Sed contra Sed contra

Quæst. 1. Quæst. 1.

404 404

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

detur, quod non debet nec potest bapti- detur, quod non debet nec potest bapti- zare, nisi habens utrumque. zare, nisi habens utrumque.

2. Item, Isidorus : « Constat baptis- 2. Item, Isidorus : « Constat baptis- mum solis sacerdotibus esse traditum mum solis sacerdotibus esse traditum · ejusque ministerium: nec ipsis diaconi- · ejusque ministerium: nec ipsis diaconi- bus esse permissum: » ergo videtur, bus esse permissum: » ergo videtur, quod non debet nec potest baptizare, quod non debet nec potest baptizare, nisi sacerdos habens jurisdictionem. nisi sacerdos habens jurisdictionem.

3. Item, Inter sacramenta unum est 3. Item, Inter sacramenta unum est quod est sacramentum sacramentorum, quod est sacramentum sacramentorum, et hoc est Ordo: ergo qui hunc non ha- et hoc est Ordo: ergo qui hunc non ha- bet, non habet potestatem baptizandi : bet, non habet potestatem baptizandi : cum baptizare sit dispensare maximum cum baptizare sit dispensare maximum sacramentum. sacramentum.

4. Item, Ordo Ecclesiæ est sicut ordo 4. Item, Ordo Ecclesiæ est sicut ordo corporis sed in corpore non descendit corporis sed in corpore non descendit nutrimentum ab ore ad quodlibet mem- nutrimentum ab ore ad quodlibet mem- brum, sed ad stomachum, et ab illo per brum, sed ad stomachum, et ab illo per venas ordinate ad hepar, et cor, et alia venas ordinate ad hepar, et cor, et alia membra per consequens : ergo similiter membra per consequens : ergo similiter debet esse in corpore mystico: ergo si debet esse in corpore mystico: ergo si non servatur ordo ille, non consequitur non servatur ordo ille, non consequitur baptizatus gratiam : ergo videtur, quod baptizatus gratiam : ergo videtur, quod non debet baptizare, nisi qui in gradu non debet baptizare, nisi qui in gradu ab Ecclesia constitutus est. ab Ecclesia constitutus est.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Vetula baptizat, et baptizatum est: Vetula baptizat, et baptizatum est: ergo non exigitur quod dictum est. ergo non exigitur quod dictum est.

SED ULTERIUS quæritur de secundo : SED ULTERIUS quæritur de secundo : 1. Dicit enim Augustinus, et habetur in 1. Dicit enim Augustinus, et habetur in Littera, quod justos oportet esse bapti- Littera, quod justos oportet esse bapti- zantes: «justos oportet esse tanti judicis zantes: «justos oportet esse tanti judicis ministros » ergo videtur unum duorum ministros » ergo videtur unum duorum sequi aut quod injusti non baptizant, sequi aut quod injusti non baptizant, aut si baptizant, quod peccant mortali- aut si baptizant, quod peccant mortali- ter baptizando. ter baptizando.

2. Item, In baptismo est actus homi- 2. Item, In baptismo est actus homi- nis et actus Dei: actus autem hominis nis et actus Dei: actus autem hominis numquam est gratus nisi ille sit in gra- numquam est gratus nisi ille sit in gra- tia qui gratum facit eum: ergo cum iste tia qui gratum facit eum: ergo cum iste peccator intingit, ingratum est Deo opus- peccator intingit, ingratum est Deo opus- suum quia intinctio est opus homi- suum quia intinctio est opus homi- nis ergo aut nihil confertur puero vel nis ergo aut nihil confertur puero vel baptizato, aut baptizans peccat mortali- baptizato, aut baptizans peccat mortali- ter quia super alterum aut super utrum- ter quia super alterum aut super utrum- que necesse est cadere offensam ingra- que necesse est cadere offensam ingra- titudinis divinæ. titudinis divinæ.

3. Item, Nos videmus in corpore no- 3. Item, Nos videmus in corpore no-

stro, quod membrum aridum quamvis stro, quod membrum aridum quamvis officiale ex forma et figura, tantum pro- officiale ex forma et figura, tantum pro- pter defectum spiritus in eo non deriva- pter defectum spiritus in eo non deriva- tur ab eo vita et sensus ad alia : sed tur ab eo vita et sensus ad alia : sed potius si est de principalibus, omnia alia potius si est de principalibus, omnia alia membra moriuntur: sed dispensantes membra moriuntur: sed dispensantes sacramenta sunt Ecclesiæ membra, per sacramenta sunt Ecclesiæ membra, per quæ transfunditur vita gratiæ et sensus quæ transfunditur vita gratiæ et sensus intelligentiæ Dei in totam Ecclesiam : intelligentiæ Dei in totam Ecclesiam : ergo ipsis arescentibus in vita, omnia ergo ipsis arescentibus in vita, omnia alia membra corrumpuntur: ergo ne- alia membra corrumpuntur: ergo ne- cesse est quod ministri sint boni. cesse est quod ministri sint boni.

4. Item, Quando Christus determina- 4. Item, Quando Christus determina- vit ministros, ipse determinavit eos per vit ministros, ipse determinavit eos per signa sanctitatis, sicut habetur, Marc. signa sanctitatis, sicut habetur, Marc. XVI, 16, et ad Hebr. 11, 4: Contestante XVI, 16, et ad Hebr. 11, 4: Contestante Deo signis, et portentis, et variis virtu- Deo signis, et portentis, et variis virtu- tibus, et Spiritus sancti distributionibus tibus, et Spiritus sancti distributionibus secundum suam voluntatem. Sed non secundum suam voluntatem. Sed non licet transgredi determinationem Christi. licet transgredi determinationem Christi. Ergo necesse est adhuc esse tales ut Ergo necesse est adhuc esse tales ut non possint dispensare sacramenta. non possint dispensare sacramenta.

5. Item, Malach. II, 2: Maledicam 5. Item, Malach. II, 2: Maledicam benedictionibus vestris. Et ibidem, Glos- benedictionibus vestris. Et ibidem, Glos- sa Hieronymi: « Quidquid a vobis be- sa Hieronymi: « Quidquid a vobis be- nedicitur, a me male dicitur. » Ergo vi- nedicitur, a me male dicitur. » Ergo vi- detur etiam, quod periculosum sit tales detur etiam, quod periculosum sit tales permittere baptizare. permittere baptizare.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. In Littera habetur quod baptizavit 1. In Littera habetur quod baptizavit Judas, et baptizatum est. Judas, et baptizatum est.

2. Item, Sive sit ebriosus sive homi- 2. Item, Sive sit ebriosus sive homi- cida, etc., quod semper baptizatum est si cida, etc., quod semper baptizatum est si baptizat. baptizat.

ULTERIUS quæritur hic de sacerdote ULTERIUS quæritur hic de sacerdote simoniaco qui vendit sacramenta, et non simoniaco qui vendit sacramenta, et non vult baptizare nisi pretio conductus, vult baptizare nisi pretio conductus, utrum in tali casu debet permitti ? utrum in tali casu debet permitti ?

Videtur, quod non : quia Videtur, quod non : quia

1. Non sunt facienda mala ut eveniant 1. Non sunt facienda mala ut eveniant bona sed emens efficitur simoniacus, bona sed emens efficitur simoniacus, sicut et vendens: ergo videtur, quod ta- sicut et vendens: ergo videtur, quod ta- lis potius debet mori sine baptismo. lis potius debet mori sine baptismo.

Si forte dicas, quod in illo casu alius Si forte dicas, quod in illo casu alius potest baptizare. CONTRA : Ponamus, potest baptizare. CONTRA : Ponamus, quod non sit alius nisi sacerdos, et adul- quod non sit alius nisi sacerdos, et adul- tus baptizandus: tunc videtur, quod po- tus baptizandus: tunc videtur, quod po- tius debet mori quam sic baptizari. tius debet mori quam sic baptizari.

Sed co Sed co

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

Ad object. Ad object.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

IN IV SENTENT. DIST. V, A, ART. 1. IN IV SENTENT. DIST. V, A, ART. 1.

2. Item, Ponamus quod nullus habeat 2. Item, Ponamus quod nullus habeat aquam nisi sacerdos, et pater pueri vi- aquam nisi sacerdos, et pater pueri vi- deat puerum periclitari: aut emet, et deat puerum periclitari: aut emet, et tunc committit simoniam aut non, et tunc committit simoniam aut non, et tunc permittit puerum perire cum possit tunc permittit puerum perire cum possit adjuvare videtur autem, quod debeat adjuvare videtur autem, quod debeat permittere perire: quia nullus debet se permittere perire: quia nullus debet se committere discrimini etiam per veniale committere discrimini etiam per veniale ut alius evitet mortem æternam : ergo ut alius evitet mortem æternam : ergo multo minus propter liberationem pueri multo minus propter liberationem pueri debet se committere discrimini simoniæ. debet se committere discrimini simoniæ.

SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod verus minister quoad Dominum et Ec- verus minister quoad Dominum et Ec- clesiam est habens ordinem et jurisdi- clesiam est habens ordinem et jurisdi- ctionem et vitam: tempore autem neces- ctionem et vitam: tempore autem neces- sitatis est quælibet etiam vetula, nec sitatis est quælibet etiam vetula, nec xum virilem, nec ordinem, nec jurisdi- xum virilem, nec ordinem, nec jurisdi- ctionem, nec vitam bonam habens. ctionem, nec vitam bonam habens.

se- se-

AD ID quod contra objicitur, dicen- AD ID quod contra objicitur, dicen- dum quod illæ rationes non probant, dum quod illæ rationes non probant, nisi qualis debet esse minister: sed in nisi qualis debet esse minister: sed in isto sacramento aliquid reformat pecca- isto sacramento aliquid reformat pecca- tum, scilicet necessitas: et ideo largis- tum, scilicet necessitas: et ideo largis- sima pietas Dei, quæ neminem vult per- sima pietas Dei, quæ neminem vult per- ire sicut providit communem mate- ire sicut providit communem mate- riam quæ ab omnibus potest haberi, et riam quæ ab omnibus potest haberi, et ubique inveniri : ita etiam voluit ut ubique inveniri : ita etiam voluit ut tempore necessitatis quilibet alium pos- tempore necessitatis quilibet alium pos- set immergere. set immergere.

DICENDUM tamen ad primum, quod DICENDUM tamen ad primum, quod dispensatio duobus modis est, scilicet dispensatio duobus modis est, scilicet quoad officium, et sic verum dicit ratio quoad officium, et sic verum dicit ratio illa et quoad abundantiam misericor- illa et quoad abundantiam misericor- diæ Dei et necessitatem sacramenti, et diæ Dei et necessitatem sacramenti, et sic non tenet. sic non tenet.

AD ALIUD dicendum, quod Isidorus is- AD ALIUD dicendum, quod Isidorus is- tius auctoritatis excipit tempus necessi- tius auctoritatis excipit tempus necessi- tatis, dicens, « nisi tempore necessitatis, tatis, dicens, « nisi tempore necessitatis, in quo omnibus permittitur. » in quo omnibus permittitur. »

AD ALIUD dicendum, quod laicus bap- AD ALIUD dicendum, quod laicus bap- tizans vel vetula, baptizat, et non habet tizans vel vetula, baptizat, et non habet potestatem baptizandi ex ordine. Est potestatem baptizandi ex ordine. Est enim potestas ex ordine, et de illa pro- enim potestas ex ordine, et de illa pro- cedit objectio est etiam potestas ex ne- cedit objectio est etiam potestas ex ne- cessitate salutis, et hæc immediate in cessitate salutis, et hæc immediate in quemlibet descendit a Deo qui potesta- quemlibet descendit a Deo qui potesta- tem suam sacramento ordinis non alliga- tem suam sacramento ordinis non alliga- vit. vit.

105 105

AD ALIUD dicendum, quod illa simili- AD ALIUD dicendum, quod illa simili- tudo Apostoli corporis mystici ad natu- tudo Apostoli corporis mystici ad natu- rale, non attenditur nisi in ordine offi- rale, non attenditur nisi in ordine offi- ciorum, et non in descensu gratiæ : quia ciorum, et non in descensu gratiæ : quia habet habet gratiam quilibet immediate gratiam quilibet immediate Deo et ideo etiam actus ministerii sa- Deo et ideo etiam actus ministerii sa- lutis, necessitate cogente, quilibet a Deo lutis, necessitate cogente, quilibet a Deo suscipit. suscipit.

a a

Ad 4. Ad 4.

Ad 1 et 2. Ad 1 et 2.

AD ID quod ulterius quæritur in parte Ad quæst. 1 AD ID quod ulterius quæritur in parte Ad quæst. 1 sive distinctione, respondendum est, sive distinctione, respondendum est, quod et tempora oportet distinguere. quod et tempora oportet distinguere. Quantum enim ex parte baptismi, æqua- Quantum enim ex parte baptismi, æqua- lis est baptismus sive a bono sive a ma- lis est baptismus sive a bono sive a ma- lo detur: sed ex parte baptizantis, si est lo detur: sed ex parte baptizantis, si est in mortali peccato, dico quod aut illud in mortali peccato, dico quod aut illud peccatum est notorium, aut occultum. peccatum est notorium, aut occultum. Si notorium, aut est in loco necessitatis, Si notorium, aut est in loco necessitatis, ut scilicet non sit alius baptizans, et sic ut scilicet non sit alius baptizans, et sic periculum: tunc dico, quod cum timore periculum: tunc dico, quod cum timore propter necessitatem baptizans non effi- propter necessitatem baptizans non effi- citur reus, sed benefacit. Si autem non citur reus, sed benefacit. Si autem non est tempus necessitatis: tunc scandali- est tempus necessitatis: tunc scandali- zat, et usurpat actum sacramenti indi- zat, et usurpat actum sacramenti indi- gnus, et puto, quod peccat mortaliter gnus, et puto, quod peccat mortaliter vel graviter. Si autem est occultum, aut vel graviter. Si autem est occultum, aut timetur scandalum si non baptizat: et timetur scandalum si non baptizat: et est tempus necessitatis, vel non necessi- est tempus necessitatis, vel non necessi- tatis aut non timetur ex hoc scandalum tatis aut non timetur ex hoc scandalum ad hoc si non baptizat. Si autem time- ad hoc si non baptizat. Si autem time- tur scandalum præsumptionis peccati tur scandalum præsumptionis peccati contra famam ejus, et est tempus neces- contra famam ejus, et est tempus neces- sitatis, potest baptizare sine peccato. sitatis, potest baptizare sine peccato. Item, si non est tempus necessitatis, et Item, si non est tempus necessitatis, et timetur scandalum, puto quod adhuc timetur scandalum, puto quod adhuc cum timore potest baptizare. Si autem cum timore potest baptizare. Si autem nullum timetur scandalum, nec tempus nullum timetur scandalum, nec tempus est necessitatis, puto quod graviter pec- est necessitatis, puto quod graviter pec- cat præsumens baptizare: et per hoc cat præsumens baptizare: et per hoc satis patet solutio ad duo prima. satis patet solutio ad duo prima.

AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile de membris officialibus in corpore mile de membris officialibus in corpore nostro, et de gratia sacramentali : quia nostro, et de gratia sacramentali : quia nostra membra dant et præparant inte. nostra membra dant et præparant inte. riori præparatione nutrimentum sibi riori præparatione nutrimentum sibi invicem sed in Ecclesia minister non invicem sed in Ecclesia minister non operatur nisi exterius: et ab ipso non operatur nisi exterius: et ab ipso non est gratia, sed immediate a Deo : et ideo est gratia, sed immediate a Deo : et ideo sine corruptione transit gratia ad ani- sine corruptione transit gratia ad ani-

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad quæst.2. Ad quæst.2.

106 106

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

mam per ministerium hominis quod est mam per ministerium hominis quod est tantum exterius. tantum exterius.

AD ALIUD dicendum, quod Christus AD ALIUD dicendum, quod Christus non tam determinat ministrum quoad non tam determinat ministrum quoad idoneitatem quam etiam secundum opti- idoneitatem quam etiam secundum opti- mum statum ministrorum tamen quia mum statum ministrorum tamen quia Judam non repulit, innuebat tolerandos Judam non repulit, innuebat tolerandos etiam quandoque fore ministros malos. etiam quandoque fore ministros malos.

AD ALIUD dicendum, quod pronomen AD ALIUD dicendum, quod pronomen vestris notat discretionem, scilicet, Ma- vestris notat discretionem, scilicet, Ma- ledicam benedictionibus vestris, scilicet, ledicam benedictionibus vestris, scilicet, quia ita sunt vestræ, quod non sunt quia ita sunt vestræ, quod non sunt : tales autem benedictiones non : tales autem benedictiones non sunt sacramenta, quia illa sunt benedi- sunt sacramenta, quia illa sunt benedi- ctiones divinæ. ctiones divinæ.

meæ meæ

AD GLOSSAM Hieronymi dicendum eo- AD GLOSSAM Hieronymi dicendum eo- dem modo, quod cum dicitur « Quid- dem modo, quod cum dicitur « Quid- quid a vobis benedicitur, » notat discre- quid a vobis benedicitur, » notat discre- tionem in pronomine. tionem in pronomine.

AD ID quod ulterius quæritur de casi- AD ID quod ulterius quæritur de casi- bus, sunt qui diversimode respondent : bus, sunt qui diversimode respondent : quidam enim concedunt objecta sicut quidam enim concedunt objecta sicut concludunt. Sed mihi videtur, quod non concludunt. Sed mihi videtur, quod non sunt concedenda : eo quod quærens sunt concedenda : eo quod quærens baptismum non emit aquam, nec actum baptismum non emit aquam, nec actum baptizandi emit: sed tempore necessita- baptizandi emit: sed tempore necessita- tis potest redimere vexationem sui juris, tis potest redimere vexationem sui juris, et per se si baptizandus est, sicut dicit pri- et per se si baptizandus est, sicut dicit pri- mus casus et pro parvulo, si filium vel mus casus et pro parvulo, si filium vel alium habet quem velit baptizari. Et alium habet quem velit baptizari. Et tunc non fiunt mala ut eveniant bona, tunc non fiunt mala ut eveniant bona, nec committitur simonia ex parte quæ- nec committitur simonia ex parte quæ- rentis baptismum, nec etiam committit rentis baptismum, nec etiam committit se discrimini pro salute alterius. se discrimini pro salute alterius.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Ebriosus enim dicit oppilationem dis- Ebriosus enim dicit oppilationem dis- cretionis et si non habetur discretio, cretionis et si non habetur discretio, non habetur intentio, sed perversitas in non habetur intentio, sed perversitas in actu baptizandi: non habita autem in- actu baptizandi: non habita autem in- tentione et actu debito, non est baptis- tentione et actu debito, non est baptis- mus ergo ebriosus baptizare non pot- mus ergo ebriosus baptizare non pot- est, ut videtur. est, ut videtur.

JUXTA hoc quæritur, Cum aliquis est JUXTA hoc quæritur, Cum aliquis est ita ebriosus ut ligata sit lingua, et non ita ebriosus ut ligata sit lingua, et non amissus sit usus rationis et discretionis, amissus sit usus rationis et discretionis, utrum possit baptizare? utrum possit baptizare?

Si sic tunc non prolata forma ver- Si sic tunc non prolata forma ver- borum ab eo qui gnarus est latini elo- borum ab eo qui gnarus est latini elo- quii potest esse baptismus, quod videtur quii potest esse baptismus, quod videtur esse falsum, quia forma est de substan- esse falsum, quia forma est de substan- tia sacramenti. Si non hoc videtur fal- tia sacramenti. Si non hoc videtur fal- sum quia ponamus, quod sit tempus sum quia ponamus, quod sit tempus necessitatis, et nullo modo adsit qui pos- necessitatis, et nullo modo adsit qui pos- sit baptizare, nisi talis, et ille non amisit sit baptizare, nisi talis, et ille non amisit discretionem per vinum: ergo dictat ei discretionem per vinum: ergo dictat ei conscientia quia debet isti subvenire conscientia quia debet isti subvenire ergo si non facit, peccat mortaliter: er- ergo si non facit, peccat mortaliter: er- go esset perplexus, quod est contra go esset perplexus, quod est contra Doctores qui dicunt neminem esse per- Doctores qui dicunt neminem esse per- plexum. plexum.

Quæst. Quæst.

SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod Solutia SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod Solutia aliud est de ebrio et ebrioso: ebriosus aliud est de ebrio et ebrioso: ebriosus enim non semper est ebrius: et ideo enim non semper est ebrius: et ideo quando sobrius est, habens tamen pec- quando sobrius est, habens tamen pec- catum ebrietatis, potest baptizare non catum ebrietatis, potest baptizare non resistente peccato : et in tali casu loqui- resistente peccato : et in tali casu loqui- tur Augustinus. Ebrius autem in quo tur Augustinus. Ebrius autem in quo suffocata est ratio, non videtur posse suffocata est ratio, non videtur posse baptizare. baptizare.

AD ALIUM casum dicendum, quod si Ad quæ AD ALIUM casum dicendum, quod si Ad quæ non esset alius, tunc talis debet bapti- non esset alius, tunc talis debet bapti- zare quia etsi ebrietas talis percutiat zare quia etsi ebrietas talis percutiat nervos inordinato motu linguæ, tamen nervos inordinato motu linguæ, tamen potest formare dictiones cum studio : et potest formare dictiones cum studio : et

Utrum ebriosus, homicida, adulter pos- quia discretionem habet, ad hoc studere Utrum ebriosus, homicida, adulter pos- quia discretionem habet, ad hoc studere

sunt baptizare ? sunt baptizare ?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, A, circa medium : « Si quos ergo ibi, A, circa medium : « Si quos ergo baptizavit ebriosus, homicida, adulter. » baptizavit ebriosus, homicida, adulter. »

potest et debet: sed si nullam posset ex- potest et debet: sed si nullam posset ex- primere formam, secus esset sed tan- primere formam, secus esset sed tan- tum effectum non valet habere talis tum effectum non valet habere talis ebrietas quæ non ligat rationem. ebrietas quæ non ligat rationem.

IN IV SENTENT. DIST. V, A. ART. 3. IN IV SENTENT. DIST. V, A. ART. 3.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An hæreticus et schismaticus possunt An hæreticus et schismaticus possunt baptizare? baptizare?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa medium: « Si in hæresi ibi, A, circa medium: « Si in hæresi quacumque vel schismate, etc. » quacumque vel schismate, etc. »

Contra enim hoc est, quod Contra enim hoc est, quod

1. Qui non credit, non videtur posse 1. Qui non credit, non videtur posse intendere ergo hæreticus non baptizat, intendere ergo hæreticus non baptizat, cum intentio exigatur ad sacramentum. cum intentio exigatur ad sacramentum.

2. Item, In Marco, XVI, 16, primo 2. Item, In Marco, XVI, 16, primo præmittitur fides, et sequitur baptismus, præmittitur fides, et sequitur baptismus, cum dicitur : Qui crediderit et baptizatus cum dicitur : Qui crediderit et baptizatus fuerit, etc. ergo fides necessaria est ad fuerit, etc. ergo fides necessaria est ad sacramentum : ergo hæreticus non potest sacramentum : ergo hæreticus non potest baptizare. baptizare.

3. Si dicas, quod hoc verum est ex 3. Si dicas, quod hoc verum est ex parte Ecclesiæ vel baptizati, sed non ex parte Ecclesiæ vel baptizati, sed non ex parte baptizantis: hoc nihil est : quia ibi parte baptizantis: hoc nihil est : quia ibi etiam præmittitur de baptizante : cum etiam præmittitur de baptizante : cum præceperat prædicari Evangelium, post- præceperat prædicari Evangelium, post- ea subjungit Baptizantes eos, etc. : ea subjungit Baptizantes eos, etc. : ergo ex parte baptizantis exigitur fides. ergo ex parte baptizantis exigitur fides.

4. Item, Baptismus dicitur sacramen- 4. Item, Baptismus dicitur sacramen- tum : ergo videtur, quod fides exigatur tum : ergo videtur, quod fides exigatur

ad sacramentum illud. ad sacramentum illud.

Item, Confessio fidei requiritur etiam Item, Confessio fidei requiritur etiam a baptizante cum baptizat, ut servetur a baptizante cum baptizat, ut servetur debita solemnitas baptismi, sicut patet in debita solemnitas baptismi, sicut patet in interrogationibus patrinorum : ergo vi- interrogationibus patrinorum : ergo vi- detur, quod etiam ipse debet habere detur, quod etiam ipse debet habere fidem ergo hæreticus non baptizat. fidem ergo hæreticus non baptizat. Sed contra. CONTRARIUM autem hujus probatur Sed contra. CONTRARIUM autem hujus probatur multipliciter in sequenti distinctione. multipliciter in sequenti distinctione.

Solutio. Solutio.

SOLUTIO. Dicendum, quod hæreticus SOLUTIO. Dicendum, quod hæreticus

107 107

baptizans in forma hæretica, non bapti- baptizans in forma hæretica, non bapti- zat et secundum hunc intellectum dixit zat et secundum hunc intellectum dixit Cyprianus martyr non baptizare hæreti- Cyprianus martyr non baptizare hæreti- cos sed hæreticus baptizans in forma cos sed hæreticus baptizans in forma Ecclesiæ, etiam cum intentione, baptizat Ecclesiæ, etiam cum intentione, baptizat in forma fidei et fide Ecclesiæ: et ideo in forma fidei et fide Ecclesiæ: et ideo baptizatum est quod sic baptizat. Et Au- baptizatum est quod sic baptizat. Et Au- gustinus in libro contra Donatum, de gustinus in libro contra Donatum, de hoc dat conveniens exemplum: quia sic- hoc dat conveniens exemplum: quia sic- ut Jacob semen benedictum non tan- ut Jacob semen benedictum non tan- tum genuit per uterum liberarum, sed tum genuit per uterum liberarum, sed etiam per uterum ancillarum, ita Chri- etiam per uterum ancillarum, ita Chri- stus non tantum regenerat ministerio stus non tantum regenerat ministerio fidelium, sed etiam ministerio infide- fidelium, sed etiam ministerio infide- lium eo quod actus suus est, non ho- lium eo quod actus suus est, non ho- minis et in hoc ostenditur efficacia sa- minis et in hoc ostenditur efficacia sa- cramenti. cramenti.

DICENDUM igitur ad primum, quod qui DICENDUM igitur ad primum, quod qui non habet fidem, potest intendere facere non habet fidem, potest intendere facere quod facit Ecclesia, licet non intendat quod facit Ecclesia, licet non intendat effectum baptismi inducere: talis autem effectum baptismi inducere: talis autem intentio actus quam facit Ecclesia, suffi- intentio actus quam facit Ecclesia, suffi- cit sacramento baptismi. cit sacramento baptismi.

AD ALIUD dicendum, quod illa fides AD ALIUD dicendum, quod illa fides quæ exigitur ad baptismum, est fides quæ exigitur ad baptismum, est fides Ecclesiæ, et non baptizantis. Ecclesiæ, et non baptizantis.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod prædicare Evangelium non præce- quod prædicare Evangelium non præce- dit baptismum tamquam necessarium, dit baptismum tamquam necessarium, sed tamquam expediens, in quo doce- sed tamquam expediens, in quo doce- mur, qualiter baptisma servabitur : et mur, qualiter baptisma servabitur : et ideo facit ad bene esse, et non ad esse ideo facit ad bene esse, et non ad esse sacramenti. sacramenti.

AD ALIUD dicendum, quod hoc totum AD ALIUD dicendum, quod hoc totum est de bene esse, et non de esse, quod est de bene esse, et non de esse, quod sacramentum dicitur esse sacramentum sacramentum dicitur esse sacramentum fidei non dantis, sed suscipientis : etsi fidei non dantis, sed suscipientis : etsi ille etiam infidelis est, et tamen in for- ille etiam infidelis est, et tamen in for- ma Ecclesiæ suscipit sacramentum, di- ma Ecclesiæ suscipit sacramentum, di- citur fidei quæ deberet esse, non quæ citur fidei quæ deberet esse, non quæ sit, sicut Magister dicit supra de ficto sit, sicut Magister dicit supra de ficto permanente in fictione usque ad finem permanente in fictione usque ad finem vitæ. vitæ.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

. .

108 108

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

B. De potestate baptismi et ministerio. B. De potestate baptismi et ministerio.

Quia ministerium tantum habent, non potestatem baptismi: potestatem Quia ministerium tantum habent, non potestatem baptismi: potestatem enim sibi retinuit: quod novit Joannes cum vidit columbam descendentem enim sibi retinuit: quod novit Joannes cum vidit columbam descendentem super Christum¹. Unde Augustinus 2: Quid noverat Joannes Baptista? Do- super Christum¹. Unde Augustinus 2: Quid noverat Joannes Baptista? Do- minum. Quid non noverat? potestatem Dominici baptismi in nullum homi- minum. Quid non noverat? potestatem Dominici baptismi in nullum homi- nem a Domino transituram, sed ministerium plane transiturum. Potesta- nem a Domino transituram, sed ministerium plane transiturum. Potesta- tem a Domino in neminem, sed ministerium in bonos et malos. Non ex- tem a Domino in neminem, sed ministerium in bonos et malos. Non ex- horreat columba ministerium malorum: respiciat potestatem Domini. horreat columba ministerium malorum: respiciat potestatem Domini. Quid facit tibi minister malus, ubi bonus est Dominus? Neque qui plantat Quid facit tibi minister malus, ubi bonus est Dominus? Neque qui plantat est aliquid, neque qui rigat: sed qui incrementum dat Deus ³. Si superbus est aliquid, neque qui rigat: sed qui incrementum dat Deus ³. Si superbus fuerit minister, cum diabolo computatur: sed non contaminatur do- fuerit minister, cum diabolo computatur: sed non contaminatur do- num Christi quod per illum fluit, purum est. Per lapideum canalem num Christi quod per illum fluit, purum est. Per lapideum canalem transit aqua ad areolas: in canali lapideo nil generatur, sed hortus fructus transit aqua ad areolas: in canali lapideo nil generatur, sed hortus fructus plurimos affert. Habent ergo non modo boni, sed etiam mali ministerium plurimos affert. Habent ergo non modo boni, sed etiam mali ministerium baptizandi, sed neuter potestatem baptismi. Ministerium enim dedit Chri- baptizandi, sed neuter potestatem baptismi. Ministerium enim dedit Chri- stus servis, sed potestatem sibi retinuit, quam si vellet poterat servis dare, stus servis, sed potestatem sibi retinuit, quam si vellet poterat servis dare, ut servus daret baptismum suum tanquam vice sua. Et potestatem suam ut servus daret baptismum suum tanquam vice sua. Et potestatem suam constituere poterat in aliquo vel in aliquibus servis suis, ut tanta vis esset constituere poterat in aliquo vel in aliquibus servis suis, ut tanta vis esset in baptismo servi, quanta est in baptismo Domini: sed noluit, ne servus in baptismo servi, quanta est in baptismo Domini: sed noluit, ne servus in servo spem poneret. Baptizat servus ut minister, baptizat Dominus in servo spem poneret. Baptizat servus ut minister, baptizat Dominus tamquam potestatem habens: quam si daret servis, ut scilicet ipsorum esset. tamquam potestatem habens: quam si daret servis, ut scilicet ipsorum esset. quod Domini erat, tot essent baptismi quot servi: ut sicut dictus est baptis- quod Domini erat, tot essent baptismi quot servi: ut sicut dictus est baptis- mus Joannis, sic diceretur baptismus Petri, vel Pauli. Quod ne fieret reti- mus Joannis, sic diceretur baptismus Petri, vel Pauli. Quod ne fieret reti- nuit sibi Dominus potestatem baptismi, servis autem ministerium dedit. Si nuit sibi Dominus potestatem baptismi, servis autem ministerium dedit. Si ergo servus dicit se baptizare, recte dicit: sed tamquam minister baptizat, ergo servus dicit se baptizare, recte dicit: sed tamquam minister baptizat, et ideo non differt, sive bonus sive malus baptizet. Inde etiam nemo et ideo non differt, sive bonus sive malus baptizet. Inde etiam nemo dicit, baptismus meus: cum tamen dicat Evangelium meum, prudentia dicit, baptismus meus: cum tamen dicat Evangelium meum, prudentia mea, licet sint hæc a Deo in quibus differentia est. Alius enim alio melius mea, licet sint hæc a Deo in quibus differentia est. Alius enim alio melius

1 Joan. 1, 32 et seq. Cf. Matth. 11, 16; Marc. 1, 10; Luc. III, 22. 1 Joan. 1, 32 et seq. Cf. Matth. 11, 16; Marc. 1, 10; Luc. III, 22.

2 S. AUGUSTINUS, Tract. V super cap. 1 Joannis. 2 S. AUGUSTINUS, Tract. V super cap. 1 Joannis.

3 I ad Corinth. III, 7. 3 I ad Corinth. III, 7.

1 1

IN IV SENTENT. DIST. V, B, ART. 4. IN IV SENTENT. DIST. V, B, ART. 4.

109 109

operatur in evangelizando, et alius alio prudentior est. Alius autem alio operatur in evangelizando, et alius alio prudentior est. Alius autem alio magis minusve baptizatus sive ab inferiori sive a majori baptizetur, dici magis minusve baptizatus sive ab inferiori sive a majori baptizetur, dici non potest. non potest.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Quæ est potestas quam Dominus sibi re- Quæ est potestas quam Dominus sibi re- tinuit, et quam ministris dedit, et tinuit, et quam ministris dedit, et quam potuit dare et non dedit? quam potuit dare et non dedit?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, B, « Quia ministerium tantum ha- ibi, B, « Quia ministerium tantum ha- bent, non potestatem baptismi, etc. » bent, non potestatem baptismi, etc. »

Quæritur hic quæ potestas est quam Quæritur hic quæ potestas est quam Dominus sibi retinuit, et quam ministris Dominus sibi retinuit, et quam ministris dedit, et quam potuit dare et non dedit? dedit, et quam potuit dare et non dedit? Videtur enim quod Videtur enim quod

1. Potuit dare potestatem cooperatio- 1. Potuit dare potestatem cooperatio- nis ad emundationem interiorem: ut nis ad emundationem interiorem: ut

sicut cooperatur Domino exterius, quod sicut cooperatur Domino exterius, quod ita secum mundaret interius: primo quia ita secum mundaret interius: primo quia hoc dicit Magister in Littera sequentis hoc dicit Magister in Littera sequentis capituli. capituli.

2. Secundo, quia dedit homini pote- 2. Secundo, quia dedit homini pote- statem expellendi dæmones: sed minus statem expellendi dæmones: sed minus est expellere effectum quam causam : est expellere effectum quam causam : cum igitur peccatum sit effectus dæmo- cum igitur peccatum sit effectus dæmo- nis, ipse potuit hoc conferre homini ut nis, ipse potuit hoc conferre homini ut expelleret peccatum. expelleret peccatum.

3. Item, Dignior est creatura quæ est 3. Item, Dignior est creatura quæ est substantia quam illa quæ est accidens, et substantia quam illa quæ est accidens, et inter substantias dignissima est rationa- inter substantias dignissima est rationa- lis sed gratia est accidens, et homo est lis sed gratia est accidens, et homo est substantia rationalis: ergo homo dignior substantia rationalis: ergo homo dignior est quam gratia: gratiæ autem contulit est quam gratia: gratiæ autem contulit Deus potestatem expellendi peccatum : Deus potestatem expellendi peccatum : ergo multo magis potuit hoc conferre ergo multo magis potuit hoc conferre homini vel animæ rationali. homini vel animæ rationali.

Joannes didicit a Christo, quod potesta- Joannes didicit a Christo, quod potesta- tem mundandi a peccatis potuit dare mi- tem mundandi a peccatis potuit dare mi- nistris, et non dedit: hoc autem est per nistris, et non dedit: hoc autem est per potestatem remittendi peccatum, et co- potestatem remittendi peccatum, et co- operationis ad munditiam interiorem: operationis ad munditiam interiorem: ergo hanc potuit dare. ergo hanc potuit dare.

5. Item, Objicitur communiter, quod 5. Item, Objicitur communiter, quod dedit herbis et verbis et lapidibus quibus- dedit herbis et verbis et lapidibus quibus- dam potestatem curandi morbos spiri- dam potestatem curandi morbos spiri- tuales. tuales.

SED CONTRA hoc videtur esse quod SED CONTRA hoc videtur esse quod

1. Dicit Augustinus, quod majus est 1. Dicit Augustinus, quod majus est de impio facere pium, quam creare cœ- de impio facere pium, quam creare cœ- lum et terram: sed potestatem creandi lum et terram: sed potestatem creandi coelum et terram non potuit dare, ut di- coelum et terram non potuit dare, ut di- cunt ergo nec potestatem faciendi de cunt ergo nec potestatem faciendi de impio pium. impio pium.

2. Item, Non fit impius pius nisi ali- 2. Item, Non fit impius pius nisi ali- qua creatura de nihilo creata, scilicet qua creatura de nihilo creata, scilicet gratia cum igitur actus omnipotentiæ gratia cum igitur actus omnipotentiæ sit creare, ut in principio libri II Senten- sit creare, ut in principio libri II Senten- tiarum probatum est, non potuit hoc tiarum probatum est, non potuit hoc convenire alicui creaturæ: ergo non po- convenire alicui creaturæ: ergo non po- tuit communicare potestatem illam. tuit communicare potestatem illam.

3. Item, Esto quod dederit homini po- 3. Item, Esto quod dederit homini po- testatem illam : ergo potest exire in ac- testatem illam : ergo potest exire in ac- tum mundandi: ergo potest mundare tum mundandi: ergo potest mundare peccatorem velit nolit peccator, quod es- peccatorem velit nolit peccator, quod es- set inordinatum : ergo non potuit illam set inordinatum : ergo non potuit illam potestatem conferre homini. potestatem conferre homini.

4. Item, Si dicas, quod Deus potuit 4. Item, Si dicas, quod Deus potuit conferre, sed nullus ministrorum potuit conferre, sed nullus ministrorum potuit recipere: hoc nihil est: quia hic quæritur recipere: hoc nihil est: quia hic quæritur de potestate quam potuit dare et mini- de potestate quam potuit dare et mini- ster recipere, sed non dedit eam Deus. ster recipere, sed non dedit eam Deus.

SOLUTIO. Doctores distinguunt hic mul- SOLUTIO. Doctores distinguunt hic mul- tiplicitatem potestatis, scilicet auctorita- tiplicitatem potestatis, scilicet auctorita- tis, invocationis, excellentiæ, ministerii, tis, invocationis, excellentiæ, ministerii, et cooperationis. Auctoritatis qua Deus et cooperationis. Auctoritatis qua Deus est prima causa justificationis in baptis- est prima causa justificationis in baptis- mo, et sine qua nulla alia potestas ali- mo, et sine qua nulla alia potestas ali- Item, Ibidem Augustinus dicit, quod quid potest: et hanc (ut dicunt) non po- Item, Ibidem Augustinus dicit, quod quid potest: et hanc (ut dicunt) non po-

4. Item, Joan. 1, 33, super illud: Hic 4. Item, Joan. 1, 33, super illud: Hic est qui baptizat, dicit Glossa, id est, a est qui baptizat, dicit Glossa, id est, a peccatis mundat. peccatis mundat.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

110 110

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tuit ita alii communicare: sicut non pot- tuit ita alii communicare: sicut non pot- est alii communicare, quod sit Deus : et est alii communicare, quod sit Deus : et hoc habetur in Littera. hoc habetur in Littera.

Potestas autem invocationis est, ut da- Potestas autem invocationis est, ut da- ret nomini alicujus hominis potestatem, ret nomini alicujus hominis potestatem, ut ad invocationem sui nominis efficere- ut ad invocationem sui nominis efficere- tur sanctificatio, et effectus baptismi : tur sanctificatio, et effectus baptismi : sicut fit ad invocationem Trinitatis, sicut sicut fit ad invocationem Trinitatis, sicut etiam fit quandoque ad invocationem no- etiam fit quandoque ad invocationem no- minis Christi et hanc (ut dicunt) potuit minis Christi et hanc (ut dicunt) potuit conferre, sed noluit et hoc sapienter ne conferre, sed noluit et hoc sapienter ne spes salutis et adjutorii poneretur in ho- spes salutis et adjutorii poneretur in ho- mine, et sic paulatim pro Deo coleretur, mine, et sic paulatim pro Deo coleretur, vol coli inciperet. vol coli inciperet.

Potestas autem excellentiæ dupliciter a Potestas autem excellentiæ dupliciter a diversis exponitur. Communis expositio diversis exponitur. Communis expositio est, ut scilicet secundum merita et gradus est, ut scilicet secundum merita et gradus baptizantium esset excellentior, vel mi- baptizantium esset excellentior, vel mi- nus excellens effectus baptismi: ut me- nus excellens effectus baptismi: ut me- lior esset a meliore vel majore in Eccle- lior esset a meliore vel majore in Eccle- sia datus et hanc iterum (ut dicunt) sia datus et hanc iterum (ut dicunt) potuit dare, sed noluit, ne tot essent bap- potuit dare, sed noluit, ne tot essent bap- tismi quot baptizantes: quia unum de- tismi quot baptizantes: quia unum de- buit esse baptisma, sicut una passio quæ buit esse baptisma, sicut una passio quæ operatur in ipso, et unum originale pec- operatur in ipso, et unum originale pec- catum quod substantialiter curatur in ip- catum quod substantialiter curatur in ip- so. Alii quidem pauci aliter exponunt po- so. Alii quidem pauci aliter exponunt po- testatem excellentiæ, scilicet quod sit ex- testatem excellentiæ, scilicet quod sit ex- cellentiæ in actu, ut scilicet sine ritu bap- cellentiæ in actu, ut scilicet sine ritu bap- tismi ille posset absolvere a peccato, tismi ille posset absolvere a peccato, quasi sine cla ve regnum aperire: et hanc quasi sine cla ve regnum aperire: et hanc dicunt soli Christo esse collatam. Et pri- dicunt soli Christo esse collatam. Et pri- ma expositio melior et communior est. ma expositio melior et communior est. Hanc autem non dedit nisi Christo qui Hanc autem non dedit nisi Christo qui est Deus et homo: ut non sint plura ca- est Deus et homo: ut non sint plura ca- pita Ecclesiæ, sicut Ecclesia tantum una pita Ecclesiæ, sicut Ecclesia tantum una est. est.

Potestas autem ministerii est ut com- Potestas autem ministerii est ut com- mittatur dispensationi ritus exterior bap- mittatur dispensationi ritus exterior bap- tismi et hanc Deus omnibus Ecclesiæ tismi et hanc Deus omnibus Ecclesiæ ministris contulit. ministris contulit.

Potestas autem cooperationis est illa Potestas autem cooperationis est illa quam Magister tangit in Littera, scilicet quam Magister tangit in Littera, scilicet ut homo haberet ministerium intus cu- ut homo haberet ministerium intus cu- randi vel cooperandi Deo, sicut habet randi vel cooperandi Deo, sicut habet exterius et hanc potuit secundum Ma- exterius et hanc potuit secundum Ma- gistrum conferre, sed noluit, ne spes sa- gistrum conferre, sed noluit, ne spes sa- lutis crederetur in alio esse, vel ab alio lutis crederetur in alio esse, vel ab alio dependere quam a Deo : et ne gratia pu- dependere quam a Deo : et ne gratia pu-

taretur dependere ab actu hominis, si taretur dependere ab actu hominis, si Deus opus hominis ad conferendum gra- Deus opus hominis ad conferendum gra- tiam requireret. tiam requireret.

Potestatem igitur auctoritatis nec po- Potestatem igitur auctoritatis nec po- tuit conferre, nec contulit: potestatem tuit conferre, nec contulit: potestatem autem ministerii exterioris in quo coope- autem ministerii exterioris in quo coope- ratur minister Deo, potuit conferre et ratur minister Deo, potuit conferre et contulit. Potestatem autem invocationis, contulit. Potestatem autem invocationis, excellentiæ et cooperationis interioris excellentiæ et cooperationis interioris potuit conferre, sed non contulit prædi- potuit conferre, sed non contulit prædi- ctis de causis. ctis de causis.

Secundum hanc distinctionem, Secundum hanc distinctionem,

AD OBJECTA dicendum, quod prima ob- AD OBJECTA dicendum, quod prima ob- jecta videntur probare, quod potuit con- jecta videntur probare, quod potuit con- ferre homini ut justificaret et hoc non ferre homini ut justificaret et hoc non est verum sed potuit conferre, ut opera- est verum sed potuit conferre, ut opera- tione aliqua potestatis spiritualis dispo- tione aliqua potestatis spiritualis dispo- neret ad justificationem, sicut sacramen- neret ad justificationem, sicut sacramen- tum operatur disponendo. tum operatur disponendo.

Unde dicendum ad primum, quod Ma- Unde dicendum ad primum, quod Ma- gister in Littera intelligit de cooperatione gister in Littera intelligit de cooperatione dispositionis. dispositionis.

AD ALIUD dicendum, quod dæmonem AD ALIUD dicendum, quod dæmonem expellere ab infestatione corporis, minus expellere ab infestatione corporis, minus est quam expellere peccatum: quia solus est quam expellere peccatum: quia solus Deus peccatum dimittit per hoc quod so- Deus peccatum dimittit per hoc quod so- lus Deus creat gratiam, qua formaliter di- lus Deus creat gratiam, qua formaliter di- mittuntur peccata. mittuntur peccata.

AD ALIUD dicendum, quod tales ratio- AD ALIUD dicendum, quod tales ratio- nes nihil valent: quia dignitas gratiæ et nes nihil valent: quia dignitas gratiæ et creaturæ rationalis est æquivoca. Digni- creaturæ rationalis est æquivoca. Digni- tas enim rationalis creaturæ est inter tas enim rationalis creaturæ est inter substantias, quia ipsa beatificabilis est, substantias, quia ipsa beatificabilis est, et in hoc præfertur gratiæ. Dignitas au- et in hoc præfertur gratiæ. Dignitas au- tem gratiæ est dignitas formæ per con- tem gratiæ est dignitas formæ per con- trarietatem expellentis peccatum, et gra- trarietatem expellentis peccatum, et gra- tia in hoc præfertur homini, quia homo tia in hoc præfertur homini, quia homo vel rationalis creatura talis forma esse vel rationalis creatura talis forma esse non potest. non potest.

AD ALIUD dicendum, quod hoc intelli- AD ALIUD dicendum, quod hoc intelli- gitur de potestate dispositionis ad emun- gitur de potestate dispositionis ad emun- dationem, et non de potestate dandi vel dationem, et non de potestate dandi vel creandi gratiam. creandi gratiam.

AD ALIUD dicendum, quod nihil est si- AD ALIUD dicendum, quod nihil est si- mile de curatione corporum, et anima- mile de curatione corporum, et anima- rum quia lapides et herbæ ex virtutibus rum quia lapides et herbæ ex virtutibus consequentibus contrarietates complexio- consequentibus contrarietates complexio- nes suas habent ad causas morborum nes suas habent ad causas morborum corporalium sed nullam potest homo corporalium sed nullam potest homo

Adi Adi

Ad Ad

Ad: Ad:

Ad Ad

Ad: Ad:

Ad object. Ad object.

IN IV SENTENT. DIST. V, C. IN IV SENTENT. DIST. V, C.

habere talem comparationem ad causam habere talem comparationem ad causam morbi spiritualis verba autem non cu- morbi spiritualis verba autem non cu- rant nisi per invocationem, rant nisi per invocationem,

AD ALIUD quod in contrarium objicitur, AD ALIUD quod in contrarium objicitur, dicendum, quod omnia illa non probant dicendum, quod omnia illa non probant nisi de potestate effectiva justificationis nisi de potestate effectiva justificationis et vivificationis et non dispositiva. Et et vivificationis et non dispositiva. Et bene conceditur, quod illam dare non bene conceditur, quod illam dare non potuit, nec Christo homini, nec alii, nec potuit, nec Christo homini, nec alii, nec etiam potestatem creandi: et ratio hu. etiam potestatem creandi: et ratio hu. jus expedita est in tertio Sententiarum¹. jus expedita est in tertio Sententiarum¹.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An Joannes novit Christum, et quid de An Joannes novit Christum, et quid de eo novit ? eo novit ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, circa initium : « Quid noverat ibi, B, circa initium : « Quid noverat Joannes Baptista? Dominum. Quid non Joannes Baptista? Dominum. Quid non noverat, etc. »> noverat, etc. »>

Dicit enim Augustinus quod novit eum Dicit enim Augustinus quod novit eum esse agnum tollentem peccata mundi : esse agnum tollentem peccata mundi :

111 111

sed non novit, quod potestatem bapti- sed non novit, quod potestatem bapti- zandi esset sibi retenturus et non aliis zandi esset sibi retenturus et non aliis daturus, Hieronymus autem et Chryso- daturus, Hieronymus autem et Chryso- stomus contrarium huic dicunt, scilicet stomus contrarium huic dicunt, scilicet quod non novit eum esse Christum in quod non novit eum esse Christum in mundo natum, et per mortem suam esse mundo natum, et per mortem suam esse redempturum mundum. Ergo contrarie- redempturum mundum. Ergo contrarie- tas videtur esse inter eos. tas videtur esse inter eos.

SOLUTIO. Dicendum, quod utrumque SOLUTIO. Dicendum, quod utrumque verum est quia est notitia Christi sim- verum est quia est notitia Christi sim- plex, et est notitia ejus in hac vel in illa plex, et est notitia ejus in hac vel in illa forma qua venit ad Joannem. Scivit er- forma qua venit ad Joannem. Scivit er- go ipsum esse natum et mundum redem- go ipsum esse natum et mundum redem- pturum sed nescivit, quod iste homo pturum sed nescivit, quod iste homo qui venit ad eum inter alios fuit Christus, qui venit ad eum inter alios fuit Christus, antequam vidit columbam descendentem, antequam vidit columbam descendentem, sicut dixerat ei Deus in eremo: et tunc sicut dixerat ei Deus in eremo: et tunc dixit Ego a te debeo baptizari, et tu dixit Ego a te debeo baptizari, et tu venis ad me! Et hujus causam assignat venis ad me! Et hujus causam assignat Chrysostomus in Commento, dicens Chrysostomus in Commento, dicens quod in juventute noverat eum, sed lon- quod in juventute noverat eum, sed lon- go tempore conversatus in eremo ami- go tempore conversatus in eremo ami- serat imaginationem faciei: et ideo non serat imaginationem faciei: et ideo non cognovit eum sub forma venientis ad se, cognovit eum sub forma venientis ad se, et cognovit cum talem natum esse in et cognovit cum talem natum esse in mundo. mundo.

Solutio. Solutio.

C. Quæ fuit potestas baptismi quam potuit Christus dare servis. C. Quæ fuit potestas baptismi quam potuit Christus dare servis.

Hic quæritur, Quæ sit 3 potestas baptismi quam Christus sibi retinuit, et Hic quæritur, Quæ sit 3 potestas baptismi quam Christus sibi retinuit, et potuit dare servis? Hæc est, ut plurimi volunt, potestas dimittendi peccata. potuit dare servis? Hæc est, ut plurimi volunt, potestas dimittendi peccata. in baptismo: sed potestas dimittendi peccata quæ in Deo est, Deus est: in baptismo: sed potestas dimittendi peccata quæ in Deo est, Deus est: ideo alii dicunt hanc potestatem non potuisse dare alicui servorum: quia ideo alii dicunt hanc potestatem non potuisse dare alicui servorum: quia nulli potuit dare ut esset quod ipse est, vel ut haberet essentiam quam ipse nulli potuit dare ut esset quod ipse est, vel ut haberet essentiam quam ipse habet, cui hoc est esse quod posse. Dicunt enim, Si hanc potentiam alicui habet, cui hoc est esse quod posse. Dicunt enim, Si hanc potentiam alicui

1 Cf. III Sententiarum, Dist. XXXIV. Tom. XXVIII hujusce novæ editionis. 1 Cf. III Sententiarum, Dist. XXXIV. Tom. XXVIII hujusce novæ editionis.

2 Matth. 111, 14. 2 Matth. 111, 14.

In edit. Joan. Alleaume additur illa. In edit. Joan. Alleaume additur illa.

112 112

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dare potuit, potuit ei dare creaturas creare: quia non est hoc majoris po- dare potuit, potuit ei dare creaturas creare: quia non est hoc majoris po- tentiæ quam illud. Ad quod dici potest, quia potuit eis dare potentiam di- tentiæ quam illud. Ad quod dici potest, quia potuit eis dare potentiam di- mittendi peccata, non tamen ipsam eamdem qua ipse potens est, sed po- mittendi peccata, non tamen ipsam eamdem qua ipse potens est, sed po- tentiam creatam qua servus posset dimittere peccata: non tamen ut au- tentiam creatam qua servus posset dimittere peccata: non tamen ut au- ctor remissionis, sed ut minister: nec tamen sine Deo auctore: ut sicut in ctor remissionis, sed ut minister: nec tamen sine Deo auctore: ut sicut in ministerio habet exterius sanctificare, ita in ministerio haberet interius ministerio habet exterius sanctificare, ita in ministerio haberet interius mundare et sicut illud facit Deo auctore, qui cum eo et in eo operatur mundare et sicut illud facit Deo auctore, qui cum eo et in eo operatur illud exterius, ita interius mundaret Deo auctore, qui ejus verbo velut illud exterius, ita interius mundaret Deo auctore, qui ejus verbo velut quodam ministerio uteretur. Ita etiam posset Deus per aliquem creare ali- quodam ministerio uteretur. Ita etiam posset Deus per aliquem creare ali- qua, non per eum tamquam auctorem, sed ministrum cum quo et in quo qua, non per eum tamquam auctorem, sed ministrum cum quo et in quo operaretur: sicut in bonis operibus nostris ipse operatur et nos: nec ipse operaretur: sicut in bonis operibus nostris ipse operatur et nos: nec ipse tantum, nec nos tantum, sed ipse nobiscum et in nobis: et tamen in illis tantum, nec nos tantum, sed ipse nobiscum et in nobis: et tamen in illis agendis ministri ejus sumus, non auctores. Ita ergo potuit dare servo po- agendis ministri ejus sumus, non auctores. Ita ergo potuit dare servo po- testatem dimittendi peccata in baptismo, id est, ut in mundatione interiori testatem dimittendi peccata in baptismo, id est, ut in mundatione interiori servus cum Domino operaretur: non servus sine Domino, nec Dominus servus cum Domino operaretur: non servus sine Domino, nec Dominus sine servo sed Dominus cum servo et in servo: sicut in exteriori mini- sine servo sed Dominus cum servo et in servo: sicut in exteriori mini- sterio Dominus operatur cum servo, et in servo. Unde et Dominus dicitur sterio Dominus operatur cum servo, et in servo. Unde et Dominus dicitur sanctificare, et servus: sed Dominus invisibili gratia, servus visibili sa- sanctificare, et servus: sed Dominus invisibili gratia, servus visibili sa- cramento. Unde Augustinus super Leviticum: Dominus ait, Ego Domi- cramento. Unde Augustinus super Leviticum: Dominus ait, Ego Domi- nus qui sanctifico 3. Et de Moyse etiam dictum est: Et sanctificabis eum *. nus qui sanctifico 3. Et de Moyse etiam dictum est: Et sanctificabis eum *. Sed Moyses sanctificat visibilibus sacramentis per ministerium: Dominus Sed Moyses sanctificat visibilibus sacramentis per ministerium: Dominus autem invisibili gratia per Spiritum, ubi est totus fructus visibilium sacra- autem invisibili gratia per Spiritum, ubi est totus fructus visibilium sacra- · mentorum. Sine hac sanctificatione visibilia sacramenta nil prosunt. Si · mentorum. Sine hac sanctificatione visibilia sacramenta nil prosunt. Si quis hoc melius aperire poterit, non invideo. quis hoc melius aperire poterit, non invideo.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An Christus homo habuit potestatem di- An Christus homo habuit potestatem di- mittendi peccata? mittendi peccata?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, sub finem : « Ita ergo potuit ibi, C, sub finem : « Ita ergo potuit dare, etc. » dare, etc. »

Videtur ergo, quod Christus homo Videtur ergo, quod Christus homo

1 Hic non tenetur Magister (Nota edit. Lugd.) 1 Hic non tenetur Magister (Nota edit. Lugd.)

2 S. AUGUSTINUS, Super Leviticum, cap. 84. 2 S. AUGUSTINUS, Super Leviticum, cap. 84. 3 Levit. xx, 8. Cf. Exod. xxxI, 13. 3 Levit. xx, 8. Cf. Exod. xxxI, 13.

habuit potestatem dimittendi peccata: habuit potestatem dimittendi peccata: quia quia

1. Matth. 1x, 6, dicitur : Ut autem 1. Matth. 1x, 6, dicitur : Ut autem sciatis quia Filius hominis habet pote- sciatis quia Filius hominis habet pote- statem in terra dimittendi peccata, etc. statem in terra dimittendi peccata, etc. Filius enim hominis est Christus secun- Filius enim hominis est Christus secun- dum humanam naturam. Ergo videtur, dum humanam naturam. Ergo videtur, quod etiam alii homini potest conferre. quod etiam alii homini potest conferre. 2. Item, In tertio libro Sententiarum 5 2. Item, In tertio libro Sententiarum 5 habitum est, quod Christus secundum habitum est, quod Christus secundum humanam naturam est redemptor: sed humanam naturam est redemptor: sed redimere non potuit nisi peccatum di- redimere non potuit nisi peccatum di-

4 Exod. XXVI, 41. 4 Exod. XXVI, 41.

s Cf. III Sententiarum, Dist. VIII. Tom. XXVIII s Cf. III Sententiarum, Dist. VIII. Tom. XXVIII hujusce novæ editionis. hujusce novæ editionis.

ed contra. ed contra.

Solutio. Solutio.

IN IV SENTENT. DIST. V, C, ART. 6. IN IV SENTENT. DIST. V, C, ART. 6.

mitteretur ergo videtur, quod ipse se- mitteretur ergo videtur, quod ipse se- cundum hanc naturam peccata dimittere cundum hanc naturam peccata dimittere potuit. potuit.

Item, Plus est redimere quam creare, Item, Plus est redimere quam creare, ut dicit Augustinus. Si ergo potuit redi- ut dicit Augustinus. Si ergo potuit redi- mere secundum humanam naturam, po- mere secundum humanam naturam, po- tuit etiam secundum eam creare gratiam tuit etiam secundum eam creare gratiam qua justificatur homo. qua justificatur homo.

SED CONTRA : SED CONTRA :

: :

Dicit Bernardus, quod gratia non est Dicit Bernardus, quod gratia non est ab homine Christo, sed solum a Deo : ab homine Christo, sed solum a Deo : ergo non potuit habere potestatem mun- ergo non potuit habere potestatem mun- dandi animam sed sæpe supra proba- dandi animam sed sæpe supra proba- tum est, quod creare est actus infinitæ tum est, quod creare est actus infinitæ potentiæ, et solius omnipotentiæ divi- potentiæ, et solius omnipotentiæ divi- næ Christus autein secundum hominem næ Christus autein secundum hominem non fuit susceptibilis illius potestatis, non fuit susceptibilis illius potestatis, quod justificaret animas interius. quod justificaret animas interius.

SOLUTIO. Quasi omnes dicunt, quod SOLUTIO. Quasi omnes dicunt, quod Christus secundum hominem non fuit Christus secundum hominem non fuit susceptibilis illius potestatis. susceptibilis illius potestatis.

113 113

AD ID ergo quod contra objicitur, di- AD ID ergo quod contra objicitur, di- cendum quod Filius hominis probare ibi cendum quod Filius hominis probare ibi voluit suam deitatem : et ideo hoc con- voluit suam deitatem : et ideo hoc con- venit Filio hominis in quantum Deus venit Filio hominis in quantum Deus

est. est.

AD ALIUD dicendum, quod redemptor AD ALIUD dicendum, quod redemptor est Deus, et homini attribuitur baptis- est Deus, et homini attribuitur baptis- mus quia in humana natura pertulit mus quia in humana natura pertulit passiones, quibus pro nobis satisfecit. passiones, quibus pro nobis satisfecit.

Si AUTEM quæritur quæ fuit potestas Si AUTEM quæritur quæ fuit potestas quam dedit ei Pater præ aliis? quam dedit ei Pater præ aliis?

Dicendum secundum Doctores, quod Dicendum secundum Doctores, quod illa fuit potestas excellentiæ ad actum, illa fuit potestas excellentiæ ad actum, scilicet ut solveret sine officio clavium scilicet ut solveret sine officio clavium tamquam Dominus universæ Ecclesiæ. tamquam Dominus universæ Ecclesiæ. Christus enim non legitur recepisse or- Christus enim non legitur recepisse or- dinem, sed dedisse: nec habuisse pote- dinem, sed dedisse: nec habuisse pote- statem ad mensuram, sed ad omnia: et statem ad mensuram, sed ad omnia: et hæc potestas excellentiæ data est Chri- hæc potestas excellentiæ data est Chri- sto, quæ aliis in virtute clavium et ordi- sto, quæ aliis in virtute clavium et ordi- nis et limitata est et tradita. nis et limitata est et tradita.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

XXIX XXIX

20 20

114 114

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO VI. DISTINCTIO VI.

Quibus est collata potestas baptizandi ? Quibus est collata potestas baptizandi ?

A. Quibus liceat baptizare? A. Quibus liceat baptizare?

Nunc quibus liceat baptizare addamus. De hoc Isidorus ait' : Constat Nunc quibus liceat baptizare addamus. De hoc Isidorus ait' : Constat baptismum solis sacerdotibus esse traditum, ejusque ministerium nec ipsis baptismum solis sacerdotibus esse traditum, ejusque ministerium nec ipsis diaconibus implere est licitum absque Episcopo vel presbytero, nisi his diaconibus implere est licitum absque Episcopo vel presbytero, nisi his procul absentibus, ultima languoris cogat necessitas: quod etiam laicis procul absentibus, ultima languoris cogat necessitas: quod etiam laicis fidelibus permittitur. Ex concilio Carthaginensi quinto: Item, Mulier fidelibus permittitur. Ex concilio Carthaginensi quinto: Item, Mulier quamvis sancta, baptizare non præsumat, nisi necessitate cogente *. quamvis sancta, baptizare non præsumat, nisi necessitate cogente *.

3 3

De illis vero qui ab hæreticis baptizantur, utrum rebaptizandi sint quæri De illis vero qui ab hæreticis baptizantur, utrum rebaptizandi sint quæri solet. Ad quod breviter dicimus, quia quicumque sit qui baptizet, si serva- solet. Ad quod breviter dicimus, quia quicumque sit qui baptizet, si serva- tur forma a Christo tradita, verum baptismum dat : et ideo qui illum sumit tur forma a Christo tradita, verum baptismum dat : et ideo qui illum sumit non debet rebaptizari. Unde Beda: Sive hæreticus, sive schismaticus, sive non debet rebaptizari. Unde Beda: Sive hæreticus, sive schismaticus, sive facinorosus quisque in confessione sanctæ Trinitatis baptizet, non valet ille facinorosus quisque in confessione sanctæ Trinitatis baptizet, non valet ille qui baptizatus est a bonis ³ Catholicis rebaptizari, ne confessio et Trinita- qui baptizatus est a bonis ³ Catholicis rebaptizari, ne confessio et Trinita- tis invocatio videatur annullari *. Item, Augustinus: Quamvis unum sit tis invocatio videatur annullari *. Item, Augustinus: Quamvis unum sit baptisma et hæreticorum, scilicet eorum qui in nomine Patris et Filii et baptisma et hæreticorum, scilicet eorum qui in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti baptizant, et Ecclesiæ Catholicæ: qui tamen foris Eccle- Spiritus sancti baptizant, et Ecclesiæ Catholicæ: qui tamen foris Eccle- siam baptizantur, non sumunt ad salutem baptismum, sed ad perniciem : siam baptizantur, non sumunt ad salutem baptismum, sed ad perniciem : habentes formam sacramenti, virtutem autem ejus abnegantes, et ideo habentes formam sacramenti, virtutem autem ejus abnegantes, et ideo Ecclesia non eos rebaptizat, quia in nomine Trinitatis baptizati sunt: et Ecclesia non eos rebaptizat, quia in nomine Trinitatis baptizati sunt: et ipsa est forma sacramenti. Item, Rebaptizare hæreticum qui hæc sanctifi- ipsa est forma sacramenti. Item, Rebaptizare hæreticum qui hæc sanctifi-

1 S. ISIDORUS, Lib. de Officiis, et habetur de cons. dist. IV, cap. Constat (Nota ed. Lugd.) 1 S. ISIDORUS, Lib. de Officiis, et habetur de cons. dist. IV, cap. Constat (Nota ed. Lugd.)

2 De consec. dist. IV, cap. Mulier (Nota ed. Lugd.) 2 De consec. dist. IV, cap. Mulier (Nota ed. Lugd.)

3 Edit. J. Alleaume, nobis. 3 Edit. J. Alleaume, nobis.

4 VENER. BEDA, In Homil. 36, et habetur de consec. dist. IV, cap. Sive (Nota ed. Lugd.) 4 VENER. BEDA, In Homil. 36, et habetur de consec. dist. IV, cap. Sive (Nota ed. Lugd.)

5 S. AUGUSTINUS, Ad quæstiones Orosii, et habetur de consec. dist. IV, cap. Quamvis (Nota ed. 5 S. AUGUSTINUS, Ad quæstiones Orosii, et habetur de consec. dist. IV, cap. Quamvis (Nota ed. Lugd.) Lugd.)

IN IV SENTENT. DIST. VI, B. IN IV SENTENT. DIST. VI, B.

115 115

cationis signa perceperit, omnino peccatum est: Catholicum vero, imma- cationis signa perceperit, omnino peccatum est: Catholicum vero, imma- nissimum scelus est. Ex his aperte colligitur, quod qui etiam ab hæreticis nissimum scelus est. Ex his aperte colligitur, quod qui etiam ab hæreticis baptizati sunt, servato charactere Christi, rebaptizandi non sunt : sed tan- baptizati sunt, servato charactere Christi, rebaptizandi non sunt : sed tan- tum impositione manus reconciliandi, ut Spiritum sanctum accipiant, et in tum impositione manus reconciliandi, ut Spiritum sanctum accipiant, et in signum detestationis hæreticorum. Sunt tamen nonnulli Doctorum, ut Cy- signum detestationis hæreticorum. Sunt tamen nonnulli Doctorum, ut Cy- prianus, et alii quidam, qui dicere videntur ab hæreticis non posse tradi prianus, et alii quidam, qui dicere videntur ab hæreticis non posse tradi baptismum et eos esse rebaptizandos cum veniunt ad Ecclesiam, qui baptismum et eos esse rebaptizandos cum veniunt ad Ecclesiam, qui ab illis dicuntur baptizari. Sed hoc de illis verum est qui extra formam Ec- ab illis dicuntur baptizari. Sed hoc de illis verum est qui extra formam Ec- clesiæ baptizare præsumunt. Cyprianus tamen ibi a veritate deviasse vi- clesiæ baptizare præsumunt. Cyprianus tamen ibi a veritate deviasse vi- detur, qui ait de hæretico : Quomodo sanctificare aquam potest, cum ipse detur, qui ait de hæretico : Quomodo sanctificare aquam potest, cum ipse immundus est, et apud quem Spiritus sanctus non est ? cum Dominus di- immundus est, et apud quem Spiritus sanctus non est ? cum Dominus di- cat in lege: Quæcumque tetigerit immundus, immunda erunt: quis pot- cat in lege: Quæcumque tetigerit immundus, immunda erunt: quis pot- est dare quod ipse non habet? Hoc ergo ex ignorantia eum dixisse Au- est dare quod ipse non habet? Hoc ergo ex ignorantia eum dixisse Au- gustinus innuit, dicens: Martyrem Cyprianum gloriosum, qui apud hære- gustinus innuit, dicens: Martyrem Cyprianum gloriosum, qui apud hære- ticos vel schismaticos datum baptismum nolebat cognoscere, dum eos ni- ticos vel schismaticos datum baptismum nolebat cognoscere, dum eos ni- mis detestaretur, tanta ejus merita usque ad triumphum martyrii secuta mis detestaretur, tanta ejus merita usque ad triumphum martyrii secuta sunt, ut ex charitatis qua excellebat luce, obumbratio illa fugaretur, et si sunt, ut ex charitatis qua excellebat luce, obumbratio illa fugaretur, et si quid purgandum erat, passionis falce tolleretur. Nec nos qui baptismi ve- quid purgandum erat, passionis falce tolleretur. Nec nos qui baptismi ve- ritatem et hæreticorum iniquitatem agnoscimus, ideo Cypriano meliores ritatem et hæreticorum iniquitatem agnoscimus, ideo Cypriano meliores sumus: sicut nec Petro, quia Gentes judaizare non cogimus ². sumus: sicut nec Petro, quia Gentes judaizare non cogimus ².

2 2

B. Quod nullus in materno utero baptizetur³. B. Quod nullus in materno utero baptizetur³.

Hoc etiam sciendum est, quod licet ter immergatur propter mysterium Hoc etiam sciendum est, quod licet ter immergatur propter mysterium Trinitatis, tamen unum baptisma reputatur. Trinitatis, tamen unum baptisma reputatur.

Illud etiam ignorandum non est, quod in materno utero nullus bapti- Illud etiam ignorandum non est, quod in materno utero nullus bapti- zari potest, etiamsi mater baptizetur. Unde Isidorus: Qui in maternis ute- zari potest, etiamsi mater baptizetur. Unde Isidorus: Qui in maternis ute- ris sunt, ideo baptizari non possunt: quia qui natus adhuc secundum ris sunt, ideo baptizari non possunt: quia qui natus adhuc secundum Adam non est, secundum Christum non potest renasci : neque regeneratio Adam non est, secundum Christum non potest renasci : neque regeneratio in eum dici potest, quem generatio non præcessit. Item, Augustinus : in eum dici potest, quem generatio non præcessit. Item, Augustinus :

1 Vulgata habet, Numer. xix, 22 : Quidquid tetigerit immundus, immundum faciet, etc. 1 Vulgata habet, Numer. xix, 22 : Quidquid tetigerit immundus, immundum faciet, etc.

2 S. AUGUSTINUS, De unico baptismo. 2 S. AUGUSTINUS, De unico baptismo.

3 Edit. Lugdunensis habet hunc titulum cap. B: Hieronymus super epistolam ad Romanos, nescio 3 Edit. Lugdunensis habet hunc titulum cap. B: Hieronymus super epistolam ad Romanos, nescio qua ratione. Novus titulus sumitur ex edit. J. Alleaume. qua ratione. Novus titulus sumitur ex edit. J. Alleaume.

4 S. ISIDORUS, Lib. de Summo bono, cap. 23 et habetur de consec. dist. IV, cap. Qui in mater- 4 S. ISIDORUS, Lib. de Summo bono, cap. 23 et habetur de consec. dist. IV, cap. Qui in mater- nis (Nota ed. Lugd.) nis (Nota ed. Lugd.)

116 116

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Non potest quisquam renasci antequam natus sit. Si vero opponitur de Je- Non potest quisquam renasci antequam natus sit. Si vero opponitur de Je- remia et de Joanne Baptista 2, qui ab utero sanctificati leguntur: quod remia et de Joanne Baptista 2, qui ab utero sanctificati leguntur: quod etiam de Jacob quidam putant 3. Dicimus, si sanctificatio ibi accipitur in- etiam de Jacob quidam putant 3. Dicimus, si sanctificatio ibi accipitur in- terior emundatio, in miraculis divinæ potentiæ esse habendum, ut Augu- terior emundatio, in miraculis divinæ potentiæ esse habendum, ut Augu- stinus ait, ambigue super hoc loquens: Si usque adeo, inquit, in illo puero stinus ait, ambigue super hoc loquens: Si usque adeo, inquit, in illo puero acceleratus est usus rationis et voluntatis, ut intra materna viscera jam pos- acceleratus est usus rationis et voluntatis, ut intra materna viscera jam pos- set agnoscere et credere, quod in aliis parvulis exspectat ætas ut possint, set agnoscere et credere, quod in aliis parvulis exspectat ætas ut possint, in miraculis habendum esse divinæ potentiæ, non ad humanæ trahendum in miraculis habendum esse divinæ potentiæ, non ad humanæ trahendum exemplum naturæ. Nam quando voluit Deus, etiam juramentum locutum exemplum naturæ. Nam quando voluit Deus, etiam juramentum locutum est *. Idem de Jeremia legitur: Priusquam exires de ventre, sanctificavi est *. Idem de Jeremia legitur: Priusquam exires de ventre, sanctificavi te ³. Illa tamen sanctificatio qua efficimur templum Dei, non nisi renato- te ³. Illa tamen sanctificatio qua efficimur templum Dei, non nisi renato- rum est. Nisi enim quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non pot- rum est. Nisi enim quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non pot- est introire in regnum Dei 7. Nemo autem renascitur, nisi prius nascatur. est introire in regnum Dei 7. Nemo autem renascitur, nisi prius nascatur. Unde illa sanctificatio potest secundum prædestinationem accipi. Ecce vi- Unde illa sanctificatio potest secundum prædestinationem accipi. Ecce vi- detur dubitanter loqui, qui etiam in eodem dicit: Non dictum est quia detur dubitanter loqui, qui etiam in eodem dicit: Non dictum est quia credidit infans in utero, sed exsultavit: nec Elisabeth dicit: Exsultavit in credidit infans in utero, sed exsultavit: nec Elisabeth dicit: Exsultavit in fide, sed Exṣultavit in utero meo 8. Et potuit esse hæc sanctificatio, tantæ fide, sed Exṣultavit in utero meo 8. Et potuit esse hæc sanctificatio, tantæ rei a majori cognoscendæ indicium, non a parvulo cognitæ. Absque asser- rei a majori cognoscendæ indicium, non a parvulo cognitæ. Absque asser- tione de hac sanctificatione loquitur, non diffiniens qualiter intelligenda tione de hac sanctificatione loquitur, non diffiniens qualiter intelligenda sit illa sanctificatio: an sit signum futuræ rei, an veritas justificationis per sit illa sanctificatio: an sit signum futuræ rei, an veritas justificationis per Spiritum factæ. Sed melius est, ut dicamus illos præter communem legem Spiritum factæ. Sed melius est, ut dicamus illos præter communem legem in uteris justificatos, et gratia præventos, dimissis omnibus peccatis : quod in uteris justificatos, et gratia præventos, dimissis omnibus peccatis : quod etiam multis Sanctorum testimoniis edocetur. etiam multis Sanctorum testimoniis edocetur.

C. Si baptismus sit verbis corrupte prolatis? C. Si baptismus sit verbis corrupte prolatis?

Quæri etiam solet, Si corrupte proferantur verba illa, an baptismus sit ? Quæri etiam solet, Si corrupte proferantur verba illa, an baptismus sit ? De hoc Zacharias Bonifacio scribit : Retulerunt mihi nuntii tui, quod De hoc Zacharias Bonifacio scribit : Retulerunt mihi nuntii tui, quod

1 Jerem. 1, 5. 1 Jerem. 1, 5.

2 Luc. 1, 15. 2 Luc. 1, 15.

3 S. AUGUSTINUS, Epist. 37 ad Dardanum de Joanne Baptista. 3 S. AUGUSTINUS, Epist. 37 ad Dardanum de Joanne Baptista.

* Numer. XXII, 28. * Numer. XXII, 28.

5 Vulgata habet, Jerem. 1, 5: Priusquam te formarem in utero, novi te et antequam exires de 5 Vulgata habet, Jerem. 1, 5: Priusquam te formarem in utero, novi te et antequam exires de vulva, sanctificavi te, etc. vulva, sanctificavi te, etc.

6 I ad Corinth. III, 16. 6 I ad Corinth. III, 16.

7 Joan. III, 5. 7 Joan. III, 5.

8 Luc. 1, 44 Exsultavit in gaudio infans in utero meo. 8 Luc. 1, 44 Exsultavit in gaudio infans in utero meo.

9 De consec. Dist. IV, Retulerunt (Nota ed. Lugd.) 9 De consec. Dist. IV, Retulerunt (Nota ed. Lugd.)

IN IV SENTENT. DIST. VI, C, ART. 1. IN IV SENTENT. DIST. VI, C, ART. 1.

117 117

fuerit sacerdos in eadem provincia, qui Latinam linguam penitus ignora- fuerit sacerdos in eadem provincia, qui Latinam linguam penitus ignora- bat et dum baptizaret, nescius Latini eloquii, infringens linguam diceret : bat et dum baptizaret, nescius Latini eloquii, infringens linguam diceret : Baptizo te in nomine patria et Filia et Spiritus sancta: et propter hoc Baptizo te in nomine patria et Filia et Spiritus sancta: et propter hoc considerasti rebaptizare. Sed si ille qui baptizavit, non errorem indu- considerasti rebaptizare. Sed si ille qui baptizavit, non errorem indu- cens vel hæresim, sed pro sola ignorantia Romanæ locutionis, infrin- cens vel hæresim, sed pro sola ignorantia Romanæ locutionis, infrin- gendo linguam baptizans dixisset: non possumus consentire ut denuo bap- gendo linguam baptizans dixisset: non possumus consentire ut denuo bap- tizetur. tizetur.