Quæst. 2. Quæst. 2.

Solutio. Solutio.

Ad quæst. 1. Ad quæst. 1.

Ad quæst. 2. Ad quæst. 2.

134 134

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

rem Christi ergo tunc simul habentur rem Christi ergo tunc simul habentur actu in eodem character Christi et bestiæ actu in eodem character Christi et bestiæ sive diaboli, quod impossibile est si sunt sive diaboli, quod impossibile est si sunt contrarii, ut videtur. contrarii, ut videtur.

ULTERIUS quæritur juxta hoc, Quæ sit ULTERIUS quæritur juxta hoc, Quæ sit causa perpetuitatis characteris Christi, et causa perpetuitatis characteris Christi, et non bestiæ. non bestiæ.

Videtur, quod non est causa efficiens: Videtur, quod non est causa efficiens: quia quia

1. Deus qui imprimit characterem, in- 1. Deus qui imprimit characterem, in- fundit etiam virtutem et tamen virtus fundit etiam virtutem et tamen virtus non est perpetua. non est perpetua.

2. Item, Non videtur, quod causa 2. Item, Non videtur, quod causa perpetuitatis sit non iteratio sacramenti: perpetuitatis sit non iteratio sacramenti: quia potius e contrario est, scilicet quod quia potius e contrario est, scilicet quod perpetuitas characteris est causa quare perpetuitas characteris est causa quare non iteratur sacramentum : ergo videtur, non iteratur sacramentum : ergo videtur, quod nulla sit causa nisi subjectum. quod nulla sit causa nisi subjectum. Sed tunc character bestiæ erit perpetuus, Sed tunc character bestiæ erit perpetuus, sicut character Christi, cum in eodem sicut character Christi, cum in eodem sint sicut in subjecto. sint sicut in subjecto.

SOLUTIO. Dicendum, quod character SOLUTIO. Dicendum, quod character bestiæ peccatum est mortale et non est bestiæ peccatum est mortale et non est character secundum plenam rationem character secundum plenam rationem characteris, nisi quod efficitur indelebile: characteris, nisi quod efficitur indelebile: et tunc nec adhuc habet plenam ratio- et tunc nec adhuc habet plenam ratio- nem characteris, quia non configurat nem characteris, quia non configurat creaturam Trinitati, sed potius facit eam creaturam Trinitati, sed potius facit eam dissimilem unde æquivoce dicitur cha- dissimilem unde æquivoce dicitur cha- racter. racter.

: :

AD PRIMUM autem dicendum, quod cha- AD PRIMUM autem dicendum, quod cha- racter Christi et bestiæ non sunt directe racter Christi et bestiæ non sunt directe contraria, nec omnino sunt secundum contraria, nec omnino sunt secundum idem sed peccatum est secundum libe- idem sed peccatum est secundum libe- rum arbitrium, et character secundum rum arbitrium, et character secundum intellectum qui est pars imaginis: et quia intellectum qui est pars imaginis: et quia non sunt contrarii, possunt simul esse. non sunt contrarii, possunt simul esse.

AD ID quod ulterius quæritur, Quæ sit AD ID quod ulterius quæritur, Quæ sit causa perpetuitatis ? Dicendum quod causa perpetuitatis ? Dicendum quod causa indelebilitatis est virtus invocatio- causa indelebilitatis est virtus invocatio- nis in sacramento fidei secundum sub- nis in sacramento fidei secundum sub- jectum perpetuum: ad hoc enim conse- jectum perpetuum: ad hoc enim conse- quitur quod ipsum sacramentum aliquid quitur quod ipsum sacramentum aliquid

1 Cf. Supra, Dist. IV, Artic. 2 et 3. 1 Cf. Supra, Dist. IV, Artic. 2 et 3.

perpetuum operetur, quod aut sit dispo- perpetuum operetur, quod aut sit dispo- sitio ad melius bonum perpetuum, aut sitio ad melius bonum perpetuum, aut testimonium justæ condemnationis si testimonium justæ condemnationis si virtus sacramenti abjiciatur. Alia autem virtus sacramenti abjiciatur. Alia autem sacramenta quæ dant gratiam sine cha- sacramenta quæ dant gratiam sine cha- ractere, non habent talem invocationem, ractere, non habent talem invocationem, nec relationem ad fidei statum: et ideo nec relationem ad fidei statum: et ideo delebilis est totus effectus eorum: et ideo delebilis est totus effectus eorum: et ideo iterantur. iterantur.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

Quis est effectus characteris? Quis est effectus characteris?

Deinde quæritur de effectu characte- Deinde quæritur de effectu characte- ris. ris.

Videtur autem ex præhabitis, quod Videtur autem ex præhabitis, quod

1. Gratia sit effectus: quia signum in 1. Gratia sit effectus: quia signum in sacramento novæ legis est causa: sed sacramento novæ legis est causa: sed character est signum gratiæ, ut habitum character est signum gratiæ, ut habitum est: ergo est etiam gratiæ causa. est: ergo est etiam gratiæ causa.

2. Item, Character est medium inter 2. Item, Character est medium inter primum quod est signum tantum, et ul- primum quod est signum tantum, et ul- timum quod est res tantum: cum igitur timum quod est res tantum: cum igitur ultimum sit in ratione effectus tantum, ultimum sit in ratione effectus tantum, et primum in ratione signi tantum: me- et primum in ratione signi tantum: me- dium erit in ratione effectus et causæ : dium erit in ratione effectus et causæ : ergo medium quod est character, est ergo medium quod est character, est causa ultimi quod est res tantum, scili- causa ultimi quod est res tantum, scili- cet gratiæ. cet gratiæ.

SED CONTRA hoc objicitur per diffini- Sed contr SED CONTRA hoc objicitur per diffini- Sed contr tionem causæ: quia causa est (ut dicit tionem causæ: quia causa est (ut dicit Boetius) cujus esse sequitur aliquid ex Boetius) cujus esse sequitur aliquid ex necessitate: sed esse characteris non ex necessitate: sed esse characteris non ex necessitate sequitur gratia, ut patet in necessitate sequitur gratia, ut patet in ficto ergo videtur, quod non sit causa ficto ergo videtur, quod non sit causa gratiæ. gratiæ.

Sed quia de hoc jam infinita dicta Sed quia de hoc jam infinita dicta sunt et hic et supra ubi agebatur de sunt et hic et supra ubi agebatur de fictione, dicendum quod character est fictione, dicendum quod character est causa gratiæ hoc modo quo signum sa- causa gratiæ hoc modo quo signum sa-

Solutio Solutio

Ad I. Ad I.

Ad 2. Ad 2.

Quæst. 1. Quæst. 1.

IN IV SENTENT. DIST. VI, C, ART. 9. IN IV SENTENT. DIST. VI, C, ART. 9.

cramentale est causa, scilicet disponens cramentale est causa, scilicet disponens in subjecto, ut supra in diffinitione sa- in subjecto, ut supra in diffinitione sa- cramenti habitum est. cramenti habitum est.

AD ULTIMUM autem dicendum, quod est AD ULTIMUM autem dicendum, quod est causa quantum est de se : et sic sequi- causa quantum est de se : et sic sequi- tur gratia sed impeditur per accidens ex tur gratia sed impeditur per accidens ex parte fictionis. parte fictionis.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

Quæ gratia est sanctificatio in utero, et Quæ gratia est sanctificatio in utero, et quando datur, et quantum valet? et, quando datur, et quantum valet? et, An talis esset baptizandus si nunc An talis esset baptizandus si nunc

nasceretnr ? nasceretnr ?

: :

Deinde quærendum est de charactere Deinde quærendum est de charactere ex parte suscipientis et de hoc infra de- ex parte suscipientis et de hoc infra de- terminabitur in hac eadem distinctione, terminabitur in hac eadem distinctione, et ideo usque illuc differatur. et ideo usque illuc differatur.

Et quæratur de hoc quod dicit, ibi, Et quæratur de hoc quod dicit, ibi, B, § 2 « Illud etiam ignorandum non B, § 2 « Illud etiam ignorandum non est, quod in materno utero nullus ba- est, quod in materno utero nullus ba- ptizari potest, etc. » ptizari potest, etc. »

Non enim est disputatio de sanctifica- Non enim est disputatio de sanctifica- tis in utero, scilicet de Joanne et Jere- tis in utero, scilicet de Joanne et Jere- mi a, de quo etiam disputata sunt plura in mi a, de quo etiam disputata sunt plura in primo libro Sententiarum 1. primo libro Sententiarum 1.

Quæratur ergo, quæ gratia sit sancti- Quæratur ergo, quæ gratia sit sancti- ficatio in utero, et quando datur, et ficatio in utero, et quando datur, et quantum valet ? Et hæc quæstio pertinet quantum valet ? Et hæc quæstio pertinet ad Jeremiam et Joannem: quia de Beata ad Jeremiam et Joannem: quia de Beata Virgine supra habitum est: et, Utrum Virgine supra habitum est: et, Utrum baptizari deberet parvulus, si modo ali- baptizari deberet parvulus, si modo ali- quis in utero sanctificatus nasceretur? quis in utero sanctificatus nasceretur?

Videtur autem, quod gratia sanctifica- Videtur autem, quod gratia sanctifica- tionis in utero non sit gratia baptismalis: tionis in utero non sit gratia baptismalis: quia quia

1. Illa non potest dari, ut dicit Isidorus 1. Illa non potest dari, ut dicit Isidorus in Littera, non nato secundum Adam: in in Littera, non nato secundum Adam: in utero autem existens non est natus se- utero autem existens non est natus se- cundum Adam: ergo ipse gratiam sacra- cundum Adam: ergo ipse gratiam sacra- mentalem suscipere non potest. mentalem suscipere non potest.

1 Cf I Sententiarum, Dist. I. 1 Cf I Sententiarum, Dist. I.

135 135

2. Item, Totum tempus conceptus de- 2. Item, Totum tempus conceptus de- putatum est maledictioni primæ in putatum est maledictioni primæ in Psalmo L, 7, ubi dicitur: Ecce enim in Psalmo L, 7, ubi dicitur: Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum, et in pecca- iniquitatibus conceptus sum, et in pecca- tis concepit me mater mea. Ergo videtur, tis concepit me mater mea. Ergo videtur, quod tempus conceptus repugnet sancti- quod tempus conceptus repugnet sancti- ficationi: ergo videtur, quod nullus pot- ficationi: ergo videtur, quod nullus pot- est in utero sanctificari. est in utero sanctificari.

massa massa

3. Item, Quidquid trahitur a 3. Item, Quidquid trahitur a corruptionis, est infectum corruptione corruptionis, est infectum corruptione prima, si per causam seminalem fuit in prima, si per causam seminalem fuit in illa, ut dicit Augustinus: ergo in tem- illa, ut dicit Augustinus: ergo in tem- pore conceptionis videtur, quod non sit pore conceptionis videtur, quod non sit sanctificatum, ubi infectionis est totum sanctificatum, ubi infectionis est totum tempus tempus autem conceptionis est tempus tempus autem conceptionis est tempus tractus carnis pueri a carne pa- tempus tractus carnis pueri a carne pa- rentum contrahit autem continue aut rentum contrahit autem continue aut substantiam aut nutrimentum de carne substantiam aut nutrimentum de carne parentum infecta: ergo videtur, quod parentum infecta: ergo videtur, quod iterum non possit sanctificari : ergo iterum non possit sanctificari : ergo nullus potest sanctificari in utero. nullus potest sanctificari in utero.

SED CONTRA hoc sunt multæ Glossæ. SED CONTRA hoc sunt multæ Glossæ. 1. Super illud Lucæ, 1, 44: Ecce enim 1. Super illud Lucæ, 1, 44: Ecce enim ut facta est vox salutationis tuæ in auri- ut facta est vox salutationis tuæ in auri- bus meis, dicit Glossa: « In ipso momento bus meis, dicit Glossa: « In ipso momento quo vox intrat ad aures corporis, spiri- quo vox intrat ad aures corporis, spiri- tus intrat cor audientis: et non solum tus intrat cor audientis: et non solum matrem, sed etiam sobolem amore adve- matrem, sed etiam sobolem amore adve- nientis accendit. » Ergo videtur, quod nientis accendit. » Ergo videtur, quod sanctificatus fuit puer: quia aliter non sanctificatus fuit puer: quia aliter non fuisset accensus amore charitatis. fuisset accensus amore charitatis.

2. Item, Ibidem alia Glossa super 2. Item, Ibidem alia Glossa super illud Exsultavit in gaudio infans in illud Exsultavit in gaudio infans in utero meo, dicit sic: « Prior Joannes utero meo, dicit sic: « Prior Joannes exsultavit, quia prior sensit gratiam: et exsultavit, quia prior sensit gratiam: et sicut illa Mariæ, sic iste adventum Do- sicut illa Mariæ, sic iste adventum Do- mini sensit. » Non autem potuit sentire mini sensit. » Non autem potuit sentire nisi per excellentem gratiam sanctifica- nisi per excellentem gratiam sanctifica- tionis ergo videtur, quod sanctificatus tionis ergo videtur, quod sanctificatus fuit. fuit.

3. Item, Ibidem alia Glossa dicit sic: 3. Item, Ibidem alia Glossa dicit sic: «Non prius est repleta Spiritu sancto «Non prius est repleta Spiritu sancto mater quam Filius. » Ergo patet, quod mater quam Filius. » Ergo patet, quod fuit plenus Spiritu sancto: et hoc non fuit plenus Spiritu sancto: et hoc non potest esse sine sanctificatione: ergo fuit potest esse sine sanctificatione: ergo fuit sanctificatus in utero. sanctificatus in utero.

2 Luc. 1. 44. 2 Luc. 1. 44.

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 2. Quæst. 2.

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 3. Quæst. 3.

136 136

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

SED TUNC quæritur ulterius, Quando imprimit : ergo videtur, quod minus va- SED TUNC quæritur ulterius, Quando imprimit : ergo videtur, quod minus va-

datur? datur?

Videtur autem, quod ante animatio- Videtur autem, quod ante animatio-

nem, nem,

1. Per illud Jerem. 1, 5: Priusquam 1. Per illud Jerem. 1, 5: Priusquam te formarem in utero, novi te: et ante- te formarem in utero, novi te: et ante- quam exires de ventre, sanctificavi te. quam exires de ventre, sanctificavi te. « Formatur autem puerperium, ut dicit « Formatur autem puerperium, ut dicit Augustinus super Exodum, quando ani- Augustinus super Exodum, quando ani- matur embryo in utero: » si ergo fuit na- matur embryo in utero: » si ergo fuit na- tus in utero per gratiam ante formatio- tus in utero per gratiam ante formatio- nem, ipse fuit sanctificatus ante anima- nem, ipse fuit sanctificatus ante anima- tionem. tionem.

2. Hoc etiam videtur per quamdam 2. Hoc etiam videtur per quamdam Glossam super Luc. 1, 44, quæ dicit : Glossam super Luc. 1, 44, quæ dicit : « Nondum erat illi spiritus vitæ, et jam « Nondum erat illi spiritus vitæ, et jam erat spiritus gratiæ: » spiritus autem erat spiritus gratiæ: » spiritus autem vitæ est anima: ergo ante animationem vitæ est anima: ergo ante animationem fuit sanctificatus. fuit sanctificatus.

3. Hoc etiam videtur per rationem : 3. Hoc etiam videtur per rationem : quia causa infectionis est materia in quia causa infectionis est materia in utero cum igitur pronior sit Deus ad utero cum igitur pronior sit Deus ad miserendum quam ad condemnandum, miserendum quam ad condemnandum, videtur quod sanctificatio animam præ- videtur quod sanctificatio animam præ- cedere debuit. cedere debuit.

- -

4. Item, Sapiens medicus curat cau- 4. Item, Sapiens medicus curat cau- sam morbi a radice: sed Deus sapientis- sam morbi a radice: sed Deus sapientis- simus est ergo videtur, quod ipse ince- simus est ergo videtur, quod ipse ince- perit curam morbi originalis a radice: perit curam morbi originalis a radice: radix autem in corpore est ante animam : radix autem in corpore est ante animam : ergo videtur, quod ibi incepit sanctifica- ergo videtur, quod ibi incepit sanctifica- tionem. tionem.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Sanctificatio non est nisi per gratiam: Sanctificatio non est nisi per gratiam: gratiæ autem gratum facientis quæ est gratiæ autem gratum facientis quæ est in virtutibus nihil est susceptibile nisi in virtutibus nihil est susceptibile nisi rationalis spiritus: ergo ante spiritum rationalis spiritus: ergo ante spiritum rationalem non potuit esse sanctificatio rationalem non potuit esse sanctificatio aliqua ergo non fuit sanctificatus ante aliqua ergo non fuit sanctificatus ante animationem. animationem.

ULTERIUS quæritur, Quantum valet illa ULTERIUS quæritur, Quantum valet illa gratia sanctificationis in utero ? gratia sanctificationis in utero ?

leat. leat.

2. Item, Baptismus operatur virtute 2. Item, Baptismus operatur virtute passionis Christi, et divina, et fidei Ec- passionis Christi, et divina, et fidei Ec- clesiæ sed gratia sanctificationis in utero clesiæ sed gratia sanctificationis in utero non operatur nisi virtute divina tantum : non operatur nisi virtute divina tantum : ergo videtur, quod minorem relinquat ergo videtur, quod minorem relinquat effectum, quam gratia baptismalis. effectum, quam gratia baptismalis.

SED CONTRA hoc videtur iterum esse, Sed con SED CONTRA hoc videtur iterum esse, Sed con quia vigor singularis privilegii semper quia vigor singularis privilegii semper transcendit beneficium commune: bene- transcendit beneficium commune: bene- ficium autem commune est gratia baptis- ficium autem commune est gratia baptis- malis et gratia sanctificationis in utero malis et gratia sanctificationis in utero non operatur nisi tantum virtute divina: non operatur nisi tantum virtute divina: ergo videtur, quod gratia sanctificationis ergo videtur, quod gratia sanctificationis in utero transcendant gratiam baptisma- in utero transcendant gratiam baptisma- lem. lem.

ULTERIUS quæritur quarto, Si bapti- ULTERIUS quæritur quarto, Si bapti- zandus esset aliquis, si hoc modo nunc zandus esset aliquis, si hoc modo nunc nasceretur? nasceretur?

Videtur autem, quod non quia Videtur autem, quod non quia

1. Efficacior est virtus divina quam 1. Efficacior est virtus divina quam virtus sacramenti: sed in sanctificatis in virtus sacramenti: sed in sanctificatis in utero est virtus divina operans: ergo utero est virtus divina operans: ergo non debet adhiberi sacramentum. non debet adhiberi sacramentum.

2. Item, In natura nihil fit frustra: 2. Item, In natura nihil fit frustra: ergo multo minus in operibus divinis: ergo multo minus in operibus divinis: sed frustra esset, si essent duæ operationes sed frustra esset, si essent duæ operationes ad unum habitum inducendum, cum per ad unum habitum inducendum, cum per unam sufficienter haberetur: ergo cum unam sufficienter haberetur: ergo cum sufficiens habeatur gratia per sanctifica- sufficiens habeatur gratia per sanctifica- tionem in utero, videtur quod frustra tionem in utero, videtur quod frustra baptizaretur. baptizaretur.

3. Item, Non iteratur sacramentum 3. Item, Non iteratur sacramentum ne fiat injuria: ergo sacramentum non ne fiat injuria: ergo sacramentum non debet conferri ne fiat injuria operationi debet conferri ne fiat injuria operationi divinæ in sanctificatione in utero. divinæ in sanctificatione in utero.

SED CONTRA est, quod SED CONTRA est, quod

1. Si aliquis sanctus accedat ad baptis- 1. Si aliquis sanctus accedat ad baptis- mum, sicut Cornelius, nihilominus ta- mum, sicut Cornelius, nihilominus ta- men necesse habet baptizari, sicut supra men necesse habet baptizari, sicut supra habitum est de his qui sancti veniunt ad habitum est de his qui sancti veniunt ad

Videtur enim minus valere quam gra- baptismum 1 : ergo a simili videtur, quod Videtur enim minus valere quam gra- baptismum 1 : ergo a simili videtur, quod tia baptismalis: quia tia baptismalis: quia

1. Baptismus imprimit characterem : 1. Baptismus imprimit characterem : sed gratia sanctificationis in utero non sed gratia sanctificationis in utero non

1 Cf. Supra, Dist. IV 1 Cf. Supra, Dist. IV

etiamsi in utero sit sanctificatus, bapti- etiamsi in utero sit sanctificatus, bapti- zari adhuc teneatur. zari adhuc teneatur.

2. Item, Constat, quod characterem 2. Item, Constat, quod characterem

Quæsi Quæsi

Sed com Sed com

IN IV SENTENT. DIST. VI, C, ART. 9. IN IV SENTENT. DIST. VI, C, ART. 9.

137 137

Solutio. Solutio.

Ad quæst.1. Ad quæst.1. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3, Ad 3,

non habet: ergo tenetur eum suscipere: non habet: ergo tenetur eum suscipere: et non potest nisi per baptismum : ergo et non potest nisi per baptismum : ergo tenetur baptizari. tenetur baptizari.

Et hæc sufficiant ad præsens : quia plu- Et hæc sufficiant ad præsens : quia plu- ra de hoc quæsita sunt supra in distin- ra de hoc quæsita sunt supra in distin- ctione tertia. ctione tertia.

SOLUTIO. Dicendum, quod gratia san- SOLUTIO. Dicendum, quod gratia san- ctificationis in utero circa tres personas ctificationis in utero circa tres personas habuit locum, quæ spiritualem ordinem habuit locum, quæ spiritualem ordinem Spiritus sancti habebant ad illam sancti- Spiritus sancti habebant ad illam sancti- tatem in utero, de qua dicitur, Matth. tatem in utero, de qua dicitur, Matth. I, 20 Quod enim in ea natum est, de I, 20 Quod enim in ea natum est, de Spiritu sancto est. Et, Luc. 1, 35. Quod Spiritu sancto est. Et, Luc. 1, 35. Quod nascetur ex te sanctum, vocabitur Filius nascetur ex te sanctum, vocabitur Filius Dei. Et hic ordo super tertium Sententia- Dei. Et hic ordo super tertium Sententia- rum expositus est 1. rum expositus est 1.

AD PRIMUM ergo quod in contrarium AD PRIMUM ergo quod in contrarium objicitur, dicendum quod natus secun- objicitur, dicendum quod natus secun- dum Adam est aliquis duobus modis, dum Adam est aliquis duobus modis, scilicet nativitate in utero quando for- scilicet nativitate in utero quando for- matum est puerperium, et nativitate ex matum est puerperium, et nativitate ex utero quando procedit in lucem. Et de utero quando procedit in lucem. Et de prima nativitate verum est generaliter prima nativitate verum est generaliter quod dicit Isidorus, propter sententiam quod dicit Isidorus, propter sententiam Domini quia omnes tenet lege concu- Domini quia omnes tenet lege concu- piscentiæ conceptos, sicut dicitur, ad piscentiæ conceptos, sicut dicitur, ad Ephes. 11, 3 Eramus natura filiæ iræ. Ephes. 11, 3 Eramus natura filiæ iræ. Seḍ de secunda non tenet nisi de renatis Seḍ de secunda non tenet nisi de renatis per sacramentum, et non per beneficium per sacramentum, et non per beneficium spirituale sanctificationis. spirituale sanctificationis.

AD ALIUD dicendum, quod hæc est AD ALIUD dicendum, quod hæc est falsa, quod totum tempus conceptus de- falsa, quod totum tempus conceptus de- putatur maledictioni: quia sic a singu- putatur maledictioni: quia sic a singu- lis momentis acciperet maledictiones di- lis momentis acciperet maledictiones di- versas, aut unam traheret successive : versas, aut unam traheret successive : sed tantum unum momentum maledi- sed tantum unum momentum maledi- ctionis est, scilicet in quo inditur anima. ctionis est, scilicet in quo inditur anima.

AD ALIUD dicendum, quod licet em- AD ALIUD dicendum, quod licet em- bryo per totum tempus conceptionis tra- bryo per totum tempus conceptionis tra- hat nutrimentum a matre corrupta, vel hat nutrimentum a matre corrupta, vel a parentibus corruptis: tamen trahit a parentibus corruptis: tamen trahit non causam novæ corruptionis: quia non causam novæ corruptionis: quia nutrimentum non efficitur novum corpus nutrimentum non efficitur novum corpus quod animetur, sed unitur corpori jam quod animetur, sed unitur corpori jam

1 Cf. III Sententiarum, Dist. III, Art 8. 1 Cf. III Sententiarum, Dist. III, Art 8. 2 Cf. Ibidem, Art. 4. 2 Cf. Ibidem, Art. 4.

facto et animato, et ideo non habet cau- facto et animato, et ideo non habet cau- sam corruptionis nisi in illo. sam corruptionis nisi in illo.

AD ID quod ulterius quæritur, Quan- Ad quæst. 2. AD ID quod ulterius quæritur, Quan- Ad quæst. 2. do datur illa gratia ? do datur illa gratia ?

Dicendum, quod post animationem : Dicendum, quod post animationem :

in lumbis enim Adæ vel Abrahæ vel in lumbis enim Adæ vel Abrahæ vel aliorum etiam in carne parentum, vel aliorum etiam in carne parentum, vel ante conceptum, non potest aliquis san- ante conceptum, non potest aliquis san- ctificari et hoc totum super tertium ctificari et hoc totum super tertium Sententiarum ostensum est : et causa di- Sententiarum ostensum est : et causa di- cta est ibidem 2. cta est ibidem 2.

AD ID ergo quod contra objicitur, di- AD ID ergo quod contra objicitur, di- cendum quod notitia qua novit Jere- cendum quod notitia qua novit Jere- miam ante sanctificationem fuit notitia miam ante sanctificationem fuit notitia prædestinationis : et ideo subjungit de prædestinationis : et ideo subjungit de sanctificatione præsentis justitiæ, quando sanctificatione præsentis justitiæ, quando dicit Antequam exires de ventre, san- dicit Antequam exires de ventre, san- ctificavi te. ctificavi te.

AD ALIUD dicendum, quod Glossa sic AD ALIUD dicendum, quod Glossa sic intelligitur, « Nondum erat ei spiritus intelligitur, « Nondum erat ei spiritus vitæ,» id est, liber anhelitus quo ipse vitæ,» id est, liber anhelitus quo ipse nutritur et fovetur separatus a matre: nutritur et fovetur separatus a matre: «< sed tamen ei erat spiritus qui est causa «< sed tamen ei erat spiritus qui est causa vitæ. » Et probatur per dictum Angeli vitæ. » Et probatur per dictum Angeli qui ad Beatam Virginem dixit: Hic qui ad Beatam Virginem dixit: Hic mensis est sextus est illi, quæ vocatur mensis est sextus est illi, quæ vocatur sterilis nullus autem conceptus est sterilis nullus autem conceptus est quin mense sexto sit formatus, præcipue quin mense sexto sit formatus, præcipue in terris calidis, sicut est terra ultramari- in terris calidis, sicut est terra ultramari- na, in quibus etiam quandoque septimus na, in quibus etiam quandoque septimus mensis statim partui deputatur. mensis statim partui deputatur.

AD ALIUD dicendum, quod pronior est AD ALIUD dicendum, quod pronior est ad miserandum: sed tamen non facit ad miserandum: sed tamen non facit quod non potest fieri. Omnis autem for- quod non potest fieri. Omnis autem for- ma ad hoc quod sit determinata, quærit ma ad hoc quod sit determinata, quærit subjectum proprium: et ideo non dat subjectum proprium: et ideo non dat gratiam antequam sit subjectum in quo gratiam antequam sit subjectum in quo possit recipi gratia et virtus: et hoc non possit recipi gratia et virtus: et hoc non est corpus. Præterea, spiritualis medici- est corpus. Præterea, spiritualis medici- na a spiritu ad corpus secundum ratio- na a spiritu ad corpus secundum ratio- nem congruitatis debet derivari. nem congruitatis debet derivari.

Si autem objiciat aliquis, quod potuit Si autem objiciat aliquis, quod potuit Deus causam infectionis amoveri a cor- Deus causam infectionis amoveri a cor- pore et tunc anima non inficeretur cum pore et tunc anima non inficeretur cum infunditur. Dicendum, quod potuit Deus infunditur. Dicendum, quod potuit Deus

3 Luc. 1, 36. 3 Luc. 1, 36.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Adquæst 3. Adquæst 3.

138 138

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

facere: sed non decuit justitiam, quia om- facere: sed non decuit justitiam, quia om- nes in peccatis concipiendos condemnavit. nes in peccatis concipiendos condemnavit.

Præterea, ille qui sic conciperetur, non Præterea, ille qui sic conciperetur, non esset sanctificatus ex hoc, sed esset in sta- esset sanctificatus ex hoc, sed esset in sta- tu innocentiæ primæ : et hoc non esset tu innocentiæ primæ : et hoc non esset decor justitiæ, sed esset deformitas, quod decor justitiæ, sed esset deformitas, quod unus indigeret redemptore et alter non. unus indigeret redemptore et alter non.

AD ALIUD dicendum, quod cura morbi AD ALIUD dicendum, quod cura morbi culpæ non potest incipere in corpore: culpæ non potest incipere in corpore: quia in corpore ut in subjecto non est quia in corpore ut in subjecto non est culpa aliqua, sed poena tantum : et illa culpa aliqua, sed poena tantum : et illa in parte remanet post baptismum, sed in parte remanet post baptismum, sed non inficit post baptismum propter gra- non inficit post baptismum propter gra- tiam redemptionis, et propter characte- tiam redemptionis, et propter characte- rem baptismalem, sicut dictum est super rem baptismalem, sicut dictum est super secundum Sententiarum, in tractatu de secundum Sententiarum, in tractatu de peccato originali : et ideo congruissimo peccato originali : et ideo congruissimo modo incipit medicina ab anima. modo incipit medicina ab anima.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum est, quod hæc gratia simpliciter ma- dum est, quod hæc gratia simpliciter ma- jor est quam gratia baptizati: quia plus jor est quam gratia baptizati: quia plus debilitat fomitem, sicut notatum est su- debilitat fomitem, sicut notatum est su- per tertium Sententiarum: sed gratia per tertium Sententiarum: sed gratia baptismalis secundum quid est major, baptismalis secundum quid est major, quia imprimit characterem, et secundum quia imprimit characterem, et secundum hoc est major. hoc est major.

Et sic patet solutio ad omnia objecta Et sic patet solutio ad omnia objecta contra istum articulum. contra istum articulum.

Ad 1. Ad 1.

AD ALIUD quod ulterius quæritur, di- Ad quæst AD ALIUD quod ulterius quæritur, di- Ad quæst cendum quod si nasceretur infans in cendum quod si nasceretur infans in utero cum gratia sanctificationis, ipse utero cum gratia sanctificationis, ipse deberet baptizari propter præceptum deberet baptizari propter præceptum Domini, et propter characterem, sicut Domini, et propter characterem, sicut Jeremias fuit circumcisus, et Joannes, Jeremias fuit circumcisus, et Joannes, et Beata Virgo, ut puto, fuerunt baptizati. et Beata Virgo, ut puto, fuerunt baptizati. AD ID autem quod contra objicitur, di- Ad objecu AD ID autem quod contra objicitur, di- Ad objecu cendum quod divina operatio sufficien- cendum quod divina operatio sufficien- tissima est ad hoc quod operetur: sed tissima est ad hoc quod operetur: sed non opeatur characterem baptismalem, non opeatur characterem baptismalem, nec solutionem præcepti sui : et ideo li- nec solutionem præcepti sui : et ideo li- cet gratiam dederit, tamen restat adhuc cet gratiam dederit, tamen restat adhuc necessitas baptizandi. necessitas baptizandi.

1 et 2, 1 et 2,

Per hoc etiam patet solutio ad sequens. Per hoc etiam patet solutio ad sequens. AD SECUNDUM ET TERTIUM dicendum, Ad 2 e AD SECUNDUM ET TERTIUM dicendum, Ad 2 e quod nemo est adeo plenus gratia quin quod nemo est adeo plenus gratia quin possit fieri plenior : et ideo ibi recipit possit fieri plenior : et ideo ibi recipit gratiam pleniorem et characterem : et gratiam pleniorem et characterem : et ideo divinæ operationi non fit injuria: ideo divinæ operationi non fit injuria: sed si baptizaretur ad idem habendum sed si baptizaretur ad idem habendum quod habitum est per divinam operatio- quod habitum est per divinam operatio- nem, tunc teneret objectio facta. nem, tunc teneret objectio facta.

D. Leo papa. D. Leo papa.

Præterea sciendum est, quod illi de quibus nulla exstant indicia inter Præterea sciendum est, quod illi de quibus nulla exstant indicia inter propinquos vel domesticos vel vicinos a quibus baptizati fuisse doceantur, propinquos vel domesticos vel vicinos a quibus baptizati fuisse doceantur, agendum est ut renascantur ne pereant: in quibus quod non ostenditur agendum est ut renascantur ne pereant: in quibus quod non ostenditur gestum, ratio non sinit ut videatur iteratum. Conferendum eis videtur, gestum, ratio non sinit ut videatur iteratum. Conferendum eis videtur, quod collatum esse nescitur: quia non temeritas intervenit præsumptionis, quod collatum esse nescitur: quia non temeritas intervenit præsumptionis, ubi est diligentia pietatis '. ubi est diligentia pietatis '.

De consec. dist IV, cap. Si nulla (Nota ed. Lugd.) De consec. dist IV, cap. Si nulla (Nota ed. Lugd.)

IN IV SENTENT. DIST. VI, E. IN IV SENTENT. DIST. VI, E.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

An aliquis invitus, amens, dormiens, An aliquis invitus, amens, dormiens, polest baptizari ? polest baptizari ?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, D, « Præterea sciendum est, quod illi ibi, D, « Præterea sciendum est, quod illi quibus nulla exstant indicia, etc. » quibus nulla exstant indicia, etc. »

Et quæritur juxta hoc, Utrum si ali- Et quæritur juxta hoc, Utrum si ali- quis sit mutus, vel dormiens, vel invitus quis sit mutus, vel dormiens, vel invitus et reclamans, tamen posset baptizari ? et reclamans, tamen posset baptizari ? Videtur, quod sic: quia Videtur, quod sic: quia

1. Motus liberi arbitrii non exigitur 1. Motus liberi arbitrii non exigitur ad baptismum, cum parvuli non habeant ad baptismum, cum parvuli non habeant usum liberi arbitrii, in quibus tamen usum liberi arbitrii, in quibus tamen operatur virtus baptismi. operatur virtus baptismi.

2. Item, Pro peccato alieno videtur 2. Item, Pro peccato alieno videtur sufficere fides aliena, id est, Ecclesiæ: sufficere fides aliena, id est, Ecclesiæ: originale autem peccatum alienum est: originale autem peccatum alienum est: ergo videtur, quod illi sufficiat fides Ec- ergo videtur, quod illi sufficiat fides Ec- clesiæ quæ æqualiter offertur invitis et clesiæ quæ æqualiter offertur invitis et surdis et mutis et dormientibus et amen- surdis et mutis et dormientibus et amen- tibus sicut parvulis: ergo videtur, quod tibus sicut parvulis: ergo videtur, quod consequitur characterem et gratiam bap- consequitur characterem et gratiam bap- tismalem. tismalem.

139 139

SOLUTIO. Dicendum, quod aliter est in SOLUTIO. Dicendum, quod aliter est in invitis, et aliter in aliis. Distinguit enim invitis, et aliter in aliis. Distinguit enim Papa inter invitum, et invitum. Est enim Papa inter invitum, et invitum. Est enim invitus non credens, tamen operationi invitus non credens, tamen operationi Ecclesiæ non reclamando se subjiciens, Ecclesiæ non reclamando se subjiciens, ut hoc ipsum consequatur quod credit ut hoc ipsum consequatur quod credit facere Ecclesiam : et hic consequitur facere Ecclesiam : et hic consequitur characterem. Est etiam invitus aperte re- characterem. Est etiam invitus aperte re- clamans, et non subjiciens se operationi clamans, et non subjiciens se operationi Ecclesiæ et hic nihil consequitur, etiamsi Ecclesiæ et hic nihil consequitur, etiamsi millesies immergeretur. millesies immergeretur.

De amentibus autem puto, quod bapti- De amentibus autem puto, quod bapti- zandi sunt, præcipue si filii sunt Christia- zandi sunt, præcipue si filii sunt Christia- norum et etiamsi alii baptizentur, puto norum et etiamsi alii baptizentur, puto quod recipiant characterem et virtutem quod recipiant characterem et virtutem baptismi, si sint amentes a natura. Si baptismi, si sint amentes a natura. Si autem dum ratione utuntur, reclamave- autem dum ratione utuntur, reclamave- rint, puto quod nihil consequuntur, si rint, puto quod nihil consequuntur, si baptizantur in amentia. baptizantur in amentia.

De dormientibus idem dico, quod si De dormientibus idem dico, quod si baptizantur, et reclamaverint in vigilia, baptizantur, et reclamaverint in vigilia, non consequuntur quidquam: si autem non consequuntur quidquam: si autem annuerint, vel interrogati non reclama- annuerint, vel interrogati non reclama- verint, puto quod baptizari consequuntur verint, puto quod baptizari consequuntur characterem ad minus, et etiam gratiam characterem ad minus, et etiam gratiam si compuncti fuerint ante somnum: sed si compuncti fuerint ante somnum: sed non est faciendum nisi in extrema neces- non est faciendum nisi in extrema neces- sitate periculi. sitate periculi.

Solutio. Solutio.

E. De illo qui pro ludo immergitur. E. De illo qui pro ludo immergitur.

Solet etiam quæri de illo qui jocans, sicut mimus, commemoratione ta- Solet etiam quæri de illo qui jocans, sicut mimus, commemoratione ta- men Trinitatis immergitur, utrum baptizatus sit? Hoc autem Augustinus men Trinitatis immergitur, utrum baptizatus sit? Hoc autem Augustinus non diffinit, ita inquiens': Si totum ludicre et mimice et joculariter ageretur, non diffinit, ita inquiens': Si totum ludicre et mimice et joculariter ageretur, utrum approbandus esset baptismus qui sic daretur, divinum judicium per utrum approbandus esset baptismus qui sic daretur, divinum judicium per alicujus revelationis miraculum oratione implorandum esse censerem. Vi- alicujus revelationis miraculum oratione implorandum esse censerem. Vi- detur tamen sapientibus non fuisse baptisma: ut cum aliqui balneum vel detur tamen sapientibus non fuisse baptisma: ut cum aliqui balneum vel

1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Baptismo, et habetur de consec. dist. IV, cap. Solet etiam quæri (Nota 1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Baptismo, et habetur de consec. dist. IV, cap. Solet etiam quæri (Nota edit. Lugd.) edit. Lugd.)

140 140

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in flumen merguntur in nomine Trinitatis, non est tamen baptismus, quia in flumen merguntur in nomine Trinitatis, non est tamen baptismus, quia non intentione baptizandi illud geritur. Nam in hoc et in aliis sacramentis non intentione baptizandi illud geritur. Nam in hoc et in aliis sacramentis sicut forma est servanda, ita et intentio illud celebrandi est habenda. Illud sicut forma est servanda, ita et intentio illud celebrandi est habenda. Illud etiam te non moveat, quod quidam non ea fide parvulos ad baptismum fe- etiam te non moveat, quod quidam non ea fide parvulos ad baptismum fe- runt, ut per spiritum ad vitam regenerentur æternam : sed eos putant hoc. runt, ut per spiritum ad vitam regenerentur æternam : sed eos putant hoc. remedio temporalem accipere sanitatem: non enim propterea illi regene- remedio temporalem accipere sanitatem: non enim propterea illi regene- rantur, quia nec ab illis hac intentione offeruntur. rantur, quia nec ab illis hac intentione offeruntur.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

An aliquis potest jocando vel mimice An aliquis potest jocando vel mimice baptizari ? baptizari ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, Solet etiam quæri de illo qui jo- E, Solet etiam quæri de illo qui jo- cans, sicut mimus, etc. » cans, sicut mimus, etc. »

Videtur enim, quod non sit baptis- Videtur enim, quod non sit baptis- mus: quia sicut statim dicitur in Littera, mus: quia sicut statim dicitur in Littera, intentio exigitur in hoc, et in aliis sacra- intentio exigitur in hoc, et in aliis sacra- mentis mimice autem immergens joca- mentis mimice autem immergens joca- ri et non baptizare intendit: ergo ille ri et non baptizare intendit: ergo ille nihil confert. nihil confert.

SED CONTRARIUM videtur quod aliud con- SED CONTRARIUM videtur quod aliud con- sequitur quia Augustinus super hoc sequitur quia Augustinus super hoc dubitat. dubitat.

ITEM, Videtur quod intentio nihil ope- ITEM, Videtur quod intentio nihil ope- ratur ad sacramentum: quia ratur ad sacramentum: quia

1. Dicit Augustinus, quod baptizat 1. Dicit Augustinus, quod baptizat ebriosus, et baptizatum est: ebriosus ebriosus, et baptizatum est: ebriosus autem non potest intendere: quia sicut autem non potest intendere: quia sicut notatum est super secundum Sententia- notatum est super secundum Sententia- rum, intentio est voluntas cum fine, vel rum, intentio est voluntas cum fine, vel ratio determinans finem: et ebriosus ratio determinans finem: et ebriosus usum rationis non habet: ergo intentio usum rationis non habet: ergo intentio in sacramento nihil operatur. in sacramento nihil operatur.

2. Item, In Evangelio non fit mentio 2. Item, In Evangelio non fit mentio da intentione, cum dicitur in fine Mat- da intentione, cum dicitur in fine Mat- thæi, xxvш, 19: Euntes ergo, docete thæi, xxvш, 19: Euntes ergo, docete omnes gentes, baptizantes eos, etc. : non omnes gentes, baptizantes eos, etc. : non autem dicitur, Intendite baptizare. autem dicitur, Intendite baptizare.

3. Item, Ex parte suscipientis non exi- 3. Item, Ex parte suscipientis non exi-

gitur intentio suscipiendi : ergo videtur, gitur intentio suscipiendi : ergo videtur, quod nec ex parte dantis intentio dandi. quod nec ex parte dantis intentio dandi.

4. Item, Omnes exponimur per hoc 4. Item, Omnes exponimur per hoc periculo, quia nescimus utrum sacerdos periculo, quia nescimus utrum sacerdos intendat aut non. Et videtur, quod ex intendat aut non. Et videtur, quod ex odio multos potest negligere non inten- odio multos potest negligere non inten- dendo ergo videtur, quod cum baptis- dendo ergo videtur, quod cum baptis- mus sit sacramentum necessitatis, quod mus sit sacramentum necessitatis, quod intentio esse non debeat, intentio esse non debeat,

5. Item, De hæretico habitum est su- 5. Item, De hæretico habitum est su- pra quod baptizat: et tamen ipse non pra quod baptizat: et tamen ipse non intendit facere quod facit Ecclesia. Quod intendit facere quod facit Ecclesia. Quod autem opus hæretici imprimat characte- autem opus hæretici imprimat characte- rem, dicit Ambrosius in libro de Libero rem, dicit Ambrosius in libro de Libero arbitrio, de baptismo parvulorum, sic: arbitrio, de baptismo parvulorum, sic: « Characterem multi lupi infigunt: qui « Characterem multi lupi infigunt: qui videntur esse intus, verumtamen ad il- videntur esse intus, verumtamen ad il- lud ovile quod unum est ex omnibus, lud ovile quod unum est ex omnibus, non pertinere morum suorum fructibus non pertinere morum suorum fructibus cognoscuntur. » cognoscuntur. »

6. Item, Ibidem, « Dominicus chara- 6. Item, Ibidem, « Dominicus chara- cter cum ovis errans liberata ab errore, cter cum ovis errans liberata ab errore, ad Christianam veritatem redit, agnosci- ad Christianam veritatem redit, agnosci- tur, non improbatur. » tur, non improbatur. »

7. Etiam in Littera supra expresse 7. Etiam in Littera supra expresse ha- ha- bitum est. Ergo non intendens baptizat, bitum est. Ergo non intendens baptizat, ut videtur ergo non exigitur intentio, ut videtur ergo non exigitur intentio, sicut dicitur in Littera: et ita mimice sicut dicitur in Littera: et ita mimice baptizatus, baptizatus est, etsi totum fue- baptizatus, baptizatus est, etsi totum fue- rit mimicum, ut videtur. rit mimicum, ut videtur.

SOLUTIO. Dicendum, quod intentio ex SOLUTIO. Dicendum, quod intentio ex parte dantis exigitur ad baptismum : sed parte dantis exigitur ad baptismum : sed non intentio consecrandi aliquid, sed non intentio consecrandi aliquid, sed tantum faciendi quod facit Ecclesia: et tantum faciendi quod facit Ecclesia: et hoc exprimitur per verbum baptizandi, hoc exprimitur per verbum baptizandi, cum dicitur « Ego te baptizo, » ut su- cum dicitur « Ego te baptizo, » ut su- pra dictum est in quæstione de forma pra dictum est in quæstione de forma

Solutio Solutio

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

IN IV SENTENT. DIST. VI, F, ART. 12. IN IV SENTENT. DIST. VI, F, ART. 12.

baptismi. Unde si joculariter cum inten- baptismi. Unde si joculariter cum inten- tione faciendi quod facit Ecclesia super tione faciendi quod facit Ecclesia super non baptizatum non reclamantem ante, non baptizatum non reclamantem ante, vel tunc, proferatur, baptizatum est: et vel tunc, proferatur, baptizatum est: et tunc non totum est mimicum: quia in- tunc non totum est mimicum: quia in- tentio in verbo primæ personæ expressa, tentio in verbo primæ personæ expressa, mimica non fuit. Si autem mimicum mimica non fuit. Si autem mimicum est, et ille reclamat, tunc nihil ille con- est, et ille reclamat, tunc nihil ille con- sequitur. sequitur.

AD ILLUD quod contra objicitur, dicen- AD ILLUD quod contra objicitur, dicen- dum quod aliud est baptizare ebriosum, dum quod aliud est baptizare ebriosum, quam ebrium ebrius enim in actu non quam ebrium ebrius enim in actu non habet usum rationis, sed ebriosus non habet usum rationis, sed ebriosus non necessario est ebrius. necessario est ebrius.

: :

AD ALIUD dicendum, quod intentio si- AD ALIUD dicendum, quod intentio si- gnificatur in actu baptizandi expresse : gnificatur in actu baptizandi expresse :

141 141

quia præter intentionem non est ordina- quia præter intentionem non est ordina- ta actio a sapiente. ta actio a sapiente.

AD ALIUD dicendum, quod ex parte AD ALIUD dicendum, quod ex parte suscipientis ponitur intentio ad factum suscipientis ponitur intentio ad factum Ecclesiæ, quando non reclamando se Ecclesiæ, quando non reclamando se submittit et talis intentio sufficit. submittit et talis intentio sufficit.

AD ALIUD dicendum, quod ex hoc non AD ALIUD dicendum, quod ex hoc non exponitur periculo: quia exprimitur ge- exponitur periculo: quia exprimitur ge- neralis intentio in verbo baptizandi : et neralis intentio in verbo baptizandi : et illa expressio sufficit ad intentionem Ec- illa expressio sufficit ad intentionem Ec- clesiæ, scilicet ad faciendum quod facit clesiæ, scilicet ad faciendum quod facit Ecclesia licet non credat hoc aliquid Ecclesia licet non credat hoc aliquid valere talis autem intentio sufficit, ut valere talis autem intentio sufficit, ut jam dictum est. jam dictum est.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

F. Quod duo tempora erant in quibus baptizabantur homines. F. Quod duo tempora erant in quibus baptizabantur homines.

Agnoscendum est etiam in baptizandis electis duo tempora esse servanda, Agnoscendum est etiam in baptizandis electis duo tempora esse servanda, id est, Pascha et Pentecosten, ut in sabbato Paschæ vel Pentecostes bap- id est, Pascha et Pentecosten, ut in sabbato Paschæ vel Pentecostes bap- tismi sacramentum celebretur. Qui vero necessitate mortis vel periculi ur- tismi sacramentum celebretur. Qui vero necessitate mortis vel periculi ur- gentur, omni tempore debent baptizari '. gentur, omni tempore debent baptizari '.

ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.

An in electis baptizandis debent servari An in electis baptizandis debent servari duo tempora, scilicet Paschæ et Pen- duo tempora, scilicet Paschæ et Pen- tecostes ? tecostes ?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, F, « Agnoscendum est etiam in bap- ibi, F, « Agnoscendum est etiam in bap- tizandis electis, etc. » tizandis electis, etc. »

Quæ sit ratio illorum duorum tempo- Quæ sit ratio illorum duorum tempo- rum ? quia rum ? quia

1 LEO PAPA. De consec. dist. IV, cap. Duo tem- 1 LEO PAPA. De consec. dist. IV, cap. Duo tem- pora (Nota ed. Lugd.) pora (Nota ed. Lugd.)

Videtur, quod in Epiphania deberet Videtur, quod in Epiphania deberet esse baptismus : quia esse baptismus : quia

1. Tunc baptizatus est Dominus, et vim 1. Tunc baptizatus est Dominus, et vim regenerationis contulit aquis 2. regenerationis contulit aquis 2.

2. Item, Tunc aperti sunt super eum 2. Item, Tunc aperti sunt super eum coeli, sicut baptismus coelos aperit: ergo coeli, sicut baptismus coelos aperit: ergo tunc magis est secundum congruentiam tunc magis est secundum congruentiam tempus baptizandi. tempus baptizandi.

3. Item, In die nativitatis videtur esse 3. Item, In die nativitatis videtur esse tempus quia baptismus habet similitu- tempus quia baptismus habet similitu- dinem cum regeneratione spirituali : er- dinem cum regeneratione spirituali : er- go ordinatur ad nativitatem magis quam go ordinatur ad nativitatem magis quam ad resurrectionem, ut videtur. ad resurrectionem, ut videtur.

4. Præterea, Cum sit sacramentum 4. Præterea, Cum sit sacramentum

2 Cf. Matth. II, 13 et seq. ; 2 Cf. Matth. II, 13 et seq. ; Luc. III, 21 et 22. Luc. III, 21 et 22.

Marc. Marc.

I, I,

9 et seq.; 9 et seq.;

142 142

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

necessitatis quod differre est periculum, necessitatis quod differre est periculum, videtur semper esse tempus baptizandi. videtur semper esse tempus baptizandi.

SOLUTIO. Tempus necessitatis est sem- SOLUTIO. Tempus necessitatis est sem- per, quando nascuntur parvuli: sed tem- per, quando nascuntur parvuli: sed tem- pus congruentiæ est bis in anno, ut tan- pus congruentiæ est bis in anno, ut tan- gitur in Littera: quia per baptismum gitur in Littera: quia per baptismum consignamur morti et resurrectioni, ut di- consignamur morti et resurrectioni, ut di- cit Apostolus, ad Roman. vi, 4, quoniam cit Apostolus, ad Roman. vi, 4, quoniam sepelimur cum illo per baptismum in sepelimur cum illo per baptismum in mortem, etc. et ter immergimur prop- mortem, etc. et ter immergimur prop- ter triduanam sepulturam : et nudi extra- ter triduanam sepulturam : et nudi extra- himur propter testimonium resurrectio- himur propter testimonium resurrectio- nis. Hoc est quod dicit: Consepulti su- nis. Hoc est quod dicit: Consepulti su- mus cum illo per baptismum in mortem, mus cum illo per baptismum in mortem, ut quomodo Christus surrexit a mortuis ut quomodo Christus surrexit a mortuis per gloriam Patris, ita et nos in novitate per gloriam Patris, ita et nos in novitate vitæ ambulemus 1. In Pentecoste autem : vitæ ambulemus 1. In Pentecoste autem : quia Spiritus sanctus operatur in baptis- quia Spiritus sanctus operatur in baptis- mo, qui tunc missus celebratur. mo, qui tunc missus celebratur.

AD ID ego quod contra objicitur, di- AD ID ego quod contra objicitur, di- cendum quod vis regenerativa est im- cendum quod vis regenerativa est im-

perfecta ad regenerandum, quam contulit perfecta ad regenerandum, quam contulit Dominus tactu suæ mundissimæ carnis Dominus tactu suæ mundissimæ carnis frigentibus undis, ut dicit Beda, et re- frigentibus undis, ut dicit Beda, et re- ducitur ad actum per veritatem Passio- ducitur ad actum per veritatem Passio- nis et invocationem Trinitatis et ideo in nis et invocationem Trinitatis et ideo in Passione aqua cum sanguine de latere Passione aqua cum sanguine de latere Christi exivit, ut intelligatur sanguis in Christi exivit, ut intelligatur sanguis in aqua operans. aqua operans.

AD ALIUD dicendum, quod cœlum tunc AD ALIUD dicendum, quod cœlum tunc apertum fuit ad exitum gratiæ: sed ad apertum fuit ad exitum gratiæ: sed ad introitum in gloriam apertum fuit in Pas- introitum in gloriam apertum fuit in Pas- sione et Resurrectione, et quoad locum in sione et Resurrectione, et quoad locum in Ascensione, sicut supra determinatum est. Ascensione, sicut supra determinatum est.

AD ALIUD dicendum, quod ut dicit Pe- AD ALIUD dicendum, quod ut dicit Pe- trus, Gregorii discipulus, in benedictione trus, Gregorii discipulus, in benedictione cerei paschalis : << nihil nobis nasci pro- cerei paschalis : << nihil nobis nasci pro- fuit, nisi redimi profuisset : » et ideo fuit, nisi redimi profuisset : » et ideo spiritualis regeneratio magis pertinet ad spiritualis regeneratio magis pertinet ad resurrectionem, quam ad nativitatem : resurrectionem, quam ad nativitatem : quia in resurrectione Christus deposuit quia in resurrectione Christus deposuit vetustam poenalitatem, sicut homo depo- vetustam poenalitatem, sicut homo depo- nit vetustatem peccati. nit vetustatem peccati.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

G. De responsione patrinorum. G. De responsione patrinorum.

2 2

Porro cuncti ad baptismum venientes, fidem suam profiteri debent, et Porro cuncti ad baptismum venientes, fidem suam profiteri debent, et exponere quid petendum venerint ad Ecclesiam. Unde etiam a baptizando exponere quid petendum venerint ad Ecclesiam. Unde etiam a baptizando quæritur : Quid venisti ad Ecclesiam petere? Qui, si adultus est, pro se quæritur : Quid venisti ad Ecclesiam petere? Qui, si adultus est, pro se respondet: Fidem, id est, sacramentum fidei, et doctrinam. Ita etiam per respondet: Fidem, id est, sacramentum fidei, et doctrinam. Ita etiam per singula interrogatus, respondet se credere in Patrem et Filium et Spiritum singula interrogatus, respondet se credere in Patrem et Filium et Spiritum sanctum. Si autem parvulus est, non valens credere vel loqui, alius pro eo sanctum. Si autem parvulus est, non valens credere vel loqui, alius pro eo respondet. Unde Isidorus ³: Parvuli alio profitente baptizantur, qui adhuc respondet. Unde Isidorus ³: Parvuli alio profitente baptizantur, qui adhuc loqui vel credere nesciunt : sicut etiam pro ægris, mutis, vel surdis alius loqui vel credere nesciunt : sicut etiam pro ægris, mutis, vel surdis alius profitetur dum baptizantur : sic et de pœnitentibus agendum est. Si vero profitetur dum baptizantur : sic et de pœnitentibus agendum est. Si vero pro eo qui respondere potest, alius respondeat, non itidem valet, sicut pro eo qui respondere potest, alius respondeat, non itidem valet, sicut dictum est: Etatem habet, ipse de se loquatur *. dictum est: Etatem habet, ipse de se loquatur *.

1 Cf. ad Coloss. II, 12. 1 Cf. ad Coloss. II, 12.

2 Edit J. Alleaume, ad quod. 2 Edit J. Alleaume, ad quod.

3 S. ISIDORUS. Lib. II de Officiis, cap. 24. De consec. dist. IV, cap. Parvuli (Nota edit. Lugd.) 3 S. ISIDORUS. Lib. II de Officiis, cap. 24. De consec. dist. IV, cap. Parvuli (Nota edit. Lugd.) 4 Joan. ix, 21. 4 Joan. ix, 21.

IN IV SENTENT. DIST. VI, G, ART. 13. IN IV SENTENT. DIST. VI, G, ART. 13.

143 143

Si vero quæritur, ex quo sensu pro parvulo dicatur, Credo, vel Fidem Si vero quæritur, ex quo sensu pro parvulo dicatur, Credo, vel Fidem peto. Dicimus de sacramento fidei id esse intelligendum, quod respondetur peto. Dicimus de sacramento fidei id esse intelligendum, quod respondetur petere cum defertur ad Ecclesiam, et habere fidem cum baptizatur ut sit petere cum defertur ad Ecclesiam, et habere fidem cum baptizatur ut sit sensus cum dicitur, Fidem peto, id est, sacramentum fidei præsto sum re- sensus cum dicitur, Fidem peto, id est, sacramentum fidei præsto sum re- cipere Credo, id est, sacramentum fidei suspicio quod est, hic parvulus cipere Credo, id est, sacramentum fidei suspicio quod est, hic parvulus præsto est sacramentum fidei accipere. Unde Augustinus : Nihil est aliud præsto est sacramentum fidei accipere. Unde Augustinus : Nihil est aliud credere quam fidem habere : et ideo cum respondetur credere parvulus, credere quam fidem habere : et ideo cum respondetur credere parvulus, qui fidei nondum effectum habet, respondetur fidem habere propter fidei qui fidei nondum effectum habet, respondetur fidem habere propter fidei sacramentum, et convertere se ad Deum propter conversionis (alias, fidei) sacramentum, et convertere se ad Deum propter conversionis (alias, fidei)

sacramentum. sacramentum.

Sed adhuc quæritur, ex quo sensu pro parvulo respondeatur: Credo in Sed adhuc quæritur, ex quo sensu pro parvulo respondeatur: Credo in Deum Patrem, et in Jesum Christum, et Spiritum sanctum. Numquid de Deum Patrem, et in Jesum Christum, et Spiritum sanctum. Numquid de sacramento fidei, an de fide mentis ibi agitur? Si de sacramento, cur no- sacramento fidei, an de fide mentis ibi agitur? Si de sacramento, cur no- minatim distinguuntur persona? Si vero de fidei affectu, quomodo verum minatim distinguuntur persona? Si vero de fidei affectu, quomodo verum est, cum ea parvulus careat? An illud facturus parvulus spondetur cum est, cum ea parvulus careat? An illud facturus parvulus spondetur cum creverit, sicut et omnibus pompis diaboli spondetur abrenuntiare: quod creverit, sicut et omnibus pompis diaboli spondetur abrenuntiare: quod si non servaverit factus adultus, tenebitur ipse, vel sponsor? Sane etiam si non servaverit factus adultus, tenebitur ipse, vel sponsor? Sane etiam dici potest ibi sponderi pro parvulo, quod ad majorem ætatem si venerit, dici potest ibi sponderi pro parvulo, quod ad majorem ætatem si venerit, et pompis diaboli renuntiabit, et sanam fidem tenebit, cujus tunc sacra- et pompis diaboli renuntiabit, et sanam fidem tenebit, cujus tunc sacra- mentum recipit. Hac autem sponsione parvulus pro quo fit, tenebitur, non mentum recipit. Hac autem sponsione parvulus pro quo fit, tenebitur, non sponsor: si tamen ut cautio impleatur, quantum in se est, operam dederit, sponsor: si tamen ut cautio impleatur, quantum in se est, operam dederit, quia exigitur a patrino, ut sit diligens circa eum pro quo spopondit, sol- quia exigitur a patrino, ut sit diligens circa eum pro quo spopondit, sol- licitudo. De hoc Augustinus: Certissimam emisistis cautionem, qua re- licitudo. De hoc Augustinus: Certissimam emisistis cautionem, qua re- nuntiare pompis diaboli spopondistis. nuntiare pompis diaboli spopondistis.

ARTICULUS XIII. ARTICULUS XIII.

An venientes ad baptismum, fidem de- An venientes ad baptismum, fidem de- bent profiteri? et, An illa professio sit bent profiteri? et, An illa professio sit votum ? votum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, G. « Porro cuncti ad baptismum ve- ibi, G. « Porro cuncti ad baptismum ve- nientes, fidem suam profiteri debent, nientes, fidem suam profiteri debent,

etc. » etc. »

.1 S. AUGUSTINUS, Epist. 23 ad Bonifacium. .1 S. AUGUSTINUS, Epist. 23 ad Bonifacium. De consec. dist. IV, cap. Nihil est aliud (Nota De consec. dist. IV, cap. Nihil est aliud (Nota

Ex hoc enim videtur esse votum spon- Ex hoc enim videtur esse votum spon- sio, quæ fit in baptismo: quia votum est sio, quæ fit in baptismo: quia votum est spontanea promissio melioris boni, de- spontanea promissio melioris boni, de- liberatione et obligatione firmata: sed liberatione et obligatione firmata: sed constat, quod peccans contra votum, constat, quod peccans contra votum, peccat dupliciter uno peccato, quia ac- peccat dupliciter uno peccato, quia ac- tum illicitum committit, et quia contra tum illicitum committit, et quia contra votum facit ergo videtur, quod omnis votum facit ergo videtur, quod omnis baptizatus peccando post baptismum, du- baptizatus peccando post baptismum, du- pliciter peccat: ergo baptizatus condem- pliciter peccat: ergo baptizatus condem- nationem suam deteriorem facit. nationem suam deteriorem facit.

SOLUTIO. Dicendum, quod non est vo- SOLUTIO. Dicendum, quod non est vo- tum nisi valde generaliter et improprie tum nisi valde generaliter et improprie

edit. Lugd.) edit. Lugd.)

Solutio. Solutio.

Sed contra. Sed contra.

144 144

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sumendo quia votum est conceptio me- sumendo quia votum est conceptio me- lioris conditionis boni, et promissio de- lioris conditionis boni, et promissio de- liberata obligatione firmata : non autem liberata obligatione firmata : non autem dicitur melius bonum nisi consilii, non dicitur melius bonum nisi consilii, non præcepti baptizandus autem non pro- præcepti baptizandus autem non pro- mittit nisi bonum præcepti, ad quod mittit nisi bonum præcepti, ad quod tantum obligatus est et ideo non est tantum obligatus est et ideo non est votum proprie. votum proprie.

Et sic patet solutio ad totum. Et sic patet solutio ad totum.

ARTICULUS XIV. ARTICULUS XIV.

An parvulus ad ætatem veniens, tenetur An parvulus ad ætatem veniens, tenetur ad ea quæ pro ipso voverint patrini ? ad ea quæ pro ipso voverint patrini ? et, An patrini obligati sunt tamquam et, An patrini obligati sunt tamquam fidejussores fidei eorum ? et, Quo sen- fidejussores fidei eorum ? et, Quo sen- su patrini dicant, Credo? su patrini dicant, Credo?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, G, § 1 « Si autem parvulus est, ibi, G, § 1 « Si autem parvulus est, non valens credere vel loqui, etc. » non valens credere vel loqui, etc. »

Utrum parvulus ad ætatem veniens, Utrum parvulus ad ætatem veniens, obligatur ad ea quæ pro eo spoponderunt obligatur ad ea quæ pro eo spoponderunt patrini ? patrini ?

Videtur autem, quod sic: quia Videtur autem, quod sic: quia

1. Dicit Dionysius, quod sensus verbo- 1. Dicit Dionysius, quod sensus verbo- rum quæ dicunt patrini est, quod puer rum quæ dicunt patrini est, quod puer ille in sensum veniens, tenebit sacras ille in sensum veniens, tenebit sacras confessiones, quæ ibi spoponderunt : confessiones, quæ ibi spoponderunt : ergo obligatur, ut videtur, ad hoc. ergo obligatur, ut videtur, ad hoc.

2. Item, Majus est quod homo sit or- 2. Item, Majus est quod homo sit or- dinatus ad bonum, quam ad malum: sed dinatus ad bonum, quam ad malum: sed ad malum ligati sumus alterius trangres- ad malum ligati sumus alterius trangres- sione ergo etiam ad bonum obligari sione ergo etiam ad bonum obligari possumus alterius obligatione et con- possumus alterius obligatione et con- fessione: ergo pueri obligantur per verba fessione: ergo pueri obligantur per verba patrinorum, ut videtur. patrinorum, ut videtur.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Si aliquis vovet filium suum religioni Si aliquis vovet filium suum religioni ante annos discretionis, filius ad annos ante annos discretionis, filius ad annos discretionis veniens, non est obligatus : discretionis veniens, non est obligatus : ergo a simili non obligatur per responsa ergo a simili non obligatur per responsa patrinorum. patrinorum.

Ulterius quæritur, Utrum patrini obli- Quæst. | Ulterius quæritur, Utrum patrini obli- Quæst. | gati sunt quasi fidejussores fidei eo- gati sunt quasi fidejussores fidei eo-

rum ? rum ?

Videtur autem quod sic: quia Videtur autem quod sic: quia

1. Ita dicit Augustinus in quodam ser- 1. Ita dicit Augustinus in quodam ser- mone : « Vos autem omnes tam viros mone : « Vos autem omnes tam viros quam mulieres qui filios in baptismate quam mulieres qui filios in baptismate suscipitis, moneo, ut vos cognoscatis suscipitis, moneo, ut vos cognoscatis fidejussores apud Dominum exstitisse: fidejussores apud Dominum exstitisse: monete ergo eos ut semper castitatem monete ergo eos ut semper castitatem custodiant, justitiam diligant, charitatem custodiant, justitiam diligant, charitatem ament, ante omnia symbolum et Domi- ament, ante omnia symbolum et Domi- nicam orationem discant : et vosipsi nicam orationem discant : et vosipsi tenete, et illis quos suscepistis, osten- tenete, et illis quos suscepistis, osten- dite. »Ergo videtur, quod obligan- dite. »Ergo videtur, quod obligan-

tur. tur.

2. Item, Ambrosius : « Longe plus de- 2. Item, Ambrosius : « Longe plus de- bemus diligere filios quos sacro fonte bemus diligere filios quos sacro fonte levavimus, quam quos genuimus: » con- levavimus, quam quos genuimus: » con- stat autem, quod nos obligamur provi- stat autem, quod nos obligamur provi- dere pueris carnalibus bona: ergo multo dere pueris carnalibus bona: ergo multo magis spiritualibus: ergo tenemur tam- magis spiritualibus: ergo tenemur tam- quam fidejussores pro eis. quam fidejussores pro eis.

ULTERIUS quæritur, Ex quo sensu patri- Quæst. 2 ULTERIUS quæritur, Ex quo sensu patri- Quæst. 2 nus pro parvulo dicit, Credo ? nus pro parvulo dicit, Credo ?

Aut enim loquitur in persona sui: aut Aut enim loquitur in persona sui: aut in persona parvuli. Si in persona sui : in persona parvuli. Si in persona sui : hoc nihil est : quia sacerdos quærendo hoc nihil est : quia sacerdos quærendo fidem, nominat parvulum, et quærit de fidem, nominat parvulum, et quærit de parvulo. Si autem loquitur in persona parvulo. Si autem loquitur in persona parvuli: tunc videtur falsum dicere, quia parvuli: tunc videtur falsum dicere, quia parvulus non credit. parvulus non credit.

SOLUTIO. Dicendum videtur, quod par- SOLUTIO. Dicendum videtur, quod par- vulus obligatur ad fidem, et ad mores vulus obligatur ad fidem, et ad mores qui continentur ex susceptione baptis- qui continentur ex susceptione baptis-

mi. mi.

AD ID autem quod contra objicitur, di- AD ID autem quod contra objicitur, di- cendum quod nihil est simile: quia in cendum quod nihil est simile: quia in baptismo non promittitur aliud pro par- baptismo non promittitur aliud pro par- vulo, ad quod ex naturali lege non te- vulo, ad quod ex naturali lege non te- netur sed in voto est ultra hoc sponta- netur sed in voto est ultra hoc sponta- nea obligatio : et ideo hoc non potest nea obligatio : et ideo hoc non potest alius facere pro alio. Unde parvulus in alius facere pro alio. Unde parvulus in baptismo non facit nec accipit novam baptismo non facit nec accipit novam obligationem: sed potius emolumentum obligationem: sed potius emolumentum accipit ex confessione fidei alienæ, quæ accipit ex confessione fidei alienæ, quæ sibi debet fieri propria. sibi debet fieri propria.

Solutio. Solutio.

quæst. 1. quæst. 1. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

IN IV SENTENT. DIST. VI, H. IN IV SENTENT. DIST. VI, H.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod patrini obligantur ad diligen- dum quod patrini obligantur ad diligen- tiam, si alias non instruantur: sed quia tiam, si alias non instruantur: sed quia in solemni Ecclesia cantatur Pater no- in solemni Ecclesia cantatur Pater no- ster, et Credo in Deum, et mores prædi- ster, et Credo in Deum, et mores prædi- cantur, et ostenduntur in exemplis bono- cantur, et ostenduntur in exemplis bono- rum modo: idcirco non adhibetur tanta rum modo: idcirco non adhibetur tanta sollicitudo, sicut in primitiva Ecclesia, sollicitudo, sicut in primitiva Ecclesia, quando parvuli inter infideles nutrie- quando parvuli inter infideles nutrie- bantur et hoc intendit auctoritas Au- bantur et hoc intendit auctoritas Au- gustini. gustini.

AD ID quod objicitur de Ambrosio, di- AD ID quod objicitur de Ambrosio, di- cendum quod secundum quid magis de- cendum quod secundum quid magis de- bemus diligere spirituales filios, sed car- bemus diligere spirituales filios, sed car- nales simpliciter : magis autem dico se- nales simpliciter : magis autem dico se- cundum quid, in quantum spiritualis cundum quid, in quantum spiritualis filiatio nobilior est, quam carnalis : sim- filiatio nobilior est, quam carnalis : sim-

143 143

pliciter tamen magis obligamur filiis car- pliciter tamen magis obligamur filiis car- nalibus et in ordine diligendorum car- nalibus et in ordine diligendorum car- nales spiritualibus præponuntur, ut supra nales spiritualibus præponuntur, ut supra in tertio Sententiarum notalum est. in tertio Sententiarum notalum est.

AD ID quod ulterius quæritur de sensu Ad quæst. 2. AD ID quod ulterius quæritur de sensu Ad quæst. 2. verborum, dicendum, quod cum dicitur, verborum, dicendum, quod cum dicitur, Credo vel Abrenuntio, in persona parvuli Credo vel Abrenuntio, in persona parvuli dicitur et tantum valet ibi Credo, quan- dicitur et tantum valet ibi Credo, quan- tum sacramentum fidei paratus sum sus- tum sacramentum fidei paratus sum sus- cipere, cum non habeam obicem contra- cipere, cum non habeam obicem contra- riæ voluntatis et dissensus et ad hujus- riæ voluntatis et dissensus et ad hujus- modi credere non exigitur usus liberi modi credere non exigitur usus liberi arbitrii. arbitrii.

Unde ex hoc potest patere solutio ad ob- Unde ex hoc potest patere solutio ad ob- jectum in contrarium.. jectum in contrarium..

H. De catechismo et exorcismo. H. De catechismo et exorcismo.

Illa autem interrogatio et responsio fidei fit in catechismo, cui additur Illa autem interrogatio et responsio fidei fit in catechismo, cui additur exorcismus. Ante baptismum enim fit catechismus et exorcismus: post exorcismus. Ante baptismum enim fit catechismus et exorcismus: post catechismum sequitur exorcismus, ut ab eo qui jam fide instructus est, ad- catechismum sequitur exorcismus, ut ab eo qui jam fide instructus est, ad- versaria virtus pellatur. Exorcismus de Græco dicitur in Latinum adjuratio: versaria virtus pellatur. Exorcismus de Græco dicitur in Latinum adjuratio: catechismus, instructio. Catechizare est instruere, ut de symbolo ac ru- catechismus, instructio. Catechizare est instruere, ut de symbolo ac ru- dimentis fidei. Exorcizare est adjurare: ut, Exi ab eo, spiritus im- dimentis fidei. Exorcizare est adjurare: ut, Exi ab eo, spiritus im- munde. Symbolum est signum vel collatio. Signum, quia eo fideles ab munde. Symbolum est signum vel collatio. Signum, quia eo fideles ab infidelibus discernuntur. Collatio, quia ibi totius fidei sufficientia et inte- infidelibus discernuntur. Collatio, quia ibi totius fidei sufficientia et inte- gritas est collata. Catechismus et exorcismus neophytorum sunt : magisque gritas est collata. Catechismus et exorcismus neophytorum sunt : magisque sacramentalia quam sacramenta dici debent. Neophytus novitius interpre- sacramentalia quam sacramenta dici debent. Neophytus novitius interpre- tatur vel rudis : et dicitur neophytus nuper ad fidem conversus, vel in dis- tatur vel rudis : et dicitur neophytus nuper ad fidem conversus, vel in dis- ciplina religiosæ conversationis rudis. Hæc ergo præcedunt baptismum : ciplina religiosæ conversationis rudis. Hæc ergo præcedunt baptismum : non quod sine istis non possit esse baptismus verus, sed ut baptizandus de non quod sine istis non possit esse baptismus verus, sed ut baptizandus de fide instruatur, et sciat cui debitor fiat deinceps, et ut diaboli potestas in fide instruatur, et sciat cui debitor fiat deinceps, et ut diaboli potestas in eo minuatur. Unde Rabanus': Ante baptismum, catechizandi debet in ho- eo minuatur. Unde Rabanus': Ante baptismum, catechizandi debet in ho- mine prævenire officium clericorum: ut fidei catechumenus accipiat ru- mine prævenire officium clericorum: ut fidei catechumenus accipiat ru-

1 RABANUS, De institutione clericorum, et habetur de consec. dist. IV, cap. Ante baptismum (Nota 1 RABANUS, De institutione clericorum, et habetur de consec. dist. IV, cap. Ante baptismum (Nota edit. Lugd.) edit. Lugd.)

XX'X XX'X

10 10

146 146

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dimentum, et sciat cui debitor fiat deinceps. Item, Augustinus: Parvuli dimentum, et sciat cui debitor fiat deinceps. Item, Augustinus: Parvuli exsufflantur et exorcizantur, ut ab eis pellatur potestas diaboli, ne jam exsufflantur et exorcizantur, ut ab eis pellatur potestas diaboli, ne jam contendat eos subvertere, ne baptismum consequantur. Non ergo ab infan- contendat eos subvertere, ne baptismum consequantur. Non ergo ab infan- tibus creatura Dei exsufflatur 2 vel exorcizatur, sed diabolus, ut recedat ab tibus creatura Dei exsufflatur 2 vel exorcizatur, sed diabolus, ut recedat ab homine. homine.

Quæst. 1. Quæst. 1.

ARTICULUS XV. ARTICULUS XV.

Quare catechizantur parvuli ? et, Ad Quare catechizantur parvuli ? et, Ad quid valet catechismus ? quid valet catechismus ?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, H, « Illa autem interrogatio et re- ibi, H, « Illa autem interrogatio et re- sponsio fit in catechismo, cui additur sponsio fit in catechismo, cui additur exorcismus. » exorcismus. »