14 14

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sacramenta: licet minus proprie in Scripturis sæpe vocantur: quia signa sacramenta: licet minus proprie in Scripturis sæpe vocantur: quia signa erant rei sacræ quam utique non præstabant. Illa autem Apostolus opera erant rei sacræ quam utique non præstabant. Illa autem Apostolus opera legis dicit, quæ tantum significandi gratia, vel in onus instituta sunt. legis dicit, quæ tantum significandi gratia, vel in onus instituta sunt.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Quæritur de diffinitionibus sacramenti. Quæritur de diffinitionibus sacramenti.

Deinde quæritur de his quæ dicuntur Deinde quæritur de his quæ dicuntur in Littera. in Littera.

Et quæritur primo de hoc quod dici- Et quæritur primo de hoc quod dici- tur, ibi, B, « Sacramentum est sacræ rei tur, ibi, B, « Sacramentum est sacræ rei signum. » signum. »

Et ut melius intelligatur quæstio, con- Et ut melius intelligatur quæstio, con- gregentur omnes simul diffinitiones sa- gregentur omnes simul diffinitiones sa- cramenti. cramenti.

Et prima est, ista, « Sacramentum est Et prima est, ista, « Sacramentum est sacræ rei signum. » Secunda ponitur sacræ rei signum. » Secunda ponitur

infra in Littera: « Sacramentum est invi- infra in Littera: « Sacramentum est invi- sibilis gratiæ visibilis forma, » cujus si- sibilis gratiæ visibilis forma, » cujus si- militudinem gerat, et causa existat. militudinem gerat, et causa existat.

Augustinus sic diffinit : « Sacramentum Augustinus sic diffinit : « Sacramentum est, in quo sub tegumento visibilium est, in quo sub tegumento visibilium rerum divina virtus secretius operatur rerum divina virtus secretius operatur salutem. » salutem. »

Hugo sic: «Sacramentum est corpo- Hugo sic: «Sacramentum est corpo- rale vel materiale elementum oculis ex- rale vel materiale elementum oculis ex- trinsecus suppositum, ex similitudine trinsecus suppositum, ex similitudine repræsentans, ex institutione significans, repræsentans, ex institutione significans, et ex sanctificatione invisibilem gratiam et ex sanctificatione invisibilem gratiam conferens. » conferens. »

OBJICITUR autem contra primam : quia OBJICITUR autem contra primam : quia 1. Serpens in palo erectus, Numer. 1. Serpens in palo erectus, Numer. 8 et 9: 8 et 9:

XXXI, XXXI,

Item, Crux, tabernaculum, templum: Item, Crux, tabernaculum, templum: omnia enim hæc sunt signa sacrarum omnia enim hæc sunt signa sacrarum rerum et tamen non sunt sacramenta rerum et tamen non sunt sacramenta

veteris legis vel novæ: omne autem sa- veteris legis vel novæ: omne autem sa- cramentum vel est veteris legis vel novæ : cramentum vel est veteris legis vel novæ : ergo videtur, quod diffinitio sit ibi plus- ergo videtur, quod diffinitio sit ibi plus- quam diffinitum: ergo mala est. quam diffinitum: ergo mala est.

2. Item, Hugo dicit, quod sacramen- 2. Item, Hugo dicit, quod sacramen- tum perficitur in tribus, scilicet verbis, tum perficitur in tribus, scilicet verbis, rebus, et factis verbis, ut orationes: re- rebus, et factis verbis, ut orationes: re- bus, ut oleum, aqua, chrisma, et hujus- bus, ut oleum, aqua, chrisma, et hujus- modi factis, ut genuflexiones, benedi- modi factis, ut genuflexiones, benedi- dictiones, et hujusmodi: ergo videtur, dictiones, et hujusmodi: ergo videtur, quod secundum hanc diffinitionem multo quod secundum hanc diffinitionem multo plura sint sacramenta quam illa quæ plura sint sacramenta quam illa quæ

enumerantur. enumerantur.

3. Item, Vita bona est sacræ rei si- 3. Item, Vita bona est sacræ rei si- gnum et causa, quia vitæ æternæ: ergo gnum et causa, quia vitæ æternæ: ergo videtur esse sacramentum, quod falsum videtur esse sacramentum, quod falsum

est. est.

ULTERIUS objicitur de secunda: ULTERIUS objicitur de secunda:

1. Cum enim dicitur visibilis forma, 1. Cum enim dicitur visibilis forma, non videtur omni sacramento convenire: non videtur omni sacramento convenire: quia in quibusdam non est visibile, sic- quia in quibusdam non est visibile, sic- ut in confessione potius est audibile quam ut in confessione potius est audibile quam visibile. visibile.

2. Item, Character baptismalis (ut in- 2. Item, Character baptismalis (ut in- fra dicetur) est sacramentum, et tamen fra dicetur) est sacramentum, et tamen non est visibile: ergo videtur, quod non non est visibile: ergo videtur, quod non sit generale, quod dicit de forma visibili. sit generale, quod dicit de forma visibili.

PRÆTEREA quæritur, Qualiter accipi- Quæst. PRÆTEREA quæritur, Qualiter accipi- Quæst. tur ibi forma? Aut enim est extra, aut tur ibi forma? Aut enim est extra, aut intra. Si extra, tunc est exemplaris. SED intra. Si extra, tunc est exemplaris. SED CONTRA: Exemplaris est juxta quam CONTRA: Exemplaris est juxta quam aliud fit ad formam camdem: sed nullus aliud fit ad formam camdem: sed nullus demergitur, ut sicut fit in baptismo, vel demergitur, ut sicut fit in baptismo, vel alio sacramento, ita et ipse faciat bapti- alio sacramento, ita et ipse faciat bapti- zando, vel aliud sacramentum perfi- zando, vel aliud sacramentum perfi- ciendo ergo non est ibi taliter sumpta ciendo ergo non est ibi taliter sumpta forma. Si autem est forma intra. CONTRA: forma. Si autem est forma intra. CONTRA: Illa semper consistit in verbis, sicut Au- Illa semper consistit in verbis, sicut Au- gustinus dicit infra: « Accedat verbum gustinus dicit infra: « Accedat verbum ad elementum, et fit sacramentum : » ad elementum, et fit sacramentum : » ergo non deberet dici visibilis, sed audi- ergo non deberet dici visibilis, sed audi- bilis. bilis.

Præterea, Loquendo secundum hoc Præterea, Loquendo secundum hoc est falsa: quia sacramentum non est sua est falsa: quia sacramentum non est sua forma, sicut nec sua materia: sed est forma, sicut nec sua materia: sed est illud quod est ex utrisque compositum. illud quod est ex utrisque compositum.

Quæst. 2. Quæst. 2.

IN IV SENTENT. DIST. I, B, ART. 5. IN IV SENTENT. DIST. I, B, ART. 5.

Si autem dicas, quod forma dicitur quasi Si autem dicas, quod forma dicitur quasi foris manens, sicut dicitur forma quarta foris manens, sicut dicitur forma quarta species quantitatis: hoc nihil esse vide- species quantitatis: hoc nihil esse vide- tur: quia illa forma non videtur esse tur: quia illa forma non videtur esse nisi alicujus quanti: est enim illa forma nisi alicujus quanti: est enim illa forma idem quod figura, ratione differens tan- idem quod figura, ratione differens tan- tum sacramentum autem nullius est tum sacramentum autem nullius est figuræ ergo nec alicujus talis formæ. figuræ ergo nec alicujus talis formæ.

3. Item, Objicitur de hoc quod dicitur, 3. Item, Objicitur de hoc quod dicitur, Cujus similitudinem gerat. Similitudo Cujus similitudinem gerat. Similitudo enim (ut dicit Boetius) est rerum numero enim (ut dicit Boetius) est rerum numero differentium cadem qualitas: non autem differentium cadem qualitas: non autem eadem qualitas est spiritualium et corpo- eadem qualitas est spiritualium et corpo- ralium cum ergo elementum sit mate- ralium cum ergo elementum sit mate- riale et corporale ipsum sacramentum, riale et corporale ipsum sacramentum, non potest habere eamdem qualitatem non potest habere eamdem qualitatem cum anima interius : ergo nec habet cum anima interius : ergo nec habet similitudinem. similitudinem.

ULTERIUS quæritur, Cujusmodi causa ULTERIUS quæritur, Cujusmodi causa existit? existit?

1. Aut enim efficiens, aut formalis, 1. Aut enim efficiens, aut formalis, aut materialis, aut finalis. Patet autem, aut materialis, aut finalis. Patet autem, quod non efficiens: quia nihil est causa quod non efficiens: quia nihil est causa efficiens gratiæ nisi solus Deus, ut dicit efficiens gratiæ nisi solus Deus, ut dicit Beatus Bernardus: sacramentum autem Beatus Bernardus: sacramentum autem non est Deus. Item, non formalis: quia non est Deus. Item, non formalis: quia tunc esset sacramentum aliquod intra- tunc esset sacramentum aliquod intra- neum quod daret esse gratiæ, quod non neum quod daret esse gratiæ, quod non potest esse. Item, corporale non potest potest esse. Item, corporale non potest esse forma spiritualis : ergo sacramentum esse forma spiritualis : ergo sacramentum quod est semper corporale, non est forma quod est semper corporale, non est forma gratiæ interioris. Similiter, videtur non gratiæ interioris. Similiter, videtur non esse materialis: quia nec est materia in esse materialis: quia nec est materia in qua sit gratia, nec ex qua. Quod non in qua sit gratia, nec ex qua. Quod non in qua, hoc patet: quia nihil est materia in qua, hoc patet: quia nihil est materia in qua, nisi quod est subjectum gratiæ pro- qua, nisi quod est subjectum gratiæ pro- prium hoc autem numquam est corpo- prium hoc autem numquam est corpo- rale, sed anima vel substantia rationalis rale, sed anima vel substantia rationalis alia. Quod autem non ex qua, hoc iterum alia. Quod autem non ex qua, hoc iterum patet quia gratia non habet talem ma- patet quia gratia non habet talem ma- teriam, cum sit forma simplex. Similiter teriam, cum sit forma simplex. Similiter non est finalis: gratia enim non potest non est finalis: gratia enim non potest esse propter sacramentum, sed potius e esse propter sacramentum, sed potius e converso: ergo nullo modo videtur esse converso: ergo nullo modo videtur esse

causa. causa.

2. Si autem tu dicas, ut supra suppo- 2. Si autem tu dicas, ut supra suppo- situm est, quod est causa disponens in situm est, quod est causa disponens in subjecto hoc non videtur: quia causa subjecto hoc non videtur: quia causa disponens debet attingere subjectum quod disponens debet attingere subjectum quod

15 15

disponit: sacramentum autem non attin- disponit: sacramentum autem non attin- git animam in esse sacramentali, sed git animam in esse sacramentali, sed corpus tantum : ergo videtur, quod non corpus tantum : ergo videtur, quod non sit causa disponens. sit causa disponens.

3. Item, Dispositio aut est ultima ne- 3. Item, Dispositio aut est ultima ne- cessitas, aut est circa ultimam. Si autem cessitas, aut est circa ultimam. Si autem est ultima ergo talis forma numquam est ultima ergo talis forma numquam est sine illa quod non est verum, quia est sine illa quod non est verum, quia gratia et salus (ut dicetur infra) non sunt gratia et salus (ut dicetur infra) non sunt alligate sacramentis. Si autem citra ul- alligate sacramentis. Si autem citra ul- timam ergo non est necessaria : sed timam ergo non est necessaria : sed potest contingere ut sacramentum susci- potest contingere ut sacramentum susci- piatur ab aliquo non ficto, et non reci- piatur ab aliquo non ficto, et non reci- piatur gratia, ut videtur : ergo nullo piatur gratia, ut videtur : ergo nullo modo est causa. modo est causa.

4. Si autem dicas, ut fere omnes anti- 4. Si autem dicas, ut fere omnes anti- qui dixerunt, quod sacramentum est qui dixerunt, quod sacramentum est causa sicut vas: dicitur enim sacramen- causa sicut vas: dicitur enim sacramen- tum continere gratiam, ut pyxis medici- tum continere gratiam, ut pyxis medici- nam hoc nihil videtur: quia pyxis nulla nam hoc nihil videtur: quia pyxis nulla causa medicinæ vel salutis est: ergo sa- causa medicinæ vel salutis est: ergo sa- cramentum secundum hoc non haberet cramentum secundum hoc non haberet aliquam causalitatem respectu gratiæ. aliquam causalitatem respectu gratiæ.

ULTERIUS objicitur de tertia quæ est ULTERIUS objicitur de tertia quæ est Augustini : Augustini :

1. Non enim videtur esse proprium 1. Non enim videtur esse proprium sacramento, quod tegat, sed potius quod sacramento, quod tegat, sed potius quod aperiat, cum debeat ostendere gratiam. aperiat, cum debeat ostendere gratiam.

2. Præterea, Quod hic dicitur divina 2. Præterea, Quod hic dicitur divina virtus, non videtur convenire sacra- virtus, non videtur convenire sacra- mento: quia sacramentum per se debet mento: quia sacramentum per se debet habere causalitatem: quia aliter male habere causalitatem: quia aliter male diffiniretur per rationem causæ. diffiniretur per rationem causæ.

: :

est est

OBJICITUR etiam de quarta quæ OBJICITUR etiam de quarta quæ Hugonis non enim videtur differentia Hugonis non enim videtur differentia inter repræsentare, et significare: ergo inter repræsentare, et significare: ergo videtur, quod superfluat unum illorum. videtur, quod superfluat unum illorum.

SOLUTIO. Istæ quatuor diffinitiones dan- SOLUTIO. Istæ quatuor diffinitiones dan- tur de sacramento, ita quod prima est de tur de sacramento, ita quod prima est de sacramento in genere, sequentes autem sacramento in genere, sequentes autem tres sunt datæ de sacramento novæ le- tres sunt datæ de sacramento novæ le- gis. Et prima considerat ea quæ sunt gis. Et prima considerat ea quæ sunt proprietas materiæ et formæ ipsius sa- proprietas materiæ et formæ ipsius sa- cramenti ex materia enim habet signum cramenti ex materia enim habet signum esse, ex forma autem habet quod sit esse, ex forma autem habet quod sit causa. Secunda autem considerat effi- causa. Secunda autem considerat effi-

Solutio. Solutio.

Ad diffin, 1. Ad diffin, 1. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

16 16

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cienter operans in omni sacramento. cienter operans in omni sacramento. Sed quarta colligit omnia materialiter et Sed quarta colligit omnia materialiter et formaliter existentia in sacramento: sic- formaliter existentia in sacramento: sic- ut corporale elementum est in sacra- ut corporale elementum est in sacra- mento materia, et huic conjuncta est mento materia, et huic conjuncta est proprietas naturalis qua aptitudinem ha- proprietas naturalis qua aptitudinem ha- bet repræsentandi gratiam: sicut refri- bet repræsentandi gratiam: sicut refri- gerium aquæ repræsentat refrigerium gerium aquæ repræsentat refrigerium gratiæ ab incendio fomitis, et humidum gratiæ ab incendio fomitis, et humidum aquæ vim ablutivam gratiæ ad deponen- aquæ vim ablutivam gratiæ ad deponen- das sordes spirituales in anima. Quod das sordes spirituales in anima. Quod autem hæc repræsentatio actualiter du- autem hæc repræsentatio actualiter du- cat in gratiam, habet ex institutione di- cat in gratiam, habet ex institutione di- vina sed ex sanctificatione formæ ver- vina sed ex sanctificatione formæ ver- borum habet conferre gratiam invisibi- borum habet conferre gratiam invisibi-

lem. lem.

Et sic patet solutio ejus quod poterat Et sic patet solutio ejus quod poterat quæri, Penes quid sumantur istæ diffi- quæri, Penes quid sumantur istæ diffi- nitiones, cum unius rei unica sit diffini- nitiones, cum unius rei unica sit diffini-

tio ? tio ?

DICATUR ergo ad primum, quod DICATUR ergo ad primum, quod

in in diffinitione sacramenti sacra res et si- diffinitione sacramenti sacra res et si- gnum sumuntur in coarctata significa- gnum sumuntur in coarctata significa- tione, scilicet ut dicatur res sacra, quæ tione, scilicet ut dicatur res sacra, quæ ordinata est ut medicina contra mor- ordinata est ut medicina contra mor- bum et signum dicatur, quod ponit bum et signum dicatur, quod ponit similitudinem ad illam ex institutione similitudinem ad illam ex institutione divina et tunc diffinitio illa non conve divina et tunc diffinitio illa non conve nit nisi sacramento veteris legis vel nit nisi sacramento veteris legis vel

novæ. novæ.

Si tamen velit aliquis dicere, quod sa- Si tamen velit aliquis dicere, quod sa- cramentum diffinitur pro quacumque re cramentum diffinitur pro quacumque re sacra, sive active sive passive dicatur sa- sacra, sive active sive passive dicatur sa- cramentum, non peccabit, quia hoc vi- cramentum, non peccabit, quia hoc vi- detur velle Magister in Littera per divi- detur velle Magister in Littera per divi- siones sacræ rei, et per divisiones signi siones sacræ rei, et per divisiones signi quas subjicit. Sed tamen quia signum quas subjicit. Sed tamen quia signum non est signatum, debet proprie loquendo non est signatum, debet proprie loquendo differentia esse inter sacramentum quod differentia esse inter sacramentum quod signum dicitur, et sacram rem quæ dici- signum dicitur, et sacram rem quæ dici- tur esse signata: serpens autem, crux, tur esse signata: serpens autem, crux, et hujusmodi, non sunt instituta ad si- et hujusmodi, non sunt instituta ad si- gnificandum hujusmodi sacramentum : gnificandum hujusmodi sacramentum : sed potius ad fugandum dæmones, et sed potius ad fugandum dæmones, et ostendendam passionem in typo aliquo, ostendendam passionem in typo aliquo, vel ad ostendendam dispositionem Dei, vel ad ostendendam dispositionem Dei, sicut tabernaculum faciebat. sicut tabernaculum faciebat.

AD ALIUD dicendum, quod Magister AD ALIUD dicendum, quod Magister Hugo loquitur ibi de quocumque sacra- Hugo loquitur ibi de quocumque sacra-

mento quod pertinet ad cultum, et non mento quod pertinet ad cultum, et non pro illa propria ratione accipit ibi sacra- pro illa propria ratione accipit ibi sacra-

mentum. mentum.

AD ALIUD dicendum, quod vita bona AD ALIUD dicendum, quod vita bona est gratiæ causa et salutis: sed non os- est gratiæ causa et salutis: sed non os- tendit ea in signo similitudinis, sed po- tendit ea in signo similitudinis, sed po- tius in signo quod est ut meritum est tius in signo quod est ut meritum est causa præmii et de tali signo non in- causa præmii et de tali signo non in- telligitur, quando signum ponitur in telligitur, quando signum ponitur in diffinitione sacramenti. Vel dicatur. diffinitione sacramenti. Vel dicatur.

quod non habet bona vita significare sa- quod non habet bona vita significare sa- lutem ex institutione, sed potius ex se. lutem ex institutione, sed potius ex se. Vel iterum potest dici, quod bona vita Vel iterum potest dici, quod bona vita ex opere operante operatur salutem, et ex opere operante operatur salutem, et non ex opere operato: sacramentum au- non ex opere operato: sacramentum au- tem ex opere operato: et sic patet, quod tem ex opere operato: et sic patet, quod bona vita non est sacramentum. bona vita non est sacramentum.

Ad Ad

Ad Ad

AD ID quod subjicitur de secunda, Ad diffi AD ID quod subjicitur de secunda, Ad diffi dicendum quod visibile extenso nomine dicendum quod visibile extenso nomine ponitur in diffinitione pro sensibili, eo ponitur in diffinitione pro sensibili, eo quod visus generalior sensus est quoad quod visus generalior sensus est quoad objecta et dignior. objecta et dignior.

AD ALIUD dicendum, quod character AD ALIUD dicendum, quod character baptismalis accipitur ut res et ut si- baptismalis accipitur ut res et ut si- gnum secundum quod accipitur ut res, gnum secundum quod accipitur ut res, sic non est sacramentum: secundum au- sic non est sacramentum: secundum au- tem quod accipitur ut signum, sic est sa- tem quod accipitur ut signum, sic est sa- cramentum et tunc licet sit in se invi- cramentum et tunc licet sit in se invi- sibilis, tamen relatus ad actionem exterio- sibilis, tamen relatus ad actionem exterio- rem ipse est visibilis: ipse enim secundum rem ipse est visibilis: ipse enim secundum se non est sacramentum, sed potius ut re- se non est sacramentum, sed potius ut re- ductus in tinctionem exteriorem. ductus in tinctionem exteriorem.

Ad... Ad...

AD ALIUD dicendum, quod forma di- Adam, AD ALIUD dicendum, quod forma di- Adam, citur hic foris manens, et transsumi- citur hic foris manens, et transsumi- tur: quia sicut per figuræ convenientiam tur: quia sicut per figuræ convenientiam configuratur res rei, ita per similitudinis configuratur res rei, ita per similitudinis convenientiam configuratur actio exte- convenientiam configuratur actio exte- rior actioni interiori in sacramento: et rior actioni interiori in sacramento: et ideo non procedit objectio, quia trans- ideo non procedit objectio, quia trans- sumpto modo sumitur ibi forma. sumpto modo sumitur ibi forma.

AD ALIUD dicendum, quod similitudo AD ALIUD dicendum, quod similitudo sumitur ibi secundum proportionalita- sumitur ibi secundum proportionalita- tem est enim secundum Boetium in tem est enim secundum Boetium in II Arithmeticæ, similitudo rerum differen- II Arithmeticæ, similitudo rerum differen- tium eadem quantitas, et proportio est tium eadem quantitas, et proportio est similitudo habitudinis inter duo, sed pro- similitudo habitudinis inter duo, sed pro- portionalitas est similitudo proportionum portionalitas est similitudo proportionum inter quatuor. Et tunc dicemus, quod inter quatuor. Et tunc dicemus, quod

Ad Ad

IN IV SENTENT. DIST. I, B, ART. 6. IN IV SENTENT. DIST. I, B, ART. 6.

17 17

sumenda est proprietas elementi exterio- sumenda est proprietas elementi exterio- ris ad effectum quem habet in corpore ris ad effectum quem habet in corpore in parte una, et proprietas gratiæ per in parte una, et proprietas gratiæ per effectum quem habet in anima in parte effectum quem habet in anima in parte alia et ponenda est allegorice vel meta- alia et ponenda est allegorice vel meta- phorice similitudo inter illas duas pro- phorice similitudo inter illas duas pro- portiones. Sicut se habet elementum in portiones. Sicut se habet elementum in vi refrigerativa et ablutiva ad corpus, ita vi refrigerativa et ablutiva ad corpus, ita gratia ad animam secundum metapho- gratia ad animam secundum metapho- ram. Et tunc cessat objectio. ram. Et tunc cessat objectio. uæst. 2. AD ALIUD dicendum, quod causa uæst. 2. AD ALIUD dicendum, quod causa

id id

d 1. d 1.

d 2. d 2.

14 14

est est

sacramentum ut disponens in subjecto, sacramentum ut disponens in subjecto, et est dispositio quæ est necessitas quan- et est dispositio quæ est necessitas quan- tum est de se : non tamen sequitur, tum est de se : non tamen sequitur, quod semper operetur, sed sequitur quod quod semper operetur, sed sequitur quod quantum est de se semper operetur : quantum est de se semper operetur : si enim ille fictus est, tunc ponit obicem. si enim ille fictus est, tunc ponit obicem.

Ad id autem quod contra objicit, di- Ad id autem quod contra objicit, di- cendum quod attingit per similitudinem cendum quod attingit per similitudinem proportionabilitatis, et virtutem ex san- proportionabilitatis, et virtutem ex san- ctificatione, ut dicit Augustinus infra, ctificatione, ut dicit Augustinus infra, distinct. III. Unde est hæc vis in aqua ut distinct. III. Unde est hæc vis in aqua ut corpus tangat, et cor abluat, nisi ex ver- corpus tangat, et cor abluat, nisi ex ver- bi invocatione. bi invocatione.

re- re-

AD ALIUD dicendum, quod non sequi- AD ALIUD dicendum, quod non sequi- tur, quod sit salus alligata sacramento: tur, quod sit salus alligata sacramento: quia dicit Magister Hugo, « In illis quidem quia dicit Magister Hugo, « In illis quidem est, sed non ex illis ut causa efficiente: >> est, sed non ex illis ut causa efficiente: >> et ita intelligitur, quod non alligavit. Si et ita intelligitur, quod non alligavit. Si autem quæritur, Ad quam causam autem quæritur, Ad quam causam ducitur illa dispositio, dicendum ad ma- ducitur illa dispositio, dicendum ad ma- teriam quia quidquid est ante formam teriam quia quidquid est ante formam de dispositionibus materiæ, totum subji- de dispositionibus materiæ, totum subji- citur formæ cum ipsa materia, sicut pa- citur formæ cum ipsa materia, sicut pa- tet in scuto quando dealbatur, asser enim tet in scuto quando dealbatur, asser enim cum albedine subjicitur auro quod post- cum albedine subjicitur auro quod post- ea superducitur albedini vel scuto albo. ea superducitur albedini vel scuto albo.

AD ID autem quod objicitur de vase, AD ID autem quod objicitur de vase, dicendum quod bene dicebant antiqui : dicendum quod bene dicebant antiqui : sed ipsi accipiebant vasa medicinalia, sed ipsi accipiebant vasa medicinalia, quæ habebant vim disponendi ad sanita- quæ habebant vim disponendi ad sanita- tem, sicut vasa de tamarisco vinum dis- tem, sicut vasa de tamarisco vinum dis- ponunt ad salutem contra hepatis infirmi- ponunt ad salutem contra hepatis infirmi- tates. Vel dixerunt vasa operantia ad tates. Vel dixerunt vasa operantia ad medicinam, sicut clyster, et embrotum, medicinam, sicut clyster, et embrotum, et hujusmodi et tunc objectum non ha- et hujusmodi et tunc objectum non ha- bet locum. bet locum.

Ad 1. Ad 1.

AD ALIUD dicendum, quod Augustinus Ad diffin. 3. AD ALIUD dicendum, quod Augustinus Ad diffin. 3. vocat ibi tectum id quod non per se vi- vocat ibi tectum id quod non per se vi- detur, videtur tamen in similitudine, et detur, videtur tamen in similitudine, et hoc quod dicit Dionysius in Ecclesiastica hoc quod dicit Dionysius in Ecclesiastica hierarchia « Non possibile est nostro hierarchia « Non possibile est nostro animo ad immaterialem coelestium hierar- animo ad immaterialem coelestium hierar- chiarum ascendere imitationem et con- chiarum ascendere imitationem et con- templationem, nisi ea quæ secundum templationem, nisi ea quæ secundum ipsum est materiali manuductione uta- ipsum est materiali manuductione uta- tur visibiles quidem formas invisibilis tur visibiles quidem formas invisibilis pulchritudinis imaginationes arbitrans pulchritudinis imaginationes arbitrans sensibiles suavitates et figuras invisibilis sensibiles suavitates et figuras invisibilis distributionis ¹. » distributionis ¹. »

AD ALIUD dicendum, quod divina virtus AD ALIUD dicendum, quod divina virtus in sacramentis effective operatur : et ideo in sacramentis effective operatur : et ideo non tollitur quin in sacramento remaneat non tollitur quin in sacramento remaneat causalitas dispositionis. Et hoc est quod causalitas dispositionis. Et hoc est quod dicit Hugo in octava parte libri Sacra- dicit Hugo in octava parte libri Sacra- mentorum, sic: « Non ad hoc sunt insti- mentorum, sic: « Non ad hoc sunt insti- tuta sacramenta ut ex eis esset quod in tuta sacramenta ut ex eis esset quod in eis esset: sed ut peritiam suam medicus eis esset: sed ut peritiam suam medicus ostenderet, in illo remedium præparavit, ostenderet, in illo remedium præparavit, a quo occasionem morbi languidus acce- a quo occasionem morbi languidus acce- pit. pit.

» »

Ad 2. Ad 2.

AD ID quod objicitur contra ultimam, Ad diffin. 4. AD ID quod objicitur contra ultimam, Ad diffin. 4. dicendum quod repræsentare et signifi- dicendum quod repræsentare et signifi- care differunt, sicut aptitudo per natu- care differunt, sicut aptitudo per natu- ram, et complementum per artem : aqua ram, et complementum per artem : aqua enim de aptitudine naturali habet signi- enim de aptitudine naturali habet signi- ficare refrigerium fomitis et loturam cul- ficare refrigerium fomitis et loturam cul- pæ sed ut hoc actu faciat, oportet insti- pæ sed ut hoc actu faciat, oportet insti- tutionem adesse: sicut materia aliqua tutionem adesse: sicut materia aliqua aptitudinem habet ad aliquid, et comple- aptitudinem habet ad aliquid, et comple- tur per opus artificis. tur per opus artificis.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An in sacramentis signum sit res An in sacramentis signum sit res aliqua ? aliqua ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, circa initium : « Signum vero est ibi, B, circa initium : « Signum vero est

1 S. DIONYSIUS, Lib. de Ecclesiastica hierar- chia, cap. 1. 1 S. DIONYSIUS, Lib. de Ecclesiastica hierar- chia, cap. 1.

XXIX XXIX

2 2

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

18 18

D. ALB. MAG, ORD. PRÆD. D. ALB. MAG, ORD. PRÆD.

res præter speciem quam ingerit sensi- res præter speciem quam ingerit sensi- bus, etc. » bus, etc. »

1. In primo enim libro Sententiarum 1. In primo enim libro Sententiarum dividit Magister tractatum sacræ Scri- dividit Magister tractatum sacræ Scri- pturæ, qui est de rebus et signis : ergo pturæ, qui est de rebus et signis : ergo videtur, quod signum non sit res. videtur, quod signum non sit res.

2. Item, Videtur, quod falsum dicat in 2. Item, Videtur, quod falsum dicat in hoc quod dicit, ex se: quia sacramentum hoc quod dicit, ex se: quia sacramentum non facit ex se, sed ex institutione, ut non facit ex se, sed ex institutione, ut videtur. videtur.

SOLUTIO. Magister accipit hic signum SOLUTIO. Magister accipit hic signum prout cadit sub intentione rei : quia, prout cadit sub intentione rei : quia, sicut dictum est in primo libro Senten- sicut dictum est in primo libro Senten- tiarum, quando dividitur tractatus in tiarum, quando dividitur tractatus in res et signa, divisio illa potius est per res et signa, divisio illa potius est per diversos modos rei quam per diversas diversos modos rei quam per diversas res, et tantum valet sicut absolutum et res, et tantum valet sicut absolutum et relatum ad aliud significandum. relatum ad aliud significandum.

AD ALIUD dicendum, quod signum fa- AD ALIUD dicendum, quod signum fa- cit ex se, hoc est, ex se signo, sive for- cit ex se, hoc est, ex se signo, sive for- maliter accepto: hoc enim facit res ex maliter accepto: hoc enim facit res ex se, quod facit ex sua forma, et quod ca- se, quod facit ex sua forma, et quod ca- dit in sua diffinitione. Et hoc non repu- dit in sua diffinitione. Et hoc non repu- gnat suæ institutioni : quia signum a Deo gnat suæ institutioni : quia signum a Deo et præcipue sacramentale, formam acci- et præcipue sacramentale, formam acci- pit ab institutione, licet aptitudinem ha- pit ab institutione, licet aptitudinem ha- beat a natura, ut prius dictum est. beat a natura, ut prius dictum est.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An ea quæ significandi gratia tantum An ea quæ significandi gratia tantum instituta sunt, sint solum signa et non instituta sunt, sint solum signa et non sacramenta ? sacramenta ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, in medio : « Quæ enim significandi B, in medio : « Quæ enim significandi gratia tantum instituta sunt, solum gratia tantum instituta sunt, solum signa sunt, et non sacramenta, etc. » signa sunt, et non sacramenta, etc. »

Contra hoc videtur esse quod supra Contra hoc videtur esse quod supra dixit, quod dixit, quod

1. Sacramentum est invisibilis gratiæ 1. Sacramentum est invisibilis gratiæ visibilis forma: illa autem quæ tantum visibilis forma: illa autem quæ tantum

1 Cf. I Sententiarum, Dist. I. Tom. XXV 1 Cf. I Sententiarum, Dist. I. Tom. XXV

signà erant, fuerunt talia, ut agnus pa- signà erant, fuerunt talia, ut agnus pa- schalis, et alia quædam ergo fuerunt schalis, et alia quædam ergo fuerunt sacramenta. sacramenta.

2. ITEM, Ipse infra dividit sacramen- 2. ITEM, Ipse infra dividit sacramen- tum in sacramentum veteris et novæ le- tum in sacramentum veteris et novæ le- gis: ergo illa sunt sacramenta sicut et ista. gis: ergo illa sunt sacramenta sicut et ista.

3. PRÆTEREA, Ipse vocat ea hic sacrifi- 3. PRÆTEREA, Ipse vocat ea hic sacrifi- cia carnalia, et observantias cerimonia- cia carnalia, et observantias cerimonia- les et hoc non videtur. Dicit enim Apo- les et hoc non videtur. Dicit enim Apo- stolus, ad Roman. VII, 12: Lex quidem stolus, ad Roman. VII, 12: Lex quidem sancta, et mandatum sanctum, et ju- sancta, et mandatum sanctum, et ju- stum, et bonum: ergo non erat car- stum, et bonum: ergo non erat car- nale. nale.

Si dicas, quod carnale erat carnaliter Si dicas, quod carnale erat carnaliter intelligentibus. CONTRA: Quia intelligens intelligentibus. CONTRA: Quia intelligens suo intellectu nihil potest mutare de re: suo intellectu nihil potest mutare de re: res enim in se est hoc quod est, non ex res enim in se est hoc quod est, non ex comparatione intellectus mei vel alte- comparatione intellectus mei vel alte-

rius. rius.

Præterea, Secundum eamdem ratio- Præterea, Secundum eamdem ratio- nem poterit etiam nova lex carnalis esse: nem poterit etiam nova lex carnalis esse: quia aliqui carnaliter intelligebant, et quia aliqui carnaliter intelligebant, et adhuc intelligunt, sicut dicit Christus, adhuc intelligunt, sicut dicit Christus, Joan. vi, 64 Spiritus est qui vivificat : Joan. vi, 64 Spiritus est qui vivificat : caro non prodest quidquam. caro non prodest quidquam.

4. PRÆTEREA, Quare vocantur cerimo- 4. PRÆTEREA, Quare vocantur cerimo- niales? Non enim potest dici, quod di- niales? Non enim potest dici, quod di- cuntur cerimonialia a carie quæ est pu- cuntur cerimonialia a carie quæ est pu- tredo ligni, quia immunda erant: hoc tredo ligni, quia immunda erant: hoc enim habeo pro inconvenienti, quod ali- enim habeo pro inconvenienti, quod ali- qua de causa immunda præceperit Deus. qua de causa immunda præceperit Deus.

Item, Nihil immundum pertinet ad Item, Nihil immundum pertinet ad cultum Dei sacrificia autem illa perti- cultum Dei sacrificia autem illa perti- nebant ad cultum Dei: ergo illa sacrifi- nebant ad cultum Dei: ergo illa sacrifi- cia nihil habebant immundum. cia nihil habebant immundum.

Præterea, Sæpe dicitur de sacrificio Præterea, Sæpe dicitur de sacrificio quod erat in odorem suavissimum Domi- quod erat in odorem suavissimum Domi- no ergo nihil erat ibi de carie. no ergo nihil erat ibi de carie.

Si autem dicas, quod dicuntur ceri- Si autem dicas, quod dicuntur ceri- monialia a cera, videtur quod hoc non monialia a cera, videtur quod hoc non sit verum quia cera non dicit aliquid sit verum quia cera non dicit aliquid pertinens ad cultum divinum. pertinens ad cultum divinum.

SOLUTIO. Dicendum quod Magister de- SOLUTIO. Dicendum quod Magister de- terminat sacramentum secundum suum terminat sacramentum secundum suum maximum posse et hoc non est nisi in maximum posse et hoc non est nisi in sacramento novæ legis, quod est causa et sacramento novæ legis, quod est causa et

hujusce editionis. hujusce editionis.

Solu Solu

Adi Adi

Ad 3. Ad 3.

d idem. d idem.

A 1. A 1.

IN IV SENTENT. DIST. I, B, ART. 8. IN IV SENTENT. DIST. I, B, ART. 8.

signum et ideo illa quæ tantum signa signum et ideo illa quæ tantum signa fuerunt dicit non esse sacramenta: quia fuerunt dicit non esse sacramenta: quia etiam in veritate illa non fuerunt sacra- etiam in veritate illa non fuerunt sacra- menta, nisi ideo quia nostra sacramenta menta, nisi ideo quia nostra sacramenta significabant et hoc infra probabitur significabant et hoc infra probabitur per auctoritatem. per auctoritatem.

Per hoc etiam patet solutio ad sequens : Per hoc etiam patet solutio ad sequens : quia infra sumit generalius sacramentum quia infra sumit generalius sacramentum quam hic. quam hic.

AD ALIUD dicendum, quod carnalia AD ALIUD dicendum, quod carnalia erant propter carnalem ritum, et propter erant propter carnalem ritum, et propter carnaliter servientium statum : offere- carnaliter servientium statum : offere- bantur enim tunc sacrificia de rebus car- bantur enim tunc sacrificia de rebus car- nalibus, quæ significabant res quæ sunt nalibus, quæ significabant res quæ sunt sacrificia spiritualia, de quibus dicit sacrificia spiritualia, de quibus dicit Psalmus L, 19: Sacrificium Deo spiritus Psalmus L, 19: Sacrificium Deo spiritus contribulatus: : cor contritum et humilia- contribulatus: : cor contritum et humilia- tum, Deus, non despicies. Et tunc erat tum, Deus, non despicies. Et tunc erat status carnalium, et si aliqui spiritualia status carnalium, et si aliqui spiritualia offerebant, illi pertinebant ad Novum Te- offerebant, illi pertinebant ad Novum Te-

stamentum. stamentum.

AD ALIUD dicendum, quod lex dicitur AD ALIUD dicendum, quod lex dicitur sancta, ratione moralium, et ratione sancta, ratione moralium, et ratione figuræ quia non sanctificat nisi per figuræ quia non sanctificat nisi per fidem Mediatoris. fidem Mediatoris.

AD ALIUD dicendum, quod cerimonia- AD ALIUD dicendum, quod cerimonia- lia dicuntur, ut mihi videtur, eo quod lia dicuntur, ut mihi videtur, eo quod pertinebant ad cultum divinum. Unde pertinebant ad cultum divinum. Unde Tullius in fine Primæ rhetoricæ dicit, Tullius in fine Primæ rhetoricæ dicit, quod « religio est, quæ cuidam naturæ quod « religio est, quæ cuidam naturæ quam superiorem vocant, curam ceri- quam superiorem vocant, curam ceri- moniamque affert.» Et est compositum a moniamque affert.» Et est compositum a munia quod est obsequium vel cultus, munia quod est obsequium vel cultus, et Cere quæ est dea frugum ; quia forte et Cere quæ est dea frugum ; quia forte illa primo colebatur : et a suo cultu illa primo colebatur : et a suo cultu ad divinum cultum est transsumptum. ad divinum cultum est transsumptum.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

19 19

Et quæruntur tria, quorum primum Et quæruntur tria, quorum primum est, Utrum offerre talia fuit bonum in est, Utrum offerre talia fuit bonum in genere ? genere ?

An offerre sacrificia carnalia sit bonum An offerre sacrificia carnalia sit bonum in genere? et, An fuit juris natura- in genere? et, An fuit juris natura- lis? et, An justificabant? lis? et, An justificabant?

Secundo, Utrum fuit juris naturalis ? Secundo, Utrum fuit juris naturalis ? Tertio, Utrum justificabant ? Tertio, Utrum justificabant ?

AD PRIMUM proceditur sic: AD PRIMUM proceditur sic:

1. Bonum in genere est bonum secun- 1. Bonum in genere est bonum secun- dum principium subjectum moris, et hoc dum principium subjectum moris, et hoc est actus voluntarius sicut debita materia, est actus voluntarius sicut debita materia, ut pascere esurientem, vestire nudum : ut pascere esurientem, vestire nudum : ergo similiter erit offerre cui offerendum ergo similiter erit offerre cui offerendum est: ergo videtur, quod si informaretur est: ergo videtur, quod si informaretur charitate, quod erit meritorium: creatu- charitate, quod erit meritorium: creatu- ram autem offerre Deo, est offerre cui of- ram autem offerre Deo, est offerre cui of- ferendum est : ergo hoc informatum ferendum est : ergo hoc informatum charitate poterat esse meritorium vitæ charitate poterat esse meritorium vitæ æternæ. æternæ.

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, sub medium : « Quæ numquam ibi, B, sub medium : « Quæ numquam poterant justos facere offerentes. » poterant justos facere offerentes. »

2. Item, Nihil est in specie quod non 2. Item, Nihil est in specie quod non sit in genere sacrificia offerre est in sit in genere sacrificia offerre est in specie virtutis latriæ: ergo est in genere specie virtutis latriæ: ergo est in genere boni ergo est bonum in genere, ut vi- boni ergo est bonum in genere, ut vi- detur. detur.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Quæst. 1. Quæst. 1.

Occidere pecus ut comburatur, omnino Occidere pecus ut comburatur, omnino videtur inutile. Psal. XLIX, 13 et 14: videtur inutile. Psal. XLIX, 13 et 14: Numquid manducabo carnes taurorum, Numquid manducabo carnes taurorum, aut sanguinem hircorum potabo? Im- aut sanguinem hircorum potabo? Im- mola Deo sacrificium laudis, etc. Ergo mola Deo sacrificium laudis, etc. Ergo videtur, quod sacrificia offerre numquam videtur, quod sacrificia offerre numquam fuit de genere bonorum. fuit de genere bonorum.

AD SECUNDUM proceditur sic: AD SECUNDUM proceditur sic:

1. Oblatio sacrificiorum in lege natu- 1. Oblatio sacrificiorum in lege natu- rali incepit, et in lege Moysi fuit: ergo rali incepit, et in lege Moysi fuit: ergo videtur, quod natura inclinaverit ad videtur, quod natura inclinaverit ad hoc ergo est de jure naturali. hoc ergo est de jure naturali.

Sed contra. Sed contra.

2. Item, Omnes tenebantur agnoscere 2. Item, Omnes tenebantur agnoscere liberatorem futurum per naturæ inclina- liberatorem futurum per naturæ inclina- tionem sed illum ostendebant sacrificia : tionem sed illum ostendebant sacrificia : ergo natura inclinabat ad sacrificiorum ergo natura inclinabat ad sacrificiorum oblationem. oblationem.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Quidquid est de jure naturali, per- 1. Quidquid est de jure naturali, per- mansit et permanet in lege nova: sacri- mansit et permanet in lege nova: sacri- ficiorum oblatio non permanet: ergo non ficiorum oblatio non permanet: ergo non fuit umquam de lege naturali. fuit umquam de lege naturali.

2. Item, Quod naturale est, idem est 2. Item, Quod naturale est, idem est apud omnes constat autem, quod non apud omnes constat autem, quod non

Quæst. 2. Quæst. 2.

Sed contra. Sed contra.

BIBLIOTHEQUE BIBLIOTHEQUE

UNIVERSITE UNIVERSITE

QUÉBEC QUÉBEC

LAVAL LAVAL

Quæst. 3. Quæst. 3.

Sed contra. Sed contra.

20 20

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

omnes offerebant sacrificia: ergo videtur, omnes offerebant sacrificia: ergo videtur, quod non erat naturale. quod non erat naturale.

AD TERTIUM proceditur sic: AD TERTIUM proceditur sic:

1. Dicit Beda, quod sacrificia suo tem- 1. Dicit Beda, quod sacrificia suo tem- pore conferebant vitam æternam nihil pore conferebant vitam æternam nihil autem confert vitam æternam nisi quod autem confert vitam æternam nisi quod justificat ergo sacrificia illa justifica- justificat ergo sacrificia illa justifica- bant. bant.

: :

2. Item, Quidquid præcipit Deus ad 2. Item, Quidquid præcipit Deus ad faciendum, ipse vult fieri: et dico ad faciendum, ipse vult fieri: et dico ad faciendum, propter præceptum factum faciendum, propter præceptum factum Abrahæ, non ad faciendum, sed ad pro- Abrahæ, non ad faciendum, sed ad pro- bandum sacrificia præcepit Deus ad fa- bandum sacrificia præcepit Deus ad fa- ciendum ergo illa voluit fieri. Inde sic: ciendum ergo illa voluit fieri. Inde sic: Quidquid Deus vult fieri, si fiat ex chari- Quidquid Deus vult fieri, si fiat ex chari- tate, meritorium est : sacrificia voluit tate, meritorium est : sacrificia voluit fieri Deus ergo si fiebant ex charitate, fieri Deus ergo si fiebant ex charitate, erant meritoria: ergo justificabant. Si erant meritoria: ergo justificabant. Si dicas, quod hoc meritum est ex virtute dicas, quod hoc meritum est ex virtute charitatis, et non operis : hoc nihil est : charitatis, et non operis : hoc nihil est : quia omne meritum est virtute charita- quia omne meritum est virtute charita- tis, et non operis. tis, et non operis.

Item, Moralia etiam non justificabant, Item, Moralia etiam non justificabant, nisi cum charitate fierent: ergo hæc non nisi cum charitate fierent: ergo hæc non est ratio. est ratio.

3. Si forte tu dicas, quod habebant 3. Si forte tu dicas, quod habebant hoc ex eo ipso quod significabant nostra hoc ex eo ipso quod significabant nostra sacramenta. Contra: Circumscribamus sacramenta. Contra: Circumscribamus significationem, et remaneat præceptum significationem, et remaneat præceptum de offerendis sacrificiis: tunc præcipit ea de offerendis sacrificiis: tunc præcipit ea Deus ad faciendum, et tunc eadem ratio Deus ad faciendum, et tunc eadem ratio quæ primum. quæ primum.

4. Item, In secunda parte distinctionis I, 4. Item, In secunda parte distinctionis I, in tractatu de circumcisione,dicit Grego- in tractatu de circumcisione,dicit Grego- rius « Quod apud nos valet aqua bap- rius « Quod apud nos valet aqua bap- tismi, hoc egit apud veteres circumci- tismi, hoc egit apud veteres circumci- sio, vel virtus sacrificiorum: » ergo illa sio, vel virtus sacrificiorum: » ergo illa sacrificia habebant virtutem absolvendi sacrificia habebant virtutem absolvendi a culpa et hæc non absolvitur sine a culpa et hæc non absolvitur sine gratia ergo conferebant gratiam, ut vi- gratia ergo conferebant gratiam, ut vi- detur. detur.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Differentia est inter illa sacramenta 1. Differentia est inter illa sacramenta et novæ legis, quod illa non sunt vasa et novæ legis, quod illa non sunt vasa continentia gratiam, nostra autem sunt. continentia gratiam, nostra autem sunt. Quod autem non est gratia in se, et non Quod autem non est gratia in se, et non continet eam, non justificat: ergo sacrifi- continet eam, non justificat: ergo sacrifi- cià illa non justificabant. cià illa non justificabant.

2. Item, Si justificabant, quæritur, Ad 2. Item, Si justificabant, quæritur, Ad quem effectum justificabant ? Constat, quem effectum justificabant ? Constat, quod non ad collationem gratiæ: quia quod non ad collationem gratiæ: quia hoc negat Apostolus, et habetur in Lit- hoc negat Apostolus, et habetur in Lit- tera. Sed quod nec ad dimissionem pœ- tera. Sed quod nec ad dimissionem pœ- næ, sic probatur: quia poena connexa est næ, sic probatur: quia poena connexa est culpæ ergo videtur, quod nullo modo culpæ ergo videtur, quod nullo modo justificabant. justificabant.

3, Item, Isa. 1, 11: Holocausta arie- 3, Item, Isa. 1, 11: Holocausta arie- tum, et adipem pinguium. etc., nolui. tum, et adipem pinguium. etc., nolui. Glossa dicit, numquam. Glossa dicit, numquam.

illud: illud:

4. Item, Ad Ephes. v, 2, super 4. Item, Ad Ephes. v, 2, super Tradidit semetipsum pro nobis oblatio- Tradidit semetipsum pro nobis oblatio- nem et hostiam Deo in odorem suavitatis, nem et hostiam Deo in odorem suavitatis, dicit Glossa, quod sacrificia alia non fue- dicit Glossa, quod sacrificia alia non fue- runt in odorem suavitatis, nisi in quan- runt in odorem suavitatis, nisi in quan- tum fuerunt figura illius: ergo de se ni- tum fuerunt figura illius: ergo de se ni- hil conferebant, ut videtur. hil conferebant, ut videtur.

5. Item, Jerem. VII, 22: Non sum lo- 5. Item, Jerem. VII, 22: Non sum lo- cutus cum patribus vestris, et non præ- cutus cum patribus vestris, et non præ- cepi eis... de verbo holocautomatum et cepi eis... de verbo holocautomatum et victimarum ergo numquam voluit illa. victimarum ergo numquam voluit illa.

6. Item, Ezechiel. xx, 23: Ego dedi 6. Item, Ezechiel. xx, 23: Ego dedi eis præcepta non bona, et judicia in qui- eis præcepta non bona, et judicia in qui- bus non vivent: ergo non justificabant, bus non vivent: ergo non justificabant, quia aliter vitam contulissent. quia aliter vitam contulissent.

7. Item, Hesychius dicit, quod grata. 7. Item, Hesychius dicit, quod grata. non habebat, et loquitur de sacrificiis. non habebat, et loquitur de sacrificiis.

8. Item, Augustinus in libro de Civi- 8. Item, Augustinus in libro de Civi- tate Dei: «Non placet Deo sacrificium tate Dei: «Non placet Deo sacrificium occisi pecoris, sed contriti cordis : » ergo occisi pecoris, sed contriti cordis : » ergo videtur, quod non justificabant. videtur, quod non justificabant.

SED ADHUC duo aut tria videntur esse Quæst 4. SED ADHUC duo aut tria videntur esse Quæst 4. contra hoc valde probabilia. contra hoc valde probabilia.

1. Unum est quod in Canone de sa- 1. Unum est quod in Canone de sa- crosancta hostia dicitur, postquam con- crosancta hostia dicitur, postquam con- secrata est : « Supra quæ propitio et se- secrata est : « Supra quæ propitio et se- « reno vultu respicere digneris: et ac- « reno vultu respicere digneris: et ac- « cepta habere, sicuti accepta habere di- « cepta habere, sicuti accepta habere di- « gnatus es sacrificium pueri tui justi « gnatus es sacrificium pueri tui justi « Abel, et sacrificium patriarchæ nostri « Abel, et sacrificium patriarchæ nostri « Abrahæ et quod tibi obtulit summus « Abrahæ et quod tibi obtulit summus << sacerdos tuus Melchisedech: » ergo << sacerdos tuus Melchisedech: » ergo videtur illud gratum fuisse ergo justi- videtur illud gratum fuisse ergo justi-

ficabant. ficabant.

2. Item, Exod. xx, 1 et seq., in eadem 2. Item, Exod. xx, 1 et seq., in eadem parte sacrificia conjunguntur cum mora- parte sacrificia conjunguntur cum mora- libus hujus autem ratio non videtur libus hujus autem ratio non videtur

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

IN IV SENTENT. DIST. I, B, ART. 8. IN IV SENTENT. DIST. I, B, ART. 8.

esse alia, nisi quia justificabant sicut esse alia, nisi quia justificabant sicut illa. illa.

3. Item, Hoc accipitur a traditione 3. Item, Hoc accipitur a traditione Hebræorum, qui dicunt non differre mo- Hebræorum, qui dicunt non differre mo- ralia a sacrificiis, nisi quod moralia au- ralia a sacrificiis, nisi quod moralia au- divit populus per se a Domino, unde di- divit populus per se a Domino, unde di- citur ibi, quod cunctus populus audivit citur ibi, quod cunctus populus audivit voces: sed sacrificia non audivit popu- voces: sed sacrificia non audivit popu- lus, sed audivit Moyses tantum : et ideo lus, sed audivit Moyses tantum : et ideo sacrificia receperunt per minstrum, mo- sacrificia receperunt per minstrum, mo- ralia autem (ut dicunt quidam Hebræi) a ralia autem (ut dicunt quidam Hebræi) a Domino ergo sacrificia justificabant, Domino ergo sacrificia justificabant, sicut et moralia ipsa. sicut et moralia ipsa.

SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod quest. 1. in genere bonum est offerre cui offeren- quest. 1. in genere bonum est offerre cui offeren- dum est sed bonum in genere recipit dum est sed bonum in genere recipit determinationem circumstantiarum pro determinationem circumstantiarum pro diversitate actus : et ideo determinatio diversitate actus : et ideo determinatio circa hoc bonum, præcipue per rationem circa hoc bonum, præcipue per rationem determinatur ad statum, et ad tempus : determinatur ad statum, et ad tempus : tempus autem fuit, quando morbus fuit tempus autem fuit, quando morbus fuit et tempus significationis medicinæ : et et tempus significationis medicinæ : et status fuit status in peccato. Et quoad status fuit status in peccato. Et quoad hoc determinatur sacrificium. Et quia hoc determinatur sacrificium. Et quia modo non est ita determinabile sacrifi- modo non est ita determinabile sacrifi- cium tale, ideo modo perniciosum est cium tale, ideo modo perniciosum est tale sacrificium. Licet enim offerre cui tale sacrificium. Licet enim offerre cui offerendum est sit bonum in genere, non offerendum est sit bonum in genere, non tamen determinatio oblati, ut capra, vel tamen determinatio oblati, ut capra, vel ovis, respicit bonum in genere secundum ovis, respicit bonum in genere secundum determinationem quæ accipitur per co- determinationem quæ accipitur per co- gnitionem significationis. gnitionem significationis.

Ad 2. Ad 2.

object. object.

AD ALIUD dicendum, quod illo tempore AD ALIUD dicendum, quod illo tempore bene trahebatur ad speciem : sed hoc non bene trahebatur ad speciem : sed hoc non erat virtute materiæ quæ est capra, vel erat virtute materiæ quæ est capra, vel ovis, sed potius ratione actus qui est ovis, sed potius ratione actus qui est oblatio. Et bene conceditur ab omnibus, oblatio. Et bene conceditur ab omnibus, quod ille actus charitate informatus erat quod ille actus charitate informatus erat meritorius quia ille est opus operans, meritorius quia ille est opus operans, non opus operatum. non opus operatum.

: :

AD ID quod objicitur in contrarium, AD ID quod objicitur in contrarium, dicendum quod non erat inutile ut oc- dicendum quod non erat inutile ut oc- cideretur pecus hoc modo quo occideba- cideretur pecus hoc modo quo occideba- tur non enim cremabatur ut absorbere- tur non enim cremabatur ut absorbere- tur ab igne, sed potius ut proprietate tur ab igne, sed potius ut proprietate ignis spiritualitas et calor devotionis os- ignis spiritualitas et calor devotionis os-

1 Exod. xx, 18: Cunctus autem populus videbat 1 Exod. xx, 18: Cunctus autem populus videbat

21 21

tenderetur circa sacrificium spiritus con- tenderetur circa sacrificium spiritus con- tribulati. tribulati.

Ad 1. Ad 1.

AD ID quod secundo quæritur, dicen- Ad quæst. 2. AD ID quod secundo quæritur, dicen- Ad quæst. 2. dum quod sacrificium in genere bene est dum quod sacrificium in genere bene est de jure naturali bene enim dictat hoc de jure naturali bene enim dictat hoc ratio hominis, quod liberatio sua debebat ratio hominis, quod liberatio sua debebat præsignari sed non dictabat, quod hoc præsignari sed non dictabat, quod hoc modo, vel illo, sed hanc determinatio- modo, vel illo, sed hanc determinatio- nem addidit ratio conferens et inquirens, nem addidit ratio conferens et inquirens, quomodo verum sacrificium melius possit quomodo verum sacrificium melius possit præsignari. præsignari.

AD ALIUD dicendum, quod omnes te- AD ALIUD dicendum, quod omnes te- nebantur agnoscere suam liberationem, nebantur agnoscere suam liberationem, non explicite, sed implicite: sicut etiam non explicite, sed implicite: sicut etiam se habebant circa articulos. se habebant circa articulos.

Ad 2. Ad 2.

AD EA autem quæ in contrarium dicun- Adobject. 1. AD EA autem quæ in contrarium dicun- Adobject. 1. tur, patet solutio: quia non sunt in jure tur, patet solutio: quia non sunt in jure naturali determinata: et ideo nec ma- naturali determinata: et ideo nec ma- nent, nec eadem sunt apud omnes. nent, nec eadem sunt apud omnes.

AD ALIUD dicendum, quod triplex est Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod triplex est Ad object. 2. status, scilicet ante idololatriam et legem status, scilicet ante idololatriam et legem scriptam, et sub idololatria et lege scrip- scriptam, et sub idololatria et lege scrip- ta, et sub gratia promissa et exspectata ta, et sub gratia promissa et exspectata in utraque lege et naturali et Mosaica. in utraque lege et naturali et Mosaica. Ante legem et idololatriam placebant Ante legem et idololatriam placebant sacrificia in figura futuræ oblationis quæ sacrificia in figura futuræ oblationis quæ facta est per Christum sub lege autem facta est per Christum sub lege autem displicebant simpliciter, quia tunc erant displicebant simpliciter, quia tunc erant oblata idolis sed placebant secundum oblata idolis sed placebant secundum quid, scilicet ut sibi potius quam idolis quid, scilicet ut sibi potius quam idolis offerretur. Sub gratia autem omnino dis- offerretur. Sub gratia autem omnino dis- plicent quia nec tempus, nec status sub plicent quia nec tempus, nec status sub gratia permittunt ea determinari. gratia permittunt ea determinari.

: :

Ad 1. Ad 1.

AD ID quod tertio quæritur, dicendum Adquæst. 3. AD ID quod tertio quæritur, dicendum Adquæst. 3. quod Magistri bene dicunt, quod est opus quod Magistri bene dicunt, quod est opus operans, et hoc est actus qui pro tempore operans, et hoc est actus qui pro tempore bonus erat, et hoc poterat informari cha- bonus erat, et hoc poterat informari cha- ritate et est opus operatum, ut hircus ritate et est opus operatum, ut hircus immolatus, et hoc nihil contulit quod in- immolatus, et hoc nihil contulit quod in- tus adjuvaret supra meritum actus. Unde tus adjuvaret supra meritum actus. Unde dictum Bedæ intelligitur de primo modo, dictum Bedæ intelligitur de primo modo, et non de secundo. et non de secundo.

AD ALIUD dicendum, quod signa vo- AD ALIUD dicendum, quod signa vo- luntatis fuerunt de talibus, et non bene- luntatis fuerunt de talibus, et non bene- placitum quod dicit quietam voluntatem placitum quod dicit quietam voluntatem

voces et lampades, etc. voces et lampades, etc.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad object. Ad object.

Adquæst.4. Adquæst.4. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

22 22

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in bono signa autem voluntatis ut præ- in bono signa autem voluntatis ut præ- ceptum et consilium bene erant ad facien- ceptum et consilium bene erant ad facien- dum, sed pro tempore et statu, ratione dum, sed pro tempore et statu, ratione jam dicta. jam dicta.

AD ALIUD dicendum, quod si circum- AD ALIUD dicendum, quod si circum- scribatur signum futuræ liberationis, et scribatur signum futuræ liberationis, et sit præceptum de ipsis, adhuc erunt me- sit præceptum de ipsis, adhuc erunt me- ritoria quoad actus operantes: sed licet ritoria quoad actus operantes: sed licet circumscribatur significatio in hoc modo circumscribatur significatio in hoc modo vel illo, necesse est ut præsignetur status vel illo, necesse est ut præsignetur status liberationis aliquo modo quicunque sit liberationis aliquo modo quicunque sit ille et tunc adhuc circumscripto signo ille et tunc adhuc circumscripto signo futuri, dico quod remanet meritum in futuri, dico quod remanet meritum in opere operante virtute præcepti: sed non opere operante virtute præcepti: sed non dictat ratio ea esse sic offerenda. dictat ratio ea esse sic offerenda.

AD ALIUD dicendum, quod virtus sacri- AD ALIUD dicendum, quod virtus sacri- ficii refertur ibi ad futurum, et non ad ficii refertur ibi ad futurum, et non ad opus operatum præsens. Et hoc patet ex opus operatum præsens. Et hoc patet ex hoc quod dicit Augustinus, quod num- hoc quod dicit Augustinus, quod num- quam sine fide Mediatoris salutem habuit, quam sine fide Mediatoris salutem habuit, a parvulo recenter nato usque ad senem a parvulo recenter nato usque ad senem decrepitum. decrepitum.

Ea autem quæ in contrarium objiciun- Ea autem quæ in contrarium objiciun- tur, bene concedo. tur, bene concedo.

AD ALIUD dicendum, quod id quod est AD ALIUD dicendum, quod id quod est in Canone intelligitur, ut collatio status in Canone intelligitur, ut collatio status ad statum, veritatis ad figuram. Unde ad statum, veritatis ad figuram. Unde sic intelligitur: Ut sicut illud placuit in sic intelligitur: Ut sicut illud placuit in statu significationis et figuræ, ita placeat statu significationis et figuræ, ita placeat istud in statu veritatis et liberationis: istud in statu veritatis et liberationis: non tamen tantum, sed multo amplius : non tamen tantum, sed multo amplius : quia etiam per illud, prout determina- quia etiam per illud, prout determina- tum est, nemo habebat rationem placen- tum est, nemo habebat rationem placen- di nisi per istud: sed bene verum est, di nisi per istud: sed bene verum est, quod semper placuit Deo oblatio in ge- quod semper placuit Deo oblatio in ge- nere, quando illud quod Dei erat, sibi nere, quando illud quod Dei erat, sibi offerebatur: sicut etiam modo placet, licet offerebatur: sicut etiam modo placet, licet non placeat idem modus qui tunc fuit. non placeat idem modus qui tunc fuit.

AD ALIUD dicendum, quod cum mora- AD ALIUD dicendum, quod cum mora-

AD ALIUD dicendum, quod duplex est AD ALIUD dicendum, quod duplex est de hoc traditio Hebræorum, ut dicit de hoc traditio Hebræorum, ut dicit Rabbi Moyses Ægyptius in secunda col- Rabbi Moyses Ægyptius in secunda col- latione libri sui quem vocat Ducem neu- latione libri sui quem vocat Ducem neu- trorum sapientiores enim Judæi, ut ipse trorum sapientiores enim Judæi, ut ipse Rabbi Moyses, et Rabbi Josua, et Rabbi Rabbi Moyses, et Rabbi Josua, et Rabbi Heliazar dicunt, quod audire populi ni- Heliazar dicunt, quod audire populi ni- hil aliud fuit, quam populari ratione in hil aliud fuit, quam populari ratione in illud cognoscendum posse: et ideo illi illud cognoscendum posse: et ideo illi dicunt, quod populus non audivit nisi dicunt, quod populus non audivit nisi unum mandatum, quod omni homini unum mandatum, quod omni homini etiam rudi statim dictat conscientia et etiam rudi statim dictat conscientia et ratio et hoc est primum, scilicet illud: ratio et hoc est primum, scilicet illud: Audi, Israel: Dominus Deus noster Do- Audi, Israel: Dominus Deus noster Do- minus unus est'. Non habebis deos alie- minus unus est'. Non habebis deos alie- nos in conspectu meo, etc. 2. Alia autem nos in conspectu meo, etc. 2. Alia autem novem audiverunt sapientes qui illustra- novem audiverunt sapientes qui illustra- tionem revelationis amplius parati erant tionem revelationis amplius parati erant recipere quia hoc dictat ratio etiam na- recipere quia hoc dictat ratio etiam na- turalis, licet non adeo perspicaciter ut turalis, licet non adeo perspicaciter ut primum. Alia autem omnia non audivit primum. Alia autem omnia non audivit nisi solus Moyses: quia ille cognoscebat nisi solus Moyses: quia ille cognoscebat etiam illa per illuminationem Dei, quæ etiam illa per illuminationem Dei, quæ nullus de aliis ratione poterat investigare. nullus de aliis ratione poterat investigare.

Alii autem dicunt, quod totus populus Alii autem dicunt, quod totus populus audivit decem mandata: quia illa dictat audivit decem mandata: quia illa dictat homini jus naturale, et omnes erant ca- homini jus naturale, et omnes erant ca- paces illorum : sed non audiverunt sa- paces illorum : sed non audiverunt sa- crificia quia illa non sunt de jure natu- crificia quia illa non sunt de jure natu- rali nisi in genere, ratione cujus etiam rali nisi in genere, ratione cujus etiam moralibus conjunguntur: sed determi- moralibus conjunguntur: sed determi- nata oportuit esse per Prophetam qui nata oportuit esse per Prophetam qui amplius cultum Dei pro statu et tempore amplius cultum Dei pro statu et tempore intellexit. intellexit.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

ris legis remittebatur ? ris legis remittebatur ?

libus conjunguntur, non quod pertine- An veniale virtute sacramentorum vete- libus conjunguntur, non quod pertine- An veniale virtute sacramentorum vete- rent in specie ad moralia: sed quia actus rent in specie ad moralia: sed quia actus in genere moralis erat in cerimonialibus: in genere moralis erat in cerimonialibus: actum enim in genere dictabat natura, actum enim in genere dictabat natura, sicut et actum moralium: sed species sicut et actum moralium: sed species oblationis diversificatur pro loco et tem- oblationis diversificatur pro loco et tem- pore, ut dictum est. pore, ut dictum est.

1 Deuter. VI, 1 Deuter. VI,

4. 4.

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, sub finem: « Nihil aliud intelligo ibi, B, sub finem: « Nihil aliud intelligo inquinationem quam lex mundat, etc. » inquinationem quam lex mundat, etc. »

2 Deuter. v, 7 et seq. Cf. Exod. xx, 2 et 3. 2 Deuter. v, 7 et seq. Cf. Exod. xx, 2 et 3.

Ad 3. Ad 3.

IN IV SENTENT. DIST. I, B, ART. 10. IN IV SENTENT. DIST. I, B, ART. 10.

23 23

Ad 3. Ad 3.

contra. contra.

olutio. olutio.

d 1. d 1.

Ad 2. Ad 2.

Et quæruntur hic duo: quorum pri- Et quæruntur hic duo: quorum pri- mum est, Utrum veniale virtute illorum mum est, Utrum veniale virtute illorum sacramentorum remittebatur ? sacramentorum remittebatur ?

Secundum, Quare in nova lege non Secundum, Quare in nova lege non est aliquid curans irregularitate sicut in est aliquid curans irregularitate sicut in veteri ? veteri ?

AD PRIMUM proceditur sic: AD PRIMUM proceditur sic:

1. Infra, dicit Augustinus, quod ve- 1. Infra, dicit Augustinus, quod ve- nialia semper per sacrificia et cerimonias nialia semper per sacrificia et cerimonias remittebantur: ergo videtur, quod re- remittebantur: ergo videtur, quod re- mittebant saltem aliqua peccata. mittebant saltem aliqua peccata.

2. Item, Majorem habet conformita- 2. Item, Majorem habet conformita- tem cum gratia quod est non causa sed tem cum gratia quod est non causa sed signum, quam id quod nec causa nec signum, quam id quod nec causa nec signum est : sed quædam quæ nec causa signum est : sed quædam quæ nec causa nec signum sunt, quia non sunt sacra- nec signum sunt, quia non sunt sacra- menta, ut aqua benedicta, et benedictio menta, ut aqua benedicta, et benedictio pontificalis, remittuut veniale : ergo pontificalis, remittuut veniale : ergo multo magis illa quæ signum erant et multo magis illa quæ signum erant et non causa talia autem erant sacrificia non causa talia autem erant sacrificia veteris legis ergo remittebant veniale. veteris legis ergo remittebant veniale. SED CONTRA: SED CONTRA:

Numquam a Deo peccatum dimittitur Numquam a Deo peccatum dimittitur sine gratia nullam autem virtute pro- sine gratia nullam autem virtute pro- pria gratiam illa sacramenta contulerunt: pria gratiam illa sacramenta contulerunt: ergo virtute propria numquam peccatum ergo virtute propria numquam peccatum aliquod curaverunt: quod videtur esse aliquod curaverunt: quod videtur esse concedendum, nisi per accidens, scilicet concedendum, nisi per accidens, scilicet per opus operans, præcipue quia hoc per opus operans, præcipue quia hoc expresse dicunt Sancti et Apostolus ad expresse dicunt Sancti et Apostolus ad Hebræos. Hebræos.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod ve- AD PRIMUM ergo dicendum, quod ve- niale sumitur æquivoce: quia in lege niale sumitur æquivoce: quia in lege veniale fuit, quod morte temporali non veniale fuit, quod morte temporali non puniebatur, sed puniebatur per exitum puniebatur, sed puniebatur per exitum extra castra, vel expiationem, vel alio extra castra, vel expiationem, vel alio modo et de hoc loquitur Augustinus, et modo et de hoc loquitur Augustinus, et non de illo quod ex genere suo est venia non de illo quod ex genere suo est venia dignum. dignum.

AD ALIUD dicendum, quod illud argu- AD ALIUD dicendum, quod illud argu- mentum non habet necessitatem, nisi pro- mentum non habet necessitatem, nisi pro- baretur primo, quod aliquid secundum baretur primo, quod aliquid secundum substantialem effectum ut sacramentum substantialem effectum ut sacramentum contra veniale esset ordinatum : nos au- contra veniale esset ordinatum : nos au- tem hoc non confitemur, ut supra patuit. tem hoc non confitemur, ut supra patuit.

Infra, Dist. XIX. Infra, Dist. XIX.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

Quare in nova lege non est aliquid cu- Quare in nova lege non est aliquid cu- rans irregularitatem sicut in veteri? rans irregularitatem sicut in veteri?

AD SECUNDUM objicitur sic : AD SECUNDUM objicitur sic :

Perfectior est lex nova quam vetus : Perfectior est lex nova quam vetus : ergo sacramenta novæ legis quam vete- ergo sacramenta novæ legis quam vete- ris. Cum ergo illa expiaverunt irregula- ris. Cum ergo illa expiaverunt irregula- ritates, videtur quod etiam ista hoc fa- ritates, videtur quod etiam ista hoc fa- cere debeant, et multo amplius. cere debeant, et multo amplius.

PRÆTEREA quæritur, Quare irregulari- PRÆTEREA quæritur, Quare irregulari- tas maxime impedit ab hoc sacramento tas maxime impedit ab hoc sacramento quod est Ordo, et non ab aliis? Nullus quod est Ordo, et non ab aliis? Nullus enim est irregularis ab Baptismum, vel enim est irregularis ab Baptismum, vel ad Eucharistiam, dummodo velit se præ- ad Eucharistiam, dummodo velit se præ- parare, nec ad Pœnitentiam, et sic de parare, nec ad Pœnitentiam, et sic de aliis. aliis.

Quæst. Quæst.

SOLUTIO. Dicendum, quod hoc ipsum Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod hoc ipsum Solutio. indicat maximam Novi Testamenti dig- indicat maximam Novi Testamenti dig- nitatem et altitudinem. Quia enim in nitatem et altitudinem. Quia enim in Veteri Testamento non erat nisi umbra Veteri Testamento non erat nisi umbra sacerdotii et actus sacerdotalis, ideo de sacerdotii et actus sacerdotalis, ideo de levi paratur ibi remedium, per quod ho- levi paratur ibi remedium, per quod ho- mo congruus illi actui efficitur. Quia mo congruus illi actui efficitur. Quia vero hic est verus actus oblationis Christi vero hic est verus actus oblationis Christi et verum sacerdotium, ideo difficulter et verum sacerdotium, ideo difficulter expiatur, et quandoque non potest ex- expiatur, et quandoque non potest ex- piari irregularitas. piari irregularitas.

AD ALIUD dicendum, quod Ordo collo- Ad quæst. AD ALIUD dicendum, quod Ordo collo- Ad quæst. cat hominem in duplici statu, scilicet cat hominem in duplici statu, scilicet sponsi et sponsæ : desponsatur enim sponsi et sponsæ : desponsatur enim tota Ecclesia in Prælato Deo, et Deus in tota Ecclesia in Prælato Deo, et Deus in Prælato conjungitur populo : et ideo Prælato conjungitur populo : et ideo medius est inter Deum et populum, et medius est inter Deum et populum, et habet locum utriusque, et ideo in quan- habet locum utriusque, et ideo in quan- tum est sponsa habet annulum fidei et tum est sponsa habet annulum fidei et charitatis, et significatur quod non sit charitatis, et significatur quod non sit divisus, sicut et Ecclesia indivisa in cor- divisus, sicut et Ecclesia indivisa in cor-

Quæst. Quæst.

24 24

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

de et corpore significavit, et jungitur de et corpore significavit, et jungitur Deo et quoad hoc inidoneitatem et ir- Deo et quoad hoc inidoneitatem et ir- regularitatem inducit bigamia. Quia ve- regularitatem inducit bigamia. Quia ve- ro ipse communionem totius populi facit ro ipse communionem totius populi facit in loco Dei qui communem facit popu- in loco Dei qui communem facit popu- lum, ideo irregularitatem inducit com- lum, ideo irregularitatem inducit com- munio in excommunicatione. Ratione munio in excommunicatione. Ratione vero spiritualitatis et cultus qui statum vero spiritualitatis et cultus qui statum prætendit, inidoneitatem facit effusio san- prætendit, inidoneitatem facit effusio san- guinis. Et quod hæc non tolluntur, non guinis. Et quod hæc non tolluntur, non est defectus legis novæ: quia non sunt est defectus legis novæ: quia non sunt peccata, nisi forte per accidens, sed po- peccata, nisi forte per accidens, sed po- tius inidoneitas quarumdam personarum tius inidoneitas quarumdam personarum ad actum excellentis dignitatis et signi- ad actum excellentis dignitatis et signi- ficationis sponsæ et sponsi. ficationis sponsæ et sponsi.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

An oblationes et sacrificia debuerunt An oblationes et sacrificia debuerunt esse ante legem? et, Utrum tunc om- esse ante legem? et, Utrum tunc om-

nes nes

tenebantur cognoscere rationes tenebantur cognoscere rationes figuræ in qua positæ erant ? figuræ in qua positæ erant ?