IN IV SENTENT. DIST. 1, E, ART. 15. IN IV SENTENT. DIST. 1, E, ART. 15.

ARTICULUS XV. ARTICULUS XV.

Utrum sacramenta veteris legis dederunt Utrum sacramenta veteris legis dederunt salutem, sicuti sacramenta novæ legis? salutem, sicuti sacramenta novæ legis?

Deinde quæritur de quarta parte, quæ Deinde quæritur de quarta parte, quæ dividitur in duas partes, in quarum pri- dividitur in duas partes, in quarum pri- ma determinat differentiam sacramento- ma determinat differentiam sacramento- rum Novi et Veteris Testamenti in ge- rum Novi et Veteris Testamenti in ge- nere. In secunda autem tangit excipiendo nere. In secunda autem tangit excipiendo de circumsione: quia illa non videtur de circumsione: quia illa non videtur cadere sub dicta differentia. Prima inci- cadere sub dicta differentia. Prima inci- pit ibi, E, « Jam videre restat distan- pit ibi, E, « Jam videre restat distan- tiam, etc. » Secunda incipit ibi, F, «< Fuit tiam, etc. » Secunda incipit ibi, F, «< Fuit tamen inter illa sacramenta sacramen- tamen inter illa sacramenta sacramen- tum quoddam, etc. » tum quoddam, etc. »

Incidit autem quæstio de primo quod Incidit autem quæstio de primo quod dicit de differentia prima. dicit de differentia prima.

Videtur enim quod illa dederunt sa- Videtur enim quod illa dederunt sa- lutem sicut et ista: quia lutem sicut et ista: quia

1. Ita dicit Apostolus, ad Galat. 11, 12: 1. Ita dicit Apostolus, ad Galat. 11, 12: Qui fecerit ea, vivet in illis. Non au- Qui fecerit ea, vivet in illis. Non au- tem loquitur de vita corporali: ergo de tem loquitur de vita corporali: ergo de spirituali ergo dabant vitam spiritua- spirituali ergo dabant vitam spiritua- lem ergo salutem per consequens. lem ergo salutem per consequens.

2. Item, Magister Hugo de Sancto 2. Item, Magister Hugo de Sancto Victore in libro de Sacramentis: « Ex Victore in libro de Sacramentis: « Ex quo homo lapsus est in peccatum, con- quo homo lapsus est in peccatum, con- tinuo Deus sacramenta adhibuit, alia an- tinuo Deus sacramenta adhibuit, alia an- te legem, alia sub lege, alia sub gratia, te legem, alia sub lege, alia sub gratia, differentia quidem in specie, sed unum differentia quidem in specie, sed unum habentia effectum. » Effectus autem no- habentia effectum. » Effectus autem no- vorum sacramentorum est conferre sa- vorum sacramentorum est conferre sa- lutem ergo et illorum quæ fuerunt ante lutem ergo et illorum quæ fuerunt ante legem, et in lege : ergo omnia curabant, legem, et in lege : ergo omnia curabant, et dabant salutem. et dabant salutem.

3. Item, I ad Corinth. x, 1 et seq. : 3. Item, I ad Corinth. x, 1 et seq. : Nolo enim vos ignorare, fratres, quoniam Nolo enim vos ignorare, fratres, quoniam patres nostri omnes sub nube fuerunt, et patres nostri omnes sub nube fuerunt, et omnes mare transierunt: et omnes in omnes mare transierunt: et omnes in Moyse baptizati sunt, in nube et in ma- Moyse baptizati sunt, in nube et in ma-

1 HUGO DE S. VICTORE, Lib. de Sacramentis, 1 HUGO DE S. VICTORE, Lib. de Sacramentis,

29 29

ri et omnes eamdem escam spiritalem ri et omnes eamdem escam spiritalem manducaverunt et omnes eumdem po- manducaverunt et omnes eumdem po- tum spiritalem biberunt (bibebant au- tum spiritalem biberunt (bibebant au- tem de spiritali, consequente eos, pe- tem de spiritali, consequente eos, pe- tra petra autem erat Christus). Ergo tra petra autem erat Christus). Ergo videtur, quod idem effecerunt eis sua sa- videtur, quod idem effecerunt eis sua sa- cramenta quod nobis nostra. cramenta quod nobis nostra.

4. Item, Augustinus : « Idem valuit 4. Item, Augustinus : « Idem valuit manna edentibus quod corpus Christi su- manna edentibus quod corpus Christi su- mentibus » ergo eumdem habuit effe- mentibus » ergo eumdem habuit effe-

ctum. ctum.

5. Item, Sapient. xvi, 20 Paratum 5. Item, Sapient. xvi, 20 Paratum panem de cælo præstitisti illis sine la- panem de cælo præstitisti illis sine la- bore, omne delectamentum in se haben- bore, omne delectamentum in se haben- tem, et omnis saporis suavitatem. Hoc tem, et omnis saporis suavitatem. Hoc autem non potuit esse nisi contineret autem non potuit esse nisi contineret totum spirituale bonum gratiæ, sicut et totum spirituale bonum gratiæ, sicut et nostrum ergo videtur, quod idem fa- nostrum ergo videtur, quod idem fa- ciebant illa quod nostra. ciebant illa quod nostra.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Ad Hebr. 1x, 9: Quæ non possunt 1. Ad Hebr. 1x, 9: Quæ non possunt juxta conscientiam perfectum facere ser- juxta conscientiam perfectum facere ser- vitium, etc. vitium, etc.

2. Item, ad Hebr. vi, 19: Lex nihil 2. Item, ad Hebr. vi, 19: Lex nihil ad perfectum adduxit. ad perfectum adduxit.

3. Item, Si data esset lex quæ posset 3. Item, Si data esset lex quæ posset justificare, vere per legem esset justitia. justificare, vere per legem esset justitia.

SOLUTIO. Dicendum, quod lex non ju- SOLUTIO. Dicendum, quod lex non ju- stificabat quoad sacramentalia, sed pro- stificabat quoad sacramentalia, sed pro- mittebat salutem. Et assignatur multi- mittebat salutem. Et assignatur multi- plex differentia: tamen tres tangit Ma- plex differentia: tamen tres tangit Ma- gister Hugo hic quarum prima est, quod gister Hugo hic quarum prima est, quod nostra sacramenta sunt signa gratiæ : nostra sacramenta sunt signa gratiæ : sed illa sacramenta non immediate sunt sed illa sacramenta non immediate sunt signa gratiæ, sed nostrorum sacramento- signa gratiæ, sed nostrorum sacramento- rum. Secunda est, quia nostra sacra- rum. Secunda est, quia nostra sacra- menta sunt signa et causæ : illa autem menta sunt signa et causæ : illa autem sunt signa tantum. Tertia, quia illa pro- sunt signa tantum. Tertia, quia illa pro- mittunt quod non continent: ista autem mittunt quod non continent: ista autem dant quod continent. Alii assignant diffe- dant quod continent. Alii assignant diffe- rentiam ex parte implentium, per Au- rentiam ex parte implentium, per Au- gustinum qui dicit, quod « differentia gustinum qui dicit, quod « differentia brevissima legis et Evangelii est timor et brevissima legis et Evangelii est timor et

amor. >>> amor. >>>

DICENDUM ergo ad primum, quod Apo- DICENDUM ergo ad primum, quod Apo- stolus ibi loquitur de decalogo, et non stolus ibi loquitur de decalogo, et non

parte VIII. parte VIII.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

30 30

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

de sacramentalibus: tamen nec decalogus de sacramentalibus: tamen nec decalogus de se conferebat gratiam, sicut Novum de se conferebat gratiam, sicut Novum Testamentum. Et ad hoc intelligendum, Testamentum. Et ad hoc intelligendum, sciendum est quod legis latio vetus, tota sciendum est quod legis latio vetus, tota fuit in timore in igne et fumo et terribi- fuit in timore in igne et fumo et terribi- libus sed nova, tota in benignitate et libus sed nova, tota in benignitate et gratia et ipse etiam Mediator gratiam gratia et ipse etiam Mediator gratiam sanctificationis pro omnibus attulit et de- sanctificationis pro omnibus attulit et de-

dit. dit.

AD ALIUD dicendum, quod magister AD ALIUD dicendum, quod magister Hugo hoc intelligit de effectu signi, non Hugo hoc intelligit de effectu signi, non de effectu causalitatis: quia scilicet idem de effectu causalitatis: quia scilicet idem omnia ista significabant. omnia ista significabant.

AD ALIUD dicendum, quod non bibe- AD ALIUD dicendum, quod non bibe- runt sacramentaliter patres, sed in spiri- runt sacramentaliter patres, sed in spiri- tu, sicut dicit Christus, Joan. vi, 36: tu, sicut dicit Christus, Joan. vi, 36: Abraham, pater vester, exsultavit ut Abraham, pater vester, exsultavit ut videret diem meum: vidit, et gavisus est: videret diem meum: vidit, et gavisus est: et ideo non procedit argumentum : quia et ideo non procedit argumentum : quia illud erat potius virtus devotionis, quam illud erat potius virtus devotionis, quam virtus alicujus sacramenti. virtus alicujus sacramenti.

AD ALIUD dicendum, quod idem valuit AD ALIUD dicendum, quod idem valuit in genere, et spiritualiter: sed non in in genere, et spiritualiter: sed non in specie, et sacramentaliter. Nos enim du- specie, et sacramentaliter. Nos enim du- pliciter sitimus, scilicet spiritualiter, et pliciter sitimus, scilicet spiritualiter, et sacramentaliter: ipsi autem spiritualiter, sacramentaliter: ipsi autem spiritualiter, et in typo tantum et hoc non habebant et in typo tantum et hoc non habebant de ratione status, sed potius ex privilegio de ratione status, sed potius ex privilegio quedam, in quantum pertinebant per cha- quedam, in quantum pertinebant per cha- ritatem ad Novum Testamentum. ritatem ad Novum Testamentum.

AD ALIUD dicendum, quod hoc fuit in ty- AD ALIUD dicendum, quod hoc fuit in ty- po et spiritu, et non in veritate et sacra- po et spiritu, et non in veritate et sacra- mento. mento.

ARTICULUS XVI. ARTICULUS XVI.

Utrum Testamentorum fuit gravius? Utrum Testamentorum fuit gravius?

Sed ad hæc incidit quæstio, quid illo- Sed ad hæc incidit quæstio, quid illo- rum sit gravius? rum sit gravius?

Videtur autem, quod Novum : quia Videtur autem, quod Novum : quia

magis est difficile relinquere omnia quæ magis est difficile relinquere omnia quæ sunt in Novo, quam subjicere omnia sunt in Novo, quam subjicere omnia quæ sunt in Veteri. quæ sunt in Veteri.

Item, Christus multa addidit veteribus, Item, Christus multa addidit veteribus, Matth. v, 1 et seq. Quod autem habet Matth. v, 1 et seq. Quod autem habet tantum et amplius, illud est gravius: tantum et amplius, illud est gravius: ergo Novum est gravius quam Vetus. ergo Novum est gravius quam Vetus.

Item, Vetus cohibet manum, et non Item, Vetus cohibet manum, et non animum: Novum autem manum, et animum: Novum autem manum, et animum: magis autem est difficile co- animum: magis autem est difficile co- hibere et manum et animum, quam ma- hibere et manum et animum, quam ma- num solam ergo Novum Testamentum num solam ergo Novum Testamentum est gravius. est gravius.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Dicitur, Act. xv, 10: Quid tentatis Dicitur, Act. xv, 10: Quid tentatis Deum, imponere jugum super cervices Deum, imponere jugum super cervices discipulorum, quod neque patres nostri discipulorum, quod neque patres nostri neque nos portare potuimus ? ergo gra- neque nos portare potuimus ? ergo gra- vius est quam Novum. vius est quam Novum.

a a

me, me,

Item, Matth. x1, 28 et 30: Venite ad Item, Matth. x1, 28 et 30: Venite ad me, omnes qui laboratis, et onerati estis, me, omnes qui laboratis, et onerati estis, et ego reficiam vos. Tollite jugum et ego reficiam vos. Tollite jugum meum super vos, et discite meum super vos, et discite quia mitis sum et humilis corde: et in- quia mitis sum et humilis corde: et in- venietis requiem animabus vestris. Ju- venietis requiem animabus vestris. Ju- gum enim meum suave est, et onus gum enim meum suave est, et onus meum leve. Econtra igitur videtur, quod meum leve. Econtra igitur videtur, quod sint æqualiter levia. sint æqualiter levia.

Sed cont Sed cont

SOLUTIO. Omnia hujusmodi argumenta SOLUTIO. Omnia hujusmodi argumenta leve est determinare: quia sicut vadunt leve est determinare: quia sicut vadunt auctoritates et rationes, ita innunt quam- auctoritates et rationes, ita innunt quam- dam distinctionem. Sciendum ergo, dam distinctionem. Sciendum ergo, quod Novum et Vetus possunt conside- quod Novum et Vetus possunt conside- rari, ut typus, et veritas : et sic est rari, ut typus, et veritas : et sic est unum in alio. Si autem considerentur unum in alio. Si autem considerentur quoad materiam præceptorum et moti- quoad materiam præceptorum et moti- vum ad implendum, tunc Vetus est vum ad implendum, tunc Vetus est multo gravius : quia plura habet præce- multo gravius : quia plura habet præce- pta, et timor movet ad implendum ea. pta, et timor movet ad implendum ea. Si autem considerentur quoad perfectio- Si autem considerentur quoad perfectio- nem status eorum quæ præcipiuntur, sic. nem status eorum quæ præcipiuntur, sic. Novum est magis difficile. Novum est magis difficile.

Et per hoc jam patet solutio ad om- Et per hoc jam patet solutio ad om-

nia. nia.

Solutio Solutio

IN IV SENTENT. DIST. I, F, ART. 17. IN IV SENTENT. DIST. I, F, ART. 17.

31 31

F. De Circumcisione. F. De Circumcisione.

Fuit tamen inter illa sacramenta sacramentum quoddam, scilicet cir- Fuit tamen inter illa sacramenta sacramentum quoddam, scilicet cir- cumcisionis, idem conferens remedium contra peccatum, quod nunc ba- cumcisionis, idem conferens remedium contra peccatum, quod nunc ba- ptismus præstat. Unde Augustinus: Ex quo instituta est circumcisio in ptismus præstat. Unde Augustinus: Ex quo instituta est circumcisio in populo Dei, quæ erat tunc signaculum justitiæ fidei, ad purgationem populo Dei, quæ erat tunc signaculum justitiæ fidei, ad purgationem valebat magnis et parvulis originalis veterisque peccati: sic baptismus valebat magnis et parvulis originalis veterisque peccati: sic baptismus ex illo valere cœpit ad innovationem hominis, ex quo institutus est ¹. ex illo valere cœpit ad innovationem hominis, ex quo institutus est ¹. Item, Beda Idem salutiferæ curationis auxilium circumcisio in lege con- Item, Beda Idem salutiferæ curationis auxilium circumcisio in lege con- tra originalis peccati vulnus agebat, quod baptismus agere revelatæ tra originalis peccati vulnus agebat, quod baptismus agere revelatæ gratiæ tempore consuevit, excepto quod regni coelestis januam nondum gratiæ tempore consuevit, excepto quod regni coelestis januam nondum intrare poterant: tamen in sinu Abrahæ post mortem requie beata conso- intrare poterant: tamen in sinu Abrahæ post mortem requie beata conso- lati, supernæ pacis ingressum spe felici exspectabant. His aperte tradi- lati, supernæ pacis ingressum spe felici exspectabant. His aperte tradi- tur per circumcisionem, ex quo instituta fuit, remissionem peccati ori- tur per circumcisionem, ex quo instituta fuit, remissionem peccati ori- ginalis et actualis parvulis et majoribus a Deo præstitam, sicut nunc per ginalis et actualis parvulis et majoribus a Deo præstitam, sicut nunc per baptismum datur. baptismum datur.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

tum, ibi, L, « Si vero quæritur de par- tum, ibi, L, « Si vero quæritur de par- vulis, etc. » vulis, etc. »

« Fuit tamen inter illa, etc. » « Fuit tamen inter illa, etc. » Hic incipit Magister agere de circum- Hic incipit Magister agere de circum- cisione. cisione.

Et tangit quinque circa ipsam : quo- Et tangit quinque circa ipsam : quo- rum primum est de ejus effectu. Secun- rum primum est de ejus effectu. Secun- dum, de suscipientibus, ibi, G, « Quæ- dum, de suscipientibus, ibi, G, « Quæ- ritur autem de viris, etc. » Tertium, de ritur autem de viris, etc. » Tertium, de institutione, ibi, H,« Hic dicendum est, in institutione, ibi, H,« Hic dicendum est, in quo instituta fuerit, etc. » Quartum, de quo instituta fuerit, etc. » Quartum, de ritu ejus, ibi, I, «Fiebat autem octava ritu ejus, ibi, I, «Fiebat autem octava die, etc. » Quintum et ultimum est, de die, etc. » Quintum et ultimum est, de quibusdam quæstionibus dubiis circa ri- quibusdam quæstionibus dubiis circa ri-

S. AUGUSTINUS, Ad Valerium, Lib. II de Nu- S. AUGUSTINUS, Ad Valerium, Lib. II de Nu- ptiis et concupiscentia, cap. 11, in fine. ptiis et concupiscentia, cap. 11, in fine.

ARTICULUS XVII. ARTICULUS XVII.

An circumcisio a Damasceno sit bene An circumcisio a Damasceno sit bene definita ? definita ?

Incidit ergo hic primo quæstio, Quid sit Incidit ergo hic primo quæstio, Quid sit circumcisio? circumcisio?

Diffinit enim eam sic Joannes Dama- Diffinit enim eam sic Joannes Dama- scenus « Circumcisio signum erat deter- scenus « Circumcisio signum erat deter- minans Israel a Gentibus cum quibus minans Israel a Gentibus cum quibus conversabatur. » conversabatur. »

2 VENER. BEDA, Super illud Lucæ, II, 21 : Et 2 VENER. BEDA, Super illud Lucæ, II, 21 : Et postquam consummati sunt dies octo, etc. postquam consummati sunt dies octo, etc.

32 32

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Sed contra hanc diffinitionem multi- Sed contra hanc diffinitionem multi- pliciter opponitur. pliciter opponitur.

1. Primo sic: Sicut patuit prius ex 1. Primo sic: Sicut patuit prius ex dictis Hugonis, veteris legis sacramenta dictis Hugonis, veteris legis sacramenta dicuntur sacramenta in comparatione ad dicuntur sacramenta in comparatione ad sacramenta novæ legis quæ significant : sacramenta novæ legis quæ significant : ergo videtur, quod in comparatione ad ergo videtur, quod in comparatione ad illa deberent diffiniri et hoc non fit de illa deberent diffiniri et hoc non fit de circumcisione. circumcisione.

2. Si forte dicas, quod aliud est de cir- 2. Si forte dicas, quod aliud est de cir- cumcisione quia illa effecit quod figu- cumcisione quia illa effecit quod figu- rabat. CONTRA: Ita dicit Damascenus, rabat. CONTRA: Ita dicit Damascenus, ibidem « Circumcisio typus erat baptis- ibidem « Circumcisio typus erat baptis- matis » typus autem diffiniendus est in matis » typus autem diffiniendus est in comparatione ad id cujus est typus. Item, comparatione ad id cujus est typus. Item, parum infra « Veritate apparente inuti- parum infra « Veritate apparente inuti- lis est typus et umbra. Quare superfluum lis est typus et umbra. Quare superfluum est circumcidi, et contrarium sancto bap- est circumcidi, et contrarium sancto bap- tismati. » Ex hoc habetur idem quod tismati. » Ex hoc habetur idem quod prius. prius.

3. Ulterius objicitur de hoc quod dicit : 3. Ulterius objicitur de hoc quod dicit : « Determinans Israel a Gentibus, etc. » « Determinans Israel a Gentibus, etc. » Aut enim loquitur de distinctione con- Aut enim loquitur de distinctione con- versationis: aut de distinctione loci versationis: aut de distinctione loci quoad habitationem. Si de conversatio- quoad habitationem. Si de conversatio- nis distinctione. CONTRA: Lex erat data nis distinctione. CONTRA: Lex erat data ad hoc, sicut dicit Psalmus CXLVII, 20 : ad hoc, sicut dicit Psalmus CXLVII, 20 : Non fecit taliter omni nationi, et judicia Non fecit taliter omni nationi, et judicia sua non manifestavit eis. Ergo videtur, sua non manifestavit eis. Ergo videtur, quod non ad hoc dabatur circumcisio. quod non ad hoc dabatur circumcisio. Si de habitationis distinctione loquitur : Si de habitationis distinctione loquitur : tunc videtur, quod postea habitantes in tunc videtur, quod postea habitantes in pace in terra promissionis non debebant pace in terra promissionis non debebant circumcidi: quia tunc non erant permixti circumcidi: quia tunc non erant permixti aliis Gentibus, quod frivolum est: ergo aliis Gentibus, quod frivolum est: ergo nullo modo determinat. nullo modo determinat.

4. Item, Omnis distinctio datur per 4. Item, Omnis distinctio datur per signum manifestum circumcisio est de- signum manifestum circumcisio est de- terminatio quædam : ergo deberet fieri in terminatio quædam : ergo deberet fieri in fronte, vel in alio loco manifesto, ut vi- fronte, vel in alio loco manifesto, ut vi- detur. detur.

5. Item, Cum duo sint in sacramen- 5. Item, Cum duo sint in sacramen- to sanctificare, et signare: sanctificare, to sanctificare, et signare: sanctificare, est principalius : ergo per illud magis est est principalius : ergo per illud magis est diffinienda circumcisio, quam per deter- diffinienda circumcisio, quam per deter- minationem quæ competit signo. Si vero minationem quæ competit signo. Si vero dicas, quod non sanctificat de se, sed vir- dicas, quod non sanctificat de se, sed vir- tute fidei. CONTRA: Ita dicit Hugo: «< Cir- tute fidei. CONTRA: Ita dicit Hugo: «< Cir- cumcisionis sacramentum semini Abra- cumcisionis sacramentum semini Abra-

hæ sanctificando et signando datum est: » hæ sanctificando et signando datum est: » ergo circumcisio data est ad sanctifican- ergo circumcisio data est ad sanctifican- dum et sic principaliter per actum san- dum et sic principaliter per actum san- tificationis deberet diffiniri. tificationis deberet diffiniri.

SOLUTIO. Dicendum, quod principalis Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod principalis Solutio. actus circumcisionis est remedium pec- actus circumcisionis est remedium pec- cati originalis, et sanctificatio quædam cati originalis, et sanctificatio quædam temporis, scilicet qualis per circumci- temporis, scilicet qualis per circumci- sionem tunc temporis poterat præstari. sionem tunc temporis poterat præstari.

AD HOC autem quod objicitur de Da- Ad 1 et 2. AD HOC autem quod objicitur de Da- Ad 1 et 2. masceno, dicendum quod non diffinit masceno, dicendum quod non diffinit eam in comparatione ad baptismum : eam in comparatione ad baptismum : quia ipsa in lege effectum quemdam gra- quia ipsa in lege effectum quemdam gra- tiæ habuit in remedium contra originale : tiæ habuit in remedium contra originale : et talis effectus semper est principalis in et talis effectus semper est principalis in sacramento: licet tamen aliter esset etiam sacramento: licet tamen aliter esset etiam typus baptismatis. typus baptismatis.

AD ALIUD dicendum, quod intelligitur AD ALIUD dicendum, quod intelligitur principaliter determinatio conversationis principaliter determinatio conversationis ex gratia circumcisionis, et per conse- ex gratia circumcisionis, et per conse- quens etiam determinatio habitationis: quens etiam determinatio habitationis: et ideo ipse Damascenus dicit, quod qua- et ideo ipse Damascenus dicit, quod qua- draginta annis quibus fuerunt in deser- draginta annis quibus fuerunt in deser- to, non circumcidebantur : quia tunc to, non circumcidebantur : quia tunc aliis gentibus non erant permixti : et in aliis gentibus non erant permixti : et in hoc tantum tangit causam secundariam: hoc tantum tangit causam secundariam: quia causa vera erat, quod sub nube fue- quia causa vera erat, quod sub nube fue- runt, et oportebat eos moveri ad motum runt, et oportebat eos moveri ad motum nubis, et non potuissent vulnera sanari nubis, et non potuissent vulnera sanari si circumcisi fuissent. si circumcisi fuissent.

Et ad hoc quod contra hoc objici- Et ad hoc quod contra hoc objici- tur, dicendum quod lex dabatur ad con- tur, dicendum quod lex dabatur ad con- versationem, ut regula morum et ope- versationem, ut regula morum et ope- rum, sed circumcisio ut signum rum, sed circumcisio ut signum mitigativum concupiscentiæ moventis mitigativum concupiscentiæ moventis ad conversationem malam. ad conversationem malam.

et et

AD ALIUD dicendum, quod duo fuerunt AD ALIUD dicendum, quod duo fuerunt in circumcisione: quia ibi erat signum, in circumcisione: quia ibi erat signum, et remedium originalis et ex utroque et remedium originalis et ex utroque conjunctim oportuit ei determinare lo conjunctim oportuit ei determinare lo cum, scilicet in loco propagationis origi- cum, scilicet in loco propagationis origi- nalis, ut infra dicet Magister: in fronte nalis, ut infra dicet Magister: in fronte autem, vel alio loco non significasset per autem, vel alio loco non significasset per hunc modum. hunc modum.

AD ALIUD dicendum, quod sanctificatio AD ALIUD dicendum, quod sanctificatio non convenit circumcisioni nisi indirecte, non convenit circumcisioni nisi indirecte, ut patebit jam in sequenti quæstione : et ut patebit jam in sequenti quæstione : et ideo non explicite ponitur in diffinitione, ideo non explicite ponitur in diffinitione,

Ad 3. Ad 3.

Ad 4, Ad 4,

Ad 5 Ad 5

Sed contra. Sed contra.

IN IV SENTENT. DIST. I, F, ART. 18. IN IV SENTENT. DIST. I, F, ART. 18.

sed implicite in hoc quod dicitur, deter- sed implicite in hoc quod dicitur, deter- minans, innuitur. minans, innuitur.

ARTICULUS XVIII. ARTICULUS XVIII.

An circumcisio etiam impresserit chara- An circumcisio etiam impresserit chara-

cterem ? cterem ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, F, circa initium : « Ex quo instituta est F, circa initium : « Ex quo instituta est circumcisio in populo Dei, quæ erat tunc circumcisio in populo Dei, quæ erat tunc signaculum justitiæ fidei, etc. » signaculum justitiæ fidei, etc. »

Ex hoc enim videtur, quod Ex hoc enim videtur, quod

1. Circumcisio impresserit characte- 1. Circumcisio impresserit characte- rem quia character idem est quod signa- rem quia character idem est quod signa- culum. culum.

2. Item, Adhuc sunt aliæ rationes : 2. Item, Adhuc sunt aliæ rationes : quia non iterari et imprimere characterem quia non iterari et imprimere characterem concomitantur se in omnibus sacramen- concomitantur se in omnibus sacramen- tis, sicut probatur per inductionem : cir- tis, sicut probatur per inductionem : cir- cumcisio autem non iterabatur : ergo cha- cumcisio autem non iterabatur : ergo cha- racterem imprimebat. racterem imprimebat.

3. Item, Distinctio interior debet re- 3. Item, Distinctio interior debet re- spondere distinctioni exteriori, cujus ex- spondere distinctioni exteriori, cujus ex- terior est causa: cum ergo circumcisio terior est causa: cum ergo circumcisio sit distinctio exterior, videtur ei debe- sit distinctio exterior, videtur ei debe- re respondere distinctio aliqua inte- re respondere distinctio aliqua inte- rior. rior.

4. Item, Illud sacramentum efficit 4. Item, Illud sacramentum efficit quod figurat ponamus autem, quod quod figurat ponamus autem, quod aliquis fictus acceperit, constat quod re- aliquis fictus acceperit, constat quod re- cedente fictione ei valere incipit : ergo cedente fictione ei valere incipit : ergo oportet, quod ponatur ei aliquid in quo oportet, quod ponatur ei aliquid in quo manet sacramentum, sicut facimus in manet sacramentum, sicut facimus in baptismo hoc autem non potest esse ni- baptismo hoc autem non potest esse ni- si character: ergo impressit characterem, si character: ergo impressit characterem, ut videtur. ut videtur.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Perfectissima sacramenta impri- 1. Perfectissima sacramenta impri- munt characterem sed circumcisio est munt characterem sed circumcisio est sacramentum imperfectum, sicut patet, sacramentum imperfectum, sicut patet, quia mutatum est in baptismum: ergo quia mutatum est in baptismum: ergo characterem non impressit. characterem non impressit.

2. Item, Detur quod impresserit cha- 2. Item, Detur quod impresserit cha- racterem alicui, et ille postea sit baptiza- racterem alicui, et ille postea sit baptiza-

XXIX XXIX

33 33

tus, constat quod iterum reciperet chara- tus, constat quod iterum reciperet chara- cterem : ergo haberet duos : et cum cterem : ergo haberet duos : et cum uterque sit fidei, quia baptismus (ut dicit uterque sit fidei, quia baptismus (ut dicit Augustinus) est sacramentem fidei, et Augustinus) est sacramentem fidei, et circumcisio (ut dicit Apostolus) signacu- circumcisio (ut dicit Apostolus) signacu- lum fidei : ergo erunt in uno homine lum fidei : ergo erunt in uno homine duo characteres ejusdem specici, quod duo characteres ejusdem specici, quod esse non potest: ergo non impressit cha- esse non potest: ergo non impressit cha-

racterem. racterem.

3. Item, Character est configurans 3. Item, Character est configurans Trinitati et hoc convenit tam masculis Trinitati et hoc convenit tam masculis quam fœminis circumcisio autem solis quam fœminis circumcisio autem solis maribus ergo circumcisio characterem maribus ergo circumcisio characterem non impressit. non impressit.

SOLUTIO. Dicendum, quod circumcisio SOLUTIO. Dicendum, quod circumcisio characterem non impressit: quia chara- characterem non impressit: quia chara- cter est configuratio spiritualis trinitatis cter est configuratio spiritualis trinitatis creatæ quæ est in imagine ad Trinitatem creatæ quæ est in imagine ad Trinitatem increatam. increatam.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod erat AD PRIMUM ergo dicendum, quod erat signaculum corporale, et non spirituale : signaculum corporale, et non spirituale : ita scilicet quod in ipsa significatur dimi- ita scilicet quod in ipsa significatur dimi- nutio concupiscentiæ a parte corporis, nutio concupiscentiæ a parte corporis, præter hoc quod imprimeret signum in præter hoc quod imprimeret signum in anima. anima.

AD ALIUD dicendum, quod illa propo- AD ALIUD dicendum, quod illa propo- sitio vera est de sacramentis novæ legis, sitio vera est de sacramentis novæ legis, quæ nullo modo possunt iterari: sed non quæ nullo modo possunt iterari: sed non est vera de illis quæ non iterantur super est vera de illis quæ non iterantur super eamdem materiam, licet iterentur super eamdem materiam, licet iterentur super aliam ut poenitentia, et unctio, et matri- aliam ut poenitentia, et unctio, et matri- monium, et Eucharistia : sed circumcisio monium, et Eucharistia : sed circumcisio non iterabatur, eo quod significabat id non iterabatur, eo quod significabat id quod non est iterandum, scilicet baptis- quod non est iterandum, scilicet baptis- mum. Vel melius dicatur, quod non ite- mum. Vel melius dicatur, quod non ite- rabatur : quia erat contra morbum rabatur : quia erat contra morbum originalis peccati, qui non iteratur, et originalis peccati, qui non iteratur, et non propter impressionem characte- non propter impressionem characte- ris. ris.

AD ALIUD dicendum, quod non sequi- AD ALIUD dicendum, quod non sequi- tur, quod distinctio exterior sit frustra, tur, quod distinctio exterior sit frustra, nisi sit data ad hoc ut causa ad effe- nisi sit data ad hoc ut causa ad effe- ctum et hoc falsum est: quia habet ctum et hoc falsum est: quia habet actum alium respectu cujus non est fru- actum alium respectu cujus non est fru- stra, sed utilis. stra, sed utilis.

AD ID quod fictione recedente incipit AD ID quod fictione recedente incipit valere circumcisio, dicendum quod non valere circumcisio, dicendum quod non ideo est, quod gratia velut in vase in ideo est, quod gratia velut in vase in

3 3

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

34 34

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

charactere aliquo contineretur: sed po- charactere aliquo contineretur: sed po- tius ideo, quia Spiritus sanctus obstacu- tius ideo, quia Spiritus sanctus obstacu- lum non invenit qui gratiam influit, et lum non invenit qui gratiam influit, et id quod corporaliter fieri debuit, est ex- id quod corporaliter fieri debuit, est ex- pletum et ideo illud non tenetur revo- pletum et ideo illud non tenetur revo- care sicut et in aliis corporalibus actio- care sicut et in aliis corporalibus actio- nibus, ad quas aliquis tenetur, si peragit nibus, ad quas aliquis tenetur, si peragit illas fictus, non oportet iterum facere. illas fictus, non oportet iterum facere. Si enim vovi pauperibus dare centum li- . Si enim vovi pauperibus dare centum li- . bras, si do eas in mortali existens, et bras, si do eas in mortali existens, et postea poeniteo, non injungitur mihi ut postea poeniteo, non injungitur mihi ut iterum dem quia licet datio transeat, iterum dem quia licet datio transeat, tamen damnum manet, et tamen illud tamen damnum manet, et tamen illud postea secundum approbationem potest postea secundum approbationem potest mihi valere. Ita dico etiam de circumci- mihi valere. Ita dico etiam de circumci- sione quia fuit etiam signum corporale, sione quia fuit etiam signum corporale, si aliquis proselytus eam fictus accepit, si aliquis proselytus eam fictus accepit, non oportebat ut non fictus iterum cir- non oportebat ut non fictus iterum cir- cumcideretur. cumcideretur.

Si forte objiciatur, quod aliquis cir- Si forte objiciatur, quod aliquis cir- cumcisus dignoscibilis est a non circum- cumcisus dignoscibilis est a non circum- ciso a visu Angeli vel spiritualis oculi: ciso a visu Angeli vel spiritualis oculi: et hoc non potest esse nisi signum ali- et hoc non potest esse nisi signum ali- quod sit in anima, sicut etiam per cha- quod sit in anima, sicut etiam per cha- racterem dignoscitur anima baptizati ab racterem dignoscitur anima baptizati ab anima non baptizati. Dicendum, quod il- anima non baptizati. Dicendum, quod il- la nota non est character: quia sic etiam la nota non est character: quia sic etiam nota mortalis peccati character esset : nota mortalis peccati character esset : sed tantum character dicitur, quando est sed tantum character dicitur, quando est configuratio imaginis ad Trinitatem configuratio imaginis ad Trinitatem increatam, et hoc non est in circumci- increatam, et hoc non est in circumci- sione. sione.

ARTICULUS XIX. ARTICULUS XIX.

An circumcisio justificabat? An circumcisio justificabat?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, F, circa initium : « Ad purgationem va- F, circa initium : « Ad purgationem va- lebat magnis et parvulis originalis vete- lebat magnis et parvulis originalis vete- risque peccati, etc. » risque peccati, etc. »

Ex hoc enim accipitur, quod justifi- Ex hoc enim accipitur, quod justifi- cabat quod etiam videtur alia ratione : cabat quod etiam videtur alia ratione : quia quia

1. Ad minus contra morbum in quem 1. Ad minus contra morbum in quem

necessarium erat incidere, non ex volun- necessarium erat incidere, non ex volun- tate, sed ex natura corrupta, oportuit tate, sed ex natura corrupta, oportuit habere medicinam, præcipue propter par- habere medicinam, præcipue propter par- vulos quorum innumerabiles aliter fuis- vulos quorum innumerabiles aliter fuis- sent damnati: hæc autem medicina non sent damnati: hæc autem medicina non fuit nisi circumcisio: ergo circumcisio fuit nisi circumcisio: ergo circumcisio valuit contra originale peccatum, ut vi- valuit contra originale peccatum, ut vi-

detur. detur.

2. Item, Circumcisio non erat ex lege, 2. Item, Circumcisio non erat ex lege, sed ex patribus, et dabatur in signum sed ex patribus, et dabatur in signum justitiæ Abrahæ justo aliis autem in justitiæ Abrahæ justo aliis autem in causam justificationis, ut dicitur hic in causam justificationis, ut dicitur hic in Littera ergo valebat contra originale Littera ergo valebat contra originale peccatum. peccatum.

3. Item, Nihil dimittit peccatum nisi 3. Item, Nihil dimittit peccatum nisi conferat gratiam: sed circumcisio, ut pa- conferat gratiam: sed circumcisio, ut pa- tet in Littera, dimittebat peccatum : er- tet in Littera, dimittebat peccatum : er- go conferebat gratiam. go conferebat gratiam.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Morbus numquam intermissus est: 1. Morbus numquam intermissus est: ergo si circumcisio fuit substantialiter ergo si circumcisio fuit substantialiter contra morbum instituta, circumcisio contra morbum instituta, circumcisio etiam intermitti non debuit sed inter- etiam intermitti non debuit sed inter- missa fuit quadraginta annis: ergo vide- missa fuit quadraginta annis: ergo vide- tur, quod cum tunc aliud remedium non tur, quod cum tunc aliud remedium non fuit institutum, quod non fuit substantia- fuit institutum, quod non fuit substantia- lis medicina contra morbum. lis medicina contra morbum.

2. Item, Morbus universalis est in ma- 2. Item, Morbus universalis est in ma- ribus et fœminis: ergo et medicina si ribus et fœminis: ergo et medicina si substantialiter est ordinata contra mor- substantialiter est ordinata contra mor- bum, universalis esse debuit: sed non bum, universalis esse debuit: sed non fuit data nisi maribus: ergo non fuit fuit data nisi maribus: ergo non fuit universalis. universalis.

3. Item, In sacramento sunt duo, scili- 3. Item, In sacramento sunt duo, scili- cet signum, et causa: et causalitas non cet signum, et causa: et causalitas non se extendit extra ultra rationem signi: se extendit extra ultra rationem signi: ergo quodlibet sacramentum tantum ergo quodlibet sacramentum tantum causat de gratia quantum signat de ip- causat de gratia quantum signat de ip- sa circumcisio autem nihil conferebat, sa circumcisio autem nihil conferebat, sed auferebat : ergo non causabat alicu- sed auferebat : ergo non causabat alicu- jus boni collationem, sed tantum mali jus boni collationem, sed tantum mali ablationem. ablationem.

4. Item, In malo duo sunt, culpa sci- 4. Item, In malo duo sunt, culpa sci- licet, et pœna culpa autem si aufertur, licet, et pœna culpa autem si aufertur, in toto aufertur: sed circumcisio non au- in toto aufertur: sed circumcisio non au- fert nisi partem : ergo non significat fert nisi partem : ergo non significat ablationem culpæ quæ in toto aufertur : ablationem culpæ quæ in toto aufertur : ergo nec causat eam, cum causalitas non ergo nec causat eam, cum causalitas non se extendat extra rationem significandi : se extendat extra rationem significandi :

Sed c Sed c

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

IN IV SENTENT. DIST. I, F, ART. 20. IN IV SENTENT. DIST. I, F, ART. 20.

ergo videtur, quod circumcisio non cau- ergo videtur, quod circumcisio non cau- sabat nisi illius poenæ dimissionem, quæ sabat nisi illius poenæ dimissionem, quæ in parte, et non in toto dimittitur et in parte, et non in toto dimittitur et hæc est pronitas concupiscentiæ, et non hæc est pronitas concupiscentiæ, et non reatus carentiæ visionis : ergo non cau- reatus carentiæ visionis : ergo non cau- sabat nisi diminutionem fomitis, ut vide- sabat nisi diminutionem fomitis, ut vide- tur. tur.

SOLUTIO. Dicendum, quod peccatum SOLUTIO. Dicendum, quod peccatum dimittebatur in circumcisione: sed cir- dimittebatur in circumcisione: sed cir- cumcisio a posteriori operabatur peccati cumcisio a posteriori operabatur peccati diffinitionem. Verbi gratia, in peccato diffinitionem. Verbi gratia, in peccato sunt tria sibi connexa, scilicet culpa, et sunt tria sibi connexa, scilicet culpa, et carentia visionis Dei, et incensio fomitis : carentia visionis Dei, et incensio fomitis : et si aliquid debeat directe delere pecca- et si aliquid debeat directe delere pecca- tum, oportet quod primam causalitatem tum, oportet quod primam causalitatem habeat ad delectionem culpæ : et quia habeat ad delectionem culpæ : et quia alia duo connexa sunt illi, ideo remittitur alia duo connexa sunt illi, ideo remittitur posterius poena carentiæ visionis in toto, posterius poena carentiæ visionis in toto, et incensio fomitis in parte. Et sic opera- et incensio fomitis in parte. Et sic opera- tur baptismus: quia potentia gratiæ la- tur baptismus: quia potentia gratiæ la- vat sordes culpæ primo, et posterius vat sordes culpæ primo, et posterius etiam cadunt pœnæ adjunctæ. Sed cir- etiam cadunt pœnæ adjunctæ. Sed cir- cumcisio, sicut probat ultima objectio, cumcisio, sicut probat ultima objectio, causalitatem ponit contra fomitis incen- causalitatem ponit contra fomitis incen- sionem, et ideo incipit delere peccatum a sionem, et ideo incipit delere peccatum a posteriori remittit enim incensionem posteriori remittit enim incensionem fomitis et quia illa non potest diminui, fomitis et quia illa non potest diminui, nisi cesset reatus in toto, ideo ille in toto nisi cesset reatus in toto, ideo ille in toto dimittitur quia vero ille connexus est dimittitur quia vero ille connexus est culpæ, ideo etiam culpa dimittitur. Et culpæ, ideo etiam culpa dimittitur. Et hoc est quod quidam de antiquis scripse- hoc est quod quidam de antiquis scripse- runt, quod circumcisio de se operatur runt, quod circumcisio de se operatur diminutionem pœnæ : sed virtus fidei diminutionem pœnæ : sed virtus fidei in ipsa operabatur rémissionem culpæ : in ipsa operabatur rémissionem culpæ : et sic intelliguntur rationes primæ quæ et sic intelliguntur rationes primæ quæ probant, quod fuit remedium origina- probant, quod fuit remedium origina- lis. lis.

AD ID autem quod contra objicitur, AD ID autem quod contra objicitur, dicendum quod fuit ordinata quidem con- dicendum quod fuit ordinata quidem con- tra morbum, sed non substantialiter: et tra morbum, sed non substantialiter: et ideo aliqua de causa (quæ supra dicta est) ideo aliqua de causa (quæ supra dicta est) poterat intermitti. poterat intermitti.

AD ALIUD dicendum, quod licet mor- AD ALIUD dicendum, quod licet mor- bus universalis esset, tamen propagatio bus universalis esset, tamen propagatio est in uno, et in altero passive tantum : est in uno, et in altero passive tantum : et ideo in illo remedium debuit poni. Et et ideo in illo remedium debuit poni. Et hoc infra magis patebit. hoc infra magis patebit.

AD ALIUD bene concedo, scilicet, quod AD ALIUD bene concedo, scilicet, quod

33 33 circumcisio a parte posteriori et non di- circumcisio a parte posteriori et non di- recte delere incepit peccatum. recte delere incepit peccatum.

ARTICULUS XX. ARTICULUS XX.

Quid dicatur sinus Abrahæ ? et, An Quid dicatur sinus Abrahæ ? et, An parvuli decedentes sint in aliqua mi- parvuli decedentes sint in aliqua mi- seria? seria?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, F, sub finem: « Tamen in sinu Abra- ibi, F, sub finem: « Tamen in sinu Abra- hæ post mortem requie beata consolati, hæ post mortem requie beata consolati, etc. » etc. »

Quid enim hic dicitur sinus Abrahæ ? Quid enim hic dicitur sinus Abrahæ ? Si forte dicas secundum Hieronymum, Si forte dicas secundum Hieronymum, quod sinus Abrahæ vocatur requies bo- quod sinus Abrahæ vocatur requies bo- norum patrum: hoc non videtur, quia norum patrum: hoc non videtur, quia 1. Requies illa est in coelo in quo non 1. Requies illa est in coelo in quo non fuerunt patres ante adventum Christi. fuerunt patres ante adventum Christi.

2. Item, Si dicas secundum aliquos, 2. Item, Si dicas secundum aliquos, quod sinus dicitur protectio ab interiori quod sinus dicitur protectio ab interiori et exteriori miseria: iterum non videtur et exteriori miseria: iterum non videtur convenire cum miseria non tollatur, convenire cum miseria non tollatur, nisi per suum contrarium, quod est bea- nisi per suum contrarium, quod est bea- titudo et patres tunc beati non fuerunt, titudo et patres tunc beati non fuerunt, cum visione Dei non perfruentur. cum visione Dei non perfruentur.

3. Præterea, Si diceres quod dicitur 3. Præterea, Si diceres quod dicitur protectio non uri igne, et non lædi verme protectio non uri igne, et non lædi verme conscientiæ: hoc iterum non videtur conscientiæ: hoc iterum non videtur convenire: quia etiam pueri ante bap- convenire: quia etiam pueri ante bap- tismum decedentes (ut creditur) non cre-- tismum decedentes (ut creditur) non cre-- mantur igne, nec roduntur verme con- mantur igne, nec roduntur verme con- scientiæ, cum nullum secum ferant de- scientiæ, cum nullum secum ferant de- lictum proprium, de quo solo est vermis: lictum proprium, de quo solo est vermis: ergo videtur, quod non posset hoc modo ergo videtur, quod non posset hoc modo dici hic sinus. dici hic sinus.

4. Præterea, Videtur, quod sinus iste 4. Præterea, Videtur, quod sinus iste non fuerit in inferno: quia, Luc. xvi, 23, non fuerit in inferno: quia, Luc. xvi, 23, dicitur, quod elevans oculos suos dives, dicitur, quod elevans oculos suos dives, cum esset in tormentis, vidit Abraham a cum esset in tormentis, vidit Abraham a longe, et Lazarum in sinu ejus: ergo longe, et Lazarum in sinu ejus: ergo sinus erat longe supra infernum: ergo sinus erat longe supra infernum: ergo non in inferno, non in inferno,

SED CONTRA: hoc est quod Christus in SED CONTRA: hoc est quod Christus in morte descendit ad limbum et hoc fuit morte descendit ad limbum et hoc fuit

Sed contra. Sed contra.

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

36 36

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

descendere ad infernum : ergo limbus descendere ad infernum : ergo limbus iste et sinus est in inferno. iste et sinus est in inferno.

ITEM quæritur, Quare dicitur sinus ITEM quæritur, Quare dicitur sinus Abrahæ potius quam Adam, vel Abel, Abrahæ potius quam Adam, vel Abel, vel alterius cum ab Adam omnes multi- vel alterius cum ab Adam omnes multi- plicati descenderunt, et ab Abel inceperit plicati descenderunt, et ab Abel inceperit Ecclesia, ut dicit Augustinus. Ecclesia, ut dicit Augustinus.

SOLUTIO. Dicendum, quod sinus dicitur SOLUTIO. Dicendum, quod sinus dicitur proprie, et communiter. Communiter est proprie, et communiter. Communiter est requies beatorum patrum, ut dicit Glossa requies beatorum patrum, ut dicit Glossa super Lucam, xvi, 23. Proprie autem di- super Lucam, xvi, 23. Proprie autem di- citur locus in ora inferni sequestratus ad citur locus in ora inferni sequestratus ad habitationem electorum, quia ante Chri- habitationem electorum, quia ante Chri- sti adventum mortui, spe felici redemp- sti adventum mortui, spe felici redemp- tionis pretium exspectabant. Unde etiam tionis pretium exspectabant. Unde etiam limbus vocatur. Limbus ora est vesti- limbus vocatur. Limbus ora est vesti- menti, sicut locus ille in ora fuit inferni. menti, sicut locus ille in ora fuit inferni. Et per hoc palet solutio ad primum. Et per hoc palet solutio ad primum.

AD SECUNDUM dicendum, quod prote- AD SECUNDUM dicendum, quod prote- ctio dicitur a puniente actualiter, et ideo ctio dicitur a puniente actualiter, et ideo vocatur miseriæ: non enim vocatur hic vocatur miseriæ: non enim vocatur hic protectio omnis indigentiæ: quia hoc non protectio omnis indigentiæ: quia hoc non fuit nisi per beatitudinem. fuit nisi per beatitudinem.

Ad aliud dicendum, quod miseria est Ad aliud dicendum, quod miseria est

in pueris, scilicet desperatio visionis Dei: in pueris, scilicet desperatio visionis Dei: et ideo non ab omni miseria protegun- et ideo non ab omni miseria protegun- tur tamen bene concedo, quod pueri tur tamen bene concedo, quod pueri non habent ignem nec vermem. non habent ignem nec vermem.

AD ALIUD dicendum, quod iste locus AD ALIUD dicendum, quod iste locus est in ora inferni superior, et longe ab est in ora inferni superior, et longe ab inferno damnatorum, loco, et differentia inferno damnatorum, loco, et differentia mansionis quia secundum spatium loci mansionis quia secundum spatium loci infernus longe est subtus, et secundum infernus longe est subtus, et secundum differentiam habitationis in inferno est differentiam habitationis in inferno est poena affligens æterna, et caligo densa, poena affligens æterna, et caligo densa, et vermis conscientiæ : et vermis conscientiæ :

quorum nihil quorum nihil fuit in limbo patrum, quia aliquam lucem fuit in limbo patrum, quia aliquam lucem habuerunt propter fidem et spem quam habuerunt propter fidem et spem quam habebant. habebant.

Ad 4. Ad 4.

AD ULTIMUM dicendum, quod dicitur Ad que AD ULTIMUM dicendum, quod dicitur Ad que sinus Abrahæ propter tria: quorum sinus Abrahæ propter tria: quorum unum est, quod ipse obedivit exire ab unum est, quod ipse obedivit exire ab idololatris et patria: etideo ut esset pater idololatris et patria: etideo ut esset pater in patria meruit. Secundum est, quia in patria meruit. Secundum est, quia ipse benedictionem benedicti seminis ipse benedictionem benedicti seminis primus accepit. Tertium est, quia Pater primus accepit. Tertium est, quia Pater est credeutium in circumcisione, et cre- est credeutium in circumcisione, et cre- dentium in præputio et in utroque se- dentium in præputio et in utroque se- men habuit per Ismael et Isaac. men habuit per Ismael et Isaac.

G. De viris qui fuerunt ante circumcisionem, et de fœminis quæ fuerunt ante G. De viris qui fuerunt ante circumcisionem, et de fœminis quæ fuerunt ante et post. et post.

Quæritur autem de viris qui fuerunt ante circumcisionem, et de fœmi- Quæritur autem de viris qui fuerunt ante circumcisionem, et de fœmi- nis quæ fuerunt ante et post, quod remedium contra peccatum habuerint? nis quæ fuerunt ante et post, quod remedium contra peccatum habuerint? Quidam dicunt sacrificia et oblationes eis valuisse ad remissionem peccati. . Quidam dicunt sacrificia et oblationes eis valuisse ad remissionem peccati. . Sed melius est dicere, illos qui de Abraham prodierunt, per circumcisio- Sed melius est dicere, illos qui de Abraham prodierunt, per circumcisio- nem justificatos: mulieres vero per fidem et operationem bonam, vel nem justificatos: mulieres vero per fidem et operationem bonam, vel suam si adultæ erant, vel parentum si parvulæ. Eos vero qui fuerunt ante suam si adultæ erant, vel parentum si parvulæ. Eos vero qui fuerunt ante circumcisionem, parvulos in fide parentum parentes: vero per virtutem sa- circumcisionem, parvulos in fide parentum parentes: vero per virtutem sa- crificiorum, scilicet quam intelligebant spiritualiter in illis sacrificiis, justi- crificiorum, scilicet quam intelligebant spiritualiter in illis sacrificiis, justi-

IN IV SENTENT. DIST. I, G, ART. 21. IN IV SENTENT. DIST. I, G, ART. 21.

37 37

ficatos. Unde Gregorius: Quod apud nos valet aqua baptismi, hoc egit ficatos. Unde Gregorius: Quod apud nos valet aqua baptismi, hoc egit apud veteres vel pro parvulis sola fides, vel pro majoribus virtus sacrificii, apud veteres vel pro parvulis sola fides, vel pro majoribus virtus sacrificii, vel pro his qui ex Abrahæ stirpe prodierunt, mysterium circumcisionis '. vel pro his qui ex Abrahæ stirpe prodierunt, mysterium circumcisionis '.

ARTICULUS XXI. ARTICULUS XXI.

Quare fœminæ non circumcidebantur ? Quare fœminæ non circumcidebantur ?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur : Deinde quæritur de hoc quod dicitur : « Quæritur autem de viris qui fuerunt « Quæritur autem de viris qui fuerunt ante circumcisionem, et de fœminis, ante circumcisionem, et de fœminis,

etc. » etc. »

Et est dubium, Et est dubium,

1. Quare fœminæ non circumcideren- 1. Quare fœminæ non circumcideren- tur, cum haberent originale, sicut et ma- tur, cum haberent originale, sicut et ma- res? res?

2. Item, Quare circumcisio in maribus 2. Item, Quare circumcisio in maribus fiebat circularis, et non abscissio cujus- fiebat circularis, et non abscissio cujus- dam portionis ? dam portionis ?

3. Item, Quare fiebat in membro ge- 3. Item, Quare fiebat in membro ge- nerationis potius quam in alio loco ? nerationis potius quam in alio loco ?

4. Item, Cum Genes. xvII, 11, dicatur: 4. Item, Cum Genes. xvII, 11, dicatur: Circumcidetis carnem præputii vestri, Circumcidetis carnem præputii vestri, videtur quod hoc numquam fuit imple- videtur quod hoc numquam fuit imple- tum quia dicit Ambrosius, quod caro tum quia dicit Ambrosius, quod caro præputii dicitur caro illa virgæ, quæ est præputii dicitur caro illa virgæ, quæ est ante cartilaginosos nervos: et illa non ante cartilaginosos nervos: et illa non abscindebatur, sed pellicula. abscindebatur, sed pellicula.

5. Item, Si ad temperamentum æstus 5. Item, Si ad temperamentum æstus concupiscentiæ fiebat illa abscissio: tunc concupiscentiæ fiebat illa abscissio: tunc videtur, quod debuit fieri incisura in videtur, quod debuit fieri incisura in carne quia in illa magis viget sensus et carne quia in illa magis viget sensus et delectatio quam in pelle. delectatio quam in pelle.

6. Item, Nihil est quod quidam viden- 6. Item, Nihil est quod quidam viden- tur dicere, quare mulieres non circumci- tur dicere, quare mulieres non circumci- debantur: quia scilicet id in quo damna- debantur: quia scilicet id in quo damna- tur libido in mulieribus sit intus: quia tur libido in mulieribus sit intus: quia in viris non abscinditur id in quo in viris non abscinditur id in quo damnatur libido: hoc enim, ut dicunt damnatur libido: hoc enim, ut dicunt

1 S.GREGORIUS, Lib. IV Moralium, c.2 de consec. 1 S.GREGORIUS, Lib. IV Moralium, c.2 de consec. dist. vi, cap. Quod apud (Nota ed. Lugd). dist. vi, cap. Quod apud (Nota ed. Lugd).

physici sermones, non est pellicula, sed physici sermones, non est pellicula, sed caro in capite virgæ: pellicula autem in caro in capite virgæ: pellicula autem in muliere ita poterat abscidi sicut in viro. muliere ita poterat abscidi sicut in viro.

mu- mu-

SOLUTIO. Dicendum, quod mulieribus SOLUTIO. Dicendum, quod mulieribus non fiebat tribus de causis: quarum una non fiebat tribus de causis: quarum una est, quia natura nostra non est corrupta est, quia natura nostra non est corrupta in muliere, quia in illa non fuit tota, in muliere, quia in illa non fuit tota, sed potius in Adam : et ideo in filiis si- sed potius in Adam : et ideo in filiis si- milibus illi conveniens fuit poni reme- milibus illi conveniens fuit poni reme- dium. Secunda causa est, quod vir prin- dium. Secunda causa est, quod vir prin- cipalis est in generatione, et in semine cipalis est in generatione, et in semine viri est virtus formativa, et semen viri est virtus formativa, et semen lieris est sicut materia formata et patiens: lieris est sicut materia formata et patiens: et ideo dicunt etiam Doctores, quod si et ideo dicunt etiam Doctores, quod si Adam non peccasset, sed mulier sola, Adam non peccasset, sed mulier sola, non transfusum fuisset in nos originale non transfusum fuisset in nos originale quoad culpam, sed quoad pœnam quæ quoad culpam, sed quoad pœnam quæ vocatur passibilitas naturæ, non vitium: vocatur passibilitas naturæ, non vitium: et ideo congruebat iterum in Adam poni et ideo congruebat iterum in Adam poni characterem obedientiæ mandate cir- characterem obedientiæ mandate cir- cumcisionis. Tertia causa est, ut ostende- cumcisionis. Tertia causa est, ut ostende- retur imperfectio sacramenti, et aliud retur imperfectio sacramenti, et aliud generalius et melius exspectaretur: et generalius et melius exspectaretur: et puto quod hæc causa melior est. puto quod hæc causa melior est.

AD ALIUD dicendum, quod circularis AD ALIUD dicendum, quod circularis fiebat ut notaretur circulus peccati: fiebat ut notaretur circulus peccati: quia illud (ut dicit Apostolus 2) primo quia illud (ut dicit Apostolus 2) primo fuit in persona in primis parentibus, et fuit in persona in primis parentibus, et deinde serpens quasi cancer corrupit na- deinde serpens quasi cancer corrupit na- turam in ipsis, et ex illa naturam in par- turam in ipsis, et ex illa naturam in par- vulis, et corrupta natura in parvulis, cor- vulis, et corrupta natura in parvulis, cor- rumpit personam parvulorum et sic rumpit personam parvulorum et sic concluditur circulus a persona in perso- concluditur circulus a persona in perso- nam. Vel sic quia anima corrupit car- nam. Vel sic quia anima corrupit car- nem in parentibus, et caro carnem se- nem in parentibus, et caro carnem se- minatam in parvulis, et caro animam minatam in parvulis, et caro animam infusam in eisdem : et sic iterum infusam in eisdem : et sic iterum concluditur circulus maledictionis pri- concluditur circulus maledictionis pri-

mæ. mæ.

2 Ad Roman. III, 1 et seq. 2 Ad Roman. III, 1 et seq.

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3 et 4. Ad 3 et 4.

Ad 5. Ad 5.

38 38

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

AD ALIUD dicendum, ut Magister dicit AD ALIUD dicendum, ut Magister dicit in Littera : quia inobedientia primo per- in Littera : quia inobedientia primo per- cepta est eo quod concupiscentia loco cepta est eo quod concupiscentia loco illo corrupta sit et infecta. illo corrupta sit et infecta.

AD ALIUD dicendum, quod illa abscis- AD ALIUD dicendum, quod illa abscis- sio est periculosa, et contra bonum prolis sio est periculosa, et contra bonum prolis in matrimonio: sed incisio fit in pelli- in matrimonio: sed incisio fit in pelli-

cula operiente carnem illam, ut notetur, cula operiente carnem illam, ut notetur, quod eadem caro debet refrigerari ab quod eadem caro debet refrigerari ab æstu libidinis. æstu libidinis.

AD ALIUD dicendum, quod mulieres AD ALIUD dicendum, quod mulieres non circumcidebantur ratione superius non circumcidebantur ratione superius dicta. dicta.

Ad 6. Ad 6.

H. De institutione et causa circumcisionis. H. De institutione et causa circumcisionis.

Hic dicendum est, in quo instituta fuerit circumcisio, et quare, et cur Hic dicendum est, in quo instituta fuerit circumcisio, et quare, et cur mutata per baptismum. Abraham primus mandatum circumcisionis habuit, mutata per baptismum. Abraham primus mandatum circumcisionis habuit, ad probationem obedientiæ : nec ei soli præcepta fuit circumcisio, sed et ad probationem obedientiæ : nec ei soli præcepta fuit circumcisio, sed et semini ejus, id est, omnibus Hebræis: quæ fiebat secundum legem octava semini ejus, id est, omnibus Hebræis: quæ fiebat secundum legem octava die lapideo cultro in carne præputii ³. Data autem fuit circumcisio pluribus die lapideo cultro in carne præputii ³. Data autem fuit circumcisio pluribus de causis, scilicet ut per obedientiam mandati Abraham placeret Deo, cui de causis, scilicet ut per obedientiam mandati Abraham placeret Deo, cui per prævaricationem Adam displicuerat. Data etiam fuit signum magnæ per prævaricationem Adam displicuerat. Data etiam fuit signum magnæ fidei Abrahæ, qui credidit se habiturum filium in quo fieret benedictio fidei Abrahæ, qui credidit se habiturum filium in quo fieret benedictio omnium³. Deinde, ut hoc signo a cæteris nationibus discerneretur popu- omnium³. Deinde, ut hoc signo a cæteris nationibus discerneretur popu- lus ille. In carne vero præputii ideo jussa est fieri circumcisio, quia in lus ille. In carne vero præputii ideo jussa est fieri circumcisio, quia in remedium instituta est originalis peccati, quod a parentibus trahimus per remedium instituta est originalis peccati, quod a parentibus trahimus per concupiscentiam carnis, quæ in parte illa magis damnatur et quia concupiscentiam carnis, quæ in parte illa magis damnatur et quia in parte illa culpam inobedientiæ primus homo sensit, decuit ut ibi si- in parte illa culpam inobedientiæ primus homo sensit, decuit ut ibi si- gnum obedientiæ acciperet. gnum obedientiæ acciperet.

1. Quare die octavo, et petrino cultro? 1. Quare die octavo, et petrino cultro?

Fiebat autem octava die, et petrino cultro 5 : quia et in resurrectione com- Fiebat autem octava die, et petrino cultro 5 : quia et in resurrectione com- muni et octava ætate futura, per petram Christum omnis ab electis abscin- muni et octava ætate futura, per petram Christum omnis ab electis abscin-

1 Genes. XVII, 10 et seq. 1 Genes. XVII, 10 et seq.

2 Josue, v, 2 et seq. 2 Josue, v, 2 et seq.

3 Genes. XXII, 16 et seq. 3 Genes. XXII, 16 et seq.

4 Edit. J. Alleaume, dominatur. 4 Edit. J. Alleaume, dominatur.

5 Genes. xvII, 12; Josue, v, 2. 5 Genes. xvII, 12; Josue, v, 2.

IN IV SENTENT. DIST. I, K, L. IN IV SENTENT. DIST. I, K, L.

39 39

detur corruptio et per Christi resurrectionem octava die factam, circum- detur corruptio et per Christi resurrectionem octava die factam, circum- cidetur a peccatis anima cujusque in eum credentis. Duæ ergo res sunt cidetur a peccatis anima cujusque in eum credentis. Duæ ergo res sunt illius sacramenti. illius sacramenti.

K. Quare in baptismum mutata sil circumcisio ? K. Quare in baptismum mutata sil circumcisio ?

Ideo autem mutata est circumcisio per baptismum: quia sacramentum Ideo autem mutata est circumcisio per baptismum: quia sacramentum baptismi communius est et perfectius: quia pleniori gratia accumulatum. baptismi communius est et perfectius: quia pleniori gratia accumulatum. Ibi enim peccata solum dimittebantur, sed nec gratia ad bene operandum Ibi enim peccata solum dimittebantur, sed nec gratia ad bene operandum adjutrix, nec virtutum possessio vel augmentum ibi præstabatur, ut in adjutrix, nec virtutum possessio vel augmentum ibi præstabatur, ut in baptismo ubi non tantummodo abolentur peccata, sed etiam gratia adju- baptismo ubi non tantummodo abolentur peccata, sed etiam gratia adju- trix confertur, et virtutes augentur. Unde aqua refectionis' vel regenera- trix confertur, et virtutes augentur. Unde aqua refectionis' vel regenera- tionis 2 dicitur, quia aridos fœcundat, etiam fructificantes ampliori ubertate tionis 2 dicitur, quia aridos fœcundat, etiam fructificantes ampliori ubertate donat. Quia quantumcumque per fidem et charitatem ante habitam aliquis donat. Quia quantumcumque per fidem et charitatem ante habitam aliquis justus ad baptismum accedit, uberiorem ibi recipit gratiam: sed non ita in justus ad baptismum accedit, uberiorem ibi recipit gratiam: sed non ita in circumcisione. Unde Abrahæ per fidem jam justificato signaculum tantum circumcisione. Unde Abrahæ per fidem jam justificato signaculum tantum fuit, et nihil ei intus contulit. fuit, et nihil ei intus contulit.

L. De parvulis defunctis ante diem octavum. L. De parvulis defunctis ante diem octavum.

Si vero quæritur de parvulis qui ante diem octavum ³ moriebantur, ante- Si vero quæritur de parvulis qui ante diem octavum ³ moriebantur, ante- quam fiebat circumcisio ex lege, utrum salvarentur vel non * ? Idem potest quam fiebat circumcisio ex lege, utrum salvarentur vel non * ? Idem potest responderi quod sentitur de parvulis ante baptismum defunctis, quos responderi quod sentitur de parvulis ante baptismum defunctis, quos perire constat. Unde Beda³: Qui nunc per Evangelium suum terribiliter et perire constat. Unde Beda³: Qui nunc per Evangelium suum terribiliter et salubriter clamat: Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non salubriter clamat: Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non potest introire in regnum Dei, ipse dudum clamabat per suam legem: potest introire in regnum Dei, ipse dudum clamabat per suam legem: Masculus cujus præputii caro circumcisa non fuerit, delebitur anima illa Masculus cujus præputii caro circumcisa non fuerit, delebitur anima illa

1 Psal. xxII, 2: Super aquam refectionis educavit me. 1 Psal. xxII, 2: Super aquam refectionis educavit me.

2 In edit. J. Alleaume desunt hæc verba, vel regenerationis. 2 In edit. J. Alleaume desunt hæc verba, vel regenerationis.

3 Edit. J. Alleaume, octavam. 3 Edit. J. Alleaume, octavam.

4 Non tenetur hic Magister (Nota ed. Lugd.) 4 Non tenetur hic Magister (Nota ed. Lugd.)

5 Vener. Beda, super cap. 11 Lucæ. 5 Vener. Beda, super cap. 11 Lucæ.

6 Joan. 11, 5. 6 Joan. 11, 5.

Solutio. Solutio.

40 40

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

de populo suo quia pactum meum irritum fecit. Forte tamen sub lege, de populo suo quia pactum meum irritum fecit. Forte tamen sub lege, ingruente necessitate mortis, ante octavum diem circumcidebant sine pec- ingruente necessitate mortis, ante octavum diem circumcidebant sine pec- cato filios, sicut modo fit in Ecclesia de baptismo. cato filios, sicut modo fit in Ecclesia de baptismo.

ARTICULUS XXII. ARTICULUS XXII.

An omnes tenebantur ad circum- An omnes tenebantur ad circum- cisionem? cisionem?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, H, «Hic dicendum est, in quo insti- ibi, H, «Hic dicendum est, in quo insti- tuta fuerit circumcisio, etc. » tuta fuerit circumcisio, etc. »

Videtur enim, quod omnes tenebantur Videtur enim, quod omnes tenebantur ad circumcisionem: quia in omnibus ad circumcisionem: quia in omnibus damnabatur libido. damnabatur libido.

Item, Genes. XVII, 12, dicitur: Tam Item, Genes. XVII, 12, dicitur: Tam vernaculus, quam emptitius et nullus vernaculus, quam emptitius et nullus excipitur ergo generatio Rachelis obli- excipitur ergo generatio Rachelis obli- gatur ad hoc, et generatio Esau. gatur ad hoc, et generatio Esau.

SED CONTRA hoc est quod dicit Glossa SED CONTRA hoc est quod dicit Glossa Ambrosii super epist. ad Roman. v, Ambrosii super epist. ad Roman. v, 13: « Non possumus dicere ad circumci- 13: « Non possumus dicere ad circumci- sionem teneri nationum populos, nisi sionem teneri nationum populos, nisi fuerint in domo Patriarcharum nutriti, fuerint in domo Patriarcharum nutriti, vel pretio empti. » vel pretio empti. »

Et breviter quæritur, Qui obligaban- Et breviter quæritur, Qui obligaban- tur mandato circumcisionis, et qui non, tur mandato circumcisionis, et qui non, et qua ratione obligabantur? et qua ratione obligabantur?

SOLUTIO. Dicendum, quod ratio cir- SOLUTIO. Dicendum, quod ratio cir- cumcisionis fuit diminutio concupiscen- cumcisionis fuit diminutio concupiscen- tiæ in his qui pertinebant ad semen be- tiæ in his qui pertinebant ad semen be- nedictum et promissum: pertinebant nedictum et promissum: pertinebant autem dupliciter, scilicet in hæreditate autem dupliciter, scilicet in hæreditate percipienda, et ut per quos semen de- percipienda, et ut per quos semen de- scenderet et ideo nulli alii obligabantur, scenderet et ideo nulli alii obligabantur, ut dicit Ambrosius, nisi illi tantum: fa- ut dicit Ambrosius, nisi illi tantum: fa- milia autem obligabatur quamdiu relatio- milia autem obligabatur quamdiu relatio- nem habuerat per dominos suos ad hære- nem habuerat per dominos suos ad hære- ditatis obsequium et usum, id est, quam- ditatis obsequium et usum, id est, quam-

1 Genes. XVII, 14. 1 Genes. XVII, 14.

diu erant in domo ejus qui verus erat diu erant in domo ejus qui verus erat hæres et ideo Ismael et Esau et alii, hæres et ideo Ismael et Esau et alii, quando separabantur a jure hæreditatis, quando separabantur a jure hæreditatis, et spe repromissi seminis, statim cessante et spe repromissi seminis, statim cessante in eis causa circumcisionis, absolveban- in eis causa circumcisionis, absolveban- tur a circumcisionis mandato, et amplius tur a circumcisionis mandato, et amplius non tenebantur. non tenebantur.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

ARTICULUS XXIII. ARTICULUS XXIII.

An tres causæ circumcisionis tactæ An tres causæ circumcisionis tactæ Magistro sint bene assignatæ ? Magistro sint bene assignatæ ?

a a

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, H, circa medium : « Data autem fuit ibi, H, circa medium : « Data autem fuit circumcisio pluribus de causis, etc. » circumcisio pluribus de causis, etc. »

Tres enim causas tangit hic, scilicet Tres enim causas tangit hic, scilicet probationem obedientiæ Abrahæ, et sig- probationem obedientiæ Abrahæ, et sig- num magnæ fidei Abrahæ, et discretio- num magnæ fidei Abrahæ, et discretio- nem populi de quo Christus nasci voluit. nem populi de quo Christus nasci voluit. His tribus adduntur duæ in Glossa super His tribus adduntur duæ in Glossa super epist. ad Roman. v, scilicet ut castitatem epist. ad Roman. v, scilicet ut castitatem mentis et corporis indicaret, et ut figura mentis et corporis indicaret, et ut figura esset baptismatis. esset baptismatis.

Et quæritur, Penes quid sumuntur Et quæritur, Penes quid sumuntur causæ istæ ? causæ istæ ?

1. Item, Quæritur de prima: quia 1. Item, Quæritur de prima: quia Adam tentatus est in re una indifferenti : Adam tentatus est in re una indifferenti : Abraham autem in duabus: una sacri- Abraham autem in duabus: una sacri- ficiali, ut ita dicam, et alia sacramentali, ficiali, ut ita dicam, et alia sacramentali, et utraque valde pœnali. Et quæritur, et utraque valde pœnali. Et quæritur, Quare hoc? Quare hoc?

2. Item, De secunda: quia signum et 2. Item, De secunda: quia signum et signatum debent habere aliquam simili- signatum debent habere aliquam simili- tudinem sed circumcisio nullam videtur tudinem sed circumcisio nullam videtur habere similitudinem. habere similitudinem.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

IN IV SENTENT. DIST. I, L, ART. 23. IN IV SENTENT. DIST. I, L, ART. 23.

3. Item, Contra tertiam: quia circun- quo 3. Item, Contra tertiam: quia circun- quo cisio figura est baptismi et baptismus cisio figura est baptismi et baptismus nullum distinguit, sed omnes unit: ergo nullum distinguit, sed omnes unit: ergo nec circuncisio aliquem debuit distin- nec circuncisio aliquem debuit distin-

guere. guere.

4. Item, Contra quartam : quia genus 4. Item, Contra quartam : quia genus humanum aliis virtutibus defecerat, sicut humanum aliis virtutibus defecerat, sicut et castitate ergo videtur, quod signum et castitate ergo videtur, quod signum ad illas valens debuit recipere, sicut et ad illas valens debuit recipere, sicut et ad castitatem accepit. ad castitatem accepit.

Item, Signum erat fidei, ut dicit se- Item, Signum erat fidei, ut dicit se- cunda causa: ergo potius accipiebatur ad cunda causa: ergo potius accipiebatur ad fidem indicandam, quam ad indicandam fidem indicandam, quam ad indicandam castitatem. castitatem.

5. Item, Contra quintam : quia non vi- 5. Item, Contra quintam : quia non vi- detur habere similitudinem cum baptis- detur habere similitudinem cum baptis- mo, nec in materia, nec in forma: ergo mo, nec in materia, nec in forma: ergo non fuit signum ejus. non fuit signum ejus.

SOLUTIO. Ad primum dicendum, quod SOLUTIO. Ad primum dicendum, quod istæ causæ quædam sunt sumptæ a parte istæ causæ quædam sunt sumptæ a parte suscipientis eam primo, et quædam ex suscipientis eam primo, et quædam ex ratione circumcisionis. ratione circumcisionis.

Ex parte suscipientis tripliciter, secun- Ex parte suscipientis tripliciter, secun- dum quod tria exiguntur ad consequen- dum quod tria exiguntur ad consequen- dum semen promissum. Unum ex parte dum semen promissum. Unum ex parte vitæ quod facit dignum per modum con- vitæ quod facit dignum per modum con- gruitatis, et hoc est obedientia. Alterum gruitatis, et hoc est obedientia. Alterum ex parte rei promissæ, et hoc exigit ex parte rei promissæ, et hoc exigit fidem et istæ sunt duæ primæ. Tertium fidem et istæ sunt duæ primæ. Tertium est ex parte idoneitatis ad carnalem de- est ex parte idoneitatis ad carnalem de- scensum benedicti seminis et hoc est scensum benedicti seminis et hoc est castitas, et hæc est causa quarta. castitas, et hæc est causa quarta.

Ex ratione autem circumcisionis duæ Ex ratione autem circumcisionis duæ sumuntur, quia ex parte illa qua signum sumuntur, quia ex parte illa qua signum est, sumitur materia: ut ille populus est, sumitur materia: ut ille populus charactere cardinali esset distinctus, et charactere cardinali esset distinctus, et hæc est tertia. Ex parte autem effectus hæc est tertia. Ex parte autem effectus sumitur quinta: quia per effectum signi- sumitur quinta: quia per effectum signi- ficabat baptismum. ficabat baptismum.