum enim videtur mihi plus pec- contemptum enim videtur mihi plus pec- care indigne communicans, sed non quo- care indigne communicans, sed non quo- ad actum, et alias circumstantias, ex ad actum, et alias circumstantias, ex quibus causatur turpitudo peccatorum. quibus causatur turpitudo peccatorum.
DICENDUM ergo ad primum, quod cum DICENDUM ergo ad primum, quod cum dicitur, Ubi minor est contemptus, ibi dicitur, Ubi minor est contemptus, ibi minus est peccatum, quod hoc non est minus est peccatum, quod hoc non est verum simpliciter, sed quoad aliquid tan- verum simpliciter, sed quoad aliquid tan- tum, scilicet radicem peccati quæ con- tum, scilicet radicem peccati quæ con- temptus est quoad alia enim potest esse temptus est quoad alia enim potest esse majus peccatum quod est ex minori con- majus peccatum quod est ex minori con- temptu. temptu.
Eadem vero solutio fere est ad omnia : Eadem vero solutio fere est ad omnia : quia id iterum quod objicitur secundo, quia id iterum quod objicitur secundo, non tenet nisi quoad hoc quod tentatus non tenet nisi quoad hoc quod tentatus vel non tentatus peccat. vel non tentatus peccat.
AD ALIUD dicendum, quod Apostolus AD ALIUD dicendum, quod Apostolus dicit reum dicit reum esse corporis et sanguinis esse corporis et sanguinis indigne communicantem, eo quod rea- indigne communicantem, eo quod rea- tum sanguinis incurrat, non tamen quod tum sanguinis incurrat, non tamen quod habeat reatum occidentis Christum : sed habeat reatum occidentis Christum : sed in hoc similis est occisori: quia uterque in hoc similis est occisori: quia uterque fit reus ex sanguine Christi. fit reus ex sanguine Christi.
AD ALIUD dicendum, quod hoc non AD ALIUD dicendum, quod hoc non intelligitur de indigne communicantibus, intelligitur de indigne communicantibus, sed potius de abutentibus gratia baptis- sed potius de abutentibus gratia baptis- mi quia putabant, quod cum aliquis mi quia putabant, quod cum aliquis
rediret ad peccatum, quod iterum eum rediret ad peccatum, quod iterum eum baptizari oportet et hoc redundaret in baptizari oportet et hoc redundaret in pollutionem, id est, in infirmitatem san- pollutionem, id est, in infirmitatem san- guinis Christi, tamquam sacramenti in guinis Christi, tamquam sacramenti in quo sanguis Christi operatur et lavat in- quo sanguis Christi operatur et lavat in- terius, nisi esset tantæ virtutis quod fa- terius, nisi esset tantæ virtutis quod fa- ceret solubilia per poenitentiam etiam ceret solubilia per poenitentiam etiam peccata frequentia et ita exponitur in peccata frequentia et ita exponitur in Glossa. Si autem generaliter extendatur Glossa. Si autem generaliter extendatur ad indigne communicantem, tunc dicen- ad indigne communicantem, tunc dicen- dum, quod indigne communicans mere- dum, quod indigne communicans mere- tur deteriora supplicia, in quantum pec- tur deteriora supplicia, in quantum pec- cat contra majorem gratiam ex contem- cat contra majorem gratiam ex contem- ptu, quam ille qui legem transgredieba- ptu, quam ille qui legem transgredieba- tur non tamen simpliciter oportet, quod tur non tamen simpliciter oportet, quod mereatur deteriora. mereatur deteriora.
AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur, AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur, Latrina spiritualis pejor est, quam cor- Latrina spiritualis pejor est, quam cor- poralis: locutio est metaphorica, et in- poralis: locutio est metaphorica, et in- telligitur non esse majoris fœditatis cor- telligitur non esse majoris fœditatis cor- poralis sed in quantum peccata sunt poralis sed in quantum peccata sunt contra majus bonum, etiam adimunt bo- contra majus bonum, etiam adimunt bo- num melius, quam fœditas corporalis: num melius, quam fœditas corporalis: unde remanet major munditia exterior unde remanet major munditia exterior in corpore peccatoris, quam in latrina in corpore peccatoris, quam in latrina corporali et ideo plus peccaret corpus corporali et ideo plus peccaret corpus Christi in latrinam projiciens, quam Christi in latrinam projiciens, quam indigne communicans: quia majorem indigne communicans: quia majorem contumeliam et contemptum faceret Chri- contumeliam et contemptum faceret Chri- sto. Et ideo dicit Magister in Sententiis, sto. Et ideo dicit Magister in Sententiis, quod ex tropicis non valet argumentatio. quod ex tropicis non valet argumentatio.
Ad 5. Ad 5.
Idem autem modus respondendi est Ad obje Idem autem modus respondendi est Ad obje ad ea quæ objiciuntur in oppositum. Be- ad ea quæ objiciuntur in oppositum. Be- ne enim concedo, quod unum quando- ne enim concedo, quod unum quando- que plus elongare potest, quam duo vel que plus elongare potest, quam duo vel tria. Et quod objicitur, quod contemptus tria. Et quod objicitur, quod contemptus sit communis utrique, Dicendum, quod sit communis utrique, Dicendum, quod non est idem contemptus, sed major, et non est idem contemptus, sed major, et minor, et diversus in specie: quia con- minor, et diversus in specie: quia con- temptus specificatur secundum id quod temptus specificatur secundum id quod contemnitur, et secundum rationem con- contemnitur, et secundum rationem con- temnendi. temnendi.
AD ALIUD dicendum, quod sciens se Adobjet AD ALIUD dicendum, quod sciens se Adobjet esse in peccato, non potest bene commu- esse in peccato, non potest bene commu- nicare quia intentio est perversa et nicare quia intentio est perversa et stulta, sicut dictum est super secundum stulta, sicut dictum est super secundum Sententiarum, de eo qui intendit furari Sententiarum, de eo qui intendit furari ut det alicui, ut per hoc eam revocet a ut det alicui, ut per hoc eam revocet a meretricio vel adulterio. meretricio vel adulterio.
Hobject. 3. Hobject. 3.
object. object. 1, 5 et 6. 1, 5 et 6.
IN IV SENTENT. DIST. IX, B, ART. 10. IN IV SENTENT. DIST. IX, B, ART. 10.
AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile quia tunc reverentia et necessitas mile quia tunc reverentia et necessitas sublevandi excusat et cogit fieri : sed in sublevandi excusat et cogit fieri : sed in communicando non est necessitas aliqua, communicando non est necessitas aliqua, nec reverentia aliqua ibi exhibetur Chri- nec reverentia aliqua ibi exhibetur Chri- sto, sed potius irreverentia et contem- sto, sed potius irreverentia et contem- ptus. ptus.
AD ALIUD dicendum, quod non tenet AD ALIUD dicendum, quod non tenet nisi quoad hoc, et non simpliciter et nisi quoad hoc, et non simpliciter et ideo non valet in aliis argumentatio. ideo non valet in aliis argumentatio.
ARTICULUS X. ARTICULUS X.
An pollutio nocturna impediat An pollutio nocturna impediat a communione ? a communione ?
pollutio pollutio
Quarto quæritur, Utrum Quarto quæritur, Utrum nocturna impediat a communione? nocturna impediat a communione?
Videtur autem, quod sic: Videtur autem, quod sic:
In Decreto enim (distinct. VI) dicit In Decreto enim (distinct. VI) dicit Gregorius in epistola ad Anglorum Gregorius in epistola ad Anglorum Episcopum Augustinum : « Si ex turpi Episcopum Augustinum : « Si ex turpi cogitatione vigilantis nascitur in mente cogitatione vigilantis nascitur in mente dormientis, patet omnino reatus suus: vi- dormientis, patet omnino reatus suus: vi- deat enim a qua radice inquinatio illa deat enim a qua radice inquinatio illa processit quia quod cogitavit sciens, processit quia quod cogitavit sciens, hoc pertulit nesciens. Et propter talem hoc pertulit nesciens. Et propter talem pollutionem sacro mysterio abstinere pollutionem sacro mysterio abstinere oportet eo die. » Ex hoc accipitur, quod oportet eo die. » Ex hoc accipitur, quod pollutio impedit a communione. pollutio impedit a communione.
2. Item, Isidorus in primo Sententia- 2. Item, Isidorus in primo Sententia- rum: « Qui nocturna illusione polluitur, rum: « Qui nocturna illusione polluitur, quamvis extra memoriam turpium etiam quamvis extra memoriam turpium etiam cogitationum sese sentiat inquinatum : cogitationum sese sentiat inquinatum : tamen hoc ut tentaretur culpæ suæ tri- tamen hoc ut tentaretur culpæ suæ tri- buat, et suam immunditiam statim fleti- buat, et suam immunditiam statim fleti- bus stringat. » Constat autem, quod non bus stringat. » Constat autem, quod non est simul deflenda culpa, et statim com- est simul deflenda culpa, et statim com- municandum ergo videtur, quod absti- municandum ergo videtur, quod absti- nere debet a communione, ut videtur. nere debet a communione, ut videtur.
3. Item, Levit. xv, 2 : Vir qui patitur 3. Item, Levit. xv, 2 : Vir qui patitur fluxum seminis, immundus erit. Con- fluxum seminis, immundus erit. Con- stat autem, quod fluxus seminis minus stat autem, quod fluxus seminis minus est in potestate hominis, quam pollutio est in potestate hominis, quam pollutio nocturna. Ergo multo magis pollutus est nocturna. Ergo multo magis pollutus est
.ވ .ވ
233 233
immundus ergo impedit a communione, immundus ergo impedit a communione, ut videtur. ut videtur.
4. Item, Ibidem, infra, y. 16: Vir de 4. Item, Ibidem, infra, y. 16: Vir de quo egreditur semen coitus, lavabit aqua quo egreditur semen coitus, lavabit aqua omne corpus suum: et immundus erit omne corpus suum: et immundus erit usque ad vesperum. Constat autem, quod usque ad vesperum. Constat autem, quod minoris sanctitatis erant sacramenta ve- minoris sanctitatis erant sacramenta ve- teris legis novæ. Si ergo impediebat a teris legis novæ. Si ergo impediebat a perceptione sacramenti Veteris Testa- perceptione sacramenti Veteris Testa- menti, quam multo magis impediet a menti, quam multo magis impediet a perceptione sacramentorum Novi Testa- perceptione sacramentorum Novi Testa- menti. menti.
5. Item, Deuter. xxII, 12 et seq., 5. Item, Deuter. xxII, 12 et seq., præcepit Dominus, quod egredientes ad præcepit Dominus, quod egredientes ad sublevationem naturæ, ferant fossorium sublevationem naturæ, ferant fossorium in balteo, et suffodiant, eo quod si Do- in balteo, et suffodiant, eo quod si Do- minus transeat per castra, ut castra sint minus transeat per castra, ut castra sint munda. Et dicit ibi Glossa, quod amat munda. Et dicit ibi Glossa, quod amat Deus corporalem munditiam. Si ergo illa Deus corporalem munditiam. Si ergo illa immunditia impedit decorem transitus immunditia impedit decorem transitus Domini, multo magis a perceptione cor- Domini, multo magis a perceptione cor- poris et sanguinis Domini. poris et sanguinis Domini.
6. Item, Minus videtur quod corpora- 6. Item, Minus videtur quod corpora- lis immunditia impediat ab introitu ta- lis immunditia impediat ab introitu ta- bernaculi quod minus sanctum est, quam bernaculi quod minus sanctum est, quam a communione corporis et sanguinis Do- a communione corporis et sanguinis Do- mini sed impediebat antiquitus: ergo mini sed impediebat antiquitus: ergo hæc etiam impedit modo. hæc etiam impedit modo.
7. Item, II Reg. VI, 6, dicitur, quod 7. Item, II Reg. VI, 6, dicitur, quod cum calcitrarent boves qui trahebant ar- cum calcitrarent boves qui trahebant ar- cam Domini, quod extendit manum suam cam Domini, quod extendit manum suam Oza ut teneret arcam, et percussit Domi- Oza ut teneret arcam, et percussit Domi- nus Ozam et redditur ratio in Glossa nus Ozam et redditur ratio in Glossa et a Magistris, quod illa nocte dormierat et a Magistris, quod illa nocte dormierat cum uxore sua. Cum igitur hoc merito- cum uxore sua. Cum igitur hoc merito- rie facere potuerit, pollutio autem num- rie facere potuerit, pollutio autem num- quam fiat meritorie, videtur quod multo quam fiat meritorie, videtur quod multo magis impediat pollutio communionem magis impediat pollutio communionem ejus quod per arcam significatur, scilicet ejus quod per arcam significatur, scilicet corporis et sanguinis Domini. corporis et sanguinis Domini.
8. Item, Dicit Gregorius, quod tem- 8. Item, Dicit Gregorius, quod tem- pore concubitus matrimonialis, Spiritus pore concubitus matrimonialis, Spiritus sanctus non tetigit corda Prophetarum, sanctus non tetigit corda Prophetarum, propter inconvenientiam actus in quo propter inconvenientiam actus in quo totus homo caro efficitur, ad spiritualem totus homo caro efficitur, ad spiritualem actum ergo cum multo major sit com- actum ergo cum multo major sit com- munio quam prophetia, videtur quod illa munio quam prophetia, videtur quod illa delectatio quæ est in egressu seminis, delectatio quæ est in egressu seminis, impediat a communione. impediat a communione.
Sed contra. Sed contra.
234 234
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
9. Item, Unio per spiritum et amorem 9. Item, Unio per spiritum et amorem ad Christum, et descensus secundum car- ad Christum, et descensus secundum car- nem per delectationem sunt contraria: nem per delectationem sunt contraria: ergo non debent esse simul : sed in pollu- ergo non debent esse simul : sed in pollu- tione est descensus secundum carnem per tione est descensus secundum carnem per ultimam delectationem, in communione ultimam delectationem, in communione autem est elevatio intellectus per fidem, autem est elevatio intellectus per fidem, et unio spiritus per charitatem: ergo ista et unio spiritus per charitatem: ergo ista duo non sese compatiuntur: ergo vide- duo non sese compatiuntur: ergo vide- tur, quod dimittenda sit communio prop- tur, quod dimittenda sit communio prop- ter pollutionem. ter pollutionem.
SED CONTRA: SED CONTRA:
1. Dicit Gregorius ad Augustinum Epi- 1. Dicit Gregorius ad Augustinum Epi- scopum, et ponitur in Decreto (dist. VI): scopum, et ponitur in Decreto (dist. VI): « Et quidem cum ex naturæ superfluitate « Et quidem cum ex naturæ superfluitate vel infirmitate evenerit, tunc omnino non vel infirmitate evenerit, tunc omnino non erit timenda pollutio: quia hanc ani- erit timenda pollutio: quia hanc ani- mus nesciens pertulisse magis dolendus mus nesciens pertulisse magis dolendus est quam fecisse' ». Ergo non semper est quam fecisse' ». Ergo non semper impedit pollutio a communione. impedit pollutio a communione.
2. Item, Gregorius, ibidem, « Cum 2. Item, Gregorius, ibidem, « Cum ultra modum appetitus gulæ in sumen- ultra modum appetitus gulæ in sumen- dis alimentis capitur, atque idcirco hu- dis alimentis capitur, atque idcirco hu- morum receptacula gravantur, habet morum receptacula gravantur, habet quidem exinde animus aliquem reatum, quidem exinde animus aliquem reatum, non tamen usque ad prohibitionem per- non tamen usque ad prohibitionem per- cipiendi sacri mysterii, vel missarum so- cipiendi sacri mysterii, vel missarum so- lemnia celebrandi. » Ex hoc patet, quod lemnia celebrandi. » Ex hoc patet, quod quandoque etiam procedit ex aliqua culpa quandoque etiam procedit ex aliqua culpa crapulæ, quæ non impedit a sacra com- crapulæ, quæ non impedit a sacra com- munione. munione.
non non
3. Item, Nihil impedit a sacra commu- 3. Item, Nihil impedit a sacra commu- nione nisi fictio, quia Spiritus sanctus nione nisi fictio, quia Spiritus sanctus disciplinæ effugiet fictum: ergo in sa- disciplinæ effugiet fictum: ergo in sa- cramentis non fugit nisi fictum, ut dici- cramentis non fugit nisi fictum, ut dici- tur, Sapient. 1, 5. Venialia autem tur, Sapient. 1, 5. Venialia autem faciunt fictum : ergo etiamsi detur, quod faciunt fictum : ergo etiamsi detur, quod ex aliqua cogitatione turpi præcedenti ex aliqua cogitatione turpi præcedenti quæ mortalis non fuit, pollutus sit, non quæ mortalis non fuit, pollutus sit, non tamen sequitur quod non possit com- tamen sequitur quod non possit com- municare. municare.
4. Item, Si venialia impedirent, nullus 4. Item, Si venialia impedirent, nullus esset qui communicare posset: quia, esset qui communicare posset: quia, I Joan. 1, 8, dicitur: Si dixerimus quo- I Joan. 1, 8, dicitur: Si dixerimus quo- niam peccatum non habemus, ipsi nos niam peccatum non habemus, ipsi nos seducimus, et veritas in nobis non est. seducimus, et veritas in nobis non est.
1 S. GREGORIUS, Responsio ad undecim inter- 1 S. GREGORIUS, Responsio ad undecim inter- rogationes Augustini Cantuariensis, Angliæ rogationes Augustini Cantuariensis, Angliæ
Cum igitur pollutio procedit ex veniali Cum igitur pollutio procedit ex veniali cogitatione, non impedit a communione. cogitatione, non impedit a communione.
5. Item, Dicit Gregorius, quod spiri- 5. Item, Dicit Gregorius, quod spiri- tualia peccata majoris sunt ponderis, tualia peccata majoris sunt ponderis, licet carnalia sint majoris infamiæ: ve- licet carnalia sint majoris infamiæ: ve- nialia autem spiritualia non impediunt a nialia autem spiritualia non impediunt a communione ergo nec carnalia: ergo communione ergo nec carnalia: ergo pollutio non impedit, cum non sit pecca- pollutio non impedit, cum non sit pecca- tum, aut sit minimum: quia non est præ- tum, aut sit minimum: quia non est præ- sentis loci diffinire, utrum sit peccatum, sentis loci diffinire, utrum sit peccatum, an non? an non?
6. Item, Aliquis vadit cubitum muni- 6. Item, Aliquis vadit cubitum muni- tus signo sanctæ crucis cum orationis de- tus signo sanctæ crucis cum orationis de- votione, et sic de aliis: tamen accidit votione, et sic de aliis: tamen accidit sibi pollutio cum ergo nullus peccet sibi pollutio cum ergo nullus peccet dormiens, ille non habet unde impedia- dormiens, ille non habet unde impedia- tur a communione: ergo potest commu- tur a communione: ergo potest commu- nicare, ut videtur. nicare, ut videtur.
JUXTA hoc ulterius quæritur, Quamdiu JUXTA hoc ulterius quæritur, Quamdiu debet abstinere ? debet abstinere ?
Dicitur, Levit. xv, 16, quod immundus Dicitur, Levit. xv, 16, quod immundus erit usque ad vesperum. Inter vesperum erit usque ad vesperum. Inter vesperum autem et mane non sunt nisi duodecim autem et mane non sunt nisi duodecim horæ æquales: ergo videtur, quod post horæ æquales: ergo videtur, quod post duodecim horas possit communicare: et duodecim horas possit communicare: et tamen hoc non servatur, quia abstinet tamen hoc non servatur, quia abstinet per diem et noctem. per diem et noctem.
Que Que
SOLUTIO. Dicendum cum beato Grego- Soluti SOLUTIO. Dicendum cum beato Grego- Soluti rio, quod pollutio multis de causis acci- rio, quod pollutio multis de causis acci- dit, de quibus alibi tractandum est, sci- dit, de quibus alibi tractandum est, sci- licet ex infirmitate naturæ in retinendo licet ex infirmitate naturæ in retinendo vel convertendo ad membra et hoc mo- vel convertendo ad membra et hoc mo- do nullum est peccatum, nec peccati si- do nullum est peccatum, nec peccati si- gnum. Fit etiam ex illusione diabolica, et gnum. Fit etiam ex illusione diabolica, et tunc est negligentiæ signum, scilicet quod tunc est negligentiæ signum, scilicet quod homo non satis devotus ivit dormitum. homo non satis devotus ivit dormitum. Quandoque etiam est ex nimia repletione, Quandoque etiam est ex nimia repletione, præcipue ciborum qui venerea provo- præcipue ciborum qui venerea provo- cant, sicut calidorum et humidorum si- cant, sicut calidorum et humidorum si- mul quia calidum movet, et humidum mul quia calidum movet, et humidum ministrat materiam et tunc distinguen- ministrat materiam et tunc distinguen- dum mihi videtur in accidentibus ingur- dum mihi videtur in accidentibus ingur- gitati aut enim hoc accidit famelico ex gitati aut enim hoc accidit famelico ex surreptione aut accidit, quia paravit surreptione aut accidit, quia paravit
Episcopi. Episcopi.
: :
IN IV SENTENT. DIST. IX, B, ART. 10. IN IV SENTENT. DIST. IX, B, ART. 10.
laute cibos, et consuevit epulari splen- laute cibos, et consuevit epulari splen- dide. Et primo modo pollutio sequens dide. Et primo modo pollutio sequens non indicat nisi negligentiam ex surrep- non indicat nisi negligentiam ex surrep- tione crapulæ : secundo modo indicat tione crapulæ : secundo modo indicat peccatum. Alio modo fit pollutio pecca- peccatum. Alio modo fit pollutio pecca- tum ex cogitatione, scilicet quando ali- tum ex cogitatione, scilicet quando ali- quis cogitat de aliqua singulariter, et quis cogitat de aliqua singulariter, et postea somniat se coire cum eadem: et postea somniat se coire cum eadem: et tunc est signum fixæ cogitationis præce- tunc est signum fixæ cogitationis præce- dentis in turpi. Quandoque autem fit ex dentis in turpi. Quandoque autem fit ex conjunctione plurium causarum simul, ut conjunctione plurium causarum simul, ut ex cogitatione, et crapula: et tunc si- ex cogitatione, et crapula: et tunc si- gnificat utraque. Quandoque ex cogita- gnificat utraque. Quandoque ex cogita- tione, et illusione: et tunc est signum tione, et illusione: et tunc est signum peccati propter quod meruit illud. Quan- peccati propter quod meruit illud. Quan- doque autem simul ex crapula, cogita- doque autem simul ex crapula, cogita- tione, et illusione: et tunc duo præce- tione, et illusione: et tunc duo præce- dentia causa sunt meritoria tertii, et hoc dentia causa sunt meritoria tertii, et hoc totum ostenditur in pollutione sequenti, totum ostenditur in pollutione sequenti, sicut oritur causa occulta in effectu se- sicut oritur causa occulta in effectu se- quenti manifesto. quenti manifesto.
Et iterum distinguendum in modo Et iterum distinguendum in modo pollutionis, quod Gregorius meminit in pollutionis, quod Gregorius meminit in præinducta Epistola, ubi dicit, quod ex præinducta Epistola, ubi dicit, quod ex crapula veniens non impedit communio- crapula veniens non impedit communio- nem, dummodo corpus in pollutione nem, dummodo corpus in pollutione turpi delectatione non concutiatur. Ex turpi delectatione non concutiatur. Ex hoc enim accipitur, quod quidam pollu- hoc enim accipitur, quod quidam pollu- untur cum imaginatione et delectatione untur cum imaginatione et delectatione turpibus alii autem per solam seminis turpibus alii autem per solam seminis emissionem. Secundum Philosophum emissionem. Secundum Philosophum autem in his qui delectantur, ulterius autem in his qui delectantur, ulterius distinguendum est: quia quandoque est distinguendum est: quia quandoque est ex ventosis cibariis, et in delectatione ex ventosis cibariis, et in delectatione potius emittitur spuma ventosa quam potius emittitur spuma ventosa quam humor nutrimenti. humor nutrimenti.
His ergo ita distinctis, puto cum Gre- His ergo ita distinctis, puto cum Gre- gorio ita dicendum, quod in primo et gorio ita dicendum, quod in primo et secundo casu non impedit a commu- secundo casu non impedit a commu- nione sed si humiliter propter fœdita- nione sed si humiliter propter fœdita- tem dimittit, laudandus est: in tertio au- tem dimittit, laudandus est: in tertio au- tem modo si est ex surreptione et ciba- tem modo si est ex surreptione et ciba- riis magis ventosis, ut legumina sunt, riis magis ventosis, ut legumina sunt, non puto impediri: sed in quarto modo non puto impediri: sed in quarto modo et deinceps quinto et sexto puto esse et deinceps quinto et sexto puto esse abstinendum a communione, propter du- abstinendum a communione, propter du- bium morosæ delectationis in cogitatu bium morosæ delectationis in cogitatu præcedenti. præcedenti.
Quantum autem ad quartam distin- Quantum autem ad quartam distin-
235 235
ctionem quam ponit Gregorius, scilicet in ctionem quam ponit Gregorius, scilicet in modo pollutionis, videtur dicendum quod modo pollutionis, videtur dicendum quod in paucis et raro accidit sine imagina- in paucis et raro accidit sine imagina- tione turpi pollutio: et hoc satis pla- tione turpi pollutio: et hoc satis pla- num est omni inspicienti secundum li- num est omni inspicienti secundum li- brum de Somno et vigilia Philosophi : brum de Somno et vigilia Philosophi : quia vult, quod quædam somnia sunt si- quia vult, quod quædam somnia sunt si- gna, quædam autem causam habent in gna, quædam autem causam habent in corpore. Unde et etiam modus et causa corpore. Unde et etiam modus et causa ægritudinis cognoscuntur in somnis: ægritudinis cognoscuntur in somnis: causa autem illa cum sit movens, et ac- causa autem illa cum sit movens, et ac- tus activorum sunt in patiente prædis- tus activorum sunt in patiente prædis- posito, ut dicit Philosophus in II de posito, ut dicit Philosophus in II de Anima, et hoc secundum potestatem Anima, et hoc secundum potestatem patientis, et non secundum potestatem patientis, et non secundum potestatem agentis, sunt istæ causæ in anima sensi- agentis, sunt istæ causæ in anima sensi- bili quæ colligationem habet cum orga- bili quæ colligationem habet cum orga- nis in quibus est causa movens ad coi- nis in quibus est causa movens ad coi- tum, et materia per modum imaginum tum, et materia per modum imaginum pertinentium ad coitum et ideo illa pertinentium ad coitum et ideo illa imaginatio fit quandoque in somnis sine imaginatio fit quandoque in somnis sine culpa præcedenti. Et ideo quod Grego- culpa præcedenti. Et ideo quod Grego- rius dicit eam esse ex culpa præcedenti, rius dicit eam esse ex culpa præcedenti, vel cogitatione, puto intelligendum esse vel cogitatione, puto intelligendum esse per modum signi: signum autem est de- per modum signi: signum autem est de- lectatio sequens, quod in vigilia talia lectatio sequens, quod in vigilia talia meditatus sit: unde non videtur mihi, meditatus sit: unde non videtur mihi, quod concussio semper impediat a com- quod concussio semper impediat a com- munione. munione.
His autem habitis, respondendum est His autem habitis, respondendum est ab objecta. ab objecta.
AD PRIMUM ergo dicendum, quod Gre- AD PRIMUM ergo dicendum, quod Gre- gorius loquitur de pollutione proveniente gorius loquitur de pollutione proveniente ex quarta causa, vel deinceps, sicut satis ex quarta causa, vel deinceps, sicut satis manifestum est in auctoritate ipsa. manifestum est in auctoritate ipsa.
AD ALIUD dicendum, quod Isidorus AD ALIUD dicendum, quod Isidorus non ligat ad abstinendum quia bonarum non ligat ad abstinendum quia bonarum mentium est ibi culpam agnoscere, ubi mentium est ibi culpam agnoscere, ubi culpa non est. culpa non est.
AD ALIUD dicendum, quod tatia in Ve- AD ALIUD dicendum, quod tatia in Ve- teri Testamento sicut ibidem in Glossa teri Testamento sicut ibidem in Glossa Gregorii, et Glossa Hesychii probatur, Gregorii, et Glossa Hesychii probatur, signative dicta sunt: ideo exponitur hoc signative dicta sunt: ideo exponitur hoc ibidem de verbosis, qui semper mendacii ibidem de verbosis, qui semper mendacii vel detractionis vel adulationis reatu vel detractionis vel adulationis reatu polluunt lectum in quo quiescunt. polluunt lectum in quo quiescunt. AD ALIUD dicendum, quod lex illa in- AD ALIUD dicendum, quod lex illa in- telligitur de viro qui fornicario concubitu telligitur de viro qui fornicario concubitu commixtus mulieri est, et ideo in eodem commixtus mulieri est, et ideo in eodem
Ad 1. Ad 1.
Ad 2. Ad 2.
Ad 3. Ad 3.
Ad 4. Ad 4.
Ad 5. Ad 5.
Ad 6. Ad 6.
Ad 7. Ad 7.
Ad 8. Ad 8.
Ad 9. Ad 9.
236 236
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
capitulo statim adjungitur: Mulier cum capitulo statim adjungitur: Mulier cum qua coierit, lavabitur aqua, et immun- qua coierit, lavabitur aqua, et immun- da erit usque ad vesperum 1, id est, us- da erit usque ad vesperum 1, id est, us- que ad mortem pœnitebit. que ad mortem pœnitebit.
AD ALIUD dicendum, quod Deus amat AD ALIUD dicendum, quod Deus amat munditiam etiam corporalem: sed ta- munditiam etiam corporalem: sed ta- men omnia illa etiam figurative intelli- men omnia illa etiam figurative intelli- guntur: quia Deus corporali immundi- guntur: quia Deus corporali immundi- tia non inquinatur, sicut dicitur, Sa- tia non inquinatur, sicut dicitur, Sa- pient. vi, 25, quia propter munditiam pient. vi, 25, quia propter munditiam suam, nihil inquinatum in eam, scilicet suam, nihil inquinatum in eam, scilicet sapientiam, incurrit. Licet ergo amet sapientiam, incurrit. Licet ergo amet munditiam corporalem, secundum quod munditiam corporalem, secundum quod attestatur munditiæ spiritus, et dilectioni attestatur munditiæ spiritus, et dilectioni pulchritudinis spiritualis, non pulchritudinis spiritualis, non propter immunditias quibus necessario propter immunditias quibus necessario subjacemus, ipse nos reprobat, vel arcet subjacemus, ipse nos reprobat, vel arcet a sacramentorum perceptione. a sacramentorum perceptione.
tamen tamen
AD ALIUD dicendum, quod omnia illa AD ALIUD dicendum, quod omnia illa erant figurativa, et ostendentia quoniam erant figurativa, et ostendentia quoniam mundum spiritualiter eum esse oportet mundum spiritualiter eum esse oportet qui communicat Sanctis. qui communicat Sanctis.
AD ALIUD dicendum, quod forte Oza AD ALIUD dicendum, quod forte Oza ex libidine cognoverat suam uxorem, ex libidine cognoverat suam uxorem, secundum illos qui ponunt hoc pro cau- secundum illos qui ponunt hoc pro cau- sa tamen ego puto sensum litteralem sa tamen ego puto sensum litteralem esse, quod ipse cum esset de Levitis esse, quod ipse cum esset de Levitis quibus præcipiebatur arca portari pro- quibus præcipiebatur arca portari pro- priis humeris, permisit quod committe- priis humeris, permisit quod committe- batur periculo vecturæ boum recalcitran- batur periculo vecturæ boum recalcitran- tium, et ideo merito interfectus fuit. tium, et ideo merito interfectus fuit.
AD ALIUD dicendum, quod actus pro- AD ALIUD dicendum, quod actus pro- phetalis cum actu coitus habet aliquam phetalis cum actu coitus habet aliquam deformitatem: sed tamen matrimonium deformitatem: sed tamen matrimonium illum habet. Ita etiam bene conceditur illum habet. Ita etiam bene conceditur hoc quod est quædam inconsonantia ex hoc quod est quædam inconsonantia ex qua simul actu non debet esse, sed se- qua simul actu non debet esse, sed se- cundum tempus successive unum post cundum tempus successive unum post aliud esse quandoque : non enim puto, aliud esse quandoque : non enim puto, quod aliter prohibet. quod aliter prohibet.
AD ALIUD dicendum, quod non probat AD ALIUD dicendum, quod non probat nisi quamdam inconvenientiam : et lau- nisi quamdam inconvenientiam : et lau- dandus est qui ad tempus abstinet a dandus est qui ad tempus abstinet a communione, sed tamen ex hoc non communione, sed tamen ex hoc non arcetur, ut puto, et sic Gregorius vide- arcetur, ut puto, et sic Gregorius vide- tur dicere. tur dicere.
tanta tanta
AD ID quod ulterius quæritur, Quam- Ad qua AD ID quod ulterius quæritur, Quam- Ad qua diu sit abstinendum? Puto diu esse per diu sit abstinendum? Puto diu esse per horas viginti quatuor in quibus revolutio horas viginti quatuor in quibus revolutio tota completur, excepto parvo quod sol tota completur, excepto parvo quod sol interim retro cessit. Dies enim naturalis interim retro cessit. Dies enim naturalis est revolutio æquinoctialis cum est revolutio æquinoctialis cum parte quanta oritur cum arcu eclipticæ : parte quanta oritur cum arcu eclipticæ : quem motum viginti quatuor horarum quem motum viginti quatuor horarum naturali motu sol occidendo signa præ- naturali motu sol occidendo signa præ- scribit. Hic autem arcus est septuaginta scribit. Hic autem arcus est septuaginta minuta, et octo secundæ fere. Hujus au- minuta, et octo secundæ fere. Hujus au- tem talem dicunt quidam rationem: quia tem talem dicunt quidam rationem: quia in illo tempore fit omnis ortus et occasus in illo tempore fit omnis ortus et occasus imaginum et stellarum coeli super cor- imaginum et stellarum coeli super cor- pus ad reordinandum quia licet coelum pus ad reordinandum quia licet coelum non habeat vim supra liberum arbitrium, non habeat vim supra liberum arbitrium, habet tamen vim supra corpus ad immu- habet tamen vim supra corpus ad immu- tandum et continendum: et hoc innuit tandum et continendum: et hoc innuit Dominus, Levit. xv, 19, ubi dicit: Mu- Dominus, Levit. xv, 19, ubi dicit: Mu- lier, quæ redeunte mense patitur fluxum lier, quæ redeunte mense patitur fluxum sanguinis, etc. Fluit enim sanguis quan- sanguinis, etc. Fluit enim sanguis quan- do non potest digeri: non digeritur au- do non potest digeri: non digeritur au- tem diminuto calore: calor autem mi- tem diminuto calore: calor autem mi- nuitur decrescente lumine in luna. nuitur decrescente lumine in luna.
Adhuc autem est unus casus quæren- Quæst. Adhuc autem est unus casus quæren- Quæst. dus, scilicet ponamus, quod aliquis ve- dus, scilicet ponamus, quod aliquis ve- niat ad locum celebrationis, et probabi- niat ad locum celebrationis, et probabi- liter dictet ei conscientia, quod sacerdos liter dictet ei conscientia, quod sacerdos in malo statu est, et peccabit mortaliter in malo statu est, et peccabit mortaliter celebrando, et ipse pollutus in nocte sit celebrando, et ipse pollutus in nocte sit sine conscientia causæ mortalis, utrum sine conscientia causæ mortalis, utrum pro eo celebrare debeat? pro eo celebrare debeat?
Et ad hoc diversimode respondetur. Et ad hoc diversimode respondetur. Quidam enim sentiunt, quod non : quia Quidam enim sentiunt, quod non : quia etiam venialiter peccare non debet ad hoc etiam venialiter peccare non debet ad hoc quod alius vitet mortale. Mihi autem vi- quod alius vitet mortale. Mihi autem vi- detur, quod ego in tali causu celebrarem, detur, quod ego in tali causu celebrarem, præhabita tamen confessione vel com- præhabita tamen confessione vel com- punctione si sacerdos deesset, alia ta- punctione si sacerdos deesset, alia ta- men oratione cum devotione præhabita. men oratione cum devotione præhabita.
1 Levit. xv, 18. 1 Levit. xv, 18.
IN IV SENTENT. DIST. IX, B, ART. 11. IN IV SENTENT. DIST. IX, B, ART. 11.
237 237
Sed contra. Sed contra.
ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.
An aliqua feditas corporalis, ut men- An aliqua feditas corporalis, ut men- struum vel hujusmodi, impediat a struum vel hujusmodi, impediat a perceptione corporis Christi ? perceptione corporis Christi ?
Quinto quæritur, Utrum aliqua fœditas Quinto quæritur, Utrum aliqua fœditas corporalis, ut menstruum, vel hujusmo- corporalis, ut menstruum, vel hujusmo- di, impediat a perceptione corporis di, impediat a perceptione corporis Christi? Christi?
Videtur autem quod sic. Videtur autem quod sic.
1. Levit. xv, 19 et 20 : Mulier, quæ re- 1. Levit. xv, 19 et 20 : Mulier, quæ re- deunte mense patitur fluxum sanguinis, deunte mense patitur fluxum sanguinis, septem diebus separabitur. Omnis quiteti septem diebus separabitur. Omnis quiteti gerit eam, immundus erit usque ad vespe- gerit eam, immundus erit usque ad vespe- rum, etc. Quia multa tangit ibi de im- rum, etc. Quia multa tangit ibi de im- munditiis menstruatæ. Ergo videtur, quod munditiis menstruatæ. Ergo videtur, quod multo magis impediat a perceptione cor-. multo magis impediat a perceptione cor-. poris Christi, cujus est major sanctitas, poris Christi, cujus est major sanctitas, quam tabernaculi veteris, vel hominis quam tabernaculi veteris, vel hominis tangentis eam. tangentis eam.
2. Item, Major est fœditas menstrui 2. Item, Major est fœditas menstrui quam pollutionis nocturnæ: ergo multo quam pollutionis nocturnæ: ergo multo magis debet impedire communionem, magis debet impedire communionem, quam nocturna pollutio : nocturna autem quam nocturna pollutio : nocturna autem pollutio quandoque impedit, ut habitum pollutio quandoque impedit, ut habitum est ergo et menstruorum fluxus. est ergo et menstruorum fluxus.
SED CONTRA: SED CONTRA:
1. Fluxus iste est ex infirmitate vel 1. Fluxus iste est ex infirmitate vel superfluitate humorum neutrum autem superfluitate humorum neutrum autem horum peccatum est: ergo videtur, quod horum peccatum est: ergo videtur, quod nec menstruorum immunditia impediat nec menstruorum immunditia impediat a communione. a communione.
2. Item, Gregorius: « Mulier dum ex 2. Item, Gregorius: « Mulier dum ex consuetudine menstruum patitur, prohi- consuetudine menstruum patitur, prohi- beri Ecclesiam intrare non debet: quia beri Ecclesiam intrare non debet: quia non potest ei naturæ superfluitas in non potest ei naturæ superfluitas in culpam cedere: sanctæque communionis culpam cedere: sanctæque communionis mysterium percipere prohiberi non pot- mysterium percipere prohiberi non pot- est in illis diebus. Si autem ex venera- est in illis diebus. Si autem ex venera- tione magna percipere mysterium non tione magna percipere mysterium non præsumit, laudanda est: sed si percipit, præsumit, laudanda est: sed si percipit, non est judicanda: bonarum quippe non est judicanda: bonarum quippe mentium est ibi culpam agnoscere ubi mentium est ibi culpam agnoscere ubi
culpa non est. » Ex hoc manifeste acci- culpa non est. » Ex hoc manifeste acci- pitur, quod non est impediens a commu- pitur, quod non est impediens a commu- nione fluxus menstruorum. nione fluxus menstruorum.
AD HOC volunt quidam dicere, quod Solutio. AD HOC volunt quidam dicere, quod Solutio. quædam fluunt continuo, et in illis fluxus quædam fluunt continuo, et in illis fluxus est ex infirmitate: quædam autem inter- est ex infirmitate: quædam autem inter- polatim, et illæ curabiles sunt, et debent polatim, et illæ curabiles sunt, et debent exspectare de communione usque post exspectare de communione usque post fluxum, primæ autem non et hujus fluxum, primæ autem non et hujus causam reddunt: et Augustinus videtur causam reddunt: et Augustinus videtur dicere, quod accessus ad menstruatam dicere, quod accessus ad menstruatam non sit prohibitus in figuram alicujus fu- non sit prohibitus in figuram alicujus fu- turi sed etiam in se præceptum morale turi sed etiam in se præceptum morale est, quod non fiat concubitus cum men- est, quod non fiat concubitus cum men- struata. Unde dicunt, quod menstruum struata. Unde dicunt, quod menstruum dicit immunditiam impedientem a com- dicit immunditiam impedientem a com- munione. Augustini autem verba sunt su- munione. Augustini autem verba sunt su- per Levit. xvi, 19, super illud: Ad mu- per Levit. xvi, 19, super illud: Ad mu- lierem quæ patitur menstrua, non acce- lierem quæ patitur menstrua, non acce- des, etc. Dicit enim ibi Glossa sic: « Hoc des, etc. Dicit enim ibi Glossa sic: « Hoc cum superius satis sufficienter prohibuis- cum superius satis sufficienter prohibuis- set, quid sibi vult quod etiam hic hoc set, quid sibi vult quod etiam hic hoc eisdem præceptis voluit adjungere? An eisdem præceptis voluit adjungere? An forte ne in superioribus quod dictum forte ne in superioribus quod dictum est, figurate accipiendum putaretur, est, figurate accipiendum putaretur, etiam hic positum est, ubi talia prohi- etiam hic positum est, ubi talia prohi- bita sunt quæ etiam tempore Novi To- bita sunt quæ etiam tempore Novi To- stamenti, remota umbrarum veterum ob- stamenti, remota umbrarum veterum ob- servatione, sine dubio custodienda sunt? »>> servatione, sine dubio custodienda sunt? »>> Sine præjudicio autem videtur mihi di- Sine præjudicio autem videtur mihi di- cendum, quod numquam prohibenda est cendum, quod numquam prohibenda est mulier a communione propter men- mulier a communione propter men- struum, sicut dicit Gregorius: eo quod sit struum, sicut dicit Gregorius: eo quod sit indicium superfluitatis, vel infirmitatis, indicium superfluitatis, vel infirmitatis, et non culpæ. et non culpæ.
AD ID quod primo objicitur, dicendum AD ID quod primo objicitur, dicendum est quod in veritate figurative dicebatur est quod in veritate figurative dicebatur de immunditia menstruatæ quantum ad de immunditia menstruatæ quantum ad ingressum tabernaculi, sicut ibidem in ingressum tabernaculi, sicut ibidem in Glossa exponitur : et ideo illa argumenta Glossa exponitur : et ideo illa argumenta non cogunt. non cogunt.
AD ALIUD autem quod objicitur de Au- AD ALIUD autem quod objicitur de Au- gustino, dicendum quod accedere ad gustino, dicendum quod accedere ad menstruatam est mortale: quia accessus menstruatam est mortale: quia accessus ordinatur ad conceptum et si tune mu- ordinatur ad conceptum et si tune mu- lier concipit, concipit prolem corruptam, lier concipit, concipit prolem corruptam, ut elephanticam, vel leprosam, ut dicit ut elephanticam, vel leprosam, ut dicit Glossa super Ezechiel. xv, 6, super Glossa super Ezechiel. xv, 6, super
Ad 1. Ad 1.
Ad 2. Ad 2.
238 238
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
illud: Ad mulierem menstruatam non illud: Ad mulierem menstruatam non accesserit. Et quoad hoc morale est : sed accesserit. Et quoad hoc morale est : sed hoc numquam fuit morale, quod esset hoc numquam fuit morale, quod esset immunda per septem dies, et lavaretur immunda per septem dies, et lavaretur aqua, et esset extra castra, et hujusmodi, aqua, et esset extra castra, et hujusmodi, quæ determinantur, Levit. XV, 19 et quæ determinantur, Levit. XV, 19 et seq. seq.
ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.
An indigne sumens corpus Christi id An indigne sumens corpus Christi id efficiat, ut malum fiat quod accipit? efficiat, ut malum fiat quod accipit?
Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, circa medium : « Ecce enim factum B, circa medium : « Ecce enim factum est malum, dum male accipitur bonum, est malum, dum male accipitur bonum, etc. » etc. »
Statim enim contrarium dicit in fine Statim enim contrarium dicit in fine ejusdem capituli : « Indigne quis sumens ejusdem capituli : « Indigne quis sumens « corpus Christi, non efficit ut quia ma- « corpus Christi, non efficit ut quia ma- « lus est, malum sit quod accipit. » « lus est, malum sit quod accipit. »
SOLUTIO. Dicendum, quod malum ex SOLUTIO. Dicendum, quod malum ex se dicitur multipliciter, scilicet formali- se dicitur multipliciter, scilicet formali- ter, et sic intelligitur secunda auctoritas: ter, et sic intelligitur secunda auctoritas: quia sic corpus Christi non potest esse quia sic corpus Christi non potest esse malum, sed semper est bonum. Dicitur malum, sed semper est bonum. Dicitur etiam malum effective: et hoc dupliciter, etiam malum effective: et hoc dupliciter, scilicet ut causa per se, vel ut causa per scilicet ut causa per se, vel ut causa per accidens et neutro istorum modorum accidens et neutro istorum modorum corpus Christi dicitur malum: quia nec corpus Christi dicitur malum: quia nec est causa mali per se, nec per accidens. est causa mali per se, nec per accidens. Secundo modo dicitur malum occasio Secundo modo dicitur malum occasio mali, sicut lux præsens dicitur occasio mali, sicut lux præsens dicitur occasio læsionis infirmi oculi: et ita corpus læsionis infirmi oculi: et ita corpus Christi est bonum, et occasio est mali ei Christi est bonum, et occasio est mali ei qui indigne sumit. qui indigne sumit.
Soluti Soluti
C. De intelligentia quorumdam verborum ambiguorum. C. De intelligentia quorumdam verborum ambiguorum.
Secundum hos duos modos sumendi, intelligentia quorumdam verborum Secundum hos duos modos sumendi, intelligentia quorumdam verborum ambigue dictorum distinguenda est. Ait enim Augustinus: Bonus accipit ambigue dictorum distinguenda est. Ait enim Augustinus: Bonus accipit sacramentum et rem sacramenti, malus vero sacramentum et non rem. sacramentum et rem sacramenti, malus vero sacramentum et non rem. Sacramentum hic dicit corpus Christi proprium, de Virgine natum: rem Sacramentum hic dicit corpus Christi proprium, de Virgine natum: rem vero, spiritualem Christi carnem. Bonus ergo utramque Christi carnem vero, spiritualem Christi carnem. Bonus ergo utramque Christi carnem accipit. Malus vero tantum sacramentum, id est, corpus Christi sub sacra- accipit. Malus vero tantum sacramentum, id est, corpus Christi sub sacra- mento, et non rem spiritualem. Item, Non manducans manducat, et man- mento, et non rem spiritualem. Item, Non manducans manducat, et man- ducans non manducat: quia non manducans sacramentaliter, aliquando ducans non manducat: quia non manducans sacramentaliter, aliquando manducat spiritualiter, et e converso. Et qui manducant spiritualiter, veri- manducat spiritualiter, et e converso. Et qui manducant spiritualiter, veri- tatem carnis et sanguinis dicuntur sumere: quia ipsam efficientiam habent, tatem carnis et sanguinis dicuntur sumere: quia ipsam efficientiam habent, id est, remissionem peccatorum pro qua videtur orari, cum dicitur: id est, remissionem peccatorum pro qua videtur orari, cum dicitur: Perficiant in nobis, Domine, quæsumus, tua sacramenta quod continent: Perficiant in nobis, Domine, quæsumus, tua sacramenta quod continent: ut quod nunc specie gerimus, rerum veritate capiamus ³. Rerum veritatem ut quod nunc specie gerimus, rerum veritate capiamus ³. Rerum veritatem
1 S. AUGUSTINUS, In Glossa super Epist. I ad Corinth. x1, 26: Quotiescumque, etc. 1 S. AUGUSTINUS, In Glossa super Epist. I ad Corinth. x1, 26: Quotiescumque, etc.
2 In complenda Missæ (Nota edit. Lugd.) 2 In complenda Missæ (Nota edit. Lugd.)