1 1

IN IV SENTENT. DIST. III, B. IN IV SENTENT. DIST. III, B.

59 59

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad diffin. 3. Ad diffin. 3. Ad Ad

1. 1.

modo etiam baptismus est principium modo etiam baptismus est principium operationis præceptorum. operationis præceptorum.

AD ALIUD dicendum, quod animalitas AD ALIUD dicendum, quod animalitas sumitur hic large pro habituali obedien- sumitur hic large pro habituali obedien- tia concupiscentiæ: format autem hic tia concupiscentiæ: format autem hic sensum baptismus conferendo genera- sensum baptismus conferendo genera- lem gratiam spiritualis vitæ, quæ incipit lem gratiam spiritualis vitæ, quæ incipit in ipso debilitando fomitem universaliter. in ipso debilitando fomitem universaliter.

AD ALIUD dicendum, quod per rem si- AD ALIUD dicendum, quod per rem si- gnificatam et non contentam ducit ad gnificatam et non contentam ducit ad anagogen supercolestis quietis: hæc au- anagogen supercolestis quietis: hæc au- tem res nitor est et fulgor futuræ resur- tem res nitor est et fulgor futuræ resur- rectionis, quando lavabimur ab omni rectionis, quando lavabimur ab omni corruptela, sorde, et macula: unde ali- corruptela, sorde, et macula: unde ali- ter ducit quam contemplativa: quia con- ter ducit quam contemplativa: quia con- templativa ducit per confessionem et stu- templativa ducit per confessionem et stu- dium, sacramentum autem per similitu- dium, sacramentum autem per similitu- dinem quam habet cum æternis. dinem quam habet cum æternis.

AD ID autem quod objicitur de tertia AD ID autem quod objicitur de tertia diffinitione, dicendum prout jam patuit, diffinitione, dicendum prout jam patuit, quod etiamsi primitiæ Spiritus ante bap- quod etiamsi primitiæ Spiritus ante bap- tismum dentur, illud tamen est in virtu- tismum dentur, illud tamen est in virtu- te baptismi in proposito existentis*habi- te baptismi in proposito existentis*habi- tu, sicut in Cornelio: vel actu, sicut in tu, sicut in Cornelio: vel actu, sicut in aliis qui sciunt et credunt articulos ex- aliis qui sciunt et credunt articulos ex- plicite. plicite.

AD ALIUD dicendum, quod homo in AD ALIUD dicendum, quod homo in natura habet sigillum similitudinis quo- natura habet sigillum similitudinis quo- ad imaginem, sed non quoad characte- ad imaginem, sed non quoad characte- rem configurantem in habitu tali, sicut rem configurantem in habitu tali, sicut dat baptimus et ideo objectio non pro- dat baptimus et ideo objectio non pro-

cedit. cedit.

AD ULTIMUM dicendum, quod hæc AD ULTIMUM dicendum, quod hæc quinque ponuntur in diffinitione baptis- quinque ponuntur in diffinitione baptis- mi, secundum quod quinque modis bap- mi, secundum quod quinque modis bap- tismus operatur contra originale : ori- tismus operatur contra originale : ori- ginale enim dicit pronitatem ad omne ginale enim dicit pronitatem ad omne malum causa carentiæ justitiæ debitæ : malum causa carentiæ justitiæ debitæ : carentiam autem justitiæ sequitur dissi- carentiam autem justitiæ sequitur dissi- militudo nostri ad Deum, et reatus ad militudo nostri ad Deum, et reatus ad mortem pronitatem autem ad malum mortem pronitatem autem ad malum sequitur inconsideratus casus, ut excæ- sequitur inconsideratus casus, ut excæ- catio qua excæcacatur per affectum boni catio qua excæcacatur per affectum boni commutabilis. Contra culpam ergo dat commutabilis. Contra culpam ergo dat primitias Spiritus, contra reatum mortis primitias Spiritus, contra reatum mortis dat principium vitæ per regenerationem, dat principium vitæ per regenerationem, et contra dissimilitudinem dat signaculum et contra dissimilitudinem dat signaculum vel sigillum, contra præcipitium casus dat vel sigillum, contra præcipitium casus dat custodiam, et contra cæcitatem ex parte custodiam, et contra cæcitatem ex parte nostri dat illuminationem et sic patet nostri dat illuminationem et sic patet quare has quinque clausulas ponit in dif- quare has quinque clausulas ponit in dif- finitione. finitione.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3 Ad 3

B. De forma baptismi. B. De forma baptismi.

Sed quod est illud verbum, quo accedente ad elementum, fit sacramen- Sed quod est illud verbum, quo accedente ad elementum, fit sacramen- tum ? Veritas te docet, quæ hujus sacramenti formam tradens, ait discipulis: tum ? Veritas te docet, quæ hujus sacramenti formam tradens, ait discipulis: Euntes ergo, docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris, et Filii Euntes ergo, docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris, et Filii et Spiritus sancti . Invocatio igitur Trinitatis verbum dicitur quo baptisma et Spiritus sancti . Invocatio igitur Trinitatis verbum dicitur quo baptisma consecratur: et hæc est forma verborum sub qua traditur baptismus. Unde consecratur: et hæc est forma verborum sub qua traditur baptismus. Unde Bonifacio Episcopo Zacharias Papa ait : Firmissime præceptum est in Bonifacio Episcopo Zacharias Papa ait : Firmissime præceptum est in do Anglorum, ut quicumque sine invocatione Trinitatis mersus fuisset, quod do Anglorum, ut quicumque sine invocatione Trinitatis mersus fuisset, quod sacramentum regenerationis non haberet : quod omnino verum est ³, quod sacramentum regenerationis non haberet : quod omnino verum est ³, quod

syno- syno-

1 Matth. XXVIII, 17. 1 Matth. XXVIII, 17.

2 Edit J. Alleaume, esset. 2 Edit J. Alleaume, esset.

60 60

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

si mersus in fontem baptismi quis fuerit sine invocatione Trinitatis, per- si mersus in fontem baptismi quis fuerit sine invocatione Trinitatis, per- fectus Christianus non est, nisi in nomine Patris et Filii et Spiritus fectus Christianus non est, nisi in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti fuerit baptizatus ¹. Legitur tamen in Actibus Apostolorum, Aposto- sancti fuerit baptizatus ¹. Legitur tamen in Actibus Apostolorum, Aposto- los baptizasse in nomine Christi 2: sed in hoc nomine, ut exponit Ambro- los baptizasse in nomine Christi 2: sed in hoc nomine, ut exponit Ambro- sius, tota Trinitas intelligitur. Intelligitur enim cum Christum dicis, et sius, tota Trinitas intelligitur. Intelligitur enim cum Christum dicis, et Pater a quo unctus est, et ipse qui unctus est, et Spiritus sanctus per Pater a quo unctus est, et ipse qui unctus est, et Spiritus sanctus per quem unctus est. Unde Nicolaus Papa ad consulta Bulgarorum ³ : A quo- quem unctus est. Unde Nicolaus Papa ad consulta Bulgarorum ³ : A quo- dam Judæo multos baptizatos asseritis, et quid inde agendum sit consuli- dam Judæo multos baptizatos asseritis, et quid inde agendum sit consuli- tis. Hi profecto si in nomine sanctæ Trinitatis, vel in nomine Christi, sicut tis. Hi profecto si in nomine sanctæ Trinitatis, vel in nomine Christi, sicut in Actibus Apostolorum legimus *, baptizentur, baptizati sunt : unum enim in Actibus Apostolorum legimus *, baptizentur, baptizati sunt : unum enim idemque est, ut exponit Ambrosius. idemque est, ut exponit Ambrosius.

C. Si in nomine Patris tantum vel Spiritus sancti possit tradi baptismus ? C. Si in nomine Patris tantum vel Spiritus sancti possit tradi baptismus ?

Hic quæritur, An baptismus esset verus, si diceretur in nomine Patris Hic quæritur, An baptismus esset verus, si diceretur in nomine Patris tantum, vel Spiritus sancti tantum, ut cum dicitur in nomine Christi ? tantum, vel Spiritus sancti tantum, ut cum dicitur in nomine Christi ? Ambrosius videtur dicere, quod si fide mysterium Trinitatis teneatur et Ambrosius videtur dicere, quod si fide mysterium Trinitatis teneatur et una persona tantum nominetur, plenum esse sacramentum : et e converso una persona tantum nominetur, plenum esse sacramentum : et e converso si tres nominentur, et non recte de aliquo illorum sentiatur, vacuum fieri si tres nominentur, et non recte de aliquo illorum sentiatur, vacuum fieri mysterium Trinitatis. Ait enim sic: Ubi non est plenum baptismi sacra- mysterium Trinitatis. Ait enim sic: Ubi non est plenum baptismi sacra- mentum, nec principium, nec species aliqua baptismi æstimatur. Plenum mentum, nec principium, nec species aliqua baptismi æstimatur. Plenum autem est, si Patrem et Filium et Spiritum sanctum fatearis. Si unum autem est, si Patrem et Filium et Spiritum sanctum fatearis. Si unum neges, totum subrues: et si unum in sermone comprehendas, vel Patrem neges, totum subrues: et si unum in sermone comprehendas, vel Patrem vel Filium vel Spiritum sanctum, fide autem nec Patrem nec Filium nec vel Filium vel Spiritum sanctum, fide autem nec Patrem nec Filium nec Spiritum sanctum abneges, plenum est fidei sacramentum. Ita etiam licet Spiritum sanctum abneges, plenum est fidei sacramentum. Ita etiam licet Patrem et Filium et Spiritum sanctum dicas, et Patris et Filii et Spiritus Patrem et Filium et Spiritum sanctum dicas, et Patris et Filii et Spiritus sancti minuas potestatem, vacuum est omne mysterium. Cum enim dici- sancti minuas potestatem, vacuum est omne mysterium. Cum enim dici- tur in nomine Christi, per unitatem nominis impletum est mysterium: nec tur in nomine Christi, per unitatem nominis impletum est mysterium: nec a Christi baptismate Spiritus separatur, quia Christus baptizavit in Spi- a Christi baptismate Spiritus separatur, quia Christus baptizavit in Spi- ritu *. ritu *.

1 De consec. dist. IV, cap. In synodo (Nota ed. Lugd.) 1 De consec. dist. IV, cap. In synodo (Nota ed. Lugd.)

2 Cf. Act. VIII, 16 et x, 48. 2 Cf. Act. VIII, 16 et x, 48.

3 De consec. dist. IV (Nota ed. Lugd.) 3 De consec. dist. IV (Nota ed. Lugd.)

* Cf. Act. VIII, 16 et x, 48. * Cf. Act. VIII, 16 et x, 48.

5 S. AMBROSIUS, Lib. de Spiritu sancto, cap. 3. 5 S. AMBROSIUS, Lib. de Spiritu sancto, cap. 3.

IN IV SENTENT. DIST. III, D, E. IN IV SENTENT. DIST. III, D, E.

61 61

D. Quæstio Ambrosii. D. Quæstio Ambrosii.

Nunc consideremus, utrum sicut in Christi nomine legimus baptismi Nunc consideremus, utrum sicut in Christi nomine legimus baptismi plenum esse sacramentum, ita etiam Spiritu sancto tantum nuncupato plenum esse sacramentum, ita etiam Spiritu sancto tantum nuncupato nihil desit ad mysterii plenitudinem. Rationem sequamur : qui unum di- nihil desit ad mysterii plenitudinem. Rationem sequamur : qui unum di- xerit, Trinitatem signavit. Si Christum dicas, et Patrem a quo unctus est xerit, Trinitatem signavit. Si Christum dicas, et Patrem a quo unctus est Filius, et ipsum qui unctus est, scilicet Filium et Spiritum sanctum quo Filius, et ipsum qui unctus est, scilicet Filium et Spiritum sanctum quo unctus est, designasti. Scriptum est enim hunc esse Jesum a Nazareth, unctus est, designasti. Scriptum est enim hunc esse Jesum a Nazareth, quem unxit Deus Spiritu sancto '. Et si Patrem dicas, Filium ejus et Spi- quem unxit Deus Spiritu sancto '. Et si Patrem dicas, Filium ejus et Spi- ritum oris ejus pariter indicas, si tamen id etiam corde comprehendas. Et ritum oris ejus pariter indicas, si tamen id etiam corde comprehendas. Et si Spiritum sanctum dicas, Deum Patrem a quo procedit, et Filium ejus si Spiritum sanctum dicas, Deum Patrem a quo procedit, et Filium ejus cujus est Spiritus, nuncupasti. Unde, ut rationi copuletur auctoritas, Do- cujus est Spiritus, nuncupasti. Unde, ut rationi copuletur auctoritas, Do- minus dicit Vos autem baptizabimini Spiritu sancto ex quo indicat nos minus dicit Vos autem baptizabimini Spiritu sancto ex quo indicat nos recte posse baptizari in Spiritu sancto. recte posse baptizari in Spiritu sancto.

2 2 " "

E. Perstringit præmissorum intelligentiam cum determinatione cujusdam dicti. E. Perstringit præmissorum intelligentiam cum determinatione cujusdam dicti.

3 3

Ex his aperte intellexisti in nomine Christi verum baptisma tradi: unde Ex his aperte intellexisti in nomine Christi verum baptisma tradi: unde nihilominus insinuari videtur, verum baptisma tradi nihilominus insinuari videtur, verum baptisma tradi posse in nomine posse in nomine Patris tantum, vel Spiritus sancti tantum : si tamen ille qui baptizat, fidem Patris tantum, vel Spiritus sancti tantum : si tamen ille qui baptizat, fidem Trinitatis teneat : quæ Trinitas in quolibet horum nominum intelligitur. Trinitatis teneat : quæ Trinitas in quolibet horum nominum intelligitur. Si autem aliquis perverse credens, et errorem inducere intendens, unum Si autem aliquis perverse credens, et errorem inducere intendens, unum de tribus tantum nuncupet, non complet mysterium. Quod vero ait nomi- de tribus tantum nuncupet, non complet mysterium. Quod vero ait nomi- natis tribus vacuum esse mysterium, si baptizans minuat potestatem Pa- natis tribus vacuum esse mysterium, si baptizans minuat potestatem Pa- tris vel Filii vel Spiritus sancti, id est, si male sentiat de potentia alicujus tris vel Filii vel Spiritus sancti, id est, si male sentiat de potentia alicujus horum, non credens unam potentiam trium: intelligendum est hoc super horum, non credens unam potentiam trium: intelligendum est hoc super eum qui non intendit nec credit baptizare: qui non tantum caret fide, sed eum qui non intendit nec credit baptizare: qui non tantum caret fide, sed

1 Act. x, 38. 1 Act. x, 38.

2 Act. I, 5. Cf. Matth. 1, 11; Marc. 1, 8. Luc. 111, 16; Joan. 1, 26. 2 Act. I, 5. Cf. Matth. 1, 11; Marc. 1, 8. Luc. 111, 16; Joan. 1, 26.

3 Edit. J. Alleaume, dari. 3 Edit. J. Alleaume, dari.

62 62

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

etiam intentionem baptizandi non habet. Qui ergo baptizat in nomine etiam intentionem baptizandi non habet. Qui ergo baptizat in nomine Christi, baptizat in nomine Trinitatis, quæ ibi intelligitur. Tutius est tamen Christi, baptizat in nomine Trinitatis, quæ ibi intelligitur. Tutius est tamen tres personas ibi nominare, ut dicatur, In nomine Patris et Filii et Spiritus tres personas ibi nominare, ut dicatur, In nomine Patris et Filii et Spiritus sancti non in nominibus, sed in nomine, id est, in invocatione, vel in sancti non in nominibus, sed in nomine, id est, in invocatione, vel in confessione Patris et Filii et Spiritus sancti. Invocatur enim ibi tota Trini- confessione Patris et Filii et Spiritus sancti. Invocatur enim ibi tota Trini- tas, ut invisibiliter ibi operetur per se, sicut extra visibiliter per ministe- tas, ut invisibiliter ibi operetur per se, sicut extra visibiliter per ministe- rium. Si autem dicatur in nominibus, non est ibi sacramentum, quia non rium. Si autem dicatur in nominibus, non est ibi sacramentum, quia non servatur forma baptismi. servatur forma baptismi.

Quæst. 1. Quæst. 1.

Sed contra. Sed contra.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An sit aliqua forma baptismi? et, De An sit aliqua forma baptismi? et, De singulis verbis positis in forma bap- singulis verbis positis in forma bap- tismi. tismi.

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, «Sed quod est illud verbum, quo ibi, B, «Sed quod est illud verbum, quo accedente ad elementum, fit sacramen- accedente ad elementum, fit sacramen- tum? » tum? »

Incidit enim hic quæstio de forma bap- Incidit enim hic quæstio de forma bap- tismi. Et quæritur, Cum dicitur: Ego tismi. Et quæritur, Cum dicitur: Ego baptizo te in nomine Patris et Filii et baptizo te in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti, utrum pronomen ego sit Spiritus sancti, utrum pronomen ego sit de essentia formæ ? de essentia formæ ?

1. Videtur quod sic : quia 1. Videtur quod sic : quia

Intentio baptizantis exigitur. Hæc au- Intentio baptizantis exigitur. Hæc au- tem non exprimitur nisi per demonstra- tem non exprimitur nisi per demonstra- tionem intendentis, et non fit demon- tionem intendentis, et non fit demon- stratio nisi per pronomen ego: ergo pro- stratio nisi per pronomen ego: ergo pro- nomen est de forma. nomen est de forma.

2. Item, Baptizare convenit ministro 2. Item, Baptizare convenit ministro Ecclesiæ ergo videtur, quod ministrans Ecclesiæ ergo videtur, quod ministrans exprimi debet: ergo cum non exprimi- exprimi debet: ergo cum non exprimi- tur nisi pronomine, ideo videtur ipsum tur nisi pronomine, ideo videtur ipsum esse de forma. esse de forma.

SED CONTRA hoc videtur esse regula SED CONTRA hoc videtur esse regula Grammaticorum dicentium, quod in ver- Grammaticorum dicentium, quod in ver- bis primæ et secundæ personæ certus et bis primæ et secundæ personæ certus et determinatus intelligitur nominativus : determinatus intelligitur nominativus :

1 Matth. xxviii, 19. 1 Matth. xxviii, 19.

ergo non est necessarium quod appona- ergo non est necessarium quod appona-

tur. tur.

ITEM quæritur ulterius, Utrum verbum ITEM quæritur ulterius, Utrum verbum baptizo sit de forma ? baptizo sit de forma ?

Videtur quod non : quia Videtur quod non : quia

1. Plus est exprimere facto quam ver- 1. Plus est exprimere facto quam ver- bo ergo cum sit ibi expressio facto, non bo ergo cum sit ibi expressio facto, non oportet quod verbo dicatur. oportet quod verbo dicatur.

2. Item, Cum Christus dicit: Euntes 2. Item, Cum Christus dicit: Euntes ergo, docete omnes gentes, baptizates eos ergo, docete omnes gentes, baptizates eos in nomine Patris, et Filii, et Spiritus in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti ¹, videtur injungere exercitium, et sancti ¹, videtur injungere exercitium, et non præcipue expressionem actus : er- non præcipue expressionem actus : er- go virtute illius baptizationis non im- go virtute illius baptizationis non im- portatur quod sit de forma, nec virtute portatur quod sit de forma, nec virtute ulterius potest haberi : ergo non est de ulterius potest haberi : ergo non est de forma. forma.

3. Item, Ipse dixit: Ite, docete, ba- 3. Item, Ipse dixit: Ite, docete, ba- ptizantes : sed cum doceret, non oportuit ptizantes : sed cum doceret, non oportuit dicere ante Ego doceo vos, sed tantum dicere ante Ego doceo vos, sed tantum actum exercendo expleverunt manda- actum exercendo expleverunt manda- tum ergo a simili etiam actum baptis- tum ergo a simili etiam actum baptis- mi exercendo, expleverunt mandatum mi exercendo, expleverunt mandatum baptismi. baptismi.

4. Item, In aliis benedictionibus et 4. Item, In aliis benedictionibus et signaculis, ut est benedictio panis, non signaculis, ut est benedictio panis, non exprimitur ante actus benedictionis : er- exprimitur ante actus benedictionis : er- go etiam hoc non exigitur in actu ba- go etiam hoc non exigitur in actu ba- ptizandi. ptizandi.

5. Item, Exod. xiv, 15: Quid clamas 5. Item, Exod. xiv, 15: Quid clamas ad me? dicit Glossa, quod desiderio ad me? dicit Glossa, quod desiderio cordis clamabat: ergo videtur, quod suf- cordis clamabat: ergo videtur, quod suf- ficit intendere, et non exprimere. ficit intendere, et non exprimere.

6. Item, Aqua est de substantia bap- 6. Item, Aqua est de substantia bap-

Quæst. 2, Quæst. 2,

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 3. Quæst. 3.

Dnæst 4. Dnæst 4.

IN IV SENTENT. DIST. III, E, ART. 2. IN IV SENTENT. DIST. III, E, ART. 2.

tismi et tamen : tismi et tamen : non exigitur, quod non exigitur, quod sermone exprimatur, ut sic dicatur: Ego sermone exprimatur, ut sic dicatur: Ego baptizo te in aqua: ergo videtur, quod baptizo te in aqua: ergo videtur, quod nec exigitur expressio actus baptismi. nec exigitur expressio actus baptismi.

7. Item, Cum Christus sit qui vere et 7. Item, Cum Christus sit qui vere et interius baptizet, videtur, quod melius interius baptizet, videtur, quod melius exprimatur dicendo: Baptizet te Chri- exprimatur dicendo: Baptizet te Chri- stus, etc., quam, Ego, baptizo te. stus, etc., quam, Ego, baptizo te.

8. Item, Græci et Dalmatæ ita bapti- 8. Item, Græci et Dalmatæ ita bapti- zant « Baptizetur servus Christi in no- zant « Baptizetur servus Christi in no- mine, etc. » mine, etc. »

Si forte dicas, quod non sunt baptiza Si forte dicas, quod non sunt baptiza ti. CONTRA: Beatus Nicolaus et alii san- ti. CONTRA: Beatus Nicolaus et alii san- cti ita sunt baptizati, ut dicitur. cti ita sunt baptizati, ut dicitur.

Item, Dominus Gregorius Papa super Item, Dominus Gregorius Papa super hoc consultus, de consilio respondit, hoc consultus, de consilio respondit, quod non rebaptizarentur illi qui sunt quod non rebaptizarentur illi qui sunt sub Ecclesia Romana in Dalmatia, sed sub Ecclesia Romana in Dalmatia, sed caveretur ne amplius fieret: ergo vide- caveretur ne amplius fieret: ergo vide- tur, quod hoc sufficit ad formam: quia tur, quod hoc sufficit ad formam: quia aliter rebaptizandi essent. aliter rebaptizandi essent.

9. Si autem tu dicas, quod propter 9. Si autem tu dicas, quod propter intentionem exigitur expressio actus. intentionem exigitur expressio actus. CONTRA: Secundum hoc melius dicere- CONTRA: Secundum hoc melius dicere- tur Ego intendo te baptizare, etc. tur Ego intendo te baptizare, etc.

SED CONTRA: Hoc sacramentum est SED CONTRA: Hoc sacramentum est sacramentum necessitatis ad quod exigi- sacramentum necessitatis ad quod exigi- tur intentio actus quod facit Ecclesia: tur intentio actus quod facit Ecclesia: ergo ad hoc ut excludatur omnis error, ergo ad hoc ut excludatur omnis error, exigitur expressio actus per verbum pri- exigitur expressio actus per verbum pri- mæ personæ et præsentis temporis indi- mæ personæ et præsentis temporis indi- cativi modi. cativi modi.

ULTERIUS quæritur, Quid dicat hoc ULTERIUS quæritur, Quid dicat hoc quod dicit, in nomine? quod dicit, in nomine?

Aut enim supponit essentiam, aut per- Aut enim supponit essentiam, aut per- sonam. Si supponit essentiam: ergo sonam. Si supponit essentiam: ergo videtur, quod essentia possit poni loco videtur, quod essentia possit poni loco ejus, ut dicatur: Ego baptizo te in essen- ejus, ut dicatur: Ego baptizo te in essen- tia Patris et Filii et Spiritus sancti. Si tia Patris et Filii et Spiritus sancti. Si autem supponit personam, tunc videtur, autem supponit personam, tunc videtur, quod debeat poni in plurali, ut dicatur: quod debeat poni in plurali, ut dicatur: In nominibus Patris, etc. In nominibus Patris, etc.

ULTERIUS quæritur, Utrum possint po- ULTERIUS quæritur, Utrum possint po- ni alia nomina idem significantia loco ni alia nomina idem significantia loco

istorum ? istorum ?

1 Act. x, 48, et alibi. 1 Act. x, 48, et alibi.

Et videtur quod sic: quia Et videtur quod sic: quia

63 63

1. Dicit Augustinus, quod eodem modo 1. Dicit Augustinus, quod eodem modo dicitur Filius Verbum, et Filius: et eo- dicitur Filius Verbum, et Filius: et eo- dem Spiritus sanctus donum, et amor, dem Spiritus sanctus donum, et amor, quo Spiritus sanctus : ergo videtur, quod quo Spiritus sanctus : ergo videtur, quod possit baptismus sic fieri: Ego baptizo possit baptismus sic fieri: Ego baptizo te in nomine Patris et Verbi et Amoris te in nomine Patris et Verbi et Amoris vel Doni. vel Doni.

2. Item, Cum genitor et genitus idem 2. Item, Cum genitor et genitus idem sint quod pater et filius, videtur quod sint quod pater et filius, videtur quod possit fieri baptismus sic dicendo: Ego possit fieri baptismus sic dicendo: Ego baptizo te in nomine genitoris et geniti baptizo te in nomine genitoris et geniti et doni procedentis. et doni procedentis.

3. Item, Cum Pater et Filius et Spiri- 3. Item, Cum Pater et Filius et Spiri- tus sanctus una indivisibili operatione tus sanctus una indivisibili operatione operentur in baptismo, et ad operandum operentur in baptismo, et ad operandum ordinent potentia, sapientia, et bonitas, ordinent potentia, sapientia, et bonitas, videtur melius dici: Baptizo te in po- videtur melius dici: Baptizo te in po- tentia sapientia et bonitate, quam, In no- tentia sapientia et bonitate, quam, In no- mine Patris, et Filii, et Spiritus sancti. mine Patris, et Filii, et Spiritus sancti.

ITEM, Quæritur de hoc quod dicitur a ITEM, Quæritur de hoc quod dicitur a Luca, quod Apostoli baptizaverunt in Luca, quod Apostoli baptizaverunt in nomine Christi. nomine Christi.

4. Dicit enim Apostolus, ad Ephes. iv, 4. Dicit enim Apostolus, ad Ephes. iv, 5: Unus Dominus, una fides, unum bap- 5: Unus Dominus, una fides, unum bap- tisma. Constat autem, quod illud unum tisma. Constat autem, quod illud unum est quod unitate formæ unum est, sicut est quod unitate formæ unum est, sicut quælibet res est una: ergo videtur, quælibet res est una: ergo videtur, quod cum Christi baptismus est unus, quod cum Christi baptismus est unus, unam semper debuit habere formam : unam semper debuit habere formam : sed constat, quod si Apostoli baptizave- sed constat, quod si Apostoli baptizave- runt in nomine Christi, non eamdem runt in nomine Christi, non eamdem habuerunt formam quam nos habemus : habuerunt formam quam nos habemus : ergo non fuit unum baptisma : ergo bap- ergo non fuit unum baptisma : ergo bap- tismus Ecclesiæ non est unus, et ita tismus Ecclesiæ non est unus, et ita erat fides quoad hunc articulum, qui est erat fides quoad hunc articulum, qui est unum baptisma, quod est impossibile: unum baptisma, quod est impossibile: ergo Apostoli male baptizaverunt in no- ergo Apostoli male baptizaverunt in no- mine Christi. mine Christi.

2. Item, Unde fuerunt Apostoli tantæ 2. Item, Unde fuerunt Apostoli tantæ audaciæ, quod mutaverunt formam a audaciæ, quod mutaverunt formam a Christo traditam, cum in baptismo nulla Christo traditam, cum in baptismo nulla sit institutio habens valorem nisi divina? sit institutio habens valorem nisi divina?

ITEM, Numquid in alio nomine idem ITEM, Numquid in alio nomine idem poterat fieri ut in nomine Jesu? poterat fieri ut in nomine Jesu?

Quæst. Quæst.

Quæst. 6. Quæst. 6.

Sǝd contra. Sǝd contra.

Quæst. 7, Quæst. 7,

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 8, Quæst. 8,

Sed contra. Sed contra.

64 64

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ergo ergo

Videtur, quod sic: quia Jesus et Chri- Videtur, quod sic: quia Jesus et Chri- stus nominat eamdem personam: stus nominat eamdem personam: quod poterat fieri in uno, poterat etiam quod poterat fieri in uno, poterat etiam fieri in alio. fieri in alio.

SED CONTRA: In hoc nomine, Jesus, SED CONTRA: In hoc nomine, Jesus, non ita exprimitur fides Trinitatis: quia non ita exprimitur fides Trinitatis: quia Jesus interpretatur salvator, quod no- Jesus interpretatur salvator, quod no- men sua vi non sonat nisi potentiam men sua vi non sonat nisi potentiam deitatis sine distinctione personæ : ergo deitatis sine distinctione personæ : ergo non poterat fieri in illo. non poterat fieri in illo.

ITEM, Quæritur a simili, Utrum Papa ITEM, Quæritur a simili, Utrum Papa modo posset idem instituere si vellet ? modo posset idem instituere si vellet ? Videtur autem, quod sic: quia ipse Videtur autem, quod sic: quia ipse est Vicarius Christi in terris: si ergo est Vicarius Christi in terris: si ergo Apostoli fecerunt hoc, et ipse similiter Apostoli fecerunt hoc, et ipse similiter videtur hoc posse. videtur hoc posse.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. In sacramentis operatur tantum 1. In sacramentis operatur tantum institutio divina: Papa autem non est institutio divina: Papa autem non est Deus ergo non potest instituere illud. Deus ergo non potest instituere illud.

2. Item, Aqua in sacramento inferior 2. Item, Aqua in sacramento inferior est quam forma, quia ipsa est ut mate- est quam forma, quia ipsa est ut mate- ria et constat, quod Papa non possit ria et constat, quod Papa non possit mutare materiam: ergo multo minus mutare materiam: ergo multo minus potest mutare formam. potest mutare formam.

ULTERIUS quæritur, Utrum in nomine ULTERIUS quæritur, Utrum in nomine unius personæ possit fieri baptismus ? unius personæ possit fieri baptismus ? Et videtur, quod sic: quia Et videtur, quod sic: quia 1. Ita dicitur in Littera. 1. Ita dicitur in Littera.

2. Item, Relativa posita se ponunt, et 2. Item, Relativa posita se ponunt, et unum intelligitur in alio ergo videtur, unum intelligitur in alio ergo videtur, quod sufficit nominare unum. quod sufficit nominare unum.

IN CONTRARIUM est, quod non est for- IN CONTRARIUM est, quod non est for- ma in baptismo nisi invocatio Trinita- ma in baptismo nisi invocatio Trinita- tis Trinitas autem non est persona una : tis Trinitas autem non est persona una : ergo invocatio Trinitatis non est invo- ergo invocatio Trinitatis non est invo- catio personæ unius. catio personæ unius.

Quæst. 9. ITEM, Quæritur, Utrum in nomine Quæst. 9. ITEM, Quæritur, Utrum in nomine Trinitatis possit baptizari, ut dicatur sic: Trinitatis possit baptizari, ut dicatur sic: Ego baptizo te in nomine Trinitatis ? Ego baptizo te in nomine Trinitatis ? Videtur, quod sic: quia tunc Videtur, quod sic: quia tunc

1. Nulla personarum dimittitur, quæ 1. Nulla personarum dimittitur, quæ non invocetur super baptisma : ergo ve- non invocetur super baptisma : ergo ve- rus erit baptismus. rus erit baptismus.

2. Item, In Littera dicitur, dummodo 2. Item, In Littera dicitur, dummodo fides sit integra, sufficit unum nomina- fides sit integra, sufficit unum nomina-

re ergo multo magis sufficit si ipsa re ergo multo magis sufficit si ipsa Trinitas nominetur. Trinitas nominetur.

ULTERIUS, Quæritur de appositione, Quæst. I ULTERIUS, Quæritur de appositione, Quæst. I Utrum licet aliquid apponere, ut dica- Utrum licet aliquid apponere, ut dica- tur: Baptizo te in nomine Patris et Fi- tur: Baptizo te in nomine Patris et Fi- lii et Spiritus sancti et sanctæ Mariæ, lii et Spiritus sancti et sanctæ Mariæ, vel aliud, vel plura hujusmodi ? vel aliud, vel plura hujusmodi ?

Et videtur, quod sic: quia hoc facit Et videtur, quod sic: quia hoc facit ad majorem devotionem, et tamen non ad majorem devotionem, et tamen non tollit formam. tollit formam.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Secundum hoc dicam : In nomine Secundum hoc dicam : In nomine Patris majoris, Filii minoris, et Spiritus Patris majoris, Filii minoris, et Spiritus sancti coævi utriusque. Videtur, quod sancti coævi utriusque. Videtur, quod esset baptismus, cum nihil dimissum sit esset baptismus, cum nihil dimissum sit

de forma. de forma.

ULTERIUS, Quæritur de transpositione ULTERIUS, Quæritur de transpositione Baptizo te in nomine Filii et Spiri- Baptizo te in nomine Filii et Spiri- tus sancti et Patris. tus sancti et Patris.

sic sic

Et videtur, quia persona sunt æqua- Et videtur, quia persona sunt æqua- les ergo videtur, quod non differt quæ les ergo videtur, quod non differt quæ earum sit prior in oratione vel posterior. earum sit prior in oratione vel posterior. SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Secundum hoc non servatur ordo 1. Secundum hoc non servatur ordo naturæ quem Augustinus ponit in di- naturæ quem Augustinus ponit in di- vinis. vinis.

2. Item, Secundum hoc possemus di- 2. Item, Secundum hoc possemus di- cere Baptizo te in nomine Filii secun- cere Baptizo te in nomine Filii secun- di, et Patris primi, et Spiritus sancti ter- di, et Patris primi, et Spiritus sancti ter- tii in qua forma per ordinem distin- tii in qua forma per ordinem distin- ctionum ordinatum exprimitur Sabellia- ctionum ordinatum exprimitur Sabellia- na hæresis. na hæresis.

ULTERIUS, Quæritur de corruptione, ut ULTERIUS, Quæritur de corruptione, ut dicatur In nomine patria et filiabus et dicatur In nomine patria et filiabus et spiritibus sanctibus, utrum sit baptis- spiritibus sanctibus, utrum sit baptis- mus? mus?

Et videtur quod sic: quia alias illi Et videtur quod sic: quia alias illi qui non possunt proferre propter linguæ qui non possunt proferre propter linguæ balbutiem et imperitiam, omnes male balbutiem et imperitiam, omnes male baptizarent et secundum hoc multi par- baptizarent et secundum hoc multi par- vuli damnarentur, et multi essent rebap- vuli damnarentur, et multi essent rebap- tizandi. tizandi.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Declinatio quædam est in principio, Declinatio quædam est in principio, sicut et in fine: ergo si licet corrumpere sicut et in fine: ergo si licet corrumpere in fine, licet etiam corrumpere in princi- in fine, licet etiam corrumpere in princi-

Sed cont Sed cont

Quæst. 1 Quæst. 1

Sed contr Sed contr

Quæst. Quæst.

Sed cont Sed cont

¡olutio. ¡olutio.

quæst. 1. quæst. 1.

1 et 2 1 et 2

næst. 2. næst. 2.

wd 1. wd 1.

IN IV SENTENT. DIST. III, E, ART. 2. IN IV SENTENT. DIST. III, E, ART. 2.

pio, quod nullus dicit: quia non est bap- pio, quod nullus dicit: quia non est bap- tismus, si dicatur, Baptizo te in no- tismus, si dicatur, Baptizo te in no- mine atris et ilii, etc. mine atris et ilii, etc.

SOLUTIO. Dico sine præjudicio, quod SOLUTIO. Dico sine præjudicio, quod aliud est de forma secundum statutum aliud est de forma secundum statutum Ecclesiæ, et aliud secundum institutio- Ecclesiæ, et aliud secundum institutio- nem divinam. nem divinam.

Secundum statutum Ecclesiæ exi- Secundum statutum Ecclesiæ exi- stens de forma, si violetur et servetur stens de forma, si violetur et servetur institutio divina, peccat baptizans, et Ec- institutio divina, peccat baptizans, et Ec- clesia potest severe agere in ipsum: clesia potest severe agere in ipsum: sed baptizatus non est rebaptizandus. Et sed baptizatus non est rebaptizandus. Et hoc modo dicunt quidam, quod prono- hoc modo dicunt quidam, quod prono- men ego est de forma: quod tamen non men ego est de forma: quod tamen non puto sed puto, quod potest dimitti si puto sed puto, quod potest dimitti si vult aliquis, sine magna culpa: sed dico, vult aliquis, sine magna culpa: sed dico, quod securius est apponere. Sed quoad quod securius est apponere. Sed quoad institutionem Ecclesiæ dicunt multi, institutionem Ecclesiæ dicunt multi, quod verbum baptizo est de forma: ita quod verbum baptizo est de forma: ita ut reprehendatur tamquam pro criminali ut reprehendatur tamquam pro criminali qui hoc dimiserit. Sed ego puto verius, qui hoc dimiserit. Sed ego puto verius, quod est de forma secundum necessita- quod est de forma secundum necessita- tem, ita quod si dimittitur, non sit bap- tem, ita quod si dimittitur, non sit bap- tizatus qui baptizatur: sed judicio om- tizatus qui baptizatur: sed judicio om- nium invocatio Trinitatis est etiam de nium invocatio Trinitatis est etiam de forma secundum institutionem divinam. forma secundum institutionem divinam.

Secundum hanc igitur meam opinio- Secundum hanc igitur meam opinio- nem quæ plurium est et celebrior hodie, nem quæ plurium est et celebrior hodie, responderi potest ad primum quod inten- responderi potest ad primum quod inten- tio magis exprimitur in actu et pronun- tio magis exprimitur in actu et pronun- tiatione verbi et hoc ideo, quia non exi- tiatione verbi et hoc ideo, quia non exi- gitur intentio personæ quam determinat, gitur intentio personæ quam determinat, sed potius Ecclesiæ in cujus persona ille sed potius Ecclesiæ in cujus persona ille baptizat. baptizat.

Et per hoc patet solutio ad sequens. Et per hoc patet solutio ad sequens.

AD ID quod quæritur de verbo, baptizo, AD ID quod quæritur de verbo, baptizo, sine præjudicio aliorum dico, quod est sine præjudicio aliorum dico, quod est de forma necessitatis baptismi, et sine de forma necessitatis baptismi, et sine quo baptismus non est, nisi occurrat ca- quo baptismus non est, nisi occurrat ca- sus propter quem aliter ad tempus sit fa- sus propter quem aliter ad tempus sit fa- ciendum, sicut Apostoli fecerunt. ciendum, sicut Apostoli fecerunt.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod non exprimitur ipso facto intentio quod non exprimitur ipso facto intentio baptismi: quia ille modus tinctionis etiam baptismi: quia ille modus tinctionis etiam in aliis lavacris est, præcipue cum infra in aliis lavacris est, præcipue cum infra

1 Matth. XXVIII, 19. 1 Matth. XXVIII, 19.

XXIX XXIX

65 65

dicatur, quod infans semel vel ter possit dicatur, quod infans semel vel ter possit immergi, et oportet exprimere verbo si- immergi, et oportet exprimere verbo si- gnificante Ecclesiæ regenerationis actum, gnificante Ecclesiæ regenerationis actum, ut mihi videtur. ut mihi videtur.

AD ALIUD dicendum, quod Christus in- AD ALIUD dicendum, quod Christus in- junxit eis exercitium cum determinatione junxit eis exercitium cum determinatione modi, et utrumque intellexit in hoc modi, et utrumque intellexit in hoc quod dixit Baptizantes eos in nomine, quod dixit Baptizantes eos in nomine, etc.. Et hoc ideo, quia istud est sacra- etc.. Et hoc ideo, quia istud est sacra- mentum necessitatis, et ideo exigitur mentum necessitatis, et ideo exigitur summa cautela circa ipsum. summa cautela circa ipsum.

AD ALIUD dicendum, quod non est AD ALIUD dicendum, quod non est simile de doctrina: quia illa potest esse simile de doctrina: quia illa potest esse præter intentionem, nec est de necessa- præter intentionem, nec est de necessa- riis ad salutem et ideo non exigitur ibi riis ad salutem et ideo non exigitur ibi expressio talis. expressio talis.

AD ALIUD dicendum, quod ille benedi- AD ALIUD dicendum, quod ille benedi- ctiones sunt orationes, in quibus non est ctiones sunt orationes, in quibus non est magna vis intentionis. magna vis intentionis.

AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile, quia in oratione quæ est pius affe- mile, quia in oratione quæ est pius affe- ctus in Deum directus, non respicitur ctus in Deum directus, non respicitur principaliter nisi cor. In sacramentis au- principaliter nisi cor. In sacramentis au- tem invisibilis pecie operatur virtus di- tem invisibilis pecie operatur virtus di- vina et ideo exprimitur intentio circa vina et ideo exprimitur intentio circa illud. illud.

AD ALIUD dicendum, quod non est AD ALIUD dicendum, quod non est simile de aqua: quia intentio non re- simile de aqua: quia intentio non re- fertur ad aquam, sed ad actum, et ideo fertur ad aquam, sed ad actum, et ideo in actu debet exprimi. in actu debet exprimi.

AD ALIUD dicendum, quod licet Chri- AD ALIUD dicendum, quod licet Chri- stus operetur interius, tamen sua operatio stus operetur interius, tamen sua operatio non est nisi operatione ministri præexi- non est nisi operatione ministri præexi- stente, et ideo illa requirit intentionis ex- stente, et ideo illa requirit intentionis ex- pressionem. pressionem.

AD ALIA quæ objiciuntur de ritu Græ- AD ALIA quæ objiciuntur de ritu Græ- corum, puto quod corrigendi essent si corum, puto quod corrigendi essent si acquiescerent. De illis autem qui bapti- acquiescerent. De illis autem qui bapti- zati sunt, potest esse quod primo tradita zati sunt, potest esse quod primo tradita fuit eis hæc forma, propter hoc quod pu- fuit eis hæc forma, propter hoc quod pu- tabant in baptismo nihil fieri nisi opera- tabant in baptismo nihil fieri nisi opera- tionem hominis et ideo sicut Apostoli tionem hominis et ideo sicut Apostoli baptizaverunt in nomine Christi, ita et baptizaverunt in nomine Christi, ita et consilio Spiritus sancti tradiderunt eis, consilio Spiritus sancti tradiderunt eis, ut actus ad Christum referretur, vel im- ut actus ad Christum referretur, vel im- personaliter ad Christum et Ecclesiam : personaliter ad Christum et Ecclesiam : et hoc ad tempus et ideo peccant ob- et hoc ad tempus et ideo peccant ob-

5 5

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

Ad 8. Ad 8.

Ad 9. Ad 9.

Ad quæst.3. Ad quæst.3.

Ad quæst. 4. Ad quæst. 4.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

66 66

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

servantes ritum istum, sicut etiam pec- servantes ritum istum, sicut etiam pec- caremus si nos in nomine Christi bapti- caremus si nos in nomine Christi bapti-

zaremus. zaremus.

Vel dicatur, quod cum dicitur: Bapti- Vel dicatur, quod cum dicitur: Bapti- zetur servus Christi, etc., præintelligitur zetur servus Christi, etc., præintelligitur expressio vel intellectus verbi primæ expressio vel intellectus verbi primæ personæ, et quoad hoc tolerari potuit ad personæ, et quoad hoc tolerari potuit ad tempus, propter scandalum, et ex impe- tempus, propter scandalum, et ex impe- rio Spiritus sancti inspirante Ecclesiam. rio Spiritus sancti inspirante Ecclesiam. Tamen Papa in hoc dubius fuit : quia de Tamen Papa in hoc dubius fuit : quia de illis qui sunt in Dalmatia primo respon- illis qui sunt in Dalmatia primo respon- dit, quod rebaptizarentur, et postea per- dit, quod rebaptizarentur, et postea per- misit, et ut caveretur in posterum præce- misit, et ut caveretur in posterum præce- pit quosdam autem fratres in ordine pit quosdam autem fratres in ordine nostro existentes, tres ad minus in urbe nostro existentes, tres ad minus in urbe Roma rebaptizari præcepit. Roma rebaptizari præcepit.

AD ALIUD dicendum, quod non bene AD ALIUD dicendum, quod non bene dicitur Ego intendo te baptizare : quia dicitur Ego intendo te baptizare : quia ex hoc non posset inferri, quod ego bap- ex hoc non posset inferri, quod ego bap- tizarem secundum actum, vel quod ille tizarem secundum actum, vel quod ille baptizatus esset secundum actum : quia baptizatus esset secundum actum : quia multa intendimus quæ non facimus: et multa intendimus quæ non facimus: et ideo expresse convenienter fieri non po- ideo expresse convenienter fieri non po- tuit nisi in enuntiatione actus baptismi. tuit nisi in enuntiatione actus baptismi.

AD ALIUD dicendum, quod ly nomine AD ALIUD dicendum, quod ly nomine dicit essentiam notam se reddentem in dicit essentiam notam se reddentem in effectu gratiæ quam operantur indiffe- effectu gratiæ quam operantur indiffe- renter tres personæ : et ideo cessat ob- renter tres personæ : et ideo cessat ob- jectio, quia licet supponat essentiam, ta- jectio, quia licet supponat essentiam, ta- men supponit eam sub alio modo signi- men supponit eam sub alio modo signi- ficandi et ideo loco ejus supponi non ficandi et ideo loco ejus supponi non potest. potest.

AD ALIUD dicendum, quod nulla nomi- AD ALIUD dicendum, quod nulla nomi- na possunt poni loco istorum : quia tan- na possunt poni loco istorum : quia tan- tum exprimunt personas, ut sunt in se tum exprimunt personas, ut sunt in se perfectæ et distinctæ ab invicem, ut pro- perfectæ et distinctæ ab invicem, ut pro- batum est in primo libro Sententiarum. batum est in primo libro Sententiarum.

AD ALIUD quod contra objicitur, dicen- AD ALIUD quod contra objicitur, dicen- dum, quod Verbum et Filius differunt dum, quod Verbum et Filius differunt eadem ratione quæ est relatio, sed non eadem ratione quæ est relatio, sed non eadem ratione nominis: quia Verbum eadem ratione nominis: quia Verbum ut Verbum non nominat personam in se ut Verbum non nominat personam in se perfectam, sed potius Verbum ut in di- perfectam, sed potius Verbum ut in di- vinis et similiter donum, et amor: et vinis et similiter donum, et amor: et ideo non possunt poni loco illorum. ideo non possunt poni loco illorum.

AD ALIUD dicendum, quod genitor et AD ALIUD dicendum, quod genitor et genitus dicuntur relativa, quæ secundum genitus dicuntur relativa, quæ secundum

intellectum sunt ab actu generandi: Deus intellectum sunt ab actu generandi: Deus autem Pater, et Filius dicunt personas autem Pater, et Filius dicunt personas distinctas: unde omnis pater generat, sed distinctas: unde omnis pater generat, sed non convertitur: et similiter omnis filius non convertitur: et similiter omnis filius genitus est, sed non convertitur: et ideo genitus est, sed non convertitur: et ideo patet, quod differentis significationis sunt patet, quod differentis significationis sunt illa nomina et ista. illa nomina et ista.

AD ALIUD dicendum, quod potencia, AD ALIUD dicendum, quod potencia, sapientia, voluntas sive bonitas, licet no- sapientia, voluntas sive bonitas, licet no- minent ea quæ exiguntur ad operandum, minent ea quæ exiguntur ad operandum, tamen non nominant nisi unitatem essen- tamen non nominant nisi unitatem essen- tiæ, eo quod hæc in singulis personis tiæ, eo quod hæc in singulis personis sunt sed forma baptismi secundum sunt sed forma baptismi secundum fidei confessionem distinctam, debet no- fidei confessionem distinctam, debet no- minare unitatem essentiæ et tres perso- minare unitatem essentiæ et tres perso- nas et ideo illa nomina non conveniunt. nas et ideo illa nomina non conveniunt.

AD ALIUD dicendum, quod tria con- AD ALIUD dicendum, quod tria con- currebant ad hoc quod Apostoli bapti- currebant ad hoc quod Apostoli bapti- zarent in nomine Christi, quorum unum zarent in nomine Christi, quorum unum est significatio nominis quæ implicite est significatio nominis quæ implicite exprimit Trinitatem. Secundum autem exprimit Trinitatem. Secundum autem fuit necessitas, quia odiosum fuit illud fuit necessitas, quia odiosum fuit illud nomen salutare, in quo oportet omnem nomen salutare, in quo oportet omnem hominem salvari: et ideo ut videntes hominem salvari: et ideo ut videntes Spiritum sanctum visibiliter descendere Spiritum sanctum visibiliter descendere ad invocationem hujus nominis, et sic ad invocationem hujus nominis, et sic amabile et reverendum nomen ostende- amabile et reverendum nomen ostende- retur, voluit Spiritus sanctus ut in illo retur, voluit Spiritus sanctus ut in illo nomine baptizaretur ad tempus, donec nomine baptizaretur ad tempus, donec notum et venerabile fieret. Tertium est notum et venerabile fieret. Tertium est institutio divina per instinctum et reve- institutio divina per instinctum et reve- lationem Spiritus sancti, quæ licet non lationem Spiritus sancti, quæ licet non legatur, tamen puto quod Apostoli num- legatur, tamen puto quod Apostoli num- quam præsumpsissent, nisi Spiritus san- quam præsumpsissent, nisi Spiritus san- ctus hoc fieri jussisset. ctus hoc fieri jussisset.

AD ALIUD dicendum, quod salvata est AD ALIUD dicendum, quod salvata est unitas formæ implicite: quia in nomine unitas formæ implicite: quia in nomine Christi intelligitur ungens Pater, unctus Christi intelligitur ungens Pater, unctus Filius, et unctio quæ est Spiritus san- Filius, et unctio quæ est Spiritus san- ctus. ctus.

AD ALIUD patet solutio per ante dicta. AD ALIUD patet solutio per ante dicta.

Ad 1 Ad 1

Ad quee Ad quee

Ad Ad

AD ALIUD dicendum, quod hoc nomen, Ad q AD ALIUD dicendum, quod hoc nomen, Ad q Jesus, non ita conveniens erat : quia non Jesus, non ita conveniens erat : quia non ita exprimit Trinitatem : tamen nolo ita exprimit Trinitatem : tamen nolo contradicere quin eisdem causis concur- contradicere quin eisdem causis concur- rentibus hoc fieri posset in alio nomine rentibus hoc fieri posset in alio nomine sicut in isto. sicut in isto.

Ad quæst.7. Ad quæst.7.

dquæst 8. dquæst 8. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

1 quæst.9. 1 quæst.9.

Ad uæst. Ad uæst. 10. 10.

id quæst. id quæst. 11. 11.

id object. id object.

1 et 2. 1 et 2.

IN IV SENTENT. DIST. III, E, ART. 2. IN IV SENTENT. DIST. III, E, ART. 2.

AD ALIUD dicendum, quod Papa non AD ALIUD dicendum, quod Papa non potest sicut nec Apostoli potuerunt, nisi potest sicut nec Apostoli potuerunt, nisi per revelationem Spiritus sancti, et ma- per revelationem Spiritus sancti, et ma- gnam Ecclesiæ necessitatem. gnam Ecclesiæ necessitatem.

AD ID quod quæritur de nomine unius AD ID quod quæritur de nomine unius personæ, dicendum quod non potest fieri, personæ, dicendum quod non potest fieri, nec umquam factum est: et quod dicit nec umquam factum est: et quod dicit Ambrosius, sic intelligitur : Qui unum Ambrosius, sic intelligitur : Qui unum dicit exprimendo in fide Trinitatis, quæ dicit exprimendo in fide Trinitatis, quæ fit in confessione etiam aliorum. Vel di- fit in confessione etiam aliorum. Vel di- catur melius, quod loquitur in eodem catur melius, quod loquitur in eodem casu in quo Apostoli in nomine Christi casu in quo Apostoli in nomine Christi baptizaverunt tunc enim fieri posset baptizaverunt tunc enim fieri posset illis tribus concurrentibus, et aliter est illis tribus concurrentibus, et aliter est absolute falsum quod dicitur in Littera. absolute falsum quod dicitur in Littera.

AD ALIUD dicendum, quod licet relativa AD ALIUD dicendum, quod licet relativa se ponant per intellectum, tamen non se ponant per intellectum, tamen non sunt sic forma baptismi, sed potius ex- sunt sic forma baptismi, sed potius ex- pressa in voce: non enim sufficit cogitare pressa in voce: non enim sufficit cogitare vel intelligere,sed oportet exprimere voce. vel intelligere,sed oportet exprimere voce.

AD ALIUD dicendum, quod Trinitas non AD ALIUD dicendum, quod Trinitas non nominat personas nomine proprio : et nominat personas nomine proprio : et ideo non est forma: quia in nominibus ideo non est forma: quia in nominibus propriis sunt articuli fidei et forma bap- propriis sunt articuli fidei et forma bap- tismi. tismi.

AD ID quod quæritur ulterius de appo- AD ID quod quæritur ulterius de appo- sitione, dicendum quod peccat apponens. sitione, dicendum quod peccat apponens. Si autem apponit quod non sonat corrup- Si autem apponit quod non sonat corrup- tionem formæ, non est rebaptizandus. tionem formæ, non est rebaptizandus.

Et per hoc patet solutio ad sequens : Et per hoc patet solutio ad sequens : quia illa appositio, In nomine Patris quia illa appositio, In nomine Patris majoris, etc., sonat formæ corruptio- majoris, etc., sonat formæ corruptio- nem et ideo non puto illum baptizare nem et ideo non puto illum baptizare qui sic baptizat. qui sic baptizat.

AD ALIUD dicendum, quod peccat qui AD ALIUD dicendum, quod peccat qui transponit tamen puto esse baptismum, transponit tamen puto esse baptismum, si nihil amplius fiat nisi transpositio. Si si nihil amplius fiat nisi transpositio. Si autem apponat quod sonat formæ cor- autem apponat quod sonat formæ cor- ruptionem, tunc puto quod non est bap- ruptionem, tunc puto quod non est bap- tismus, ut In nomine Patris primi, etc. tismus, ut In nomine Patris primi, etc.

Ad id quod contra objicitur, dicendum Ad id quod contra objicitur, dicendum quod ordo naturæ etiam nominibus trans- quod ordo naturæ etiam nominibus trans- positis salvatur in intentionibus nomi- positis salvatur in intentionibus nomi- num quia Pater semper dicitur qui non num quia Pater semper dicitur qui non ab alio, a quo alius: Filius qui ab alio, a ab alio, a quo alius: Filius qui ab alio, a

67 67

quo alius et Spiritus sanctus qui ab quo alius et Spiritus sanctus qui ab aliis, a quo nullus. aliis, a quo nullus.

12. 12.

AD ID quod quæritur ulterius de cor- Ad quæst. AD ID quod quæritur ulterius de cor- Ad quæst. ruptione, dicendum cum Doctoribus ruptione, dicendum cum Doctoribus quod si propter linguæ impedimentum quod si propter linguæ impedimentum vel ignorantiam loquelæ corrumpit in vel ignorantiam loquelæ corrumpit in fine, non officit baptismo. Si autem ex fine, non officit baptismo. Si autem ex hoc intendat deridere et inducere erro- hoc intendat deridere et inducere erro- rem, tunc significat se non intendere rem, tunc significat se non intendere quod facit Ecclesia, et tunc non baptizat. quod facit Ecclesia, et tunc non baptizat.

Ad id quod quæritur de corruptione Ad object. Ad id quod quæritur de corruptione Ad object. in principio, communiter dicitur et ve- in principio, communiter dicitur et ve- rum est (ut dicunt Grammatici) quod de- rum est (ut dicunt Grammatici) quod de- clinatio in fine dictionis non variat nisi clinatio in fine dictionis non variat nisi consignificatum, et non significatum : et consignificatum, et non significatum : et ideo corruptio illa non aufert formam ideo corruptio illa non aufert formam baptismi declinatio autem in principio baptismi declinatio autem in principio dictionis variat significatum, et ideo cor- dictionis variat significatum, et ideo cor- ruptio in principio dictionis tollit bap- ruptio in principio dictionis tollit bap- tismi formam. tismi formam.

SI ADHUC quæritur, Quare dicatur hæc SI ADHUC quæritur, Quare dicatur hæc forma invocatio Trinitatis, cum invoca- forma invocatio Trinitatis, cum invoca- tio habeat fieri in modo deprecativo: for- tio habeat fieri in modo deprecativo: for- ma autem baptismi exprimitur in modo ma autem baptismi exprimitur in modo indicativo per modum enuntiationis de indicativo per modum enuntiationis de præsenti ? præsenti ?

Et ad hoc dicendum, quod est quæ- Et ad hoc dicendum, quod est quæ- dam deprecatio habens vim indicationis, dam deprecatio habens vim indicationis, ut quidam Prophetæ, quando prophetare ut quidam Prophetæ, quando prophetare desiderabant quod prophetabant, sicut, desiderabant quod prophetabant, sicut, Isa. LXIV, 1 Utinam dirumperes cælos, Isa. LXIV, 1 Utinam dirumperes cælos, et descenderes. Ita etiam e converso sunt et descenderes. Ita etiam e converso sunt quædam enuntiationes, quæ habent vim quædam enuntiationes, quæ habent vim invocationum : quia quod enuntiative invocationum : quia quod enuntiative profertur, hoc est ideo quia intentionis profertur, hoc est ideo quia intentionis expressio in eis exigitur, et sic est enun- expressio in eis exigitur, et sic est enun- tiatio in sacramentis, et est sensus: Bap- tiatio in sacramentis, et est sensus: Bap- tizo te, etc., id est, ego baptizo te exte- tizo te, etc., id est, ego baptizo te exte- rius invocans Patrem, etc., ut interius te rius invocans Patrem, etc., ut interius te baptizet. baptizet.

SI AUTEM quæritur, Quare ita non di- SI AUTEM quæritur, Quare ita non di- citur Invoco te ? citur Invoco te ?

Dicendum, quod hoc fit ut non pona- Dicendum, quod hoc fit ut non pona- tur sub dubio aliquo quin Spiritus sanctus tur sub dubio aliquo quin Spiritus sanctus interius baptizet. interius baptizet.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

88 88

68 68

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

F. De institutione baptismi. F. De institutione baptismi.

De institutione baptismi quando cœpit, variæ sunt æstimationes. Alii De institutione baptismi quando cœpit, variæ sunt æstimationes. Alii dicunt tunc esse institutum, cum Nicodemo Christus ait: Nisi quis renatus dicunt tunc esse institutum, cum Nicodemo Christus ait: Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, etc. 1. Alii dicunt institutionem baptismi fuerit ex aqua et Spiritu sancto, etc. 1. Alii dicunt institutionem baptismi factam cum Apostolis dixit: Euntes ergo, docete omnes gentes, baptizantes factam cum Apostolis dixit: Euntes ergo, docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti 2. Sed hoc dixit eis post eos in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti 2. Sed hoc dixit eis post resurrectionem, præcipiens eis de vocatione Gentium, quos ante passio- resurrectionem, præcipiens eis de vocatione Gentium, quos ante passio- nem binos miserat ad prædicandum in Judæa, et ad baptizandum, dicens: nem binos miserat ad prædicandum in Judæa, et ad baptizandum, dicens: In viam gentium ne abieritis. Jam ergo institutus erat baptismus: quia In viam gentium ne abieritis. Jam ergo institutus erat baptismus: quia baptizabant simul et prædicabant. baptizabant simul et prædicabant.

G. De forma in qua baptizaverunt Apostoli ante passionem Christi. G. De forma in qua baptizaverunt Apostoli ante passionem Christi.

Si vero quæritur, In qua forma tunc baptizaverunt Apostoli ? Sane dici Si vero quæritur, In qua forma tunc baptizaverunt Apostoli ? Sane dici potest, in nomine Trinitatis, scilicet in ea forma in qua postea baptizave- potest, in nomine Trinitatis, scilicet in ea forma in qua postea baptizave- runt Gentes quæ ante passionem potest intelligi fuisse tradita, licet non runt Gentes quæ ante passionem potest intelligi fuisse tradita, licet non sit scriptum. Non ergo tunc illam formam Christus prius tradidit, cum ad sit scriptum. Non ergo tunc illam formam Christus prius tradidit, cum ad Evangelizandum Gentibus misit: sed quam ante tradiderat mittens eos in Evangelizandum Gentibus misit: sed quam ante tradiderat mittens eos in Judæam, post iteravit cum ad Gentes misit. Commodius ergo dicitur insti- Judæam, post iteravit cum ad Gentes misit. Commodius ergo dicitur insti- tutio facta, quando Christus a Joanne baptizatus est in Jordane, quod tutio facta, quando Christus a Joanne baptizatus est in Jordane, quod dispensavit, non quia mundari voluit cum sine peccato fuerit, sed quia dispensavit, non quia mundari voluit cum sine peccato fuerit, sed quia contactu mundæ carnis suæ vim regenerativam contulit aquis, ut qui post- contactu mundæ carnis suæ vim regenerativam contulit aquis, ut qui post- ea immergeretur invocato nomine Trinitatis, a peccatis purgaretur *. Tunc ea immergeretur invocato nomine Trinitatis, a peccatis purgaretur *. Tunc ergo invocato nomine Trinitatis, institutus est baptismus Christi: in quo ergo invocato nomine Trinitatis, institutus est baptismus Christi: in quo Trinitas, cujus mysterium ibi innotuit, interius hominem baptizat. Trinitas, cujus mysterium ibi innotuit, interius hominem baptizat.

1 Joan. III, 5. 1 Joan. III, 5.

2 Matth. XXVII, 19. 2 Matth. XXVII, 19.

3 Luc. x, 1. 3 Luc. x, 1.

4 Matth. x, 5. 4 Matth. x, 5.

5 Matth. 1, 13. 5 Matth. 1, 13.

6 De consec. dist. IV, cap. Numquam aqua (Nota ed. Lugd.). 6 De consec. dist. IV, cap. Numquam aqua (Nota ed. Lugd.).

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

Ad quæst. Ad quæst.

IN IV SENTENT. DIST. III, D, ART. 3. IN IV SENTENT. DIST. III, D, ART. 3.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Quando baptismus est institutus ? Quando baptismus est institutus ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, F, «De institutione baptismi quando ibi, F, «De institutione baptismi quando cœpit, etc. » cœpit, etc. »

Videtur enim, quod baptismus debuit Videtur enim, quod baptismus debuit institui a principio: quia magis valet ef- institui a principio: quia magis valet ef- ficax medicina in principio, quam in fine ficax medicina in principio, quam in fine

morbi. morbi.

Si dicas, quod trahit efficatiam a pas- Si dicas, quod trahit efficatiam a pas- sione Christi, et ideo ante passionem non sione Christi, et ideo ante passionem non debuit institui: videtur hoc nihil esse : debuit institui: videtur hoc nihil esse : quia in fide venturi profuit passio illis quia in fide venturi profuit passio illis qui fuerunt ante Christi incarnationem : qui fuerunt ante Christi incarnationem : ergo et baptismus potuit prodesse. ergo et baptismus potuit prodesse.

PRÆTEREA, Ista varietas quam Magi- PRÆTEREA, Ista varietas quam Magi- ster tangit in Littera, habet reduci ad ster tangit in Littera, habet reduci ad aliquam concordiam, quæ igitur est illa? aliquam concordiam, quæ igitur est illa?

SOLUTIO. Dicendum, quod baptismus SOLUTIO. Dicendum, quod baptismus non debuit incipere ante Christi passio- non debuit incipere ante Christi passio- nem et hujus causa est, quia baptismus nem et hujus causa est, quia baptismus est sacramentum pleni effectus, et plenæ est sacramentum pleni effectus, et plenæ curæ cura autem morbi plenaria non curæ cura autem morbi plenaria non fuit nisi post passionem et resurrectionem fuit nisi post passionem et resurrectionem Christi quia tunc reatus originalis in Christi quia tunc reatus originalis in toto cessavit, et janua coeli aperta fuit toto cessavit, et janua coeli aperta fuit quoad beatitudinis perceptionem. quoad beatitudinis perceptionem.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod non AD PRIMUM ergo dicendum, quod non habuerunt plenam liberationem qui fue- habuerunt plenam liberationem qui fue- runt ante Christi incarnationem, sed tan- runt ante Christi incarnationem, sed tan- tum pro se quilibet satisfecit: sed reatus tum pro se quilibet satisfecit: sed reatus naturæ mansit usque ad Christum quoad naturæ mansit usque ad Christum quoad descensum ad limbum, et januæ clau- descensum ad limbum, et januæ clau- sionem. sionem.

AD ALIUD dicendum, quod baptismus AD ALIUD dicendum, quod baptismus multipliciter institutus est, scilicet officia- multipliciter institutus est, scilicet officia-

69 69

liter, et causaliter, et quoad effectum sa- liter, et causaliter, et quoad effectum sa- lutis. lutis.

Officialiter, Matth, x, 1 et seq., quan- Officialiter, Matth, x, 1 et seq., quan- do misit Apostolos baptizare in eadem do misit Apostolos baptizare in eadem forma in qua nunc baptismus fit, ut di- forma in qua nunc baptismus fit, ut di- cit in Littera, præcipiens eis, ibi, In cit in Littera, præcipiens eis, ibi, In viam Gentium ne abirent, et in civitates viam Gentium ne abirent, et in civitates Samaritanorum ne intrarent. Samaritanorum ne intrarent.

Causaliter autem quatuor modis, sci- Causaliter autem quatuor modis, sci- licet materialiter, Matth. 111, 16 et seq., licet materialiter, Matth. 111, 16 et seq., quando tactu suæ mundissimæ carnis quando tactu suæ mundissimæ carnis vim regenerativam contulit aquis in bap- vim regenerativam contulit aquis in bap- tismo, scilicet quo baptizatus est: in quo tismo, scilicet quo baptizatus est: in quo tamen baptismo res Trinitatis fuit, licet tamen baptismo res Trinitatis fuit, licet non sub forma verborum præscripta: non sub forma verborum præscripta: quia Pater in voce, Filius in carne aquam quia Pater in voce, Filius in carne aquam tangente, Spiritus sanctus in columba. tangente, Spiritus sanctus in columba. Quia etiam aqua materia non est nisi Quia etiam aqua materia non est nisi verbo vitæ sanctificata, nisi quis vocet verbo vitæ sanctificata, nisi quis vocet materiam omnino indispositam habet materiam omnino indispositam habet enim se materia tripliciter ad baptismum, enim se materia tripliciter ad baptismum, scilicet ut materia tantum et sic aqua a scilicet ut materia tantum et sic aqua a principio creationis est materia, cum Spi- principio creationis est materia, cum Spi- ritus Domini ferebatur super aquas, ut ritus Domini ferebatur super aquas, ut dicit Chrysostomus. Habet etiam se ut dicit Chrysostomus. Habet etiam se ut materia disposita, ut postquam Domi- materia disposita, ut postquam Domi- nus tactu suæ mundissimæ carnis vim. nus tactu suæ mundissimæ carnis vim. regenerativam aquis contulit. Habet regenerativam aquis contulit. Habet etiam se ut materia informata, quando etiam se ut materia informata, quando est sub invocatione Trinitatis. Secundum est sub invocatione Trinitatis. Secundum causam autem formalem institutus est causam autem formalem institutus est baptismus, Matth. xxvi, 19: Baptizan- baptismus, Matth. xxvi, 19: Baptizan- tes eos in nomine Patris, etc. Et quoad tes eos in nomine Patris, etc. Et quoad causam finalem, Joan. III, 5: Nisi quis causam finalem, Joan. III, 5: Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non potest introire in regnum Dei. Effi- non potest introire in regnum Dei. Effi- cienter autem et significative quoad cau- cienter autem et significative quoad cau- sam operantem in baptismo, Joan. xix, sam operantem in baptismo, Joan. xix, 34, institutus est, ubi aqua fluxit et san- 34, institutus est, ubi aqua fluxit et san- guis de latere Christi, ad ostendendum guis de latere Christi, ad ostendendum quod de latere Christi habet efficaciam quod de latere Christi habet efficaciam salutis. salutis.

Sed quoad effectum salutis, institutus Sed quoad effectum salutis, institutus est, Marc. xvi, 16, ubi dicit: Qui credi- est, Marc. xvi, 16, ubi dicit: Qui credi- derit et baptizatus fuerit, salvus erit. derit et baptizatus fuerit, salvus erit.

70 70

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

H. Quare in aqua tantum fiat ? H. Quare in aqua tantum fiat ?

Celebratur autem hoc sacramentum tantum in aqua, non in alio liquore, Celebratur autem hoc sacramentum tantum in aqua, non in alio liquore, ut ait Christus: Nisi quis renatus, etc. 1. Ideoque uniformiter id fieri in ut ait Christus: Nisi quis renatus, etc. 1. Ideoque uniformiter id fieri in aqua præcipitur, ut intelligatur quod sicut aqua sordes corporis ac vestes aqua præcipitur, ut intelligatur quod sicut aqua sordes corporis ac vestes abluit, ita baptismus maculas animæ, sordesque vitiorum emundando abluit, ita baptismus maculas animæ, sordesque vitiorum emundando abstergit. Vel ideo, ut nullum inopia excusaret: quod posset fieri, si in abstergit. Vel ideo, ut nullum inopia excusaret: quod posset fieri, si in vino vel oleo fieret et ut communis materia baptizandi inveniretur apud vino vel oleo fieret et ut communis materia baptizandi inveniretur apud sicut sicut omnes quod aqua signavit quæ de latere Christi manavit 2, omnes quod aqua signavit quæ de latere Christi manavit 2, sanguis alterius sacramenti signum fuit. Non ergo in alio liquore potest sanguis alterius sacramenti signum fuit. Non ergo in alio liquore potest consecrari baptismus nisi in aqua. consecrari baptismus nisi in aqua.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An conveniens materia baptismi sit aqua? An conveniens materia baptismi sit aqua?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, H, «Celebratur autem hoc sacra- ibi, H, «Celebratur autem hoc sacra- mentum in aqua, etc. » mentum in aqua, etc. »

Videtur autem, quod materia conve- Videtur autem, quod materia conve- niens non sit aqua: niens non sit aqua:

1. Baptismus enim, ut supra habitum 1. Baptismus enim, ut supra habitum est, principium est novæ vitæ : sed prin- est, principium est novæ vitæ : sed prin- cipium vitæ non est in gratia baptismi, cipium vitæ non est in gratia baptismi, nisi significetur in proprietate mate- nisi significetur in proprietate mate- riæ riæ

sacramenti : quia sacramentum sacramenti : quia sacramentum nullius rei causa est cujus non est nullius rei causa est cujus non est signum : causa autem vitæ in ele- signum : causa autem vitæ in ele- mentis non est humidum cum frigido, mentis non est humidum cum frigido, sed potius humidum cum calido: cum sed potius humidum cum calido: cum ergo aqua sit frigida, et humida, et oleum ergo aqua sit frigida, et humida, et oleum

1 Joan. III, 5. 1 Joan. III, 5.

2 Joan. xix, 34. 2 Joan. xix, 34.

vel vinum calidum et humidum, videtur vel vinum calidum et humidum, videtur potius materia debere esse oleum vel vi- potius materia debere esse oleum vel vi- num quam aqua. num quam aqua.

2. Item, Gratia in sacramento habet 2. Item, Gratia in sacramento habet aliquid simile lumini, sicut characterem : aliquid simile lumini, sicut characterem : et aliquid simile sananti, quia gratia sa- et aliquid simile sananti, quia gratia sa- nat peccatum et reficit etiam gratia sa- nat peccatum et reficit etiam gratia sa- cramentalis, ut dicit Magister infra, di- cramentalis, ut dicit Magister infra, di- stinctione sequenti, quod jam sanctifica- stinctione sequenti, quod jam sanctifica- tos uberiori gratia reficit: cum igitur tos uberiori gratia reficit: cum igitur oleum (ut dicit) luceat et sanet, et refi- oleum (ut dicit) luceat et sanet, et refi- ciat, videtur conveniens materia baptismi ciat, videtur conveniens materia baptismi esse oleum. esse oleum.

SED CONTRA est, quod SED CONTRA est, quod

1. Status recreationis per conformita- 1. Status recreationis per conformita- tem debet respondere statui creationis: tem debet respondere statui creationis: in creatione autem majoris mundi anima in creatione autem majoris mundi anima viva prima apparuit in aquis, super quas viva prima apparuit in aquis, super quas ferebatur ergo in recreatione mino- ferebatur ergo in recreatione mino- ris mundi debet anima incipere vivere in ris mundi debet anima incipere vivere in aquis, super quas Spiritus ferebatur. aquis, super quas Spiritus ferebatur.

2. Item, Non habet virtutem generandi 2. Item, Non habet virtutem generandi nisi quod tactum est mundissima carne nisi quod tactum est mundissima carne Salvatoris hoc autem elementum est Salvatoris hoc autem elementum est

3 Genes. 1, 2. 3 Genes. 1, 2.

Sed co Sed co

Quæst. Quæst. ultima. ultima.

Solutio. Solutio.

IN IV SENTENT. DIST. III, H, ART. 4. IN IV SENTENT. DIST. III, H, ART. 4.

aqua: ergo sola aqua est materia, et non aqua: ergo sola aqua est materia, et non aliud. aliud.

3. Item, Chrysostomus in Homilia 3. Item, Chrysostomus in Homilia XXVI super Joannem: «Aqua assumpta XXVI super Joannem: «Aqua assumpta est in baptismo, genitrix ejus qui gigni- est in baptismo, genitrix ejus qui gigni- tur foetus quod matrix foetui, hoc fideli tur foetus quod matrix foetui, hoc fideli aqua : in aqua enim plasmatur, et figu- aqua : in aqua enim plasmatur, et figu-

ratur. » ratur. »

4. Item, Ibidem, « Primum quidem di- 4. Item, Ibidem, « Primum quidem di- cebatur, Educat aqua reptilia animarum cebatur, Educat aqua reptilia animarum viventium ex quo autem ascendit a viventium ex quo autem ascendit a Jordanis rivis dominator non adhuc Jordanis rivis dominator non adhuc rep- rep- tilia animarum viventium, sed animas tilia animarum viventium, sed animas rationales et spiritiferas aqua reddit. » rationales et spiritiferas aqua reddit. »

5. Item, Ambrosius super Epistolam 5. Item, Ambrosius super Epistolam ad Romanos: « Ideo uniformiter baptis- ad Romanos: « Ideo uniformiter baptis- mus in aqua fieri præcipitur, ut intelli- mus in aqua fieri præcipitur, ut intelli- gatur quod sicut aqua sordes corporis ac gatur quod sicut aqua sordes corporis ac vestes abluit, ita baptismus maculas ani- vestes abluit, ita baptismus maculas ani- mæ sordesque vitiorum emundando abs- mæ sordesque vitiorum emundando abs- tergit. » tergit. »