Ad 1. Ad 1.

44 44

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ordinatus, exeuntes et emeriti unguntur, ordinatus, exeuntes et emeriti unguntur, et numerus eorum restituitur per matri- et numerus eorum restituitur per matri- monium, sed contemplativorum gustan- monium, sed contemplativorum gustan- tium est Eucharistia, vel etiam activo- tium est Eucharistia, vel etiam activo- rum intrantium propter hoc quod est rum intrantium propter hoc quod est viaticum. viaticum.

DICIMUS ergo ad primum, quod illæ DICIMUS ergo ad primum, quod illæ pœnæ peccati quæ non directe ordinantur pœnæ peccati quæ non directe ordinantur in peccatum, sed potius sunt promotivæ in peccatum, sed potius sunt promotivæ in bonum, non habent contra se sacra- in bonum, non habent contra se sacra- menta ordinata, sicut fames, sitis, et hu- menta ordinata, sicut fames, sitis, et hu- jusmodi. Et per hoc patet solutio ad se- jusmodi. Et per hoc patet solutio ad se- cundum numerum defectuum. Aliæ autem cundum numerum defectuum. Aliæ autem poenæ spirituales quæ sunt effectus: aut poenæ spirituales quæ sunt effectus: aut habent aliunde medicinam magis sub- habent aliunde medicinam magis sub- stantialem eis, ut ignorantia faciendorum stantialem eis, ut ignorantia faciendorum cui providetur per doctrinam aut redu- cui providetur per doctrinam aut redu- cuntur ad has contra quas sunt sacramen- cuntur ad has contra quas sunt sacramen- ta, sicut infirmitas faciendorum curatur ta, sicut infirmitas faciendorum curatur in confirmatione, concupiscentia autem in confirmatione, concupiscentia autem præcipue in matrimonio: malitia autem præcipue in matrimonio: malitia autem

non dicit specialem defectum, sed incli- non dicit specialem defectum, sed incli- nabilitatem in malum, et illa curatur non nabilitatem in malum, et illa curatur non in uno sed in pluribus sacramentis, eo in uno sed in pluribus sacramentis, eo quod ipsa est generalis defectus facilius quod ipsa est generalis defectus facilius inclinabilis in malum quam in bonum. inclinabilis in malum quam in bonum. Et per hoc patet solutio ad id quod ob- Et per hoc patet solutio ad id quod ob- jicitur de prima divisione pœnarum sive jicitur de prima divisione pœnarum sive defectuum. defectuum.

AD ULTIMUM dicendum, quod isti defe- AD ULTIMUM dicendum, quod isti defe- ctus omnes præter unum reducuntur ad ctus omnes præter unum reducuntur ad poenitentiam quia omnes illi consistunt poenitentiam quia omnes illi consistunt in peccato actuali alterius hominis, qui in peccato actuali alterius hominis, qui est proximus nobis per naturam: ille au- est proximus nobis per naturam: ille au- tem est defectus ignorantiæ, qui substan- tem est defectus ignorantiæ, qui substan- tialiorem causam habet, tam per doctri- tialiorem causam habet, tam per doctri- nam exteriorem quam per sacramentum : nam exteriorem quam per sacramentum : et ideo penes illos non multiplicantur et ideo penes illos non multiplicantur gratiæ sacramentales, sed potius modi gratiæ sacramentales, sed potius modi virtutis misericordiæ, quos non habere virtutis misericordiæ, quos non habere possumus, subveniendo aliis qui nostri possumus, subveniendo aliis qui nostri indigent. indigent.

Ad 2, Ad 2,

B. Quare mox post hominis casum non fuerint instituta ? B. Quare mox post hominis casum non fuerint instituta ?

Si vero quæritur, Quare non fuerint hæc sacramenta instituta mox post Si vero quæritur, Quare non fuerint hæc sacramenta instituta mox post hominis lapsum, cum in his sit justitia et salus ? Dicimus non ante hominis lapsum, cum in his sit justitia et salus ? Dicimus non ante adventum Christi, qui gratiam attulit, gratiæ sacramenta fuisse danda : adventum Christi, qui gratiam attulit, gratiæ sacramenta fuisse danda : quæ ex ipsius morte et passione virtutem sortita sunt. Christus autem quæ ex ipsius morte et passione virtutem sortita sunt. Christus autem venire noluit, antequam homo de lege naturali et scripta convinceretur, venire noluit, antequam homo de lege naturali et scripta convinceretur, quod neutra juvari posset ¹. quod neutra juvari posset ¹.

Cf. HUGO DE S. VICTORE, Lib. I, parte II, cap. 8. Cf. HUGO DE S. VICTORE, Lib. I, parte II, cap. 8.

IN IV SENTENT. DIST. II, C, ART. 2. IN IV SENTENT. DIST. II, C, ART. 2.

45 45

C. Quod sacramentum conjugii fuit ante peccatum. C. Quod sacramentum conjugii fuit ante peccatum.

Fuit tamen conjugium ante peccatum institutum : non utique propter Fuit tamen conjugium ante peccatum institutum : non utique propter remedium, sed ad sacramentum, et ad officium: post peccatum vero fuit remedium, sed ad sacramentum, et ad officium: post peccatum vero fuit ad remedium contra carnalis concupiscentiæ corruptelam, de quo suo loco ad remedium contra carnalis concupiscentiæ corruptelam, de quo suo loco tractabimus. tractabimus.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Quare non fuerunt sacramenta instituta Quare non fuerunt sacramenta instituta mox post hominis lapsum ? mox post hominis lapsum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit ibi, B, « Si vero quæritur, Quare non fuerint B, « Si vero quæritur, Quare non fuerint hæc sacramenta instituta mox post ho- hæc sacramenta instituta mox post ho- minis lapsum, etc. » minis lapsum, etc. »

Videtur, quod statim debebant esse : Videtur, quod statim debebant esse : quia quia

1. Facilius curatur morbus a principio 1. Facilius curatur morbus a principio quam in fine: ergo sapiens medicus ma- quam in fine: ergo sapiens medicus ma- gis a principio adhibere debuit medici- gis a principio adhibere debuit medici-

nam. nam.

2. Item, Non valet solutio quam poni- 2. Item, Non valet solutio quam poni- tur in Littera, quod homo debuit convin- tur in Littera, quod homo debuit convin- ci de lege naturali et scripta: quia mor- ci de lege naturali et scripta: quia mor- bus diu continuatus in subjecto, vertitur bus diu continuatus in subjecto, vertitur in soporem, ut dicit Bernardus in primo in soporem, ut dicit Bernardus in primo ad Eugenium Papam 2: ergo videtur, ad Eugenium Papam 2: ergo videtur, quod quanto diutius exspectavit, tanto quod quanto diutius exspectavit, tanto minus homo morbum suum recognovit : minus homo morbum suum recognovit : et sic nulla est causa quæ assignatur in et sic nulla est causa quæ assignatur in Littera. Littera.

1 Cf. Genes. 11, 24. 1 Cf. Genes. 11, 24.

⁹ S. BERNARDUS, Lib. I de Consideratione. ⁹ S. BERNARDUS, Lib. I de Consideratione.

3. Item, Hugo dicit, quod quam cito 3. Item, Hugo dicit, quod quam cito est morbus, tam cito est tempus medici- est morbus, tam cito est tempus medici- næ sed morbus fuit a principio ex quo næ sed morbus fuit a principio ex quo Adam peccavit: ergo ex tunc fuit tem- Adam peccavit: ergo ex tunc fuit tem- pus exhibendi sacramenta in medicinam. pus exhibendi sacramenta in medicinam.

4. Item, Nulla videtur causa quam 4. Item, Nulla videtur causa quam tangit, quod sacramenta habentia vim a tangit, quod sacramenta habentia vim a Passione Christi, non debebant ante Chri- Passione Christi, non debebant ante Chri- sti adventum institui: quia etiam antiqui sti adventum institui: quia etiam antiqui virtute Passionis in fide venturi salvati virtute Passionis in fide venturi salvati sunt, ut habitum est in tertio libro Sen- sunt, ut habitum est in tertio libro Sen- tentiarum : ergo eodem modo Passio tentiarum : ergo eodem modo Passio tradenda, licet non expleta in opere, po- tradenda, licet non expleta in opere, po- tuit operari in sacramentis veteris legis tuit operari in sacramentis veteris legis et legis naturalis. et legis naturalis.

3 3

ULTERIUS quæritur, Quare quædam sa- ULTERIUS quæritur, Quare quædam sa- cramenta patres habuerunt in lege natu- cramenta patres habuerunt in lege natu- ræ, et Moysi, sicut et nos: quædam au- ræ, et Moysi, sicut et nos: quædam au- tem secundum partem, et non secundum tem secundum partem, et non secundum totum quædam autem in figura tantum : totum quædam autem in figura tantum : et quædam nec in toto, nec in parte, nec et quædam nec in toto, nec in parte, nec in aliqua figura determinata? Verbi gra- in aliqua figura determinata? Verbi gra- tia matrimonium in toto habebant: pœ- tia matrimonium in toto habebant: pœ- nitentiam in parte, quia conterebantur nitentiam in parte, quia conterebantur sicut et nos, sed non confitebantur sicut sicut et nos, sed non confitebantur sicut et nos: sed ordinem et Eucharistiam habe- et nos: sed ordinem et Eucharistiam habe- bant in figura confirmationem et extre- bant in figura confirmationem et extre- mam unctionem in nullo videntur ha- mam unctionem in nullo videntur ha- buisse non enim potest dici, quod in buisse non enim potest dici, quod in

3 III Sententiarum, Dist. XXXV. 3 III Sententiarum, Dist. XXXV.

Quæst. 1. Quæst. 1.

46 46

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tribus unctionibus David significetur tri- tribus unctionibus David significetur tri- plex unctio, sed potius nulla: quia non plex unctio, sed potius nulla: quia non ungebatur unctione Levitarum, nec un- ungebatur unctione Levitarum, nec un- ctione pugnantium. nec unctione morien- ctione pugnantium. nec unctione morien- tium vel infirmorum: ergo patet quod tium vel infirmorum: ergo patet quod nullam istorum figurabat. nullam istorum figurabat.

Præterea, Illæ unctiones David singu- Præterea, Illæ unctiones David singu- lares erant sed istarum duæ, scilicet lares erant sed istarum duæ, scilicet confirmatio, et extrema unctio sunt uni- confirmatio, et extrema unctio sunt uni- versales: ergo non significabantur in illa, versales: ergo non significabantur in illa, nec in alia aliqua regali unctione, ut vi- nec in alia aliqua regali unctione, ut vi- detur. detur.

Quæst. 2. ITEM, Quæritur de hoc quod dicunt Quæst. 2. ITEM, Quæritur de hoc quod dicunt quidam hic, quod non tantum matrimo- quidam hic, quod non tantum matrimo- nium sit institutum ante peccatum, sicut nium sit institutum ante peccatum, sicut Magister dicit in Littera in hoc verbo, Magister dicit in Littera in hoc verbo, cum dixit: Quacumque die comederitis cum dixit: Quacumque die comederitis ex eo, morte moriemini : quod expo- ex eo, morte moriemini : quod expo- nunt quidam Sancti de morte pœniten- nunt quidam Sancti de morte pœniten- tiæ. Videtur enim non esse conveniens : tiæ. Videtur enim non esse conveniens : quia pœnitentia est directa medicina quia pœnitentia est directa medicina actualis peccati: ergo ante peccatum non actualis peccati: ergo ante peccatum non debuit institui. debuit institui.

Solutio. Solutio.

Ad 1, 2 et 3. Ad 1, 2 et 3.

Item, Si hoc intellexerit Dominus ut Item, Si hoc intellexerit Dominus ut ibi institueret homini casuro tempus pœ- ibi institueret homini casuro tempus pœ- nitentiæ, nec totus periret, sicut Angelus nitentiæ, nec totus periret, sicut Angelus semel cecidit, et damnatus est, quare semel cecidit, et damnatus est, quare non dixit aperte: Si comederitis, dabo non dixit aperte: Si comederitis, dabo vobis spatium pœnitentiæ in alio loco vobis spatium pœnitentiæ in alio loco quam in isto: qui locus erit luctus, et quam in isto: qui locus erit luctus, et mortis, et laboris ? mortis, et laboris ?

SOLUTIO. Dicendum, quod a principio SOLUTIO. Dicendum, quod a principio morbi fuit tempus medicinæ, vel in si- morbi fuit tempus medicinæ, vel in si- gnando, vel in causando: erat enim aliter gnando, vel in causando: erat enim aliter de morbo mentis, et de morbo corporis : de morbo mentis, et de morbo corporis : quia oportet hominem præcognoscere quia oportet hominem præcognoscere quod ægrotet, et destitutionem auxilii quod ægrotet, et destitutionem auxilii quod credit habere ex se: et oportet eum quod credit habere ex se: et oportet eum cognoscere potentiam medici, et modum cognoscere potentiam medici, et modum medicinæ. Et hoc ideo est, quia cura men- medicinæ. Et hoc ideo est, quia cura men- tis dependet a consensu nostro et devotio- tis dependet a consensu nostro et devotio- ne: sed non est ita de corporis morbo : et ne: sed non est ita de corporis morbo : et ideo morbus mentis longam ante præ- ideo morbus mentis longam ante præ- exigit moram: non enim cognoscitur per exigit moram: non enim cognoscitur per

1 Vulgata habet, Genes. 11, 17: In quocum- 1 Vulgata habet, Genes. 11, 17: In quocum- que die comederis ex eo, morte morieris. Cf. Gẹ- que die comederis ex eo, morte morieris. Cf. Gẹ-

experimentum, cum sit in delectabilibus experimentum, cum sit in delectabilibus dulcibus concupiscentiæ, sed potius in- dulcibus concupiscentiæ, sed potius in- vestigatur ratione, divina illuminatione vestigatur ratione, divina illuminatione eam ad hoc elevante. eam ad hoc elevante.

Et Et per hoc patet solutio ad tria prima. per hoc patet solutio ad tria prima. AD ALIUD dicendum, quod sacramenta AD ALIUD dicendum, quod sacramenta Christi non habebant vim ante Passio- Christi non habebant vim ante Passio- nem sed Passio vim habuit in fide: et nem sed Passio vim habuit in fide: et hæc non est vis sacramentorum novæ le- hæc non est vis sacramentorum novæ le- gis. Vis enim istorum sacramentorum est gis. Vis enim istorum sacramentorum est in continendo, et dando statim: sed illis in continendo, et dando statim: sed illis patribus totum promittebatur in futurum: patribus totum promittebatur in futurum: et ideo non poterant esse ante Passionem et ideo non poterant esse ante Passionem actu pretium redemptionis solventem. actu pretium redemptionis solventem.

Ad 4. Ad 4.

AD ALIUD dicendum, quod ego non di- Ad quæst, AD ALIUD dicendum, quod ego non di- Ad quæst, co, quod totum effectum matrimonii se- co, quod totum effectum matrimonii se- cundum quod est sacramentum, habue- cundum quod est sacramentum, habue- runt ante Passionem antiqui: quia ego runt ante Passionem antiqui: quia ego puto, quod confert gratiam, scilicet sa- puto, quod confert gratiam, scilicet sa- cramentum ordinatum sub clavibus Ec- cramentum ordinatum sub clavibus Ec- clesiæ, et in fide naturarum unitarum clesiæ, et in fide naturarum unitarum duarum in Christo celebratum. Sed ve- duarum in Christo celebratum. Sed ve- rum est hoc, quod integritatem suorum rum est hoc, quod integritatem suorum bonorum habuit antiquitus. Et tunc di- bonorum habuit antiquitus. Et tunc di- cemus, quod hoc contingit propter gene- cemus, quod hoc contingit propter gene- ralitatem illius defectus materialis, qui ralitatem illius defectus materialis, qui corporali actu reparatur. In aliis autem corporali actu reparatur. In aliis autem agit actus gratiæ spiritualis contra defe- agit actus gratiæ spiritualis contra defe- ctum et tunc aut est sacramentum ple- ctum et tunc aut est sacramentum ple- nissimæ gratiæ quoad statum, aut non. nissimæ gratiæ quoad statum, aut non. Et si est plenissimæ gratiæ quoad sta- Et si est plenissimæ gratiæ quoad sta- tum tunc illud nullo modo habuerunt, tum tunc illud nullo modo habuerunt, sicut in confirmatione, quæ dat Spiritum sicut in confirmatione, quæ dat Spiritum sanctum ad robur et extrema unctio, in sanctum ad robur et extrema unctio, in qua significatur plena puritas corporis qua significatur plena puritas corporis et animæ per amotionem omnium impe- et animæ per amotionem omnium impe- dientium gloriam utriusque partis homi- dientium gloriam utriusque partis homi- nis. Dico autem plenissimæ gratiæ quoad nis. Dico autem plenissimæ gratiæ quoad statum : quia quædam sunt gratiæ plenæ statum : quia quædam sunt gratiæ plenæ quoad statum, ut duo dicta sacramenta : quoad statum, ut duo dicta sacramenta : quædam autem quoad effectum, sicut quædam autem quoad effectum, sicut baptismus: quædam autem quoad digni- baptismus: quædam autem quoad digni- tatem rei contentæ et significatæ, ut Eu- tatem rei contentæ et significatæ, ut Eu- charistia et quædam quoad gradum præ- charistia et quædam quoad gradum præ- lationis, ut ordo. Et per hoc patet solu- lationis, ut ordo. Et per hoc patet solu-

nes. 11, 3. nes. 11, 3.

: :

IN IV SENTENT. DIST. II, D, ART. 3. IN IV SENTENT. DIST. II, D, ART. 3. tio fere ad totum præter ultimum, 1 . tio fere ad totum præter ultimum, 1 . Pœni- Pœni- tentiam enim antiqui ex parte habebant, tentiam enim antiqui ex parte habebant, et in parte non habebant, propter pecca- et in parte non habebant, propter pecca- tum personale contra quod ordinatur pœ- tum personale contra quod ordinatur pœ- nitentia. Et necessarium est, quod quæ- nitentia. Et necessarium est, quod quæ- libet persona per se satisfaciat interius et libet persona per se satisfaciat interius et exterius si potest. Sed quia vim clavium exterius si potest. Sed quia vim clavium non habebant, et pœnitentia in confes- non habebant, et pœnitentia in confes- sione se præsentat clavibus, non habe- sione se præsentat clavibus, non habe- bant confessionem nisi in figura alia bant confessionem nisi in figura alia autem sacramenta habebant in figura. autem sacramenta habebant in figura.

47 47

AD ULTIMUM dicendum, quod pœniten- Ad quæst. 2. AD ULTIMUM dicendum, quod pœniten- Ad quæst. 2. tia, aut non fuit instituta in statu inno- tia, aut non fuit instituta in statu inno- centiæ aut si hoc invenitur, et tunc fuit centiæ aut si hoc invenitur, et tunc fuit ut medicina purgativa, et tunc non ut medicina purgativa, et tunc non aperte significari debuit: ne aperte significari debuit: ne ex præ- ex præ- scientia casus desperatio angeret eos qui scientia casus desperatio angeret eos qui nondum adhuc peccaverunt: quia Deus nondum adhuc peccaverunt: quia Deus prædixisset aperte, concepissent æstima- prædixisset aperte, concepissent æstima- tionem aliquam sui status futuri: et hoc tionem aliquam sui status futuri: et hoc impossibile esse monstratur in secundo impossibile esse monstratur in secundo Sententiarum. Sententiarum.

D. De baptismo. D. De baptismo.

Nunc vero de baptismi sacramento videamus, quod inter novæ gratiæ Nunc vero de baptismi sacramento videamus, quod inter novæ gratiæ sacramenta primum est. sacramenta primum est.

Joannis. Joannis.

Baptismum igitur Christi Joannes suo baptismo prænuntiavit qui pri- De baptismo Baptismum igitur Christi Joannes suo baptismo prænuntiavit qui pri- De baptismo mus baptizasse legitur, sed in aqua, non in spiritu, sicut ipse ait: Ego mus baptizasse legitur, sed in aqua, non in spiritu, sicut ipse ait: Ego baptizo vos in aqua, id est, in pœnitentiam ¹. Sola enim corpora abluebat, baptizo vos in aqua, id est, in pœnitentiam ¹. Sola enim corpora abluebat, a peccatis vero non mundabat. Baptismus Joannis erat in pœnitentiam, a peccatis vero non mundabat. Baptismus Joannis erat in pœnitentiam, non in remissionem: baptismus vero Christi, in remissionem 2. Quia Joan- non in remissionem: baptismus vero Christi, in remissionem 2. Quia Joan- nes baptizans homines, ad poenitentiam vocabat et quos baptizabat, nes baptizans homines, ad poenitentiam vocabat et quos baptizabat, poenitere docebat secundum illud: Veniebant ad Joannem in Jordanem, poenitere docebat secundum illud: Veniebant ad Joannem in Jordanem, confitentes peccata sua³. Sed in baptismo Joannis non dabatur peccatorum confitentes peccata sua³. Sed in baptismo Joannis non dabatur peccatorum remissio, quæ data est in Christi baptismo. remissio, quæ data est in Christi baptismo.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An baptismus Joannis contulit gratiam ? An baptismus Joannis contulit gratiam ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « Nunc vero de baptismi sacramento vi- « Nunc vero de baptismi sacramento vi- deamus, etc. » deamus, etc. »

Ibi enim tangit de baptismo Joannis, Ibi enim tangit de baptismo Joannis,

1 Matth. III, 11. Cf. Marc. 1, 8. 1 Matth. III, 11. Cf. Marc. 1, 8.

2 Cf. Joan. 1, 26 et seq. 2 Cf. Joan. 1, 26 et seq.

determinans de ipso quatuor per ordinem determinans de ipso quatuor per ordinem in Littera, scilicet utrum habuit effe- in Littera, scilicet utrum habuit effe- ctum ? ctum ?

Et, quare dicitur baptismus Joannis ? Et, quare dicitur baptismus Joannis ? Et, An sit sacramentum ? Et, An sit sacramentum ? Et, Utrum rebaptizandi erant qui bap- Et, Utrum rebaptizandi erant qui bap- tizabantur abipso? tizabantur abipso?

INCIDIT autem quæstio circa primum, INCIDIT autem quæstio circa primum, Utrum baptismus Joannis contulit gra- Utrum baptismus Joannis contulit gra- tiam vel non? tiam vel non?

3 Vide Matth. 111, 6; Marc. 1, 3; Luc. III, 3 et 3 Vide Matth. 111, 6; Marc. 1, 3; Luc. III, 3 et seq. seq.

Sed contra. Sed contra.

48 48

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Videtur autem, quod non. Videtur autem, quod non.

1. Quidquid enim erat ante Passio- 1. Quidquid enim erat ante Passio- nem a qua omnia sacramenta trahunt nem a qua omnia sacramenta trahunt virtutem, hoc non conferebat gratiam, virtutem, hoc non conferebat gratiam, ut habitum est in præcedenti capitulo : ut habitum est in præcedenti capitulo : sed baptismus Joannis fuit ante Passio- sed baptismus Joannis fuit ante Passio- nem ergo non conferebat gratiam. nem ergo non conferebat gratiam.

2. Item, Ita est in charitate, quod id 2. Item, Ita est in charitate, quod id quod introducit eam, non dat charita- quod introducit eam, non dat charita- tem vel gratiam gratum facientem, ut tem vel gratiam gratum facientem, ut timor servilis ergo naturaliter id quod timor servilis ergo naturaliter id quod est introductio baptismatis, non debet est introductio baptismatis, non debet dare gratiam baptismatis: hoc autem dare gratiam baptismatis: hoc autem est baptismus Joannis: ergo non confe- est baptismus Joannis: ergo non confe- rebat gratiam. rebat gratiam.

tionem sit curatio, videtur quod baptis- tionem sit curatio, videtur quod baptis- mus Joannis curaverit. mus Joannis curaverit.

SOLUTIO. Dicendum, quod baptismus SOLUTIO. Dicendum, quod baptismus Joannis nullam contulit gratiam, sicut Joannis nullam contulit gratiam, sicut communiter dicunt omnes Sancti. communiter dicunt omnes Sancti.

Solutio. Solutio.

AD ID autem quod objicitur, dicendum Adobject. 1 AD ID autem quod objicitur, dicendum Adobject. 1 quod umbra non cessavit ante Passio- quod umbra non cessavit ante Passio- nem, sicut dicetur in sequenti distin- nem, sicut dicetur in sequenti distin- ctione sed declinare incepit in baptismo ctione sed declinare incepit in baptismo Joannis: et ideo dicitur, quod Lex et Joannis: et ideo dicitur, quod Lex et Prophetæ fuerunt usque ad Joannem : Prophetæ fuerunt usque ad Joannem : sicut dicitur cessare febris quando est in sicut dicitur cessare febris quando est in declinatione, et cessare umbra quando declinatione, et cessare umbra quando est in declinatione. est in declinatione.

3. Item, Si contulisset gratiam, ea- 3. Item, Si contulisset gratiam, ea- dem ratione impressisset characterem : dem ratione impressisset characterem : ergo postea baptizati baptismo Christi ergo postea baptizati baptismo Christi habuissent duos characteres, quod est gis et veteris, et ideo conveniebat cum habuissent duos characteres, quod est gis et veteris, et ideo conveniebat cum impossibite. impossibite.

AD ALIUD dicendum, quod non proprie Adobject. AD ALIUD dicendum, quod non proprie Adobject. erat sacramentum, ut infra patebit: sed erat sacramentum, ut infra patebit: sed erat medium inter sacramenta novæ le- erat medium inter sacramenta novæ le-

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Cessante umbra, debuit statim gratia 1. Cessante umbra, debuit statim gratia venire sed Lex et Prophetæ fuerunt venire sed Lex et Prophetæ fuerunt usque ad Joannem 1: ergo in baptismo usque ad Joannem 1: ergo in baptismo Joannis gratia debuit venire: ergo con- Joannis gratia debuit venire: ergo con- tulit gratiam. tulit gratiam.

2. Item, Constat, quod non erat sa- 2. Item, Constat, quod non erat sa- cramentum veteris legis ergo novæ: cramentum veteris legis ergo novæ: ergo effecit quod figurabat: ergo contu- ergo effecit quod figurabat: ergo contu- lit gratiam. lit gratiam.

3. Item, Baptismus Joannis vicinior 3. Item, Baptismus Joannis vicinior erat baptismo Christi quam circumcisio: erat baptismo Christi quam circumcisio: quia medium erat inter baptismum quia medium erat inter baptismum Christi et circumcisionem: ergo videtur, Christi et circumcisionem: ergo videtur, quod pleniorem gratiam contulit quam quod pleniorem gratiam contulit quam circumcisio sed circumcisio aliquo modo circumcisio sed circumcisio aliquo modo contulit gratiam, ut prius habitum est: contulit gratiam, ut prius habitum est: ergo multo magis baptismus Joannis. ergo multo magis baptismus Joannis.

: :

4. Item, Missus erat Joannes ut para- 4. Item, Missus erat Joannes ut para- ret Domino plebem perfectam 2: sed ret Domino plebem perfectam 2: sed perfecta plebs esse non poterat nisi suus perfecta plebs esse non poterat nisi suus baptismus conferret gratiam: ergo gra- baptismus conferret gratiam: ergo gra- tiam conferebat. tiam conferebat.

5. Item, Baptismus Joannis est post 5. Item, Baptismus Joannis est post legem ergo aliud addit supra legis sa- legem ergo aliud addit supra legis sa- cramenta sed illa significabant gratiam : cramenta sed illa significabant gratiam : cum ergo proximum vicinius post agni- cum ergo proximum vicinius post agni-

1 Matth. x1, 13. 1 Matth. x1, 13.

utrisque cum illis in non conferendo utrisque cum illis in non conferendo gratiam, cum istis autem in actu et ma- gratiam, cum istis autem in actu et ma- teria. teria.

AD ALIUD dicendum, quod erat vicinior Adobject. AD ALIUD dicendum, quod erat vicinior Adobject. baptismo Christi quoad quid, et remo- baptismo Christi quoad quid, et remo- tior quoad quid quam circumcisio: quoad tior quoad quid quam circumcisio: quoad actum enim et materiam erat vicinior, actum enim et materiam erat vicinior, sed quoad effectum erat remotior: et sed quoad effectum erat remotior: et ideo non ponitur medium nisi in ratione ideo non ponitur medium nisi in ratione significandi non causandi, significandi non causandi,

AD ALIUD dicendum, quod perfectio Adobject. AD ALIUD dicendum, quod perfectio Adobject. quam fecit Joannes erat perfectio doc- quam fecit Joannes erat perfectio doc- trinæ non gratiæ. Unde dicitur, Joannis, trinæ non gratiæ. Unde dicitur, Joannis, 1, 8 Non erat ille lux, sed ut testimo- 1, 8 Non erat ille lux, sed ut testimo- nium perhiberet de lumine. Testimonium nium perhiberet de lumine. Testimonium autem ex parte doctrinæ, et non ex parte autem ex parte doctrinæ, et non ex parte gratiæ. gratiæ.

AD ULTIMUM dicendum, quod crat post Ad object. AD ULTIMUM dicendum, quod crat post Ad object. signationem circumcisionis: et non se- signationem circumcisionis: et non se- quitur si addidit rationem signi, quod quitur si addidit rationem signi, quod addidit causalitatem, quia signo ad si- addidit causalitatem, quia signo ad si- gnum ejusdem est expressius: et illam gnum ejusdem est expressius: et illam expressionem addidit: et ideo non se- expressionem addidit: et ideo non se- quitur, quod contulit gratiam. quitur, quod contulit gratiam.

2 Luc. 1, 17. 2 Luc. 1, 17.

IN IV SENTENT. DIST. II, E. IN IV SENTENT. DIST. II, E.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An baptismus Joannis erat in pœniten- An baptismus Joannis erat in pœniten- tiam, et non in remissionem peccato- tiam, et non in remissionem peccato-

rum? rum?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, D, circa medium : « Baptismus ibi, D, circa medium : « Baptismus Joannis erat in pœnitentiam, non in re- Joannis erat in pœnitentiam, non in re- missionem, etc. » missionem, etc. »

1. Videtur, quod potius pœnitentia 1. Videtur, quod potius pœnitentia fuerit in baptismum, quam e converso: fuerit in baptismum, quam e converso: quia prius docuit pœnitere, et postea quia prius docuit pœnitere, et postea baptizabat ergo potius poenitentia erat baptizabat ergo potius poenitentia erat in baptismum, quam e converso. in baptismum, quam e converso.

2. Item, Videtur fuisse baptismus in 2. Item, Videtur fuisse baptismus in baptismum quia habuit ordinem ad ba- baptismum quia habuit ordinem ad ba- ptismum Christi: ergo erat in baptis- ptismum Christi: ergo erat in baptis- mum, et non in pœnitentiam. mum, et non in pœnitentiam.

3. Item, Si fuit in pœnitentiam, tunc 3. Item, Si fuit in pœnitentiam, tunc videtur, quod fuit occasio erroris : quia videtur, quod fuit occasio erroris : quia baptismus non exigit gemitum et plan- baptismus non exigit gemitum et plan- ctum ergo si baptismus Joannis erat in ctum ergo si baptismus Joannis erat in

49 49

poenitentiam, hoc videtur esse doctrina poenitentiam, hoc videtur esse doctrina in signo quod baptismus gemitum et in signo quod baptismus gemitum et planctum requirat: ergo fuit erroris oc- planctum requirat: ergo fuit erroris oc- casio, ut videtur. casio, ut videtur.

Ad 1. Ad 1.

SOLUTIO. Dicendum, quod baptismus Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod baptismus Solutio. Joannis dicitur in pœnitentiam quæ præ- Joannis dicitur in pœnitentiam quæ præ- exigebatur, ne baptismus Christi bapti- exigebatur, ne baptismus Christi bapti- zandos a se fictos inveniret et ideo zandos a se fictos inveniret et ideo poenitentia sequebatur baptismum Joan- poenitentia sequebatur baptismum Joan- nis ordine intentionis, licet forte tempore nis ordine intentionis, licet forte tempore præcederet. præcederet.

AD ALIUD dicendum, quod non dicitur AD ALIUD dicendum, quod non dicitur baptismus in baptismum nisi determine- baptismus in baptismum nisi determine- tur quia aliter pro eodem baptismo ac- tur quia aliter pro eodem baptismo ac- ciperetur, et tunc idem esset: sed quia ciperetur, et tunc idem esset: sed quia immediate ordinabat ad pœnitentiam quæ immediate ordinabat ad pœnitentiam quæ removit obicem fictionis ad baptismum removit obicem fictionis ad baptismum Christi, ideo dicitur in pœnitentiam. Christi, ideo dicitur in pœnitentiam.

AD ALIUD dicendum, quod baptismus AD ALIUD dicendum, quod baptismus Christi non exigit gemitum et planctum Christi non exigit gemitum et planctum exteriorem sed tamen, ut dicit Augusti- exteriorem sed tamen, ut dicit Augusti- nus, omnis qui voluntatis suæ est arbi- nus, omnis qui voluntatis suæ est arbi- ter constitutus, novam vitam inchoare ter constitutus, novam vitam inchoare non potest, nisi pœniteat eum veteris non potest, nisi pœniteat eum veteris vitæ: et ideo exigit gemitum et plan- vitæ: et ideo exigit gemitum et plan- ctum interiorem, ne ficti inveniantur qui ctum interiorem, ne ficti inveniantur qui sunt baptizandi. sunt baptizandi.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

E. Quid utilitatis habebat baptismus Joannis ? E. Quid utilitatis habebat baptismus Joannis ?

Ad quid ergo utilis erat baptismus Joannis? Quia homines usu bapti- Ad quid ergo utilis erat baptismus Joannis? Quia homines usu bapti- zandi præparabat ad baptismum Christi. zandi præparabat ad baptismum Christi.

Sed quæritur, Quare dictus est baptismus Joannis sicut veritas dicit, Sed quæritur, Quare dictus est baptismus Joannis sicut veritas dicit, Baptismus Joannis unde erat ? Quia ibi Joannis operatio tantum visibilis Baptismus Joannis unde erat ? Quia ibi Joannis operatio tantum visibilis erat, exterius lavantis, non invisibilis gratia Dei interius operantis. Sed erat, exterius lavantis, non invisibilis gratia Dei interius operantis. Sed tamen et illa Joannis operatio a Deo erat: et baptismus ille a Deo erat, non tamen et illa Joannis operatio a Deo erat: et baptismus ille a Deo erat, non ab homine tantum : sed hominis dictus est, quia nihil ibi gerebatur quod ab homine tantum : sed hominis dictus est, quia nihil ibi gerebatur quod non ageret homo. non ageret homo.

Matth. xxi, 25. Cf. Luc. xx, 4. Matth. xxi, 25. Cf. Luc. xx, 4.

XXX XXX

Solutio. Solutio.

50 50

D. ALB. MAG. ORD. PRÆED. D. ALB. MAG. ORD. PRÆED.

Si vero quæritur, an sacramentum fuerit ? satis potest concedi ex eo Si vero quæritur, an sacramentum fuerit ? satis potest concedi ex eo sensu, quo legalia signa dicuntur sacramenta. Significabat enim baptismus sensu, quo legalia signa dicuntur sacramenta. Significabat enim baptismus Joannis rem sacram, scilicet baptismum Christi, qui non tantum est pœni- Joannis rem sacram, scilicet baptismum Christi, qui non tantum est pœni- tentiæ, sed et remissionis peccatorum. tentiæ, sed et remissionis peccatorum.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Quare dicitur baptismus Joannis ? Quare dicitur baptismus Joannis ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Deinde quæritur de hoc quod dicit ibi, E, § 2 : « Sed quæritur, Quare di- ibi, E, § 2 : « Sed quæritur, Quare di- ctus est baptismus Joannis, etc. » ctus est baptismus Joannis, etc. »

1. Videtur enim, quod eadem ratione 1. Videtur enim, quod eadem ratione dicatur baptismus Pauli: quoniam bapti- dicatur baptismus Pauli: quoniam bapti-

zavit et Paulus. zavit et Paulus.

2. Item, Hoc videtur accipi ab eo quod 2. Item, Hoc videtur accipi ab eo quod dicitur, I ad Corinth. 1, 12: Ego quidem dicitur, I ad Corinth. 1, 12: Ego quidem sum Pauli ego autem Apollo: ego sum Pauli ego autem Apollo: ego vero Cephæ ergo gloriabatur in bapti- vero Cephæ ergo gloriabatur in bapti- zatis ergo cujuslibet baptismus suus zatis ergo cujuslibet baptismus suus dicebatur. dicebatur.

3. Item, Dicitur Evangelium Pauli 3. Item, Dicitur Evangelium Pauli quod Paulus prædicabat, et Petri quod quod Paulus prædicabat, et Petri quod prædicabat Petrus: ergo a simili dicetur prædicabat Petrus: ergo a simili dicetur baptismus Pauli quo baptizabat Paulus, baptismus Pauli quo baptizabat Paulus, ut videtur. ut videtur.

4. Item, Si forte dicas, quia discipuli 4. Item, Si forte dicas, quia discipuli baptizabant in nomine Christi et baptis- baptizabant in nomine Christi et baptis- mus, ut dicit Augustinus, in ejus nomine mus, ut dicit Augustinus, in ejus nomine datur: ergo videtur, quod non est baptis- datur: ergo videtur, quod non est baptis- mus Joannis dicendus, sed Christi: quia mus Joannis dicendus, sed Christi: quia ipse baptizabat (ut dicitur) in nomine ipse baptizabat (ut dicitur) in nomine venturi, et venturus erat Christus. venturi, et venturus erat Christus.

SOLUTIO. Dicendum, quod baptismus SOLUTIO. Dicendum, quod baptismus Joannis dicitur, quia nihil erat in eo nisi Joannis dicitur, quia nihil erat in eo nisi operatio Joannis, ut dicit Augustinus in operatio Joannis, ut dicit Augustinus in Littera sed sic non erat in baptismo di- Littera sed sic non erat in baptismo di- scipulorum, in quo principalis operatio scipulorum, in quo principalis operatio tota fuit Christi, scilicet interior operatio tota fuit Christi, scilicet interior operatio

: :

1 I ad Corinth. I, 13. 1 I ad Corinth. I, 13.

vel baptizatio. Cum enim duæ sint ope- vel baptizatio. Cum enim duæ sint ope- rationes in baptismo, exterior, et inte- rationes in baptismo, exterior, et inte- rior interior est principalior, et exterior rior interior est principalior, et exterior varia et ideo baptismus illius dicitur varia et ideo baptismus illius dicitur qui operatur principaliori operatione. qui operatur principaliori operatione. Quia autem hoc deficit in baptismo Joan- Quia autem hoc deficit in baptismo Joan- nis, ideo non dicitur nisi baptismus Joan- nis, ideo non dicitur nisi baptismus Joan- nis. nis.

AD PRIMUM et secundum AD PRIMUM et secundum ergo dicen- ergo dicen- dum, quod illa contentio reprehensibilis dum, quod illa contentio reprehensibilis fuit, et corrigebatur ab Apostolo: unde fuit, et corrigebatur ab Apostolo: unde dicebat Divisus est Chrisius ? aut, dicebat Divisus est Chrisius ? aut, Nunquid Paulus crucifixus est pro vo- Nunquid Paulus crucifixus est pro vo- bis? Quasi diceret: Vos vestra con- bis? Quasi diceret: Vos vestra con- tentione dimittitis Christum, tamquam tentione dimittitis Christum, tamquam baptismus dividatur secundum merita baptismus dividatur secundum merita baptizatorum: quod non est verum, cum baptizatorum: quod non est verum, cum Christus crucifixus in omni baptistarum Christus crucifixus in omni baptistarum baptismo baptizet. baptismo baptizet.

AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile de Evangelio et baptismo: quia il- mile de Evangelio et baptismo: quia il- lud non habet ex re operata virtutem lud non habet ex re operata virtutem immediate a Passione Christi: sed sæpe immediate a Passione Christi: sed sæpe impeditur et promovetur verbum prædi- impeditur et promovetur verbum prædi- cationis ex meritis bonis vel malis prædi- cationis ex meritis bonis vel malis prædi- cantium ideo actus ille dicitur exercen- cantium ideo actus ille dicitur exercen- tis eum in ministerio non autem sic tis eum in ministerio non autem sic dicitur in baptizando. dicitur in baptizando.

Ad aliud dicendum, quod Joannes non Ad aliud dicendum, quod Joannes non baptizabat in nomine Christi tamquam in baptizabat in nomine Christi tamquam in forma baptizantis: sed potius tamquam forma baptizantis: sed potius tamquam in nomine ejus in quod dirigebat bapti- in nomine ejus in quod dirigebat bapti- zatos a se. Apostoli autem baptizabant in zatos a se. Apostoli autem baptizabant in nomine Christi vel Trinitatis tamquam nomine Christi vel Trinitatis tamquam in forma baptizantis. in forma baptizantis.

Si vero tu objicias, quod hoc est contra Si vero tu objicias, quod hoc est contra Litteram in qua dicitur, quod hæc erat Litteram in qua dicitur, quod hæc erat forma sua, quia baptizabat in nomine forma sua, quia baptizabat in nomine venturi. Respondeo, quod non erat forma venturi. Respondeo, quod non erat forma in qua esset invocatio ad sanctificationem in qua esset invocatio ad sanctificationem

Ad 1 et Ad 1 et

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

:2 :2

IN IV SENTENT. DIST. II, F. IN IV SENTENT. DIST. II, F.

51 51

baptismi, sed potius forma, id est, mo- baptismi, sed potius forma, id est, mo- dus in baptizando quia scilicet ventu- dus in baptizando quia scilicet ventu- rum nominabat, et populum ut in eum rum nominabat, et populum ut in eum crederet monebat: tamen nulla ex hoc crederet monebat: tamen nulla ex hoc sanctificatio baptismi ab illo alii confere- sanctificatio baptismi ab illo alii confere-

batur. batur.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An baptismus Joannis fuerit sacramen- An baptismus Joannis fuerit sacramen- tum ? tum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, § 3 : « Si vero quæritur an sacra- ibi, E, § 3 : « Si vero quæritur an sacra- mentum fuerit, etc. » mentum fuerit, etc. »

Videtur enim fuisse sacramentum : Videtur enim fuisse sacramentum : quia fuit sacræ rei signum : ergo fuit sa- quia fuit sacræ rei signum : ergo fuit sa-

cramentum. cramentum.

SED CONTRA hoc videtur esse, quod ad Sed contra. SED CONTRA hoc videtur esse, quod ad Sed contra. omne sacramentum exigitur institutio omne sacramentum exigitur institutio divina. Baptismus autem Joannis non divina. Baptismus autem Joannis non erat institutus a Deo : ergo non erat sa- erat institutus a Deo : ergo non erat sa- cramentum. cramentum.

SOLUTIO. Ad hoc leve est respondere Solutio. SOLUTIO. Ad hoc leve est respondere Solutio. secundum prædicta. Dicendum enim, secundum prædicta. Dicendum enim, quod est potius continuatio novorum sa- quod est potius continuatio novorum sa- cramentorum ad vetera: sed tamen pro- cramentorum ad vetera: sed tamen pro- pter similitudinem cum sacramentis in pter similitudinem cum sacramentis in ratione significandi, accipit nomen sa- ratione significandi, accipit nomen sa- cramenti. cramenti.

AD ID autem quod contra objicitur, Ad object. AD ID autem quod contra objicitur, Ad object. potest dici quod non erat sine institutione potest dici quod non erat sine institutione divina ita enim dicitur, Joan. 1, 33: divina ita enim dicitur, Joan. 1, 33: Qui misit me baptizare in aqua, ille mi- Qui misit me baptizare in aqua, ille mi- hi dixit Super quem videris Spiritum hi dixit Super quem videris Spiritum descendentem, et manentem super eum, descendentem, et manentem super eum, hic est qui baptizat in Spiritu san- hic est qui baptizat in Spiritu san-

cto. cto.

F. De forma baptismi Joannis, et de baptizatis ab eo. F. De forma baptismi Joannis, et de baptizatis ab eo.

Hic considerandum est, si baptizati a Joanne iterum baptizati sunt Hic considerandum est, si baptizati a Joanne iterum baptizati sunt baptismo Christi, et qua forma verborum usus sit Joannes. Illi qui baptizati baptismo Christi, et qua forma verborum usus sit Joannes. Illi qui baptizati sunt a Joanne, nescientes Spiritum sanctum esse, ac spem ponentes in sunt a Joanne, nescientes Spiritum sanctum esse, ac spem ponentes in illius baptismo, postea baptizati sunt baptismo Christi. Baptismus autem illius baptismo, postea baptizati sunt baptismo Christi. Baptismus autem Joannis in nomine venturi tradebatur. Unde Hieronymus super Joelem 2: Joannis in nomine venturi tradebatur. Unde Hieronymus super Joelem 2: Qui dicit se in Christum credere, et non credit in Spiritum sanctum, non- Qui dicit se in Christum credere, et non credit in Spiritum sanctum, non- dum habet claros oculas. Unde baptizati a Joanne in nomine venturi, id dum habet claros oculas. Unde baptizati a Joanne in nomine venturi, id est, Domini Jesu, quia dixerunt: Sed neque si Spiritus sanctus est audi- est, Domini Jesu, quia dixerunt: Sed neque si Spiritus sanctus est audi- vimus, iterum baptizabantur, imo verum baptisma accipiebant. Illi vero vimus, iterum baptizabantur, imo verum baptisma accipiebant. Illi vero qui spem non posuerunt in baptismo Joannis, et Patrem et Filium et qui spem non posuerunt in baptismo Joannis, et Patrem et Filium et

1 Cf. Act. xix, 4. 1 Cf. Act. xix, 4.

2 S. HIERONYMUS, Super Joelem, ad cap. 2. Hic non tenetur Magister. (Nota ed. Lugd.) 2 S. HIERONYMUS, Super Joelem, ad cap. 2. Hic non tenetur Magister. (Nota ed. Lugd.) 3 Act. xix, 2. 3 Act. xix, 2.

52 52

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Spiritum sanctum credebant, non post baptizati fuerunt sed impositione Spiritum sanctum credebant, non post baptizati fuerunt sed impositione manuum ab Apostolis super eos facta, Spiritum sanctum receperunt . Alii manuum ab Apostolis super eos facta, Spiritum sanctum receperunt . Alii vero qui non ita credebant, baptizati sunt baptismo Christi, ut prædictum vero qui non ita credebant, baptizati sunt baptismo Christi, ut prædictum est. Unde Hieronymus 2: Qui Spiritum sanctum nesciebant, cum baptis- est. Unde Hieronymus 2: Qui Spiritum sanctum nesciebant, cum baptis- mum a Joanne acceperunt, iterum baptizati sunt baptismo Christi, ut præ- mum a Joanne acceperunt, iterum baptizati sunt baptismo Christi, ut præ- dictum est, ne quis ex Judæis vel Gentibus putaret aquam sine Spiritu dictum est, ne quis ex Judæis vel Gentibus putaret aquam sine Spiritu sancto ad salutem posse sufficere. De hoc etiam Ambrosius in primo libro sancto ad salutem posse sufficere. De hoc etiam Ambrosius in primo libro de Spiritu sancto: Quidam negaverunt se scire Spiritum sanctum, cum de Spiritu sancto: Quidam negaverunt se scire Spiritum sanctum, cum baptizatos se dicerent baptismo Joannis, qui in advenientis Jesu, non in baptizatos se dicerent baptismo Joannis, qui in advenientis Jesu, non in suo baptizavit nomine. Isti ergo quia nec in Christi nomine, neque cum suo baptizavit nomine. Isti ergo quia nec in Christi nomine, neque cum fide Spiritus sancti baptizati fuerant, non potuerunt accipere baptismi fide Spiritus sancti baptizati fuerant, non potuerunt accipere baptismi sacramentum baptizati sunt ergo in nomine Christi, nec iteratum est in sacramentum baptizati sunt ergo in nomine Christi, nec iteratum est in his baptisma, sed innovatum ³. his baptisma, sed innovatum ³.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

enum in quemquam illorum venerat, sed enum in quemquam illorum venerat, sed baptizati tantum erant in nomine Domi- baptizati tantum erant in nomine Domi- ni Jesu. Tunc imponebant manus super ni Jesu. Tunc imponebant manus super illos, et accipiebant Spiritum sanctum. illos, et accipiebant Spiritum sanctum. Ergo videtur, quod per manus impositio Ergo videtur, quod per manus impositio nem tantum supplebatur quod illis de- nem tantum supplebatur quod illis de-

An baptizati a Joanne fuerint rebapti- fuit, et non iterum baptizandi erant. An baptizati a Joanne fuerint rebapti- fuit, et non iterum baptizandi erant.

zandi ? zandi ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, F, «Hic considerandum est, si ba_ ibi, F, «Hic considerandum est, si ba_ ptizati a Joanne iterum baptizati sunt, ptizati a Joanne iterum baptizati sunt, etc. » etc. »

Videtur enim, quod Joannes aliquos Videtur enim, quod Joannes aliquos baptizabat, qui non erant baptizandi : baptizabat, qui non erant baptizandi : quia quia

1. Dicitur in Littera, quod si aliquis 1. Dicitur in Littera, quod si aliquis baptizabatur a Joanne, spem non ponens baptizabatur a Joanne, spem non ponens in suo baptismo, sed fidem habens Tri- in suo baptismo, sed fidem habens Tri- nitatis, quod ille non rebaptizabatur : nitatis, quod ille non rebaptizabatur : ergo non omnes erant iterum bapti- ergo non omnes erant iterum bapti-

zandi. zandi.

2. Item, Act. vi, 15 et seq., dicitur, 2. Item, Act. vi, 15 et seq., dicitur, quod Petrus et Joannes oraverunt pro quod Petrus et Joannes oraverunt pro ipsis, scilicet conversis in Samaria, ut ipsis, scilicet conversis in Samaria, ut acciperent Spiritum sanctum : nondum acciperent Spiritum sanctum : nondum

1 Act. VIII, 17. 1 Act. VIII, 17.

2 S. HIERONYMUS, In Epist. de unius uxoris 2 S. HIERONYMUS, In Epist. de unius uxoris viro. viro.

3. Item, Ponamus, quod aliquis ba- 3. Item, Ponamus, quod aliquis ba- ptizatus sit tantum baptismo Joannis, et ptizatus sit tantum baptismo Joannis, et habeat fidem totius Trinitatis: numquid habeat fidem totius Trinitatis: numquid audebimus dicere, quod ille baptizatus audebimus dicere, quod ille baptizatus sit propter fidem quam habet? Videtur, sit propter fidem quam habet? Videtur, quod non quia tunc nihil esset forma quod non quia tunc nihil esset forma verborum expressa, quæ exigitur in ba- verborum expressa, quæ exigitur in ba- ptismo: ergo videtur, quod tales fuerunt ptismo: ergo videtur, quod tales fuerunt baptizandi. baptizandi.

4. Item, Nullus baptismus confert gra- 4. Item, Nullus baptismus confert gra- tiam in quo non potest haberi spes gra- tiam in quo non potest haberi spes gra- tiæ, sicut habetur spes in sacramento: tiæ, sicut habetur spes in sacramento: ergo nihil est dictum, ut videtur, quod ergo nihil est dictum, ut videtur, quod spem non ponentes in suo baptismo con- spem non ponentes in suo baptismo con- sequebantur in eo gratiam, spem autem sequebantur in eo gratiam, spem autem ponentes non consequuntur. ponentes non consequuntur.

5. Item, Licet infra dicatur, quod ver- 5. Item, Licet infra dicatur, quod ver- bum quod facit baptismum esse sacra- bum quod facit baptismum esse sacra- mentum, sit invocatio Trinitatis: non mentum, sit invocatio Trinitatis: non quia dicitur, sed quia creditur: tamen quia dicitur, sed quia creditur: tamen

3 S. AMBROSIUS, Lib. I de Spiritu sancto, 3 S. AMBROSIUS, Lib. I de Spiritu sancto,

cap. 3. cap. 3.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

IN IV SENTENT. DIST. II, F, ART. 7. IN IV SENTENT. DIST. II, F, ART. 7.

oportet exprimi tres personas, sive cre- oportet exprimi tres personas, sive cre- datur, sive non ergo videtur, quod no- datur, sive non ergo videtur, quod no- stra spes vel fides non confert baptismo stra spes vel fides non confert baptismo formam sanctificationis aliquam: ergo formam sanctificationis aliquam: ergo sive posuerunt spem, sive non, erant sive posuerunt spem, sive non, erant semper baptizandi qui baptismate Joan- semper baptizandi qui baptismate Joan- nis fuerunt baptizati. nis fuerunt baptizati.

SOLUTIO. Super illa quæstione inducere SOLUTIO. Super illa quæstione inducere nituntur quidam opiniones, tamquam li- nituntur quidam opiniones, tamquam li- ceat alicui opinari, quod sine forma sa- ceat alicui opinari, quod sine forma sa- cramenti possit esse sacramentum a no- cramenti possit esse sacramentum a no- stra fide, vel a nostra spe. stra fide, vel a nostra spe.

Unde dicendum, quod absque dubio Unde dicendum, quod absque dubio numquam in baptismo Joannis gratia numquam in baptismo Joannis gratia conferebatur, ut dicunt omnes Sancti conferebatur, ut dicunt omnes Sancti communiter: sicut etiam ipse dixit, communiter: sicut etiam ipse dixit, Joan. 1, 26 Ego baptizo in aqua, etc. Joan. 1, 26 Ego baptizo in aqua, etc.

AD ID ergo quod dicitur in Littera, sic AD ID ergo quod dicitur in Littera, sic potest responderi, quod baptizatus a potest responderi, quod baptizatus a Joanne non spem ponens, et ex hoc ipso Joanne non spem ponens, et ex hoc ipso aliud baptisma quærens, ut discipulo- aliud baptisma quærens, ut discipulo-

53 53

rum Christi post pnssionem, non bapti- rum Christi post pnssionem, non bapti- zabatur. zabatur.

Ad hoc autem quod objicitur de Acti- Ad hoc autem quod objicitur de Acti- bus, nihil cogit: quia ibi loquitur de bus, nihil cogit: quia ibi loquitur de hoc quod est confirmationis, non baptis- hoc quod est confirmationis, non baptis- matis. Confirmatio autem supplet defe- matis. Confirmatio autem supplet defe- ctum baptismatis, ut videtur innuere ctum baptismatis, ut videtur innuere Augustinus non in esse sacramenti, Augustinus non in esse sacramenti, quia baptismus est perfectum sacramen- quia baptismus est perfectum sacramen- tum, sed potius in eo, quod baptismus tum, sed potius in eo, quod baptismus diminuit fomitem, et non exstinguit: diminuit fomitem, et non exstinguit: sed confirmatio amplius debilitat eum- sed confirmatio amplius debilitat eum- dem. Et hoc patet in Actibus, xix, 2, ubi dem. Et hoc patet in Actibus, xix, 2, ubi inveniuntur baptizati a Joanne non ha- inveniuntur baptizati a Joanne non ha- bentes notitiam Spiritus sancti in auditu bentes notitiam Spiritus sancti in auditu formæ baptismi: et ideo illi baptizati fue- formæ baptismi: et ideo illi baptizati fue-

runt. runt.

Ad 2. Ad 2.

AD ALIUD autem ego bene concedo, Ad 3 et 4. AD ALIUD autem ego bene concedo, Ad 3 et 4. quod fides et spes non dant esse baptis- quod fides et spes non dant esse baptis- mi, sed tantum removent fictionem, ut mi, sed tantum removent fictionem, ut baptismus possit consequi effectum ju- baptismus possit consequi effectum ju-

stificationis in nobis. stificationis in nobis.

54 54

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO III. DISTINCTIO III.

De Baptismo. De Baptismo.

A. Quid sit baptismus ? A. Quid sit baptismus ?

Post hæc videndum est quid sit baptismus, et quæ sit forma, et quando Post hæc videndum est quid sit baptismus, et quæ sit forma, et quando institutus, et causa institutionis. Baptismus dicitur intinctio, id est, ablutio institutus, et causa institutionis. Baptismus dicitur intinctio, id est, ablutio corporis exterior, facta sub forma verborum præscripta. Si enim ablutio corporis exterior, facta sub forma verborum præscripta. Si enim ablutio fiat sine verbo, non est ibi sacramentum : sed accedente verbo ad elemen- fiat sine verbo, non est ibi sacramentum : sed accedente verbo ad elemen- tum, fit sacramentum : non utique ipsum elementum fit sacramentum, sed tum, fit sacramentum : non utique ipsum elementum fit sacramentum, sed ablutio facta in elemento. Unde Augustinus: Verbo baptisma consecratur: ablutio facta in elemento. Unde Augustinus: Verbo baptisma consecratur: detrahe verbum, et quid est aqua, nisi aqua ? accedit verbum ad elemen- detrahe verbum, et quid est aqua, nisi aqua ? accedit verbum ad elemen- tum, et fit sacramentum. Unde est hæc tanta virtus aquæ, ut corpus tangat tum, et fit sacramentum. Unde est hæc tanta virtus aquæ, ut corpus tangat et cor abluat, nisi faciente verbo, non quia dicitur, sed quia creditur? Nam et cor abluat, nisi faciente verbo, non quia dicitur, sed quia creditur? Nam et in ipso verbo aliud est sonus transiens, aliud est virtus intus manens *. et in ipso verbo aliud est sonus transiens, aliud est virtus intus manens *. In duobus ergo consistit sacramentum baptismi, scilicet in verbo, et ele- In duobus ergo consistit sacramentum baptismi, scilicet in verbo, et ele- mento. Ergo etsi alia desint quæ ad decorem sacramenti instituta sunt, mento. Ergo etsi alia desint quæ ad decorem sacramenti instituta sunt, non ideo minus est verum sacramentum et sanctum, si verbum sit ibi et non ideo minus est verum sacramentum et sanctum, si verbum sit ibi et elementum. Nam et in hoc sacramento et in aliis quædam solent fieri ad elementum. Nam et in hoc sacramento et in aliis quædam solent fieri ad decorem et honestatem sacramenti, quædam ad substantiam et causam decorem et honestatem sacramenti, quædam ad substantiam et causam sacramenti pertinentia. De substantia hujus sacramenti sunt verbum et sacramenti pertinentia. De substantia hujus sacramenti sunt verbum et elementum, cætera ad solemnitatem ejus pertinent. elementum, cætera ad solemnitatem ejus pertinent.

* S. AUGUSTINUS, Super Joannem, Tract. 80. * S. AUGUSTINUS, Super Joannem, Tract. 80.

IN IV SENTENT. DIST. III, A, ART. 1. IN IV SENTENT. DIST. III, A, ART. 1.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Post hæc videndum est quid sit bap- « Post hæc videndum est quid sit bap- tismus, etc. » tismus, etc. »

Hic aggreditur Magister de baptismo. Hic aggreditur Magister de baptismo. Et dividitur in tres partes iste tracta- Et dividitur in tres partes iste tracta- tus in quarum prima agit de substan- tus in quarum prima agit de substan- tialibus baptismi. In secunda autem agit tialibus baptismi. In secunda autem agit de baptismo ex parte suscipientis : et de baptismo ex parte suscipientis : et hæc incipit in sequenti distinctione, scili- hæc incipit in sequenti distinctione, scili- cet quarta, ibi, A, « Hic dicendum est cet quarta, ibi, A, « Hic dicendum est aliquos suscipere sacramentum, etc. » In aliquos suscipere sacramentum, etc. » In tertia, agit de baptismo ex parte dantis tertia, agit de baptismo ex parte dantis sive baptizantis: et hæc incipit in quinta sive baptizantis: et hæc incipit in quinta distinctione, ibi, A, « Post hæc sciendum distinctione, ibi, A, « Post hæc sciendum est sacramentum baptismi a bonis et a est sacramentum baptismi a bonis et a malis ministris dari, etc. » malis ministris dari, etc. »

forma forma

In prima harum quinque determinan- In prima harum quinque determinan- tur circa baptismum: quorum primum tur circa baptismum: quorum primum est, quid sit baptismus, et quæ est, quid sit baptismus, et quæ ejus quia hæc pertinent ad idem : quia ejus quia hæc pertinent ad idem : quia penes formam datur diffinitio. Secundo, penes formam datur diffinitio. Secundo, agit de institutione, ibi, F, « De institu- agit de institutione, ibi, F, « De institu- tione baptismi quando cæpit, etc. » Ter- tione baptismi quando cæpit, etc. » Ter- tio, agit de materia, ibi, H, «< Celebra- tio, agit de materia, ibi, H, «< Celebra- tur autem hoc sacramentum tantum in tur autem hoc sacramentum tantum in aqua, etc. » In quarta, agit de modo aqua, etc. » In quarta, agit de modo immersionis, quæ est actus baptismi, immersionis, quæ est actus baptismi, ibi, I, « De immersione vero si quæritur, ibi, I, « De immersione vero si quæritur, quomodo fieri debeat, etc. » In quinta et quomodo fieri debeat, etc. » In quinta et ultima, agitur de cessatione circumci- ultima, agitur de cessatione circumci- sionis, adveniente baptismo, ibi, K, sionis, adveniente baptismo, ibi, K, « Solet etiam quæri, Si circumcisio « Solet etiam quæri, Si circumcisio amisit, etc. » amisit, etc. »

Prima harum dividitur in tres: in Prima harum dividitur in tres: in quarum prima agitur, quid sit baptismus quarum prima agitur, quid sit baptismus in re et diffinitione. In secunda, de for- in re et diffinitione. In secunda, de for- ma baptismi quæ est, et quæ fuit quan- ma baptismi quæ est, et quæ fuit quan- doque, ibi, B, «< Sed quod est illud ver- doque, ibi, B, «< Sed quod est illud ver- bum, etc. » In tertia facit quasdam quæ- bum, etc. » In tertia facit quasdam quæ-

1 Verba Litteræ sunt : « Baptismus dicitur 1 Verba Litteræ sunt : « Baptismus dicitur intinctio, id est, ablutio corporis exterior, fa- intinctio, id est, ablutio corporis exterior, fa- cta sub forma verborum præscripta. » cta sub forma verborum præscripta. »

2 S. DIONYSIUS, De Ecclesiastica hierarchia, 2 S. DIONYSIUS, De Ecclesiastica hierarchia,

55 55

stiones circa formam, ibi, C, stiones circa formam, ibi, C, «< Hic «< Hic quæritur, An baptismus esset verus, quæritur, An baptismus esset verus,

etc. » etc. »

Ex his patet sententia et ex sequenti Ex his patet sententia et ex sequenti disputatione. disputatione.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An diffinitiones baptismatis sunt bene An diffinitiones baptismatis sunt bene assignatæ ? assignatæ ?

Incidit autem primo hic dubium, quid Incidit autem primo hic dubium, quid sit baptismus? sit baptismus?

Et in Littera ponitur ista diffinitio : Et in Littera ponitur ista diffinitio : « Baptismus est instinctio in aqua facta, « Baptismus est instinctio in aqua facta, verbo vitæ sanctificata 1. » verbo vitæ sanctificata 1. »

Dionysius autem in Ecclesiastica hie- Dionysius autem in Ecclesiastica hie- rarchia : « Baptismus est principium rarchia : « Baptismus est principium sanctissimorum mandatorum sacræ ac- sanctissimorum mandatorum sacræ ac- tionis, ad aliorum divinorum eloquio- tionis, ad aliorum divinorum eloquio- rum et sacrarum actionum susceptivam rum et sacrarum actionum susceptivam opportunitatem formans animales no- opportunitatem formans animales no- stros habitus, ad supercoelestis quietis stros habitus, ad supercoelestis quietis anagogen nostrum iter faciens, et sacræ anagogen nostrum iter faciens, et sacræ ac divinissimæ nostræ regenerationis tra- ac divinissimæ nostræ regenerationis tra- ditio 2. » ditio 2. »

Aliam iterum dat Damascenus in li- Aliam iterum dat Damascenus in li- bro quarto de Fide orthodoxa : « Baptis- bro quarto de Fide orthodoxa : « Baptis- mus est per quod primitias Spiritus san- mus est per quod primitias Spiritus san- cti accipimus, et principium alterius vitæ cti accipimus, et principium alterius vitæ fit nobis, et regeneratio, et sigillum, et fit nobis, et regeneratio, et sigillum, et custodia, et illuminatio » custodia, et illuminatio »

• •

ET QUÆRITUR primo, Cum unius rei ET QUÆRITUR primo, Cum unius rei unicum sit esse, penes quid accipiantur unicum sit esse, penes quid accipiantur tres baptismatis diffinitiones? tres baptismatis diffinitiones?

ITEM, OBJICITUR contra primam. ITEM, OBJICITUR contra primam. Quæritur enim, Quid secundum illam Quæritur enim, Quid secundum illam diffinitionem dicatur baptismus, aut diffinitionem dicatur baptismus, aut

cap. 2. cap. 2.

3 S. J. DAMASCENUS, Lib. IV de Fide ortho- 3 S. J. DAMASCENUS, Lib. IV de Fide ortho- doxa, cap. 1. doxa, cap. 1.

Quæst. 1. Quæst. 1.

Quæst. 2. Quæst. 2.

56 56

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

aqua, aut tinctio, aut character, aut aqua, aut tinctio, aut character, aut gratia? gratia?

1. Videtur autem, quod aqua : quia 1. Videtur autem, quod aqua : quia cum omne sacramentum sit ex similitu- cum omne sacramentum sit ex similitu- dine significans, et sua causalitas non dine significans, et sua causalitas non extendatur extra virtutem signi: vide- extendatur extra virtutem signi: vide- tur, quod in illo tota substantia sacra- tur, quod in illo tota substantia sacra- menti sit, in quo est tota ratio signifi- menti sit, in quo est tota ratio signifi- candi hæc autem tota est in proprietate candi hæc autem tota est in proprietate aquæ, quæ abluit, nitere facit, refrige- aquæ, quæ abluit, nitere facit, refrige- rat, vivificat etiam propter naturam per- rat, vivificat etiam propter naturam per- spicui quæ est in ipsa per convenien- spicui quæ est in ipsa per convenien- tiam cum coelo : ergo videtur, quod tiam cum coelo : ergo videtur, quod ipsa sit sacramentum : ergo in recto de- ipsa sit sacramentum : ergo in recto de- buit cadere in sacramenti diffinitione, et buit cadere in sacramenti diffinitione, et non in obliquo. non in obliquo.

SED CONTRA hoc videtur esse, quod SED CONTRA hoc videtur esse, quod aqua non manet in baptismo: sed bap- aqua non manet in baptismo: sed bap- tismus semper manet: ergo aqua non tismus semper manet: ergo aqua non est baptismus. est baptismus.

2. Si forte dicatur, sicut Augustinus 2. Si forte dicatur, sicut Augustinus in Littera videtur velle, quod tinctio in Littera videtur velle, quod tinctio ipsa est baptismus. ipsa est baptismus.

CONTRA hoc est eadem objectio: quia CONTRA hoc est eadem objectio: quia tinctio transit postquam facta est tin- tinctio transit postquam facta est tin- ctio ergo cum baptismus maneat, non ctio ergo cum baptismus maneat, non videtur quod tinctio sit baptismus. videtur quod tinctio sit baptismus.

Item, Tinctio non videtur esse de om- Item, Tinctio non videtur esse de om- ni baptismo ergo non substantialiter ni baptismo ergo non substantialiter ponitur in diffinitione. Quod autem non ponitur in diffinitione. Quod autem non sit de omni, videtur, quia est baptismus sit de omni, videtur, quia est baptismus sanguinis, et poenitentiæ, quibus non sanguinis, et poenitentiæ, quibus non convenit baptismi tinctio in aqua : ergo convenit baptismi tinctio in aqua : ergo tinctio non dicitur baptismus nisi acci- tinctio non dicitur baptismus nisi acci- dentaliter ergo non deberet diffiniri dentaliter ergo non deberet diffiniri per tinctionem. per tinctionem.

Item, Cum dicitur, «Baptismus est tin- Item, Cum dicitur, «Baptismus est tin- ctio, etc. » forma propria deberet expri- ctio, etc. » forma propria deberet expri- mi in baptismo: verbum enim vitæ est mi in baptismo: verbum enim vitæ est verbum prædicationis, et omnium alio- verbum prædicationis, et omnium alio- rum sacramentorum : ergo sicut male rum sacramentorum : ergo sicut male diffiniret hominem, diffiniens materiali- diffiniret hominem, diffiniens materiali- ter sic, Homo est quod componitur ex ter sic, Homo est quod componitur ex corpore et sensu: ita male videtur diffi- corpore et sensu: ita male videtur diffi- niri, cum dicitur, Baptismus est tinctio, niri, cum dicitur, Baptismus est tinctio, etc.: quia verbum vitæ convenit multis, etc.: quia verbum vitæ convenit multis, et non soli baptismo. et non soli baptismo.

1 Cf. S. DIONYSIUM, De Ecclesiastica hierar- 1 Cf. S. DIONYSIUM, De Ecclesiastica hierar-

3. Si forte dicatur, quod character sit 3. Si forte dicatur, quod character sit baptismus. baptismus.

: :

CONTRA Illi nullo modo convenit dif- CONTRA Illi nullo modo convenit dif- 'finitio sacramenti: quia non est visibilis 'finitio sacramenti: quia non est visibilis forma invisibilis gratiæ : ergo ipse bap- forma invisibilis gratiæ : ergo ipse bap-

tismus non dicitur. tismus non dicitur.

4. Præterea, Videtur, quod gratia de- 4. Præterea, Videtur, quod gratia de- beat dici baptismus: quia unumquod- beat dici baptismus: quia unumquod- que denominatur ab ultimo et optimo que denominatur ab ultimo et optimo sui gratia autem est ultimum et opti- sui gratia autem est ultimum et opti- mum baptismi : ergo ipsa denominat mum baptismi : ergo ipsa denominat baptismum et baptismus habet diffiniri baptismum et baptismus habet diffiniri per eam, ut videtur. per eam, ut videtur.

SED CONTRA hoc videtur: quia gratia SED CONTRA hoc videtur: quia gratia est effectus baptismi: effectus autem et est effectus baptismi: effectus autem et causa non sunt idem in substantia: ergo causa non sunt idem in substantia: ergo gratia non est sacramentum. gratia non est sacramentum.

Item, In sequenti distinctione dicit, Item, In sequenti distinctione dicit, quod quidam suscipiunt sacramentum, quod quidam suscipiunt sacramentum, et non rem sacramenti : ergo sacramen- et non rem sacramenti : ergo sacramen- tum secundum substantiam potest esse tum secundum substantiam potest esse sine gratia ergo gratia non est sacra- sine gratia ergo gratia non est sacra-

mentum. mentum.

ОBJICITUR autem de secunda diffini- ОBJICITUR autem de secunda diffini- tione: quia tione: quia

1. Baptismus non dicitur esse princi- 1. Baptismus non dicitur esse princi- pium mandatorum sacræ actionis: præ- pium mandatorum sacræ actionis: præ- cedunt enim ipsum confessiones, et ab- cedunt enim ipsum confessiones, et ab- renuntiationes : confitentur enim ibi renuntiationes : confitentur enim ibi fidem, et abrenuntiant diabolo et pom- fidem, et abrenuntiant diabolo et pom- pis ejus ante baptismum. pis ejus ante baptismum.

2. Si forte dicas, quod hoc faciunt pa- 2. Si forte dicas, quod hoc faciunt pa- trini hoc nihil est: quia si adultus fo- trini hoc nihil est: quia si adultus fo- ret, oporteret ipsum facerere per seip- ret, oporteret ipsum facerere per seip-

sum. sum.

Præterea, Ipsi patrini faciunt hoc in Præterea, Ipsi patrini faciunt hoc in persona parvuli. Unde dicit Dionysius in persona parvuli. Unde dicit Dionysius in Ecclesiastica hierarchia : «< Neque enim Ecclesiastica hierarchia : «< Neque enim hic, scilicet patrinus ait sic : Ego pro hic, scilicet patrinus ait sic : Ego pro puero abrenuntiationes et sacras confes- puero abrenuntiationes et sacras confes- siones facio sed quia puer abrenuntiat, siones facio sed quia puer abrenuntiat, hoc est, confiteor puerum credere in hoc est, confiteor puerum credere in sensum sacrum venientem nostris divi- sensum sacrum venientem nostris divi- nis anagogis, abrenuntiare quidem uni- nis anagogis, abrenuntiare quidem uni- versaliter contrariis, confiteri autem et versaliter contrariis, confiteri autem et cooperari divinas confessiones *. » Ergo cooperari divinas confessiones *. » Ergo

chia, cap. ultim. chia, cap. ultim.

Solutio. Solutio. Ad quæst. 1. Ad quæst. 1.

IN IV SENTENT. DIST. III, A, ART. 1. IN IV SENTENT. DIST. III, A, ART. 1.

videtur, quod hæc puer faciat, qui non videtur, quod hæc puer faciat, qui non

est capax præcepti et tamen capax est est capax præcepti et tamen capax est baptismatis, ut dictum est : ergo non baptismatis, ut dictum est : ergo non debuit per hoc diffiniri, quod sit princi- debuit per hoc diffiniri, quod sit princi- pium mandatorum. pium mandatorum.

3. Item, Objicitur de secunda parte : 3. Item, Objicitur de secunda parte : Animales enim habitus formare, non vi- Animales enim habitus formare, non vi- detur convenire baptismo: sed cum ani- detur convenire baptismo: sed cum ani- mal, ut dicit Augustinus in Glossa super mal, ut dicit Augustinus in Glossa super Epist. I ad Timoth. III, dicatur duplici- Epist. I ad Timoth. III, dicatur duplici- ter, scilicet vita, et sensu, videtur anima- ter, scilicet vita, et sensu, videtur anima- lem vitam formare virtus temperantiæ, lem vitam formare virtus temperantiæ, et animalem sensum videtur formare et animalem sensum videtur formare fides, et non baptismus. fides, et non baptismus.

4. Item, De tertia parte objicitur : 4. Item, De tertia parte objicitur : quia ad supercolestis conversationis ana- quia ad supercolestis conversationis ana- gogen magis facit nostrum iter contem- gogen magis facit nostrum iter contem- platio, quam baptismus: ergo non debe- platio, quam baptismus: ergo non debe- ret poni in baptismi diffinitione. ret poni in baptismi diffinitione.

DE TERTIA diffinitione baptismi etiam DE TERTIA diffinitione baptismi etiam objicitur : objicitur :

1. Si aliquis sanctificatus jam accedit 1. Si aliquis sanctificatus jam accedit ab baptismum ut Cornelius centurio, et ab baptismum ut Cornelius centurio, et alii multi, ille non accipit ibi primitias alii multi, ille non accipit ibi primitias Spiritus sancti. Spiritus sancti.

2. Præterea, Homo in natura habet 2. Præterea, Homo in natura habet sigillum quo configuratur Trinitati in sigillum quo configuratur Trinitati in imagine ergo non accipit hoc in bap- imagine ergo non accipit hoc in bap-

tismo, ut videtur. tismo, ut videtur.

3. Præterea, Quare ponit ibi Dama- 3. Præterea, Quare ponit ibi Dama- scenus tot clausulas in diffinitione? Illu- scenus tot clausulas in diffinitione? Illu- minatio enim magis pertinet ad virtutes minatio enim magis pertinet ad virtutes intelligibiles, ut fidem, scientiam, intel- intelligibiles, ut fidem, scientiam, intel- lectum, sapientiam, prudeutiam, et hu- lectum, sapientiam, prudeutiam, et hu- jusmodi, quam ad baptismum pertineat, jusmodi, quam ad baptismum pertineat,

ut videtur. ut videtur.

SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod illa diffinitio quæ est Augustini et poni- illa diffinitio quæ est Augustini et poni- tur in Littera per alia verba, colligit es- tur in Littera per alia verba, colligit es- sentialia baptismo in materia et forma: sentialia baptismo in materia et forma: quia tinctio in aqua secundum quod est quia tinctio in aqua secundum quod est ex parte tincti, non tingentis, est materia ex parte tincti, non tingentis, est materia baptismi: sed forma in verbo vitæ. Se- baptismi: sed forma in verbo vitæ. Se- cunda autem datur de baptismo, secun- cunda autem datur de baptismo, secun- dum quod est fundamentum omnium dum quod est fundamentum omnium aliorum sacramentorum, sine quo non aliorum sacramentorum, sine quo non contingit intrare ostium Ecclesiæ et hoc contingit intrare ostium Ecclesiæ et hoc

: :

37 37

patebit in explanatione ipsius. Tertia au- patebit in explanatione ipsius. Tertia au- tem quæ est Damasceni, datur per effe- tem quæ est Damasceni, datur per effe- ctus generales baptismi : et hoc etiam ctus generales baptismi : et hoc etiam infra patebit. infra patebit.

Ad 1. Ad 1.

AD ALIUD ergo quod quæritur, Quid Ad quæst. 2. AD ALIUD ergo quod quæritur, Quid Ad quæst. 2. dicatur baptismus secundum diffinitio- Ad diffin. 1. dicatur baptismus secundum diffinitio- Ad diffin. 1. nem?jam possumus dupliciter respon- nem?jam possumus dupliciter respon- dere, scilicet vel quod dicatur baptismus dere, scilicet vel quod dicatur baptismus tinctio in aqua cum conjunctione ad tinctio in aqua cum conjunctione ad characterem quem imprimit, et sic vi- characterem quem imprimit, et sic vi- detur velle Augustinus in Littera, vel detur velle Augustinus in Littera, vel quod dicatur e converso baptismus cha- quod dicatur e converso baptismus cha- racter, secundum quod est a tinctione racter, secundum quod est a tinctione tali, et non absolute. tali, et non absolute.