Quæst. Quæst.

704 704

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

militibus Contenti estote stipendiis ve- militibus Contenti estote stipendiis ve- stris 1. stris 1.

De teloniis autem et de pedagiis dicen- De teloniis autem et de pedagiis dicen- dum, quod illa instituta sunt de consen- dum, quod illa instituta sunt de consen- su terræ ad pacificandum vias: et ideo su terræ ad pacificandum vias: et ideo secundum laborem et expensa quæ ha- secundum laborem et expensa quæ ha- bent in pacificatione illa, possunt accipi: bent in pacificatione illa, possunt accipi: et quod ultra accipitur, est rapina. et quod ultra accipitur, est rapina.

ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.

An sacrilegium sit speciale peccatum, An sacrilegium sit speciale peccatum, vel dicat solum circumstantiam pec- vel dicat solum circumstantiam pec- cati? cati?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, § 4: « Sacrilegium tribus modis ibi, C, § 4: « Sacrilegium tribus modis committitur, etc. committitur, etc.

Sacrilegium enim non videtur dicere Sacrilegium enim non videtur dicere peccatum speciale, sed peccati circum- peccatum speciale, sed peccati circum- stantiam. stantiam.

1. Furari enim et furari in loco sacro 1. Furari enim et furari in loco sacro non differunt nisi per circumstantiam non differunt nisi per circumstantiam loci :ergo videtur, sicut de multis casibus loci :ergo videtur, sicut de multis casibus furti in speciali nihil tangit, quod simili- furti in speciali nihil tangit, quod simili- ter de sacrilegio in speciali nihil tangere ter de sacrilegio in speciali nihil tangere debeat. debeat.

2. Item, Sacrilegium dicitur committi 2. Item, Sacrilegium dicitur committi tribus modis, ut habetur in Littera: et tribus modis, ut habetur in Littera: et videtur deesse quartus modus, scilicet videtur deesse quartus modus, scilicet quando res non sacra tollitur sacris per- quando res non sacra tollitur sacris per- sonis, ut quando accipiuntur bona mona- sonis, ut quando accipiuntur bona mona- chorum vel clericorum. chorum vel clericorum.

3. Item, Sacrum videtur esse quod di- 3. Item, Sacrum videtur esse quod di- vino cultui est mancipatum : cum ergo vino cultui est mancipatum : cum ergo bona Ecclesiarum sunt data ad divinum bona Ecclesiarum sunt data ad divinum cultum, videntur spoliantes agros Eccle- cultum, videntur spoliantes agros Eccle- siarum sacrilegium committere, quod siarum sacrilegium committere, quod

non conceditur. non conceditur.

Item quæritur, Aliquis rapit in Eccle- Item quæritur, Aliquis rapit in Eccle- sia violenter, et aliquis furatur in ea, sia violenter, et aliquis furatur in ea, utrum uterque committat sacrilegium ? utrum uterque committat sacrilegium ?

1 Luc. 11, 14. 1 Luc. 11, 14.

Videtur, quod non quia rapiens ex- Videtur, quod non quia rapiens ex- communicatus est ad minus sententia communicatus est ad minus sententia hominis, scilicet consecrantis Ecclesiam, hominis, scilicet consecrantis Ecclesiam, et proferentis sententiam in omnes loci et proferentis sententiam in omnes loci illius invasores, quamvis non sit excom- illius invasores, quamvis non sit excom- municatus sententia canonum. Ille au- municatus sententia canonum. Ille au- tem qui furatur, non est excommunica- tem qui furatur, non est excommunica- tus sententia hominis, nec canonis, ut tus sententia hominis, nec canonis, ut dicunt Jurisperiti: ergo videtur, quod dicunt Jurisperiti: ergo videtur, quod non committit sacrilegium, quia non est non committit sacrilegium, quia non est ratio quare unus sit excommunicatus, et ratio quare unus sit excommunicatus, et non alius, nisi sacrilegium et non sacri- non alius, nisi sacrilegium et non sacri- legium actus enim qui est contrectatio legium actus enim qui est contrectatio rei alienæ invito domino, non habet an- rei alienæ invito domino, non habet an- nexam excommunicationem. nexam excommunicationem.

Quod si concedatur. CONTRA videtur Quod si concedatur. CONTRA videtur esse quod in Littera habetur, scilicet esse quod in Littera habetur, scilicet quod tollit sacrum de sacro, vel non sa- quod tollit sacrum de sacro, vel non sa- crum de sacro : ergo committit sacrile- crum de sacro : ergo committit sacrile- gium, ut videtur. gium, ut videtur.

SOLUTIO. Dicendum, quod sacrilegium SOLUTIO. Dicendum, quod sacrilegium in hoc casu vel rapina facit speciale pec- in hoc casu vel rapina facit speciale pec- catum ratione loci: et ideo alia species catum ratione loci: et ideo alia species est sicut etiam violatio monialis alia est sicut etiam violatio monialis alia species peccati est, quam fornicatio. species peccati est, quam fornicatio.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod quandoque circumstantia habet vim quod quandoque circumstantia habet vim speciei sive formæ constituentis, et tunc speciei sive formæ constituentis, et tunc facit aliam speciem : et hæc circumstan- facit aliam speciem : et hæc circumstan- tia præcipua est, quando fit ad injuriam tia præcipua est, quando fit ad injuriam alicujus sanctitatis Ecclesiæ: quia tunc alicujus sanctitatis Ecclesiæ: quia tunc ratione nocumenti quod conjunctum est ratione nocumenti quod conjunctum est actui, circumstantia trahit in aliud genus actui, circumstantia trahit in aliud genus peccati. peccati.

Ad aliud dicendum, quod non est sa- Ad aliud dicendum, quod non est sa- crilegium quando capiuntur res non sa- crilegium quando capiuntur res non sa- cræ personarum Deo dicatarum, sed ma- cræ personarum Deo dicatarum, sed ma- jus est peccatum, quam simplex rapina : jus est peccatum, quam simplex rapina : quia non fit per hoc læsio alicujus san- quia non fit per hoc læsio alicujus san- ctitatis, quia sanctitas est in loco vel ctitatis, quia sanctitas est in loco vel persona, et neutrum in tali contingit persona, et neutrum in tali contingit furto vel rapina. furto vel rapina.

AD ALIUD dicendum, quod mancipatum AD ALIUD dicendum, quod mancipatum divino cultui aliquid est dupliciter, scili- divino cultui aliquid est dupliciter, scili- cet quod consecratum est ad actum cul- cet quod consecratum est ad actum cul- tus et hoc dicitur proprie mancipatum tus et hoc dicitur proprie mancipatum

Soluti Soluti

Ad 1 Ad 1

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

IN III SENTENT. DIST. XXXVII, C, ART. 13. IN III SENTENT. DIST. XXXVII, C, ART. 13.

705 705

quæst. quæst.

cultui, ut calix, et patena, et lapides Ec- cultui, ut calix, et patena, et lapides Ec- clesiæ, et hujusmodi et hæc non pos- clesiæ, et hujusmodi et hæc non pos- sunt ad alios usus deputari, quamdiu sunt ad alios usus deputari, quamdiu manet forma in qua consecrata sunt: et manet forma in qua consecrata sunt: et sic sunt loca deputata cultui, ut cœmite- sic sunt loca deputata cultui, ut cœmite- rium, et dormitorium: et ideo in talibus rium, et dormitorium: et ideo in talibus committitur sacrilegium per læsionem. committitur sacrilegium per læsionem. Alio modo dicitur quid mancipari cultui, Alio modo dicitur quid mancipari cultui, per hoc quod ordinatum est in sustenta- per hoc quod ordinatum est in sustenta- tionem ministrantium in cultu, sicut bo- tionem ministrantium in cultu, sicut bo- na Ecclesiæ: et in talibus non læditur na Ecclesiæ: et in talibus non læditur sacrum nisi per accidens et ideo aufer- sacrum nisi per accidens et ideo aufer- re talia non est sacrilegium. re talia non est sacrilegium.

AD ALIUD dicendum, quod meo judi- AD ALIUD dicendum, quod meo judi- cio uterque committit sacrilegium, eo cio uterque committit sacrilegium, eo quod læditur locus: sed quod raptor ex- quod læditur locus: sed quod raptor ex- communicatur, hoc est, propter temera- communicatur, hoc est, propter temera- rium ausum quem non habet qui occulte rium ausum quem non habet qui occulte venit ad furandum. venit ad furandum.

ARTICULUS XIII. ARTICULUS XIII.

hæc, «Usura est lucrum ex mutuo ex hæc, «Usura est lucrum ex mutuo ex pacto debitum vel exactum. » Alia est, pacto debitum vel exactum. » Alia est, « Usura est superabundantia quæ ultra « Usura est superabundantia quæ ultra sortem accipitur. » Et sunt hæ diffini- sortem accipitur. » Et sunt hæ diffini- tiones in Glossa per sententiam, non per tiones in Glossa per sententiam, non per verba. verba.

Videtur autem, quod secundum has Videtur autem, quod secundum has diffinitiones non videtur usura esse fur- diffinitiones non videtur usura esse fur- tum : quia tum : quia

1. Furtum nec exactum est, nec ex 1. Furtum nec exactum est, nec ex pacto debitum. pacto debitum.

2. Item, Nec fur dat aliquid pro sorte. 2. Item, Nec fur dat aliquid pro sorte. Ergo videtur, quod male dicat Magister, Ergo videtur, quod male dicat Magister, quod sub furto continetur. quod sub furto continetur.

3. Item, Per differentias constituentes 3. Item, Per differentias constituentes videntur esse contraria usura et furtum : videntur esse contraria usura et furtum : quia furtum est contret actio rei invito quia furtum est contret actio rei invito domino, usura autem accipitur domino domino, usura autem accipitur domino volente et consentiente : ergo videtur, volente et consentiente : ergo videtur, quod unum non contineatur sub alio. quod unum non contineatur sub alio.

ITEM quæritur, Quid facit usuram, aut Quæst. 1. ITEM quæritur, Quid facit usuram, aut Quæst. 1. voluntas accipiendi ultra sortem, aut voluntas accipiendi ultra sortem, aut spes, aut pactum ? spes, aut pactum ?

1. Si voluntas: tunc multi erunt usu- 1. Si voluntas: tunc multi erunt usu- rarii qui numquam aliquid acceperunt rarii qui numquam aliquid acceperunt

De diffinitionibus usuræ, et dubiis circa præter sortem, et loquimur de usura ope- De diffinitionibus usuræ, et dubiis circa præter sortem, et loquimur de usura ope-

eas occurrentibus. eas occurrentibus.

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, § 4: « Hic etiam usura prohibe- ibi, C, § 4: « Hic etiam usura prohibe- tur, etc. » tur, etc. »

Et quæruntur hic breviter tria de usu- Et quæruntur hic breviter tria de usu- ra, ra, scilicet quid sit ? scilicet quid sit ?

Et, Utrum in usura transferatur do- Et, Utrum in usura transferatur do- minium ? minium ?

Et, Utrum peccet dans usuram sicut Et, Utrum peccet dans usuram sicut accipiens ? accipiens ?

AD PRIMUM Sic proceditur : AD PRIMUM Sic proceditur :

Diffinit Magister in Littera usuram Diffinit Magister in Littera usuram sic « Usura est cum quis plus exigit in sic « Usura est cum quis plus exigit in pecunia vel qualibet re, quam accipiatur pecunia vel qualibet re, quam accipiatur in sorte. » Glossa autem super Lucam, in sorte. » Glossa autem super Lucam, VI, 35, et Matth. v, 42, videtur dare VI, 35, et Matth. v, 42, videtur dare duas diffinitiones: quarum prima est duas diffinitiones: quarum prima est

ris non voluntatis. Si autem spes facit ris non voluntatis. Si autem spes facit usuram tunc negotiator videtur usura- usuram tunc negotiator videtur usura- rius, quia sperat accipere ultra sortem. rius, quia sperat accipere ultra sortem. Si dicas, quod non est simile: quia Si dicas, quod non est simile: quia negotiator dat pecuniam, sed usura- negotiator dat pecuniam, sed usura- rius mutuatur : hoc nihil est : quia mu- rius mutuatur : hoc nihil est : quia mu- tuare nec est bonum nec malum in tuare nec est bonum nec malum in se, sed potest fieri bene vel male: un- se, sed potest fieri bene vel male: un- de tota ratio mali est penes illud quod de tota ratio mali est penes illud quod est ibi præter actum mutui et hoc est ibi præter actum mutui et hoc est idem in usurario et negotiatore: est idem in usurario et negotiatore: ergo si facit peccatum in uno, facit ergo si facit peccatum in uno, facit etiam peccatum in alio. Si autem pa- etiam peccatum in alio. Si autem pa- ctum facit usuram, hoc erit contra diffi- ctum facit usuram, hoc erit contra diffi- nitionem quia, super illud : Mutuum nitionem quia, super illud : Mutuum date, nihil inde sperantes', dicit Glossa date, nihil inde sperantes', dicit Glossa quod usura est spes lucri præter sor- quod usura est spes lucri præter sor- tem et non dicit pactum. tem et non dicit pactum.

2. Item, Quid facit usuram esse pecca- 2. Item, Quid facit usuram esse pecca- tum? aut enim secundum se est pecca- tum? aut enim secundum se est pecca-

1 Luc 1 Luc

VI VI

XXVII XXVII

3. 3.

706 706

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tum, aut prohibitio facit eam esse pecca- tum, aut prohibitio facit eam esse pecca- tum, aut læsio proximi. Si secundum se tum, aut læsio proximi. Si secundum se est peccatum ergo numquam licuit ali- est peccatum ergo numquam licuit ali- cui accipere ab aliquo usuras: nec enim cui accipere ab aliquo usuras: nec enim umquam alicui cum aliqua licuit forni- umquam alicui cum aliqua licuit forni- cari et hoc falsum videtur, quia ita le- cari et hoc falsum videtur, quia ita le- gitur, Deuter. xxш, 19 et 20: Non fœ- gitur, Deuter. xxш, 19 et 20: Non fœ- nerabis fratri tuo ad usuram pecuniam, nerabis fratri tuo ad usuram pecuniam, nec fruges, nec quamlibet rem, sed alie- nec fruges, nec quamlibet rem, sed alie-

no. no.

3. Item, Ambrosius « Ab eo usuram 3. Item, Ambrosius « Ab eo usuram accipias cui merito nocere desideras : » accipias cui merito nocere desideras : » multi autem sunt quibus possumus no- multi autem sunt quibus possumus no- cere : ergo multi sunt a quibus possu- cere : ergo multi sunt a quibus possu- mus usuras accipere: ergo non est ma- mus usuras accipere: ergo non est ma- lum secundum se. lum secundum se.

4. Præterea, Si prohibitio facit ipsum 4. Præterea, Si prohibitio facit ipsum peccatum ergo ante prohibitionem non peccatum ergo ante prohibitionem non fuit peccatum et sic in lege naturali fuit peccatum et sic in lege naturali poterant dare ad usaram. poterant dare ad usaram.

esse esse

5. Item, Si prohibitio facit eam 5. Item, Si prohibitio facit eam peccatum, tunc etiam concessio faceret peccatum, tunc etiam concessio faceret eam esse licitam : et sic postquam con- eam esse licitam : et sic postquam con- cessa est, licita esset. cessa est, licita esset.

6. Præterea, Si læsio proximi facit eam 6. Præterea, Si læsio proximi facit eam esse peccatum, tunc non omnis usura esse peccatum, tunc non omnis usura est peccatum, nec semper: quia quæ- est peccatum, nec semper: quia quæ- dam usuræ non lædunt, sed multum dam usuræ non lædunt, sed multum juvant proximum: ergo videtur, quod juvant proximum: ergo videtur, quod nullo modo usura sit peccatum. nullo modo usura sit peccatum.

7. Item, Humanum jus derivatur a 7. Item, Humanum jus derivatur a divino et naturali jure: sed humanum divino et naturali jure: sed humanum jus, ut quædam leges concedunt usuras: jus, ut quædam leges concedunt usuras: ergo videtur, quod non sunt illicitæ etiam ergo videtur, quod non sunt illicitæ etiam secundum legem divinam et naturalem. secundum legem divinam et naturalem.

8. Item, Occidere est majus peccatum, 8. Item, Occidere est majus peccatum, quam dare usuram : et tamen in casu quam dare usuram : et tamen in casu bene fit, et conceditur: ergo usura in bene fit, et conceditur: ergo usura in casu pro utilitate concedi potest. casu pro utilitate concedi potest.

9. Item, Concedere domos et vasa au- 9. Item, Concedere domos et vasa au- rea et argentea pro pecunia et lucro ul- rea et argentea pro pecunia et lucro ul- tra sortem non est peccatum: cum ergo tra sortem non est peccatum: cum ergo concessio pecuniæ non differat a talibus concessio pecuniæ non differat a talibus concessionibus nisi materialiter solum, concessionibus nisi materialiter solum, videtur etiam, quod concedere pecuniam videtur etiam, quod concedere pecuniam pro spe lucri non est peccatum. pro spe lucri non est peccatum.

10. Item, Creditor efficitur debitor ei 10. Item, Creditor efficitur debitor ei

1 Deater XXI, 19 et 20. 1 Deater XXI, 19 et 20.

qui dat mutuum ad servitia mutua : si qui dat mutuum ad servitia mutua : si enim aliquis mihi bene facit, ratio natu- enim aliquis mihi bene facit, ratio natu- ralis dictat, quod ego etiam obligor ei ralis dictat, quod ego etiam obligor ei ad benefaciendum si possum: omnis au- ad benefaciendum si possum: omnis au- tem obligatio quam dictat ratio naturalis, tem obligatio quam dictat ratio naturalis, deduci potest in pactum : ergo ille qui deduci potest in pactum : ergo ille qui dat mutuum ut accipiat aliquid ultra sor- dat mutuum ut accipiat aliquid ultra sor- tem, potest deducere in pactum, ut ille tem, potest deducere in pactum, ut ille obligetur ei in aliquo ultra sortem : hoc obligetur ei in aliquo ultra sortem : hoc autem est usura: ergo usura non est autem est usura: ergo usura non est peccatum. peccatum.

ITEM quæritur ulterius, Si licet tale Quæst. 2 ITEM quæritur ulterius, Si licet tale Quæst. 2 pactum facere: Ego do tibi mutuum ut pactum facere: Ego do tibi mutuum ut aliquid ultra sortem des pauperibus aliquid ultra sortem des pauperibus

Videtur, quod sic: quia dare pauperi- Videtur, quod sic: quia dare pauperi- bus est eleemosyna et benefacere: sed bus est eleemosyna et benefacere: sed constat, quod alios ad eleemosynam et constat, quod alios ad eleemosynam et benefaciendum quibuscumque modis de- benefaciendum quibuscumque modis de- bemus provocare: ergo tale pactum pot- bemus provocare: ergo tale pactum pot- est fieri. est fieri.

CONTRA hoc est quod dicit Dominus: CONTRA hoc est quod dicit Dominus: Mutuum date, nihil inde sperantes ². Mutuum date, nihil inde sperantes ².

ITEM quæro, Si tale pactum vel spes Quæst. 3 ITEM quæro, Si tale pactum vel spes Quæst. 3 possit haberi Ego do tibi mutuum, ut possit haberi Ego do tibi mutuum, ut rependas mihi vicem in dando mutuum rependas mihi vicem in dando mutuum alia vice, quando indiguero ? alia vice, quando indiguero ?

Videtur, quod sic: quia ille tenetur Videtur, quod sic: quia ille tenetur ad hoc etiam sine mutuo quod facio ei ut ad hoc etiam sine mutuo quod facio ei ut commodet mihi si potest: ergo bene commodet mihi si potest: ergo bene possum ad hoc eum beneficio mutui obli- possum ad hoc eum beneficio mutui obli- gare, ut videtur. gare, ut videtur.

SED CONTRA hoc iterum videtur quod SED CONTRA hoc iterum videtur quod dicit Dominus: Mutuum date, nihil in- dicit Dominus: Mutuum date, nihil in- de sperantes. de sperantes.

ITEM, Difficile est spem bonorum vel ITEM, Difficile est spem bonorum vel donorum pro beneficiis a corde remove- donorum pro beneficiis a corde remove- re. Ponamus ergo, quod aliquis det mu- re. Ponamus ergo, quod aliquis det mu- tuum alicui, nihil deducens in pactum, tuum alicui, nihil deducens in pactum, et nihil recipiens ultra sortem, nisi ille et nihil recipiens ultra sortem, nisi ille offerat sponte, et ille qui dat mutuum, offerat sponte, et ille qui dat mutuum, præsumit aliquid oblaturum: utrum sit præsumit aliquid oblaturum: utrum sit

talis usurarius? talis usurarius?

Videtur, quod sic: quia sperat aliquid Videtur, quod sic: quia sperat aliquid ultra sortem et usura est spes lucri ul- ultra sortem et usura est spes lucri ul-

2 Luc. VI, 33. 2 Luc. VI, 33.

Quæst Quæst

solutio. solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2 Ad 2

Ad 3. Ad 3.

quæst. 1. quæst. 1.

Ad 1. Ad 1.

IN III SENTENT. DIST. XXXVII, C, ART. 13. IN III SENTENT. DIST. XXXVII, C, ART. 13.

tra sortem ergo est usurarius propter tra sortem ergo est usurarius propter mutuum. mutuum.

CONTRA: Si non fieret, tamen mutuum CONTRA: Si non fieret, tamen mutuum daret vel dedisset: ergo videtur, quod daret vel dedisset: ergo videtur, quod sit simplex donum: hoc autem accipere sit simplex donum: hoc autem accipere non est peccatum: ergo talis non est non est peccatum: ergo talis non est usurarius. usurarius.

SOLUTIO. Dicendum, absque dubio, SOLUTIO. Dicendum, absque dubio, quod usura mortale peccatum est, et fuit quod usura mortale peccatum est, et fuit semper in naturali lege et scripta, et semper in naturali lege et scripta, et numquam licuit nec licebit dare ad usu- numquam licuit nec licebit dare ad usu-

ras. ras.

AD PRIMUM autem dicendum, quod usu- AD PRIMUM autem dicendum, quod usu- ra est pars furti et rapinæ, per hoc quod ra est pars furti et rapinæ, per hoc quod est rapina vel furtum secundum aliquid. est rapina vel furtum secundum aliquid. Raptor enim vel fur tangit aliquid alie- Raptor enim vel fur tangit aliquid alie- num invito domino, id est, non volente num invito domino, id est, non volente voluntate absoluta: usurarius autem voluntate absoluta: usurarius autem contrectat alienum non volente domino, contrectat alienum non volente domino, voluntate tamen conditionata volente. voluntate tamen conditionata volente. Unde ille qui dat usuras, bene vellet red- Unde ille qui dat usuras, bene vellet red- dere id quod est ultra sortem, sed ma- dere id quod est ultra sortem, sed ma- vult eum accipere hoc quam non habere vult eum accipere hoc quam non habere mutuum, quo indiget et ita non est vo- mutuum, quo indiget et ita non est vo- luntarius nisi voluntate conditionata. luntarius nisi voluntate conditionata.

AD ALIUD dicendum, quod patet solu- AD ALIUD dicendum, quod patet solu- tio per idem quia dare aliquid pro sor- tio per idem quia dare aliquid pro sor- te, non facit aliquid esse peccatum vel te, non facit aliquid esse peccatum vel usuram, sed potius contingere id quod usuram, sed potius contingere id quod est ultra sortem invito domino, id est, est ultra sortem invito domino, id est, non volente voluntate absoluta. non volente voluntate absoluta.

AD ALIUD dicendum, quod differentiæ AD ALIUD dicendum, quod differentiæ constituentes conveniunt, sicut invitus constituentes conveniunt, sicut invitus simpliciter, et voluntarius secundum simpliciter, et voluntarius secundum quid. In furto enim contingitur alienum quid. In furto enim contingitur alienum ejus qui est invitus omni modo: sed in ejus qui est invitus omni modo: sed in usura contingitur alienum ejus qui est usura contingitur alienum ejus qui est invitus simpliciter, et voluntarius secun- invitus simpliciter, et voluntarius secun- dum quid. dum quid.

AD ALIUD dicendum, quod spes acci- AD ALIUD dicendum, quod spes acci- piendi ultra sortem pro mutuo facit usu- piendi ultra sortem pro mutuo facit usu-

ram. ram.

Ad objectum autem in contrarium, di- Ad objectum autem in contrarium, di- cendum quod negotiator non sperat pro cendum quod negotiator non sperat pro mutuo et ideo nihil valet objectio. Non mutuo et ideo nihil valet objectio. Non enim est simile de negotiatione et mu- enim est simile de negotiatione et mu- tuo quia negotiatio non est de gratis tuo quia negotiatio non est de gratis

707 707

faciendis ex jure naturali et divino, sed faciendis ex jure naturali et divino, sed mutuum est de gratis faciendis ex jure mutuum est de gratis faciendis ex jure naturali et divino. naturali et divino.

AD ALIUD dicendum, quod usura est AD ALIUD dicendum, quod usura est secundum se peccatum, et semper fuit secundum se peccatum, et semper fuit peccatum. peccatum.

Ad id quod contra objicitur, dicendum Ad id quod contra objicitur, dicendum quod illa lex intelligitur sicut lex de li- quod illa lex intelligitur sicut lex de li- bello repudii: præceptum enim fuit dare bello repudii: præceptum enim fuit dare libellum repudii, si uxor dimittatur: sed libellum repudii, si uxor dimittatur: sed quod dimitteretur, hoc erat permissum : quod dimitteretur, hoc erat permissum : et quod dimissa posset aliam ducere, per- et quod dimissa posset aliam ducere, per- missum fuit propter duritiam cordis Ju- missum fuit propter duritiam cordis Ju- dæorum. Ita præceptum fuit, quod ad dæorum. Ita præceptum fuit, quod ad usuram non daretur mutuum: permis- usuram non daretur mutuum: permis- sum autem si daretur, quod daretur alie. sum autem si daretur, quod daretur alie.

no. no.

Sunt tamen qui dicunt, quod lex in Sunt tamen qui dicunt, quod lex in tali casu loquitur, scilicet quando alieni tali casu loquitur, scilicet quando alieni detinent nobis terras debitas, sicut Cha- detinent nobis terras debitas, sicut Cha- nanæi fecerunt terram filiorum Israel : nanæi fecerunt terram filiorum Israel : et ideo usurando cum illis non recepe- et ideo usurando cum illis non recepe- runt alienum, sed proprium quod eis runt alienum, sed proprium quod eis sorte debebatur. Et dicunt, quod ita pos- sorte debebatur. Et dicunt, quod ita pos- set facere Ecclesia paganis. Tamen quia set facere Ecclesia paganis. Tamen quia malum exemplum esset, reputo primam malum exemplum esset, reputo primam solutionem esse meliorem. Ab omni enim solutionem esse meliorem. Ab omni enim specie mali abstinendum est. Dicunt specie mali abstinendum est. Dicunt etiam, quod aliqua persona ab alia quæ etiam, quod aliqua persona ab alia quæ habet per violentam oppressionem vel habet per violentam oppressionem vel alia acceptione illicita aliquid de suo, alia acceptione illicita aliquid de suo, posset usurare eadem de causa. Sed, ut posset usurare eadem de causa. Sed, ut mihi videtur, non est tutum consilium : mihi videtur, non est tutum consilium : quia sine scandalo fieri non posset. Unde quia sine scandalo fieri non posset. Unde magis consentio, quod furto posset ab magis consentio, quod furto posset ab eo recuperare, quam usuraria acceptione. eo recuperare, quam usuraria acceptione.

AD ALIUD dicendum, quod Ambrosius AD ALIUD dicendum, quod Ambrosius loquitur per hypothesim impossibilis : loquitur per hypothesim impossibilis : quia impossibile est, quod sine peccato quia impossibile est, quod sine peccato alicui nocere possimus desiderare: ergo alicui nocere possimus desiderare: ergo impossibile est, quod ab aliquo accipia- impossibile est, quod ab aliquo accipia-

mus usuras. mus usuras.

AD ID autem quod contra objicitur, di- AD ID autem quod contra objicitur, di- cendum quod nulli injuriatur qui utitur cendum quod nulli injuriatur qui utitur jure suo: unde non est idem nocere, et jure suo: unde non est idem nocere, et jure suo uti. Jure autem nostro utendo jure suo uti. Jure autem nostro utendo gravantur bene aliqui: sed nos non gra- gravantur bene aliqui: sed nos non gra- vamus eos, sed jus contrariatur injuriæ vamus eos, sed jus contrariatur injuriæ

eorum. eorum.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

Ad 8. Ad 8.

Ad 9 Ad 9

708 708

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

AD ALIUD dicendum, quod Imperator AD ALIUD dicendum, quod Imperator non intromittit se nisi de his de quibus non intromittit se nisi de his de quibus habet judicare judex temporalis. Hæc au- habet judicare judex temporalis. Hæc au- tem sunt quæ pertinent ad statum reipu- tem sunt quæ pertinent ad statum reipu- blicæ secundum bonum statum temporis, blicæ secundum bonum statum temporis, non æternitatis. Dare autem ad usuram non æternitatis. Dare autem ad usuram multum confert ad bonum statum tem- multum confert ad bonum statum tem- poralem illum : et ideo Imperator per- poralem illum : et ideo Imperator per- mittit et Reges similiter. Sed Ecclesiasti- mittit et Reges similiter. Sed Ecclesiasti- cus judex judicat secundum bonum sta- cus judex judicat secundum bonum sta- tum æternitatis: et ideo condemnat. Hinc tum æternitatis: et ideo condemnat. Hinc etiam patet, quare Ecclesiasticus judex etiam patet, quare Ecclesiasticus judex de pœna usurarii, sæcularis autem de de pœna usurarii, sæcularis autem de poena furis judicat, pœnam infligendo, poena furis judicat, pœnam infligendo, licet usura sit furtum secundum quid: licet usura sit furtum secundum quid: quia fur lædit bonum statum tempora- quia fur lædit bonum statum tempora- lem, quem in casu juvat usurarius : sed lem, quem in casu juvat usurarius : sed corrumpit usurarius bonam statum spi- corrumpit usurarius bonam statum spi- ritualem in obsequio charitatis. ritualem in obsequio charitatis.

Sunt tamen qui hoc aliter solvunt, di- Sunt tamen qui hoc aliter solvunt, di- centes illas leges revocatas esse per hoc centes illas leges revocatas esse per hoc quod Imperator per omnia consentit qua- quod Imperator per omnia consentit qua- tuor conciliis in quibus usuræ conden- tuor conciliis in quibus usuræ conden-

natæ sunt. natæ sunt.

AD ALIUD dicendum, quod illud argu- AD ALIUD dicendum, quod illud argu- mentum non valet. Et est instantia : mentum non valet. Et est instantia : quia etiam fornicatio est minus pecca- quia etiam fornicatio est minus pecca- tum, quam homicidium tamen non tum, quam homicidium tamen non potest concedi : et hoc est ideo, quia potest concedi : et hoc est ideo, quia quandoque minus malum inseparabili- quandoque minus malum inseparabili- ter conjunctum est malo fini et tunc ter conjunctum est malo fini et tunc majus potest fieri bono fine, et non mi- majus potest fieri bono fine, et non mi- nus. Sed valeret si concederetur majus nus. Sed valeret si concederetur majus peccatum in eo quod majus peccatum : peccatum in eo quod majus peccatum : hoc autem non est verum, sed potius hoc autem non est verum, sed potius acrius punitur quam minus. acrius punitur quam minus.

AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile quia in locatione domorum et va- mile quia in locatione domorum et va- sorum est venditio quædam utilitatis ad sorum est venditio quædam utilitatis ad tempus et hæc utilitas est determinata tempus et hæc utilitas est determinata sicut inhabitatio domus vel usus rei con- sicut inhabitatio domus vel usus rei con- cessæ. Sed in pecunia non est sic, sed cessæ. Sed in pecunia non est sic, sed solum mutuum et venditio mutui, quod solum mutuum et venditio mutui, quod gratis est faciendum ex charitate proximi. gratis est faciendum ex charitate proximi. Alii autem aliter solvunt hoc : quia in lo- Alii autem aliter solvunt hoc : quia in lo- catione talium rerum aliquid deperit in catione talium rerum aliquid deperit in re per usum vasorum et inhabitationem re per usum vasorum et inhabitationem

1 Cf Art 11 hujusce distinctionis. 1 Cf Art 11 hujusce distinctionis.

domorun in pecunia autem mutuata domorun in pecunia autem mutuata non. Sed prima solutio melior est : quia non. Sed prima solutio melior est : quia hoc quod dicit secunda, non generaliter hoc quod dicit secunda, non generaliter necessario verum est. Sed qui opinantur, necessario verum est. Sed qui opinantur, quod in usura transit dominium, aliter quod in usura transit dominium, aliter solvunt dicentes, quod non est simile: solvunt dicentes, quod non est simile: quia in locatione domorum vel aliarum quia in locatione domorum vel aliarum rerum non transfertur dominium : et rerum non transfertur dominium : et ideo potest dominus illorum vendere ideo potest dominus illorum vendere usum ad tempus. Sed in mutuo transfer- usum ad tempus. Sed in mutuo transfer- tur dominium : hoc enim sonat mu- tur dominium : hoc enim sonat mu- tuum, quasi de meo facio tuum et ideo tuum, quasi de meo facio tuum et ideo usum vendere non potest, cum tamen sit usum vendere non potest, cum tamen sit sua res quam mutuat. Et hæc omnibus sua res quam mutuat. Et hæc omnibus solutionibus probabilior videtur mihi. solutionibus probabilior videtur mihi. Sed tamen infra¹ de hoc erit disputatio Sed tamen infra¹ de hoc erit disputatio si transferatur dominium vel non. si transferatur dominium vel non.

AD ALIUD dicendum, quod creditor de- AD ALIUD dicendum, quod creditor de- bitor efficitur ex ratione charitatis: ta- bitor efficitur ex ratione charitatis: ta- men hæc ipsa obligatio non potest de- men hæc ipsa obligatio non potest de- duci in pactum, eo quod contrariatur duci in pactum, eo quod contrariatur mutuo quoad gratiam propter quam est mutuo quoad gratiam propter quam est faciendum ob dilectionem proximi. Ar- faciendum ob dilectionem proximi. Ar- gumentum autem procedit de illis obli- gumentum autem procedit de illis obli- gationibus quæ contractui vel actui in gationibus quæ contractui vel actui in quo fiunt, non contrariantur. quo fiunt, non contrariantur.

AD ALIUD dicendum, quod tale pactum AD ALIUD dicendum, quod tale pactum non potest fieri, eo quod gratiæ mutui non potest fieri, eo quod gratiæ mutui contrariatur. Et est instantia ad argu- contrariatur. Et est instantia ad argu- mentum. Conferre præbendam bonum mentum. Conferre præbendam bonum est, et dare aliquid pauperi est bonum: est, et dare aliquid pauperi est bonum: ergo bonum est pauperi dare ut confera- ergo bonum est pauperi dare ut confera- tur præbenda. In omnibus enim talibus tur præbenda. In omnibus enim talibus in quibus conjunctio unius cum altero in quibus conjunctio unius cum altero evacuat gratiam alterius, tenet divisio: evacuat gratiam alterius, tenet divisio: sed si conjunctim inferatur, non valet sed si conjunctim inferatur, non valet forma argumentationis, eo quod non est forma argumentationis, eo quod non est necesse conjungere quæcumque divisim necesse conjungere quæcumque divisim sunt vera. sunt vera.

Per hoc etiam patet solutio ad se- Per hoc etiam patet solutio ad se- quens quia de similibus est simile judi- quens quia de similibus est simile judi- cium. cium.

AD ULTIMUM dicendum, quod talia dona AD ULTIMUM dicendum, quod talia dona bene possunt recipi sine peccato: et bene bene possunt recipi sine peccato: et bene reputo ingratum qui se proximo a quo reputo ingratum qui se proximo a quo

Ad 10 Ad 10

Ad quæst Ad quæst 2 el 3. 2 el 3.

Ad quæst Ad quæst

1 1

Jed contra. Jed contra.

IN III SENTENT. DIST. XXXVII, C, ART. 14. IN III SENTENT. DIST. XXXVII, C, ART. 14.

mutuum vel obsequium accepit, ad mu- mutuum vel obsequium accepit, ad mu- tua servitia non offert. tua servitia non offert.

Ad id quod contra objicitur, dicendum Ad id quod contra objicitur, dicendum quod non est ibi spes propter mutuum, quod non est ibi spes propter mutuum, sed quasi ex dono: et ideo non facis usu- sed quasi ex dono: et ideo non facis usu-

ram. ram.

Et est notandum, quod ut Jurisperiti Et est notandum, quod ut Jurisperiti distinguunt, duplices sunt usuræ, scili- distinguunt, duplices sunt usuræ, scili- cet illæ quæ accipiuntur ultra sortem, et cet illæ quæ accipiuntur ultra sortem, et illæ faciunt usurarium : et sunt usuræ illæ faciunt usurarium : et sunt usuræ usurarum quas qui accipit, ipsa actione usurarum quas qui accipit, ipsa actione

infamis est. infamis est.

ARTICULUS XIV. ARTICULUS XIV.

An in usura transferatur dominium ? An in usura transferatur dominium ?

Secundo quæritur, Utrum in usura Secundo quæritur, Utrum in usura transferatur dominium ? transferatur dominium ?

709 709

est sua ergo non est in eum transla- est sua ergo non est in eum transla- tum dominium. PROBATIO mediæ. Eccli. tum dominium. PROBATIO mediæ. Eccli. xxxiv, 21 Immolantis ex iniquo obla- xxxiv, 21 Immolantis ex iniquo obla- tio est maculata. tio est maculata.

2. Item, Usurarius tenetur reddere 2. Item, Usurarius tenetur reddere usuras aut tenetur ex hoc quod est usuras aut tenetur ex hoc quod est suum, aut quod non est suum, sed apud suum, aut quod non est suum, sed apud eum depositum. Si quia est suum : ergo eum depositum. Si quia est suum : ergo omnia sua reddere tenetur, quod falsum omnia sua reddere tenetur, quod falsum est ergo relinquitur, quod ideo tenetur, est ergo relinquitur, quod ideo tenetur, quia non est suum: ergo non est trans- quia non est suum: ergo non est trans- latum in eum dominium. latum in eum dominium.

3. Item, Lex dicit, quod non dicitur 3. Item, Lex dicit, quod non dicitur esse suum, quod non diu potest in pos- esse suum, quod non diu potest in pos- sessione permanere : usura autem non sessione permanere : usura autem non diu permanet apud usurarium: ergo non diu permanet apud usurarium: ergo non dicit esse suum : ergo non est translatum dicit esse suum : ergo non est translatum dominium. dominium.

4. Item a simili, Si quis habeat feudum 4. Item a simili, Si quis habeat feudum invito domino, cujus est proprietas feudi invito domino, cujus est proprietas feudi non potest transferri in potestatem alte- non potest transferri in potestatem alte- rius sed dans usuras, omnia habet a rius sed dans usuras, omnia habet a Domino Deo in feudum : ergo invito do- Domino Deo in feudum : ergo invito do-

Et objiciunt Legistæ volentes probare mino non potest transferre in potestatem Et objiciunt Legistæ volentes probare mino non potest transferre in potestatem quod sic isto modo : quod sic isto modo :

1. Mutuum sonat quod de meo fit 1. Mutuum sonat quod de meo fit tuum ergo etiam in eo quod datur pro- tuum ergo etiam in eo quod datur pro- pter mutuum, transfertur dominium. pter mutuum, transfertur dominium.

2. Item, Ille qui dat usuras, est do- 2. Item, Ille qui dat usuras, est do- minus suarum rerum : ergo potest dare minus suarum rerum : ergo potest dare cui voluerit sed ipse dat usurario : ergo cui voluerit sed ipse dat usurario : ergo transfert eas in dominium usurarii. transfert eas in dominium usurarii.

3. Item, Esto, quod fiat talis contra- 3. Item, Esto, quod fiat talis contra- ctus mutui Ego mutuabo tibi pecuniam, ctus mutui Ego mutuabo tibi pecuniam, si dederis mihi tantum ultra sortem libe- si dederis mihi tantum ultra sortem libe- ra voluntate: et ille admittat hanc for- ra voluntate: et ille admittat hanc for- mam constat, quod tunc dat ei : ergo mam constat, quod tunc dat ei : ergo transfertur dominium, ut videtur, in po- transfertur dominium, ut videtur, in po- testatem usurarii : ergo in usura transfer- testatem usurarii : ergo in usura transfer- tur dominium. tur dominium.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Quilibet de suo potest facere ele- 1. Quilibet de suo potest facere ele- emosynam, licet non sacrificium ad al- emosynam, licet non sacrificium ad al- tare: de scorta enim potest fieri ele- tare: de scorta enim potest fieri ele- emosyna, licet non sacrificium ad altare : emosyna, licet non sacrificium ad altare : usurarius autem de usuris non potest usurarius autem de usuris non potest eleemosynam facere : ergo usura non eleemosynam facere : ergo usura non

1 Luc. VI, 33. 1 Luc. VI, 33.

usurarii. Constat autem, quod invito Deo usurarii. Constat autem, quod invito Deo facit quod faciendum esse prohibuit : ipse facit quod faciendum esse prohibuit : ipse autem prohibuit, cum dixit ; Mutuum autem prohibuit, cum dixit ; Mutuum date, nihil inde sperantes 1. Ergo non date, nihil inde sperantes 1. Ergo non potest transferre in potestatem usurarii. potest transferre in potestatem usurarii.

SOLUTIO. Dicendum, quod hic sunt SOLUTIO. Dicendum, quod hic sunt opiniones Magistrorum diversæ. Legistæ opiniones Magistrorum diversæ. Legistæ enim dicunt, quod in usura transfertur enim dicunt, quod in usura transfertur dominium, et quod hæc est ratio quare dominium, et quod hæc est ratio quare Imperator permisit usuras et quia leges Imperator permisit usuras et quia leges non sine ratione conditæ sunt, habent non sine ratione conditæ sunt, habent pro se rationes inductas supra. pro se rationes inductas supra.

Et respondent ad contrarias, dicentes Et respondent ad contrarias, dicentes ad primam, quod hæc non est vera, quod ad primam, quod hæc non est vera, quod quilibet de suo potest facere eleemosy- quilibet de suo potest facere eleemosy- nam : quia est suum multipliciter : nam : quia est suum multipliciter : quoddam enim est suum licite acquisi- quoddam enim est suum licite acquisi- tum, et quoddam illicite acquisitum, et tum, et quoddam illicite acquisitum, et quoddam suum turpiter acquisitum. De quoddam suum turpiter acquisitum. De primo potest fieri eleemosyna et sacrifi- primo potest fieri eleemosyna et sacrifi- cium ad altare. De tertio eleemosyna, et cium ad altare. De tertio eleemosyna, et non sacrificium. De medio nec eleemo- non sacrificium. De medio nec eleemo-

Solutio. Solutio.

Adobject. 1. Adobject. 1.

710 710

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

syna, nec sacrificium: quia ex ratione et syna, nec sacrificium: quia ex ratione et ex ordine charitatis tenetur reddere quod ex ordine charitatis tenetur reddere quod male acquisivit. male acquisivit. Ad object 2. AD ALIUD dicunt, quod ille tenetur Ad object 2. AD ALIUD dicunt, quod ille tenetur reddere ex jure canonis et hoc est jus reddere ex jure canonis et hoc est jus poli, et non fori: et ideo etiam judex poli, et non fori: et ideo etiam judex Ecclesiasticus compellit eum, et non sæ- Ecclesiasticus compellit eum, et non sæ- cularis, et non ideo quod apud homines cularis, et non ideo quod apud homines non sit suum. non sit suum.

Ad object. 3. AD ALIUD dicunt, quod illa lex loquitur Ad object. 3. AD ALIUD dicunt, quod illa lex loquitur

Ad object. 4. Ad object. 4.

interpretative et non secundum verita- interpretative et non secundum verita- tem quia quasi non suum est, quod ex tem quia quasi non suum est, quod ex canonis auctoritate reddere tenetur et canonis auctoritate reddere tenetur et compellitur, et non diu permanet in do- compellitur, et non diu permanet in do-

minio. minio.

AD ULTIMUM dicunt, quod non est si- AD ULTIMUM dicunt, quod non est si- mile quia Deus bene permittit multa mile quia Deus bene permittit multa quæ prohibet et hoc non facit dominus quæ prohibet et hoc non facit dominus terrenus unde promissione divina fit terrenus unde promissione divina fit translatio ista. Et hæc responsio omnibus translatio ista. Et hæc responsio omnibus probabilior videtur mihi. probabilior videtur mihi.

Sunt tamen Doctores sacræ Scripturæ Sunt tamen Doctores sacræ Scripturæ et Decretorum contrariæ opinionis : et et Decretorum contrariæ opinionis : et respondent ad rationes pro alia opinione respondent ad rationes pro alia opinione inductas, dicentes ad omnes unam solu- inductas, dicentes ad omnes unam solu- tionem, quod ille non habet absolutam tionem, quod ille non habet absolutam voluntatem dandı, sed tantum conditio- voluntatem dandı, sed tantum conditio- natam unde per absolutam remanet ipse natam unde per absolutam remanet ipse possessor rerum suarum, licet non pos- possessor rerum suarum, licet non pos- set agere coram judice sæculari, quia set agere coram judice sæculari, quia ipse actioni suæ renuntiavit. Unde sicut ipse actioni suæ renuntiavit. Unde sicut si aliquis detentus cogatur jurare ut det si aliquis detentus cogatur jurare ut det centum libras, tenetur quidem dare pro- centum libras, tenetur quidem dare pro- pter reverentiam sacramenti, sed tamen pter reverentiam sacramenti, sed tamen voluntas manet ad rehabendum quod de- voluntas manet ad rehabendum quod de- dit per auctoritatem canonis: ita dicunt dit per auctoritatem canonis: ita dicunt esse in eo qui dat usuras, quod dat ut esse in eo qui dat usuras, quod dat ut habeat mutuum, non quod velit, ut ille habeat mutuum, non quod velit, ut ille simpliciter habeat dominium. simpliciter habeat dominium.

ARTICULUS XV. ARTICULUS XV.

An dare usuras sit peccatum sicut acci- An dare usuras sit peccatum sicut acci- pere? pere?

Tertio quæritur, Si dare usuras sit Tertio quæritur, Si dare usuras sit peccatum sicut accipere ? peccatum sicut accipere ?

Videtur, quod sic: quia Videtur, quod sic: quia

1. Si nullus esset dans, nec esset acci- 1. Si nullus esset dans, nec esset acci- piens ergo dans est causa mortalis pec- piens ergo dans est causa mortalis pec- cati accipienti: qui autem causa est cati accipienti: qui autem causa est mortalis peccati, peccat mortaliter: ergo mortalis peccati, peccat mortaliter: ergo dans usuram, peccat mortaliter. dans usuram, peccat mortaliter.

2. Item, Matth. VIII, et Luc. xix, dici- 2. Item, Matth. VIII, et Luc. xix, dici- tur in Glossa quod salva triplici veritate tur in Glossa quod salva triplici veritate debemus vitare scandalum, præcipue ac- debemus vitare scandalum, præcipue ac- tivum, ne demus alicui occasionem pec- tivum, ne demus alicui occasionem pec- candi mortaliter. Constat autem, quod candi mortaliter. Constat autem, quod dans usuras salva triplici veritate, scili- dans usuras salva triplici veritate, scili- cet vitæ, doctrinæ, et judicii, potest non cet vitæ, doctrinæ, et judicii, potest non dare ergo dando peccat scandalizando dare ergo dando peccat scandalizando proximum ad mortale peccatum : ergo proximum ad mortale peccatum : ergo non sunt dandæ. non sunt dandæ.

Si forte dicatur, quod non sunt dande Si forte dicatur, quod non sunt dande nisi in necessitate: videtur, quod nihil nisi in necessitate: videtur, quod nihil sit quia hæc necessitas non potest esse sit quia hæc necessitas non potest esse nisi corporalis et quilibet tenetur plus nisi corporalis et quilibet tenetur plus diligere animam proximi, quam corpus diligere animam proximi, quam corpus proprium : ergo potius deberet perire in proprium : ergo potius deberet perire in corpore, quam dare proximo occasionem corpore, quam dare proximo occasionem peccandi mortaliter. peccandi mortaliter.

ITEM ego quæro, Quanta necessitas ITEM ego quæro, Quanta necessitas exigatur ad hoc, quod detur usura? exigatur ad hoc, quod detur usura?

Videtur enim, quod ante deberet ven- Videtur enim, quod ante deberet ven- dere omnia sua, quam ad hunc modum dere omnia sua, quam ad hunc modum adjutorii converteretur, qui alii est causa adjutorii converteretur, qui alii est causa peccandi mortaliter: ergo non licet nisi peccandi mortaliter: ergo non licet nisi post omnem venditionem. post omnem venditionem.

Quæst. 1. Quæst. 1.

SED TUNC nullus daret ei mutuum, quia sed contra. SED TUNC nullus daret ei mutuum, quia sed contra.

non esset spes restitutionis : ergo non non esset spes restitutionis : ergo non tenetur omnia ante vendere, quam det tenetur omnia ante vendere, quam det

usuram. usuram.

ed contra. ed contra.

Ad 2 Ad 2

Id 1 Id 1

Aquæst. 1 Aquæst. 1

Dest. 2. Dest. 2.

contra. contra.

IN III SENTENT. DIST. XXXVII, C, ART. 16. IN III SENTENT. DIST. XXXVII, C, ART. 16.

Præterea quæritur de sacerdote qui Præterea quæritur de sacerdote qui docet, quod non detur usura, utrum ipse docet, quod non detur usura, utrum ipse posset dare? posset dare?

Videtur, quod non quia non debet Videtur, quod non quia non debet facere contra hoc quod docet. facere contra hoc quod docet.

SED CONTRA : SED CONTRA :

Ipse Sacerdos indigentiam habet sic- Ipse Sacerdos indigentiam habet sic- ut alius ergo potest contrahere mutuum ut alius ergo potest contrahere mutuum ad usuram. ad usuram.

SOLUTIO. Dicendum, quod in necessi- SOLUTIO. Dicendum, quod in necessi- tate potest dari ad usuram, sed absque tate potest dari ad usuram, sed absque necessitate peccatum est, et, ut puto, necessitate peccatum est, et, ut puto, grave et mortale: sicut jurare licitum grave et mortale: sicut jurare licitum est in casu, et absque necessitate pecca- est in casu, et absque necessitate pecca-

tum. tum.

AD ID autem quod objicitur, dicendum AD ID autem quod objicitur, dicendum ad primum, quod accipiens et dans non ad primum, quod accipiens et dans non similiter se habent ad scandalum vel similiter se habent ad scandalum vel causam peccandi : quia dans usuras gra- causam peccandi : quia dans usuras gra- tis postulat quod ille ex præcepto Domi- tis postulat quod ille ex præcepto Domi- ni tenetur impendere, scilicet mutuum : ni tenetur impendere, scilicet mutuum : sed quia ille non facit quod de jure Do- sed quia ille non facit quod de jure Do- mini facere tenetur, ideo dat usuram, mini facere tenetur, ideo dat usuram, quasi redimens vexationem suam, quasi redimens vexationem suam, et qua- et qua- si emens illum ad hoc ut faciat quod de si emens illum ad hoc ut faciat quod de jure gratis facere deberet : et ille non jure gratis facere deberet : et ille non scandalizat, licet ille scandalizetur: sic- scandalizat, licet ille scandalizetur: sic- ut etiam Judæi scandalizati sunt, licet ut etiam Judæi scandalizati sunt, licet Dominus non scandalizaret eos. Et per Dominus non scandalizaret eos. Et per hoc patet solutio ad sequens. hoc patet solutio ad sequens.

AD ALIUD dicendum, quod petens mu- AD ALIUD dicendum, quod petens mu- tuum, in nullo impedit salutem proximi, tuum, in nullo impedit salutem proximi, sed potius petendo mutuum, provocat sed potius petendo mutuum, provocat eum ad meritoria opera: et quod usura eum ad meritoria opera: et quod usura datur, hoc est extortum ab impietate datur, hoc est extortum ab impietate usurarii, non ex causalitate dantis. usurarii, non ex causalitate dantis.

AD ALIUD dicendum, quod ad illam AD ALIUD dicendum, quod ad illam quæstionem nihil de meo volo respon- quæstionem nihil de meo volo respon- dere, quia mihi videtur difficile deter- dere, quia mihi videtur difficile deter- minare quanta necessitas requiritur: sed minare quanta necessitas requiritur: sed

711 711

quilibet satisfaciat sibi secundum quod quilibet satisfaciat sibi secundum quod Dominus inspiraverit, et recurrat ad su- Dominus inspiraverit, et recurrat ad su- periorem cujus est ponderare jura et in- periorem cujus est ponderare jura et in- terpretari. Sunt tamen qui dicunt, quod terpretari. Sunt tamen qui dicunt, quod timor probabilis quod depereat aliquis in timor probabilis quod depereat aliquis in bæreditate qua gubernat familiam et hæ- bæreditate qua gubernat familiam et hæ- reditat filios vel pascit pauperes, sufficit reditat filios vel pascit pauperes, sufficit ad hoc ut det usuras. ad hoc ut det usuras.

AD ULTIMUM dicendum, quod idem ju- AD ULTIMUM dicendum, quod idem ju- dicium est de sacerdote, et de aliis : dicium est de sacerdote, et de aliis : quia sacerdos non beatificat illum, eo quia sacerdos non beatificat illum, eo quod dat usuras, sed potius condemnat quod dat usuras, sed potius condemnat si dat eas invitus, non potens aliter be- si dat eas invitus, non potens aliter be- nefacere secundum bonum statum do- nefacere secundum bonum statum do- mus suæ et suæ familiæ. mus suæ et suæ familiæ.

ARTICULUS XVI. ARTICULUS XVI.

An licuit filiis Israel spoliare An licuit filiis Israel spoliare Egyptios? Egyptios?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, § 4 « Si vero quæritur de filiis ibi, C, § 4 « Si vero quæritur de filiis Israel, etc. » Israel, etc. »

Cum enim sit de lege naturali non ra- Cum enim sit de lege naturali non ra- pinam vel furtum facere, videtur Domi- pinam vel furtum facere, videtur Domi- nus hoc non debere mutare: sed de hoc nus hoc non debere mutare: sed de hoc erit infra quæstio super ultimam distin- erit infra quæstio super ultimam distin- ctionem de jure naturali. ctionem de jure naturali.

HIC AUTEM dicendum est, quod hæc HIC AUTEM dicendum est, quod hæc causa fuit quia ab Ægyptiis spoliati causa fuit quia ab Ægyptiis spoliati fuerunt filii Israel, et laborem eorum fuerunt filii Israel, et laborem eorum gratis habuerunt: et ideo judicatum est gratis habuerunt: et ideo judicatum est a Domino qui habuit potestatem, ut hoc a Domino qui habuit potestatem, ut hoc modo recompensaretur. modo recompensaretur.

Ad quæst. 2. Ad quæst. 2.

Solutio Solutio

712 712

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO XXXVIII. DISTINCTIO XXXVIII.

De distinctione [præceptorum respectu obliquitatum eisdem oppo- De distinctione [præceptorum respectu obliquitatum eisdem oppo- sitarum et agit primo de mendacio. sitarum et agit primo de mendacio.

A. De triplici genere mendacii. A. De triplici genere mendacii.

: :

Quintum præceptum est: Non loqueris contra proximum tuum falsum Quintum præceptum est: Non loqueris contra proximum tuum falsum testimonium ubi crimen mendacii et perjurii prohibetur. Solet autem testimonium ubi crimen mendacii et perjurii prohibetur. Solet autem quæri, Utrum prohibitum sit omne mendacium? Quidam dicunt illud tan- quæri, Utrum prohibitum sit omne mendacium? Quidam dicunt illud tan- tum prohiberi, quod obest et non prodest ei cui dicitur. Tale enim non est tum prohiberi, quod obest et non prodest ei cui dicitur. Tale enim non est adversus proximum ut ideo videatur hoc addidisse Scriptura. Sed de adversus proximum ut ideo videatur hoc addidisse Scriptura. Sed de mendacio magna quæstio est, quæ nec cito explicari potest. mendacio magna quæstio est, quæ nec cito explicari potest.

Sciendum tamen tria esse genera mendaciorum. Sunt enim mendacia Sciendum tamen tria esse genera mendaciorum. Sunt enim mendacia quædam pro salute vel commodo alicujus, non malitia, sed benignitate quædam pro salute vel commodo alicujus, non malitia, sed benignitate dicta qualiter obstetrices mentitæ sunt, et Rahab 2. Est et aliud mendacii dicta qualiter obstetrices mentitæ sunt, et Rahab 2. Est et aliud mendacii genus quod fit joco, quod non fallit. Scit enim cui dicitur, causa joci dici : genus quod fit joco, quod non fallit. Scit enim cui dicitur, causa joci dici : et hæc duo genera mendaciorum non sunt sine culpa, sed non cum ma- et hæc duo genera mendaciorum non sunt sine culpa, sed non cum ma- gna. Perfectis vero non convenit mentiri, nec etiam pro temporali vita ali- gna. Perfectis vero non convenit mentiri, nec etiam pro temporali vita ali- cujus, ne pro corpore alterius animam suam occidant. Licet autem eis ve- cujus, ne pro corpore alterius animam suam occidant. Licet autem eis ve- rum tacere, sed non falsum dicere: ut si quis non vult hominem ad mor- rum tacere, sed non falsum dicere: ut si quis non vult hominem ad mor- tem prodere, verum taceat, sed non falsum dicat. Tertium vero genus tem prodere, verum taceat, sed non falsum dicat. Tertium vero genus mendacii est, quod ex malignitate et duplicitate procedit, cunctis valde ca- mendacii est, quod ex malignitate et duplicitate procedit, cunctis valde ca- vendum. His videtur innui mendacia illa quæ fiunt joco, vel pro salute vendum. His videtur innui mendacia illa quæ fiunt joco, vel pro salute alicujus, imperfectis esse venialia peccata, perfectis vero illud quod pro alicujus, imperfectis esse venialia peccata, perfectis vero illud quod pro commodo alterius dicitur esse damnabile: quod etiam de mendacio jocoso commodo alterius dicitur esse damnabile: quod etiam de mendacio jocoso putari potest, præcipue si iteretur. De mendacio autem obstetricum, et putari potest, præcipue si iteretur. De mendacio autem obstetricum, et

1 Exod. 1, 13 et seq. 1 Exod. 1, 13 et seq.

2 Josue, 11, 8, et sey. 2 Josue, 11, 8, et sey.

3 S. AUGUSTINUs, Super Psal. v ad y. 7: Perdes omnes qui loquuntur mendacium. 3 S. AUGUSTINUs, Super Psal. v ad y. 7: Perdes omnes qui loquuntur mendacium.

IN III SENTENT. DIST. XXXVIII, A. IN III SENTENT. DIST. XXXVIII, A.

713 713

Rahab, quod fuerit veniale, Augustinus tradit, dicens: Forsitan sicut ob- Rahab, quod fuerit veniale, Augustinus tradit, dicens: Forsitan sicut ob- stetrices non remuneratæ sunt, quia mentitæ sunt, sed quia infantes libe- stetrices non remuneratæ sunt, quia mentitæ sunt, sed quia infantes libe- raverunt, et propter hanc misericordiam veniale fuit peccatum, non tamen raverunt, et propter hanc misericordiam veniale fuit peccatum, non tamen nullum: sic Rahab liberata est propter liberationem exploratorum, pro qua nullum: sic Rahab liberata est propter liberationem exploratorum, pro qua fuit veniale peccatum. Sed ne putet quisque in cæteris peccatis si propter fuit veniale peccatum. Sed ne putet quisque in cæteris peccatis si propter liberationem hominum fiant, ita posse concedi veniam multa enim mala liberationem hominum fiant, ita posse concedi veniam multa enim mala detestanda talem sequuntur² errorem. Possumus enim et furando alicui detestanda talem sequuntur² errorem. Possumus enim et furando alicui prodesse si pauper cui datur, sentit commodum, et dives cui tollitur, non prodesse si pauper cui datur, sentit commodum, et dives cui tollitur, non sentit incommodum. Ita et adulterando possumus prodesse, si aliqua nisi sentit incommodum. Ita et adulterando possumus prodesse, si aliqua nisi ad hoc ei consentiatur, appareat amando moritura, et si vixerit poenitendo. ad hoc ei consentiatur, appareat amando moritura, et si vixerit poenitendo. purganda: nec ideo peccatum grave negabitur tale adulterium. Sciendum purganda: nec ideo peccatum grave negabitur tale adulterium. Sciendum est etiam octo esse genera mendacii, ut Augustinus in libro de Mendacio³ est etiam octo esse genera mendacii, ut Augustinus in libro de Mendacio³ tradit, quæ diligenter notanda sunt, ut appareat quod mendacium sit ve- tradit, quæ diligenter notanda sunt, ut appareat quod mendacium sit ve- niale, et quod damnabile. Primum capitale est mendacium longeque fu- niale, et quod damnabile. Primum capitale est mendacium longeque fu- giendum, quod fit in doctrina religionis ad quod nulla causa quisque de- giendum, quod fit in doctrina religionis ad quod nulla causa quisque de- bet adduci. Secundum, quod tale est ut nulli prosit, sed obsit alicui. Ter- bet adduci. Secundum, quod tale est ut nulli prosit, sed obsit alicui. Ter- lium, quod ita prodest alteri ut alteri obsit. Quartum, sola mentiendi fal- lium, quod ita prodest alteri ut alteri obsit. Quartum, sola mentiendi fal- lendique libidine: quod maximum mendacium est. Quintum, quod fit pla- lendique libidine: quod maximum mendacium est. Quintum, quod fit pla- cendi cupiditate de suaviloquio. His omnibus evitatis, sequitur sextum ge- cendi cupiditate de suaviloquio. His omnibus evitatis, sequitur sextum ge- nus, quod et nulli obest, et prodest alicui: ut si quis pecuniam alicujus in- nus, quod et nulli obest, et prodest alicui: ut si quis pecuniam alicujus in- juste esse tollendam sciens, ubi sit nescire se mentiatur. Septimum, quod juste esse tollendam sciens, ubi sit nescire se mentiatur. Septimum, quod et nulli obest, et prodest alicui: ut si quis nolens hominem ad mortem quæ- et nulli obest, et prodest alicui: ut si quis nolens hominem ad mortem quæ- situm prodere, mentiatur. Octavum, quod nulli obest, et ad hoc prodest, ut situm prodere, mentiatur. Octavum, quod nulli obest, et ad hoc prodest, ut ab immunditia corporis aliquem tueatur. In his autem tanto minus peccat ab immunditia corporis aliquem tueatur. In his autem tanto minus peccat quisque dum mentiatur, quanto magis a primo recedit. Quisquis vero ali- quisque dum mentiatur, quanto magis a primo recedit. Quisquis vero ali- quod genus esse mendacii quod peccatum non sit, putaverit, decipit seip- quod genus esse mendacii quod peccatum non sit, putaverit, decipit seip- sum turpiter: cum honestum esse deceptorem aliorum arbitretur. Omne sum turpiter: cum honestum esse deceptorem aliorum arbitretur. Omne ergo genus mendocii summopere fuge: quia omne mendacium non est a ergo genus mendocii summopere fuge: quia omne mendacium non est a

Deo. Deo.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« QUINTUM præceptum est: Non lo- « QUINTUM præceptum est: Non lo- queris contra proximum tuum falsum queris contra proximum tuum falsum testimonium.» testimonium.»

1 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap 22. 1 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap 22. 2 Edit. J. Alleaume, sequentur. 2 Edit. J. Alleaume, sequentur.

Sub hoc quinto præcepto inducit Ma- Sub hoc quinto præcepto inducit Ma- gister duas distinctiones: unam de men- gister duas distinctiones: unam de men- dacio, alteram de perjurio. dacio, alteram de perjurio.

Et ista quæ est de mendacio dividitur Et ista quæ est de mendacio dividitur in tres partes: in quarum prima tangit in tres partes: in quarum prima tangit mendaciii divisionem. In secunda, men- mendaciii divisionem. In secunda, men- dacii et ejus quod est mentiri diffinitio- dacii et ejus quod est mentiri diffinitio- nes, ibi, B, « Hic videndum est quid sit nes, ibi, B, « Hic videndum est quid sit

3 S AUGUSTINUS, Lib de Mendacio, ad Con- 3 S AUGUSTINUS, Lib de Mendacio, ad Con- sentium, cap. 1. sentium, cap. 1.

714 714

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

mendacium, etc. » In tertia, tangit quid mendacium, etc. » In tertia, tangit quid est errare, et adjungit quæstionem de est errare, et adjungit quæstionem de dicto Jacob, utrum fuerit mendacium dicto Jacob, utrum fuerit mendacium vel non? ibi, B, « Illud etiam sciendum vel non? ibi, B, « Illud etiam sciendum est, quod in quibusdam, etc. » est, quod in quibusdam, etc. »

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An mendacium secundum se sit An mendacium secundum se sit

peccatum? peccatum?

Incidit autem quæstio circa primam Incidit autem quæstio circa primam partem in Littera, Si mendacium secun- partem in Littera, Si mendacium secun- dum se sit peccatum ? dum se sit peccatum ?

Et, si est peccatum, Utrum secundum Et, si est peccatum, Utrum secundum se sit peccatum mortale vel veniale? se sit peccatum mortale vel veniale?

AD PRIMUM objicitur sic : AD PRIMUM objicitur sic :

1. Dicit Augustinus in libro contra 1. Dicit Augustinus in libro contra mendacium: « Quisquis aliquod genus mendacium: « Quisquis aliquod genus mendacii esse quod peccatum non sit, mendacii esse quod peccatum non sit, putaverit, decipit seipsum turpiter, cum putaverit, decipit seipsum turpiter, cum honestum esse deceptorem aliorum ar- honestum esse deceptorem aliorum ar- bitratur. » Ergo omne mendacium est bitratur. » Ergo omne mendacium est peccatum. peccatum.

2. Item, Augustinus, ibidem, « Mıhi 2. Item, Augustinus, ibidem, « Mıhi videtur omne mendacium esse pecca- videtur omne mendacium esse pecca- tum. » tum. »

3. Item, Augustinus, ibidem, « Omne 3. Item, Augustinus, ibidem, « Omne mendacium dicendum est peccatum esse, mendacium dicendum est peccatum esse, quia id loqui debet homo, quod animo quia id loqui debet homo, quod animo gerit, sive id verum sit, sive putetur ve- gerit, sive id verum sit, sive putetur ve- rum et non sit : » ergo omne menda- rum et non sit : » ergo omne menda- cium est peccatum. cium est peccatum.

4. Item, Probatur per rationem : Om- 4. Item, Probatur per rationem : Om- ni enim homini credendum est, qui bo- ni enim homini credendum est, qui bo- nus est nulli mendaci credendum est: nus est nulli mendaci credendum est: ergo nullus mentiens bonus est: sed in ergo nullus mentiens bonus est: sed in creatura rationali qui non est bonus, est creatura rationali qui non est bonus, est malus apud Deum, et non nisi per men- malus apud Deum, et non nisi per men- dacium ergo omne mendacium est cul- dacium ergo omne mendacium est cul- pa apud Deum : ergo peccatum. pa apud Deum : ergo peccatum.

5. Item, Augustinus dicit, quod Deus 5. Item, Augustinus dicit, quod Deus non fecit mendacium. non fecit mendacium.

SED CONTRA hoc objicitur, quod SED CONTRA hoc objicitur, quod

1. Sicut contingit intentionem signifi- 1. Sicut contingit intentionem signifi- care verbo, ita contingit et facto, sicut care verbo, ita contingit et facto, sicut dicit Anselmus, unde ipse dicit, quod dicit Anselmus, unde ipse dicit, quod est veritas significationis et actionis : est veritas significationis et actionis : ergo contingit etiam mentiri facto: non ergo contingit etiam mentiri facto: non autem omne mendacium facti est pecca- autem omne mendacium facti est pecca- tum ergo nec omne mendacium verbi tum ergo nec omne mendacium verbi peccatum esse videtur. PROBATUR autem peccatum esse videtur. PROBATUR autem media per hoc quod hoc habetur, Josue, media per hoc quod hoc habetur, Josue, VIII, 6, quod simulavit fugam ut habita- VIII, 6, quod simulavit fugam ut habita- tores urbis in longius protraheret ab tores urbis in longius protraheret ab urbe. Et Lucæ, xxiv, 28: Ipse, scilicet urbe. Et Lucæ, xxiv, 28: Ipse, scilicet Dominus, se finxit longius ire. Dominus, se finxit longius ire.

2. Item, Videtur etiam quod nec men- 2. Item, Videtur etiam quod nec men- dacium verbi semper sit peccatum : quia dacium verbi semper sit peccatum : quia Sophistæ et Doctores disputantes sæpe Sophistæ et Doctores disputantes sæpe fallunt ex intentione, etiam Doctores sa- fallunt ex intentione, etiam Doctores sa- cræ Scripturæ, et in doctrina fidei: et cræ Scripturæ, et in doctrina fidei: et tamen non dicuntur peccare cum profe- tamen non dicuntur peccare cum profe- runt et probare nituntur quæ sunt falsa runt et probare nituntur quæ sunt falsa et sciunt esse falsa : ergo non omne et sciunt esse falsa : ergo non omne mendacium est peccatum. mendacium est peccatum.

Sed a Sed a

SOLUTIO. Dicendum, quod omne men- Solutio SOLUTIO. Dicendum, quod omne men- Solutio dacium est peccatum. dacium est peccatum.

ET AD HOC quod objicitur, dicendum Adobject la ET AD HOC quod objicitur, dicendum Adobject la quod tales actus referendi sunt ad signi- quod tales actus referendi sunt ad signi- ficatum per intentionem facientium, et ficatum per intentionem facientium, et sic non sunt peccatum : quia non fiunt sic non sunt peccatum : quia non fiunt ad decipiendum: sicut est locutio meta- ad decipiendum: sicut est locutio meta- phorica, quæ secundum primum signifi- phorica, quæ secundum primum signifi- catum falsa esset, si secundum ipsum catum falsa esset, si secundum ipsum judicaretur: sed cum judicatur secun- judicaretur: sed cum judicatur secun- dum secundum, sic vera est : et tales dum secundum, sic vera est : et tales actus veri sunt referendi ad significatum. actus veri sunt referendi ad significatum. Et ita solvit Augustinus in Decretis in Et ita solvit Augustinus in Decretis in quodam capitulo. Magistri aut dicunt, quodam capitulo. Magistri aut dicunt, quod non est simile de actu, et de opere, quod non est simile de actu, et de opere, et de verbo quia actus sive opus non et de verbo quia actus sive opus non est nuntius cordis immediatus, sed ad est nuntius cordis immediatus, sed ad multa potest referri verbum autem est multa potest referri verbum autem est immediatus nuntius cordis : et ideo non immediatus nuntius cordis : et ideo non aliud debet esse in verbo, quam sit in aliud debet esse in verbo, quam sit in corde in opere autem aliud potest esse, corde in opere autem aliud potest esse, quia ad nuntiandum cor non est institu- quia ad nuntiandum cor non est institu-

tum. tum.

AD ALIUD dicendum, quod Doctores Adobject.”. AD ALIUD dicendum, quod Doctores Adobject.”. non intendunt fallere, sed potius per non intendunt fallere, sed potius per

IN III SENTENT. DIST. XXXVIII, A, ART. 2. IN III SENTENT. DIST. XXXVIII, A, ART. 2.

exercitium docere: et quod ostendunt exercitium docere: et quod ostendunt mendacium, hoc est ut cavere discatur, mendacium, hoc est ut cavere discatur, non ut approbetur tamquam verum : et non ut approbetur tamquam verum : et ideo ipsi non mentiuntur. ideo ipsi non mentiuntur.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An mendacium secundum se sit mortale An mendacium secundum se sit mortale peccatum ? peccatum ?

Secundo quæritur, Utrum mendacium Secundo quæritur, Utrum mendacium sit mortale peccatum ? sit mortale peccatum ?

Videtur autem, quod sic. Sic enim Videtur autem, quod sic. Sic enim dicit Psalmus v, 7: Perdes omnes qui dicit Psalmus v, 7: Perdes omnes qui loquuntur mendacium: non autem per- loquuntur mendacium: non autem per- ditur homo nisi per mortale peccatum : ditur homo nisi per mortale peccatum : ergo onine mendacium est mortale pec- ergo onine mendacium est mortale pec-

catum. catum.

2. Item, Os quod mentitur, occidit 2. Item, Os quod mentitur, occidit animam et anima non occiditur nisi animam et anima non occiditur nisi per mortale peccatum, quia nihil sepa- per mortale peccatum, quia nihil sepa- rat vitam animæ ab anima nisi mortale : rat vitam animæ ab anima nisi mortale : ergo mendacium est peccatum mortale. ergo mendacium est peccatum mortale.

3 Item, Quidquid est contrarium vir- 3 Item, Quidquid est contrarium vir- tuti et perimit virtutem, est mortale tuti et perimit virtutem, est mortale peccatum mendacium est contrarium peccatum mendacium est contrarium virtuti et peremptivum virtutis : ergo est virtuti et peremptivum virtutis : ergo est mortale peccatum. PROBATUR autem pri- mortale peccatum. PROBATUR autem pri- ma per hoc, quod veniale non perimit ma per hoc, quod veniale non perimit virtutem in anima. SECUNDA autem per virtutem in anima. SECUNDA autem per hoc, quod veritas est virtus quædam, ut hoc, quod veritas est virtus quædam, ut dicit Aristoteles in secundo Ethicorum, dicit Aristoteles in secundo Ethicorum, quam secundum Augustinum perimit quam secundum Augustinum perimit

mendacium. mendacium.

4. Item, Omne peccatum in Spiritum 4. Item, Omne peccatum in Spiritum sanctum, est mortale peccatum : sed sanctum, est mortale peccatum : sed mendacium est peccatum in Spiritum mendacium est peccatum in Spiritum sanctum ergo est peccatum mortale. sanctum ergo est peccatum mortale. PRIMA probatur per hoc quod habetur in PRIMA probatur per hoc quod habetur in penultima distinctione secundi libri Sen- penultima distinctione secundi libri Sen- tentiarum, ubi dicitur : << In Spiritum tentiarum, ubi dicitur : << In Spiritum

1 Sapient. 1, 11. 1 Sapient. 1, 11.

2 Cf. II Sententiarum, Dist. XLIII, A 2 Cf. II Sententiarum, Dist. XLIII, A XXVII hujusce editionis. XXVII hujusce editionis.

Tom. Tom.

715 715

sanctum est cæteris peccatis gravius et sanctum est cæteris peccatis gravius et abominabilius 2. » SECUNDA autem per abominabilius 2. » SECUNDA autem per hoc, quod mendacium impugnat verita- hoc, quod mendacium impugnat verita- tem agnitam quia nisi cognosceret ve- tem agnitam quia nisi cognosceret ve- ritatem, non diceret mendacium, sed fal- ritatem, non diceret mendacium, sed fal- sum ibidem autem dicitur, quod « im- sum ibidem autem dicitur, quod « im- pugnatio veritatis aguitæ est peccatum pugnatio veritatis aguitæ est peccatum in Spiritum sanctum. » in Spiritum sanctum. »