'm'ra. 'm'ra.

Jat.o Jat.o

IN III SENTENT. DIST. XXXVIII, A, ART. 6. IN III SENTENT. DIST. XXXVIII, A, ART. 6.

1. Hoc dicit Augustinus in Littera. 1. Hoc dicit Augustinus in Littera.

2. Item, Officiosum fuit: ergo mini- 2. Item, Officiosum fuit: ergo mini- mum inter mendacia : ergo veniale. mum inter mendacia : ergo veniale.

3. Item, Obstetrices non fuerunt in 3. Item, Obstetrices non fuerunt in statu perfectionis: ergo poterant veniali- statu perfectionis: ergo poterant veniali- ter mentiri, et præcipue in mendacio of- ter mentiri, et præcipue in mendacio of- ficioso ergo venialiter peccaverunt. ficioso ergo venialiter peccaverunt.

4. Item, Si fuisset mortale, impedivis- 4. Item, Si fuisset mortale, impedivis- set meritum sed non impedivit, quia set meritum sed non impedivit, quia dicit Augustinus, quod quia timuerunt dicit Augustinus, quod quia timuerunt obstetrices Deum, ædificavit illis domos obstetrices Deum, ædificavit illis domos ad litteram, ditando eas et filios dando. ad litteram, ditando eas et filios dando. Et Hieronymus, quod ædificavit eis do- Et Hieronymus, quod ædificavit eis do- mos spirituales. Ergo non peccaverunt mos spirituales. Ergo non peccaverunt mortaliter, sed venialiter, ut videtur. mortaliter, sed venialiter, ut videtur.

SED CONTRA objicitur per Gregorium, SED CONTRA objicitur per Gregorium, qui in Glossa ibidem dicit sic: « Beni- qui in Glossa ibidem dicit sic: « Beni- gnitatis eorum merces quæ æterna vita gnitatis eorum merces quæ æterna vita remunerari poterat, pro culpa mendacii remunerari poterat, pro culpa mendacii in terrenam compensationem commutata in terrenam compensationem commutata est, ut in vita sua quam tueri mentiendo est, ut in vita sua quam tueri mentiendo voluerant, perciperent bona: et quod ul- voluerant, perciperent bona: et quod ul- terius exspectarent, præmium non habe- terius exspectarent, præmium non habe- rent. » Nihil autem commutat mercedem rent. » Nihil autem commutat mercedem æternam in temporalem, nisi mortale æternam in temporalem, nisi mortale peccatum. Ergo videtur, quod menda- peccatum. Ergo videtur, quod menda- cium earum fuerit mortale peccatum. cium earum fuerit mortale peccatum.

SOLUTIO, Dicendum, quod meo judicio SOLUTIO, Dicendum, quod meo judicio mendacium obstetricum veniale fuit: sed mendacium obstetricum veniale fuit: sed non confiteri veritatem propter timorem non confiteri veritatem propter timorem corporis in loco confessionis fidei et ju- corporis in loco confessionis fidei et ju- stitiæ poterat esse mortale peccatum. stitiæ poterat esse mortale peccatum. Primo enim parcendo infantibus bene Primo enim parcendo infantibus bene fecerant sed postea vocatæ a Pharaone fecerant sed postea vocatæ a Pharaone et in judicio constitutæ, debuerunt con- et in judicio constitutæ, debuerunt con- fiteri fidem Dei et justitiam, et non men- fiteri fidem Dei et justitiam, et non men- tiendo prolongare vitam suam et pro tiendo prolongare vitam suam et pro hac timiditate in loco confessionis potest hac timiditate in loco confessionis potest esse, quod mortaliter peccaverunt, et non esse, quod mortaliter peccaverunt, et non in mendacio secundum se. Et quod hæc in mendacio secundum se. Et quod hæc sit sententia Gregorii, patet: quia sic sit sententia Gregorii, patet: quia sic addit in eadem Glossa: « Nam si subtili- addit in eadem Glossa: « Nam si subtili- ter perpendatur, amore præsentis vitæ ter perpendatur, amore præsentis vitæ mentitæ sunt, non intentione mercedis : mentitæ sunt, non intentione mercedis : parcendo enim conatæ sunt infantium te- parcendo enim conatæ sunt infantium te- gere vitam, mentiendo vero suam. » gere vitam, mentiendo vero suam. »

Aliter dicunt aliqui, scilicet quod tri- Aliter dicunt aliqui, scilicet quod tri- plex fuit voluntas in obstetricibus, scili- plex fuit voluntas in obstetricibus, scili-

719 719

cet voluntas parcendi, et hæc fuit remu- cet voluntas parcendi, et hæc fuit remu- nerabilis secundum Augustinum et Hie- nerabilis secundum Augustinum et Hie- ronymum. Alia fuit voluntas mentiendi, ronymum. Alia fuit voluntas mentiendi, et fuit veniale peccatum. Tertia fuit vo- et fuit veniale peccatum. Tertia fuit vo- luntas liberandi se per mendacium quæ luntas liberandi se per mendacium quæ voluntas conjuncta fuit actui peccati in voluntas conjuncta fuit actui peccati in mentiendo, et hoc fuit in tali casu quan- mentiendo, et hoc fuit in tali casu quan- do tempus fuit confitendi et fidem et ju- do tempus fuit confitendi et fidem et ju- stitiam et ideo fuit mortale peccatum : stitiam et ideo fuit mortale peccatum : et de hoc dicunt loqui Gregorium. et de hoc dicunt loqui Gregorium.

Quod autem secundum Gregorium ea- Quod autem secundum Gregorium ea- rum mendacium secundum se non fuit rum mendacium secundum se non fuit mortale peccatum, patet in principio ejus- mortale peccatum, patet in principio ejus- dem Glossæ, ubi dicit sic: « Summope- dem Glossæ, ubi dicit sic: « Summope- re cavendum est mendacium, quamvis re cavendum est mendacium, quamvis sit culpæ levioris: nec quisquam men- sit culpæ levioris: nec quisquam men- tiatur præstando beneficium. » Levior tiatur præstando beneficium. » Levior autem culpa consuevit non vocari a autem culpa consuevit non vocari a Sanctis nisi venialis. Sanctis nisi venialis.

Item, Gregorius in eadem Glossa, in- Item, Gregorius in eadem Glossa, in- fra: « Si quælibet culpa sequenti pia fra: « Si quælibet culpa sequenti pia operatione purgatur, quanto magis hæc operatione purgatur, quanto magis hæc facile abstergitur, quam mater boni ope- facile abstergitur, quam mater boni ope- ris pietas comitatur ! » Per hoc patet, ris pietas comitatur ! » Per hoc patet, quod non vult dicere, quod mendacium quod non vult dicere, quod mendacium secundum se sit mortale peccatum, sed secundum se sit mortale peccatum, sed veniale. veniale.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An mendaciorum octo genera sint bene An mendaciorum octo genera sint bene assignata a Magistro? assignata a Magistro?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, § 2 sub finem: « Sciendum est ibi, A, § 2 sub finem: « Sciendum est etiam esse octo genera mendacii, etc. » etiam esse octo genera mendacii, etc. » Videtur enim, quod illa divisio nulla Videtur enim, quod illa divisio nulla

sit. sit.

1. Videtur enim, quod mentiri in do- 1. Videtur enim, quod mentiri in do- ctrina pietatis sive religionis, non diffe- ctrina pietatis sive religionis, non diffe- rat a mendacio quod est in communi lo- rat a mendacio quod est in communi lo- cutione, nisi per materiam materialis cutione, nisi per materiam materialis autem differentia non facit diversas spe- autem differentia non facit diversas spe- cies, quia aliter essent tot species, quot cies, quia aliter essent tot species, quot

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

720 720

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sunt homines: ergo videtur, quod non sunt homines: ergo videtur, quod non facit diversas species mendacii, et sic facit diversas species mendacii, et sic nulla est divisio. nulla est divisio.

2. Item, Mendacium quod obest alicui 2. Item, Mendacium quod obest alicui et nulli prodest, et mendacium quod ali- et nulli prodest, et mendacium quod ali- cui prodest et alicui obest, non differunt cui prodest et alicui obest, non differunt nisi penes materiam : ergo videtur, quod nisi penes materiam : ergo videtur, quod non sint diversæ species mendacii. non sint diversæ species mendacii.

3. Eadem prorsus est objectio de men- 3. Eadem prorsus est objectio de men- daciis officiosis, scilicet mentiri ut con- daciis officiosis, scilicet mentiri ut con- servetur vita, vel castitas, vel pecunia, servetur vita, vel castitas, vel pecunia, quæ non habent differentiam nisi mate- quæ non habent differentiam nisi mate- rialem rialem

ergo non constituunt tres spe- ergo non constituunt tres spe-

cies mendaciorum. cies mendaciorum.

4. Præterea, Mendacium quod alicui 4. Præterea, Mendacium quod alicui prodest et alicui nocet, tantum habet de prodest et alicui nocet, tantum habet de officioso, quantum de pernicioso: cum officioso, quantum de pernicioso: cum ergo a digniori fit denominatio, ab utili- ergo a digniori fit denominatio, ab utili- tate deberet magis poni inter officiosa, tate deberet magis poni inter officiosa, quam a nocumento inter perniciosa. quam a nocumento inter perniciosa.

5. Præterea, Officiosum videtur alicui 5. Præterea, Officiosum videtur alicui nocere quia qui mentitur pro pecunia nocere quia qui mentitur pro pecunia conservanda, mentiendo facit quod ille conservanda, mentiendo facit quod ille decipitur, et non accipit pecuniam quam decipitur, et non accipit pecuniam quam acciperet si ille verum dixisset: ergo no- acciperet si ille verum dixisset: ergo no- cet alicui et quod nocet alicui, est per- cet alicui et quod nocet alicui, est per- niciosum ergo officiosum in pecunia niciosum ergo officiosum in pecunia retinenda est perniciosum. retinenda est perniciosum.

PRÆTEREA quæritur, Penes quid sumi- PRÆTEREA quæritur, Penes quid sumi- tur ista divisio mendaciorum ? tur ista divisio mendaciorum ?

: :

SOLUTIO. Dicendum, quod ad hoc ulti- SOLUTIO. Dicendum, quod ad hoc ulti- mum per superiorem divisionem patet mum per superiorem divisionem patet responsio, quod tria sunt moventia ad responsio, quod tria sunt moventia ad mendacium in genere, scilicet nocivitas, mendacium in genere, scilicet nocivitas, libido, et utilitas et penes nocivitatem libido, et utilitas et penes nocivitatem accipiuntur primæ tres species mendacii. accipiuntur primæ tres species mendacii. Nocivitas autem illa aut est ad nocumen- Nocivitas autem illa aut est ad nocumen- tum spiritus, aut ad nocumentum cor- tum spiritus, aut ad nocumentum cor- poris. Si ad nocumentum spiritus: tunc poris. Si ad nocumentum spiritus: tunc est per modum subversionis articulorum est per modum subversionis articulorum fidei, vel eorum quæ antecedunt vel quæ fidei, vel eorum quæ antecedunt vel quæ sequuntur articulos: sicut si quis dicat sequuntur articulos: sicut si quis dicat fornicationem non esse mortale pecca- fornicationem non esse mortale pecca- tum mentiens, vel Scripturam non esse tum mentiens, vel Scripturam non esse veram, vel Christum non esse incarna- veram, vel Christum non esse incarna- tum, vel aliquod hujusmodi. Si autem est tum, vel aliquod hujusmodi. Si autem est ad nocumentum corporis: aut est nocu- ad nocumentum corporis: aut est nocu-

mentum universaliter, aut secundum ali- mentum universaliter, aut secundum ali- quid. Si primo modo: tunc est secun- quid. Si primo modo: tunc est secun- dum genus mendacii, quod omnibus dum genus mendacii, quod omnibus nocet, et nulli prodest et tale est men- nocet, et nulli prodest et tale est men- dacium alicui detractans, et hoc nocet dacium alicui detractans, et hoc nocet audientibus, et loquenti, et ei de quo audientibus, et loquenti, et ei de quo est loquenti ad perditionem animæ, au- est loquenti ad perditionem animæ, au- dientibus ad perditionem fervoris chari- dientibus ad perditionem fervoris chari- tatis fraternæ, ei de quo fit ad perditio- tatis fraternæ, ei de quo fit ad perditio- nem famæ. Si autem non universaliter nem famæ. Si autem non universaliter est nocumentum, est tertia species, quæ est nocumentum, est tertia species, quæ alicui nocet, et alicui prodest. Si autem alicui nocet, et alicui prodest. Si autem movet libido mentiendi aut est cum movet libido mentiendi aut est cum intentione mendacii, aut est cum inten- intentione mendacii, aut est cum inten- tione ejus quod conjungitur mendacio in tione ejus quod conjungitur mendacio in audiente et primo modo est libidino- audiente et primo modo est libidino- sum, secundo modo jocosum. Si autem sum, secundo modo jocosum. Si autem movet utilitas aut in bonis fortunæ, aut movet utilitas aut in bonis fortunæ, aut in bonis corporis, aut animæ, quæ perdi in bonis corporis, aut animæ, quæ perdi possunt : hæc enim sunt quæ sic sunt in possunt : hæc enim sunt quæ sic sunt in anima, quod statum habent in corpore, anima, quod statum habent in corpore, sicut virginitas. Et primo modo est sex- sicut virginitas. Et primo modo est sex- tum. Secundo modo est septimum. Ter- tum. Secundo modo est septimum. Ter- tio modo octavum. tio modo octavum.

AD PRIMUM autem et secundum et ter- Ad 1,2 AD PRIMUM autem et secundum et ter- Ad 1,2 tium dicendum, quod tales rationes non tium dicendum, quod tales rationes non procedunt nisi de materia de qua est res, procedunt nisi de materia de qua est res, et non de materia circa quam : sicut ob- et non de materia circa quam : sicut ob- jectum est circa quod est actus, quia ac- jectum est circa quod est actus, quia ac- tus diffiniuntur per objecta, et potentiæ tus diffiniuntur per objecta, et potentiæ vel habitus per actus : quia talia objecta vel habitus per actus : quia talia objecta habent rationem moventium et finium in habent rationem moventium et finium in comparatione ad actus qui sunt circa comparatione ad actus qui sunt circa

ea. ea.

AD ALIUD dicendum, quod licet aliquid AD ALIUD dicendum, quod licet aliquid sit de utilitate in tertio pernicioso, tamen sit de utilitate in tertio pernicioso, tamen illa non est movens, sed consequens : illa non est movens, sed consequens : et ideo ab illa non diffinitur et specifica- et ideo ab illa non diffinitur et specifica- tur. tur.

: :

AD ALIUD dicendum, quod non nocet AD ALIUD dicendum, quod non nocet illi, quia ille non habet jus ad habendum illi, quia ille non habet jus ad habendum pecuniam illam sed potius prodest, quia pecuniam illam sed potius prodest, quia conservat eum ab injuria: unde non no- conservat eum ab injuria: unde non no- cet nisi loquenti, quia hoc nocumentum cet nisi loquenti, quia hoc nocumentum inseparabile est a mendacio, eo quod inseparabile est a mendacio, eo quod peccatum est. peccatum est.

Ad 1. Ad 1.

IN III SENTENT. DIST. XXXVIII, A, ART. 7. IN III SENTENT. DIST. XXXVIII, A, ART. 7.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An regula quam ponit Magister de magis An regula quam ponit Magister de magis vel minus mentiendo sit bene assi- vel minus mentiendo sit bene assi- gnata ? gnata ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, § 2 in fine : « In his autem tanto ibi, A, § 2 in fine : « In his autem tanto minus peccat quisque dum mentiatur, minus peccat quisque dum mentiatur, etc. » etc. »

Videtur enim hoc esse falsum. Videtur enim hoc esse falsum.

1. Ponatur enim, quod aliquis ex igno- 1. Ponatur enim, quod aliquis ex igno- rantia dicat Christum non fuisse in Cana rantia dicat Christum non fuisse in Cana Galilææ, ubi fecit vinum de aqua : et Galilææ, ubi fecit vinum de aqua : et dicat ex malitia peccatum in proximum, dicat ex malitia peccatum in proximum, unde ille suspenditur, et filii ejus exhæ- unde ille suspenditur, et filii ejus exhæ- redantur, sicut quod sit reus criminis læ- redantur, sicut quod sit reus criminis læ- sæ majestatis, videtur quod plus peccet sæ majestatis, videtur quod plus peccet secundo mendacio, quam primo: et ta- secundo mendacio, quam primo: et ta- men primum est in doctrina pietatis, et men primum est in doctrina pietatis, et secundum non: ergo videtur, quod quan. secundum non: ergo videtur, quod quan. doque primum sit minus peccatum, quam doque primum sit minus peccatum, quam secundum. secundum.

2. Item, Per primum dicitur quando- 2. Item, Per primum dicitur quando- que verbum in Filium, et per secundum que verbum in Filium, et per secundum verbum in Spiritum sanctum, quia pot- verbum in Spiritum sanctum, quia pot- est esse ex malitia: ergo secundum erit est esse ex malitia: ergo secundum erit quandoque magis peccatum, quam pri- quandoque magis peccatum, quam pri-

mum. mum.

3. Item, Per primum læditur fides, per 3. Item, Per primum læditur fides, per secundumautem charitas: charitas au- secundumautem charitas: charitas au- tem major virtus est, quam fides: ergo tem major virtus est, quam fides: ergo quod est contra charitatem, est majus quod est contra charitatem, est majus peccatum quam id quod est contra fidem. peccatum quam id quod est contra fidem.

4. Eodem modo videtur fallere hæc re- 4. Eodem modo videtur fallere hæc re- gula circa quartum et quintum. Adulator gula circa quartum et quintum. Adulator enim plus nocet, quam simpliciter men- enim plus nocet, quam simpliciter men- tiens et tamen mendacium adulationis tiens et tamen mendacium adulationis est quintum, et simplex mendacium est est quintum, et simplex mendacium est quartum ergo quintum mendacium est quartum ergo quintum mendacium est majus quam quartum, et sic non tenet majus quam quartum, et sic non tenet regula. regula.

5. Item objicitur de septimo et octavo. 5. Item objicitur de septimo et octavo. Melior est vita, quam munditia corpora- Melior est vita, quam munditia corpora-

XXVIII XXVIII

721 721

lis cum ergo per violationem corrupta lis cum ergo per violationem corrupta non incurrat nisi immunditiam corpora- non incurrat nisi immunditiam corpora- lem, videtur quod minus prodest octa- lem, videtur quod minus prodest octa- vum quam septimum. vum quam septimum.

SOLUTIO. Dicendum, quod ista regula SOLUTIO. Dicendum, quod ista regula universaliter est vera. universaliter est vera.

AD PRIMUM autem quod objicitur, di- AD PRIMUM autem quod objicitur, di- cendum quod nemo mentitur si ignorat: cendum quod nemo mentitur si ignorat: oportet enim, quod veniat contra men- oportet enim, quod veniat contra men- tem si mentitur: in doctrina autem pie- tem si mentitur: in doctrina autem pie- tatis non potest dicere contra mentem tatis non potest dicere contra mentem nisi intendendo subvertere fidem quæ do- nisi intendendo subvertere fidem quæ do- cetur in ea et ideo primus casus nullus cetur in ea et ideo primus casus nullus est, quia non ponit mendacium, sed igno- est, quia non ponit mendacium, sed igno- rantiam. Sed si diceret Christum non rantiam. Sed si diceret Christum non fuisse in Cana Galilææ, ad hoc ut osten- fuisse in Cana Galilææ, ad hoc ut osten- deret Scripturæ non esse credendum, deret Scripturæ non esse credendum, tunc esset ad propositum et tunc pri- tunc esset ad propositum et tunc pri- mum majus esset, quam secundum. mum majus esset, quam secundum.

AD ALIUD dicendum, quod per acci- AD ALIUD dicendum, quod per acci- dens est, quod aliquod peccatum effi- dens est, quod aliquod peccatum effi- ciatur peccatum in Spiritum sanctum : ciatur peccatum in Spiritum sanctum : sed intelligitur regula Augustini, quod sed intelligitur regula Augustini, quod cæteris circumstantiis paribus differunt cæteris circumstantiis paribus differunt ista mendacia, secundum quod recedunt ista mendacia, secundum quod recedunt a primo. a primo.

AD ALIUD dicendum, quod illa argu- AD ALIUD dicendum, quod illa argu- mentatio nihil valet, et est instantia. mentatio nihil valet, et est instantia. Charitas est major virtus quam fides: Charitas est major virtus quam fides: ergo odium quod opponitur charitati, est ergo odium quod opponitur charitati, est majus vitium quam infidelitas. Patet majus vitium quam infidelitas. Patet enim, quod non sequitur: quia fides ha- enim, quod non sequitur: quia fides ha- bet ordinem fundamenti ad alia: et ideo bet ordinem fundamenti ad alia: et ideo quod destruit fidem, non tantum destruit quod destruit fidem, non tantum destruit eam, sed omnia superædificata, et ratio- eam, sed omnia superædificata, et ratio- ne illius efficitur majus malum contra- ne illius efficitur majus malum contra- rium fidei, quam contrarium charitatis, rium fidei, quam contrarium charitatis, et quam alicujus virtutis. et quam alicujus virtutis.

AD ALIUD dicendum, quod adulans non AD ALIUD dicendum, quod adulans non mentitur mendacio jocoso, sed pernicio- mentitur mendacio jocoso, sed pernicio- so sed intelligitur hic vaniloquium quod so sed intelligitur hic vaniloquium quod intendit movere ad risum: ille enim non intendit movere ad risum: ille enim non intendit fallere, sed facere ridere: et ideo intendit fallere, sed facere ridere: et ideo minus malum est motivum in tali men- minus malum est motivum in tali men- dacio, quam ubi movet placentia men- dacio, quam ubi movet placentia men- tiendi. Aliter dicunt aliqui, quod Augu- tiendi. Aliter dicunt aliqui, quod Augu- stinus loquitur in casu quando aliquis stinus loquitur in casu quando aliquis adulando non nocet. Sed ista solutio non adulando non nocet. Sed ista solutio non

16 16

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2 Ad 2

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

722 722

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

valet quia universaliter intelligitur re- valet quia universaliter intelligitur re- gula de jocoso mendacio quod minus est gula de jocoso mendacio quod minus est quam libidinosum. quam libidinosum. Ad 5. AD ULTIMUM dicendum, quod vix con- Ad 5. AD ULTIMUM dicendum, quod vix con- tingit corrumpere castitatem corporis tingit corrumpere castitatem corporis sine infectione mentis : et quoad hoc sine infectione mentis : et quoad hoc perditur majus bonum in violatione ca- perditur majus bonum in violatione ca- stitatis, quam in occisione corporis. Vel stitatis, quam in occisione corporis. Vel dicatur et melius, quod illud est verum dicatur et melius, quod illud est verum de ratione bonorum conservatorum per de ratione bonorum conservatorum per

mendacium in genere: quia minus bo- mendacium in genere: quia minus bo- num est fortunæ, quam naturæ : et bonum num est fortunæ, quam naturæ : et bonum fortunæ conservatur per sextum, naturæ fortunæ conservatur per sextum, naturæ autem per septimum. Item, Majus est autem per septimum. Item, Majus est honestum, quam conservatio honestum, quam conservatio fortunæ et naturæ, quæ non habent nisi fortunæ et naturæ, quæ non habent nisi rationem utilis boni: honestum autem rationem utilis boni: honestum autem conservatur per octavum. conservatur per octavum.

bonum bonum

Et sic patet, quod non est instantia in Et sic patet, quod non est instantia in regula Augustini generaliter intelligendo. regula Augustini generaliter intelligendo.

B. Quid sit mendacium ? B. Quid sit mendacium ?

Hic videndum est quid sit mendacium, et quid sit mentiri. Deinde, utrum Hic videndum est quid sit mendacium, et quid sit mentiri. Deinde, utrum omne mendacium sit peccatum, et quare ? Mendacium est (ut ait Augusti- omne mendacium sit peccatum, et quare ? Mendacium est (ut ait Augusti- nus ¹) falsa significatio vocis cum intentione fallendi. Ut ergo mendacium nus ¹) falsa significatio vocis cum intentione fallendi. Ut ergo mendacium sit, necesse est ut falsum proferatur, et cum intentione fallendi. Hoc enim sit, necesse est ut falsum proferatur, et cum intentione fallendi. Hoc enim malum est proprium mentientis, aliud habere clausum in corde, aliud malum est proprium mentientis, aliud habere clausum in corde, aliud promptum in lingua. promptum in lingua.

C. Quid sit mentiri ? C. Quid sit mentiri ?

Mentiri vero est loqui contra hoc quod animo sentit quis, sive illud ve- Mentiri vero est loqui contra hoc quod animo sentit quis, sive illud ve- rum sit, sive non. Omnis ergo qui loquitur mendacium, mentitur, quia lo- rum sit, sive non. Omnis ergo qui loquitur mendacium, mentitur, quia lo- quitur contra hoc quod animo sentit, id est, voluntate fallendi: sed non quitur contra hoc quod animo sentit, id est, voluntate fallendi: sed non omnis qui mentitur, mendacium dicit: quia quod verum est, loquitur ali- omnis qui mentitur, mendacium dicit: quia quod verum est, loquitur ali- quando mentiendo: sicut e converso falsum dicendo aliquando verax est. quando mentiendo: sicut e converso falsum dicendo aliquando verax est. Unde ait Augustinus:: Nemo sane mentiens judicandus est, qui dicit falsum Unde ait Augustinus:: Nemo sane mentiens judicandus est, qui dicit falsum quod putat verum : quia quantum in ipso est, non fallit ipse, sed fallitur. quod putat verum : quia quantum in ipso est, non fallit ipse, sed fallitur. Non ergo mendacii arguendus est, qui falsa incautus credit, ac pro veris Non ergo mendacii arguendus est, qui falsa incautus credit, ac pro veris habet. Potiusque e contrario ille mentitur, qui dicit verum quod putat fal- habet. Potiusque e contrario ille mentitur, qui dicit verum quod putat fal-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. contra mendacium ad Consentium, cap. 12. Idem, In Enchiridion, cap.18. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. contra mendacium ad Consentium, cap. 12. Idem, In Enchiridion, cap.18. 2 IDEM, In Enchiridion, cap. 18. 2 IDEM, In Enchiridion, cap. 18.

IN III SENTENT. DIST. XXXVIII, C. IN III SENTENT. DIST. XXXVIII, C.

723 723 sum. Quantum enim ad animum ejus attinet, non verum dicit: quia non sum. Quantum enim ad animum ejus attinet, non verum dicit: quia non quod sentit dicit, quamvis verum inveniatur esse quod dicit. Nec ille liber quod sentit dicit, quamvis verum inveniatur esse quod dicit. Nec ille liber est a mendacio, qui ore nesciens loquitur verum, sciens autem voluntate est a mendacio, qui ore nesciens loquitur verum, sciens autem voluntate mentitur. Hic quæri solet, Si Judæus dicat Christum esse Deum, cum non mentitur. Hic quæri solet, Si Judæus dicat Christum esse Deum, cum non ita sentiat animo, utrum loquatur mendacium? Non est mendacium quod ita sentiat animo, utrum loquatur mendacium? Non est mendacium quod dicit quia licet aliter teneat animo, verumtamen est quod dicit, et ideo non dicit quia licet aliter teneat animo, verumtamen est quod dicit, et ideo non est mendacium: mentitur tamen, illud quod verum est dicens. Quod vero est mendacium: mentitur tamen, illud quod verum est dicens. Quod vero omne mendacium sit peccatum, Augustinus insinuat'. Mihi, inquit, vi- omne mendacium sit peccatum, Augustinus insinuat'. Mihi, inquit, vi- detur omne mendacium esse peccatum: sed multum interest quo animo, detur omne mendacium esse peccatum: sed multum interest quo animo, et de quibus rebus quisque mentiatur. Non enim sic peccat qui³ consu- et de quibus rebus quisque mentiatur. Non enim sic peccat qui³ consu- lendi, ut qui nocendi voluntate mentitur: nec tantum nocet, qui viatorem lendi, ut qui nocendi voluntate mentitur: nec tantum nocet, qui viatorem mentiendo in diverso itinere mittit, quantum qui viam vitæ mentiendo mentiendo in diverso itinere mittit, quantum qui viam vitæ mentiendo depravat. Porro omne mendacium ideo dicendum est esse peccatum, quia depravat. Porro omne mendacium ideo dicendum est esse peccatum, quia hoc debet loqui homo quod animo gerit, sive illud verum sit, sive putetur hoc debet loqui homo quod animo gerit, sive illud verum sit, sive putetur et non sit. Verba enim ideo sunt instituta, non ut per ea homines invicem et non sit. Verba enim ideo sunt instituta, non ut per ea homines invicem fallant, sed per ea in alterius notitiam suas cogitationes ferant. Verbis ergo fallant, sed per ea in alterius notitiam suas cogitationes ferant. Verbis ergo uti ad fallaciam, non ad quod sunt instituta peccatum est. Nec ideo etiam uti ad fallaciam, non ad quod sunt instituta peccatum est. Nec ideo etiam ullum mendacium putandum est non esse peccatum, quia possumus alicui ullum mendacium putandum est non esse peccatum, quia possumus alicui aliquando prodesse mentiendo: possumus enim (ut prædictum est) et fu- aliquando prodesse mentiendo: possumus enim (ut prædictum est) et fu- rando et adulterando prodesse. Mendacium quoque non tunc tantum esse rando et adulterando prodesse. Mendacium quoque non tunc tantum esse possumus dicere, quando aliquis læditur. Cum enim a sciente dicitur fal- possumus dicere, quando aliquis læditur. Cum enim a sciente dicitur fal- sum mendacium est, sive quis sive nemo lædatur *. Ecce ex his constat sum mendacium est, sive quis sive nemo lædatur *. Ecce ex his constat omne mendacium esse peccatum. Non tamen de omni mendacio accipien- omne mendacium esse peccatum. Non tamen de omni mendacio accipien- dum est illud Psalmi: Perdes omnes qui loquuntur mendacium . Nec illud, dum est illud Psalmi: Perdes omnes qui loquuntur mendacium . Nec illud, Os quod mentitur occidit animam 6. Nec omne mendacium isto præcepto Os quod mentitur occidit animam 6. Nec omne mendacium isto præcepto prohiberi videtur, nec præmissa descriptione mendacium joci includi. prohiberi videtur, nec præmissa descriptione mendacium joci includi.

1 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 18. 1 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 18.

2 IDEM, Ibidem, cap. 22. 2 IDEM, Ibidem, cap. 22.

Edit. J. Alleaume addit non. Edit. J. Alleaume addit non.

* S. AUGUSTINUS In Enchiridion, cap 22. * S. AUGUSTINUS In Enchiridion, cap 22.

5 Psal. v, 7. 5 Psal. v, 7.

6 Sapient. I, 11. 6 Sapient. I, 11.

Quæst. Quæst.

724 724

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

Quid sit mendacium, et quid mentiri? Quid sit mendacium, et quid mentiri?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B,« Hic videndum est quid sit menda- ibi, B,« Hic videndum est quid sit menda- cium, et quid sit mentiri. » cium, et quid sit mentiri. »

Videtur enim mendacium non secun- Videtur enim mendacium non secun- dum illam rationem convenire omni dum illam rationem convenire omni mendacio quia mendacio quia

1. In jocoso non est intentio fallendi, 1. In jocoso non est intentio fallendi, sed potius ad risum movendi : ergo non sed potius ad risum movendi : ergo non est generalis diffinitio, ut videtur. est generalis diffinitio, ut videtur.

2. Item, Intentio fallendi ordinata est 2. Item, Intentio fallendi ordinata est ad deceptionem: sed plus decipitur er- ad deceptionem: sed plus decipitur er- rans in via morum, quam in via pedum : rans in via morum, quam in via pedum : ergo intentio fallendi non est æqualis : ergo intentio fallendi non est æqualis : cum ergo ista differens intentio fallendi cum ergo ista differens intentio fallendi sit in diversis mendacii speciebus, inten- sit in diversis mendacii speciebus, inten- tio fallendi non est uno modo dicta de tio fallendi non est uno modo dicta de omni mendacio. omni mendacio.

3. Item, Plus est intendere fallere re 3. Item, Plus est intendere fallere re et sermone, quam sermone tantum : in et sermone, quam sermone tantum : in mendacio autem pernicioso intenditur mendacio autem pernicioso intenditur deceptio secundum rem et sermonem, et deceptio secundum rem et sermonem, et in officioso et libidinoso secundum ser- in officioso et libidinoso secundum ser- monem tantum, scilicet ut falsa pro veris monem tantum, scilicet ut falsa pro veris accipiantur: ergo intentio fallendi non accipiantur: ergo intentio fallendi non dicitur uno modo in generali diffinitio- dicitur uno modo in generali diffinitio- ne mendacii. ne mendacii.

ULTERIUS quæritur de hoc quod dicit in ULTERIUS quæritur de hoc quod dicit in isto capitulo, quod mentiri potest homo isto capitulo, quod mentiri potest homo verum dicendo si putat esse falsum, verum dicendo si putat esse falsum, sed tamen non dicitur mendacium. sed tamen non dicitur mendacium.

Hoc enim videtur impossibile: Hoc enim videtur impossibile:

1. Nihil enim est aliud mentiri, quam 1. Nihil enim est aliud mentiri, quam dicere mendacium: ergo qui non dicit dicere mendacium: ergo qui non dicit mendacium, non mentitur, ut videtur. mendacium, non mentitur, ut videtur.

2. Præterea, Actus qui importatur per 2. Præterea, Actus qui importatur per hoc verbum, Mentitur, non addit super hoc verbum, Mentitur, non addit super actum dictionis nisi mendacium: ergo actum dictionis nisi mendacium: ergo qui non dicit mendacium, non mentitur : qui non dicit mendacium, non mentitur : sed verum dicens quod putat esse falsum, sed verum dicens quod putat esse falsum, non dicit mendacium, ut dicit in Littera: non dicit mendacium, ut dicit in Littera:

ergo verum dicens quod putat esse fal- ergo verum dicens quod putat esse fal- sum, non mentitur, cujus contrarium est sum, non mentitur, cujus contrarium est in Littera. in Littera.

SOLUTIO. Dicendum, quod sine præju- SOLUTIO. Dicendum, quod sine præju- dicio puto, quod primæ objectiones con- dicio puto, quod primæ objectiones con- cedendæ sunt, et quod mendacium per cedendæ sunt, et quod mendacium per prius et posterius dicitur de triplici gene- prius et posterius dicitur de triplici gene- re mendacii: et ideo absolute et se- re mendacii: et ideo absolute et se- cundum perfectam substantiam menda- cundum perfectam substantiam menda- cii, non est mendacium, nisi pernicio- cii, non est mendacium, nisi pernicio- sum et ideo est quod dicit Magister in sum et ideo est quod dicit Magister in Littera, quod auctoritates quæ dicunt, Littera, quod auctoritates quæ dicunt, quod os quod mentitur occidit animam, quod os quod mentitur occidit animam, et perdes omnes qui loquuntur menda- et perdes omnes qui loquuntur menda- cium, intelliguntur de mendacio perni- cium, intelliguntur de mendacio perni- cioso : quia alia secundum posterius par- cioso : quia alia secundum posterius par- ticipant mendacii rationem. Sunt tamen ticipant mendacii rationem. Sunt tamen aliqui aliter dicentes, scilicet quod inten- aliqui aliter dicentes, scilicet quod inten- tio fallendi secundum rem non est de sub- tio fallendi secundum rem non est de sub- stantia mendacii, sed potius effectus con- stantia mendacii, sed potius effectus con- sequens et quia intentio fallendi secun- sequens et quia intentio fallendi secun- dum dictionem in omni mendacio est, dum dictionem in omni mendacio est, ideo dicunt, quod mendacii ratio hic ideo dicunt, quod mendacii ratio hic posita ominibus convenit. posita ominibus convenit.

AD ID autem quod dicitur de joco- AD ID autem quod dicitur de joco- so, dicendum quod prima intentio est so, dicendum quod prima intentio est ut falsa pro veris approbentur, licet in ut falsa pro veris approbentur, licet in illis non consistat, sicut nec in pernicio- illis non consistat, sicut nec in pernicio- so et officioso. so et officioso.

Et per hoc patet solutio ad omnia quæ Et per hoc patet solutio ad omnia quæ primo sunt objecta. Prior autem solutio primo sunt objecta. Prior autem solutio verior est, et secundum eam magis pot- verior est, et secundum eam magis pot- est defendi, quod mendacium secundum est defendi, quod mendacium secundum se non sit mortale peccatum, nec perfe- se non sit mortale peccatum, nec perfe- ctis, nec aliis. ctis, nec aliis.

Solu Solu

Ad 1. Ad 1.

AD ID autem quod ulterius quæritur, Ad ques AD ID autem quod ulterius quæritur, Ad ques dicendum quod mentiri dicit processum dicendum quod mentiri dicit processum mendacii ab agente, et ideo non contra- mendacii ab agente, et ideo non contra- hit substantialem rationem ex parte di- hit substantialem rationem ex parte di- centis et ideo potest esse verum, et ta- centis et ideo potest esse verum, et ta- men mendacium: quia illud verum est men mendacium: quia illud verum est in dicente, et quoad dicentem est ut fal- in dicente, et quoad dicentem est ut fal- sum sed mendacium dicit in quiete et sum sed mendacium dicit in quiete et abstractione: et ideo materiam habet ex abstractione: et ideo materiam habet ex parte rei, et non ex parte dicentis parte rei, et non ex parte dicentis ideo est, quod oportet esse falsum secun- ideo est, quod oportet esse falsum secun- dum rem, si debeat esse mendacium. dum rem, si debeat esse mendacium.

et et

IN III SENTENT. DIST. XXXVIII, D. IN III SENTENT. DIST. XXXVIII, D.

AD ID autem quod contra objicitur, AD ID autem quod contra objicitur, dicendum quod non est verum, quod dicendum quod non est verum, quod idem sit mentiri quod dicere mendacium, idem sit mentiri quod dicere mendacium, ut jam patuit. ut jam patuit.

725 725

scilicet processum mendacii prout est scilicet processum mendacii prout est in dicente et hoc est mandacium se- in dicente et hoc est mandacium se- cundum quid esse et ideo sufficit ei, cundum quid esse et ideo sufficit ei, quod sit falsum secundum quid, id est, quod sit falsum secundum quid, id est,

Ad aliud dicendum, quod addit plus, quoad dicentem. Ad aliud dicendum, quod addit plus, quoad dicentem.

D. Ubi cum periculo erratur, vel non ? D. Ubi cum periculo erratur, vel non ?

Illud etiam sciendum est, quod in quibusdam rebus magno malo, in Illud etiam sciendum est, quod in quibusdam rebus magno malo, in quibusdam parvo, in quibusdam nullo fallimur. In quibus rebus nihil in- quibusdam parvo, in quibusdam nullo fallimur. In quibus rebus nihil in- terest ad capescendum Dei regnum, utrum credantur vel non 2, vel utrum terest ad capescendum Dei regnum, utrum credantur vel non 2, vel utrum vera putentur an falsa, sive sint sive non, in his errare, id est, aliud pro vera putentur an falsa, sive sint sive non, in his errare, id est, aliud pro alio putare, non arbitrandum est esse peccatum: vel si est, minimum at- alio putare, non arbitrandum est esse peccatum: vel si est, minimum at- que levissimum. Et sunt vera quædam, quamvis non videantur: quæ nisi que levissimum. Et sunt vera quædam, quamvis non videantur: quæ nisi credantur, ad vitam æternam non potest perveniri. Et licet error maxima credantur, ad vitam æternam non potest perveniri. Et licet error maxima cura cavendus sit non modo in majoribus, sed etiam in minoribus rebus, cura cavendus sit non modo in majoribus, sed etiam in minoribus rebus, nec nisi rerum ignorantia possit errari: non est tamen consequens ut con- nec nisi rerum ignorantia possit errari: non est tamen consequens ut con- tinuo erret quisquis aliquid nescit, sed si quisquis se existimat scire quod tinuo erret quisquis aliquid nescit, sed si quisquis se existimat scire quod nescit. Pro vero enim approbat falsum, quod est erroris proprium. Verum- nescit. Pro vero enim approbat falsum, quod est erroris proprium. Verum- tamen in qua re quisquis erret interest plurimum. Sunt enim quæ nescire tamen in qua re quisquis erret interest plurimum. Sunt enim quæ nescire sit melius quam scire. Item, Nonnullis errare profuit aliquando, sed in via sit melius quam scire. Item, Nonnullis errare profuit aliquando, sed in via pedum non in via morum. pedum non in via morum.

Solet etiam quæri de Jacob qui se dixit esse Esau ³, aliter animo sentiens, Solet etiam quæri de Jacob qui se dixit esse Esau ³, aliter animo sentiens, utrum mentitus sit ? De hoc Augustinus ait: Jacob quod matre fecit au- utrum mentitus sit ? De hoc Augustinus ait: Jacob quod matre fecit au- ctore ut falleret patrem, si diligenter attendatur, videtur non esse menda- ctore ut falleret patrem, si diligenter attendatur, videtur non esse menda- cium, sed mysterium 4. Intendebat enim matri obedire, quæ per Spiritum cium, sed mysterium 4. Intendebat enim matri obedire, quæ per Spiritum noverat mysterium: et ideo propter familiare consilium Spiritus sancti noverat mysterium: et ideo propter familiare consilium Spiritus sancti quod mater acceperat, a mendacio excusatur Jacob. quod mater acceperat, a mendacio excusatur Jacob.

5 5

1 Cf. S. AUGUSTINUM, In Enchiridion, cap. 19 et 21. 1 Cf. S. AUGUSTINUM, In Enchiridion, cap. 19 et 21.

2 Edit J. Alleaume, annon. 2 Edit J. Alleaume, annon.

3 Genes. xxvII, 5 et seq. 3 Genes. xxvII, 5 et seq.

4 S. AUGUSTINUS, Lib. contra mendacium ad Consentium, cap. 10. 4 S. AUGUSTINUS, Lib. contra mendacium ad Consentium, cap. 10.

5 Edit. J. Alleaume, moverat. 5 Edit. J. Alleaume, moverat.

726 726

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Quæst. I. Quæst. I.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An Jacob qui se dixit Esau mentieba- An Jacob qui se dixit Esau mentieba- tur ? et, An in corde et corde poterat tur ? et, An in corde et corde poterat loqui secundum excusationem quo- loqui secundum excusationem quo- rumdam ? rumdam ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Deinde quæritur de hoc quod dicit circa finem istius distinctionis, ibi, B, circa finem istius distinctionis, ibi, B, § 2 « Solet etiam quæri de Jacob qui § 2 « Solet etiam quæri de Jacob qui se dixit esse Esau, etc. » se dixit esse Esau, etc. »

Videtur enim, quod mentitus fuit Ja- Videtur enim, quod mentitus fuit Ja- cob: quia cob: quia

1. Dixit falsum in intentione fallendi 1. Dixit falsum in intentione fallendi patrem secundum dictionem, id est, ut fal- patrem secundum dictionem, id est, ut fal- sum pro vero approbaret: ergo mentie- sum pro vero approbaret: ergo mentie-

batur. batur.

Si autem dicas, quod excusetur etiam Si autem dicas, quod excusetur etiam a fornicatione, quod falsum est: ergo a fornicatione, quod falsum est: ergo nec a mendacio per consilium Spiritus nec a mendacio per consilium Spiritus sancti potest excusari. sancti potest excusari.

2. Item, Augustinus dicit, quod etiam- 2. Item, Augustinus dicit, quod etiam- si Deus peccaret, non tamen propter hoc si Deus peccaret, non tamen propter hoc esset bonum peccatum : ergo multo mi- esset bonum peccatum : ergo multo mi- nus efficietur bonum et excusabile pec- nus efficietur bonum et excusabile pec- catum per consilium Spiritus sancti : er- catum per consilium Spiritus sancti : er- go non excusatur Jacob, ut videtur. go non excusatur Jacob, ut videtur.

3. Item, Mendacium (ut dicit Augu- 3. Item, Mendacium (ut dicit Augu- stinus) est de his quæ non possunt bene stinus) est de his quæ non possunt bene fieri ergo est de his quæ non possunt fieri ergo est de his quæ non possunt excusari: ergo nec a mendacio excusa- excusari: ergo nec a mendacio excusa- tur Jacob. tur Jacob.

Et eadem objectio est de Judith et Et eadem objectio est de Judith et aliis, qui videntur esse mentiti secundum aliis, qui videntur esse mentiti secundum superficiem. superficiem.

ULTERIUS quæritur, Si in corde et cor- ULTERIUS quæritur, Si in corde et cor- de poterant loqui, ut dicerent aliquid se- de poterant loqui, ut dicerent aliquid se- cundum unum sensum verum, et vellent cundum unum sensum verum, et vellent intelligi in alio sensu in quo erat falsum: intelligi in alio sensu in quo erat falsum: sicut excusant quidam ? sicut excusant quidam ?

1 Psal. xi, 3 Vana locuti sunt unusquisque ad 1 Psal. xi, 3 Vana locuti sunt unusquisque ad proximum suum: labia dolosa, in corde et corde proximum suum: labia dolosa, in corde et corde

Videtur, quod non : quia Videtur, quod non : quia

1 1

1. Inter peccata computat Psalmus 1. Inter peccata computat Psalmus in corde et corde loqui : ergo videtur, in corde et corde loqui : ergo videtur, quod hoc sit peccatum, sicut et istud. quod hoc sit peccatum, sicut et istud.

2. Item, Infra habetur in Littera in 2. Item, Infra habetur in Littera in sequenti distinctione, « In quacumque sequenti distinctione, « In quacumque arte verborum aliquis jurat, Deus tam- arte verborum aliquis jurat, Deus tam- quam conscientiæ testis accipit in hoc quam conscientiæ testis accipit in hoc sensu in quo is cui juratur, intelligit : » sensu in quo is cui juratur, intelligit : » sed simile judicium videtur de verbo sed simile judicium videtur de verbo simplici, cum datus sit usus loquendi, ut simplici, cum datus sit usus loquendi, ut nobis invicem affectus nostros et consi- nobis invicem affectus nostros et consi- lia pandamus: constat autem, quod lia pandamus: constat autem, quod pater intellexit falsum: ergo in sensu pater intellexit falsum: ergo in sensu mendacii debet interpretari dictum. mendacii debet interpretari dictum.

ITEM quæritur, Si Jacob hoc quod di- ITEM quæritur, Si Jacob hoc quod di- xit, jurare potuit ? Si enim verum dixit, xit, jurare potuit ? Si enim verum dixit, et Deus est testis veritatis ergo potuit et Deus est testis veritatis ergo potuit eum testem veritatis invocare : hoc est eum testem veritatis invocare : hoc est jurare: ergo potuit jurare quod dixit. jurare: ergo potuit jurare quod dixit.

SED CONTRA Juramentum accipitur in SED CONTRA Juramentum accipitur in sensu illius cui juratur et secundum sensu illius cui juratur et secundum sensum illius dixisset falsum : ergo ipse sensum illius dixisset falsum : ergo ipse jurasset falsum. jurasset falsum.

SOLUTIO. Dicendum, quod nobis non SOLUTIO. Dicendum, quod nobis non est temerarie loquendum de consiliis est temerarie loquendum de consiliis Spiritus sancti : sed potius talia silentio Spiritus sancti : sed potius talia silentio veneranda essent quam discussione, nisi veneranda essent quam discussione, nisi esset importunitas disputantium. Dici esset importunitas disputantium. Dici ergo potest sine præjudicio, Jacob hoc ergo potest sine præjudicio, Jacob hoc dixisse non motu suo, sed motu Spiritus dixisse non motu suo, sed motu Spiritus sancti per instructionem matris. Licet sancti per instructionem matris. Licet autem intellectus hominis per se non sit autem intellectus hominis per se non sit sufficiens ad hoc quod in una locutione sufficiens ad hoc quod in una locutione ponat plures sensus simul et semel, ta- ponat plures sensus simul et semel, ta- men Spiritus sanctus semper fecit et fa- men Spiritus sanctus semper fecit et fa- ciet, ut in sermonibus suis pertranseant ciet, ut in sermonibus suis pertranseant plurimi, et multiplex sit scientia: et plurimi, et multiplex sit scientia: et nullus aliquid inveniat si verum invene- nullus aliquid inveniat si verum invene- rit, quod non in significatione illa intelle- rit, quod non in significatione illa intelle- xerit Spiritus sanctus quando condidit xerit Spiritus sanctus quando condidit sermonem. Et ideo dici potest, quod se- sermonem. Et ideo dici potest, quod se- cundum sensum quem verba faciunt cundum sensum quem verba faciunt referendo ad rem, Jacob dixit falsum: referendo ad rem, Jacob dixit falsum:

locuti sunt. locuti sunt.

Que Que

Sol Sol

IN III SENTENT. DIST. XXXVIII, D, ART. 9. IN III SENTENT. DIST. XXXVIII, D, ART. 9.

727 727

sed non dixit falsum secundum sensum mavit. Et quod dixit, quod fraudulenter sed non dixit falsum secundum sensum mavit. Et quod dixit, quod fraudulenter quem verba faciunt referendo ad rei my-surripuit benedictionem, referendum est quem verba faciunt referendo ad rei my-surripuit benedictionem, referendum est sterium et hoc intendit Jacob implicite ad modum exteriorem, et non ad interio- sterium et hoc intendit Jacob implicite ad modum exteriorem, et non ad interio- per hoc quod intendit obedire matri et rem fraudem. Patet etiam, quod hoc jura- per hoc quod intendit obedire matri et rem fraudem. Patet etiam, quod hoc jura- Spiritui sancto. Loquebatur enim motu re potuit hoc modo, et verum jurasset. Spiritui sancto. Loquebatur enim motu re potuit hoc modo, et verum jurasset. alieno non proprio : et iste etiam est mo- Unde patet solutio ad totum. Hæc autem alieno non proprio : et iste etiam est mo- Unde patet solutio ad totum. Hæc autem dus excusationis aliorum. dus excusationis aliorum. solutio innititur verbis Augustini, qui solutio innititur verbis Augustini, qui dicit, quod mystice talia dicta sunt et dicit, quod mystice talia dicta sunt et facta iste enim qui dictus est, modus facta iste enim qui dictus est, modus est mysterii quod posuit in talibus ver- est mysterii quod posuit in talibus ver- bis Spiritus sanctus. bis Spiritus sanctus.

Et per hoc patet solutio fere ad omnia : Et per hoc patet solutio fere ad omnia : non enim loquebatur in corde et corde, non enim loquebatur in corde et corde, quia bene voluit ut pater intelligeret my- quia bene voluit ut pater intelligeret my- sterium quod etiam postea quando intel- sterium quod etiam postea quando intel- lexit, per sanctam benedictionem confir- lexit, per sanctam benedictionem confir-

728 728

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO XXXIX. DISTINCTIO XXXIX.

De perjurio. De perjurio.

A. De perjurio. A. De perjurio.

Nunc de perjurio videamus. Perjurium est mendacium juramento firma- Nunc de perjurio videamus. Perjurium est mendacium juramento firma- tum. Hic quæritur, Utrum sit perjurium, ubi non est mendacium ? Quod tum. Hic quæritur, Utrum sit perjurium, ubi non est mendacium ? Quod quibusdam videtur ex auctoritate Hieronymi dicentis: Advertendum est, quibusdam videtur ex auctoritate Hieronymi dicentis: Advertendum est, quod jusjurandum tres habet comites, veritatem, judicium, et justitiam : si quod jusjurandum tres habet comites, veritatem, judicium, et justitiam : si ista defuerint, non erit juramentum, sed perjurium. Ubi autem falsum ju- ista defuerint, non erit juramentum, sed perjurium. Ubi autem falsum ju- ratur, veritas deest. Si ergo falsum juretur, etsi non sit ibi intentio fallendi, ratur, veritas deest. Si ergo falsum juretur, etsi non sit ibi intentio fallendi, videtur esse perjurium, quia deest veritas. Quibusdam placet non esse per- videtur esse perjurium, quia deest veritas. Quibusdam placet non esse per- jurium, ubi non est mendacium et sicut dicitur aliquando falsum sine jurium, ubi non est mendacium et sicut dicitur aliquando falsum sine mendacio, ita juratur falsum sine perjurio. Falsum forte dixit Apostolus, mendacio, ita juratur falsum sine perjurio. Falsum forte dixit Apostolus, cum se venturum ad Corinthios promisit ' : nec tamen sicut ei imponeba- cum se venturum ad Corinthios promisit ' : nec tamen sicut ei imponeba- tur, culpam mendacii contraxit: quia sic animo sentiebat, etiamsi jura- tur, culpam mendacii contraxit: quia sic animo sentiebat, etiamsi jura- mento illud firmasset, non perjurium incurrisset: quia quantum in ipso mento illud firmasset, non perjurium incurrisset: quia quantum in ipso fuit, verum dixit, et si jurationem addidisset, quantum in se foret verum fuit, verum dixit, et si jurationem addidisset, quantum in se foret verum jurasset, etsi aliter eveniret jurasset, etsi aliter eveniret quam dixit. quam dixit. Ideo sicut quis non est Ideo sicut quis non est mendax, nisi aliter sentiat animo quam dicit, sive non ita videtur qui- mendax, nisi aliter sentiat animo quam dicit, sive non ita videtur qui- busdam neminem perjurum constitui, nisi aliter sentiat animo quam loqui- busdam neminem perjurum constitui, nisi aliter sentiat animo quam loqui- tur, sive ita sit, sive non. tur, sive ita sit, sive non.

1 1

1 I ad Corinth. xvi, 3 et 6. 1 I ad Corinth. xvi, 3 et 6.

* Edit. J. Alleaume, evenerit. * Edit. J. Alleaume, evenerit.

IN III SENTENT. DIST. XXXIX, A, ART. 1 ET 2. IN III SENTENT. DIST. XXXIX, A, ART. 1 ET 2.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Nunc de perjurio videamus, etc. » « Nunc de perjurio videamus, etc. » Hic agit de juramento et perjurio, per Hic agit de juramento et perjurio, per quod etiam peccatur contra quintum quod etiam peccatur contra quintum mandatum. mandatum.

Habet autem hæc distinctio tres par- Habet autem hæc distinctio tres par- tes in quarum prima agit de juramento tes in quarum prima agit de juramento secundum se considerato secundum ea secundum se considerato secundum ea quæ sunt sibi substantialia. In secunda, quæ sunt sibi substantialia. In secunda, agit de juramento ex parte jurantis et agit de juramento ex parte jurantis et exigentis juramentum, ibi, K, « Hoc exigentis juramentum, ibi, K, « Hoc etiam sciendum, quod quacumque arte etiam sciendum, quod quacumque arte verborum quis juret, etc. » verborum quis juret, etc. »

In tertia et ultima, agitur in quali re- In tertia et ultima, agitur in quali re- verentia oportet accedere ad juramen- verentia oportet accedere ad juramen- tum, ibi, M, « Sancta synodus decrevit, tum, ibi, M, « Sancta synodus decrevit,

etc. » etc. »

Prima harum dividitur in quatuor: in Prima harum dividitur in quatuor: in quarum prima agitur de comitibus jura- quarum prima agitur de comitibus jura- menti. In secunda, de causa prohibitio- menti. In secunda, de causa prohibitio- nis juramenti, ibi, C, « Si autem quæra- nis juramenti, ibi, C, « Si autem quæra- tur, Utrum jurare sit malum, etc. » In tur, Utrum jurare sit malum, etc. » In tertia quærit, Per quid jurandum? Utrum tertia quærit, Per quid jurandum? Utrum per Deum vel per creaturam, et quando- per Deum vel per creaturam, et quando- que per idolum ? ibi, D, « Quæritur que per idolum ? ibi, D, « Quæritur etiam, Utrum liceat jurare per creatu- etiam, Utrum liceat jurare per creatu- ram, etc. » In quarta et ultima, inqui- ram, etc. » In quarta et ultima, inqui- ritur de juramenti obligatione, ibi, H, ritur de juramenti obligatione, ibi, H, « Nunc superest videre, utrum omne ju- « Nunc superest videre, utrum omne ju- ramentum implendum sit ? » ramentum implendum sit ? »

Ex his de facili patet sententia. Ex his de facili patet sententia.

ARTICULUS PRIMUS. ARTICULUS PRIMUS.

An Non sumes nomen Dei in vanum et An Non sumes nomen Dei in vanum et ipsum perjurium sint de præceptis ipsum perjurium sint de præceptis primæ vel secundæ tabulæ ? primæ vel secundæ tabulæ ?

Incidit autem dubium de introductio- Incidit autem dubium de introductio- ne illius partis : ne illius partis :

729 729

1. Cum enim nomen Dei in vanum 1. Cum enim nomen Dei in vanum invocetur in perjurio, videtur potius de- invocetur in perjurio, videtur potius de- buisse determinare sub secundo manda- buisse determinare sub secundo manda- to primæ tabulæ quam sub quinto se- to primæ tabulæ quam sub quinto se- cundæ. cundæ.

2. Item, In perjurio peccatur in 2. Item, In perjurio peccatur in Deum cum igitur prima tabula ordinet Deum cum igitur prima tabula ordinet hominem in Deum, videtur quod perju- hominem in Deum, videtur quod perju- rium sub præceptis primæ tabulæ erat rium sub præceptis primæ tabulæ erat determinandum. determinandum.

SOLUTIO. Dicendum, quod nemo peje- SOLUTIO. Dicendum, quod nemo peje- rat in intentione peccandi contra Deum, rat in intentione peccandi contra Deum, sed ad decipiendum proximum: et ideo sed ad decipiendum proximum: et ideo perjurium in quantum fit in falso testi- perjurium in quantum fit in falso testi- monio in causis, principalius et fre- monio in causis, principalius et fre- quentius fit contra proximum, quam quentius fit contra proximum, quam contra Deum et ideo non in prima ta- contra Deum et ideo non in prima ta- bula, sed hic habet determinari. bula, sed hic habet determinari.

Solutio. Solutio.

AD AMBO autem objecta dicendum, Ad 1 et 2. AD AMBO autem objecta dicendum, Ad 1 et 2. quod nomen quidem Dei invocatur: et quod nomen quidem Dei invocatur: et hoc fit intentione decipiendi proximum : hoc fit intentione decipiendi proximum : et ideo finaliter contra proximum est, et et ideo finaliter contra proximum est, et non contra Deum in se, sed potius in non contra Deum in se, sed potius in membris. membris.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An juramentum habeat tres comites, et An juramentum habeat tres comites, et penes quid differant illi comites? penes quid differant illi comites?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa initium : « Advertendum ibi, A, circa initium : « Advertendum est, quod jusjurandum tres habet comi- est, quod jusjurandum tres habet comi- tes, etc. » tes, etc. »

Videtur, quod duo superfluant : quia Videtur, quod duo superfluant : quia

1. Qui cum judicio discretionis jurat, 1. Qui cum judicio discretionis jurat, jurat juste et vere: quia aliud non dis- jurat juste et vere: quia aliud non dis- cernit judicio discretionis suæ : ergo cernit judicio discretionis suæ : ergo dicto quod cum judicio discretionis esse dicto quod cum judicio discretionis esse debet juramentum, non oportuit addere, debet juramentum, non oportuit addere, quod esset verum et justum. quod esset verum et justum.

2. Item, Nihil falsum est justum : ergo 2. Item, Nihil falsum est justum : ergo dicto quod erat justum, superflue dici- dicto quod erat justum, superflue dici- tur debere esse verum. tur debere esse verum.

Quæst. 1. Quæst. 1.

Quæst. 2. Quæst. 2.

Solutio Solutio Ad 1 et 2. Ad 1 et 2.

Ad quæst 1. Ad quæst 1.

730 730

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

PRÆTEREA, Penes quid accipitur nu- PRÆTEREA, Penes quid accipitur nu- merus horum comitum. merus horum comitum.

ITEM, Quare dicitur, quod isti comites ITEM, Quare dicitur, quod isti comites potius apponendi sunt juramento, quam potius apponendi sunt juramento, quam alii sermoni nostro vel operi. alii sermoni nostro vel operi.

SOLUTIO. Dicendum, quod isti tres co- SOLUTIO. Dicendum, quod isti tres co- mites necessarii sunt ad juramentum : et mites necessarii sunt ad juramentum : et licet unus non sit perfectus sine alio, ta- licet unus non sit perfectus sine alio, ta- men uno posito non superfluit alius : men uno posito non superfluit alius : quia distinctas habent proprietates circa quia distinctas habent proprietates circa juramentum, ut infra parebit. juramentum, ut infra parebit.

Et est instantia ad argumentum : quia Et est instantia ad argumentum : quia habita una virtute habentur omnes, et habita una virtute habentur omnes, et tamen non ideo una habita superfluunt tamen non ideo una habita superfluunt aliæ propter distinctos actus quos ha- aliæ propter distinctos actus quos ha- bent. bent.

Et per hoc patet solutio ad duo prima. Et per hoc patet solutio ad duo prima.

AD ALIUD dicendum, quod juramentum AD ALIUD dicendum, quod juramentum

comparatur ad tria, scilicet ad jurantem comparatur ad tria, scilicet ad jurantem a cujus voluntate exit, ad rem de qua a cujus voluntate exit, ad rem de qua est, et ad causam propter quam fit. Et est, et ad causam propter quam fit. Et secundum primam comparationem regi- secundum primam comparationem regi- tur judicio. Secundum secundam debet tur judicio. Secundum secundam debet adæquari veritati secundum rem. Et se- adæquari veritati secundum rem. Et se- cundum tertiam oportet habere justi- cundum tertiam oportet habere justi- tiam quia in causa injusta non habet tiam quia in causa injusta non habet locum, ut si quis jurat se facturum quod locum, ut si quis jurat se facturum quod injustum est fieri, ut infra habetur. injustum est fieri, ut infra habetur.

AD ULTIMUM dicendum, quod nullum Ad qua AD ULTIMUM dicendum, quod nullum Ad qua juramentum securum est propter dubie- juramentum securum est propter dubie- tatem nostri sermonis, sicut dicitur in tatem nostri sermonis, sicut dicitur in libro sapientiæ: Cogitationes mortalium libro sapientiæ: Cogitationes mortalium sunt timidæ, et incertæ providentiæ no- sunt timidæ, et incertæ providentiæ no- stræ. Et ideo quando noster sermo te- stræ. Et ideo quando noster sermo te- stificatur per divinam veritatem, indiget stificatur per divinam veritatem, indiget comitibus regentibus, ne dissimilis veri- comitibus regentibus, ne dissimilis veri- tati invocatæ inveniatur. tati invocatæ inveniatur.

B. De triplici modo perjurii. B. De triplici modo perjurii.

Sed melius creditur et ille pejerare, qui falsum voluntate fallendi jurat : Sed melius creditur et ille pejerare, qui falsum voluntate fallendi jurat : et qui falsum putans quod verum est, jurat : et qui verum putans quod et qui falsum putans quod verum est, jurat : et qui verum putans quod falsum est, jurat. Unde Augustinus: Homines falsum jurant vel cum fal- falsum est, jurat. Unde Augustinus: Homines falsum jurant vel cum fal- lunt, vel cum falluntur. Aut putat homo verum esse quod falsum est, et lunt, vel cum falluntur. Aut putat homo verum esse quod falsum est, et temere jurat. Aut scit vel putat falsum esse, et tamen pro vero jurat, et ni- temere jurat. Aut scit vel putat falsum esse, et tamen pro vero jurat, et ni- hilominus cum scelere jurat. Distant autem illa duo perjuria quæ comme- hilominus cum scelere jurat. Distant autem illa duo perjuria quæ comme- moravi. Fac illum jurare, qui verum esse putat, pro quo jurat : verum pu- moravi. Fac illum jurare, qui verum esse putat, pro quo jurat : verum pu- tat esse, et tamen falsum est: non ex animo iste pejerat, sed fallitur. Hoc tat esse, et tamen falsum est: non ex animo iste pejerat, sed fallitur. Hoc pro vero habet quod falsum est, non pro falsa re sciens jurationem inter- pro vero habet quod falsum est, non pro falsa re sciens jurationem inter- ponit. Da alium qui scit falsum esse, et jurat tamquam verum sit quod scit ponit. Da alium qui scit falsum esse, et jurat tamquam verum sit quod scit falsum esse. Videtis quam ista detestanda sit bellua. Fac alium qui putat falsum esse. Videtis quam ista detestanda sit bellua. Fac alium qui putat falsum esse, et jurat tamquam verum sit, et forte verum est. Ubi gratia ut falsum esse, et jurat tamquam verum sit, et forte verum est. Ubi gratia ut intelligatis Pluit in illo loco. Interrogas hominem, et dicit pluisse: et intelligatis Pluit in illo loco. Interrogas hominem, et dicit pluisse: et

: :

1 Sapient. ix, 14. 1 Sapient. ix, 14.

IN III SENTENT. DIST. XXXIX, B, ART. 3. IN III SENTENT. DIST. XXXIX, B, ART. 3.

731 731

tunc pluit ibi, sed putat non pluisse, perjurus est. Interest quemadmodum tunc pluit ibi, sed putat non pluisse, perjurus est. Interest quemadmodum verbum procedat ex animo. Ream linguam non facit, nisi rea mens sit 1. verbum procedat ex animo. Ream linguam non facit, nisi rea mens sit 1. His evidenter traditur quod tripliciter pejerat homo, ut supra diximus : dum His evidenter traditur quod tripliciter pejerat homo, ut supra diximus : dum vel sciens falsum jurat, vel putans falsum quod verum est jurat, vel æsti- vel sciens falsum jurat, vel putans falsum quod verum est jurat, vel æsti- mans verum quod falsum est jurat. Sed hoc extremum non videtur esse mans verum quod falsum est jurat. Sed hoc extremum non videtur esse perjurium, etiamsi perjurium nominetur, eo quod falsum juratur: non perjurium, etiamsi perjurium nominetur, eo quod falsum juratur: non videtur reus esse perjurii qui sic jurat : quia non est mens ejus rea, et ideo videtur reus esse perjurii qui sic jurat : quia non est mens ejus rea, et ideo nec lingua. Imo ejus mens rea est, dum jurare præsumit quod perspicue nec lingua. Imo ejus mens rea est, dum jurare præsumit quod perspicue verum non deprehendit. Non ergo omne perjurium mendacium est, nec verum non deprehendit. Non ergo omne perjurium mendacium est, nec omnis qui pejerat mentitur: sed omnis mentiendo jurans pejerat, et omnis omnis qui pejerat mentitur: sed omnis mentiendo jurans pejerat, et omnis qui falsum jurat sive mentiens, sive non, pejerat. Cum vero quis jurat, qui falsum jurat sive mentiens, sive non, pejerat. Cum vero quis jurat, quod verum est æstimans 2 esse falsum, quæritur quid sit ibi quod verum est æstimans 2 esse falsum, quæritur quid sit ibi perjurium? Ipsa enim significatio vocis vera est, quia verum nescienter perjurium? Ipsa enim significatio vocis vera est, quia verum nescienter loquitur. Non ergo ipsa significatio vel falsum vel mendacium est, quia loquitur. Non ergo ipsa significatio vel falsum vel mendacium est, quia vera est : et quod verum est, perjurium non videtur esse. Ad hoc dicimus, vera est : et quod verum est, perjurium non videtur esse. Ad hoc dicimus, loqui sic, scilicet contra mentem, sub attestatione juramenti esse perjurium. loqui sic, scilicet contra mentem, sub attestatione juramenti esse perjurium. Mentiri ergo adhibita juratione perjurium est. Perjurium ergo est vel ju- Mentiri ergo adhibita juratione perjurium est. Perjurium ergo est vel ju- rando loqui falsum cum intentione fallendi, vel jurando loqui falsum sine rando loqui falsum cum intentione fallendi, vel jurando loqui falsum sine intentione fallendi, vel jurando loqui verum cum intentione fallendi. Hic intentione fallendi, vel jurando loqui verum cum intentione fallendi. Hic opponitur, Si omnis qui falsum jurat, pejerat: tunc qui alicui promittit opponitur, Si omnis qui falsum jurat, pejerat: tunc qui alicui promittit dare sub certo termino aliquid, quod tamen non faciet, ex quo juravit, dare sub certo termino aliquid, quod tamen non faciet, ex quo juravit, pejeravit, quia falsum juravit. Non enim ita futurum erat ut juravit. Ad pejeravit, quia falsum juravit. Non enim ita futurum erat ut juravit. Ad hoc dici potest, quia non omnis qui jurat, quod falsum est, ex quo jurat hoc dici potest, quia non omnis qui jurat, quod falsum est, ex quo jurat perjurus est, sicut iste de quo agimus: sed ex quo proprositum mutat vel perjurus est, sicut iste de quo agimus: sed ex quo proprositum mutat vel terminum transgreditur, juratio talis fit perjurium reatu. terminum transgreditur, juratio talis fit perjurium reatu.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Quid sit perjurium? Quid sit perjurium?

Deinde quæritur de hoc quod dicit ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit ibi, «Sed melius creditur et ille, etc. » «Sed melius creditur et ille, etc. »

Omnis enim pejerans incurrit reatum Omnis enim pejerans incurrit reatum

1 S. AUGUSTINUSs, De verbis Apostoli, Serm. 28. 1 S. AUGUSTINUSs, De verbis Apostoli, Serm. 28. Edit. Joan. Alleaume, existimans. Edit. Joan. Alleaume, existimans.

pejerationis falsum autem tale quod pejerationis falsum autem tale quod putatur esse verum, jurans pejerat, ut putatur esse verum, jurans pejerat, ut dicit ergo reatum perjurii incurrit. dicit ergo reatum perjurii incurrit.

SED CONTRA est quod ter in eodem ca- sed contra. SED CONTRA est quod ter in eodem ca- sed contra. pitulo habetur contrarium. pitulo habetur contrarium.

SOLUTIO. Ad hoc dicendum, quod est SOLUTIO. Ad hoc dicendum, quod est veritas secundum conscientiam dicentis, veritas secundum conscientiam dicentis, et veritas rei. Veritas secundum con- et veritas rei. Veritas secundum con- scientiam dicentis sufficit de futuris quo- scientiam dicentis sufficit de futuris quo- rum causa est voluntas: quia non nisi rum causa est voluntas: quia non nisi

3 Ibidem, facit. 3 Ibidem, facit. 4 Ibidem, sit. 4 Ibidem, sit.

732 732

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in voluntate sunt, et secundum illam in voluntate sunt, et secundum illam sunt vera. Veritas autem rei debet esse sunt vera. Veritas autem rei debet esse in juramento de præsenti et futuro. in juramento de præsenti et futuro. Unde non est perjurium quod hic vocat Unde non est perjurium quod hic vocat

perjurium nisi secundum quid, scilicet* perjurium nisi secundum quid, scilicet* in quantum non sic in re eveniet præter in quantum non sic in re eveniet præter culpam jurantis. culpam jurantis.

C. An juratio sit malum ? C. An juratio sit malum ?

Si autem quæritur, Utrum jurare sit malum? Dicimus aliquando malum Si autem quæritur, Utrum jurare sit malum? Dicimus aliquando malum esse, aliquando non. Sponte enim et sine necessitate jurare, vel falsum ju- esse, aliquando non. Sponte enim et sine necessitate jurare, vel falsum ju- rare, peccatum grande est. Ex necessitate autem jurare, scilicet vel ad as- rare, peccatum grande est. Ex necessitate autem jurare, scilicet vel ad as- serendum ¹ innocentiam, vel ad foedera pacis confirmanda, vel ad persua- serendum ¹ innocentiam, vel ad foedera pacis confirmanda, vel ad persua- dendum auditoribus quod est eis utile, malum non est: quia necessarium dendum auditoribus quod est eis utile, malum non est: quia necessarium eis est. Unde Augustinus 2: Juramentum faciendum est in necessariis, cum eis est. Unde Augustinus 2: Juramentum faciendum est in necessariis, cum pigri sunt homines credere quod eis utile est. Juratio non est bona, non pigri sunt homines credere quod eis utile est. Juratio non est bona, non tamen mala cum est necessaria, id est, non est appetenda sicut bona, nec tamen mala cum est necessaria, id est, non est appetenda sicut bona, nec tamen fugienda tamquam mala, cum est necessaria. Non est enim præ- tamen fugienda tamquam mala, cum est necessaria. Non est enim præ- ceptum Dei juratio 3. Sed ita intelligitur Dominus prohibuisse a juramento, ceptum Dei juratio 3. Sed ita intelligitur Dominus prohibuisse a juramento, ut quantum in ipso est quisque non juret. Quod multi faciunt in ore haben- ut quantum in ipso est quisque non juret. Quod multi faciunt in ore haben- tes jurationem tamquam magnum atque suave aliquid. Apostolus enim no- tes jurationem tamquam magnum atque suave aliquid. Apostolus enim no- vit præceptum Domini, et tamen juravit *. Prohibemur enim jurare vel cu- vit præceptum Domini, et tamen juravit *. Prohibemur enim jurare vel cu- piditate, vel delectatione jurandi. Quod ergo Christus ait in Evangelio: piditate, vel delectatione jurandi. Quod ergo Christus ait in Evangelio: Ego dico vobis, non jurare omnino: ita intelligitur præcepisse, ne quis- Ego dico vobis, non jurare omnino: ita intelligitur præcepisse, ne quis- quam sicut bonum appetat juramentum, et assiduitate jurandi labatur in quam sicut bonum appetat juramentum, et assiduitate jurandi labatur in perjurium. Quod vero addidit, Sit sermo vester: Est, est: Non, non : perjurium. Quod vero addidit, Sit sermo vester: Est, est: Non, non : bonum est et appetendum. Quod autem his abundantius est, a malo est bonum est et appetendum. Quod autem his abundantius est, a malo est id est, si jurare cogeris, scias de necessitate venire infirmitatis eorum qui- id est, si jurare cogeris, scias de necessitate venire infirmitatis eorum qui- bus aliquid suades: quæ infirmitas utique malum est. Unde nos quotidie bus aliquid suades: quæ infirmitas utique malum est. Unde nos quotidie liberari precamur dicentes: Libera nos a malo 7. Ideoque non dixit: Quod liberari precamur dicentes: Libera nos a malo 7. Ideoque non dixit: Quod amplius est, malum est. Tu enim non facis malum, qui bene uteris jura- amplius est, malum est. Tu enim non facis malum, qui bene uteris jura-

6 6

1 Edit. J. Alleaume asserendam. 1 Edit. J. Alleaume asserendam.

2 S. AUGUSTINUSs, Lib. I de Sermone Domini in monte. 2 S. AUGUSTINUSs, Lib. I de Sermone Domini in monte.

3 IDEM, In expositione epist. ad Galatas, cap. I. 3 IDEM, In expositione epist. ad Galatas, cap. I.

Ad Roman. 1, 9: Testis mihi est Deus, etc. Ad Roman. 1, 9: Testis mihi est Deus, etc.

5 Matth. v, 34. 5 Matth. v, 34.

6 Matth. v, 37. 6 Matth. v, 37.

7 Matth. vi, 13. 7 Matth. vi, 13.

IN III SENTENT. DIST. XXXIX, C, ART. 4. IN III SENTENT. DIST. XXXIX, C, ART. 4.

733 733