Solutio. Solutio.

74 74

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

3. Item, Quidam sacerdotes dividunt 3. Item, Quidam sacerdotes dividunt invocationem Trinitatis secundum nume- invocationem Trinitatis secundum nume- rum immersionum : quia in prima im- rum immersionum : quia in prima im- mersione dicunt, In nomine Patris, et mersione dicunt, In nomine Patris, et in secunda, In nomine Filii, et in tertia, in secunda, In nomine Filii, et in tertia, In nomine Spiritus sancti. In nomine Spiritus sancti.

Et quæritur secundum illos si decedat Et quæritur secundum illos si decedat baptizandus in prima immersione facta baptizandus in prima immersione facta ante secundam, utrum sit baptizatus ? ante secundam, utrum sit baptizatus ?

Et videtur, quod non : quia non est in- Et videtur, quod non : quia non est in- vocatio Trinitatis completa: ergo non est vocatio Trinitatis completa: ergo non est ibi forma. ibi forma.

Item, Sepulturæ Christi non est con- Item, Sepulturæ Christi non est con- figuratus : ergo non mortuus peccato : figuratus : ergo non mortuus peccato : ergo videtur, quod talis non sit baptiza- ergo videtur, quod talis non sit baptiza-

tus. tus.

SOLUTIO. Dicendum ad hoc, quod in- SOLUTIO. Dicendum ad hoc, quod in- ter omnes consuetudines magis rationa- ter omnes consuetudines magis rationa- bilis est consuetudo Ecclesiæ Romanæ, bilis est consuetudo Ecclesiæ Romanæ, quæ ter immergit: quia in illa consuetu- quæ ter immergit: quia in illa consuetu- dine actus conformatur formæ sepulturæ dine actus conformatur formæ sepulturæ et effectui baptismi: quia, sicut dicit Au- et effectui baptismi: quia, sicut dicit Au- gustinus, una sua morte nos Christus a gustinus, una sua morte nos Christus a duplici morte absolvit, scilicet culpæ, et duplici morte absolvit, scilicet culpæ, et pœnæ æternæ vel animæ, et corporis: pœnæ æternæ vel animæ, et corporis: quia licet corpus moriatur, tamen in quia licet corpus moriatur, tamen in morte detineri non potest. Si tamen se- morte detineri non potest. Si tamen se- mel tantum immergatur, puto corrigen- mel tantum immergatur, puto corrigen- dum esse baptizantem: sed infans nullo dum esse baptizantem: sed infans nullo modo rebaptizandus est: quia plenum modo rebaptizandus est: quia plenum habet baptismi sacramentum. habet baptismi sacramentum.

Ad 1. AD PRIMUM ergo dicendum, quod actus Ad 1. AD PRIMUM ergo dicendum, quod actus

Ad 2. Ad 2.

debet respondere formæ : quia in forma debet respondere formæ : quia in forma exprimitur unitas essentiæ per hoc quod exprimitur unitas essentiæ per hoc quod dicitur, In nomine, et in figura respondet dicitur, In nomine, et in figura respondet huic unitati unitas baptismi, et Trinitati huic unitati unitas baptismi, et Trinitati trina immersio debet respondere. trina immersio debet respondere.

AD ALIUD dicendum, quod non tantum AD ALIUD dicendum, quod non tantum

configurari debemus sepulturæ, sed etiam configurari debemus sepulturæ, sed etiam modo sepulturæ, ut habitum est in au- modo sepulturæ, ut habitum est in au- ctoritatibus inductis. ctoritatibus inductis.

AD ALIUD dicendum, quod ut patet in AD ALIUD dicendum, quod ut patet in sequentibus, Chrysostomus non intendit, sequentibus, Chrysostomus non intendit, quod semel tantum sit immergendum, quod semel tantum sit immergendum, sed quod sit immergendum absolute, et sed quod sit immergendum absolute, et postea docet formam immersionis. postea docet formam immersionis.

Ad Ad

AD ID quod quæritur, Utrum divi- Ad qui AD ID quod quæritur, Utrum divi- Ad qui denda sit forma secundum tres immer- denda sit forma secundum tres immer- siones? siones?

Dico quod non, sed continue pro- Dico quod non, sed continue pro- nuntianda est propter periculum infan- nuntianda est propter periculum infan- tium. Si tamen aliquis dividat, et infans tium. Si tamen aliquis dividat, et infans moriatur, Patre nominato, et una im- moriatur, Patre nominato, et una im- mersione facta, dico quod baptizatus est : mersione facta, dico quod baptizatus est : quia supplet tunc summus sacerdos quod quia supplet tunc summus sacerdos quod minister explere non potuit: et ideo minister explere non potuit: et ideo puto esse dicendum, si nominato uno, puto esse dicendum, si nominato uno, sacerdos moriatur, quod ille puer est sacerdos moriatur, quod ille puer est baptizatus propter supplementum sum- baptizatus propter supplementum sum- mi sacerdotis. mi sacerdotis.

AD ALIUD dicendum, quod perfundens AD ALIUD dicendum, quod perfundens aqua totum corpus, vel quando potior aqua totum corpus, vel quando potior pars, id est, caput immergitur et tingitur pars, id est, caput immergitur et tingitur aquis, baptizatur: sed non videtur mihi aquis, baptizatur: sed non videtur mihi esse laudabilis consuetudo, sed immer- esse laudabilis consuetudo, sed immer- gendi consuetudo laudabilior est. gendi consuetudo laudabilior est.

Quod autem quidam quærunt, utrum Quæs Quod autem quidam quærunt, utrum Quæs in balneo fiat baptismus, vel aqua calida in balneo fiat baptismus, vel aqua calida vel thermis ? vel thermis ?

Constat, quod sic: quinimo si sacer- Solu Constat, quod sic: quinimo si sacer- Solu dotes facerent fieri aquam calidam, me- dotes facerent fieri aquam calidam, me- lius esset, quia quandoque ita penetran- lius esset, quia quandoque ita penetran- tur frigore aquæ parvuli, quod contra- tur frigore aquæ parvuli, quod contra- hunt mortales infirmitates, et moriuntur. hunt mortales infirmitates, et moriuntur.

IN IV SENTENT. DIST. III, K, L, ART. 6. IN IV SENTENT. DIST. III, K, L, ART. 6.

75 75

K. Quando circumcisio amisit vim suam ? K. Quando circumcisio amisit vim suam ?

Solet etiam quæri, Si circumcisio amisit statim vim suam ab institutione Solet etiam quæri, Si circumcisio amisit statim vim suam ab institutione baptismi? Ad quod dicimus in Christi morte terminata esse legalia omnia ¹. baptismi? Ad quod dicimus in Christi morte terminata esse legalia omnia ¹. Ex tunc ergo circumcisio perdidit vim suam, ita quod postea non profecerit, Ex tunc ergo circumcisio perdidit vim suam, ita quod postea non profecerit, sed potius obfuerit observatoribus suis. Sed usque ad oblationem veræ sed potius obfuerit observatoribus suis. Sed usque ad oblationem veræ hostiæ potuit prodesse. Si enim ante passionem legalia finem habuissent, hostiæ potuit prodesse. Si enim ante passionem legalia finem habuissent, non ea imminente vetus pascha cum discipulis manducasset. non ea imminente vetus pascha cum discipulis manducasset.

L. De causa institutionis. L. De causa institutionis.

Causa vero institutionis baptismi, est innovatio mentis: ut homo qui Causa vero institutionis baptismi, est innovatio mentis: ut homo qui per peccatum vetus fuerat, per gratiam baptismi renovetur: quod fit de- per peccatum vetus fuerat, per gratiam baptismi renovetur: quod fit de- positione vitiorum, et collatione virtutum. Sic enim fit quisque novus positione vitiorum, et collatione virtutum. Sic enim fit quisque novus homo, cum abolitis peccatis ornatur virtutibus. Abolitio peccatorum pellit homo, cum abolitis peccatis ornatur virtutibus. Abolitio peccatorum pellit foeditatem appositio virtutum affert decorem: et hæc est res hujus sacra- foeditatem appositio virtutum affert decorem: et hæc est res hujus sacra- menti, scilicet interior munditia. menti, scilicet interior munditia.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An adveniente baptismo cessaverit cir- An adveniente baptismo cessaverit cir- cumcisio? cumcisio?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Deinde quæritur de hoc quod dicit ultimo, ibi, K, « Solet etiam quæri, Si ultimo, ibi, K, « Solet etiam quæri, Si circumcisio amisit statim vim suam, circumcisio amisit statim vim suam, etc. » etc. »

1. Videtur enim, quod adveniente ve- 1. Videtur enim, quod adveniente ve- ritate, debuit cessare umbra: ergo adve- ritate, debuit cessare umbra: ergo adve- niente baptismo, statim cessavit cir- niente baptismo, statim cessavit cir- cumcisio, et alia legalia: ergo videtur, cumcisio, et alia legalia: ergo videtur, quod ex tunc mortua et mortifera fue- quod ex tunc mortua et mortifera fue- runt. runt.

2. Item, Agnus typicus ad verum est 2. Item, Agnus typicus ad verum est terminatus in coena, quia figura ejus terminatus in coena, quia figura ejus fuit ergo similiter cum circumcisio fuit ergo similiter cum circumcisio fuerit figura baptismi, statim ut apparuit fuerit figura baptismi, statim ut apparuit baptismus, debuit irrita esse circumcisio baptismus, debuit irrita esse circumcisio et cessare. et cessare.

3. Item, Superfluum est servari minus 3. Item, Superfluum est servari minus perfectum, cum perfectum habet statum: perfectum, cum perfectum habet statum:

1 Joan. xix, 30, ubi dicit Jesus: Consumma- tum est. 1 Joan. xix, 30, ubi dicit Jesus: Consumma- tum est.

Quæst. 1. Quæst. 1.

Quæst. 2. Quæst. 2.

Quæst. 3. Quæst. 3.

Solutio. Solutio.

76 76

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ergo cum baptismus magis perfectus ergo cum baptismus magis perfectus quam circumcisio habuit statum, super- quam circumcisio habuit statum, super- fluum fuit manere circumcisionem quæ fluum fuit manere circumcisionem quæ minus fuit perfecta. minus fuit perfecta.

4. Item, Res quam fecit circumcisio, 4. Item, Res quam fecit circumcisio, fiebat per baptismum : ergo permansit fiebat per baptismum : ergo permansit inutiliter. inutiliter.

ADHUC autem redit quæstio, Quare ADHUC autem redit quæstio, Quare alia legalia post passionem non permitte- alia legalia post passionem non permitte- bantur ab Apostolis exerceri in fideli- bantur ab Apostolis exerceri in fideli- bus conversis, sed circumcisionem per- bus conversis, sed circumcisionem per- miserunt permanere ad tempus aliquod miserunt permanere ad tempus aliquod post passionem? post passionem?

ITEM, Quare Apostolus circumcidit Ti- ITEM, Quare Apostolus circumcidit Ti- motheum, et non circumcidit Titum 3? motheum, et non circumcidit Titum 3?

ITEM quæritur, Utrum peccavit circum- ITEM quæritur, Utrum peccavit circum- cidendo Timotheum, cum ipse reprehen- cidendo Timotheum, cum ipse reprehen- derit Petrum, quod cogebat Gentes ju- derit Petrum, quod cogebat Gentes ju- daizare, et dixerit: Si circumcidamini, daizare, et dixerit: Si circumcidamini, Christus vobis nihil proderit ³ ? Christus vobis nihil proderit ³ ?

3 3

SOLUTIO. Dicendum, quod veritate ve- SOLUTIO. Dicendum, quod veritate ve- niente, cessavit umbra: sed veritas ve- niente, cessavit umbra: sed veritas ve- nit duobus modis, scilicet quoad osten- nit duobus modis, scilicet quoad osten- sionem Filii in carne, et tunc non statim sionem Filii in carne, et tunc non statim debuerunt cessare: venit etiam quoad debuerunt cessare: venit etiam quoad operationem salutis, et hoc factum est operationem salutis, et hoc factum est in passione, et tunc legalia mortua fue- in passione, et tunc legalia mortua fue- runt in se, licet non statim mortifera ob- runt in se, licet non statim mortifera ob- servantibus. servantibus.

Unde adhuc ulterius distinguendum Unde adhuc ulterius distinguendum est, quod aliud est esse mortuum, et est, quod aliud est esse mortuum, et aliud est esse mortiferum. Mortuum est, aliud est esse mortiferum. Mortuum est, quod ex se non confert salutem : morti- quod ex se non confert salutem : morti- ferum est, quod facienti fert mortem ferum est, quod facienti fert mortem æternam, et hoc fecerunt legalia, post- æternam, et hoc fecerunt legalia, post- quam divulgatum est Evangelium, et quam divulgatum est Evangelium, et exivit sonus Apostolorum in omnem exivit sonus Apostolorum in omnem terram. Et hoc iterum fit duobus mo- terram. Et hoc iterum fit duobus mo- dis, scilicet per auditum prædicationis, dis, scilicet per auditum prædicationis, et per decursum temporis per auditum et per decursum temporis per auditum prædicationis, sicut apud illos qui au- prædicationis, sicut apud illos qui au-

1 et seq. 1 et seq.

1 Cf. Act. XV, 1 Cf. Act. XV, 2 Ad Galat. II, 3. 2 Ad Galat. II, 3.

3 Ad Galat. v, 2, et sæpe in hoc cap. 3 Ad Galat. v, 2, et sæpe in hoc cap.

diverunt Apostolos: per decursum tem- diverunt Apostolos: per decursum tem- poris, sicut apud nos est modo, etiamsi poris, sicut apud nos est modo, etiamsi non audivissemus prædicationem verbi non audivissemus prædicationem verbi Dei quia non esset rationabile, quod Dei quia non esset rationabile, quod Deus populo projecto et statu veteris Deus populo projecto et statu veteris legis, curam mundi reliquisset ita diu. legis, curam mundi reliquisset ita diu.

DICENDUM ergo ad primum, quod Chri- A 1 DICENDUM ergo ad primum, quod Chri- A 1 stus ante passionem (ut vult Magister stus ante passionem (ut vult Magister Hugo) ritum baptismi familiari suo Nico- Hugo) ritum baptismi familiari suo Nico- demo ut consilium revelavit. Unde ante demo ut consilium revelavit. Unde ante passionem non fuit baptismus nisi consi- passionem non fuit baptismus nisi consi- lium : qui tamen omnibus eum accipien- lium : qui tamen omnibus eum accipien- tibus valuit in medicinam, et ideo quia tibus valuit in medicinam, et ideo quia fuit in consilium, cum eo efficax cucurrit fuit in consilium, cum eo efficax cucurrit circumcisio. Sed post passionem soluto circumcisio. Sed post passionem soluto pretio universalitatis, fuit in præceptum, pretio universalitatis, fuit in præceptum, præcipue post tempus resurrectionis præcipue post tempus resurrectionis postquam dictum est: Docete omnes postquam dictum est: Docete omnes gentes, baptizantes eos, etc. 5 : et tunc gentes, baptizantes eos, etc. 5 : et tunc circumcisio mortua est, sed cum honore circumcisio mortua est, sed cum honore ad tumulum deferenda : sed spem po- ad tumulum deferenda : sed spem po- nentibus in ea non omnibus fuit morti- nentibus in ea non omnibus fuit morti- fera, nisi quibus determinatum est tem- fera, nisi quibus determinatum est tem- pus passionis vel auditu prædicationis, pus passionis vel auditu prædicationis, vel consideratione status temporis illis vel consideratione status temporis illis enim si spem posuerunt, fuit mortifera : enim si spem posuerunt, fuit mortifera : qui autem spem non ponebant, sed ex qui autem spem non ponebant, sed ex dispensatione Apostolorum propter scan- dispensatione Apostolorum propter scan- dalum Judæorum, et ne ut sacrilega vi- dalum Judæorum, et ne ut sacrilega vi- deretur abjicienda, ad tempus in ritu deretur abjicienda, ad tempus in ritu permanserunt, non fuit mortifera, sed permanserunt, non fuit mortifera, sed

mortua. mortua.

AD ALIUD dicendum, quod duo erant AD ALIUD dicendum, quod duo erant ante passionem ad idem non eodem mo- ante passionem ad idem non eodem mo- do unum in consilium ut inchoandum, do unum in consilium ut inchoandum, et aliud in præceptum ut terminan- et aliud in præceptum ut terminan- dum. dum.

AD ALIUD dicendum, quod illa ratio AD ALIUD dicendum, quod illa ratio tenet ex quo determinata et præcepta est tenet ex quo determinata et præcepta est perfectio baptismatis, et ante non. perfectio baptismatis, et ante non.

AD ALIUD dicendum, quod secundum AD ALIUD dicendum, quod secundum quosdam eadem ratio est de omnibus quosdam eadem ratio est de omnibus legalibus: secundum alios tamen præci- legalibus: secundum alios tamen præci- pue circumcisio quoad tempus cucurrit, pue circumcisio quoad tempus cucurrit, quia illa solum erat in remedium origi- quia illa solum erat in remedium origi-

* Psal. xviii, 5: In omnem terram exivit sonus * Psal. xviii, 5: In omnem terram exivit sonus

eorum. eorum.

5 Matth. XXVIII, 19. 5 Matth. XXVIII, 19.

Ad Ad

Ad Ad

IN IV SENTENT. DIST. III, M, ART. 7. IN IV SENTENT. DIST. III, M, ART. 7.

77 77

.d quæst. 1. .d quæst. 1.

nalis et secundum illos non est simile nalis et secundum illos non est simile de agno et de circumcisione. de agno et de circumcisione.

AD ALIUD dicendum, quod Apostolus AD ALIUD dicendum, quod Apostolus circumcidit Timotheum, dictis de causis, circumcidit Timotheum, dictis de causis, quia non spem ponens in circumcisione, quia non spem ponens in circumcisione, sed potius quia filius fuit mulieris Judææ, sed potius quia filius fuit mulieris Judææ, patre gentili, et præficere eum volebat patre gentili, et præficere eum volebat Judæis habitantibus in illis locis: gen- Judæis habitantibus in illis locis: gen- tilem autem Titum non circumcidit, quia tilem autem Titum non circumcidit, quia Gentibus in Dalmatia habitantibus præ- Gentibus in Dalmatia habitantibus præ- ficiebatur. ficiebatur.

AD ALIUD dicendum, quod reprehen- Ad quæst. 2. AD ALIUD dicendum, quod reprehen- Ad quæst. 2. dit Petrum, quia suum factum fuit co- dit Petrum, quia suum factum fuit co- ram infirmis, qui credebant spem esse ram infirmis, qui credebant spem esse ponendam in legalibus, qualis non fuit ponendam in legalibus, qualis non fuit Timotheus. Timotheus.

AD IDEM dicendum, quod Galatis jam Ad quæst. 3. AD IDEM dicendum, quod Galatis jam Ad quæst. 3. erat prædicatum de Christo, et recepe- erat prædicatum de Christo, et recepe- rant, et postea aversi sunt ad fidem cir- rant, et postea aversi sunt ad fidem cir- cumcisionis, et ideo erat eis mortifera. cumcisionis, et ideo erat eis mortifera.

M. Quæritur, An baptismus aperuit cœlum, quod non aperuit circumcisio ? M. Quæritur, An baptismus aperuit cœlum, quod non aperuit circumcisio ?

i i

Si quæritur, Utrum baptismus aperuit coelum, quod non aperuit circum- Si quæritur, Utrum baptismus aperuit coelum, quod non aperuit circum- cisio? Dicimus, quia nec baptismus, nec circumcisio regni nobis aditum cisio? Dicimus, quia nec baptismus, nec circumcisio regni nobis aditum aperuit, sed hostia Salvatoris: quæ si tempore circumcisionis oblata aperuit, sed hostia Salvatoris: quæ si tempore circumcisionis oblata fuisset, illius temporis homines regnum intrassent. Res ergo hujus sacra- fuisset, illius temporis homines regnum intrassent. Res ergo hujus sacra- menti justificatio est. menti justificatio est.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An baptismus aperuit cœlum ? An baptismus aperuit cœlum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, « Si quæritur, Utrum baptismus ibi, « Si quæritur, Utrum baptismus aperuit cœlum, etc. » aperuit cœlum, etc. »

baptismus januam regni cœlestis ape- baptismus januam regni cœlestis ape- ruerit. ruerit.

2. Item, Matth. 1, 17 super illud: 2. Item, Matth. 1, 17 super illud: Et ecce vox de cœlis, etc., dicit Glossa: Et ecce vox de cœlis, etc., dicit Glossa: « Flammam vibrantem quæ viam para- « Flammam vibrantem quæ viam para- disi prohibuit, aqua baptismi exstinxit. >> disi prohibuit, aqua baptismi exstinxit. >>

3. Item, Luc. III, 21, super illud: 3. Item, Luc. III, 21, super illud: Jesu baptizato et orante, apertum est Jesu baptizato et orante, apertum est cælum, dicit Glossa Bedæ : « Dum aquas cælum, dicit Glossa Bedæ : « Dum aquas Jordanis Salvator subiit, nobis januam Jordanis Salvator subiit, nobis januam coeli pandit : dum caro innoxia frigenti- coeli pandit : dum caro innoxia frigenti- bus aquis tangitur, opposita nobis quon- bus aquis tangitur, opposita nobis quon-

Et quæruntur hic duo, scilicet quid dam romphæa exstinguitur. » Et quæruntur hic duo, scilicet quid dam romphæa exstinguitur. » coelum aperuit ? coelum aperuit ?

1. Supra enim, distinctione 1, dixit Be- 1. Supra enim, distinctione 1, dixit Be- da, « Fuit tamen illa, etc. » Et excipit da, « Fuit tamen illa, etc. » Et excipit dicens: « Excepto quod januam regni dicens: « Excepto quod januam regni « cœlestis non aperuit. » Ergo si illa ex- « cœlestis non aperuit. » Ergo si illa ex- ceptio bona quæ distinguit inter effectum ceptio bona quæ distinguit inter effectum circumcisionis et baptismi, videtur quod circumcisionis et baptismi, videtur quod

4. Item, Marc. 1, 10: Et statim as- 4. Item, Marc. 1, 10: Et statim as- cendens de aqua, etc., dicit Beda, quod cendens de aqua, etc., dicit Beda, quod «< virtute baptismatis aperiuntur cœli. » «< virtute baptismatis aperiuntur cœli. » SI AUTEM hoc concedatur, contrarium SI AUTEM hoc concedatur, contrarium hic dicitur in Littera. hic dicitur in Littera.

Item, Ad Coloss. 1, 20: Pacificans... Item, Ad Coloss. 1, 20: Pacificans... sive quæ in terris, sive quæ in cœlis sunt. sive quæ in terris, sive quæ in cœlis sunt.

Sed contra. Sed contra.

Quæst. Quæst.

78 78

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Ibi Augustinus in originali sic dicit: Ibi Augustinus in originali sic dicit: « Qua hora sanguis redemptionis Christi « Qua hora sanguis redemptionis Christi de latere ejus pendentis exivit, dimissum de latere ejus pendentis exivit, dimissum est peccatum Adæ, et tunc patuit introi- est peccatum Adæ, et tunc patuit introi- tus in regnum coelorum. » Sed videtur tus in regnum coelorum. » Sed videtur iterum hoc per hoc quod dixit latroni, iterum hoc per hoc quod dixit latroni, Luc. XXIII, 43: Amen dico tibi, hodie Luc. XXIII, 43: Amen dico tibi, hodie mecum eris in Paradiso. mecum eris in Paradiso.

SED CONTRA videtur quod in resurre- SED CONTRA videtur quod in resurre- ctione quia ita dicitur in oratione pa- ctione quia ita dicitur in oratione pa- schali: : «< Deus qui hodierna die per Uni- schali: : «< Deus qui hodierna die per Uni- genitum tuum æternitatis nobis aditum genitum tuum æternitatis nobis aditum devicta morte reserasti, etc. » devicta morte reserasti, etc. »

Item videtur, quod ascensio: quia Item videtur, quod ascensio: quia tunc ascendit pandens iter ante eos, ut tunc ascendit pandens iter ante eos, ut prædixerat Prophetia 1. prædixerat Prophetia 1.

ULTERIUS quæritur de secundo, quid ULTERIUS quæritur de secundo, quid vocetur hic janua? Sed hoc supra deter- vocetur hic janua? Sed hoc supra deter- minatum est. minatum est.

1 Mich. 11, 3 Ascendet pandens iter ante eos. 1 Mich. 11, 3 Ascendet pandens iter ante eos.

SOLUTIO. Dicendum, quod omnia hæc SOLUTIO. Dicendum, quod omnia hæc quodammodo aperuerunt differenter : quodammodo aperuerunt differenter : quia baptismus quoad solutionem reatus quia baptismus quoad solutionem reatus impedientis et culpæ ex parte nostra: impedientis et culpæ ex parte nostra: passio autem quoad solutionem pretii passio autem quoad solutionem pretii quod statutum erat solvendum ex decre- quod statutum erat solvendum ex decre- to Patris resurrectio autem quoad ad- to Patris resurrectio autem quoad ad- eptionem gloriæ in capite, quæ arrha est eptionem gloriæ in capite, quæ arrha est adipiscendæ gloriæ in membris: sed adipiscendæ gloriæ in membris: sed ascensio quoad ingressum in cœlum, ascensio quoad ingressum in cœlum, quæ determinat locum congruum beati- quæ determinat locum congruum beati- tudini. tudini.

: :

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

Solutio Solutio

AD ALIUD quod ulterius quæritur, Ad quæ AD ALIUD quod ulterius quæritur, Ad quæ Quid vocetur janua ? Quid vocetur janua ?

Dicendum, quod repagulum reatus Dicendum, quod repagulum reatus ex parte nostra, et statutum debitum ex ex parte nostra, et statutum debitum ex parte statuti decreti Dei. Alii tamen ali- parte statuti decreti Dei. Alii tamen ali- ter dicunt, sed non est vis. ter dicunt, sed non est vis.

IN IV SENTENT. DIST. IV, IN IV SENTENT. DIST. IV,

A. A.

DISTINCTIO IV. DISTINCTIO IV.

De baptismo per comparationem ad recipientes. De baptismo per comparationem ad recipientes.

A. Quod alii suscipiunt sacramentum et rem, alii sacramentum et non rem, A. Quod alii suscipiunt sacramentum et rem, alii sacramentum et non rem,

rem et non sacramentum. rem et non sacramentum.

alii alii

Hic dicendum est aliquos suscipere sacramentum et rem sacramenti, Hic dicendum est aliquos suscipere sacramentum et rem sacramenti, aliquos sacramentum et non rem, aliquos rem et non sacramentum. Sa- aliquos sacramentum et non rem, aliquos rem et non sacramentum. Sa- cramentum et rem simul suscipiunt omnes parvuli, qui in baptismo ab cramentum et rem simul suscipiunt omnes parvuli, qui in baptismo ab originali mundantur peccato quamvis quidam diffiteantur illis qui per- originali mundantur peccato quamvis quidam diffiteantur illis qui per- ituri sunt parvulis, in baptismo dimitti peccata, innitentes illi verbo Au- ituri sunt parvulis, in baptismo dimitti peccata, innitentes illi verbo Au- gustini Sacramenta in solis electis efficiunt quod figurant': non intelli- gustini Sacramenta in solis electis efficiunt quod figurant': non intelli- gentes illud ita esse accipiendum, quia cum in aliis efficiunt sacramenta gentes illud ita esse accipiendum, quia cum in aliis efficiunt sacramenta remissionem, non hoc eis faciunt ad salutem, sed solis electis. Nam quod remissionem, non hoc eis faciunt ad salutem, sed solis electis. Nam quod omnibus parvulis in baptismo remittatur peccatum per baptismum, Augu- omnibus parvulis in baptismo remittatur peccatum per baptismum, Augu- stinus evidenter dicit: A parvulo, inquit, recenter nato usque ad decrepi- stinus evidenter dicit: A parvulo, inquit, recenter nato usque ad decrepi- tum senem, sicut nullus prohibetur a baptismo, ita nullus est qui non tum senem, sicut nullus prohibetur a baptismo, ita nullus est qui non peccato moriatur in baptismo: sed parvuli tantum originali, majores vero. peccato moriatur in baptismo: sed parvuli tantum originali, majores vero. etiam omnibus quæ male vivendo addiderunt ad illud quod nascendo etiam omnibus quæ male vivendo addiderunt ad illud quod nascendo traxerunt, nisi enormitas vitæ impediat, id est, fictio 2. Adulti quoque qui traxerunt, nisi enormitas vitæ impediat, id est, fictio 2. Adulti quoque qui cum fide baptizantur, sacramentum et rem suscipiunt. cum fide baptizantur, sacramentum et rem suscipiunt.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Hic dicendum est aliquos suscipere « Hic dicendum est aliquos suscipere sacramentum, etc. » sacramentum, etc. »

1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Baptismo parvulo- 1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Baptismo parvulo- rum, eap. 2. rum, eap. 2.

Hic agitur de baptismo ex parte sus- Hic agitur de baptismo ex parte sus- cipientis. cipientis.

Et ponitur hic quæstio triformis, et Et ponitur hic quæstio triformis, et subjunguntur dubia orta ex illis. subjunguntur dubia orta ex illis.

Prima pars quæstionis est de illis qui Prima pars quæstionis est de illis qui suscipiunt rem et sacramentum. Secun- suscipiunt rem et sacramentum. Secun- da est de his qui suscipiunt sacramen- da est de his qui suscipiunt sacramen-

2 IDEM, In Enchiridion, cap. 43. 2 IDEM, In Enchiridion, cap. 43.

79 79

79. 79.

80 80

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tum et non rem, ibi, B, « Qui vero sine tum et non rem, ibi, B, « Qui vero sine fide accedunt, etc. » Tertia est de his fide accedunt, etc. » Tertia est de his qui suscipiunt rem et non sacramentum, qui suscipiunt rem et non sacramentum, ibi, C, « Sunt et alii, ut supra posui- ibi, C, « Sunt et alii, ut supra posui- mus, etc. » mus, etc. »

Quæstiones autem ex his consequen- Quæstiones autem ex his consequen- tes sunt quatuor: quarum prima est, tes sunt quatuor: quarum prima est, Quid suscipiunt jam justi ad baptismum Quid suscipiunt jam justi ad baptismum accedentes? quam tractat, ibi, F, § 1 : accedentes? quam tractat, ibi, F, § 1 : « Solet etiam quæri de illis qui jam san- « Solet etiam quæri de illis qui jam san- ctificati, etc. » Secunda est, cur poena- ctificati, etc. » Secunda est, cur poena- litas non tollitur in baptismo, sicut om- litas non tollitur in baptismo, sicut om- nis culpa ? ibi, F, § 2: « Cum vero in nis culpa ? ibi, F, § 2: « Cum vero in baptismo peccatum deleatur, et satisfa- baptismo peccatum deleatur, et satisfa- ctio exterior, etc. » Tertia est, ibi, G, ctio exterior, etc. » Tertia est, ibi, G, « Si quæritur. Cujus rei sit baptismus, « Si quæritur. Cujus rei sit baptismus, etc. » Ultima est, Quid parvuli accipiant etc. » Ultima est, Quid parvuli accipiant in baptismo, utrum gratiam tantum, vel in baptismo, utrum gratiam tantum, vel virtutem tantum, vel utrumque? ibi, virtutem tantum, vel utrumque? ibi, « Solet etiam quæri, Si parvulis in « Solet etiam quæri, Si parvulis in baptismo, etc. » baptismo, etc. »

Et hæc omnia prolixe determinantur Et hæc omnia prolixe determinantur et bene in Littera: et ideo quæstiones et bene in Littera: et ideo quæstiones hic sunt succinctæ. hic sunt succinctæ.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An in parvulis qui recipiunt rem et sa- An in parvulis qui recipiunt rem et sa- cramentum, sit æqualis effectus bap- cramentum, sit æqualis effectus bap-

tismi? tismi?

Quæritur tamen primo circa primaṁ Quæritur tamen primo circa primaṁ partem quæstionis, Utrum in parvulis partem quæstionis, Utrum in parvulis qui recipiunt rem et sacramentum, sit ef- qui recipiunt rem et sacramentum, sit ef- fectus baptismi æqualis ? fectus baptismi æqualis ?

Et videtur quod sic: quia Et videtur quod sic: quia

1. Dicit Philosophus, « Causa una eo- 1. Dicit Philosophus, « Causa una eo- dem modo se habens, facit unum : » sed dem modo se habens, facit unum : » sed baptismus est causa una, et eodem modo baptismus est causa una, et eodem modo se habens ergo facit unum. se habens ergo facit unum.

2. Item, Una passio Christi operatur in 2. Item, Una passio Christi operatur in baptismo, sive suscipiatur ab hoc, sive ab baptismo, sive suscipiatur ab hoc, sive ab illo ergo videtur, quod æqualiter. illo ergo videtur, quod æqualiter.

3. Item, Fides aliena operatur in om- 3. Item, Fides aliena operatur in om-

nibus parvulis ad justificationem: ergo nibus parvulis ad justificationem: ergo videtur, quod æqualiter. videtur, quod æqualiter.

SED CONTRA hoc videtur esse, quod SED CONTRA hoc videtur esse, quod 1. Secundum naturalia, Angeli gratui- 1. Secundum naturalia, Angeli gratui- ta etiam differenter acceperint, ut dicit ta etiam differenter acceperint, ut dicit Magister in libro II Sententiarum : ergo Magister in libro II Sententiarum : ergo videtur, quod similiter et parvuli: ergo videtur, quod similiter et parvuli: ergo non receperunt æqualem gratiam. non receperunt æqualem gratiam.

2. Item, Nos videmus cum adolescunt, 2. Item, Nos videmus cum adolescunt, quod non æqualiter dispositi sunt ad ac- quod non æqualiter dispositi sunt ad ac- tus. Cum ergo actus sint ex habitibus, tus. Cum ergo actus sint ex habitibus, videtur quod nec habitus æqualiter ac- videtur quod nec habitus æqualiter ac- ceperunt. ceperunt.

3. Item, Quidam accipiunt gratiam 3. Item, Quidam accipiunt gratiam finaliter in baptismo: alii autem non, ut finaliter in baptismo: alii autem non, ut præsciti: ergo videtur, quod inæqualis præsciti: ergo videtur, quod inæqualis sit effectus baptismi in omnibus parvu- sit effectus baptismi in omnibus parvu-

lis. lis.

SOLUTIO. Dicendum, quod æqualis est SOLUTIO. Dicendum, quod æqualis est effectus baptismi in omnibus parvulis, ut effectus baptismi in omnibus parvulis, ut probant primæ objectiones: sed non probant primæ objectiones: sed non sic se habet in adultis, ut infra probabi- sic se habet in adultis, ut infra probabi-

tur. tur.

Sed cont Sed cont

Solutic Solutic

AD PRIMUM autem quod contra objici- Adobjec AD PRIMUM autem quod contra objici- Adobjec tur, dicendum quod non est simile de tur, dicendum quod non est simile de Angelis: quia illi multorum judicio se- Angelis: quia illi multorum judicio se- cundum differentiam ordinum differunt cundum differentiam ordinum differunt specie, sed parvuli sunt in specie una: specie, sed parvuli sunt in specie una: nec hominibus datur quantitas gratiæ, nec hominibus datur quantitas gratiæ, secundum proportionem naturalium, sed secundum proportionem naturalium, sed potius secundum modum præparationis, potius secundum modum præparationis, et hic æqualis est cum parvulis, quia non et hic æqualis est cum parvulis, quia non habent præparationem nisi ex merito habent præparationem nisi ex merito Christi, et illa æqualiter exhibetur omni- Christi, et illa æqualiter exhibetur omni- bus. bus.

AD ALIUD dicendum, quod differens Adobjec AD ALIUD dicendum, quod differens Adobjec usus est, non ex difformitate habitus, usus est, non ex difformitate habitus, sed potius ex difformitate liberi arbitrii. sed potius ex difformitate liberi arbitrii.

AD ALIUD dicendum, quod finalem ha- Adobje AD ALIUD dicendum, quod finalem ha- Adobje bere gratiam, vel secundum præsentem bere gratiam, vel secundum præsentem justitiam non dicunt gratiæ quantitatem, justitiam non dicunt gratiæ quantitatem, sed qualitatem : et ideo in illo argumento sed qualitatem : et ideo in illo argumento mutatur quid in quale. mutatur quid in quale.

IN IV SENTENT. DIST. IV, B. IN IV SENTENT. DIST. IV, B.

81 81

B. De ficte accedentibus. B. De ficte accedentibus.

Qui vero sine fide vel ficte accedunt, sacramentum, non rem, suscipiunt. Qui vero sine fide vel ficte accedunt, sacramentum, non rem, suscipiunt. Unde Hieronymus : Sunt lavacra gentilium, hæreticorum: sed non lavant Unde Hieronymus : Sunt lavacra gentilium, hæreticorum: sed non lavant ad salutem. In Ecclesia etiam qui non plena fide accipiunt baptisma, non ad salutem. In Ecclesia etiam qui non plena fide accipiunt baptisma, non spiritum, sed aquam suscipiunt. Augustinus etiam ait: Judæis omnibus spiritum, sed aquam suscipiunt. Augustinus etiam ait: Judæis omnibus communia erant sacramenta, sed non communis omnibus erat gratia, communia erant sacramenta, sed non communis omnibus erat gratia, quæ est virtus sacramentorum : ita et nunc communis est baptismus omni- quæ est virtus sacramentorum : ita et nunc communis est baptismus omni- bus baptizatis, sed non virtus baptismi, id est, ipsa gratia. Item, Omnis bus baptizatis, sed non virtus baptismi, id est, ipsa gratia. Item, Omnis qui jam suæ voluntatis arbiter constitutus est, cum accedit ad sacramen- qui jam suæ voluntatis arbiter constitutus est, cum accedit ad sacramen- tum fidelium, nisi poeniteat eum veteris vitæ, novam non potest inchoare. tum fidelium, nisi poeniteat eum veteris vitæ, novam non potest inchoare. Ab hac pœnitentia, cum baptizantur, soli parvuli immunes sunt ². His Ab hac pœnitentia, cum baptizantur, soli parvuli immunes sunt ². His aliisque testimoniis aperte ostenditur, adultis sine fide et poenitentia vera aliisque testimoniis aperte ostenditur, adultis sine fide et poenitentia vera in baptismo non conferri gratiam remissionis : quia nec parvulis sine fide in baptismo non conferri gratiam remissionis : quia nec parvulis sine fide aliena, qui propriam habere nequeunt, datur in baptismo remissio. Si aliena, qui propriam habere nequeunt, datur in baptismo remissio. Si quis ergo ficte accedit, non habens veram cordis contritionem, sacramen- quis ergo ficte accedit, non habens veram cordis contritionem, sacramen- tum sine re accipit. Videtur tamen Augustinus 3 dicere, quod etiam ficte tum sine re accipit. Videtur tamen Augustinus 3 dicere, quod etiam ficte accedenti, qui etiam habet odium fraternum, in ipso momento quo accedenti, qui etiam habet odium fraternum, in ipso momento quo baptizatur, omnia condonentur peccata, et post baptismum mox redeant. baptizatur, omnia condonentur peccata, et post baptismum mox redeant. Sed non hoc asserendo dicit, imo hanc opinionem et præmissam senten- Sed non hoc asserendo dicit, imo hanc opinionem et præmissam senten- tiam conferendo: ait enim sic: His qui ficto corde baptizantur, aut peccata tiam conferendo: ait enim sic: His qui ficto corde baptizantur, aut peccata nullatenus dimittuntur: quia Spiritus sanctus disciplinæ effugiet fictum : nullatenus dimittuntur: quia Spiritus sanctus disciplinæ effugiet fictum : aut in ipso temporis puncto per vim sacramenti dimissa, iterum per fictio- aut in ipso temporis puncto per vim sacramenti dimissa, iterum per fictio- nem replicantur: ut etiam illud verum sit, Quicumque in Christo baptizati nem replicantur: ut etiam illud verum sit, Quicumque in Christo baptizati estis, etc. *, et illud, Spiritus sanctus disciplinæ effugiet fictum 5 : ut induat estis, etc. *, et illud, Spiritus sanctus disciplinæ effugiet fictum 5 : ut induat eum Christum sanctitas baptismi, et exuat eum Christum pernicies fictio- eum Christum sanctitas baptismi, et exuat eum Christum pernicies fictio- nis. Nam redire dimissa peccata ubi fraterna charitas non est, aperte nis. Nam redire dimissa peccata ubi fraterna charitas non est, aperte Dominus docet etiam in illo servo, a quo dominus dimissum debitum Dominus docet etiam in illo servo, a quo dominus dimissum debitum

2 S. HIERONYMUS, Ad cap. xvi Ezechiel. 2 S. HIERONYMUS, Ad cap. xvi Ezechiel.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. de poenit. medicina, cap. 2, et ponitur de consec. dist. IV, cap. Omnis qui. 2 S. AUGUSTINUS, Lib. de poenit. medicina, cap. 2, et ponitur de consec. dist. IV, cap. Omnis qui. (Nota ed. Lugd.) (Nota ed. Lugd.)

³ IDEM, Lib. I de Baptismo contra Donatistas, cap. 12. De consec. dist. IV, cap. Quomodo Deus ³ IDEM, Lib. I de Baptismo contra Donatistas, cap. 12. De consec. dist. IV, cap. Quomodo Deus (Nota ed. Lugd.).. (Nota ed. Lugd.)..

+ Ad Galat. 111, 27. + Ad Galat. 111, 27.

5 Sapient. 1, 5. 5 Sapient. 1, 5.

ΧΧΙΧ ΧΧΙΧ

6 6

82 82

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

petiit, quia ille conservo dimittere noluit. Sic non impeditur baptismi petiit, quia ille conservo dimittere noluit. Sic non impeditur baptismi gratia quo minus omnia peccata dimittantur, etiamsi fraternum odium in gratia quo minus omnia peccata dimittantur, etiamsi fraternum odium in ejus cui dimittuntur, animo perseverat. Solvitur enim hesternus dies, et ejus cui dimittuntur, animo perseverat. Solvitur enim hesternus dies, et quidquid superest : et solvitur etiam ipsa hora momentumque ante quidquid superest : et solvitur etiam ipsa hora momentumque ante baptismum, et in baptismo. Deinceps autem continuo reus incipit esse non baptismum, et in baptismo. Deinceps autem continuo reus incipit esse non solum consequentium, sed etiam præteritorum dierum, horarum, momen- solum consequentium, sed etiam præteritorum dierum, horarum, momen- torum, redeuntibus omnibus quæ dimissa sunt. Hoc autem, ut prædiximus, torum, redeuntibus omnibus quæ dimissa sunt. Hoc autem, ut prædiximus, non sub assertione dixit: quod ostenditur ex eo quod ait in eodem libro non sub assertione dixit: quod ostenditur ex eo quod ait in eodem libro sic Si ad baptismum fictus accedit, dimissa sunt ei peccata, aut non sunt sic Si ad baptismum fictus accedit, dimissa sunt ei peccata, aut non sunt dimissa eligant quod voluerint 2. Ecce aperte cernis, si tamen attendis, id dimissa eligant quod voluerint 2. Ecce aperte cernis, si tamen attendis, id dixisse Augustinum non asserendo, sed quærendo, et aliorum opinionem dixisse Augustinum non asserendo, sed quærendo, et aliorum opinionem referendo. Idem enim ait : Tunc valere incipit ad salutem baptismus, cum referendo. Idem enim ait : Tunc valere incipit ad salutem baptismus, cum illa fictio veraci confessione recesserit: quæ corde in malitia perseverante, illa fictio veraci confessione recesserit: quæ corde in malitia perseverante, peccatorum ablutionem non sinebat fieri. Non ergo ficte accedenti peccata peccatorum ablutionem non sinebat fieri. Non ergo ficte accedenti peccata dimittuntur. dimittuntur.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Quid sit fictio ? Quid sit fictio ?

Deinde quæritur de secundo quod tan- Deinde quæritur de secundo quod tan- git, ibi, B, « Qui vero sine fide vel ficte git, ibi, B, « Qui vero sine fide vel ficte accedunt, etc. »> accedunt, etc. »>

sacramento: ergo videtur, quod ille non sacramento: ergo videtur, quod ille non suscipit. suscipit.

2. Item, Baptismus est sacramentum 2. Item, Baptismus est sacramentum fidei ergo videtur, quod contrarium fidei fidei ergo videtur, quod contrarium fidei sit contrarium sacramento: sed discre- sit contrarium sacramento: sed discre- dentia est contraria fidei: ergo contra- dentia est contraria fidei: ergo contra- riatur sacramento: ergo nihil suscipit riatur sacramento: ergo nihil suscipit qui non credit. qui non credit.

3. Item, Cum multi sint articuli fidei, 3. Item, Cum multi sint articuli fidei, potest aliquis non credere unum, et cre- potest aliquis non credere unum, et cre- dere alium: ut non credens resurrectio- dere alium: ut non credens resurrectio- nem, potest credere baptismum : et nem, potest credere baptismum : et

Et hic quæruntur tria, quorum pri- quæritur, Utrum ille suscipiat baptis- Et hic quæruntur tria, quorum pri- quæritur, Utrum ille suscipiat baptis- mum est, Quid sit fictio ? mum est, Quid sit fictio ?

Secundo, Secundo,

mum? mum?

Qualiter impedit baptis- Qualiter impedit baptis-

mum ? mum ?

Et videtur, quod sic: quia iste intendit Et videtur, quod sic: quia iste intendit suscipere quod exhibet Ecclesia: ergo suscipere quod exhibet Ecclesia: ergo

Tertio, Qualiter redit effectus baptismi videtur, quod suscipiet illud. Tertio, Qualiter redit effectus baptismi videtur, quod suscipiet illud. cessante fictione ? cessante fictione ?

AD PRIMUM proceditur sic: AD PRIMUM proceditur sic:

1. Fictus est (ut dicit Augustinus) qui 1. Fictus est (ut dicit Augustinus) qui non credit, vel indevotus accedit, vel qui non credit, vel indevotus accedit, vel qui aliter celebrat sacramentum quam insti- aliter celebrat sacramentum quam insti- tutum est, vel qui contemnit suscipere: tutum est, vel qui contemnit suscipere: qui autem non credit, ille non se subjicit qui autem non credit, ille non se subjicit

1 Cf. Matth. xvIIi, 23 et seq. 1 Cf. Matth. xvIIi, 23 et seq.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Baptismo contra 2 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Baptismo contra

SED CONTRA: SED CONTRA:

Sapient. 1, 5 Spiritus sanctus disci- Sapient. 1, 5 Spiritus sanctus disci- plinæ effugiet fictum : ergo Spiritus plinæ effugiet fictum : ergo Spiritus sanctus nihil operatur in baptismo: ergo sanctus nihil operatur in baptismo: ergo nihil suscipit. nihil suscipit.

Sed Sed

ULTERIUS quæritur de secundo modo, Que ULTERIUS quæritur de secundo modo, Que qui dicitur indevotio. Devotio enim est qui dicitur indevotio. Devotio enim est

Donatistas, in initio cap. 12. De consec. dist. IV, Donatistas, in initio cap. 12. De consec. dist. IV, cap. Ostenditur illos (Nota ed. Lugd.) cap. Ostenditur illos (Nota ed. Lugd.)

est. 2. est. 2.

est. 3. est. 3.

blutio. blutio. nest. 3. nest. 3.

Ad 1. Ad 1.

IN IV SENTENT. DIST. IV, B, ART. 2. IN IV SENTENT. DIST. IV, B, ART. 2.

quidam fervor animi in compunctione quidam fervor animi in compunctione peccatorum, vel amore charitatis, ut di- peccatorum, vel amore charitatis, ut di- cit Ambrosius super Epistolam ad Ro- cit Ambrosius super Epistolam ad Ro- manos: sed multi sunt qui non ita acce- manos: sed multi sunt qui non ita acce- dunt ad baptismum: ergo videtur, quod dunt ad baptismum: ergo videtur, quod multi sunt qui non habent affectum mor- multi sunt qui non habent affectum mor- talis peccati, qui tamen ficti sunt: et hoc talis peccati, qui tamen ficti sunt: et hoc nullus dicit. nullus dicit.

ULTERIUS quæritur de tertio modo ULTERIUS quæritur de tertio modo

ficto: ficto:

1. Qui enim aliter celebrat, non servat 1. Qui enim aliter celebrat, non servat formam sacramenti: ergo non recipit formam sacramenti: ergo non recipit sacramentum et in contrarium ejus di- sacramentum et in contrarium ejus di- citur in Littera. citur in Littera.

2. Item, Qui contemnit suscipere, non 2. Item, Qui contemnit suscipere, non videtur proprie dici fictus, sed aperte videtur proprie dici fictus, sed aperte malus quia fictus simulat ad minus. malus quia fictus simulat ad minus.

ULTERIUS quæritur de numero harum ULTERIUS quæritur de numero harum fictionum. fictionum.

SOLUTIO. Ad hoc ultimum primum re- SOLUTIO. Ad hoc ultimum primum re- spondeo, quod quadruplex fictio colligi - spondeo, quod quadruplex fictio colligi - tur a dictis Augustini tamen triplex fi- tur a dictis Augustini tamen triplex fi- ctio ponitur præcipue in suscipiente sa- ctio ponitur præcipue in suscipiente sa- cramentum Eucharistiæ, sed per simile cramentum Eucharistiæ, sed per simile etiam est in suscipiente baptismum : et etiam est in suscipiente baptismum : et illa est aut ex parte dantis sacramentum, illa est aut ex parte dantis sacramentum, aut ex parte suscipientis. Vel aliter et aut ex parte suscipientis. Vel aliter et melius, aut ex parte ritus sive actus sa- melius, aut ex parte ritus sive actus sa- cramenti, aut ex parte operis operati cramenti, aut ex parte operis operati quod facit Ecclesia. Si primo modo, tunc quod facit Ecclesia. Si primo modo, tunc est qui aliter suscipit quam Ecclesia exer- est qui aliter suscipit quam Ecclesia exer- cet ritum, et hoc intelligo de eo qui deri- cet ritum, et hoc intelligo de eo qui deri- det ritum Ecclesiæ, et tamen intendit det ritum Ecclesiæ, et tamen intendit accipere quod facit Ecclesia, licet deri- accipere quod facit Ecclesia, licet deri- deat ille enim percipit sacramentum. deat ille enim percipit sacramentum. Si autem ex parte operis operati: tunc Si autem ex parte operis operati: tunc aut est secundum rationem, et tunc non aut est secundum rationem, et tunc non est non credens: aut secundum concu- est non credens: aut secundum concu- piscibilem, et tunc est indevotus piscibilem, et tunc est indevotus aut ex parte irascibilis, et tunc est con- aut ex parte irascibilis, et tunc est con- temnens. temnens.

: :

AD PRIMUM ergo dicendum, quod est AD PRIMUM ergo dicendum, quod est non credens, volens tamen suscipere id- non credens, volens tamen suscipere id- ipsum secundum quod videt facere Ec- ipsum secundum quod videt facere Ec- clesiam et ille est de quo loquitur Ma- clesiam et ille est de quo loquitur Ma- gister in Littera, quod suscipit sacra- gister in Littera, quod suscipit sacra-

83. 83.

mentum quoad characteris impressionem: mentum quoad characteris impressionem: si autem averteret eum infidelitas ut nol- si autem averteret eum infidelitas ut nol- let suscipere nec susciperet, tunc non es- let suscipere nec susciperet, tunc non es- set dubium, quod nihil susciperet. set dubium, quod nihil susciperet.

AD ALIUD dicendum, quod baptismus AD ALIUD dicendum, quod baptismus est sacramentum fidei quoad hoc quod est sacramentum fidei quoad hoc quod est fundamentum sacramentorum, sicut est fundamentum sacramentorum, sicut fides ædificii spiritualis in vita. Sed quod fides ædificii spiritualis in vita. Sed quod contrariatur fidei, dummodo intendat contrariatur fidei, dummodo intendat suscipere quod facit Ecclesia, non con- suscipere quod facit Ecclesia, non con- trariatur nisi gratiæ sacramentali, et trariatur nisi gratiæ sacramentali, et non characteri : et ideo suscipitur cha- non characteri : et ideo suscipitur cha-

racter. racter.

AD ALIUD dicendum, quod discreduli- AD ALIUD dicendum, quod discreduli- tas omnium articulorum impedit rem tas omnium articulorum impedit rem sacramenti, et si omnes simul discredat, sacramenti, et si omnes simul discredat, et tamen velit suscipere id secundum et tamen velit suscipere id secundum quod nihil credit facere Ecclesiam, ipse quod nihil credit facere Ecclesiam, ipse suscipit characterem. suscipit characterem.

AD ID quod quæritur de secunda fictio- AD ID quod quæritur de secunda fictio- ne, dicendum quod indevotus hic dicitur ne, dicendum quod indevotus hic dicitur a privatione habitus devotionis, et hoc a privatione habitus devotionis, et hoc est quando est in statu et effectu morta- est quando est in statu et effectu morta- lis peccati quia talis non recipit nisi lis peccati quia talis non recipit nisi characterem. characterem.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Adquæst 1. Adquæst 1.

Ad 1. Ad 1.

AD ALIUD dicendum, quod qui aliter Adquæst. 2. AD ALIUD dicendum, quod qui aliter Adquæst. 2. celebrat, si non servat formam, nihil ex- celebrat, si non servat formam, nihil ex- hibet sed hic principaliter accipitur ex hibet sed hic principaliter accipitur ex parte suscipientis, qui scilicet susceperit parte suscipientis, qui scilicet susceperit aliter quam Ecclesiæ ritus sit: suscipit aliter quam Ecclesiæ ritus sit: suscipit enim pro quadam abusione, tamen hoc enim pro quadam abusione, tamen hoc ipsum abusivum intendit suscipere, et ipsum abusivum intendit suscipere, et propter efficaciam sacramenti dicitur propter efficaciam sacramenti dicitur recipere characterem. recipere characterem.

AD ALIUD dicendum, quod est contem- AD ALIUD dicendum, quod est contem- ptus abjiciens opus, et est contemptus vi- ptus abjiciens opus, et est contemptus vi- lipendens tamquam vile, quod tamen fa- lipendens tamquam vile, quod tamen fa- cere intendit. Et primus quidem nihil cere intendit. Et primus quidem nihil suscipit, quia sacramento se non subdit: suscipit, quia sacramento se non subdit: secundus autem suscipit characterem. secundus autem suscipit characterem.

Ad 2. Ad 2.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

84 84

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

AD ALIUD dicendum, quod in parvulis AD ALIUD dicendum, quod in parvulis non est voluntas renitens, quin potius non est voluntas renitens, quin potius est ibi præparatio meriti Christi con- est ibi præparatio meriti Christi con- tra peccatum alienum, ut prius dictum tra peccatum alienum, ut prius dictum

est. est.

AD ALIUD dicendum, quod nihil prohi- AD ALIUD dicendum, quod nihil prohi-

An fictio possit impedire baptismum? bet propter adhærentiam venialis veniale An fictio possit impedire baptismum? bet propter adhærentiam venialis veniale

Secundo quæritur, Qualiter impedit Secundo quæritur, Qualiter impedit baptismum ? baptismum ?

Videtur enim, quod non possit impe- Videtur enim, quod non possit impe- dire: dire:

1. Fortius enim non impeditur a minus 1. Fortius enim non impeditur a minus forti gratia autem sacramentalis for- forti gratia autem sacramentalis for- tior est fictione, et omni peccato : er- tior est fictione, et omni peccato : er- go videtur, quod impedire non debeat, go videtur, quod impedire non debeat, nec possit. nec possit.

2. Præterea, Si peccatum impedit: 2. Præterea, Si peccatum impedit: tunc etiam peccatum originale in parvu- tunc etiam peccatum originale in parvu- lis videtur impedire posse et hoc non est lis videtur impedire posse et hoc non est

verum. verum.

3. Item, Peccata quædam venialia sunt 3. Item, Peccata quædam venialia sunt in adultis non baptizatis. Ponamus ergo, in adultis non baptizatis. Ponamus ergo, quod adultus aliquis nimis diligens uxo- quod adultus aliquis nimis diligens uxo- rem, vel parvulos, et plus quam Deum, rem, vel parvulos, et plus quam Deum, et tamen baptizetur: constat quod ille et tamen baptizetur: constat quod ille amorem illum in baptismo non amittat, amorem illum in baptismo non amittat, nec deponat ergo peccatum manet: er- nec deponat ergo peccatum manet: er- go videtur esse fictus: quia Deus aut ni- go videtur esse fictus: quia Deus aut ni- hil, aut totum indulget. hil, aut totum indulget.

SOLUTIO. Dicendum, quod fictio impe- SOLUTIO. Dicendum, quod fictio impe- dit ex eo quod ponit obicem Spiritui dit ex eo quod ponit obicem Spiritui sancto per dissensum actualem voluntatis sancto per dissensum actualem voluntatis ad effectum sacramenti : vult enim aliquid ad effectum sacramenti : vult enim aliquid quod non potest stare cum gratia sacra- quod non potest stare cum gratia sacra- mentali. mentali.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod pec- AD PRIMUM ergo dicendum, quod pec- catum de se est debile, sed cum volunta- catum de se est debile, sed cum volunta- te retinente gratiæ efficitur forte ad im- te retinente gratiæ efficitur forte ad im- pediendum gratiam : quia qui creavit te pediendum gratiam : quia qui creavit te sine te, non justificabit te sine te : non sine te, non justificabit te sine te : non enim vult malitiam Deus, ut dicit Dama- enim vult malitiam Deus, ut dicit Dama- scenus, nec compellit virtutem, quia jam scenus, nec compellit virtutem, quia jam sorderet laus boni, si etiam contra volun- sorderet laus boni, si etiam contra volun- tatem daretur. tatem daretur.

Sapient. 1, 5. Sapient. 1, 5.

peccatum manere: quia hoc non facit peccatum manere: quia hoc non facit fictionem : quia nec in eadem parte est fictionem : quia nec in eadem parte est cum gratia, nec etiam gratiæ contraria- cum gratia, nec etiam gratiæ contraria- tur et ideo tota venia habetur, et tota tur et ideo tota venia habetur, et tota sanctitas etiam non habita remissione sanctitas etiam non habita remissione venialis. venialis.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Qualiter redeat effectus baptismi ces- Qualiter redeat effectus baptismi ces- sante fictione ? sante fictione ?

Tertio quæritur, Qualiter redit effectus Tertio quæritur, Qualiter redit effectus baptismi cessante fictione? baptismi cessante fictione?

Quia videtur, quod non redeat: Quia videtur, quod non redeat:

1. Opera enim mortua non vivifican- 1. Opera enim mortua non vivifican- tur : opera autem in mortali peccato tur : opera autem in mortali peccato facta, sunt mortua: ergo non vivifican- facta, sunt mortua: ergo non vivifican- tur baptismus autem hujusmodi est tur baptismus autem hujusmodi est in mortali peccato factus : ergo non red- in mortali peccato factus : ergo non red- it baptismi effectus, sed iterum debet it baptismi effectus, sed iterum debet baptizari. baptizari.

2. Si dicas, quod in ficto imprimitur 2. Si dicas, quod in ficto imprimitur character, et gratia illius non debet bap- character, et gratia illius non debet bap- tizari. Videtur, quod non imprimitur: tizari. Videtur, quod non imprimitur: quia Spiritus sanctus disciplinæ effugiet quia Spiritus sanctus disciplinæ effugiet fictum ergo non imprimit ei quid- fictum ergo non imprimit ei quid- quam ergo nec characterem. quam ergo nec characterem.

1 1

3. Præterea, Character est lumen spiri- 3. Præterea, Character est lumen spiri- tuale, ut infra habebitur, et lumen spiri- tuale, ut infra habebitur, et lumen spiri- tuale non potest stare cum spirituali te- tuale non potest stare cum spirituali te- nebra peccatum autem, ut dicit Dama- nebra peccatum autem, ut dicit Dama- scenus, est tenebra spiritualis : ergo vi- scenus, est tenebra spiritualis : ergo vi- detur, quod ficto character imprimi non detur, quod ficto character imprimi non possit. possit.

4. Item, Gratia sacramentalis est effe- 4. Item, Gratia sacramentalis est effe-

-olutio. -olutio. Ad 1. Ad 1.

IN IV SENTENT. DIST. IV, B, ART. 4. IN IV SENTENT. DIST. IV, B, ART. 4.

cta a sacramento baptismi: sed quando cta a sacramento baptismi: sed quando non est, non efficitur : ergo non efficitur non est, non efficitur : ergo non efficitur quin iste fictus baptizetur. Similiter vi- quin iste fictus baptizetur. Similiter vi- detur, quod nec postea efficitur: quando detur, quod nec postea efficitur: quando enim non est causa, tunc nihil efficit cau- enim non est causa, tunc nihil efficit cau- sa postea autem non est baptismus, quia sa postea autem non est baptismus, quia jam transiit: ergo non efficit postea : er- jam transiit: ergo non efficit postea : er- go non efficitur umquam a baptismo gra- go non efficitur umquam a baptismo gra- tia illa ergo non redit. tia illa ergo non redit.

5. Item, Non redit quod numquam 5. Item, Non redit quod numquam affuit sed isti ficto numquam affuit gra- affuit sed isti ficto numquam affuit gra- tia ergo non redit ei postea cessante tia ergo non redit ei postea cessante fictione. fictione.

: :

6. Item, Ponamus, quod iste fictus in- 6. Item, Ponamus, quod iste fictus in- ter baptismum suum, et ante pœniten- ter baptismum suum, et ante pœniten- tiam, multa committat peccata, et postea tiam, multa committat peccata, et postea poeniteat de fictione aut illa peccata re- poeniteat de fictione aut illa peccata re- mittuntur sine gemitu exteriori et plan- mittuntur sine gemitu exteriori et plan- ctu, aut non. Si sic ergo peccatum ac- ctu, aut non. Si sic ergo peccatum ac- tuale commissum post baptismum re- tuale commissum post baptismum re- mittitur sine exteriori satisfactione, quod mittitur sine exteriori satisfactione, quod non dicitur a Doctoribus. Si non remit- non dicitur a Doctoribus. Si non remit- titur ergo gratia baptismi non delet titur ergo gratia baptismi non delet quidquid invenit. quidquid invenit.

: :

7. Præterea, Causa debet esse conjun- 7. Præterea, Causa debet esse conjun- cta effectui sed gratia delens peccatum cta effectui sed gratia delens peccatum est effectus baptismatis: ergo debet esse est effectus baptismatis: ergo debet esse conjuncta cum ipso et hoc non est in conjuncta cum ipso et hoc non est in talibus ergo videtur, quod necesse sit talibus ergo videtur, quod necesse sit iterum baptizari. iterum baptizari.

Si forte dicatur, quod manet chara- Si forte dicatur, quod manet chara- cter, et ille est causa gratiæ in talibus : cter, et ille est causa gratiæ in talibus : istud non videtur esse verum, quia cha- istud non videtur esse verum, quia cha- racter æqualiter est in bonis et in malis : racter æqualiter est in bonis et in malis : ergo non est magis causa boni quam ma- ergo non est magis causa boni quam ma- li: quia causa per se boni non potest esse li: quia causa per se boni non potest esse cum malo, sicut nec bonum: et causa cum malo, sicut nec bonum: et causa mali per se et formaliter, non potest esse mali per se et formaliter, non potest esse cum bono, sicut nec malum. cum bono, sicut nec malum.

SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod fictus recipit characterem : et aliter est fictus recipit characterem : et aliter est de opere hominis, et aliter de opere Dei: de opere hominis, et aliter de opere Dei: opus enim hominis potest per hominem opus enim hominis potest per hominem esse mortuum et mortificatum, et hoc est esse mortuum et mortificatum, et hoc est quod procedit a libero arbitrio : opus au- quod procedit a libero arbitrio : opus au- tem Dei non potest esse mortuum, et tem Dei non potest esse mortuum, et

1 Cf. Infra, Dist. XIII. 1 Cf. Infra, Dist. XIII.

1 1

85 85

hoc est sacramentum, in quo, sicut in- hoc est sacramentum, in quo, sicut in- fra habebitur, divina virtus sub tegu- fra habebitur, divina virtus sub tegu- mento visibilium specierum in baptismo mento visibilium specierum in baptismo salutem operatur : et ideo non tenet ista salutem operatur : et ideo non tenet ista objectio de sacramentis. Sed fictus po- objectio de sacramentis. Sed fictus po- nit obicem sive repagulum gratiæ ne in nit obicem sive repagulum gratiæ ne in eo fiat. eo fiat.

AD ALIUD dicendum, quod Spiritus san- AD ALIUD dicendum, quod Spiritus san- ctus in quantum sanctus, effugiet fictum, ctus in quantum sanctus, effugiet fictum, quia non operatur in eo sanctitatem, sed quia non operatur in eo sanctitatem, sed non in quantum est Spiritus operans in non in quantum est Spiritus operans in sacramentis. sacramentis.

AD ALIUD dicendum, quod character AD ALIUD dicendum, quod character lumen est spirituale ex parte imaginis lumen est spirituale ex parte imaginis creatæ distinguens fidelem ab infideli creatæ distinguens fidelem ab infideli secundum fidei statum, ut infra dicemus secundum fidei statum, ut infra dicemus in quæstione de charactere 2: sed illud in quæstione de charactere 2: sed illud lumen non habet contrarietatem ad pec- lumen non habet contrarietatem ad pec- catum, sicut nec lumen fidei informis : catum, sicut nec lumen fidei informis : nec hoc ideo dicitur, quod sit fides in- nec hoc ideo dicitur, quod sit fides in- formis, sed est splendor quidam proce- formis, sed est splendor quidam proce- dens a charactere increato in imaginem dens a charactere increato in imaginem creatam, ad distinctionem baptizati a non creatam, ad distinctionem baptizati a non baptizato et ideo potest salvari cum pec- baptizato et ideo potest salvari cum pec-

cato. cato.

AD ALIUD dicendum, quod baptismus AD ALIUD dicendum, quod baptismus manet in ficto per mansionem characte- manet in ficto per mansionem characte- ris, qui vocatur proprie sacramentum : ris, qui vocatur proprie sacramentum : et ideo non habens obstaculum operatur et ideo non habens obstaculum operatur gratiam, eo modo quo ipsum est causa, gratiam, eo modo quo ipsum est causa, scilicet disponens, et Deus tunc efficit scilicet disponens, et Deus tunc efficit gratiam in isto: unde hæc fuit falsa, quod gratiam in isto: unde hæc fuit falsa, quod baptismus transiit, quia mansit ut est baptismus transiit, quia mansit ut est character. character.

AD ALIUD dicendum, quod effectus non AD ALIUD dicendum, quod effectus non dicitur redire : sed dicitur in Littera, dicitur redire : sed dicitur in Littera, quod baptismus ex eo tempore incipit quod baptismus ex eo tempore incipit valere, quod recedit fictio. Si tamen valere, quod recedit fictio. Si tamen redire dicatur, tunc dicendum est, quod redire dicatur, tunc dicendum est, quod prius affuit in causa disponente, licet non prius affuit in causa disponente, licet non in se. in se.

AD ALIUD dicendum, quod virtute bap- AD ALIUD dicendum, quod virtute bap- tismatis non delentur in isto nisi quæ us- tismatis non delentur in isto nisi quæ us- que ad horam baptismi commiserit: sed que ad horam baptismi commiserit: sed virtute poenitentiæ delentur sequentia : et virtute poenitentiæ delentur sequentia : et ideo pro istis debet recipere pœnitentiam ideo pro istis debet recipere pœnitentiam exteriorem. exteriorem.

2 Cf. Infra, Dist. VI. 2 Cf. Infra, Dist. VI.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

86 86

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Et quod dicitur, quod baptismus delet Et quod dicitur, quod baptismus delet quidquid invenit, bene exponitur ab Au- quidquid invenit, bene exponitur ab Au- gustino in Littera: quia deletur ibi ex- gustino in Littera: quia deletur ibi ex- ternus dies, et ipsa hora ante baptismum, ternus dies, et ipsa hora ante baptismum, sed non sed non ea quæ fiunt post, sed potius ea quæ fiunt post, sed potius virtute contritionis et poenitentiæ: quia virtute contritionis et poenitentiæ: quia non potest dimidia venia a Deo accipi: non potest dimidia venia a Deo accipi: ut homo habeat gratiam simul, et cul- ut homo habeat gratiam simul, et cul- pam et simul habitet in eo Deus, et dia- pam et simul habitet in eo Deus, et dia- bolus. bolus.

AD ULTIMUM dicendum, quod baptis- AD ULTIMUM dicendum, quod baptis- mus ut est causa gratiæ, manet in cha- mus ut est causa gratiæ, manet in cha-

ractere. ractere.

Et quod objicitur de mansione causa, Et quod objicitur de mansione causa, dicendum quod hoc est verum de causa dicendum quod hoc est verum de causa formalised baptismus est causa dispo- formalised baptismus est causa dispo- nens tantum, quæ tamen necessario in- nens tantum, quæ tamen necessario in- ducit effectum, nisi a contraria voluntate ducit effectum, nisi a contraria voluntate impediatur. impediatur.

C. Quomodo intelligatur illud, Quicumque in Christo baptizati estis, Christum C. Quomodo intelligatur illud, Quicumque in Christo baptizati estis, Christum induistis ? induistis ?

Quæritur ergo quomodo illud accipiatur : Quicumque in Christo bapti- Quæritur ergo quomodo illud accipiatur : Quicumque in Christo bapti- zati estis, Christum induistis 1? Potest dici, quod qui in Christo, id est, in zati estis, Christum induistis 1? Potest dici, quod qui in Christo, id est, in Christi conformitate baptizantur, scilicet ut moriantur vetustati peccati, si- Christi conformitate baptizantur, scilicet ut moriantur vetustati peccati, si- cut Christus vetustati pœnæ, induunt Christum, quem per gratiam inha- cut Christus vetustati pœnæ, induunt Christum, quem per gratiam inha- bitantem habent 2. Potest et aliter solvi. Duobus enim modis Christum in- bitantem habent 2. Potest et aliter solvi. Duobus enim modis Christum in- duere dicimur, vel assumptione sacramenti, vel rei perceptione. Unde Au- duere dicimur, vel assumptione sacramenti, vel rei perceptione. Unde Au- gustinus Induunt homines Christum aliquando usque ad sacramenti gustinus Induunt homines Christum aliquando usque ad sacramenti perceptionem, aliquando usque ad vitæ sanctificationem atque illud pri- perceptionem, aliquando usque ad vitæ sanctificationem atque illud pri- mum bonis et malis potest esse commune, hoc autem est proprium bonorum mum bonis et malis potest esse commune, hoc autem est proprium bonorum et piorum. Omnes ergo qui in Christi nomine baptizantur, Christum in- et piorum. Omnes ergo qui in Christi nomine baptizantur, Christum in- duunt, vel secundum sacramenti perceptionem, vel secundum vitæ sancti- duunt, vel secundum sacramenti perceptionem, vel secundum vitæ sancti- ficationem. ficationem.

1 Ad Galat. II, 27. Cf. ad Roman. vi, 3. 1 Ad Galat. II, 27. Cf. ad Roman. vi, 3.

2 Ad Ephes. iv, 23 et 24. 2 Ad Ephes. iv, 23 et 24.

³ S. AUGUSTINUS, Lib. V de Baptismo contra Donatistas, cap. 24. ³ S. AUGUSTINUS, Lib. V de Baptismo contra Donatistas, cap. 24.

A A

IN IV SENTENT. DIST. IV, D. IN IV SENTENT. DIST. IV, D.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An verum sit illud dictum Apostoli, An verum sit illud dictum Apostoli, Quicumque baptizati estis, Christum Quicumque baptizati estis, Christum induistis ? induistis ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, « Quæritur ergo quomodo illud acci- ibi, « Quæritur ergo quomodo illud acci- piatur, etc. » piatur, etc. »

1. Christus enim non habetur ut indu- 1. Christus enim non habetur ut indu- mentum nisi per habitum virtutis: ergo mentum nisi per habitum virtutis: ergo videtur, quod tales accipiunt habitum videtur, quod tales accipiunt habitum virtutis. virtutis.

2. Item, Non induitur Christus nisi per 2. Item, Non induitur Christus nisi per novum hominem, sicut videtur dicere novum hominem, sicut videtur dicere Apostolus dicens: Induite novum homi- Apostolus dicens: Induite novum homi- nem, qui secundum Deum creatus est in nem, qui secundum Deum creatus est in justitia, et sanctitate veritatis 1. Fictus justitia, et sanctitate veritatis 1. Fictus autem non innovatur. Ergo non induit autem non innovatur. Ergo non induit

Christum. Christum.

3. Item, Secundum ea quæ dicit in 3. Item, Secundum ea quæ dicit in Littera, tunc character est sacramentum : Littera, tunc character est sacramentum : ergo est invisibilis gratiæ visibilis forma : ergo est invisibilis gratiæ visibilis forma : et hoc patet esse falsum, quia character et hoc patet esse falsum, quia character non est sensibilis, neque visibilis. non est sensibilis, neque visibilis.

: :

Si dicas, quod videtur a glorificatis et Si dicas, quod videtur a glorificatis et beatis hoc nihil est: quia secundum hoc beatis hoc nihil est: quia secundum hoc etiam gratia est visibilis, quia videtur ab etiam gratia est visibilis, quia videtur ab eis. eis.

4. Si dicas, quod in alio videtur, hoc 4. Si dicas, quod in alio videtur, hoc est, in tinctione facta in aqua: hoc nihil est, in tinctione facta in aqua: hoc nihil videtur esse: si enim aliquid in alio vi- videtur esse: si enim aliquid in alio vi- detur, illo non existente in quo videtur, detur, illo non existente in quo videtur,

87 87

id quod videbatur in ipso, non videbi- id quod videbatur in ipso, non videbi- tur sed character non nisi in tinctione tur sed character non nisi in tinctione videtur ergo videtur ergo non existente tinctione, non existente tinctione, nullo modo videbitur: sed cessante tin- nullo modo videbitur: sed cessante tin- ctione non est tinctio : ergo tunc nulla est ctione non est tinctio : ergo tunc nulla est in isto visibilis forma: ergo nullum sa- in isto visibilis forma: ergo nullum sa- cramentum. cramentum.

SOLUTIO. Dicendum, quod licet chara- SOLUTIO. Dicendum, quod licet chara- cter secundum nomen sit in prædica- cter secundum nomen sit in prædica- mento relationis, sicut signum distin- mento relationis, sicut signum distin- guens, tamen secundum id quod est, est guens, tamen secundum id quod est, est habitus cujusdam luminis illustrantis habitus cujusdam luminis illustrantis imaginem per modum dispositionis non imaginem per modum dispositionis non omnino sufficienter ad salutem et ille omnino sufficienter ad salutem et ille dicetur hic habitus quo dicetur hic habitus quo habetur sacra- habetur sacra- mentum, et in eo secundum quid indui- mentum, et in eo secundum quid indui- tur Christus, et non simpliciter: et ideo tur Christus, et non simpliciter: et ideo etiam Littera non dicit, quod simplici- etiam Littera non dicit, quod simplici- citer induunt Christum, sed cum hac citer induunt Christum, sed cum hac determinatione, usque ad sacramenti determinatione, usque ad sacramenti susceptionem 2. susceptionem 2.

Per hoc patet solutio ad sequens, quia Per hoc patet solutio ad sequens, quia Apostolus loquitur de simpliciter induen- Apostolus loquitur de simpliciter induen- tibus Christum. tibus Christum.

AD ALIUD dicendum, quod character AD ALIUD dicendum, quod character est sacramentum, et est visibilis in tin- est sacramentum, et est visibilis in tin- ctione. ctione.