IN IV SENTENT. DIST. IV, D, ART. 6. IN IV SENTENT. DIST. IV, D, ART. 6.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An baptismus sanguinis et pænitentiæ An baptismus sanguinis et pænitentiæ suppleat vicem baptismi qui fit in suppleat vicem baptismi qui fit in aqua? aqua?

Deinde quæritur de tertia parte primæ Deinde quæritur de tertia parte primæ quæstionis, ibi, D, « Sunt et alii, ut su- quæstionis, ibi, D, « Sunt et alii, ut su- pra posuimus, etc. » pra posuimus, etc. »

Et ibi quæruntur distincti modi bap- Et ibi quæruntur distincti modi bap- tismatum, quos tangit Magister: quia tismatum, quos tangit Magister: quia

1. Si baptismus sanguinis supplet to- 1. Si baptismus sanguinis supplet to- tum baptisma, tunc videtur, quod impri- tum baptisma, tunc videtur, quod impri- mat characterem. Et eadem objectio est mat characterem. Et eadem objectio est de baptismo pœnitentiæ: sed hoc non de baptismo pœnitentiæ: sed hoc non faciunt ergo sunt imperfectioris effectus faciunt ergo sunt imperfectioris effectus quam baptismus aquæ. quam baptismus aquæ.

2. Sed contra hoc videtur esse quod 2. Sed contra hoc videtur esse quod dicit Damascenus, quod baptismus san- dicit Damascenus, quod baptismus san- guinis est valde bonus, eo quod secundis guinis est valde bonus, eo quod secundis sordibus non coinquinatur. sordibus non coinquinatur.

3. Item, Poenitentia in jam adulto exi- 3. Item, Poenitentia in jam adulto exi- gitur ante baptismum aquæ, et tamen te- gitur ante baptismum aquæ, et tamen te- netur ad baptismum: ergo videtur, quod netur ad baptismum: ergo videtur, quod non potest supplere locum ipsius. non potest supplere locum ipsius.

4. Præterea, Si supplerent ista locum 4. Præterea, Si supplerent ista locum baptismatis, oporteret quod aliquid habe- baptismatis, oporteret quod aliquid habe- rent simile illi: et quid est illud? Si di- rent simile illi: et quid est illud? Si di- catur, quod gratia remittens peccatum: catur, quod gratia remittens peccatum: hoc nihil est quia secundum hoc quæ- hoc nihil est quia secundum hoc quæ- libet virtus suppleret locum baptismi: libet virtus suppleret locum baptismi: nihil autem aliud invenitur in quo assi- nihil autem aliud invenitur in quo assi- milentur, ut videtur: ergo non supplent milentur, ut videtur: ergo non supplent locum baptismi. locum baptismi.

5. Item, Joannes Damascenus non po- 5. Item, Joannes Damascenus non po- nit tantum tria genera baptismatum, sed nit tantum tria genera baptismatum, sed novem, scilicet baptismatum, diluvii quo novem, scilicet baptismatum, diluvii quo baptizatus est mundus, et baptismum baptizatus est mundus, et baptismum Maris rubri, de quo dicit Apostolus: Maris rubri, de quo dicit Apostolus: Patres nostri omnes sub nube fuerunt, Patres nostri omnes sub nube fuerunt, et omnes mare, scilicet rubrum, transie- et omnes mare, scilicet rubrum, transie- runt, et omnes in Moyse baptizati sunt, runt, et omnes in Moyse baptizati sunt,

1 I ad Corinth. x, 1 et 2. 1 I ad Corinth. x, 1 et 2.

89 89

in nube et in mari. Tertius est baptis- in nube et in mari. Tertius est baptis- mus lustrationis in Veteri Testamento. mus lustrationis in Veteri Testamento. Quartus, baptismus Joannis. Quintus, Quartus, baptismus Joannis. Quintus, baptismus quo Dominus baptizatus est. baptismus quo Dominus baptizatus est. Sextus, baptismus Christi quo nos bap- Sextus, baptismus Christi quo nos bap- tizamur. Septimus, baptismus in Spiritu tizamur. Septimus, baptismus in Spiritu sancto et igne, de quo dixit Dominus dis- sancto et igne, de quo dixit Dominus dis- cipulis : Vos autem baptizabimini Spiritu cipulis : Vos autem baptizabimini Spiritu sancto non post multo hos dies 2. Octa- sancto non post multo hos dies 2. Octa- vus, baptismus poenitentiæ. Nonus, bap- vus, baptismus poenitentiæ. Nonus, bap- tismus sanguinis. tismus sanguinis.

Quare igitur Magister tangit hic tan- Quare igitur Magister tangit hic tan- tum tria genera baptismatum ? tum tria genera baptismatum ?

SOLUTIO. Dicendum, quod Magister SOLUTIO. Dicendum, quod Magister non tangit hic baptismata nisi similia non tangit hic baptismata nisi similia baptismo nostro in effectu principali, qui baptismo nostro in effectu principali, qui est remissio peccati: et illa non sunt nisi est remissio peccati: et illa non sunt nisi duo, scilicet pœnitentia, ubi articulus duo, scilicet pœnitentia, ubi articulus necessitatis, non contemptus religionis necessitatis, non contemptus religionis sacramentum excludit: et effusio sangui- sacramentum excludit: et effusio sangui- nis, ubi etiam aqua baptismi, impediente nis, ubi etiam aqua baptismi, impediente tyranno, haberi non potest. tyranno, haberi non potest.

AD ID ergo quod primo objicitur, di- AD ID ergo quod primo objicitur, di- cendum, quod non imprimunt characte- cendum, quod non imprimunt characte- rem, quia character est pars sacramenti: rem, quia character est pars sacramenti: sed effectum totum supplent, sed ea quæ sed effectum totum supplent, sed ea quæ sunt de sacramento non exhibent et ita sunt de sacramento non exhibent et ita intelliguntur auctoritates inductæ in Lit- intelliguntur auctoritates inductæ in Lit-

tera. tera.

AD ALIUD dicendum, quod baptismus AD ALIUD dicendum, quod baptismus sanguinis in hoc melior est, quod non sanguinis in hoc melior est, quod non inquinatur secundis sordibus, et quia ad- inquinatur secundis sordibus, et quia ad- ducit meritum aureolæ, et quia radit falce ducit meritum aureolæ, et quia radit falce acerbitatis venialium adhærentiam: quo- acerbitatis venialium adhærentiam: quo- rum nullum necessario facit baptismus rum nullum necessario facit baptismus aquæ: sed non in hoc quod imprimit aquæ: sed non in hoc quod imprimit characterem, quia ille debetur invoca- characterem, quia ille debetur invoca- tioni trinæ benedictionis in elemento tioni trinæ benedictionis in elemento aquæ. aquæ.

AD ALIUD dicendum, quod illa pœni- AD ALIUD dicendum, quod illa pœni- tentia non exigitur propter baptismi im- tentia non exigitur propter baptismi im- perfectionem, sed potius ut tollatur fictio perfectionem, sed potius ut tollatur fictio ab eo qui vult baptizari ne ponat obicem ab eo qui vult baptizari ne ponat obicem Spiritu sancto. Spiritu sancto.

AD ALIUD dicendum, quod resumenda AD ALIUD dicendum, quod resumenda est quædam auctoritas Augustini supra est quædam auctoritas Augustini supra

2 Act. 1, 5. 2 Act. 1, 5.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Quæst. Quæst. Solutio. Solutio.

90 90

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

notata, per quam probat, quod quidquid notata, per quam probat, quod quidquid ante et post baptismum culparum remit- ante et post baptismum culparum remit- titur, totum fit virtute baptismi: et ideo titur, totum fit virtute baptismi: et ideo poenitentia non supplet vicem baptismi, poenitentia non supplet vicem baptismi, nisi in quantum baptismus est in propo- nisi in quantum baptismus est in propo- site et similiter martyrium, et hoc est site et similiter martyrium, et hoc est quod dicit in Littera, ubi sacramentum quod dicit in Littera, ubi sacramentum articulus necessitatis, non contemptus articulus necessitatis, non contemptus religionis excludit. Et per illud proposi- religionis excludit. Et per illud proposi- tum non tantum efficitur simile, sed idem tum non tantum efficitur simile, sed idem operans differenter : quia in baptismo operans differenter : quia in baptismo aquæ per se, in baptismo autem pœni- aquæ per se, in baptismo autem pœni- tentiæ et sanguinis operatur in proposito, tentiæ et sanguinis operatur in proposito, in quantum est in ipso qui moritur præ- in quantum est in ipso qui moritur præ- ventus necessitate mortis naturalis vel ventus necessitate mortis naturalis vel martyrii. martyrii.

AD DIVISIONEM Joannis Damasceni di- AD DIVISIONEM Joannis Damasceni di- cendum, quod Magister non ponit hic cendum, quod Magister non ponit hic nisi illa quæ accedunt ad similitudinem nisi illa quæ accedunt ad similitudinem baptismi ex parte causalitatis : et illa baptismi ex parte causalitatis : et illa non sunt nisi duo directe, et unum quod non sunt nisi duo directe, et unum quod accedit ad ipsum, in quantum est dimi- accedit ad ipsum, in quantum est dimi- nutivum pœnæ quæ est infirmitas et pro- nutivum pœnæ quæ est infirmitas et pro- nitas concupiscentiæ, quod est baptismus nitas concupiscentiæ, quod est baptismus in igne et Spiritu sancto, quando sublata in igne et Spiritu sancto, quando sublata est ab Apostolis infirmitas et carnalitas : est ab Apostolis infirmitas et carnalitas : sed Magister non tangit hoc, quia hoc sed Magister non tangit hoc, quia hoc potius est confirmationis quam baptis- potius est confirmationis quam baptis- mi. mi.

SI AUTEM quæritur de sufficientia divi- SI AUTEM quæritur de sufficientia divi- visionis Damasceni, Dicendum quod visionis Damasceni, Dicendum quod octo genera baptismatum sumuntur se- octo genera baptismatum sumuntur se- cundum accessum propinquiorem vel cundum accessum propinquiorem vel remotiorem ad novum, quod est hap- remotiorem ad novum, quod est hap- tisma verum. Possunt autem accedere tisma verum. Possunt autem accedere aut a parte signi, aut a parte causæ : aut a parte signi, aut a parte causæ : quia verum baptisma est signum et causa. quia verum baptisma est signum et causa. Si est ex parte signi: aut illud signum est Si est ex parte signi: aut illud signum est respectu aquæ tantum, et est baptismus respectu aquæ tantum, et est baptismus

baptismatis, et sic signum fuit baptisma baptismatis, et sic signum fuit baptisma lustrationis in veteri lege, in quo fuit aqua lustrationis in veteri lege, in quo fuit aqua et cinis per ignem hostiæ quoad spiri- et cinis per ignem hostiæ quoad spiri- tum, et sanguis immixtus propter figu- tum, et sanguis immixtus propter figu- ram passionis. Aut accedit ex parte ram passionis. Aut accedit ex parte aquæ, spiritus, passionis, et actus et aquæ, spiritus, passionis, et actus et sic est baptismus Joannis, in quo fuit sic est baptismus Joannis, in quo fuit forma in nomine venturi, præsignans forma in nomine venturi, præsignans Spiritum, et patientem, et aquam, et Spiritum, et patientem, et aquam, et actum immersionis. Aut poterat ponere actum immersionis. Aut poterat ponere signum ad formam et virtutem regenera- signum ad formam et virtutem regenera- tivam ex parte materiæ, et sic signum tivam ex parte materiæ, et sic signum fuit baptisma quo baptizatus est Domi- fuit baptisma quo baptizatus est Domi- nus, ubi Trinitas apparuit in figura for- nus, ubi Trinitas apparuit in figura for- mæ, et vis regenerativa collata est aquis. mæ, et vis regenerativa collata est aquis. Nec plura sunt in vero baptismo ex parte Nec plura sunt in vero baptismo ex parte signi nisi aqua, passio, Spiritus operans, signi nisi aqua, passio, Spiritus operans, et actus, et vis regenerans, et forma: et et actus, et vis regenerans, et forma: et ideo non sunt plura genera accedentia ideo non sunt plura genera accedentia ad ipsum in ratione significandi. In ra- ad ipsum in ratione significandi. In ra- tione autem causandi est accessus vel ex tione autem causandi est accessus vel ex parte diminutionis pœnæ, et sic accedit parte diminutionis pœnæ, et sic accedit baptismus in Spiritu sancto et igni, quo baptismus in Spiritu sancto et igni, quo baptizati sunt Apostoli in die Penteco- baptizati sunt Apostoli in die Penteco- stes aut ex parte remissionis culpæ, et stes aut ex parte remissionis culpæ, et sic accedit baptismus poenitentiæ et san- sic accedit baptismus poenitentiæ et san- guinis: et hæc omnia iterum colligit ve- guinis: et hæc omnia iterum colligit ve- rum baptisma: quia remittit culpam to- rum baptisma: quia remittit culpam to- tam, et partem pœnæ infirmitatis et pro- tam, et partem pœnæ infirmitatis et pro- nitatis. nitatis.

Alibi autem de hoc plura quæsita in- Alibi autem de hoc plura quæsita in- veniuntur, quæ hic ponere non opor- veniuntur, quæ hic ponere non opor- țuit, țuit,

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

diluvii aut respectu aquæ et Spiri- An latro in cruce fuit martyr, et bap- diluvii aut respectu aquæ et Spiri- An latro in cruce fuit martyr, et bap-

tus et sic est baptismus Maris rubri, tus et sic est baptismus Maris rubri, propter columnam ignis et nubis quæ propter columnam ignis et nubis quæ Spiritum significat: unde etiam dicit Spiritum significat: unde etiam dicit Apostolus, quod in nube et in mari bap- Apostolus, quod in nube et in mari bap- tizati sunt ¹: aut ex parte aquæ et Spi- tizati sunt ¹: aut ex parte aquæ et Spi- ritus et passionis operantis in sacramento ritus et passionis operantis in sacramento

11 ad Corinth. x, 10 11 ad Corinth. x, 10

tizatus baptismo sanguinis? tizatus baptismo sanguinis?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, D, circa medium : « De latrone illo ibi, D, circa medium : « De latrone illo cui non baptizato dictum est, etc. » cui non baptizato dictum est, etc. »

Sed contra. Sed contra.

IN IV SENTENT. DIST. IV, E. IN IV SENTENT. DIST. IV, E.

Videtur enim, quod iste latro fuit Videtur enim, quod iste latro fuit martyr, et sic baptizatus sit baptismo martyr, et sic baptizatus sit baptismo sanguinis, non contritionis et fidei in pœ- sanguinis, non contritionis et fidei in pœ- nitentia. nitentia.

1. Dicit enim sic Hieronymus : « Chri- 1. Dicit enim sic Hieronymus : « Chri- stus de cruce latronem in paradisum in- stus de cruce latronem in paradisum in- tulit et ne quis aliquando seram puta- tulit et ne quis aliquando seram puta- ret conversionem, fecit homicidii poenam ret conversionem, fecit homicidii poenam martyrium. » martyrium. »

2. Item, Actus martyrii est poena mor- 2. Item, Actus martyrii est poena mor- tis illatæ in charitate Christi: sic autem tis illatæ in charitate Christi: sic autem patiebatur latro: ergo fuit martyr. patiebatur latro: ergo fuit martyr.

3. Item, Innocentes reputantur marly- 3. Item, Innocentes reputantur marly- res propter actum sine voluntate : ergo res propter actum sine voluntate : ergo multo magis latro martyr reputabitur, multo magis latro martyr reputabitur, qui et actum habuit et voluntatem. qui et actum habuit et voluntatem.

SED CONTRA hoc est, quod SED CONTRA hoc est, quod

1. Communiter dicitur, quod causa fa- 1. Communiter dicitur, quod causa fa- cit martyrem, non pœna: latro autem cit martyrem, non pœna: latro autem causam mortis martyris non habuit, sed causam mortis martyris non habuit, sed latronis. latronis.

2. Item, Petrus: Si tamquam malefa- 2. Item, Petrus: Si tamquam malefa- ctores patimini, quam gloriam habebitis ¹? ctores patimini, quam gloriam habebitis ¹?

91 91

Quasi diceret: Nullam. Ergo videtur, Quasi diceret: Nullam. Ergo videtur, quod martyr non fuerit. quod martyr non fuerit.

SOLUTIO. Dicendum, quod in rei veri- SOLUTIO. Dicendum, quod in rei veri- tate martyr non fuit et quod dicit Hie- tate martyr non fuit et quod dicit Hie- ronymus primo est intelligendum quoad ronymus primo est intelligendum quoad effectum quemdam martyrii, scilicet quo- effectum quemdam martyrii, scilicet quo- ad deletionem reatus culpæ : quia pœna ad deletionem reatus culpæ : quia pœna temporalis informata charitate et fidei temporalis informata charitate et fidei confessione delevit sibi poenam illam, confessione delevit sibi poenam illam, quam jam pati debuit pro culpis suis: quam jam pati debuit pro culpis suis: non tamen contulit cumulum gloriæ in non tamen contulit cumulum gloriæ in aureola quam habet martyr. aureola quam habet martyr.

AD ALIUD dicendum, quod actus martyrii AD ALIUD dicendum, quod actus martyrii est unus in latrone et martyre: sed ille est unus in latrone et martyre: sed ille non facit martyrem, ut patet in objiciendo. non facit martyrem, ut patet in objiciendo.

AD ALIUD dicendum, quod in infanti- AD ALIUD dicendum, quod in infanti- bus cum actu fuit causa: quia in eis bus cum actu fuit causa: quia in eis quærebatur Christus, et causa facit totam quærebatur Christus, et causa facit totam rationem martyrii, licet non facit totam rationem martyrii, licet non facit totam gloriam martyris: quia charitas patien- gloriam martyris: quia charitas patien- tis et devotio faciunt ad cumulum gloriæ tis et devotio faciunt ad cumulum gloriæ patientis. patientis.

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

E. Quæ videntur obviare prædictis. E. Quæ videntur obviare prædictis.

His autem videtur obviare quod Dominus dicit: Nisi quis renatus fuerit His autem videtur obviare quod Dominus dicit: Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non potest introire in regnum Dei: quod si ex aqua et Spiritu sancto, non potest introire in regnum Dei: quod si generaliter verum est, non videntur esse vera superius posita. Sed illud generaliter verum est, non videntur esse vera superius posita. Sed illud intelligendum est de illis qui possunt et contemnunt baptizari. Vel ita intelligendum est de illis qui possunt et contemnunt baptizari. Vel ita intelligendum est: Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, intelligendum est: Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, id est, ex ea regeneratione quæ fit per aquam et Spiritum sanctum, id est, ex ea regeneratione quæ fit per aquam et Spiritum sanctum, non salvabitur. Illa autem regeneratio fit non tantum per baptismum, non salvabitur. Illa autem regeneratio fit non tantum per baptismum, sed etiam per pœnitentiam et sanguinem. Unde auctoritas 3 dicit, sed etiam per pœnitentiam et sanguinem. Unde auctoritas 3 dicit, ideo Apostolum pluraliter dixisse fundamentum baptismatum, quia est ideo Apostolum pluraliter dixisse fundamentum baptismatum, quia est baptismus in aqua, in sanguine, in pœnitentia. Hoc autem non ideo baptismus in aqua, in sanguine, in pœnitentia. Hoc autem non ideo

1 I Petr. 11, 20: Quæ enim est gloria, si peccantes et colaphizati suffertis ? 1 I Petr. 11, 20: Quæ enim est gloria, si peccantes et colaphizati suffertis ?

2 Joan. III, 5. 2 Joan. III, 5.

3 3

Glossa, super Epist. ad Hebræos, vi, 2. Glossa, super Epist. ad Hebræos, vi, 2.

92 92

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dicit, quod sacramentum baptismi fiat non nisi in aqua: sed quia ipsius dicit, quod sacramentum baptismi fiat non nisi in aqua: sed quia ipsius virtus, id est, sanctificatio datur non modo per aquam, sed per sanguinem virtus, id est, sanctificatio datur non modo per aquam, sed per sanguinem vel pœnitentiam interius. Ratio etiam id suadet. Si enim non valentibus vel pœnitentiam interius. Ratio etiam id suadet. Si enim non valentibus credere parvulis sufficit baptismus, multo magis sufficit fides adultis vo- credere parvulis sufficit baptismus, multo magis sufficit fides adultis vo- lentibus, sed non valentibus baptizari. Unde Augustinus: Quæris quid lentibus, sed non valentibus baptizari. Unde Augustinus: Quæris quid sit majus, fides an aqua? non dubito quin respondeas 2 fides. Si ergo quod sit majus, fides an aqua? non dubito quin respondeas 2 fides. Si ergo quod minus est sanctificare potest, nonne quod majus est, id est, fides ? de qua minus est sanctificare potest, nonne quod majus est, id est, fides ? de qua Christus ait Qui credit in me, etiamsi mortuus fuerit, vivet³. Sed dicunt ali- Christus ait Qui credit in me, etiamsi mortuus fuerit, vivet³. Sed dicunt ali- qui nullum adultum in Christum credere vel charitatem habere sine bap- qui nullum adultum in Christum credere vel charitatem habere sine bap- tismo, nisi sanguinem fundat pro Domino, subdita introducentes testi- tismo, nisi sanguinem fundat pro Domino, subdita introducentes testi- monia. Augustinus ait: Ex illo tempore quo Salvator dixit: Nisi quis monia. Augustinus ait: Ex illo tempore quo Salvator dixit: Nisi quis renatus fuerit, etc. *, absque sacramento baptismi, præter eos qui in Eccle- renatus fuerit, etc. *, absque sacramento baptismi, præter eos qui in Eccle- sia sanguinem fundunt aliquis vitam æternam accipere non potest *. Item, sia sanguinem fundunt aliquis vitam æternam accipere non potest *. Item, Nullum catechumenum quamvis in bonis operibus defunctum, vitam Nullum catechumenum quamvis in bonis operibus defunctum, vitam æternam habere credimus, excepto martyrio, ubi tota sacramenta baptismi æternam habere credimus, excepto martyrio, ubi tota sacramenta baptismi complentur. Item, Baptizatis iter tantum salutis esse credimus. Sed quod complentur. Item, Baptizatis iter tantum salutis esse credimus. Sed quod in his minus dixit, in aliis capitulis supra positis supplevit. Et ideo hæc in his minus dixit, in aliis capitulis supra positis supplevit. Et ideo hæc sic intelligenda sunt, ut illi soli habentes tempus baptizandi excipiantur. sic intelligenda sunt, ut illi soli habentes tempus baptizandi excipiantur. Si enim aliquis habens fidem et charitatem voluerit baptizari, et non valet Si enim aliquis habens fidem et charitatem voluerit baptizari, et non valet necessitate præventus, supplet omnipotentis benignitas quod sacramento necessitate præventus, supplet omnipotentis benignitas quod sacramento defuerat. Dum enim solvere potest, nisi solvat, tenetur: sed cum jam non defuerat. Dum enim solvere potest, nisi solvat, tenetur: sed cum jam non potest et tamen vult, non imputat ei Deus, qui suam potentiam sacramen- potest et tamen vult, non imputat ei Deus, qui suam potentiam sacramen- tis non alligavit. Quod vero invisibilis sanctificatio sine visibili sacramento tis non alligavit. Quod vero invisibilis sanctificatio sine visibili sacramento quibusdam insit, aperte Augustinus tradit super Leviticum", dicens invi- quibusdam insit, aperte Augustinus tradit super Leviticum", dicens invi- sibilem sanctificationem quibusdam affuisse et profuisse sine visibilibus sibilem sanctificationem quibusdam affuisse et profuisse sine visibilibus sacramentis. Visibilem vero sanctificationem quæ fit sacramento visibili sacramentis. Visibilem vero sanctificationem quæ fit sacramento visibili sine invisibili, posse adesse, non posse prodesse: nec tamen visibile sa- sine invisibili, posse adesse, non posse prodesse: nec tamen visibile sa- cramentum ideo contemnendum est, quia contemptor ejus invisibiliter cramentum ideo contemnendum est, quia contemptor ejus invisibiliter sanctificari non potest. Hinc Cornelius et qui cum eo erant, jam Spiritu sanctificari non potest. Hinc Cornelius et qui cum eo erant, jam Spiritu sanctificati baptizati sunt 8. Nec superflua judicanda est sanctificatio visi- sanctificati baptizati sunt 8. Nec superflua judicanda est sanctificatio visi- bilis, quia invisibilis præcessit. Sine visibili ergo invisibilis sanctificatio bilis, quia invisibilis præcessit. Sine visibili ergo invisibilis sanctificatio

1 S. AUGUSTINUS, De unico baptismo. 1 S. AUGUSTINUS, De unico baptismo.

2 Edit. J. Alleaume, respondeam. 2 Edit. J. Alleaume, respondeam.

3 Joan. x1, 25. 3 Joan. x1, 25.

4 Joan. 11, 5. 4 Joan. 11, 5.

5 S. AUGUSTINUS, Lib. de Fide ad Petrum. 5 S. AUGUSTINUS, Lib. de Fide ad Petrum.

6 IDEM, Lib. de Ecclesiasticis dogmatibus, cap. 44. 6 IDEM, Lib. de Ecclesiasticis dogmatibus, cap. 44.

7 IDEM, Super Leviticum, q. 88. 7 IDEM, Super Leviticum, q. 88.

8 Act. x, 47. 8 Act. x, 47.

IN IV SENTENT. DIST. IV, E, ART. 8. IN IV SENTENT. DIST. IV, E, ART. 8.

1 1

93 93

esse potest et prodesse: visibilis autem quæ fit sacramento tenus, sine esse potest et prodesse: visibilis autem quæ fit sacramento tenus, sine invisibili prodesse non potest, cum illa sit omnis illius utilitas. Simoni invisibili prodesse non potest, cum illa sit omnis illius utilitas. Simoni mago visibilis baptismus non profuit, quia invisibilis non affuit 2: sed mago visibilis baptismus non profuit, quia invisibilis non affuit 2: sed quibus invisibilis affuit, profuit: nec tantum valet fides aliena parvulo, quibus invisibilis affuit, profuit: nec tantum valet fides aliena parvulo, quantum propria adulto. Parvulis enim non sufficit fides Ecclesiæ sine quantum propria adulto. Parvulis enim non sufficit fides Ecclesiæ sine sacramento: quia si absque baptismo fuerint defuncti, etiam cum defe- sacramento: quia si absque baptismo fuerint defuncti, etiam cum defe- runtur ad baptismum, damnabuntur, sicut multis sanctorum autoritatibus runtur ad baptismum, damnabuntur, sicut multis sanctorum autoritatibus comprobatur. Ad quod hoc unum sufficiat. Augustinus 3: Firmissime tene comprobatur. Ad quod hoc unum sufficiat. Augustinus 3: Firmissime tene parvulos, qui vel in uteris matrum vivere incipiunt et ibi moriuntur, vel parvulos, qui vel in uteris matrum vivere incipiunt et ibi moriuntur, vel de matribus nati sine sacramento baptismi de hoc sæculo transeunt, æter- de matribus nati sine sacramento baptismi de hoc sæculo transeunt, æter- no supplicio puniendos: quia etsi propriæ actionis peccata non habuerunt, no supplicio puniendos: quia etsi propriæ actionis peccata non habuerunt, originale tamen peccatum traxerunt carnali concupiscentiæ conceptione. originale tamen peccatum traxerunt carnali concupiscentiæ conceptione. Et sicut parvuli qui sine baptismo moriuntur, infidelium adscribuntur Et sicut parvuli qui sine baptismo moriuntur, infidelium adscribuntur numero ita qui baptizantur, fideles dicuntur: qui a fidelium consortio numero ita qui baptizantur, fideles dicuntur: qui a fidelium consortio non separantur, cum orat Ecclesia pro fidelibus defunctis. Fideles ergo non separantur, cum orat Ecclesia pro fidelibus defunctis. Fideles ergo sunt non propter virtutem, sed fidei sacramentum. Unde Augustinus : sunt non propter virtutem, sed fidei sacramentum. Unde Augustinus : Parvulum etsi nondum fides illa quæ etiam in credentium voluntate Parvulum etsi nondum fides illa quæ etiam in credentium voluntate consistit, jam tamen fidei ipsius sacramentum, id est, baptismus, fidelem consistit, jam tamen fidei ipsius sacramentum, id est, baptismus, fidelem facit : sicut credere respondetur, ita etiam fidelis vocatur, non rem ipsam facit : sicut credere respondetur, ita etiam fidelis vocatur, non rem ipsam mente annuendo, sed ipsius rei percipiendo sacramentum 4. mente annuendo, sed ipsius rei percipiendo sacramentum 4.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

Utrum parvuli qui in utero matris mo- Utrum parvuli qui in utero matris mo- riuntur, vel nati sine baptismo dece- riuntur, vel nati sine baptismo dece- dunt, æterno supplicio, vel sensibili dunt, æterno supplicio, vel sensibili puniantur, aut pœna damni tantum ? puniantur, aut pœna damni tantum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, E, sub finem: « Firmissime tene ibi, E, sub finem: « Firmissime tene parvulos, etc. » parvulos, etc. »

1. Ex his verbis videtur Augustinus 1. Ex his verbis videtur Augustinus innui, quod parvuli sensibilibus poenis innui, quod parvuli sensibilibus poenis patiuntur: quia non vocatur supplicium patiuntur: quia non vocatur supplicium nisi poena sensibilis. nisi poena sensibilis.

2. Hoc etiam alia ratione videtur: Om- 2. Hoc etiam alia ratione videtur: Om- nis enim peccati deformitas corrigitur per nis enim peccati deformitas corrigitur per poenam a justitia judicis: quia aliter pec- poenam a justitia judicis: quia aliter pec- catum remaneret inordinatum in natura: catum remaneret inordinatum in natura: sed fœditas peccati sentitur in corpore sed fœditas peccati sentitur in corpore parvulorum, et in anima, quia caro re- parvulorum, et in anima, quia caro re- spersa est concupiscentia quæ parvulum spersa est concupiscentia quæ parvulum facit concupiscibilem, et adultum concu- facit concupiscibilem, et adultum concu- piscentem, ut dicit Augustinus: ergo piscentem, ut dicit Augustinus: ergo videtur, quod sensibili poena debeat pu- videtur, quod sensibili poena debeat pu- niri. niri.

3. Item, Ignis purgabit mundum pro- 3. Item, Ignis purgabit mundum pro- pter infectionem peccati: et si mundus pter infectionem peccati: et si mundus in elementis haberet sensum, sensibiliter in elementis haberet sensum, sensibiliter puniretur : ergo videtur, quod multo puniretur : ergo videtur, quod multo magis corpora infantium infecta peccato, magis corpora infantium infecta peccato, igne debent puniri, et etiam animæ. igne debent puniri, et etiam animæ.

1. Edit. J. Alleaume, ista. 1. Edit. J. Alleaume, ista.

2 Act. VIII, 13. 2 Act. VIII, 13.

3 S. AUGUSTINUS, Lib. de Fide ad Petrum, et 3 S. AUGUSTINUS, Lib. de Fide ad Petrum, et

habetur de consec. dist. IV, cap. Firmissime habetur de consec. dist. IV, cap. Firmissime (Nota ed. Lugd.) (Nota ed. Lugd.)

IDEM, Epist. 23 ad Bonifacium. IDEM, Epist. 23 ad Bonifacium.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2, Ad 2,

Ad 3. Ad 3.

94 94

SED CONTRA: SED CONTRA:

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

1. Peccatum quod omnino præter vo- 1. Peccatum quod omnino præter vo- luntatem propriam contractum est, et luntatem propriam contractum est, et quod necesse fuit incidere, nec evitari quod necesse fuit incidere, nec evitari poterat, maximam meretur innocen- poterat, maximam meretur innocen- tiam tale autem est peccatum parvulo- tiam tale autem est peccatum parvulo- rum ergo maximam meretur innocen- rum ergo maximam meretur innocen- tiam ergo non debet sensibili poena tiam ergo non debet sensibili poena puniri. puniri.

: :

2. Item, Involuntarium per ignoran- 2. Item, Involuntarium per ignoran- tiam facti et per violentiam invincibilem, tiam facti et per violentiam invincibilem, meretur innocentiam, cum tamen in illo meretur innocentiam, cum tamen in illo aliquo modo non volens sit faciens: sed aliquo modo non volens sit faciens: sed in originali est involuntarium et impo- in originali est involuntarium et impo- tentia, tentia, et nulla concomitantia cum et nulla concomitantia cum actu ergo debet multo plus excusari: actu ergo debet multo plus excusari: ergo non debet aliqua poena sensibili ergo non debet aliqua poena sensibili puniri. puniri.

3. Item, Augustinus dicit, quod magis 3. Item, Augustinus dicit, quod magis volunt sic esse quam non esse : constat volunt sic esse quam non esse : constat autem quod illi qui sensibilibus pœnis autem quod illi qui sensibilibus pœnis æternaliter damnati sunt, optant mor- æternaliter damnati sunt, optant mor- tem, et mors fugit ab eis: ergo videtur, tem, et mors fugit ab eis: ergo videtur, quod sensibiles poenas non patiuntur. quod sensibiles poenas non patiuntur.

QUOD CONCEDIMUS dicentes, quod non QUOD CONCEDIMUS dicentes, quod non patiuntur nisi poenam damni. Distinxe- patiuntur nisi poenam damni. Distinxe- runt enim antiqui et bene inter pœnam runt enim antiqui et bene inter pœnam damni, et pœnam sensus, dicentes quod damni, et pœnam sensus, dicentes quod poena damni est in ablatione alicujus, poena damni est in ablatione alicujus, quod debetur nobis per ordinem naturæ, quod debetur nobis per ordinem naturæ, sicut est carentia visionis Dei, et carentia sicut est carentia visionis Dei, et carentia felicitatis æternæ : poena autem sensus felicitatis æternæ : poena autem sensus est, qua sentitur dolor contrarius ex ali- est, qua sentitur dolor contrarius ex ali- quo afflictivo, ut ustio ignis, vel con- quo afflictivo, ut ustio ignis, vel con- strictio frigoris, vel hujusmodi, quales strictio frigoris, vel hujusmodi, quales poenæ erunt in inferno. poenæ erunt in inferno.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod Au- AD PRIMUM ergo dicendum, quod Au- gustinus improprie loquitur, vocans sup- gustinus improprie loquitur, vocans sup- plicium pœnam damni. plicium pœnam damni.

AD ALIUD dicendum, quod malum AD ALIUD dicendum, quod malum illud in corpore punitur per necessitatem illud in corpore punitur per necessitatem et amaritudinem mortis et incineratio- et amaritudinem mortis et incineratio- nem, et non per poenam sequentem, nem, et non per poenam sequentem, nisi adsit reatus poenalis, non naturalis nisi adsit reatus poenalis, non naturalis

tantum. tantum.

AD ALIUD dicendum, quod ignis ille AD ALIUD dicendum, quod ignis ille cremabit rubiginem actualis peccati in- cremabit rubiginem actualis peccati in- ficientis elementa: quia paradisus in quo ficientis elementa: quia paradisus in quo

factum est originale, mundatus fuit per factum est originale, mundatus fuit per ejectionem peccatorum. ejectionem peccatorum.

SED ADHUC objicitur : SED ADHUC objicitur :

1. Constat enim, quod sciunt sibi abla- 1. Constat enim, quod sciunt sibi abla- tum esse regnum æternum propter pec- tum esse regnum æternum propter pec- catum originale: aut ergo dolent de amis- catum originale: aut ergo dolent de amis- sione, aut non dolent. Si non dolent, sione, aut non dolent. Si non dolent, ergo videtur, quod stulti sunt et in ma- ergo videtur, quod stulti sunt et in ma- litia obstinati. Si dolent: ergo factualem litia obstinati. Si dolent: ergo factualem habent poenam. habent poenam.

2. Item, Aut vermis remordet eos, aut 2. Item, Aut vermis remordet eos, aut non. Si non : ergo non remurmurant non. Si non : ergo non remurmurant contra omne peccatum. Si sic: cum er- contra omne peccatum. Si sic: cum er- go corrosio vermis sit quædam actualis go corrosio vermis sit quædam actualis poena, videntur puniri sensibiliter et ac- poena, videntur puniri sensibiliter et ac- tualiter. tualiter.

Et ad hoc dicendum, quod sciunt se Et ad hoc dicendum, quod sciunt se privatos esse regno, sed sine culpa pro- privatos esse regno, sed sine culpa pro- pria, et ideo excusant se intrinsecus, et pria, et ideo excusant se intrinsecus, et vellent habere regnum: sed illa voluntas vellent habere regnum: sed illa voluntas non inducit angorem propter causam non inducit angorem propter causam amissionis eo quod non est propria, sed amissionis eo quod non est propria, sed aliena cum excusatione sufficienti. aliena cum excusatione sufficienti.

AD ALIUD dicendum, quod vermis num- AD ALIUD dicendum, quod vermis num- quam remordet de hoc quod non est ex quam remordet de hoc quod non est ex propria culpa factum, sed potius ex cul- propria culpa factum, sed potius ex cul- pa aliena cum severitate decreti Dei et pa aliena cum severitate decreti Dei et ideo illa objectio fundatur super falsum. ideo illa objectio fundatur super falsum.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An orandum sit pro parvulis? An orandum sit pro parvulis?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, sub finem : « A fidelium consortio E, sub finem : « A fidelium consortio non separantur, cum orat Ecclesia pro non separantur, cum orat Ecclesia pro fidelibus, etc. » fidelibus, etc. »

Talibus enim videtur fieri injuria, Talibus enim videtur fieri injuria, quando oratur pro eis:quia tenetur, quando oratur pro eis:quia tenetur, quod illi immediate evolant. quod illi immediate evolant.

Et ad hoc dicendum, quod orationes Et ad hoc dicendum, quod orationes sunt laudes pro securis, et suffragia pro sunt laudes pro securis, et suffragia pro his quos remanserunt in via. his quos remanserunt in via.

Soluti Soluti

Ad 1 Ad 1

Ad 2. Ad 2.

IN IV SENTENT. DIST. IV, F. IN IV SENTENT. DIST. IV, F.

95 95

F. Quid prosit baptismus his qui cum fide accedunt? F. Quid prosit baptismus his qui cum fide accedunt?

Solet etiam quæri de illis qui jam sanctificati Spiritu, cnm fide et cha- Solet etiam quæri de illis qui jam sanctificati Spiritu, cnm fide et cha- ritate ad baptismum accedunt: quid eis conferat baptismus ? Nihil enim ritate ad baptismum accedunt: quid eis conferat baptismus ? Nihil enim eis videtur præstare, cum per fidem et contritionem jam remissis peccatis eis videtur præstare, cum per fidem et contritionem jam remissis peccatis justificati sunt. Ad quod sane dici potest, eos quidem per fidem et con- justificati sunt. Ad quod sane dici potest, eos quidem per fidem et con- tritionem justificatos, id est, a macula peccati purgatos, et a debito æternæ tritionem justificatos, id est, a macula peccati purgatos, et a debito æternæ pœnæ absolutos tamen adhuc teneri satisfactione temporali, qua pœni- pœnæ absolutos tamen adhuc teneri satisfactione temporali, qua pœni- tentes ligantur in Ecclesia. Cum autem baptismum percipiunt, et a pecca- tentes ligantur in Ecclesia. Cum autem baptismum percipiunt, et a pecca- tis si quæ interim post conversionem contraxerunt, mundantur, et ab tis si quæ interim post conversionem contraxerunt, mundantur, et ab exteriori satisfactione absolvuntur: et adjutrix gratia omnisque virtus in exteriori satisfactione absolvuntur: et adjutrix gratia omnisque virtus in eo augetur, ut vere novus homo tunc dici possit. Fomes quoque peccati eo augetur, ut vere novus homo tunc dici possit. Fomes quoque peccati in eo amplius debilitatur. Ideo Hieronymus dicit, quod fides quæ fideles. in eo amplius debilitatur. Ideo Hieronymus dicit, quod fides quæ fideles. facit, in aquis baptismi datur vel nutritur: quia non habenti aliquando ibi facit, in aquis baptismi datur vel nutritur: quia non habenti aliquando ibi datur, et jam habenti ut plenius habeat datur : sic et de aliis intelligen- datur, et jam habenti ut plenius habeat datur : sic et de aliis intelligen- dum est. Qui ergo mundus accedit, ibi fit mundior, et omni habenti ibi dum est. Qui ergo mundus accedit, ibi fit mundior, et omni habenti ibi amplius datur. Quia vero omnis exterior satisfactio ibi relaxetur, Ambro- amplius datur. Quia vero omnis exterior satisfactio ibi relaxetur, Ambro- sius ostendit super illum locum, Sine pœnitentia sunt dona et vocatio sius ostendit super illum locum, Sine pœnitentia sunt dona et vocatio Dei, dicens: Gratia Dei in baptismo non requirit gemitum vel planctum, Dei, dicens: Gratia Dei in baptismo non requirit gemitum vel planctum, vel aliquod opus: sed et omnia gratis condonat. Quod quidem de exteriori vel aliquod opus: sed et omnia gratis condonat. Quod quidem de exteriori gemitu vel planctu accipiendum est. Nam sine interiori nemo adultus re- gemitu vel planctu accipiendum est. Nam sine interiori nemo adultus re- novatur: sed exteriores satisfactiones et afflictiones, scilicet sordes pœni- novatur: sed exteriores satisfactiones et afflictiones, scilicet sordes pœni- tentium, ibi dimittuntur. Multum ergo confert baptismus etiam jam per tentium, ibi dimittuntur. Multum ergo confert baptismus etiam jam per fidem justificato: quia accedens ad baptismum, quasi ramus a columba fidem justificato: quia accedens ad baptismum, quasi ramus a columba portatur in arcam 3: qui ante intus erat judicio Dei, sed nunc etiam ju- portatur in arcam 3: qui ante intus erat judicio Dei, sed nunc etiam ju- dicio Ecclesiæ intus est. dicio Ecclesiæ intus est.

Cum vero in baptismo peccatum deleatur, et satisfactio exterior non Cum vero in baptismo peccatum deleatur, et satisfactio exterior non imputetur: quæritur cur pœnalitas cui pro peccato addicti sumus, non imputetur: quæritur cur pœnalitas cui pro peccato addicti sumus, non tollatur? Hoc ideo tradunt fieri Sancti, quia si a poena homines per tollatur? Hoc ideo tradunt fieri Sancti, quia si a poena homines per baptismum liberarentur, ipsam putarent baptismi pretium, non æternum baptismum liberarentur, ipsam putarent baptismi pretium, non æternum

1 Cf. Matth. XIII, 12; Luc. xix, 26 ; Marc. IV, 25. 1 Cf. Matth. XIII, 12; Luc. xix, 26 ; Marc. IV, 25.

2 Ad Roman. xi, 29. 2 Ad Roman. xi, 29.

3 Genes. VIII, 11. 3 Genes. VIII, 11.

96 96

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

regnum. Ideo soluto reatu peccati, temporalis poena tamen manet: ut illa regnum. Ideo soluto reatu peccati, temporalis poena tamen manet: ut illa vita studiosius quæratur, quæ erit a pœnis omnibus aliena. Ideo etiam vita studiosius quæratur, quæ erit a pœnis omnibus aliena. Ideo etiam manet, ut sit fideli et certandi materia, et vincendi occasio: qui non manet, ut sit fideli et certandi materia, et vincendi occasio: qui non vinceret si non pugnaret, nec pugnaret si in baptismo fieret immortalis. vinceret si non pugnaret, nec pugnaret si in baptismo fieret immortalis.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

An unus et æqualis sit effectus baptismi An unus et æqualis sit effectus baptismi in omnibus baptizatis ? in omnibus baptizatis ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, F, § 1 « Solet etiam quæri de illis ibi, F, § 1 « Solet etiam quæri de illis qui jam sanctificati, etc. » qui jam sanctificati, etc. »

: :

Et de sanctificatione quidem in uni- Et de sanctificatione quidem in uni- verso posset hic quæri, sed disputatum verso posset hic quæri, sed disputatum est in libro II Sententiarum', et late per- est in libro II Sententiarum', et late per- secutum. secutum.

Videtur autem hic unus esse effectus Videtur autem hic unus esse effectus in omnibus accedentibus ad baptismum: in omnibus accedentibus ad baptismum: 1. Unius enim causæ uno modo cau- 1. Unius enim causæ uno modo cau- santis actus est unus: baptismus autem santis actus est unus: baptismus autem est una causa uno modo causans in om- est una causa uno modo causans in om- nibus baptizatis : ergo effectus est unus. nibus baptizatis : ergo effectus est unus.

2. Item, Omnes in merito passionis 2. Item, Omnes in merito passionis Christi justificantur: sed hoc uno modo Christi justificantur: sed hoc uno modo se habet ad omnes: ergo æqualem om- se habet ad omnes: ergo æqualem om- nes in baptismo gratiam recipiunt. nes in baptismo gratiam recipiunt.

3. Item, Si dicas, quod in baptismo 3. Item, Si dicas, quod in baptismo exigitur præparatio: sed præparatio non exigitur præparatio: sed præparatio non est nisi ut non inveniat obstaculum, est nisi ut non inveniat obstaculum, quia aliter parvuli non reciperent gratiam quia aliter parvuli non reciperent gratiam in baptismo ergo videtur, quod parvu- in baptismo ergo videtur, quod parvu- lus et adultus in baptismo æqualem gra- lus et adultus in baptismo æqualem gra- tiam recipiunt, et quilibet adultus non tiam recipiunt, et quilibet adultus non fictus cum quolibet non ficto. fictus cum quolibet non ficto.

4. AD HOC dicunt quidam, quod triplex 4. AD HOC dicunt quidam, quod triplex est actus gratiæ baptismalis, scilicet de- est actus gratiæ baptismalis, scilicet de- letio universalis culpæ, et diminutio pœ- letio universalis culpæ, et diminutio pœ- næ, et ordo virtutum in meritis, Et quoad næ, et ordo virtutum in meritis, Et quoad primos actus datur gratia æqualiter in primos actus datur gratia æqualiter in omnibus, sed non quoad tertium. omnibus, sed non quoad tertium.

1 Cf II Sententiarum, Dist. III. Tom. XXVII 1 Cf II Sententiarum, Dist. III. Tom. XXVII

SED CONTRA hoc videtur esse, quia uni Sed contra SED CONTRA hoc videtur esse, quia uni Sed contra remittuntur centum, et alii decem pec- remittuntur centum, et alii decem pec- cata quia inæqualiter peccaverunt : er- cata quia inæqualiter peccaverunt : er- go videtur, quod actus remissionis culpæ go videtur, quod actus remissionis culpæ non sit æqualis in baptismo. non sit æqualis in baptismo.

SOLUTIO. Dicendum, quod solutio ista SOLUTIO. Dicendum, quod solutio ista bona est et ad primum dicendum, quod bona est et ad primum dicendum, quod licet baptismus sit causa una, tamen non licet baptismus sit causa una, tamen non eodem modo se habent accedentes ad eodem modo se habent accedentes ad baptismum tamquam ad causam illam : baptismum tamquam ad causam illam : et ideo fit differens effectus quoad meri- et ideo fit differens effectus quoad meri- tum sicut etiam ignis causa una est in- tum sicut etiam ignis causa una est in- cendii, tamen inæqualiter incendit ligna cendii, tamen inæqualiter incendit ligna viridia et arida. viridia et arida.

AD ALIUD eodem modo est responden- AD ALIUD eodem modo est responden- dum quia passio Christi non causat dum quia passio Christi non causat gratiam in nobis nisi continuata nobis : gratiam in nobis nisi continuata nobis : continuatur autem per fidem et devotio- continuatur autem per fidem et devotio- nem, et hæc differentiam magnam ha- nem, et hæc differentiam magnam ha- bent ex parte nostra. bent ex parte nostra.

Ad aliud dicendum, quod non tantum Ad aliud dicendum, quod non tantum est præparatio in vitatione obstaculi: li- est præparatio in vitatione obstaculi: li- cet enim illa sufficiat quoad operationem cet enim illa sufficiat quoad operationem baptismi, tamen multum operatur ad cu- baptismi, tamen multum operatur ad cu- mulum meriti quantitas contritionis et mulum meriti quantitas contritionis et devotionis, ut dictum est. devotionis, ut dictum est.

AD ID quod objicitur contra solutio- AD ID quod objicitur contra solutio- nem, dicendum, Quod in uno delet plura nem, dicendum, Quod in uno delet plura et in alio pauciora, hoc est per accidens, et in alio pauciora, hoc est per accidens, quia in subjecto invenit plura vel pau- quia in subjecto invenit plura vel pau- ciora sed est idem quoad efficaciam ciora sed est idem quoad efficaciam suam de uno et de mille. suam de uno et de mille.

hujusce editionis. hujusce editionis.

Solutio Solutio Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4 Ad 4

1 1

IN IV SENTENT. DIST. IV, F, ART. 11. IN IV SENTENT. DIST. IV, F, ART. 11.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

An poenalitas cui per peccatum addicti An poenalitas cui per peccatum addicti sumus, per baptismum non tollatur? sumus, per baptismum non tollatur?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, F, § 2: « Quæritur cur pœnalitas cui F, § 2: « Quæritur cur pœnalitas cui pro peccato addicti sumus, etc. » pro peccato addicti sumus, etc. »

Videtur enim, quod causa illa nulla Videtur enim, quod causa illa nulla est quam tangit Magister: quia est quam tangit Magister: quia

1. Sicut exercitium pugnæ valet ad 1. Sicut exercitium pugnæ valet ad diminutionem peccati, ita jucunditas ju- diminutionem peccati, ita jucunditas ju- stitiæ valet ad augmentum meriti, et hoc stitiæ valet ad augmentum meriti, et hoc est melius bonum quam diminutio debiti est melius bonum quam diminutio debiti pro peccato. pro peccato.

2. Item, Alia causa nulla videtur esse, 2. Item, Alia causa nulla videtur esse, ne homines spem beatitudinis ponerent ne homines spem beatitudinis ponerent in baptismo quia si omnis poenalitas in baptismo quia si omnis poenalitas tolleretur, tunc etiam tolleretur ignomi- tolleretur, tunc etiam tolleretur ignomi- nia, et sic scirent bene quod in alio esset nia, et sic scirent bene quod in alio esset beatitudinis spes ponenda. beatitudinis spes ponenda.

3. Item, Videtur quod deleatur pœna 3. Item, Videtur quod deleatur pœna concupiscentiæ, vel quod redeat origi- concupiscentiæ, vel quod redeat origi- nale posita enim causa sufficienti et ef- nale posita enim causa sufficienti et ef- ficienti ponitur effectus: sed infectio car- ficienti ponitur effectus: sed infectio car- nis per poenalitatem, et non culpam (pœ- nis per poenalitatem, et non culpam (pœ- nalitatem dico concupiscentiæ) tota causa nalitatem dico concupiscentiæ) tota causa est quod anima foedatur originali culpa, est quod anima foedatur originali culpa, quando infunditur: ergo si eadem causa quando infunditur: ergo si eadem causa manet in corpore post baptismum, redi- manet in corpore post baptismum, redi- bit idem effectus: ergo inficietur origi- bit idem effectus: ergo inficietur origi- nali culpa, sicut prius. nali culpa, sicut prius.

Si dicas, quod tunc habet gratiam re- Si dicas, quod tunc habet gratiam re- pugnantem formæ et ideo inficere non pugnantem formæ et ideo inficere non potest. CONTRA: Tollatur gratia sicut tol- potest. CONTRA: Tollatur gratia sicut tol- litur per sequens actuale : litur per sequens actuale : ergo tunc ergo tunc cum peccato actuali redibit originale. cum peccato actuali redibit originale. Ne ergo hoc fiat videtur, quod debuit Ne ergo hoc fiat videtur, quod debuit tolli ad minus tota pœna concupiscentiæ. tolli ad minus tota pœna concupiscentiæ.

Si forte hoc concedatur. CONTRA: Ha- Si forte hoc concedatur. CONTRA: Ha- bens originale debet baptizari, vel non de- bens originale debet baptizari, vel non de- letur in ipso originale: sed nullus iterato letur in ipso originale: sed nullus iterato baptizandus est: ergo nullus recipit ori- baptizandus est: ergo nullus recipit ori- ginale postquam semel co caruit. ginale postquam semel co caruit.

XXIX XXIX

97 97

SOLUTIO. Præter causas hic assignatas SOLUTIO. Præter causas hic assignatas consueverunt Doctores ponere septem consueverunt Doctores ponere septem alias, quarum prima est ut homo humi- alias, quarum prima est ut homo humi- lietur, Unde, Job, v1, 4 : Sagittæ Domini lietur, Unde, Job, v1, 4 : Sagittæ Domini in me sunt, quarum indignatio ebibit in me sunt, quarum indignatio ebibit spiritum meum, id est, superbiam. spiritum meum, id est, superbiam. Secunda, ut hujusmodi timor incu- Secunda, ut hujusmodi timor incu- tiatur, Job, vi, 4 Terrores Domini mi- tiatur, Job, vi, 4 Terrores Domini mi- litant contra me. litant contra me.

Tertia est, ut detur exemplum non Tertia est, ut detur exemplum non peccandi ex vestigio plagarum antiqua- peccandi ex vestigio plagarum antiqua- rum, Zachar. x11; 5: Adam exemplum. rum, Zachar. x11; 5: Adam exemplum. meum ab adolescentia mea. meum ab adolescentia mea.

Quarta est, ut homo seipsum recogno- Quarta est, ut homo seipsum recogno- scat, Isa. XXVIII, 19: Tantummodo sola scat, Isa. XXVIII, 19: Tantummodo sola vexatio intellectum dabit auditui. vexatio intellectum dabit auditui.

Quinta, stimultatio eunti ad Domi- Quinta, stimultatio eunti ad Domi- num, Michææ, 11, 10: Surgite, et ite, num, Michææ, 11, 10: Surgite, et ite, quia non habetis hic requiem. quia non habetis hic requiem.

Sexta, amicitiæ ostensio, ad Hebr. Sexta, amicitiæ ostensio, ad Hebr. x11, 6 Flagellat autem omnem filium x11, 6 Flagellat autem omnem filium quem recipit. Osce, x1, 4 : In funiculis quem recipit. Osce, x1, 4 : In funiculis Adam traham eos, in vinculis charitatis. Adam traham eos, in vinculis charitatis.

Septima, virtutum exercitatio, Judi- Septima, virtutum exercitatio, Judi- cum, 111, 1: Hæ sunt gentes quas Domi- cum, 111, 1: Hæ sunt gentes quas Domi- nus dereliquit, ut erudiret in eis Israe- nus dereliquit, ut erudiret in eis Israe- lem. lem.

Alias causas causat Magister in Littera, Alias causas causat Magister in Littera, ut patet. ut patet.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod ho- AD PRIMUM ergo dicendum, quod ho- mini punito et facto superbo per dispo- mini punito et facto superbo per dispo- sitionem ad peccatum, nihil est melius et sitionem ad peccatum, nihil est melius et cautius quam causa humiliationis : quia cautius quam causa humiliationis : quia si non haberet unde humiliaretur, tunc si non haberet unde humiliaretur, tunc esset dispositus ad malum: sic ut opor- esset dispositus ad malum: sic ut opor- tet post lapsum primum numquam cre- tet post lapsum primum numquam cre- deret, quod caderet per appetitum subli- deret, quod caderet per appetitum subli- mium, sicut primo cecidit. Unde aliud mium, sicut primo cecidit. Unde aliud potest esse melius in se, et tamen non potest esse melius in se, et tamen non esse melius homini sic disposito. esse melius homini sic disposito.

AD ALIUD dicendum, quod non potest AD ALIUD dicendum, quod non potest tolli tota pœnalitas in hac vita, nec iste tolli tota pœnalitas in hac vita, nec iste potest esse effectus sacramenti, sed po- potest esse effectus sacramenti, sed po- tius est effectus gloriæ: sed Magister tius est effectus gloriæ: sed Magister assignat quamdam causam quare noluit assignat quamdam causam quare noluit Deus ut esset effectus gratiæ sacramen- Deus ut esset effectus gratiæ sacramen- talis. talis.

AD ALIUD dicendum, quod fomes ma- AD ALIUD dicendum, quod fomes ma- nens in carne, non manet in cadem vi in nens in carne, non manet in cadem vi in

7 7

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

98 98

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

qua erat prius: quia non manet in vi qua erat prius: quia non manet in vi infectionis animæ cujus ipse est subje- infectionis animæ cujus ipse est subje- ctum. Sed verum est quod ab ipso descin- ctum. Sed verum est quod ab ipso descin- di potest semen quod inficiet animam di potest semen quod inficiet animam quæ sibi unienda creabitur. Et hoc ideo, quæ sibi unienda creabitur. Et hoc ideo, quia debilitatus est fomes quoad hanc quia debilitatus est fomes quoad hanc animam, et non quoad aliam, per pas- animam, et non quoad aliam, per pas- sionem Domini et sacramentum et hoc sionem Domini et sacramentum et hoc bene contingit: quia cum granum excu- bene contingit: quia cum granum excu- titur a palea, ad idem granum non pro- titur a palea, ad idem granum non pro- ducit paleam, sed ad aliud. Similiter ducit paleam, sed ad aliud. Similiter cum præputiatus est circumcisus, non cum præputiatus est circumcisus, non potest amplius esse præputiatus, sed bene potest amplius esse præputiatus, sed bene generat præputiatum. generat præputiatum.

: :

Et si quæritur causa hujus, dico Et si quæritur causa hujus, dico quod hoc est, quia fomes virtutem quod hoc est, quia fomes virtutem inficiendi animam trahit a sententia Do- inficiendi animam trahit a sententia Do- mini, et a culpa et ideo non potest mini, et a culpa et ideo non potest inficere nisi ubi est in ratione originis inficere nisi ubi est in ratione originis primæ in isto autem qui purgatus primæ in isto autem qui purgatus est, non est in ratione originis pri- est, non est in ratione originis pri- mæ quia non est in ratione seminali mæ quia non est in ratione seminali Adæ infecta et ideo illum amplius non Adæ infecta et ideo illum amplius non inficit, sed alium in quo est in ratione inficit, sed alium in quo est in ratione originis primæ, scilicet in omni patre originis primæ, scilicet in omni patre qui ut generat, est Adam respectu sui qui ut generat, est Adam respectu sui geniti. geniti.

G. Cujus rei rei baptismus qui datur jam justo, sit sacramentum ? G. Cujus rei rei baptismus qui datur jam justo, sit sacramentum ?

Si quæritur, Cujus rei baptismus ille sit sacramentum, qui datur jam Si quæritur, Cujus rei baptismus ille sit sacramentum, qui datur jam justo? Dicimus sacramentum esse et rei quæ præcessit, id est, remissionis justo? Dicimus sacramentum esse et rei quæ præcessit, id est, remissionis ante per fidem datæ, et remissionis temporalis pœnæ sive peccati si ha- ante per fidem datæ, et remissionis temporalis pœnæ sive peccati si ha- betur, si quod interim committitur, et novitatis ac omnis gratiæ ibi præ- betur, si quod interim committitur, et novitatis ac omnis gratiæ ibi præ- stitæ. Omnis etenim rei signum est, cujus causa est. Nec mireris rem ali- stitæ. Omnis etenim rei signum est, cujus causa est. Nec mireris rem ali- quando præcedere sacramentum, cum aliquando etiam longe post sequa- quando præcedere sacramentum, cum aliquando etiam longe post sequa- tur ut in illis qui ficte accedunt: quibus, cum postea pœnituerint, tur ut in illis qui ficte accedunt: quibus, cum postea pœnituerint, incipiet baptismus prodesse: in quibus fuit baptismus sacramentum hujus incipiet baptismus prodesse: in quibus fuit baptismus sacramentum hujus sanctificationis, quam poenitendo habent. Sed si numquam pœniterent, sanctificationis, quam poenitendo habent. Sed si numquam pœniterent, nec a figmento recederent: cujus rei sacramentum esset baptismus ab nec a figmento recederent: cujus rei sacramentum esset baptismus ab illis susceptus? Potest dici, rei quæ ibi fieret (alias, foret ¹) si non eorum illis susceptus? Potest dici, rei quæ ibi fieret (alias, foret ¹) si non eorum enormitas impediret. enormitas impediret.

1 Hæc verba, alias, foret, desunt in edit. Joan. Alleaume. 1 Hæc verba, alias, foret, desunt in edit. Joan. Alleaume.

IN IV SENTENT. DIST. IV, H. IN IV SENTENT. DIST. IV, H.

ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.

An in ficte baptizato res præcedat sacra- An in ficte baptizato res præcedat sacra- mentum ? et, Utrum non recedente mentum ? et, Utrum non recedente fictione sit vere signum ? fictione sit vere signum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, G, circa medium: « Nec mireris ibi, G, circa medium: « Nec mireris rem aliquando præcedere, etc. » rem aliquando præcedere, etc. »

Videtur enim, quod solutio Magistri Videtur enim, quod solutio Magistri hic non sufficiat : quia hic non sufficiat : quia

1. Ponamus, quod fictio numquam re- 1. Ponamus, quod fictio numquam re- cedat, tunc non videtur esse signum, cedat, tunc non videtur esse signum, nec causa: ergo non est sacramentum. nec causa: ergo non est sacramentum.

99 99

2. Item, Omne signum est alicujus 2. Item, Omne signum est alicujus signum ergo oportet illud ponere vel signum ergo oportet illud ponere vel in futuro, vel in præsenti, vel in præte- in futuro, vel in præsenti, vel in præte- rito ergo si nullo horum modorum po- rito ergo si nullo horum modorum po- nitur, videtur quod non sit signum. nitur, videtur quod non sit signum.

SOLUTIO. Dicendum, quod est signum SOLUTIO. Dicendum, quod est signum gratiæ quam causat quantum est de se : gratiæ quam causat quantum est de se : sicut sol semper causat splendorem sicut sol semper causat splendorem quantum est de se, licet oppositione nu- quantum est de se, licet oppositione nu- bis impediatur et per hoc patet solutio bis impediatur et per hoc patet solutio ad primum. ad primum.

AD ALIUD dicendum, quod ponitur ef- AD ALIUD dicendum, quod ponitur ef- fectus quoad ordinem causæ ad causa- fectus quoad ordinem causæ ad causa- tum et hic nihil est inconveniens: tum et hic nihil est inconveniens: quia multa futura sunt in ordine causa- quia multa futura sunt in ordine causa- rum, quæ numquam evenient: et ideo rum, quæ numquam evenient: et ideo etiam signum rei quæ futura est secun- etiam signum rei quæ futura est secun- dum quid, id est, in ordine cause. dum quid, id est, in ordine cause.

Solutio Solutio Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

H. Si parvulis datur in baptismo gratia qua possunt in majori ætate proficere ? H. Si parvulis datur in baptismo gratia qua possunt in majori ætate proficere ?

Solet etiam quæri, Si parvulis in baptismo datur gratia, qua cum Solet etiam quæri, Si parvulis in baptismo datur gratia, qua cum tempus habuerint utendi libero arbitrio, possint bene velle¹ et currere 2. tempus habuerint utendi libero arbitrio, possint bene velle¹ et currere 2. De adultis enim qui digne recipiunt sacramentum, non ambigitur quin De adultis enim qui digne recipiunt sacramentum, non ambigitur quin gratiam operantem et cooperantem perceperint : quæ in vacuum eis cedit, gratiam operantem et cooperantem perceperint : quæ in vacuum eis cedit, si per liberum arbitrium post mortaliter deliquerint: qui merito peccati si per liberum arbitrium post mortaliter deliquerint: qui merito peccati gratiam appositam perdunt. Unde dicuntur contumeliam Spiritui sancto gratiam appositam perdunt. Unde dicuntur contumeliam Spiritui sancto facere, et ipsum a se fugare 3. De parvulis vero qui nondum ratione facere, et ipsum a se fugare 3. De parvulis vero qui nondum ratione utuntur, quæstio est, An in baptismo receperint gratiam, qua ad majorem utuntur, quæstio est, An in baptismo receperint gratiam, qua ad majorem venientes ætatem possint velle et operari bonum? Videtur quod non venientes ætatem possint velle et operari bonum? Videtur quod non receperint quia gratia illa charitas est, et fides quæ voluntatem præpa- receperint quia gratia illa charitas est, et fides quæ voluntatem præpa- rat et adjuvat. Sed quis dixerit eos accepisse fidem et charitatem? Si vero rat et adjuvat. Sed quis dixerit eos accepisse fidem et charitatem? Si vero gratiam non receperint, qua bene operari possunt cum fuerint adulti : gratiam non receperint, qua bene operari possunt cum fuerint adulti : non ergo sufficit eis in hoc statu gratia in baptismo data, nec per illam non ergo sufficit eis in hoc statu gratia in baptismo data, nec per illam

1 II ad Corinth. vi, 1 et seq. Cf. ad Philip. 11, 13. 1 II ad Corinth. vi, 1 et seq. Cf. ad Philip. 11, 13.

2 Edit. J. Alleaume, operari. 2 Edit. J. Alleaume, operari.

3 Ad Hebr. x, 29. 3 Ad Hebr. x, 29.

100 100

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

possunt modo boni esse, nisi alia addatur: quæ si non additur, non est possunt modo boni esse, nisi alia addatur: quæ si non additur, non est ex eorum culpa, quia justificati sunt a peccato. Quidam putant gratiam ex eorum culpa, quia justificati sunt a peccato. Quidam putant gratiam operantem et cooperantem cunctis parvulis in baptismo dari in munere, operantem et cooperantem cunctis parvulis in baptismo dari in munere, non in usu ut cum ad majorem venerint ætatem, ex munere sortiantur non in usu ut cum ad majorem venerint ætatem, ex munere sortiantur usum, nisi per liberum arbitrium usum muneris exstinguant peccando : usum, nisi per liberum arbitrium usum muneris exstinguant peccando : et ita ex culpa eorum est, non ex defectu gratiæ quod mali fiunt: qui et ita ex culpa eorum est, non ex defectu gratiæ quod mali fiunt: qui ex Dei munere valentes habere usum bonum, per liberum arbitrium re- ex Dei munere valentes habere usum bonum, per liberum arbitrium re- nuerunt, et usum pravum elegerunt. nuerunt, et usum pravum elegerunt.

Sed contra. Sed contra.

ARTICULUS XIII. ARTICULUS XIII.

An parvulis in baptismo datur gratia ? An parvulis in baptismo datur gratia ? et, Utrum habeant virtutes? et, Utrum habeant virtutes?

Deinde quæritur de ultimo capitulo Deinde quæritur de ultimo capitulo hujus distinctionis, ibi, H, « Solet etiam hujus distinctionis, ibi, H, « Solet etiam quæri, etc. » quæri, etc. »

Videtur enim, quod habeant virtutes: Videtur enim, quod habeant virtutes: quia quia

1. Virtus est bona qualitas mentis 1. Virtus est bona qualitas mentis qua recte vivitur, qua nemo male utitur, qua recte vivitur, qua nemo male utitur, quam Deus operatur in nobis sine nobis: quam Deus operatur in nobis sine nobis: ergo habent virtutes. ergo habent virtutes.

2. Item, Constat, quod innascitur in 2. Item, Constat, quod innascitur in eis habitus malus peccati: ergo minus eis habitus malus peccati: ergo minus posset jam sacramentum Redemptoris posset jam sacramentum Redemptoris quam peccatum Adæ, si non causaretur quam peccatum Adæ, si non causaretur in eis habitus generaliter justificans : er- in eis habitus generaliter justificans : er- go habitus virtutum. go habitus virtutum.

3. Item, Potentia animæ semper respi- 3. Item, Potentia animæ semper respi- cit determinatum objectum, sive proce- cit determinatum objectum, sive proce- dat in illud, sive non ergo perficitur dat in illud, sive non ergo perficitur habitu determinato : hoc autem est vir- habitu determinato : hoc autem est vir- tus ergo parvuli habent virtutes, et re- tus ergo parvuli habent virtutes, et re- cipiunt eas in baptismo. cipiunt eas in baptismo.

SED CONTRA hoc est, quod SED CONTRA hoc est, quod

1. Dicit Glossa Joannis Chrysostomi 1. Dicit Glossa Joannis Chrysostomi

1 Ad Roman. v, 7. 1 Ad Roman. v, 7.

super id, Nam pro bono forsitan quis super id, Nam pro bono forsitan quis audeat mori, etc. '. Ibi enim distinguit audeat mori, etc. '. Ibi enim distinguit Glossa inter bonum et justum : quia bo- Glossa inter bonum et justum : quia bo- nus est innocentia vitæ, ut parvuli: ju- nus est innocentia vitæ, ut parvuli: ju- stus autem exercitio virtutum : ergo par- stus autem exercitio virtutum : ergo par- vuli non habent virtutes. vuli non habent virtutes.

2. Item, Si parvuli habent virtutes, et 2. Item, Si parvuli habent virtutes, et qui habet unam, habet omnes: tunc ha- qui habet unam, habet omnes: tunc ha- bent fidem et spem, quod Augustinus bent fidem et spem, quod Augustinus notat, quia dicit: « Non habent fidem nisi notat, quia dicit: « Non habent fidem nisi secundum quod baptismus est fidei sa- secundum quod baptismus est fidei sa- cramentum. >> cramentum. >>

SOLUTIO. Dicendum, quod leve est hic SOLUTIO. Dicendum, quod leve est hic determinare prolixitatem, quam quidam determinare prolixitatem, quam quidam ponunt hic magnam. Et Magister opti- ponunt hic magnam. Et Magister opti- me solvit in Littera, scilicet quod habent me solvit in Littera, scilicet quod habent virtutes in munere, et non habent eas in virtutes in munere, et non habent eas in usu et hoc non contingit propter imper- usu et hoc non contingit propter imper- fectionem virtutum, sed potius propter fectionem virtutum, sed potius propter imperfectionem liberi arbitrii quod est imperfectionem liberi arbitrii quod est subjectum virtutum. subjectum virtutum.

Unde in primo argumento vis est in Unde in primo argumento vis est in eo quod dicitur, « qua recte vivitur :' » eo quod dicitur, « qua recte vivitur :' » si enim intelligatur qua recte vivitur in si enim intelligatur qua recte vivitur in habitu, verum est: quia ut dicit Augu- habitu, verum est: quia ut dicit Augu- stinus in libro de Bono conjugali, habi- stinus in libro de Bono conjugali, habi- tus est quo quis aliquid agit, cum tem- tus est quo quis aliquid agit, cum tem- pus sit et ita parvulus habet apud se pus sit et ita parvulus habet apud se unde potest bene vivere: ut dicit Dio- unde potest bene vivere: ut dicit Dio- nysius « In sensu veniens, id est, in nysius « In sensu veniens, id est, in usum liberi arbitrii. » usum liberi arbitrii. »

: :

AD ALIUD dicendum, quod habent vir- AD ALIUD dicendum, quod habent vir-

Solut Solut

Ad Ad

Ad 2 Ad 2

IN IV SENTENT. DIST. IV, H, ART. 13. IN IV SENTENT. DIST. IV, H, ART. 13.

101 101

lobject. 1. lobject. 1.

tutes in munere habitus, ut dicit Magi- tutes in munere habitus, ut dicit Magi-

ster. ster.

Et per hoc etiam patet solutio ad se- Et per hoc etiam patet solutio ad se- quens. quens.

AD ID quod contra objicitur, dicen- AD ID quod contra objicitur, dicen- dum quod nihil videtur: quia dicit Glos- dum quod nihil videtur: quia dicit Glos- sa justum in exercitio virtutum, et exer- sa justum in exercitio virtutum, et exer-

citium dicit actum : sed parvuli dicuntur citium dicit actum : sed parvuli dicuntur justi ab habitu. justi ab habitu.

AD ALIUD dicendum, quod fidem ha- Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod fidem ha- Ad object. 2. bent in habitu: et sacramentum baptis- bent in habitu: et sacramentum baptis- mi pro tanto dicitur esse sacramentum mi pro tanto dicitur esse sacramentum fidei, quia dat fidem in habitu, licet non fidei, quia dat fidem in habitu, licet non in actu. in actu.

102 102

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO V. DISTINCTIO V.

De ministro baptismi. De ministro baptismi.

A. Quod baptismus æque sanctus est a bono et a malo datus bono vel malo. A. Quod baptismus æque sanctus est a bono et a malo datus bono vel malo.

1 1

Post hæc sciendum est sacramentum baptismi a bonis et a malis mini- Post hæc sciendum est sacramentum baptismi a bonis et a malis mini- stris dari, sicut a bonis et a malis sumitur. Nec melior est baptismus qui stris dari, sicut a bonis et a malis sumitur. Nec melior est baptismus qui per meliorem datur, nec minus bonus qui per minus bonum datur, nec per meliorem datur, nec minus bonus qui per minus bonum datur, nec malus qui per malum datur, nec majus munus datur in baptismo dato a malus qui per malum datur, nec majus munus datur in baptismo dato a bono, nec minus in baptismo dato a malo, sed æquale: quia non est munus bono, nec minus in baptismo dato a malo, sed æquale: quia non est munus hominis, sed Dei: quod totum subditis declaratur testimoniis. Augustinus hominis, sed Dei: quod totum subditis declaratur testimoniis. Augustinus ait Baptismus talis est qualis ille in cujus potestate datur, non qualis est ait Baptismus talis est qualis ille in cujus potestate datur, non qualis est ille per cujus ministerium datur. Item, Prius fieri potest ut aliqui verum ille per cujus ministerium datur. Item, Prius fieri potest ut aliqui verum habeant baptisma, et non habeant veram fidem. Item, Si inter bonos mi- habeant baptisma, et non habeant veram fidem. Item, Si inter bonos mi- nistros cum sit alius alio melior, non est melior baptismus qui per melio- nistros cum sit alius alio melior, non est melior baptismus qui per melio- rem datur: nullo modo malus est qui etiam per malum datur, quia idem rem datur: nullo modo malus est qui etiam per malum datur, quia idem baptismus datur: et ideo per ministros dispares Dei munus est æquale, baptismus datur: et ideo per ministros dispares Dei munus est æquale, quia non illorum, sed ejus est. Item, Cum baptizat malus, illud quod datum quia non illorum, sed ejus est. Item, Cum baptizat malus, illud quod datum est, unum est, non impar propter impares ministros, sed par et æquale, est, unum est, non impar propter impares ministros, sed par et æquale, propter hoc: Hic est qui baptizat³. Item, Ego dico et nos dicimus omnes, propter hoc: Hic est qui baptizat³. Item, Ego dico et nos dicimus omnes, quia justos oportet esse per quos baptizatur justos oportet esse tanti judi- quia justos oportet esse per quos baptizatur justos oportet esse tanti judi- cis ministros. Sint ministri justi si volunt: si autem noluerint esse justi qui cis ministros. Sint ministri justi si volunt: si autem noluerint esse justi qui sedent in cathedra Moysis, securum me facit Magister meus, scilicet Chri- sedent in cathedra Moysis, securum me facit Magister meus, scilicet Chri- stus, de quo Spiritus sanctus dicit: Hic est qui baptizat. Item, Quos bapti- stus, de quo Spiritus sanctus dicit: Hic est qui baptizat. Item, Quos bapti- zavit Judas, Christus baptizavit. Si quos ergo baptizavit ebriosus, homi- zavit Judas, Christus baptizavit. Si quos ergo baptizavit ebriosus, homi-

1 S. AUGUSTINUS, Super Joannem, tract. V, et habetur de consec. dist. IV (Nota ed. Lugd.) 1 S. AUGUSTINUS, Super Joannem, tract. V, et habetur de consec. dist. IV (Nota ed. Lugd.) 2 Joan. 1, 33. 2 Joan. 1, 33.