IN IV SENTENT. DIST. VIII, D, ART. 12. IN IV SENTENT. DIST. VIII, D, ART. 12.

sunt unitates, et plura una, ut ita liceat sunt unitates, et plura una, ut ita liceat loqui sed in hoc sacramento sunt plura loqui sed in hoc sacramento sunt plura esse, quia plures formæ : ergo plura esse, quia plures formæ : ergo plura una una

ergo plura sacramenta, ut videtur. ergo plura sacramenta, ut videtur. 8. Item, Quæ nec genere nec specie 8. Item, Quæ nec genere nec specie conveniunt, illa sunt plura simpliciter : conveniunt, illa sunt plura simpliciter : signa quæ sunt in hoc sacramento, nec signa quæ sunt in hoc sacramento, nec specie nec genere conveniunt: ergo sunt specie nec genere conveniunt: ergo sunt simpliciter plura. PRIMA patet per se. SE- simpliciter plura. PRIMA patet per se. SE- CUNDA probatur ex hoc quod species pa- CUNDA probatur ex hoc quod species pa- nis visibiles sunt signa corporis veri, vi- nis visibiles sunt signa corporis veri, vi- num etiam signum est corporis mystici : num etiam signum est corporis mystici : et hæc signa nec sunt in eodem genere et hæc signa nec sunt in eodem genere proximo, nec in eadem specie: ergo sim- proximo, nec in eadem specie: ergo sim- pliciter plura. pliciter plura.

Item, Signata etiam plura sunt. PRO- Item, Signata etiam plura sunt. PRO- BATIO. Id quod est simpliciter unum, non BATIO. Id quod est simpliciter unum, non est idem ei quod est unum secundum est idem ei quod est unum secundum quid, scilicet aggregatione tantum : sed quid, scilicet aggregatione tantum : sed corpus Christi verum est simpliciter et corpus Christi verum est simpliciter et naturali unitate unum, corpus autem naturali unitate unum, corpus autem Christi mysticum est unum secundum Christi mysticum est unum secundum quid et aggregatione tantum : ergo non quid et aggregatione tantum : ergo non sunt idem. Cum ergo nec unitas sit in sunt idem. Cum ergo nec unitas sit in signis, nec unitas in signatis, videtur sa- signis, nec unitas in signatis, videtur sa- cramentum istud simpliciter esse plura, cramentum istud simpliciter esse plura,

et non unum. et non unum.

9. Item, Ex duobus perfectis in eodem 9. Item, Ex duobus perfectis in eodem genere existentibus non fit unum : sed genere existentibus non fit unum : sed Christus perfectus est sub ratione panis, Christus perfectus est sub ratione panis, et perfectus sub forma vini: ergo utrobi et perfectus sub forma vini: ergo utrobi que perfectus: ergo non fit unum ex eo que perfectus: ergo non fit unum ex eo quod est ibi et ibi : ergo plura remanent quod est ibi et ibi : ergo plura remanent

sacramenta. sacramenta.

10. Item, Nos videmus, quod unitas 10. Item, Nos videmus, quod unitas signati in impositione nominum quæ signati in impositione nominum quæ sunt signa rerum, non facit idem nomen, sunt signa rerum, non facit idem nomen, nec diversitas facit diversitatem : quia nec diversitas facit diversitatem : quia Marcus, Tullius, Cicero, sunt diversa Marcus, Tullius, Cicero, sunt diversa nomina et idem significant : et albus, nomina et idem significant : et albus, alba, album, sunt idem nomen, et diver- alba, album, sunt idem nomen, et diver- sa significant : ergo a simili idem erit in sa significant : ergo a simili idem erit in sacramentis: quia unitas signati non facit sacramentis: quia unitas signati non facit unitatem signorum, nec diversitas diver- unitatem signorum, nec diversitas diver- sitatem ergo videtur iterum, quod nihil sitatem ergo videtur iterum, quod nihil sit dictum, quod licet hic sint species sit dictum, quod licet hic sint species diversæ et signa diversa, quod tamen diversæ et signa diversa, quod tamen hæc sint unum sacramentum propter uni- hæc sint unum sacramentum propter uni- tatem signati. tatem signati.

XXIX XXIX

209 209

Si propter hoc dicatur, quod ista sunt Si propter hoc dicatur, quod ista sunt plura sacramenta. CONTRA: plura sacramenta. CONTRA:

1. Supra probatum est, quod sacra- 1. Supra probatum est, quod sacra- menta novæ legis non sunt nisi septem : menta novæ legis non sunt nisi septem : sed si istud est plura, erunt plura quam sed si istud est plura, erunt plura quam septem ergo istud non est nisi unum. septem ergo istud non est nisi unum.

2. Item, Unum sacramentum est, quod 2. Item, Unum sacramentum est, quod est unius gratiæ effectivum : sed unicam est unius gratiæ effectivum : sed unicam gratiam efficit hoc sacramentum, quia gratiam efficit hoc sacramentum, quia unitatem corporis Christi: ergo est uni- unitatem corporis Christi: ergo est uni- cum sacramentum, et non plura. cum sacramentum, et non plura.

3. Item, Ambrosius dicit, quod sacra- 3. Item, Ambrosius dicit, quod sacra- mentum simplex est: simplex autem non mentum simplex est: simplex autem non est plura ergo istud sacramentum est est plura ergo istud sacramentum est unum, et non multa. unum, et non multa.

: :

SOLUTIO. Distinctio quorumdam præ- SOLUTIO. Distinctio quorumdam præ- cedentium nos Doctorum fuit, quod est cedentium nos Doctorum fuit, quod est aliquid simpliciter unum, sicut id quod aliquid simpliciter unum, sicut id quod unius est formæ et unius materiæ et unius est formæ et unius materiæ et unius effectus, ut baptismus et est aliud unius effectus, ut baptismus et est aliud simpliciter multa: ut duo vel tria sacra- simpliciter multa: ut duo vel tria sacra- menta quæ habent differentes formas et menta quæ habent differentes formas et materias et effectus. Est autem medium materias et effectus. Est autem medium horum unum multipliciter, quod multis horum unum multipliciter, quod multis materiis et formis efficit unum effectum : materiis et formis efficit unum effectum : et ad hoc reduxerunt istud sacramentum. et ad hoc reduxerunt istud sacramentum. Sed hæc distinctio non placet, pro tanto Sed hæc distinctio non placet, pro tanto quia unus effectus non efficitur a duabus quia unus effectus non efficitur a duabus causis æque proximis, nisi altera sit im- causis æque proximis, nisi altera sit im- perfecta et cum gratia non sit imperfe- perfecta et cum gratia non sit imperfe- ctior quam natura, etiam in gratia mihi ctior quam natura, etiam in gratia mihi videtur absurdum dici, quod unicus om- videtur absurdum dici, quod unicus om- nino effectus a duabus causis æque pro- nino effectus a duabus causis æque pro- ximis efficiatur. Et ideo videtur dicen- ximis efficiatur. Et ideo videtur dicen- dum sine præjudicio, quod istud sacra- dum sine præjudicio, quod istud sacra- mentum est simpliciter unum, sicut et mentum est simpliciter unum, sicut et alia: sed tamen propter modum gratiæ alia: sed tamen propter modum gratiæ quam efficit, sunt in ipso materialiter plu- quam efficit, sunt in ipso materialiter plu- ra. Et ratio hujus lucidius patebit in sol- ra. Et ratio hujus lucidius patebit in sol- vendo objectiones. vendo objectiones.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

DICENDUM ergo ad prima tria, quod re- Ad 1, 2 et 3. DICENDUM ergo ad prima tria, quod re- Ad 1, 2 et 3. spiciunt ea quæ materialia sunt in sacra- spiciunt ea quæ materialia sunt in sacra- mento. Et ideo dicunt sacramenta, plu- mento. Et ideo dicunt sacramenta, plu- ralem numerum consignificando : non ta- ralem numerum consignificando : non ta- men dicunt plura sacramenta, significan- men dicunt plura sacramenta, significan- do pluralem numerum ut conceptum, vel do pluralem numerum ut conceptum, vel duo, vel tria sacramenta, signando plu- duo, vel tria sacramenta, signando plu- ralem numerum in distinctione exercita. ralem numerum in distinctione exercita.

14 14

Ad 4. Ad 4.

210 210

D. ALB. MAG. ORD. PRED. D. ALB. MAG. ORD. PRED.

Si autem objicitur, quod Magister Hu- Si autem objicitur, quod Magister Hu- go dicit tria in hoc sacramento esse, et go dicit tria in hoc sacramento esse, et ita discretionem exercitam significare, ita discretionem exercitam significare, dicendum quod ipse significat eam obli- dicendum quod ipse significat eam obli- que. Unde dicit, quod cum sit unum sa- que. Unde dicit, quod cum sit unum sa- cramentum, tria sunt in eodem discre- cramentum, tria sunt in eodem discre- ta et ideo discreta referuntur ad mate- ta et ideo discreta referuntur ad mate- riam sacramenti, quæ tamen terminan- riam sacramenti, quæ tamen terminan- tur una forma: sicut etiam distinctio tur una forma: sicut etiam distinctio membrorum corporis terminatur unitate membrorum corporis terminatur unitate formæ totius, et corpus ab illa est simpli- formæ totius, et corpus ab illa est simpli- citer unum habet tamen in se plura citer unum habet tamen in se plura membra materialiter. membra materialiter.

AD ALIUD dicendum, quod in veritate AD ALIUD dicendum, quod in veritate esse signi est non ad aliud, sed ad idem: esse signi est non ad aliud, sed ad idem: alio tamen modo refertur signum speciei alio tamen modo refertur signum speciei panis et speciei vini, et tamen unica re- panis et speciei vini, et tamen unica re- latione, quod tamen mirabile videtur : latione, quod tamen mirabile videtur : sed bene concedo si plura pluribus rela- sed bene concedo si plura pluribus rela- tionibus referrentur ad idem vel diversa, tionibus referrentur ad idem vel diversa, quod erunt simpliciter plura. Idem autem quod erunt simpliciter plura. Idem autem ad quod refertur, est unitas corporis, sed ad quod refertur, est unitas corporis, sed non eodem modo: quia species panis non eodem modo: quia species panis habet relationem convenientiæ ad unio- habet relationem convenientiæ ad unio- nem ad caput, ut membra ad caput col- nem ad caput, ut membra ad caput col- ligantur, sicut etiam panis conficitur ex ligantur, sicut etiam panis conficitur ex multis granis : species autem vini ad multis granis : species autem vini ad gratiam redemptionis quæ unit per de- gratiam redemptionis quæ unit per de- scensum a capite ut quasi relatio nostri scensum a capite ut quasi relatio nostri ad caput in pane significaretur, et relatio ad caput in pane significaretur, et relatio sui ad nos per redemptionem sanguinis sui ad nos per redemptionem sanguinis ministrati significaretur in sanguine : et ministrati significaretur in sanguine : et sine his duobus non est perfecta unio. Et sine his duobus non est perfecta unio. Et hoc notatur cum dicit, Qui manducat hoc notatur cum dicit, Qui manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem, meam carnem, et bibit meum sanguinem, in me manet, et ego in illo'. Una autem in me manet, et ego in illo'. Una autem relatione referuntur istæ species: quia relatione referuntur istæ species: quia illa relatio est relatio signi: sicut enim illa relatio est relatio signi: sicut enim dicit Augustinus in libro de Doctrina dicit Augustinus in libro de Doctrina Christiana: « Signorum autem alia sunt Christiana: « Signorum autem alia sunt naturalia, et alia ad placitum, et alia ab naturalia, et alia ad placitum, et alia ab institutione divina. » Et verum est, quod institutione divina. » Et verum est, quod quantum est ex similitudine naturali non quantum est ex similitudine naturali non est relatio una in specie panis et vini, est relatio una in specie panis et vini, quia similitudo illa respondet diverso quia similitudo illa respondet diverso modo unitati perfectæ : sed ab institu- modo unitati perfectæ : sed ab institu- tione quæ principalis causa est in sacra- tione quæ principalis causa est in sacra-

1 Joan. vi, 57. 1 Joan. vi, 57.

mentis, quare significant et causant, mentis, quare significant et causant, habent relationem unam : quia ab insti- habent relationem unam : quia ab insti- tutione sunt instituta ad idem significan- tutione sunt instituta ad idem significan- dum diversimode. dum diversimode.

Et per hoc patet solutio fere ad omnia Et per hoc patet solutio fere ad omnia objecta et hæc est radix totius veritatis objecta et hæc est radix totius veritatis in hoc articulo quæstionis. in hoc articulo quæstionis.

AD ALIUD dicendum, quod sacramen- AD ALIUD dicendum, quod sacramen- taliter non sunt omnino divisa corpus taliter non sunt omnino divisa corpus Christi, et sanguis: quia sunt ad idem Christi, et sanguis: quia sunt ad idem efficiendum, scilicet corporis mystici efficiendum, scilicet corporis mystici unionem, licet diversimode, ut dictum unionem, licet diversimode, ut dictum

est. est.

AD ALIUD dicendum, quod prima non AD ALIUD dicendum, quod prima non omnino sunt diversa: quoniam in uno omnino sunt diversa: quoniam in uno sunt quatuor ab institutione quæ princi- sunt quatuor ab institutione quæ princi- paliter prima est: sed notum est, quod paliter prima est: sed notum est, quod si in nullo antecedentium unirentur, tunc si in nullo antecedentium unirentur, tunc non possent uniri in ultimo. non possent uniri in ultimo.

AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile de causa particulari et universali : mile de causa particulari et universali : quia illæ in nullo uniuntur per substan- quia illæ in nullo uniuntur per substan- tiam, sed tantum in effectu, qui poste- tiam, sed tantum in effectu, qui poste- rior est utraque causarum :sed hæc rior est utraque causarum :sed hæc institutio præcedit omnia, et unit ea in institutio præcedit omnia, et unit ea in

uno. uno.

sunt sunt

AD ALIUD dicendum, quod non AD ALIUD dicendum, quod non simpliciter plures formæ in hoc sacra- simpliciter plures formæ in hoc sacra- mento et ideo sicut alia est forma par- mento et ideo sicut alia est forma par- tis, et forma totius: ita alia est forma tis, et forma totius: ita alia est forma totius et alia forma partis sacramenti: totius et alia forma partis sacramenti: utraque enim formarum relata ad unita- utraque enim formarum relata ad unita- tem institutionis, simul confert esse com- tem institutionis, simul confert esse com- pletum sacramento: sed quando divisim pletum sacramento: sed quando divisim accipiuntur, sunt materiales, et non con- accipiuntur, sunt materiales, et non con- ferunt esse completum sacramento se- ferunt esse completum sacramento se- cundum quod est sacramentum, licet cundum quod est sacramentum, licet conferant completum Christum, ut jam conferant completum Christum, ut jam inferius patebit. Et ideo relatæ ad unita- inferius patebit. Et ideo relatæ ad unita- tem institutionis qua Christus intendit tem institutionis qua Christus intendit unum instituere sacramentum, non con- unum instituere sacramentum, non con- ferunt nisi unum esse et unitatem unius ferunt nisi unum esse et unitatem unius sacramenti. sacramenti.

AD ALIUD dicendum, quod est accipere AD ALIUD dicendum, quod est accipere id quod facit genus sacramenti et spe- id quod facit genus sacramenti et spe- ciem, et est accipere id quod facit genus ciem, et est accipere id quod facit genus naturæ vel speciem : et de genere natu- naturæ vel speciem : et de genere natu-

Ad idem Ad idem

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

Ad 8. Ad 8.

Ad 9. Ad 9.

IN IV SENTENT. DIST. VIII, D, ART. 12. IN IV SENTENT. DIST. VIII, D, ART. 12.

etiam etiam

ræ procedit objectio, sed de faciente esse ræ procedit objectio, sed de faciente esse signi secundum quod est sacramentum signi secundum quod est sacramentum non procedit quia sic sunt in eodem non procedit quia sic sunt in eodem tantum genere et specie, sed tantum genere et specie, sed numero, ut dictum est prius. Similiter numero, ut dictum est prius. Similiter signata non sunt in eodem modo unita- signata non sunt in eodem modo unita- tis naturæ, sed tantum in esse sacramen- tis naturæ, sed tantum in esse sacramen- ti unum ordinatum est ad alterum, sicut ti unum ordinatum est ad alterum, sicut signum et causa ad effectum signatum et signum et causa ad effectum signatum et

causatum. causatum.

AD ALIUD dicendum sine præjudicio, AD ALIUD dicendum sine præjudicio, quod duplex est perfectio, scilicet Chri- quod duplex est perfectio, scilicet Chri- sti, et sacramenti secundum quod venit sti, et sacramenti secundum quod venit in usum fidelium, et perficit et signat in usum fidelium, et perficit et signat perfectam unitatem corporis mystici. perfectam unitatem corporis mystici. Primo modo verum est, quod Christus Primo modo verum est, quod Christus perfectus est sub utraque specie, scilicet perfectus est sub utraque specie, scilicet panis, et vini: sed secundo modo vide- panis, et vini: sed secundo modo vide- tur mihi falsum: quia non perfecte cau- tur mihi falsum: quia non perfecte cau- satur et signatur usus fidelium et unitas satur et signatur usus fidelium et unitas corporis mystici, nisi duplici signo, ut corporis mystici, nisi duplici signo, ut prius dictum est : et ideo virtute sacra- prius dictum est : et ideo virtute sacra- menti oportet haberi utrumque : et hæc menti oportet haberi utrumque : et hæc unita in una institutione et uno signo, unita in una institutione et uno signo, licet modi unitatis sint diversi, ut prius licet modi unitatis sint diversi, ut prius dictum est. dictum est.

211 211

AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile de nominibus, et signis institutis a mile de nominibus, et signis institutis a Deo ad gratias sacramentales significan- Deo ad gratias sacramentales significan- das quia licet quandoque idem sit cui das quia licet quandoque idem sit cui imponuntur plura nomina, non tamen imponuntur plura nomina, non tamen instituens imponit ab eodem : quia cum instituens imponit ab eodem : quia cum nomen significet substantiam cum quali- nomen significet substantiam cum quali- tate, ad qualitatem respicit instituens, et tate, ad qualitatem respicit instituens, et hoc quoad Grammaticum sufficit, si ha- hoc quoad Grammaticum sufficit, si ha- beat etiam modum diversum ad diversam beat etiam modum diversum ad diversam institutionem et ideo plura nomina a institutionem et ideo plura nomina a talibus modis qualitatum imposita, pos- talibus modis qualitatum imposita, pos- sunt esse ejusdem et quia etiam una sunt esse ejusdem et quia etiam una qualitas et modus est in diversis, fit una qualitas et modus est in diversis, fit una institutio ad diversa significata per idem institutio ad diversa significata per idem nomen in consignatis variatum, sicut nomen in consignatis variatum, sicut albus, alba, album. Sed non fit sic in albus, alba, album. Sed non fit sic in institutione signi sacramentalis: ibi enim institutione signi sacramentalis: ibi enim respicitur perfecta significatio unius gra- respicitur perfecta significatio unius gra- tiæ, licet diversus sit modus participandi tiæ, licet diversus sit modus participandi eam : et ideo est una institutio super eam : et ideo est una institutio super omnia illa quæ valent exprimere vim il- omnia illa quæ valent exprimere vim il- lius gratiæ et omnia illa uniuntur in lius gratiæ et omnia illa uniuntur in institutione illa. institutione illa.

Et per hoc patet solutio ad omnia. Et per hoc patet solutio ad omnia.

Ad 10. Ad 10.

212 212

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO IX. DISTINCTIO IX.

De suscipiente sacramentum Eucharistiæ. De suscipiente sacramentum Eucharistiæ.

A. De duobus modis manducandi. A. De duobus modis manducandi.

Et sicut duæ sunt res illius sacramenti, ita etiam duo modi manducandi. Et sicut duæ sunt res illius sacramenti, ita etiam duo modi manducandi. Unus sacramentalis, scilicet quo boni et mali edunt: alter spiritualis, quo Unus sacramentalis, scilicet quo boni et mali edunt: alter spiritualis, quo soli boni manducant. Unde Augustinus 1. Quid est Christum manducare? soli boni manducant. Unde Augustinus 1. Quid est Christum manducare? Non est hoc solum in sacramento corpus ejus accipere: multi enim indigne Non est hoc solum in sacramento corpus ejus accipere: multi enim indigne accipiunt sed in ipso manere, et habere ipsum in se manentem. Spiri- accipiunt sed in ipso manere, et habere ipsum in se manentem. Spiri- tualiter enim manducat, qui in unitate Christi et Ecclesiæ quam sacramen- tualiter enim manducat, qui in unitate Christi et Ecclesiæ quam sacramen- tum significat, manet. Nam qui discordat a Christo, nec carnem Christi tum significat, manet. Nam qui discordat a Christo, nec carnem Christi manducat, nec sanguinem bibit: etsi tantæ rei sacramentum ad judicium manducat, nec sanguinem bibit: etsi tantæ rei sacramentum ad judicium sui quotidie accipiat. Spiritualem manducationem Augustinus distinguens sui quotidie accipiat. Spiritualem manducationem Augustinus distinguens a sacramentali, ait: Ut quid paras ventrem et dentem? Crede, et mandu- a sacramentali, ait: Ut quid paras ventrem et dentem? Crede, et mandu- casti. Credere enim in eum, hoc est comedere panem et vinum. Qui credit casti. Credere enim in eum, hoc est comedere panem et vinum. Qui credit in eum, manducat eum 2. Item, Quomodo manducandus est Christus? Quo- in eum, manducat eum 2. Item, Quomodo manducandus est Christus? Quo- modo ipse dicit: Qui manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem, modo ipse dicit: Qui manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem, in me manet, et ego in illo ³. Si in me manet et ego in eo, tunc bibit : qui in me manet, et ego in illo ³. Si in me manet et ego in eo, tunc bibit : qui vero in me non manet, nec ego in illo et si accipit sacramentum, acquirit vero in me non manet, nec ego in illo et si accipit sacramentum, acquirit magnum tormentum *. Item, Nulli ambigendum est tunc quemquam cor- magnum tormentum *. Item, Nulli ambigendum est tunc quemquam cor- poris et sanguinis Domini participem fieri, quando Christi membrum effi- poris et sanguinis Domini participem fieri, quando Christi membrum effi- citur nec alienari ab illius panis calicisque consortio, etiamsi antequam citur nec alienari ab illius panis calicisque consortio, etiamsi antequam illum panem edat et calicem bibat, de hoc sæculo in unitate corporis illum panem edat et calicem bibat, de hoc sæculo in unitate corporis

1 S. AUGUSTINUS, Sermo de Verbis Domini, et habetur de consec. dist. II, cap. Quid est Christum 1 S. AUGUSTINUS, Sermo de Verbis Domini, et habetur de consec. dist. II, cap. Quid est Christum (Nota edit. Lugd.) (Nota edit. Lugd.)

2 S. AUGUSTINUS, Tract. 25 super Joannem. 2 S. AUGUSTINUS, Tract. 25 super Joannem.

3 Joan. vi, 57. 3 Joan. vi, 57.

4 S. AUGUSTINUS, Tract. 26 super Joannem. 4 S. AUGUSTINUS, Tract. 26 super Joannem.

IN IV SENTENT. DIST. IX, A, ART. 1. IN IV SENTENT. DIST. IX, A, ART. 1.

213 213

Christi constitutus abscedat: quia illius sacramenti beneficio non privatur, Christi constitutus abscedat: quia illius sacramenti beneficio non privatur, quando ille habere hoc quod illud sacramentum signat invenitur. In illo quando ille habere hoc quod illud sacramentum signat invenitur. In illo enim sacramento corpus et sanguinem suum nobis commendavit, quod et enim sacramento corpus et sanguinem suum nobis commendavit, quod et fecit nosipsos. Nam et nos corpus ipsius facti sumus 1. Item, Qui discordat fecit nosipsos. Nam et nos corpus ipsius facti sumus 1. Item, Qui discordat a Christo non manducat carnem ejus, nec sanguinem bibit etsi tantæ rei a Christo non manducat carnem ejus, nec sanguinem bibit etsi tantæ rei sacramentum ad judicium sibi quotidie accipit 2³. sacramentum ad judicium sibi quotidie accipit 2³.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Et sicut duæ sunt res illius sacra- « Et sicut duæ sunt res illius sacra- menti etc. » menti etc. »

Peractis his quæ pertinent ad substan- Peractis his quæ pertinent ad substan- tiam sacramenti hujus, tangit de ipso in tiam sacramenti hujus, tangit de ipso in ista parte secundum comparationem ad ista parte secundum comparationem ad celebrantem vel conficientem, ibi, Dist. celebrantem vel conficientem, ibi, Dist. XIII, F, « Post hæc quæritur, si quod XIII, F, « Post hæc quæritur, si quod gerit sacerdos, proprie dicatur sacrifi- gerit sacerdos, proprie dicatur sacrifi- cium, etc. cium, etc.

In ista autem parte tangit de sacra- In ista autem parte tangit de sacra- mento ex parte suscipientis. Et dividitur mento ex parte suscipientis. Et dividitur in duas partes: in quarum prima tangit in duas partes: in quarum prima tangit duos modos sumendi, et opiniones et er- duos modos sumendi, et opiniones et er- rores qui circumstant illos modos. In se- rores qui circumstant illos modos. In se- cunda, tangit modum conversionis, et cunda, tangit modum conversionis, et quædam consequentia modum transsub- quædam consequentia modum transsub- stantiationis illius, sicut de accidentibus, stantiationis illius, sicut de accidentibus, et fractione, et hujusmodi: et hæc inci- et fractione, et hujusmodi: et hæc inci- pit, ibi, Dist. XI, A, « Si autem quæri- pit, ibi, Dist. XI, A, « Si autem quæri- tur, Qualis sit illa conversio, etc. » tur, Qualis sit illa conversio, etc. »

Prima harum dividitur in duas: in Prima harum dividitur in duas: in quarum prima continet primum capitu- quarum prima continet primum capitu- lum hujus novæ distinctionis, et tangit lum hujus novæ distinctionis, et tangit duos modos manducandi. In secunda duos modos manducandi. In secunda autem, ratione auctoritatum inductarum autem, ratione auctoritatum inductarum tangit errores qui sunt circa hanc mate- tangit errores qui sunt circa hanc mate- riam et hæc incipit, ibi B, « Hæc verba riam et hæc incipit, ibi B, « Hæc verba et alia hujusmodi, ubi de spirituali et alia hujusmodi, ubi de spirituali manducatione, etc. » manducatione, etc. »

In hoc ergo capitulo probat esse duos In hoc ergo capitulo probat esse duos modos manducandi, scilicet sacramenta- modos manducandi, scilicet sacramenta-

1 S. AUGUSTINUS, De remedio pœnitentiæ. 1 S. AUGUSTINUS, De remedio pœnitentiæ. Cf. De consec. dist. II, cap. Quomodo (Nota Cf. De consec. dist. II, cap. Quomodo (Nota

lem, et spiritualem. Et de his modis lem, et spiritualem. Et de his modis possunt in communi tria quæri. Primum possunt in communi tria quæri. Primum est, de distinctione horum modorum. est, de distinctione horum modorum. Secundum est, de illo modo præcipue Secundum est, de illo modo præcipue qui dicitur spiritualis. Tertium, de nu- qui dicitur spiritualis. Tertium, de nu-

mero eorum. mero eorum.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An sint duo modi sumendi Eucharistiam, An sint duo modi sumendi Eucharistiam, scilicet sacramentalis, et spiritualis, scilicet sacramentalis, et spiritualis, et quomodo distinguantur ? et quomodo distinguantur ?

AD PRIMUM objicitur sic: AD PRIMUM objicitur sic:

1. Videtur enim, quod isti modi non 1. Videtur enim, quod isti modi non sunt distincti ex parte sacramenti, sed sunt distincti ex parte sacramenti, sed ex parte nostra: in baptismo enim sem- ex parte nostra: in baptismo enim sem- per est acceptio spiritualis effectus, nisi per est acceptio spiritualis effectus, nisi sit fictio impediens. Et ideo baptismus sit fictio impediens. Et ideo baptismus de se operatur salutem: ergo similiter de se operatur salutem: ergo similiter cum Eucharistia sit sacramentum novæ cum Eucharistia sit sacramentum novæ legis, semper operatur gratiam spiritua- legis, semper operatur gratiam spiritua- lem ergo sacramentalem in ipso non est lem ergo sacramentalem in ipso non est distinguere a spirituali. distinguere a spirituali.

2. Item, Rex terrenus non est minus 2. Item, Rex terrenus non est minus potens ubi est per seipsum, quam ubi potens ubi est per seipsum, quam ubi est per ministerium, sed magis : ergo si- est per ministerium, sed magis : ergo si- militer est de Rege cœlesti: sed Christus militer est de Rege cœlesti: sed Christus per seipsum est in sacramento Euchari- per seipsum est in sacramento Euchari- stiæ in tribus substantiis et unitate per- stiæ in tribus substantiis et unitate per- sonæ, in aliis autem sacramentis tantum sonæ, in aliis autem sacramentis tantum virtute Passionis operatur : si ergo sus- virtute Passionis operatur : si ergo sus- ceptio aliorum sacramentorum quantum ceptio aliorum sacramentorum quantum

edit. Lugd.) edit. Lugd.)

2 IDEM, De sacramentis fidelium. 2 IDEM, De sacramentis fidelium.

214 214

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

est de se semper est spiritualis, multo est de se semper est spiritualis, multo magis erit semper spiritualis susceptio magis erit semper spiritualis susceptio Eucharistiæ et sic nulla est distinctio, Eucharistiæ et sic nulla est distinctio, nisi intelligatur a parte nostra. nisi intelligatur a parte nostra.

3. Item, Operatio sacramenti distin- 3. Item, Operatio sacramenti distin- guitur ab operatione virtutis et gratiæ: guitur ab operatione virtutis et gratiæ: quia in sacramentis in elemento corpo- quia in sacramentis in elemento corpo- rali divina virtus secretius operatur sa- rali divina virtus secretius operatur sa- lutem ergo nisi præcedat operatio ali- lutem ergo nisi præcedat operatio ali- cujus elementi corporalis, non contingit cujus elementi corporalis, non contingit venire ad effectum spiritualem: ergo vi- venire ad effectum spiritualem: ergo vi- detur, quod spiritualis modus sumendi detur, quod spiritualis modus sumendi numquam distinguatur a sacramentali. numquam distinguatur a sacramentali.

4. Item, In baptismo licet fictus acce- 4. Item, In baptismo licet fictus acce- dat, non tamen dicimus quod nihil acci- dat, non tamen dicimus quod nihil acci- piat de spiritu: quia accipit. characte- piat de spiritu: quia accipit. characte- rem ergo multo magis ita erit in sacra- rem ergo multo magis ita erit in sacra- mento Eucharistiæ: ergo qui manducat mento Eucharistiæ: ergo qui manducat sacramentaliter, manducat spiritualiter : sacramentaliter, manducat spiritualiter : et ita manducatio sacramentalis non dis- et ita manducatio sacramentalis non dis- tinguitur a spirituali: et sic iterum ibi tinguitur a spirituali: et sic iterum ibi videtur a parte nostra evacuari distin- videtur a parte nostra evacuari distin- ctio. ctio.

5. Item, In Littera habetur ab Augu- 5. Item, In Littera habetur ab Augu- stino: «Ut quid paras dentem et ventrem? stino: «Ut quid paras dentem et ventrem? « crede, et manducasti. »> Ergo iste ci- « crede, et manducasti. »> Ergo iste ci- bus non transit in corpus. Ergo non est bus non transit in corpus. Ergo non est elementi corporalis. Cum igitur in omni- elementi corporalis. Cum igitur in omni- bus sumentibus sit aliquis cibus, oportet bus sumentibus sit aliquis cibus, oportet quod sit in omnibus spiritualis: ergo quod sit in omnibus spiritualis: ergo spiritualiter sumere numquam separatur spiritualiter sumere numquam separatur a sacramentali sumptione: ergo nulla est a sacramentali sumptione: ergo nulla est distinctio. distinctio.

6. Item, Si est aliquis modus sumendi 6. Item, Si est aliquis modus sumendi sacramentaliter tantum, hoc erit ratione sacramentaliter tantum, hoc erit ratione alicujus quod fit in sacramento: aut alicujus quod fit in sacramento: aut igitur ratione accidentium, et tunc etiam igitur ratione accidentium, et tunc etiam verius sumeret sacramentaliter qui su- verius sumeret sacramentaliter qui su- meret accidentia aut ratione veritatis meret accidentia aut ratione veritatis corporis Christi sumpti, et tunc aut ve- corporis Christi sumpti, et tunc aut ve- ritas corporis transit in ventrem, aut in ritas corporis transit in ventrem, aut in mentem non in ventrem, quia hoc ne- mentem non in ventrem, quia hoc ne- gatur in Littera: ergo in mentem: gatur in Littera: ergo in mentem: ergo menti unitur, vel mens unitur cor- ergo menti unitur, vel mens unitur cor- pori Christi, et hoc est spiritualiter su- pori Christi, et hoc est spiritualiter su- mere ergo sumens sacramentaliter, mere ergo sumens sacramentaliter, sumit spiritualiter, ut videtur: et sic nihil sumit spiritualiter, ut videtur: et sic nihil valet distinctio. valet distinctio.

7. Si forte dicatur, sicut quidam hoc 7. Si forte dicatur, sicut quidam hoc

evadunt, quod spiritualiter sumere est evadunt, quod spiritualiter sumere est Christo spiritualiter uniri, et in Christo Christo spiritualiter uniri, et in Christo manere. CONTRA: Uniri Christo non est manere. CONTRA: Uniri Christo non est actus sacramenti: ergo uniri Christo non actus sacramenti: ergo uniri Christo non est sumere sacramentum spiritualiter. est sumere sacramentum spiritualiter. PROBATIO primæ est: quia ante institu- PROBATIO primæ est: quia ante institu- tionem hujus sacramenti uniebantur fide- tionem hujus sacramenti uniebantur fide- les Christo et corpori mystico. les Christo et corpori mystico.

8. Item, Charitas Dei et proximi unit 8. Item, Charitas Dei et proximi unit Deo et proximo: non tamen omnis ha- Deo et proximo: non tamen omnis ha- bens charitatem sumit rem sacramenta- bens charitatem sumit rem sacramenta- lem spiritualiter: ergo videtur, quod lem spiritualiter: ergo videtur, quod ista solutio non est vera. ista solutio non est vera.

9. Item, Licet gratia sit res sacramen- 9. Item, Licet gratia sit res sacramen- ti spiritualis, non tamen quæcumque ti spiritualis, non tamen quæcumque gratia, sed illa quæ proprie operatur in gratia, sed illa quæ proprie operatur in sacramentis : effectus autem proprius sacramentis : effectus autem proprius alicujus rei numquam habetur, illa re alicujus rei numquam habetur, illa re non habita: ergo numquam habetur non habita: ergo numquam habetur effectus sacramenti hujus proprius nisi effectus sacramenti hujus proprius nisi ipso sacramento percepto. ipso sacramento percepto.

SOLUTIO. Dicendum videtur sine præ- SOLUTIO. Dicendum videtur sine præ- judicio, quod isti modi distincti sunt judicio, quod isti modi distincti sunt quandoque, et quandoque conjuncti. quandoque, et quandoque conjuncti. Distincti sunt quando fit perceptio veri Distincti sunt quando fit perceptio veri corporis Christi sine effectu gratiæ inte- corporis Christi sine effectu gratiæ inte- rioris, sed potius nocumenti spiritualis, rioris, sed potius nocumenti spiritualis, sicut dicitur in Littera in secunda parte sicut dicitur in Littera in secunda parte distinctionis, quod qui indignus accipit distinctionis, quod qui indignus accipit hoc sacramentum, acquirit sibi magnum hoc sacramentum, acquirit sibi magnum tormentum. Et iterum, quod bonum tormentum. Et iterum, quod bonum malum est, dum male sumitur bonum: malum est, dum male sumitur bonum: et talis modus sacramentalis sumptionis et talis modus sacramentalis sumptionis divisus est a spirituali. Econtra quidam divisus est a spirituali. Econtra quidam sunt per memoriam vel habitudinem pas- sunt per memoriam vel habitudinem pas- sionis Christi et sacrificii spiritualis se sionis Christi et sacrificii spiritualis se unientes Christo capiti, et illi sumunt unientes Christo capiti, et illi sumunt spiritualiter, et non sacramentaliter. spiritualiter, et non sacramentaliter.

DICENDUM ergo videtur ad primum, DICENDUM ergo videtur ad primum, quod ista distinctio non est tantum a quod ista distinctio non est tantum a parte nostra, sed etiam a parte sacra- parte nostra, sed etiam a parte sacra- menti quia sacramentum duplicem ha- menti quia sacramentum duplicem ha- bet rem contentam unam ex vi conse- bet rem contentam unam ex vi conse- crationis, quæ est corpus Christi verum crationis, quæ est corpus Christi verum quod conficitur extra nos. Aliam habet quod conficitur extra nos. Aliam habet rem contentam, sicut causa continet in rem contentam, sicut causa continet in se virtute causatum: et illa est gratia ex se virtute causatum: et illa est gratia ex parte nostra et sic non est in aliis sa- parte nostra et sic non est in aliis sa-

Solup Solup

Adul Adul

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

IN IV SENTENT. DIST. IX, A, ART. 1. IN IV SENTENT. DIST. IX, A, ART. 1.

cramentis quæ non habent rem conten- cramentis quæ non habent rem conten- tam, nisi sicut in nobis causatam: et tam, nisi sicut in nobis causatam: et ideo in illis non est distinctio duplicis ideo in illis non est distinctio duplicis modi sicut in isto. Tamen hoc videtur modi sicut in isto. Tamen hoc videtur concedendum, quod licet habeat dupli- concedendum, quod licet habeat dupli- cem rem, ut dictum est, quod tamen non cem rem, ut dictum est, quod tamen non impeditur ab altera illarum quam causare impeditur ab altera illarum quam causare debet in nobis, nisi ex parte nostra. debet in nobis, nisi ex parte nostra.

AD ALIUD dicendum, quod Christus per AD ALIUD dicendum, quod Christus per seipsum in triplici substantia est res con- seipsum in triplici substantia est res con- tenta in Eucharistia virtute consecratio- tenta in Eucharistia virtute consecratio- nis, et non est ex suo defectu, quod non nis, et non est ex suo defectu, quod non inducitur ulterior res spiritualis, sed po- inducitur ulterior res spiritualis, sed po- tius ex defectu nostro: sed tamen quia tius ex defectu nostro: sed tamen quia una harum rerum non dicit aliquid in una harum rerum non dicit aliquid in nobis, nec efficitur in nobis, sed extra nobis, nec efficitur in nobis, sed extra nos virtute consecrationis in sacramento, nos virtute consecrationis in sacramento, alia autem in spiritu nostro spiritualiter alia autem in spiritu nostro spiritualiter efficitur ideo discretionis ratio est ex efficitur ideo discretionis ratio est ex parte rei hujus sacramenti aliquo modo, parte rei hujus sacramenti aliquo modo,

: :

ut dictum est. ut dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod sine dubio AD ALIUD dicendum, quod sine dubio illud argumentum plus habet de proba- illud argumentum plus habet de proba- bilitate, quam alia: tamen sine præjudi- bilitate, quam alia: tamen sine præjudi- cio dici potest, quod illa objectio teneret cio dici potest, quod illa objectio teneret bene in aliis sacramentis, et præcipue in bene in aliis sacramentis, et præcipue in illis quæ imprimunt characterem licet illis quæ imprimunt characterem licet enim aliquid suppleat locum sacramenti, enim aliquid suppleat locum sacramenti, tamen aliquis effectus adeo proprius est tamen aliquis effectus adeo proprius est sacramento, quod non efficitur nisi a sa- sacramento, quod non efficitur nisi a sa- cramento sed in Eucharistia modus su- cramento sed in Eucharistia modus su- mendi sacramentalis totus refertur ad mendi sacramentalis totus refertur ad spiritualem, et est propter illum: et ideo spiritualem, et est propter illum: et ideo spiritualis etiam per se operari potest spiritualis etiam per se operari potest eamdem gratiam, licet præsentia Christi eamdem gratiam, licet præsentia Christi in sacramento aliquam ferat delectatio- in sacramento aliquam ferat delectatio- nem quam non habet in se spiritualis nem quam non habet in se spiritualis modus manducandi. modus manducandi.

AD ALIUD dicendum, quod secus est in AD ALIUD dicendum, quod secus est in baptismo, et in isto: quia baptismus baptismo, et in isto: quia baptismus specialem et principalem ordinem habet specialem et principalem ordinem habet contra originale quod est ab alio contra- contra originale quod est ab alio contra- ctum, et ponit hominem in statu fidei qui ctum, et ponit hominem in statu fidei qui status est circa fidem informem et for- status est circa fidem informem et for- matam, sicut dictum est supra¹ in quæ- matam, sicut dictum est supra¹ in quæ- stione de charactere: et ideo fictus recipit stione de charactere: et ideo fictus recipit characterem apud se manentem. In isto characterem apud se manentem. In isto

1 Cf. Supra, Dist. VI, Art. 3 et seq. 1 Cf. Supra, Dist. VI, Art. 3 et seq.

215 215

autem recipit verum corpus Christi : eo autem recipit verum corpus Christi : eo quod istud non causatur in suscipiente, quod istud non causatur in suscipiente, sed extra: et ideo inidoneitas suscipien- sed extra: et ideo inidoneitas suscipien- tis illud non potest impedire. tis illud non potest impedire.

AD ALIUD dicendum, quod Augustinus AD ALIUD dicendum, quod Augustinus loquitur ibi de incorporatione et unione loquitur ibi de incorporatione et unione per incorporationem, et non de præsentia per incorporationem, et non de præsentia veritatis corporis Christi: tamen postea veritatis corporis Christi: tamen postea erit quæstio de hoc suo loco. Unde puto erit quæstio de hoc suo loco. Unde puto esse concedendum, quod verum corpus esse concedendum, quod verum corpus Christi transit in omnem locum, in quem Christi transit in omnem locum, in quem transeunt species, manente specie panis transeunt species, manente specie panis et vini. et vini.

AD ALIUD dicendum, quod sacramenta- AD ALIUD dicendum, quod sacramenta- lis modus sumendi dicitur ratione præ- lis modus sumendi dicitur ratione præ- sentiæ veritatis corporis Christi in sacra- sentiæ veritatis corporis Christi in sacra- mento, et bene concedo, quod non trans- mento, et bene concedo, quod non trans- it in mentem: quia Christus homo non it in mentem: quia Christus homo non illabitur menti: et quod objicitur de illabitur menti: et quod objicitur de transitu in ventrem, jam solutum est. transitu in ventrem, jam solutum est.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

AD ALIA dicendum, quod spiritualiter Ad 7, 8 et 9. AD ALIA dicendum, quod spiritualiter Ad 7, 8 et 9. sumere est Christo uniri per spiritualem sumere est Christo uniri per spiritualem effectum hujus sacramenti et hunc qui- effectum hujus sacramenti et hunc qui- dem non habuit sacramentum antequam dem non habuit sacramentum antequam esset sacramentum, sed unio qua unie- esset sacramentum, sed unio qua unie- bantur fideles, fuit unio charitatis et fidei: bantur fideles, fuit unio charitatis et fidei: postquam tamen sacramentum est, pot- postquam tamen sacramentum est, pot- est per meditationem et devotionem in est per meditationem et devotionem in anima fieri res sacramentalis, quam anima fieri res sacramentalis, quam Christus operatur spiritualiter conjun- Christus operatur spiritualiter conjun- ctus, eo quod gratiam suam (ut dictum ctus, eo quod gratiam suam (ut dictum est in principio hujus libri) non alligavit est in principio hujus libri) non alligavit sacramentis. Alii dicunt aliter, et forte sacramentis. Alii dicunt aliter, et forte melius, quod scilicet res sacramenti et melius, quod scilicet res sacramenti et unio dupliciter fit, scilicet gratia sacra- unio dupliciter fit, scilicet gratia sacra- mentali, et hanc non habet nisi digne mentali, et hanc non habet nisi digne sumens sacramentum et sic etiam fieri sumens sacramentum et sic etiam fieri potest in aliquo supplente vim sacramen- potest in aliquo supplente vim sacramen- ti, sicut martyrium et poenitentia sup- ti, sicut martyrium et poenitentia sup- plent vicem baptismi quandoque: et hoc plent vicem baptismi quandoque: et hoc modo rem hujus sacramenti suscipiunt modo rem hujus sacramenti suscipiunt fideles per devotionem et amorem capi- fideles per devotionem et amorem capi- tis et membrorum. tis et membrorum.

Et per hoc patet etiam solutio ad se- Et per hoc patet etiam solutio ad se- quens, et ad ultimum. quens, et ad ultimum.

216 216

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An sit aliquis modus spiritualis sumendi An sit aliquis modus spiritualis sumendi Eucharistiam ? et, Quid sit in tali Eucharistiam ? et, Quid sit in tali modo unde dicitur manducatio? modo unde dicitur manducatio?

Secundo, Quæritur præcipue de illo Secundo, Quæritur præcipue de illo modo qui dicitur spiritualis. Iste enim modo qui dicitur spiritualis. Iste enim nullus esse videtur. nullus esse videtur.

1. Licet enim dicatur a Sanctis et Ma- 1. Licet enim dicatur a Sanctis et Ma- gistris, quod aliqua suppleant locum ali- gistris, quod aliqua suppleant locum ali- cujus sacramenti quantum ad aliquid: cujus sacramenti quantum ad aliquid: non tamen conceditur, quod sacramen- non tamen conceditur, quod sacramen- tum istud in illis percipitur: baptismum tum istud in illis percipitur: baptismum enim nullus percipit in poenitentia, nec enim nullus percipit in poenitentia, nec in martyrio ergo videtur, quod res hu- in martyrio ergo videtur, quod res hu- jus sacramenti similiter numquam per- jus sacramenti similiter numquam per- cipiatur, nisi per actum sacramenti, licet cipiatur, nisi per actum sacramenti, licet aliquid loco ejus percipi possit. aliquid loco ejus percipi possit.

2. Item, Licet pœnitentia suppleat lo- 2. Item, Licet pœnitentia suppleat lo- cum baptismi, non tamen possum dice- cum baptismi, non tamen possum dice- re, quod poenitens baptizatus est. Cum re, quod poenitens baptizatus est. Cum igitur proprius actus hujus sacramenti igitur proprius actus hujus sacramenti quod est panis vitæ, sit manducari sacra- quod est panis vitæ, sit manducari sacra- mentaliter, sicut baptismi baptizari, vide- mentaliter, sicut baptismi baptizari, vide- tur quod propter nullam devotionem de- tur quod propter nullam devotionem de- bet concedi, quod aliquis manducet spiri- bet concedi, quod aliquis manducet spiri-

tualiter cum tamen dicatur contrarium tualiter cum tamen dicatur contrarium in secundo capitulo hujus distinctionis. in secundo capitulo hujus distinctionis.

3. Item, Per corporalia venitur ad spi- 3. Item, Per corporalia venitur ad spi- ritualia in rebus sacramentalibus: ergo ritualia in rebus sacramentalibus: ergo ubi non præcessit corporale, numquam ubi non præcessit corporale, numquam est invenire spirituale proprium istius est invenire spirituale proprium istius sacramenti, ut videtur. sacramenti, ut videtur.

4. Item, Spiritualis modus manducan- 4. Item, Spiritualis modus manducan- di, aut operatur omnino idem quod sa- di, aut operatur omnino idem quod sa- cramentalis, aut minus operatur. Si cramentalis, aut minus operatur. Si omnino idem cum ergo nobilius sit uno omnino idem cum ergo nobilius sit uno aliquid facere quam duobus, videtur quod aliquid facere quam duobus, videtur quod spiritualis modus sit supervacuus. Si au- spiritualis modus sit supervacuus. Si au- tem operatur minus aliquid quam ille: tem operatur minus aliquid quam ille: ergo non est modus sacramenti, sed ali- ergo non est modus sacramenti, sed ali- cujus quod supplet vicem ejus. cujus quod supplet vicem ejus.

PRÆTEREA quæritur ulterius, Quid sit PRÆTEREA quæritur ulterius, Quid sit in spirituali modo manducationis, ratione in spirituali modo manducationis, ratione cujus dicatur manducatio ? cujus dicatur manducatio ?

Videtur autem, quod nihil: quia Videtur autem, quod nihil: quia

1. In manducatione corporali sunt 1. In manducatione corporali sunt quatuor, scilicet cibi divisio, et trajectio quatuor, scilicet cibi divisio, et trajectio cibi in locum digestionis, et digestio, et cibi in locum digestionis, et digestio, et unio sive incorporatio: nihil autem ho- unio sive incorporatio: nihil autem ho- rum fit in spirituali manducatione Chri- rum fit in spirituali manducatione Chri- sti Christus enim non dividitur, nec sti Christus enim non dividitur, nec transit ad locum digestionis, nec digeri- transit ad locum digestionis, nec digeri- tur, nec incorporatur, sed potius nos sibi tur, nec incorporatur, sed potius nos sibi incorporat ergo videtur, quod spiritua- incorporat ergo videtur, quod spiritua- lis manducatio non est susceptio corporis lis manducatio non est susceptio corporis Christi. Christi.

2. Item, Manducatio spiritualis, aut 2. Item, Manducatio spiritualis, aut fit qualibet devotione, aut quolibet actu fit qualibet devotione, aut quolibet actu charitatis, aut quibusdam actibus spiri- charitatis, aut quibusdam actibus spiri- tualibus. Si dicatur, quod qualibet devo- tualibus. Si dicatur, quod qualibet devo- tione fiat, et quolibet actu charitatis: tione fiat, et quolibet actu charitatis: tunc sequitur, quod hæc manducatio fuit tunc sequitur, quod hæc manducatio fuit ab initio mundi, et fuit antequam esset ab initio mundi, et fuit antequam esset sacramentum : quod non potest esse : sacramentum : quod non potest esse : quia cum modis percipiendi rem sacra- quia cum modis percipiendi rem sacra- menti sit post sacramentum, non potuit menti sit post sacramentum, non potuit

esse esse

modus percipiendi Eucharistiam modus percipiendi Eucharistiam spiritualiter, nisi post sacramentum Eu- spiritualiter, nisi post sacramentum Eu- charistiæ. Si autem est aliquis spiritua- charistiæ. Si autem est aliquis spiritua- lis actus et modus devotionis et charita- lis actus et modus devotionis et charita- tis, quæratur quis sit actus ille ? Et si tis, quæratur quis sit actus ille ? Et si dicatur, quod hoc est charitate offe- dicatur, quod hoc est charitate offe- rentis pro nobis pretium mundi in ca- rentis pro nobis pretium mundi in ca- put Christum et in membra, videtur put Christum et in membra, videtur quod hoc ab initio fuit mundi : ergo quod hoc ab initio fuit mundi : ergo perceptio corporis Christi spiritualis fuit perceptio corporis Christi spiritualis fuit ab initio mundi, quod videtur absurdum. ab initio mundi, quod videtur absurdum.

SOLUTIO. Hic multi multa dixerunt : SOLUTIO. Hic multi multa dixerunt : sed videtur mihi sine præjudicio dicen- sed videtur mihi sine præjudicio dicen- dum, quod triplex est modus spiritualis dum, quod triplex est modus spiritualis manducationis: unus est communis, sci- manducationis: unus est communis, sci- licet participatio effectus sacramenti in licet participatio effectus sacramenti in genere, et non ex eadem causa, ut parti- genere, et non ex eadem causa, ut parti- cipatio incorporationis corporis Christi cipatio incorporationis corporis Christi mystici et capitis Christi non ex sacra- mystici et capitis Christi non ex sacra- mento, sed ex fide et charitate capitis et mento, sed ex fide et charitate capitis et membrorum. Et hoc modo ab initio fide- membrorum. Et hoc modo ab initio fide- lium percipiebatur, et percipietur. Se- lium percipiebatur, et percipietur. Se- cundo modo magis proprie, scilicet gu- cundo modo magis proprie, scilicet gu-

Quæst Quæst

Solutio. Solutio.

Ad 1 et 2. Ad 1 et 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad quæst. Ad quæst.

IN IV SENTENT. DIST. IX, A, ART. 2. IN IV SENTENT. DIST. IX, A, ART. 2.

stus dulcedinis gratiæ communionis cor- stus dulcedinis gratiæ communionis cor- poris per meditationem et devotionem poris per meditationem et devotionem eorum quorum signum est Eucharistia. eorum quorum signum est Eucharistia. Et hoc modo etiam percipitur gratia sa- Et hoc modo etiam percipitur gratia sa- cramentalis, non ex eadem causa sacra- cramentalis, non ex eadem causa sacra- menti, sed ex alia, quia videlicet habet menti, sed ex alia, quia videlicet habet vim ejus. Et hoc modo non percipiebatur vim ejus. Et hoc modo non percipiebatur spiritualiter ante sacramentum, nisi ali- spiritualiter ante sacramentum, nisi ali- cui esset revelatus ritus et significatio cui esset revelatus ritus et significatio sacramenti. Tertio propriissime, scilicet sacramenti. Tertio propriissime, scilicet perceptio gratiæ communionis corporis perceptio gratiæ communionis corporis mystici, et ex propria causa sacramen- mystici, et ex propria causa sacramen- tali. Et hæc manducatio spiritualis num- tali. Et hæc manducatio spiritualis num- quam separatur a sacramentali: quia quam separatur a sacramentali: quia hoc modo spirituale accipitur in sacra- hoc modo spirituale accipitur in sacra- mento, sicut in vase medicina, et causa- mento, sicut in vase medicina, et causa- tum in causa. tum in causa.

DICENDUM ergo ad primum, quod bene DICENDUM ergo ad primum, quod bene concedendum videtur, quod in talibus concedendum videtur, quod in talibus non est perceptio rei sacramentalis pro- non est perceptio rei sacramentalis pro- prie loquendo, sed communiter. prie loquendo, sed communiter.

Et hoc modo, videtur esse dicendum Et hoc modo, videtur esse dicendum ad secundum. ad secundum.

AD TERTIUM dicendum, quod si spiri- AD TERTIUM dicendum, quod si spiri- tuale accipiatur spirituale sacramenti ut tuale accipiatur spirituale sacramenti ut sacramenti, tunc videtur mihi, quod sacramenti, tunc videtur mihi, quod procedit objectio. Si autem communiter procedit objectio. Si autem communiter vel secundo modo, tunc patet quod non vel secundo modo, tunc patet quod non valet. valet.

AD ALIUD dicendum, quod non om- AD ALIUD dicendum, quod non om- nino operatur idem, ut jam patuit: et nino operatur idem, ut jam patuit: et ideo non sine causa sumitur sacramen- ideo non sine causa sumitur sacramen- tum, sed potius cum maxima utilitate. tum, sed potius cum maxima utilitate.

AD ID quod ulterius quæritur, diecn- AD ID quod ulterius quæritur, diecn- Ad 1. dum quod illa quæ sunt in spirituali Ad 1. dum quod illa quæ sunt in spirituali manducatione, aliquo modo sunt similia manducatione, aliquo modo sunt similia illis quæ sunt in manducatione corporali, illis quæ sunt in manducatione corporali, sed non omnino: quotiescumque enim sed non omnino: quotiescumque enim duo uniuntur, ita quod alterum debet duo uniuntur, ita quod alterum debet mutari ad reliquum, tunc potentius mu- mutari ad reliquum, tunc potentius mu- tat ad se id quod est debilius. Unde cum tat ad se id quod est debilius. Unde cum cibus iste sit potentioris virtutis, quam cibus iste sit potentioris virtutis, quam ipsum manducantes, iste cibus mandu- ipsum manducantes, iste cibus mandu- cantes mutat ad se, sicut dictum est Au- cantes mutat ad se, sicut dictum est Au- gustino «Non tu me mutabis in te sic- gustino «Non tu me mutabis in te sic- ut cibum carnis tuæ, sed tu mutaberis in ut cibum carnis tuæ, sed tu mutaberis in

1 Cf. Infra, Dist. XII. 1 Cf. Infra, Dist. XII.

217 217

me. » Alia etiam ratio hujus est: quia me. » Alia etiam ratio hujus est: quia si mutaretur ad nos cibus iste, nihil no- si mutaretur ad nos cibus iste, nihil no- bis prodesset quia nos nihil sumus nisi bis prodesset quia nos nihil sumus nisi per ipsum et ideo secundum ordinem per ipsum et ideo secundum ordinem gratiæ oportuit ut nos mutaremur in gratiæ oportuit ut nos mutaremur in eum. Unde divisio quæ est in manduca- eum. Unde divisio quæ est in manduca- tione corporali, non est nisi referatur ad tione corporali, non est nisi referatur ad species: de quo tamen infra erit tracta- species: de quo tamen infra erit tracta- tus. Sed masticatio aliquid habet simi- tus. Sed masticatio aliquid habet simi- le sicut enim crebro redeunt dentes su- le sicut enim crebro redeunt dentes su- per id quod masticatur, ita meditatio per id quod masticatur, ita meditatio frequenti actu discretionis hujus cibi et frequenti actu discretionis hujus cibi et memoria Passionis operatur aliquid in memoria Passionis operatur aliquid in spirituali manducatione. Trajectio autem spirituali manducatione. Trajectio autem cibi ad locum digestionis, non habet pro- cibi ad locum digestionis, non habet pro- priam similitudinem: sed digestio, quæ priam similitudinem: sed digestio, quæ secundum Philosophum est completio a secundum Philosophum est completio a naturali et proprio calore ex contrarian- naturali et proprio calore ex contrarian- tibus passionibus, refertur ad nos: quia tibus passionibus, refertur ad nos: quia nos quasi digerimur charitate, et comple- nos quasi digerimur charitate, et comple- mur: et separatur in nobis impurum a mur: et separatur in nobis impurum a puro et tunc sequitur unio ut uniamur puro et tunc sequitur unio ut uniamur cibo quem sumimus. cibo quem sumimus.

SED CONTRA objicitur: quia videtur ali- SED CONTRA objicitur: quia videtur ali- cui ex hoc quod frequenter debet masti- cui ex hoc quod frequenter debet masti- cari cibus iste, cum hic videatur esse cari cibus iste, cum hic videatur esse periculum propter rimas dentium in periculum propter rimas dentium in quibus potest aliquid de speciebus ad- quibus potest aliquid de speciebus ad- hærere. hærere.

SOLUTIO. Ad hoc dicendum, quod non SOLUTIO. Ad hoc dicendum, quod non oportet propter hoc frequentius masti- oportet propter hoc frequentius masti- cari, sed potius frangi habet per linguam, cari, sed potius frangi habet per linguam, et degluttiri sed tamen ex hoc quod et degluttiri sed tamen ex hoc quod masticabiles sunt species, si non esset masticabiles sunt species, si non esset periculum, satis veniret in memoriam periculum, satis veniret in memoriam Passionis et charitatis Christi qua dilexit Passionis et charitatis Christi qua dilexit nos cum semetipsum dedit pro nobis. nos cum semetipsum dedit pro nobis.

AD ULTIMUM patet solutio per distinctio- AD ULTIMUM patet solutio per distinctio- nem in principio solutionis positam. nem in principio solutionis positam.

Ad 2. Ad 2.

218 218

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Solutio. Solutio.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Quare tantum duo sunt modi mandu- Quare tantum duo sunt modi mandu- candi prædicti, et penes quid diffe- candi prædicti, et penes quid diffe-

rant? rant?

Tertio, Quæritur de numero horum Tertio, Quæritur de numero horum duorum. duorum.

Videtur enim, quod plures sunt quam Videtur enim, quod plures sunt quam

duo. duo.

1. In sacramento enim sunt tria, sci- 1. In sacramento enim sunt tria, sci- licet unum quod est sacramentum tan- licet unum quod est sacramentum tan- tum, alterum quod est res et sacra- tum, alterum quod est res et sacra- mentum, et tertium quod est res tan- mentum, et tertium quod est res tan- tum : ergo his tribus videntur respondere tum : ergo his tribus videntur respondere tres modi manducandi: ergo sunt tres, tres modi manducandi: ergo sunt tres, et non duo. et non duo.

: :

2. Item, Indigne sumens est duobus 2. Item, Indigne sumens est duobus modis, scilicet nec fidem habens nec cha- modis, scilicet nec fidem habens nec cha- ritatem et habens fidem informem, sed ritatem et habens fidem informem, sed non charitatem: ergo videtur, quod utri- non charitatem: ergo videtur, quod utri- que respondet modus spiritualis: constat que respondet modus spiritualis: constat autem, quod non sumunt tales spiritua- autem, quod non sumunt tales spiritua- liter ergo duo sunt modi sacramenta- liter ergo duo sunt modi sacramenta- les. les.

3. Item, Istud dicitur sacramentum 3. Item, Istud dicitur sacramentum charitatis ergo videtur, quod ad minus charitatis ergo videtur, quod ad minus spiritualis modus debeat esse distinctus spiritualis modus debeat esse distinctus secundum status charitatis: sunt autem secundum status charitatis: sunt autem tres status charitatis, scilicet incipiens, tres status charitatis, scilicet incipiens, proficiens, et perfectus: ergo spiritualis proficiens, et perfectus: ergo spiritualis modus sumendi videtur debere distingui modus sumendi videtur debere distingui penes hæc tria. penes hæc tria.

4. Item, In aliis sacramentis non dis- 4. Item, In aliis sacramentis non dis- tinguitur nisi duplex modus sumendi pe- tinguitur nisi duplex modus sumendi pe- nes fictum, et non fictum : ergo nec in nes fictum, et non fictum : ergo nec in isto debet fieri distinctio nisi penes hoc, isto debet fieri distinctio nisi penes hoc, ut videtur: ergo non debet distingui sic, ut videtur: ergo non debet distingui sic, sacramentaliter, et spiritualiter: sed qui- sacramentaliter, et spiritualiter: sed qui- dam sumunt ficti, quidam non ficti. dam sumunt ficti, quidam non ficti.

SOLUTIO. Dicendum, quod duo sunt SOLUTIO. Dicendum, quod duo sunt modi distincti a Sanctis, ut habetur in modi distincti a Sanctis, ut habetur in Littera, et sumuntur penes duplicen Littera, et sumuntur penes duplicen

rem sacramenti, quarum unam continet rem sacramenti, quarum unam continet ex vi consecrationis, et alteram in nobis ex vi consecrationis, et alteram in nobis causat ex eo quod confert gratiam sicut causat ex eo quod confert gratiam sicut alia sacramenta novæ legis : et ideo pa- alia sacramenta novæ legis : et ideo pa- tet penes quid sumatur numerus horum tet penes quid sumatur numerus horum modorum. modorum.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod pe- AD PRIMUM ergo dicendum, quod pe- nes id quod est sacramentum tantum, nes id quod est sacramentum tantum, nullus sumitur modus: quia hic non nullus sumitur modus: quia hic non habet rationem cibi, sed potius est in usu habet rationem cibi, sed potius est in usu ostensionis et significationis cibi quem ostensionis et significationis cibi quem continet. continet.

AD ALIUD dicendum, quod meo judicio, AD ALIUD dicendum, quod meo judicio, non habens fidem informem, nec sacra- non habens fidem informem, nec sacra- mentaliter, nec spiritualiter manducat, mentaliter, nec spiritualiter manducat, nisi in potentia: tamen de hoc erit quæ- nisi in potentia: tamen de hoc erit quæ- stio infra. Et ideo cum nullo motu fidei stio infra. Et ideo cum nullo motu fidei a speciebus ad rem moveatur, videtur a speciebus ad rem moveatur, videtur quod non manducat sacramentaliter, et quod non manducat sacramentaliter, et tamen manducat sacramentum: vel ut tamen manducat sacramentum: vel ut omnis cavillatio præveniatur, dicatur omnis cavillatio præveniatur, dicatur quod sumere sive manducare sacramen- quod sumere sive manducare sacramen- taliter dicitur duobus modis. Primo modo taliter dicitur duobus modis. Primo modo ita quod ly sacramentaliter dicat modum ita quod ly sacramentaliter dicat modum cibi et sic manducare sacramentaliter cibi et sic manducare sacramentaliter est manducare sacramentum : et hoc est manducare sacramentum : et hoc modo non quæritur hic de modo man- modo non quæritur hic de modo man- ducandi. Secundo modo potest dicere ducandi. Secundo modo potest dicere modum manducantis sive sumentis et modum manducantis sive sumentis et hoc modo non sumit sacramentaliter in- hoc modo non sumit sacramentaliter in- fidelis, qui nullo motu fidei movetur. fidelis, qui nullo motu fidei movetur. Meo autem judicio ad hoc quod mandu- Meo autem judicio ad hoc quod mandu- cet spiritualiter sive sumat, oportet ut cet spiritualiter sive sumat, oportet ut modum dicat ex parte sumentis. modum dicat ex parte sumentis.

AD ALIUD dicendum, quod ista distin- AD ALIUD dicendum, quod ista distin- ctio est penes modos sumendi aliquo mo- ctio est penes modos sumendi aliquo mo- do corpus Christi in genere: non tamen do corpus Christi in genere: non tamen negatur quin multi sint modi particu- negatur quin multi sint modi particu- lares quibus unus gratiam percipit ma- lares quibus unus gratiam percipit ma- jorem, alter minorem, secundum quod jorem, alter minorem, secundum quod diversimode parati accedunt. diversimode parati accedunt.

AD ALIUD dicendum, quod solutio AD ALIUD dicendum, quod solutio illius jam habita est in præmissis: quia illius jam habita est in præmissis: quia in isto sacramento una est res extra, et in isto sacramento una est res extra, et alia intra animam: et ideo ratio distin- alia intra animam: et ideo ratio distin- ctionis oritur ex his quæ sunt in sacra- ctionis oritur ex his quæ sunt in sacra- mento, et patuit supra, quod sic non est mento, et patuit supra, quod sic non est in aliis sacramentis. in aliis sacramentis.

Ad Ad

IN IV SENTENT. DIST. IX, A, ART. 4. IN IV SENTENT. DIST. IX, A, ART. 4.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Qualis unio requiratur ut aliquis man- Qualis unio requiratur ut aliquis man- ducet corpus Christi sive spiritualiter ducet corpus Christi sive spiritualiter sive sacramentaliter ? sive sacramentaliter ?

« «

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa initium: Spiritualiter ibi, A, circa initium: Spiritualiter enim manducat, qui in unitate Christi enim manducat, qui in unitate Christi et Ecclesiæ quam sacramentum signifi- et Ecclesiæ quam sacramentum signifi- cat, manet, etc. » cat, manet, etc. »

Et quæritur, Cujusmodi unio exigatur Et quæritur, Cujusmodi unio exigatur ad hoc quod aliquis manducet corpus ad hoc quod aliquis manducet corpus Christi sive spiritualiter, sive sacramen- Christi sive spiritualiter, sive sacramen- taliter? taliter?

1. Est enim unio secundum contactum 1. Est enim unio secundum contactum corporum, et secundum convenientiam corporum, et secundum convenientiam naturæ Christi et hominis, et secundum naturæ Christi et hominis, et secundum conformitatem gratiæ fidei informis, et conformitatem gratiæ fidei informis, et tandem iterum secundum conformitatem tandem iterum secundum conformitatem charitatis. Si autem prima sufficit ad sa- charitatis. Si autem prima sufficit ad sa- cramentaliter manducandum, tunc mus cramentaliter manducandum, tunc mus cujus corpus unitur speciebus, mandu- cujus corpus unitur speciebus, mandu- caret sacramentaliter, quod infra negabi- caret sacramentaliter, quod infra negabi- tur in Littera. Si autem exigatur insuper tur in Littera. Si autem exigatur insuper unio naturalis, id est, convenientia se- unio naturalis, id est, convenientia se- cundum naturam quæ possit uniri et in- cundum naturam quæ possit uniri et in- telligere, videtur quod quilibet etiam in- telligere, videtur quod quilibet etiam in- fidelis sumat sacramentaliter corpus fidelis sumat sacramentaliter corpus Christi quod non videtur, cum sic con- Christi quod non videtur, cum sic con- verteretur in derisum a Judæis et Paga- verteretur in derisum a Judæis et Paga- nis. nis.

2. Præterea, In aliis sacramentis qui 2. Præterea, In aliis sacramentis qui nihil credit, et protestatur se nihil credere, nihil credit, et protestatur se nihil credere, nec velle recipere quod recipiunt fideles, nec velle recipere quod recipiunt fideles, nihil omnino percipit : ergo multo magis nihil omnino percipit : ergo multo magis hoc tenet in isto in quo debetur totum hoc tenet in isto in quo debetur totum fidei ergo videtur, quod nihil credens fidei ergo videtur, quod nihil credens quamvis habeat naturam ordinatam ad quamvis habeat naturam ordinatam ad fidem, nihil percipiat, nec sacramentali- fidem, nihil percipiat, nec sacramentali- ter, nec spiritualiter. Si autem sufficit ter, nec spiritualiter. Si autem sufficit habere fidem informem: tunc sequuntur habere fidem informem: tunc sequuntur supra habita inconvenientia, scilicet quod supra habita inconvenientia, scilicet quod ab initio mundi sumebatur corpus Christi. ab initio mundi sumebatur corpus Christi.

219 219

Præterea, Videtur quod habere Chri- Præterea, Videtur quod habere Chri- stum in se manentem non sit effectus stum in se manentem non sit effectus sacramenti, sed virtutis: ita enim dicit sacramenti, sed virtutis: ita enim dicit de diligente se, Joan. XIV, de diligente se, Joan. XIV, 23: Pater 23: Pater meus diliget eum, et ad eum veniemus, meus diliget eum, et ad eum veniemus, et mansionem apud eum faciemus. Ergo et mansionem apud eum faciemus. Ergo in ipso manere non est spiritualiter man- in ipso manere non est spiritualiter man- ducare, ut videtur. ducare, ut videtur.

SOLUTIO. Dicendum, quod si stricte su- SOLUTIO. Dicendum, quod si stricte su- matur spiritualis manducatio secundum matur spiritualis manducatio secundum distinctionem supra positam, tunc mane- distinctionem supra positam, tunc mane- re in Christo est in eo manere per cha- re in Christo est in eo manere per cha- ritatem et devotionem provenientem ex ritatem et devotionem provenientem ex communicatione corporis Christi secun- communicatione corporis Christi secun- dum actum vel secundum propositum et dum actum vel secundum propositum et desiderium. desiderium.

ET SECUNDUM hoc dicendum ad pri- ET SECUNDUM hoc dicendum ad pri- mum, quod ad sacramentalem manduca- mum, quod ad sacramentalem manduca- tionem plus exigitur quam unio corpo- tionem plus exigitur quam unio corpo- ris ad species sacramentales, et plus ris ad species sacramentales, et plus quam unio vel conformitas naturæ po- quam unio vel conformitas naturæ po- tentis intelligere significationem spe- tentis intelligere significationem spe- cierum et puto, quod exigitur fides cierum et puto, quod exigitur fides informis, sicut probat objectio: tamen informis, sicut probat objectio: tamen non nego quin sit ibi corpus Christi ve- non nego quin sit ibi corpus Christi ve- rum, quamdiu manent species, et ta- rum, quamdiu manent species, et ta- men ille non sumit vel manducat: quia men ille non sumit vel manducat: quia sumere et manducare dicunt unionem et sumere et manducare dicunt unionem et incorporationem manducantis ad cibum incorporationem manducantis ad cibum qui sumitur et hoc nullo modo fit in in- qui sumitur et hoc nullo modo fit in in- fideli. fideli.

AD ID autem quod contra objicitur, AD ID autem quod contra objicitur, dicendum quod licet antiqui crediderunt dicendum quod licet antiqui crediderunt in venturum et incarnandum, non tamen in venturum et incarnandum, non tamen proprie loquendo spiritualiter accepe- proprie loquendo spiritualiter accepe- runt quia accipere dicit refectionem de- runt quia accipere dicit refectionem de- siderii et propositi communicandi, quod siderii et propositi communicandi, quod non habuerunt antiqui, cum adhuc sa- non habuerunt antiqui, cum adhuc sa- cramentum non esset. cramentum non esset.

Solutio. Solutio.

Ad 2. Ad 2.

Ad 2. Ad 2.

Sed contra. Sed contra.

220 220

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An corpus Christi sumptum transeat in An corpus Christi sumptum transeat in ventrem? et Quamdiu maneat? ventrem? et Quamdiu maneat?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa medium : « Ut quid paras ibi, A, circa medium : « Ut quid paras dentem, et ventrem ? Crede, et mandu- dentem, et ventrem ? Crede, et mandu- casti, etc. » casti, etc. »

Ex hoc enim videtur, quod Ex hoc enim videtur, quod

1. Iste cibus transit in ventrem : quod 1. Iste cibus transit in ventrem : quod etiam videtur ex hoc quod habetur, etiam videtur ex hoc quod habetur, Matth. xv, 17: Omne quod in os intrat, Matth. xv, 17: Omne quod in os intrat, in ventrem vadit, et in secessum emitti- in ventrem vadit, et in secessum emitti- tur quod indignum est et nefas cogitare tur quod indignum est et nefas cogitare de corpore Christi. de corpore Christi.

2. Item, Sicut se habet cibus corpora- 2. Item, Sicut se habet cibus corpora- lis ad corpus, ita se habet cibus spiritua- lis ad corpus, ita se habet cibus spiritua- lis ad spiritum: sed cibus corporalis in- lis ad spiritum: sed cibus corporalis in- trando in corpus, reficit ipsum : ergo ci- trando in corpus, reficit ipsum : ergo ci- bus spiritualis intrando spiritum, reficit bus spiritualis intrando spiritum, reficit ipsum, et ita non intrat in ventrem. ipsum, et ita non intrat in ventrem.

3. Item, Quod intrat ventrem, vadit ad 3. Item, Quod intrat ventrem, vadit ad officia ventris, quæ sunt digerere, et officia ventris, quæ sunt digerere, et transmutare : sic autem non fit circa transmutare : sic autem non fit circa corpus Christi : ergo corpus Christi non corpus Christi : ergo corpus Christi non intrat in ventrem. intrat in ventrem.

SED CONTRA hoc videntur esse auctori- SED CONTRA hoc videntur esse auctori- tates et rationes. tates et rationes.

1. Dicit enim Clemens Papa, et poni- 1. Dicit enim Clemens Papa, et poni- tur in decretis in tractatu de consecratio-. tur in decretis in tractatu de consecratio-. ne, sic, « Qui residua corporis Dominici ne, sic, « Qui residua corporis Dominici quæ in sacramento relicta sunt consu- quæ in sacramento relicta sunt consu- munt, non statim ad percipiendos com- munt, non statim ad percipiendos com- munes cibos conveniant, nec putent munes cibos conveniant, nec putent sanctæ portioni misceri cibum qui dige- sanctæ portioni misceri cibum qui dige- stus per secessum emittitur. » Non au- stus per secessum emittitur. » Non au- tem esset ratio quare præciperet ad tem- tem esset ratio quare præciperet ad tem- pus abstinere, nisi in ventrem trajiceretur pus abstinere, nisi in ventrem trajiceretur hostia ergo vadit in ventrem. hostia ergo vadit in ventrem.

2. Item, Ibidem, Clemens : « Si mane 2. Item, Ibidem, Clemens : « Si mane Dominica portio editur, usque ad sextam Dominica portio editur, usque ad sextam jejunent ministri qui eam acceperunt : jejunent ministri qui eam acceperunt : si in tertia vel quarta hora acceperint, je- si in tertia vel quarta hora acceperint, je-

junent usque ad vesperam, ut sacramen- junent usque ad vesperam, ut sacramen- ta sanctificatione custodiantur sancta. » ta sanctificatione custodiantur sancta. » Et ex hoc accipitur idem quod prius. Et ex hoc accipitur idem quod prius.

3. Item, Ibidem, Beda : « Si quis per 3. Item, Ibidem, Beda : « Si quis per voracitatem vel ebrietatem Eucharistiam voracitatem vel ebrietatem Eucharistiam evomerit, quadraginta diebus poeniteat : evomerit, quadraginta diebus poeniteat : clerici, vel monachi, diaconi, vel pres- clerici, vel monachi, diaconi, vel pres- byteri, septuaginta. » Hoc item sine ra- byteri, septuaginta. » Hoc item sine ra- tione diceretur, si non transiret in ven- tione diceretur, si non transiret in ven- trem. trem.