Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad object. Ad object.

584 584

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

diuntur in opus, et sic habent ordinem, diuntur in opus, et sic habent ordinem, eo quod poena est contra culpam, et præ- eo quod poena est contra culpam, et præ- mium ad meritum. Et hoc modo fiunt mium ad meritum. Et hoc modo fiunt prænuntiationes et sententiæ quas quan- prænuntiationes et sententiæ quas quan- doque mutat Deus, sicut dixinius alibi. doque mutat Deus, sicut dixinius alibi.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod non AD PRIMUM ergo dicendum, quod non est ibi conditio aliqua, sed ratio conco- est ibi conditio aliqua, sed ratio conco- mitantiæ et termini operis prædestina- mitantiæ et termini operis prædestina- tionis sive effectus: hæc enim secundum tionis sive effectus: hæc enim secundum ordinem sapientiæ se concomitantur bene ordinem sapientiæ se concomitantur bene facere et salvari, et effectus prædestina- facere et salvari, et effectus prædestina- tionis terminatur ad hoc, et male facere tionis terminatur ad hoc, et male facere el damnari. el damnari.

AD ALIUD dicendum, quod Jeremias lo- AD ALIUD dicendum, quod Jeremias lo- quitur de prædestinatione quoad effectum quitur de prædestinatione quoad effectum in tempore, et non de æterna prævisione: in tempore, et non de æterna prævisione: effectus enim bene causatur ab opere effectus enim bene causatur ab opere nostro, licet non ipsa prævisio. nostro, licet non ipsa prævisio.

AD ALIUD dicendum, quod sententia AD ALIUD dicendum, quod sententia vocatur a Gregorio enuntiatio effectus, et vocatur a Gregorio enuntiatio effectus, et non æternæ prædestinationis. non æternæ prædestinationis.

AD ID quod in contrarium objicitur, AD ID quod in contrarium objicitur, patet solutio per antedicta. patet solutio per antedicta.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An aliquis scriptus in libro vitæ potest An aliquis scriptus in libro vitæ potest deleri ? deleri ?

Quarto quæritur, Utrum aliquis dele- Quarto quæritur, Utrum aliquis dele- tur qui ibi scribitur? tur qui ibi scribitur?

Videtur, quod sic: Videtur, quod sic:

1. Psalmo LXVIII, 29: Deleantur de li- 1. Psalmo LXVIII, 29: Deleantur de li- bro viventium, et cum justis non scriban- bro viventium, et cum justis non scriban-

tur. tur.

2. Item, Exod. xxx, 31 et 32: Aut 2. Item, Exod. xxx, 31 et 32: Aut dimitte eis hanc noxam, aut si non facis, dimitte eis hanc noxam, aut si non facis, dele me de libro tuo quem scripsisti. dele me de libro tuo quem scripsisti.

3. Item, Aliter videretur ponere neces- 3. Item, Aliter videretur ponere neces- sitatem ad salutem : ergo non esset jam sitatem ad salutem : ergo non esset jam

voluntaria virtus vel salus aliquo modo. voluntaria virtus vel salus aliquo modo. SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Apocal. III, 5: Non delebo nomen 1. Apocal. III, 5: Non delebo nomen ejus de libro vitæ. ejus de libro vitæ.

2. Item, Glossa super Psalmum LXVIII, 2. Item, Glossa super Psalmum LXVIII, 29 Deleantur de libro viventium : « Non 29 Deleantur de libro viventium : « Non sic intelligendum est, tamquam scriban- sic intelligendum est, tamquam scriban- tur et deleantur, sed quoad spem eorum tur et deleantur, sed quoad spem eorum qui putant se ibi scriptos. » qui putant se ibi scriptos. »

Se Se

Sed tunc quæritur de Juda qui scriptus Sed tunc quæritur de Juda qui scriptus ibi dicitur quoad præsentem justitiam, Q1 ibi dicitur quoad præsentem justitiam, Q1 quid sit hoc dictum. quid sit hoc dictum.

SOLUTIO. Dicendum, quod nullus ibi SOLUTIO. Dicendum, quod nullus ibi scriptus deletur, nec aliquid ibi scriptum scriptus deletur, nec aliquid ibi scriptum

deletur. deletur.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod dici- AD PRIMUM ergo dicendum, quod dici- tur, Deleantur, quoad relationem justi- tur, Deleantur, quoad relationem justi- tiæ præsentis ad justum qui cadit a ju- tiæ præsentis ad justum qui cadit a ju- stitia. Quamdiu enim justus est, tamdiu stitia. Quamdiu enim justus est, tamdiu manet relatio scripturæ ad ipsum quoad manet relatio scripturæ ad ipsum quoad opera ab æterno sibi præparata. Ipso au- opera ab æterno sibi præparata. Ipso au- tem cadente, nulla mutatione facta in tem cadente, nulla mutatione facta in libro, jam ille cadit extra relationem or- libro, jam ille cadit extra relationem or- dinis ad illa merita. Qualiter autem im- dinis ad illa merita. Qualiter autem im- mutetur relatio, altero relativorum mu- mutetur relatio, altero relativorum mu- tato, et altero immutabili, sufficienter tato, et altero immutabili, sufficienter secundum meum posse dictum est in secundum meum posse dictum est in primo libro Sententiarum. Hoc igitur vo- primo libro Sententiarum. Hoc igitur vo- catur deleri de libro. catur deleri de libro.

AD ALIUD dicendum, quod Moyses non AD ALIUD dicendum, quod Moyses non optavit hoc sed consequentiam facti optavit hoc sed consequentiam facti prædixit. Si enim non dimisisset noxam, prædixit. Si enim non dimisisset noxam, quoad aliquid excidisset a scriptura libri, quoad aliquid excidisset a scriptura libri, scilicet quoad accidentalem gloriam du- scilicet quoad accidentalem gloriam du- catus eorum, et introductionis in terram catus eorum, et introductionis in terram promissionis, et collationis legis. Et non promissionis, et collationis legis. Et non loquitur de deletione a libro [simpliciter, loquitur de deletione a libro [simpliciter, nec quoad præmium substantiale. nec quoad præmium substantiale.

AD ID quod ulterius quæritur, Quid sit AD ID quod ulterius quæritur, Quid sit deleri de libro, patet solutio per dicta. deleri de libro, patet solutio per dicta.

Su Su

A A

Ad' Ad'

Ad out Ad out

IN III SENTENT. DIST. XXXI, C, ART. 7. IN III SENTENT. DIST. XXXI, C, ART. 7.

585 585

C. Quare fides et spes et scientia dicuntur evacuari, et non charitas, cum et ea ex C. Quare fides et spes et scientia dicuntur evacuari, et non charitas, cum et ea ex parte sit. parte sit.

Advertendum etiam est, quomodo fides, spes, et scientia dicantur eva- Advertendum etiam est, quomodo fides, spes, et scientia dicantur eva- cuari quia ex parte sunt, et non charitas cum et ipsa ex parte sit. Ex parte cuari quia ex parte sunt, et non charitas cum et ipsa ex parte sit. Ex parte enim, id est, imperfecte, diligimus sicut ex parte scimus, ut ait Hesychius enim, id est, imperfecte, diligimus sicut ex parte scimus, ut ait Hesychius super Leviticum. Cum ergo omne quod ex parte est, evacuetur: cur cha- super Leviticum. Cum ergo omne quod ex parte est, evacuetur: cur cha- ritas excipitur, quæ dicitur numquam excidere ? Charitas quidem etiam ex ritas excipitur, quæ dicitur numquam excidere ? Charitas quidem etiam ex parte est, ut sæpe Sancti docent, quia ex parte diligimus nunc et ideo ipsa parte est, ut sæpe Sancti docent, quia ex parte diligimus nunc et ideo ipsa evacuabitur in quantum ex parte est, quia tolletur imperfectio et addetur evacuabitur in quantum ex parte est, quia tolletur imperfectio et addetur perfectio. Remanebitque ipsa aucta, et actus ejus, et modus diligendi, ut perfectio. Remanebitque ipsa aucta, et actus ejus, et modus diligendi, ut diligas Deum propter se ex toto corde, et proximum tuum sicut teipsum: diligas Deum propter se ex toto corde, et proximum tuum sicut teipsum: sed imperfectionis modus eliminabitur. Fides vero et spes penitus evacua- sed imperfectionis modus eliminabitur. Fides vero et spes penitus evacua- buntur. Scientia vero secundum actum et modum suum, qui nunc est, non buntur. Scientia vero secundum actum et modum suum, qui nunc est, non secundum sui essentiam tolletur. Ipsa enim virtus scientiæ remanebit, sed secundum sui essentiam tolletur. Ipsa enim virtus scientiæ remanebit, sed alium tenebit usum et modum. alium tenebit usum et modum.

«< «<

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An fides potest evacuarı ? An fides potest evacuarı ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Advertendum etiam est, quomodo ibi, Advertendum etiam est, quomodo fides, spes, et scientia dicantur evacuari, fides, spes, et scientia dicantur evacuari, etc. » etc. »

Et quæruntur quatuor: quorum pri- Et quæruntur quatuor: quorum pri- mum est de evacuatione fidei. mum est de evacuatione fidei.

Secundum, de evacuatione spei. Secundum, de evacuatione spei. Tertium, An charitas evacuatur? et Tertium, An charitas evacuatur? et quare non, si non evacuatur? quare non, si non evacuatur?

Quartum, de evacuatione scientiæ. Quartum, de evacuatione scientiæ.

AD PRIMUM objicitur sic: AD PRIMUM objicitur sic:

1. Fides est fundamentum in ædificio 1. Fides est fundamentum in ædificio spiritualised si fundamentum evacua- spiritualised si fundamentum evacua- tur, totum ruit ædificium: ergo si fides tur, totum ruit ædificium: ergo si fides evacuatur, omnes gratiæ et virtutes et res evacuatur, omnes gratiæ et virtutes et res sperandæ ruunt in nihilum, quod esset sperandæ ruunt in nihilum, quod esset magnum inconveniens. magnum inconveniens.

2. Item, Majus lumen non offuscat mi- 2. Item, Majus lumen non offuscat mi- nus lumen, sed perficit: sed visio facie nus lumen, sed perficit: sed visio facie ad faciem succedit fidei ergo non eva- ad faciem succedit fidei ergo non eva- cuat eam, ut videtur. cuat eam, ut videtur.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1 1

Supra probatum est sæpius, quod Supra probatum est sæpius, quod fides est non apparens 2 fides est non apparens 2 : sed in patria : sed in patria nihil est non apparens: ergo non erit ibi nihil est non apparens: ergo non erit ibi fides. fides.

Sed contra. Sed contra.

1 Cf. Supra, Dist. XXIII. 1 Cf. Supra, Dist. XXIII.

2 Ad Hebr. xI, 1: Est autem fides si erandarum 2 Ad Hebr. xI, 1: Est autem fides si erandarum substantia rerum, argumentum non apparentium. substantia rerum, argumentum non apparentium.

Et, I ad Corinth. XII, 12: Videmus nunc per Et, I ad Corinth. XII, 12: Videmus nunc per speculum in ænigmate, tunc autem facie ad fa- speculum in ænigmate, tunc autem facie ad fa-

ciem. ciem.

Solutio Solutio

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

586 586

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

SOLUTIO. Dicendum, quod in fide duo SOLUTIO. Dicendum, quod in fide duo sunt ex parte illa qua est cognitio. Et sunt ex parte illa qua est cognitio. Et tertium est quod est affectio. Unum in tertium est quod est affectio. Unum in cognitione est genus visionis. Est enim cognitione est genus visionis. Est enim fides visio quædam veritatis divinæ : et fides visio quædam veritatis divinæ : et vocatur a quibusdam substantia prima vocatur a quibusdam substantia prima fidei, quia circa illud specificandum po- fidei, quia circa illud specificandum po- nuntur omnes formæ et differentiæ, quæ nuntur omnes formæ et differentiæ, quæ constituunt fidem in specie virtutis. Se- constituunt fidem in specie virtutis. Se- cundum autem est forma informans hanc cundum autem est forma informans hanc cognitionem sive visionem ad speciem cognitionem sive visionem ad speciem fidei Hæc autem est speculum et ænig- fidei Hæc autem est speculum et ænig- ma non apparentis. Et sublatis his non ma non apparentis. Et sublatis his non est fides. Potest tamen esse visio faciei, est fides. Potest tamen esse visio faciei, vel alterius scientiæ. Tertium est affectio, vel alterius scientiæ. Tertium est affectio, quod non propter aliquid assentit nisi quod non propter aliquid assentit nisi propter prima veritatem absolute : quia propter prima veritatem absolute : quia si haberet rationem, non propter eam si haberet rationem, non propter eam crederet. Dici ergo potest, quod fides crederet. Dici ergo potest, quod fides evacuatur quoad secundum, quod est evacuatur quoad secundum, quod est forma, et modus visionis: non autem forma, et modus visionis: non autem quoad primum et ultimum: sed potius quoad primum et ultimum: sed potius illa manent et perficiuntur. Et succedit illa manent et perficiuntur. Et succedit sie fidei visio, quæ est tota merces: quia sie fidei visio, quæ est tota merces: quia est visio pascens amati et habiti. est visio pascens amati et habiti.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod fides AD PRIMUM ergo dicendum, quod fides est substantia hic et ratione illa quæ est substantia hic et ratione illa quæ est visio, est substantia: et hoc non ruit est visio, est substantia: et hoc non ruit ibi. Et ideo ædificium manet totum : ibi. Et ideo ædificium manet totum : quia id quod est distans, et in speculo et quia id quod est distans, et in speculo et in ænigmate, non potest esse ratio fun- in ænigmate, non potest esse ratio fun- damenti, cum sit imperfectionis, quæ non damenti, cum sit imperfectionis, quæ non competit glorificatis. competit glorificatis.

AD ALIUD dicendum, quod hoc est ve- AD ALIUD dicendum, quod hoc est ve- rum de luminibus quæ non sunt ordinata rum de luminibus quæ non sunt ordinata ad invicem ut imperfectum et perfectum : ad invicem ut imperfectum et perfectum : sed sic non est hic. Imperfectum enim sed sic non est hic. Imperfectum enim cedit perfecto in omnibus, sicut privatio cedit perfecto in omnibus, sicut privatio cedit formæ in natura. cedit formæ in natura.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An spes potest evacuari? An spes potest evacuari?

Secundo, Quæritur de evacuatione Secundo, Quæritur de evacuatione spei. spei.

Videtur enim, quod non succedat spei Videtur enim, quod non succedat spei aliquid, et ita in toto videtur destrui, et aliquid, et ita in toto videtur destrui, et non evacuari. non evacuari.

1. Dicit enim Glossa, quod succedit bea 1. Dicit enim Glossa, quod succedit bea titudo spei et hoc non potest esse cum titudo spei et hoc non potest esse cum illa succedat omnibus virtutibus. illa succedat omnibus virtutibus.

2. Item, Dicit Augustinus, quod « fidei 2. Item, Dicit Augustinus, quod « fidei succedit visio quæ est tota merces : » succedit visio quæ est tota merces : » ergo nihil relinquitur quod succedat ergo nihil relinquitur quod succedat spei. spei.

3. Item, Omnis mutatio fit secundum 3. Item, Omnis mutatio fit secundum aliquod commune subjectum : sed in spe aliquod commune subjectum : sed in spe nihil est nisi exspectatio futuri, et pro- nihil est nisi exspectatio futuri, et pro- tensio in illud: sed nihil horum remanet, tensio in illud: sed nihil horum remanet, eo quod nec exspectatio manet, nec pro- eo quod nec exspectatio manet, nec pro- tensio in aliquid non habitum : ergo vi- tensio in aliquid non habitum : ergo vi- detur in toto destrui: quia etiam fides detur in toto destrui: quia etiam fides in toto destrueretur, si nihil commune in toto destrueretur, si nihil commune subjectum speculo et faciei sive præsen- subjectum speculo et faciei sive præsen- tiæ maneret, sicut diximus, quod visio tiæ maneret, sicut diximus, quod visio

manet. manet.

ITEM quæritur, Quare evacuantur istæ ITEM quæritur, Quare evacuantur istæ virtutes, cum hoc non dicatur de cardi- virtutes, cum hoc non dicatur de cardi- nalibus, quod evacuentur? Magis enim nalibus, quod evacuentur? Magis enim debet evacuari quod est ad id quod est debet evacuari quod est ad id quod est ad finem, quam ad id quod est in finem ad finem, quam ad id quod est in finem immediate cardinales autem habent actus immediate cardinales autem habent actus suos in eo quod est ad finem, et theolo- suos in eo quod est ad finem, et theolo- gicæ in finem immediate : ergo magis gicæ in finem immediate : ergo magis deberent evacuari cardinales, quam theo- deberent evacuari cardinales, quam theo- logicæ. logicæ.

SOLUTIO. Dicendum, quod spes et ha- SOLUTIO. Dicendum, quod spes et ha- bitus spei et actus evacuantur, sed non bitus spei et actus evacuantur, sed non in toto destruitur. Et ad hoc notandum, in toto destruitur. Et ad hoc notandum, quod in transitu gratiæ ad gloriam qua- quod in transitu gratiæ ad gloriam qua- tuor oportet observare. Quædam enim tuor oportet observare. Quædam enim

Que Que

Solut Solut

12. 12.

IN III SENTENT. DIST. XXXI, C, ART. 8. IN III SENTENT. DIST. XXXI, C, ART. 8.

manent in actu et habitu substantialiter manent in actu et habitu substantialiter et formaliter, sed mutantur quoad modum et formaliter, sed mutantur quoad modum quem habent non ex se, sed ex eo quod quem habent non ex se, sed ex eo quod sunt in tali statu subjecti sui sunt in tali statu subjecti sui

et sic mu- et sic mu-

tatur et transit charitas in transitu in tatur et transit charitas in transitu in gloriam, ut patebit infra. Quædam au- gloriam, ut patebit infra. Quædam au- tem manent in habitu substantialiter et tem manent in habitu substantialiter et formaliter, sed non in actu, ut cardina- formaliter, sed non in actu, ut cardina- les virtutes, ut infra ostendetur post tra- les virtutes, ut infra ostendetur post tra- ctatum totum de charitate' Quædam au- ctatum totum de charitate' Quædam au- tem manent secundum substantiam et tem manent secundum substantiam et non quoad formam et actum, ut fides. non quoad formam et actum, ut fides. Quædam vero nec quoad substantiam, Quædam vero nec quoad substantiam, nec quoad formam, nec quoad actum, nec quoad formam, nec quoad actum, sed in communi proportionis tantum ma- sed in communi proportionis tantum ma- nent, ut spes. Quinto modo se habet id nent, ut spes. Quinto modo se habet id quod non est virtus, ut scientia viæ, quæ quod non est virtus, ut scientia viæ, quæ in toto, meo judicio, destruetur. Et de in toto, meo judicio, destruetur. Et de hoc postea disputabitur. hoc postea disputabitur.

Sed hoc quod de spe dictum est, qua- Sed hoc quod de spe dictum est, qua- liter intelligi possit, notandum quod ha- liter intelligi possit, notandum quod ha- bitus spei habet exspectationem gloriæ et bitus spei habet exspectationem gloriæ et protensionem et exspectatio ostendit protensionem et exspectatio ostendit quasi id quod est, et protensio ostendit quasi id quod est, et protensio ostendit id quod est formale spei, quo distingui- id quod est formale spei, quo distingui- tur ab aliis quibus convenit exspectare : tur ab aliis quibus convenit exspectare : et utrumque illorum tollitur. Sed quia et utrumque illorum tollitur. Sed quia omnis sperans secundum quod sperat, omnis sperans secundum quod sperat, rei speratæ proportionatur, ideo illa pro- rei speratæ proportionatur, ideo illa pro- portio manet, quando consequitur rem portio manet, quando consequitur rem speratam et sic intelligo dictum quo- speratam et sic intelligo dictum quo- rumdam Doctorum, qui dicunt, quod in rumdam Doctorum, qui dicunt, quod in transitu spei in gloriam non manet nisi transitu spei in gloriam non manet nisi commune secundum proportionem. commune secundum proportionem.

AD PRIMUM dicendum, sicut supra de AD PRIMUM dicendum, sicut supra de spe diximus 2, quod beatitudo accipitur spe diximus 2, quod beatitudo accipitur materialiter pro omnibus bonis manenti- materialiter pro omnibus bonis manenti- bus in ipsa, et sic succedit omnibus vir- bus in ipsa, et sic succedit omnibus vir- tutibus et accipitur secundum proprie- tutibus et accipitur secundum proprie- tatem conjunctam sibi, quæ est magnum, tatem conjunctam sibi, quæ est magnum, sive altum, et gloriosum, et hoc modo sive altum, et gloriosum, et hoc modo succedit spei. succedit spei.

AD ALIUD dicendum, quod visio est AD ALIUD dicendum, quod visio est tota merces: non tamen omnis visio, sed tota merces: non tamen omnis visio, sed illa quæ est amati et habiti : et tunc vi- illa quæ est amati et habiti : et tunc vi- sum in quantum visum, succedit fidei, sum in quantum visum, succedit fidei,

1 Cf. Infra, Dist. XXXVIII. 1 Cf. Infra, Dist. XXXVIII.

2 Cf. Supra, Dist XXVI. 2 Cf. Supra, Dist XXVI.

587 587

et habitum spei, et amatum respondet et habitum spei, et amatum respondet charitati. charitati.

AD ALIUD dicendum, quod manet ibi AD ALIUD dicendum, quod manet ibi commune proportione, ut dictum est. commune proportione, ut dictum est.

Ad 3. Ad 3.

AD ALIUD dicendum, quod istæ eva- Ad quæst. AD ALIUD dicendum, quod istæ eva- Ad quæst. cuanturquia id quod est materiale eis cuanturquia id quod est materiale eis informibus et formatis, est imperfectum, informibus et formatis, est imperfectum, et non competens statui beatitudinis. Sic et non competens statui beatitudinis. Sic autem non est de cardinalibus : quia licet autem non est de cardinalibus : quia licet actus earum sit ordinatus ad viam, tamen actus earum sit ordinatus ad viam, tamen habitus earum potest esse communis viæ habitus earum potest esse communis viæ et patriæ, ut infra patebit. et patriæ, ut infra patebit.

SED ADHUC objicitur : quia videtur SED ADHUC objicitur : quia videtur etiam in fruitione esse spes. etiam in fruitione esse spes.

4. Dicitur enim, Eccli. xxiv, 29: Qui 4. Dicitur enim, Eccli. xxiv, 29: Qui edunt me adhuc esurient, et qui bibunt edunt me adhuc esurient, et qui bibunt me adhuc sitient. Esuriens autem et si- me adhuc sitient. Esuriens autem et si- tiens aliquid exspectat in futurum. Ergo tiens aliquid exspectat in futurum. Ergo est spes respectu illius, cum hoc sit de est spes respectu illius, cum hoc sit de substantiali præmio quo fruuntur. substantiali præmio quo fruuntur.

2. Item Anselmus in Prosologio 2. Item Anselmus in Prosologio « Si Deum diligent toto corde, tota men- « Si Deum diligent toto corde, tota men- te, tota anima, ut tamen totum cor, tota te, tota anima, ut tamen totum cor, tota mens, tota anima non sufficiat dignitati mens, tota anima non sufficiat dignitati dilectionis profecto sic gaudebunt toto dilectionis profecto sic gaudebunt toto corde, tota mente, tota anima, ut totum corde, tota mente, tota anima, ut totum cor, tota mens, tota anima non sufficiat cor, tota mens, tota anima non sufficiat plenitudini gaudii. » Ergo videtur, quod plenitudini gaudii. » Ergo videtur, quod ibi sit vicissitudo gaudii, et gaudium ibi sit vicissitudo gaudii, et gaudium illud sit in fieri continue : ergo aliquid illud sit in fieri continue : ergo aliquid ejus exspectatur in futurum. Hoc autem ejus exspectatur in futurum. Hoc autem est contra Augustinum in libro XII Con- est contra Augustinum in libro XII Con- fessionum, ubi vult, quod contemplatio fessionum, ubi vult, quod contemplatio illa faciat beatos participes æternitatis, illa faciat beatos participes æternitatis, et elevet super omnem mutabilitatem. et elevet super omnem mutabilitatem.

3. Item, Philosophus in Ethicis dicit, 3. Item, Philosophus in Ethicis dicit, quod mutatio non est delectabilis nisi quod mutatio non est delectabilis nisi propter malitiam: et si alicujus natura propter malitiam: et si alicujus natura omnino simplex fuerit, eadem operatio omnino simplex fuerit, eadem operatio illi semper delectabilissima erit. illi semper delectabilissima erit.

ET AD hoc dicendum, quod puto sine ET AD hoc dicendum, quod puto sine præjudicio aliorum, quod non est ibi spes præjudicio aliorum, quod non est ibi spes aliqua, nec mutatio, sed potius perfe- aliqua, nec mutatio, sed potius perfe- ctum. Nec dico, quod ibi sit futurum ctum. Nec dico, quod ibi sit futurum

3 S. ANSELMUS, In Prosologio, cap. 23. 3 S. ANSELMUS, In Prosologio, cap. 23.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2 Ad 2

588 588

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

proprie licet enim continue bonitates proprie licet enim continue bonitates Dei participent secundum rationes plures, Dei participent secundum rationes plures, tamen illæ sunt in uno increato, quod tamen illæ sunt in uno increato, quod semper habent: et ideo non est ibi trans- semper habent: et ideo non est ibi trans- itus aliquis, sed delectatio in illo. itus aliquis, sed delectatio in illo.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod esu- AD PRIMUM ergo dicendum, quod esu- ries illa tollit fastidium, et non habet futu- ries illa tollit fastidium, et non habet futu- rum proprie loquendo, quia si participant rum proprie loquendo, quia si participant aliquid unde dicantur novi, ut videtur aliquid unde dicantur novi, ut videtur dicere Dionysius, non tamen hoc est se- dicere Dionysius, non tamen hoc est se- cundum modum successionis, sed reces- cundum modum successionis, sed reces- sus potius a successione in unum sim- sus potius a successione in unum sim- plex quod est per suam essentiam beatifi- plex quod est per suam essentiam beatifi-

cans. cans.

AD ALIUD dicendum, quod Anselmus AD ALIUD dicendum, quod Anselmus non intendit ponere motum vel mutatio- non intendit ponere motum vel mutatio- nem, sed immensitatem boni beatifican- nem, sed immensitatem boni beatifican- tis. Dicunt tamen quidam, quod illud tis. Dicunt tamen quidam, quod illud mensuratur ævo, et quod illud habet mensuratur ævo, et quod illud habet prius et posterius. Sed hoc ego non in- prius et posterius. Sed hoc ego non in- telligo, qualiter aliquid prius habeat et. telligo, qualiter aliquid prius habeat et. posterius per hoc quod efficitur immuta- posterius per hoc quod efficitur immuta- bile nec possum intelligere, qualiter bile nec possum intelligere, qualiter aliquid habeat prius et posterius quod aliquid habeat prius et posterius quod non sit tempus. non sit tempus.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An charitas sit evacuanda? An charitas sit evacuanda?

Tertio quæritur, Utrum charitas eva- Tertio quæritur, Utrum charitas eva- cuanda sit? cuanda sit?

Videtur autem, quod sic: quia Videtur autem, quod sic: quia

1. Supra habitum est, quod fides, spes et 1. Supra habitum est, quod fides, spes et charitas æqualia sunt : ergo videtur, charitas æqualia sunt : ergo videtur, quod unum sequitur ad aliud: ergo si quod unum sequitur ad aliud: ergo si unum evacuatur, et aliud: sed duo pri- unum evacuatur, et aliud: sed duo pri- ina evacuantur: ergo et tertium. ina evacuantur: ergo et tertium.

2. Item, Dicit Augustinus in libro VIII 2. Item, Dicit Augustinus in libro VIII de Trinitate, quod « nihil diligitur nisi de Trinitate, quod « nihil diligitur nisi cognitum » ergo dilectio fundatur su- cognitum » ergo dilectio fundatur su- per cognitionem: sed scientia evacuabi- per cognitionem: sed scientia evacuabi- tur ergo et charitas. tur ergo et charitas.

1 I ad Corinth. XIII, 8: Charitas numquam 1 I ad Corinth. XIII, 8: Charitas numquam

3. Item, Fides et spes generant chari. 3. Item, Fides et spes generant chari. tatem, ut dicit Glossa super principium tatem, ut dicit Glossa super principium Matthæi : sed fides et spes evacuantur: Matthæi : sed fides et spes evacuantur: ergo et charitas. ergo et charitas.

4. Item, Quod est ad finem aliquem 4. Item, Quod est ad finem aliquem consequendum, habito fine, non est am- consequendum, habito fine, non est am- plius necessarium : charitas autem est ad plius necessarium : charitas autem est ad consequendum finem beatitudinis : ergo consequendum finem beatitudinis : ergo habita illa non erit necessaria: constat, habita illa non erit necessaria: constat, quod natura non abundat in superfluis: quod natura non abundat in superfluis: ergo multo minus gratia: ergo tunc non ergo multo minus gratia: ergo tunc non erit charitas, quia esset superflua. erit charitas, quia esset superflua.

3. Item, Si fides ideo destruetur, quia 3. Item, Si fides ideo destruetur, quia videt in speculo: ergo eadem ratione videt in speculo: ergo eadem ratione charitas deberet destrui, quia diligit in charitas deberet destrui, quia diligit in speculo: non enim est conjuncta, sed speculo: non enim est conjuncta, sed potius peregrinatur, quamdiu in corpore potius peregrinatur, quamdiu in corpore

manet. manet.

6. Item, In Littera habemus, quod est 6. Item, In Littera habemus, quod est imperfecta: imperfectio autem omnis imperfecta: imperfectio autem omnis destruetur in patria: ergo et charitas destruetur in patria: ergo et charitas evacuabitur. evacuabitur.

SED CONTRA hoc est quod dicit Aposto-S SED CONTRA hoc est quod dicit Aposto-S lus, quod charitas numquam excidet'. lus, quod charitas numquam excidet'. Ergo numquam destruetur, nec in toto, Ergo numquam destruetur, nec in toto, nec in parte. nec in parte.

SOLUTIO. Dicendum, quod charitas SOLUTIO. Dicendum, quod charitas numquam excidet, sed eadem numero et numquam excidet, sed eadem numero et specie manet in via et patria. Magister specie manet in via et patria. Magister tamen in Littera dicit, quod augetur et tamen in Littera dicit, quod augetur et perficitur et hoc non intelligo ego se- perficitur et hoc non intelligo ego se- cundum substantiam charitas, sed quoad cundum substantiam charitas, sed quoad modum quem accipit a subjecto, scilicet modum quem accipit a subjecto, scilicet quia modo a subjecto quod subjacet con- quia modo a subjecto quod subjacet con- cupiscentiæ, retrahitur ne possit implere cupiscentiæ, retrahitur ne possit implere proprium impetum et ille modus im- proprium impetum et ille modus im- perfectionis tolletur, et quoad hoc dicitur perfectionis tolletur, et quoad hoc dicitur augeri. In actu autem modo dilectum augeri. In actu autem modo dilectum absens desiderat, sed tunc præsens dili- absens desiderat, sed tunc præsens dili- git, et penetrat gustando intima ipsius. git, et penetrat gustando intima ipsius. Propter hoc enim attribuitur ei a beato Propter hoc enim attribuitur ei a beato Dionysio acutum et mobile et superfer- Dionysio acutum et mobile et superfer- vidum quia acumine affectus penetrat vidum quia acumine affectus penetrat amatum, et movetur in ipsum, et super- amatum, et movetur in ipsum, et super- fervet ipsum secundum quamlibet ratio- fervet ipsum secundum quamlibet ratio- dulcedinis divinæ. Et sunt ista dulcedinis divinæ. Et sunt ista

nem nem

excidit. excidit.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

A6 A6

IN III SENTENT. DIST. XXXI, C, ART. 10 IN III SENTENT. DIST. XXXI, C, ART. 10

sumpta ab igne : quia in igne (ut dixe- sumpta ab igne : quia in igne (ut dixe- runt Philosophi quidam) est compositio runt Philosophi quidam) est compositio ex angulis acutis, quibus ignis est pene- ex angulis acutis, quibus ignis est pene- trativus combustibilis, et motivus est in trativus combustibilis, et motivus est in jpsum per naturam caloris, et superfer- jpsum per naturam caloris, et superfer- vet quamlibet partem igniendo. vet quamlibet partem igniendo.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod non AD PRIMUM ergo dicendum, quod non sequitur quia non sunt æqualia, nisi sequitur quia non sunt æqualia, nisi ideo quod concurrunt sibi ad omne me- ideo quod concurrunt sibi ad omne me- ritum sed non sunt æqualia in perfe- ritum sed non sunt æqualia in perfe- ctione substantiali ordinata ad gloriam. ctione substantiali ordinata ad gloriam.

AD ALIUD dicendum, quod nihil diligit AD ALIUD dicendum, quod nihil diligit nisi cognitum aliquo modo: sed licet nisi cognitum aliquo modo: sed licet scientia quæ est per modum viæ, de- scientia quæ est per modum viæ, de- struatur in patria, non tamen destruetur struatur in patria, non tamen destruetur cognitio, sed erit perfectissima: et ideo cognitio, sed erit perfectissima: et ideo perfectissima dilectio : non enim charitas perfectissima dilectio : non enim charitas fundatur in scientia secundum quod est fundatur in scientia secundum quod est viæ, sed potius absolute secundum quod viæ, sed potius absolute secundum quod est amati in genere. est amati in genere.

et et

AD ALIUD dicendum, quod fides AD ALIUD dicendum, quod fides spes non generant charitatem nisi secun- spes non generant charitatem nisi secun- dum modum viæ. Vel dicatur et melius, dum modum viæ. Vel dicatur et melius, quod visio ex parte illa qua est visio quod visio ex parte illa qua est visio quædam amati, generat charitatem: et quædam amati, generat charitatem: et spes ex parte illa qua proportionatur ha- spes ex parte illa qua proportionatur ha- bitum amari. Et secundum hoc manent bitum amari. Et secundum hoc manent in patria fides et spes, ut prius dictum in patria fides et spes, ut prius dictum est et ideo non destruetur charitas. est et ideo non destruetur charitas.

AD ALIUD dicendum, quod illa propo- AD ALIUD dicendum, quod illa propo- sitio absolute falsa est, nisi ita intelliga- sitio absolute falsa est, nisi ita intelliga- tur, quod est ad finem illum per modum tur, quod est ad finem illum per modum inquisitionis et viæ. Si autem habet ra- inquisitionis et viæ. Si autem habet ra- tionem conjunctionis et vinculi vel te- tionem conjunctionis et vinculi vel te- nentis finem, falsa est: si enim quærit, nentis finem, falsa est: si enim quærit, non quærit nisi ut conjungatur et teneat. non quærit nisi ut conjungatur et teneat.

AD ALIUD dicendum, quod fides per se AD ALIUD dicendum, quod fides per se ex sua forma specifica est in speculo et ex sua forma specifica est in speculo et ænigmate sed charitas per accidens et ænigmate sed charitas per accidens et magis per se est præsentis amati. magis per se est præsentis amati.

Ad aliud dicendum, quod illa imperfe- Ad aliud dicendum, quod illa imperfe- ctio non est in substantia charitatis, sed ctio non est in substantia charitatis, sed potius in subjecto, ut dictum est. potius in subjecto, ut dictum est.

1 Cf. II Sententiarum, Dist. I. Tom. XXVII 1 Cf. II Sententiarum, Dist. I. Tom. XXVII

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

An scientia evacuabitur in patria? An scientia evacuabitur in patria?

589 589

Quarto, Quæritur de evacuatione scien- Quarto, Quæritur de evacuatione scien-

tiæ. tiæ.

: :

Videtur enim, quod evacuabitur : quia Videtur enim, quod evacuabitur : quia 1. Dicit Apostolus, I ad Corinth. x, 1. Dicit Apostolus, I ad Corinth. x, 9 et 10 Ex parte cognoscimus, et ex 9 et 10 Ex parte cognoscimus, et ex parte prophetamns: cum autem venerit parte prophetamns: cum autem venerit quod perfectum est, evacuabitur quod ex quod perfectum est, evacuabitur quod ex parte est. parte est.

2. Item, Glossa ibidem dicit, quod scien- 2. Item, Glossa ibidem dicit, quod scien- tia destruetur. Et textus, ibidem, y. 8, tia destruetur. Et textus, ibidem, y. 8, dicit hoc Sive linguæ cessabunt, sive dicit hoc Sive linguæ cessabunt, sive scientia destruetur. scientia destruetur.

3. Hoc etiam probatur per rationem : 3. Hoc etiam probatur per rationem : quia omnis scientia nostra causatur a quia omnis scientia nostra causatur a sensibilium cognitione, et abstrahitur ab sensibilium cognitione, et abstrahitur ab illis tale autem scitum non habet ratio- illis tale autem scitum non habet ratio- nem gloriæ ergo videtur, quod habitus nem gloriæ ergo videtur, quod habitus

ille destruetur. ille destruetur.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Certitudo est conditio scientiæ : 1. Certitudo est conditio scientiæ : sed ibidem visionis et intellectionis ma- sed ibidem visionis et intellectionis ma- jor habebitur certitudo quam hic: ergo jor habebitur certitudo quam hic: ergo major scientia: ergo non destruetur, sed major scientia: ergo non destruetur, sed perficietur. perficietur.

esset status esset status

2. Item, Scientia est pars beatitudinis, 2. Item, Scientia est pars beatitudinis, quia aliter beatitudo non quia aliter beatitudo non omnium bonorum aggregatione perfe- omnium bonorum aggregatione perfe- ctus ergo videtur, quod non debet de- ctus ergo videtur, quod non debet de- strui. strui.

3. Item, Etiam Philosophi et Magister 3. Item, Etiam Philosophi et Magister in II Sententiarum ¹, dicunt communi- in II Sententiarum ¹, dicunt communi-

ter, quod anima ideo posita sit in cor- ter, quod anima ideo posita sit in cor- pore, ut scientiis et virtutibus in eo per- pore, ut scientiis et virtutibus in eo per- ficiatur. Cum igitur accipiat in corpore ficiatur. Cum igitur accipiat in corpore perfectionem scientiæ, non debet destrui perfectionem scientiæ, non debet destrui illa perfectio post mortem, quia aliter illa perfectio post mortem, quia aliter totus ordo vitæ ejus esset frustra. totus ordo vitæ ejus esset frustra.

4. Item, Si scientia destruetur, tunc 4. Item, Si scientia destruetur, tunc

hujusce novæ editionis hujusce novæ editionis

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

590 590

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in cassum laboramus tota die a prima in cassum laboramus tota die a prima juventute studendo, et laborando prop- juventute studendo, et laborando prop- ter modicum lumen corruptibilis vitæ. ter modicum lumen corruptibilis vitæ.

SOLUTIO. Hic sunt duæ opiniones. SOLUTIO. Hic sunt duæ opiniones. Quidam enim dicunt, quod scientia de- Quidam enim dicunt, quod scientia de- struetur quoad modum addiscendi et in- struetur quoad modum addiscendi et in- quirendi, sed non quoad substantiam ha- quirendi, sed non quoad substantiam ha-

bitus. bitus.

Sed illis objicitur, quod secundum hoc Sed illis objicitur, quod secundum hoc clericus litteratus in philosophicis et clericus litteratus in philosophicis et theologicis minorem habens charitatem, theologicis minorem habens charitatem, quoad aliquid, quia quoad scientiam, quoad aliquid, quia quoad scientiam, majorem haberet beatitudinem, quam majorem haberet beatitudinem, quam vetula majoris charitatis. Vel si non : vetula majoris charitatis. Vel si non : tunc scientia destruetur. Item, inutiliter tunc scientia destruetur. Item, inutiliter videtur manere habitus scibilium, cum videtur manere habitus scibilium, cum tunc per alium modum cognoscanius, tunc per alium modum cognoscanius, scilicet in Verbo. Ad hoc illi dicunt, scilicet in Verbo. Ad hoc illi dicunt, quod remanent talia ad decorem et ad quod remanent talia ad decorem et ad cognitionem rerum per alium modum cognitionem rerum per alium modum quam per Verbum. Ego puto melius quam per Verbum. Ego puto melius esse, quod consentiatur Magistro hic in esse, quod consentiatur Magistro hic in Littera dicenti, quod omnino destrue- Littera dicenti, quod omnino destrue- tur quia nos post mortem sive boni tur quia nos post mortem sive boni fuerimus sive mali, necessario alium fuerimus sive mali, necessario alium modum cognoscendi habebimus rerum modum cognoscendi habebimus rerum in propria natura, quem habent dæmones in propria natura, quem habent dæmones et Angeli a creatione. Et puto, quod ille et Angeli a creatione. Et puto, quod ille tunc dabitur nobis per species, scilicet tunc dabitur nobis per species, scilicet quæ sunt similitudines universi ordinis quæ sunt similitudines universi ordinis causarum mundi: qui modus nobilior causarum mundi: qui modus nobilior est quam iste. Insuper etiam Beati vide- est quam iste. Insuper etiam Beati vide- bunt etiam in Verbo et ideo consentio bunt etiam in Verbo et ideo consentio in hoc quod scientia quæ est per acquisi- in hoc quod scientia quæ est per acquisi- tionem, omnino destruetur. Non enim tionem, omnino destruetur. Non enim video rationabiliter si ponamus, quod video rationabiliter si ponamus, quod erit scientia tunc ut modo, quin sequa- erit scientia tunc ut modo, quin sequa-

tur alterum duorum inconvenientium, tur alterum duorum inconvenientium, scilicet quod aut erit superflua, aut habe- scilicet quod aut erit superflua, aut habe- bimus illam quæ data est Angelis a Crea- bimus illam quæ data est Angelis a Crea- tore, aut multa ignorabimus per natu- tore, aut multa ignorabimus per natu- ram, et oportebit ibi studere et discere: ram, et oportebit ibi studere et discere: et deficiemus a potestate scientiæ Ange- et deficiemus a potestate scientiæ Ange- lorum quæ ambo absurda reputo. lorum quæ ambo absurda reputo.

- -

DICENDUM ergo ad primum, quod non DICENDUM ergo ad primum, quod non est unius rationis illa certitudo cum ista, est unius rationis illa certitudo cum ista, sed alterius quia illa erit aut in Verbo sed alterius quia illa erit aut in Verbo in quo omnia sunt præsentia, aut secun- in quo omnia sunt præsentia, aut secun- dum intellectum deiformem qui nihil dum intellectum deiformem qui nihil accipit a re, sed potius similitudines om- accipit a re, sed potius similitudines om- nium causarum rei accipit a Deo, qui est nium causarum rei accipit a Deo, qui est principium universi esse. principium universi esse.

Adot Adot

AD ALIUD dicendum, quod iste modus Adob AD ALIUD dicendum, quod iste modus Adob sciendi non est pars beatitudinis, sed mi- sciendi non est pars beatitudinis, sed mi- seriæ. Nec Adam habuit eum, sed potius seriæ. Nec Adam habuit eum, sed potius scivit omnia per naturam primæ condi- scivit omnia per naturam primæ condi- tionis : et ideo nominibus propriis omnia tionis : et ideo nominibus propriis omnia vocavit, unumquodque secundum con- vocavit, unumquodque secundum con- gruentiam suæ naturæ. gruentiam suæ naturæ.

AD ALIUD dicendum, quod illa positio Adobe AD ALIUD dicendum, quod illa positio Adobe in corpore est propter meritum melioris in corpore est propter meritum melioris status meritum autem juvatur scientiis status meritum autem juvatur scientiis et virtutibus et ideo dicitur hoc. et virtutibus et ideo dicitur hoc.

AD ALIUD dicendum, quod non frustra Adobje AD ALIUD dicendum, quod non frustra Adobje laboramus: quia ex hoc meremur mul- laboramus: quia ex hoc meremur mul- tum et defendimus fidem nostram ad- tum et defendimus fidem nostram ad- versus errorem insurgentium infidelium. versus errorem insurgentium infidelium.

AD ID quod postea objicitur, bene pu- AD ID quod postea objicitur, bene pu- to, quod majorem habens charitatem to, quod majorem habens charitatem plus consequitur de scientia in verbo: plus consequitur de scientia in verbo: sed scientia quæ est per modum perfe- sed scientia quæ est per modum perfe- ctionis naturalis Angeli, puto, quod ma- ctionis naturalis Angeli, puto, quod ma- jor erit et minor: sicut et in Angelis se- jor erit et minor: sicut et in Angelis se- cundum subtilitatem essentiæ, et perspi- cundum subtilitatem essentiæ, et perspi- cacitatem intelligentiæ. cacitatem intelligentiæ.

D. Si Christus ordinem charitatis præscriptum habuerit. D. Si Christus ordinem charitatis præscriptum habuerit.

Nunc jam superest investigare, Si Christus secundum quod homo, ordi- Nunc jam superest investigare, Si Christus secundum quod homo, ordi- nem diligendi præscriptum servaverit ? Quod si est, omnem hominem sic- nem diligendi præscriptum servaverit ? Quod si est, omnem hominem sic- ut seipsum dilexit. Omnibus ergo vitam optavit, omnesque salvos fieri vo- ut seipsum dilexit. Omnibus ergo vitam optavit, omnesque salvos fieri vo-

IN III SENTENT. DIST. XXXI, D, ART. 11. IN III SENTENT. DIST. XXXI, D, ART. 11.

591 591

luit sed non omnes salvi fiunt, et ita non est factum quod optavit. Sed luit sed non omnes salvi fiunt, et ita non est factum quod optavit. Sed non est ignorandum in eo fuisse charitatem juxta modum patriæ, non viæ: non est ignorandum in eo fuisse charitatem juxta modum patriæ, non viæ: eumque ordinem diligendi implesse qui servatur in patria, non in via. Qui eumque ordinem diligendi implesse qui servatur in patria, non in via. Qui enim in patria sunt, id est, jam beatificati sunt, adeo justitiæ Dei addicti enim in patria sunt, id est, jam beatificati sunt, adeo justitiæ Dei addicti sunt, ut nihil eis placeat, nisi quod Deo placet: ac per hoc illorum tantumi sunt, ut nihil eis placeat, nisi quod Deo placet: ac per hoc illorum tantumi salutem diligunt et volunt, quos Deus salvari vult, eosque solos sicut se salutem diligunt et volunt, quos Deus salvari vult, eosque solos sicut se diligunt: ita et Christus electos tantum sicut se dilexit, eorumque salutem diligunt: ita et Christus electos tantum sicut se dilexit, eorumque salutem optavil. optavil.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

ser- ser-

An Christus secundum quod homo An Christus secundum quod homo vavit ordinem præscriptum secundum vavit ordinem præscriptum secundum Magistrum? Magistrum?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in ultimo capitulo D, ibi, « Nunc jam su- ultimo capitulo D, ibi, « Nunc jam su- perest investigare, si Christus secundum perest investigare, si Christus secundum quod homo ordinem diligendi præscrip- quod homo ordinem diligendi præscrip- tum servaverit, etc. » tum servaverit, etc. »

Videtur autem Christus ordinem præ- Videtur autem Christus ordinem præ- scriptum tenuisse : quia scriptum tenuisse : quia

1. Aliter non omnia fuissent in ipso op- 1. Aliter non omnia fuissent in ipso op- timo ordine, si ordo charitatis ei defuis- timo ordine, si ordo charitatis ei defuis- set, ut videtur. set, ut videtur.

2. Item, Si detur, quod non habuit 2. Item, Si detur, quod non habuit hunc ordinem, hoc non dicitur nisi ra_ hunc ordinem, hoc non dicitur nisi ra_ tione dilectionis inimicorum: sed probo, tione dilectionis inimicorum: sed probo, quod dilexit inimicos, quia voluit om- quod dilexit inimicos, quia voluit om- nem hominem salvum fieri, qui semetip- nem hominem salvum fieri, qui semetip- sum obtulit pro omnibus. sum obtulit pro omnibus.

3. Item, Latum mandatum tuum ni- 3. Item, Latum mandatum tuum ni- mis et hoc etiam in nobis miseris se mis et hoc etiam in nobis miseris se extendit usque ad inimicos: ergo multo extendit usque ad inimicos: ergo multo magis in Christo. magis in Christo.

4. Item, Isa. Llll, 12 Ipse peccata 4. Item, Isa. Llll, 12 Ipse peccata multorum tulit, et pro transgressoribus multorum tulit, et pro transgressoribus rogavit. Ergo videtur, quod dilexerit rogavit. Ergo videtur, quod dilexerit

eos. eos.

1 Psal. CXVIII, 96. 1 Psal. CXVIII, 96.

2 S. AUGUSTINUS, Lib XXI de Civitate Dei, 2 S. AUGUSTINUS, Lib XXI de Civitate Dei,

5. Item, Angeli etia mdamnandis ser- 5. Item, Angeli etia mdamnandis ser- viunt : cum ergo Christus perfectior viunt : cum ergo Christus perfectior fuerit omnibus Angelis : fuerit omnibus Angelis :

damnatos, ut videtur. damnatos, ut videtur.

ergo dilexit ergo dilexit

SED SI hoc conceditur, in contrarium Sed contra. SED SI hoc conceditur, in contrarium Sed contra. est quod Magister objicit in Littera: est quod Magister objicit in Littera:

1. Non enim diligit proximum, qui ad 1. Non enim diligit proximum, qui ad hoc non diligit ad quod seipsum, id est, hoc non diligit ad quod seipsum, id est, ad salutem sic autem præsciti quos ad salutem sic autem præsciti quos ipse Christus novit, diligi non poterunt. ipse Christus novit, diligi non poterunt.

2. Item, Augustinus in libro XXI de 2. Item, Augustinus in libro XXI de Civitate Dei dicit, quod « si de aliquibus Civitate Dei dicit, quod « si de aliquibus certa esset Ecclesia, quod essent præsciti certa esset Ecclesia, quod essent præsciti ad ignem æternum, non pro eis plus ad ignem æternum, non pro eis plus oraret, quam pro diabolo. » Christus au- oraret, quam pro diabolo. » Christus au- tem certus erat. Ergo non dilexit eos. tem certus erat. Ergo non dilexit eos.

eos, eos,

3. Item, Magister objicit in Littera, 3. Item, Magister objicit in Littera, quod si dilexit eos, tunc salvari voluit quod si dilexit eos, tunc salvari voluit et optavit eis salutem et hoc non et optavit eis salutem et hoc non est factum; ergo non quæcumque voluit est factum; ergo non quæcumque voluit fecit et non evenit quod rogavit, quo- fecit et non evenit quod rogavit, quo- rum unum est contra Prophetam dicen- rum unum est contra Prophetam dicen- tem Omnia quæcumque voluit fecit tem Omnia quæcumque voluit fecit Alterum contra Apostolum, ad Hebr. Alterum contra Apostolum, ad Hebr. v, 7, dicentem, quod in omnibus exau- v, 7, dicentem, quod in omnibus exau- ditus est pro sua reverentia. ditus est pro sua reverentia.

SOLUTIO. Dicendum, quod Christus SOLUTIO. Dicendum, quod Christus omnes dilexit dilectione antecedente, sed omnes dilexit dilectione antecedente, sed non consequente. Est autem dilectio an- non consequente. Est autem dilectio an- tecedens, quæ est in ipso nullo modo de- tecedens, quæ est in ipso nullo modo de- pendens a nobis. Consequens autem est pendens a nobis. Consequens autem est quæ ex opere nostro est. Quod autem quæ ex opere nostro est. Quod autem omnes dilexerit, ex hoc accipitur, quod omnes dilexerit, ex hoc accipitur, quod

cap 24. cap 24.

3 Psal. CXIII, 3. 3 Psal. CXIII, 3.

Solutio. Solutio.

592 592

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

omnibus munera gratiarum suarum et omnibus munera gratiarum suarum et redemptionis obtulit, et manum por- redemptionis obtulit, et manum por- rexit: sed quidam non accipiunt gratiam rexit: sed quidam non accipiunt gratiam ab ipso. Sed quod Magister dicit in Lit- ab ipso. Sed quod Magister dicit in Lit- tera, hoc verum est de dilectione conse- tera, hoc verum est de dilectione conse- sequente vel præscientiæ, quæ concomi- sequente vel præscientiæ, quæ concomi- tans habet nostrum meritum quoad tans habet nostrum meritum quoad effectum præscientiæ, licet non quoad effectum præscientiæ, licet non quoad æternam prævisionem. æternam prævisionem.

Et per hoc patet solutio fere ad Et per hoc patet solutio fere ad

tum. tum.

to- to-

DICENDUM enim ad ea quæ primo obji- DICENDUM enim ad ea quæ primo obji- ciuntur, quod omnia illa non ostendunt ciuntur, quod omnia illa non ostendunt nisi dilectionem quantum in se est. Et nisi dilectionem quantum in se est. Et hæc est antecedens quæ non innititur hæc est antecedens quæ non innititur nisi suæ bonitati. Ea vero quæ sunt in nisi suæ bonitati. Ea vero quæ sunt in contrarium, omnia sunt de dilectione contrarium, omnia sunt de dilectione quæ concernit aliquo modo nostrum me- quæ concernit aliquo modo nostrum me- ritum, vel ut concomitans effectum præ- ritum, vel ut concomitans effectum præ- scientiæ, vel temporaliter respiciens me- scientiæ, vel temporaliter respiciens me- ritum malum. ritum malum.

ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.

hoc non potest esse, nisi omnium et hoc non potest esse, nisi omnium et singulorum gaudium sit unum: et hoc singulorum gaudium sit unum: et hoc ulterius (ut dicit Anselmus) non erit nisi ulterius (ut dicit Anselmus) non erit nisi plus gaudeam de bono melioris me, plus gaudeam de bono melioris me, quam de meo, ut suum gaudium meum quam de meo, ut suum gaudium meum fiat. fiat.

4, Item, Matth. xx11, 29 et 30, Sad- 4, Item, Matth. xx11, 29 et 30, Sad- ducæis respondit Dominus cum quæ- ducæis respondit Dominus cum quæ- rerent de vinculo conjugali si foret in rerent de vinculo conjugali si foret in patria: Erratis nescientes Scripturas, patria: Erratis nescientes Scripturas, neque virtutem Dei. In resurrectione neque virtutem Dei. In resurrectione enim, neque nubent neque nubentur : enim, neque nubent neque nubentur : sed erunt sicut Angeli Dei in cœlo. sed erunt sicut Angeli Dei in cœlo. Ergo conditiones carnalis gradus ibi Ergo conditiones carnalis gradus ibi cessabunt, ut videtur. Ergo penes illos cessabunt, ut videtur. Ergo penes illos non remanebit ordo charitatis. non remanebit ordo charitatis.

5. Item, Luc. XVI, 26: Inter nos et vos 5. Item, Luc. XVI, 26: Inter nos et vos chaos magnum firmatum est. Ibi dicit chaos magnum firmatum est. Ibi dicit Gregorius, quod « parentibus in inferno Gregorius, quod « parentibus in inferno positis filii beati nequaquam compati positis filii beati nequaquam compati possunt » ergo nec diligere: ergo ces- possunt » ergo nec diligere: ergo ces- sabit ordo. sabit ordo.

SED CONTRA hoc est, quod SED CONTRA hoc est, quod

1. Talis ordo erit in patria, qualis 1. Talis ordo erit in patria, qualis erat in Christo: Christus autem plus di- erat in Christo: Christus autem plus di- lexit unum quam alium ex alia causa, lexit unum quam alium ex alia causa, quam ex majori gratia, quia dicit Au- quam ex majori gratia, quia dicit Au-

An in patria erit ordo*charitatis inter gustinus super Joan. xix, 26, super An in patria erit ordo*charitatis inter gustinus super Joan. xix, 26, super

beatos ? beatos ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, D, circa medium: « Eumque ordi- ibi, D, circa medium: « Eumque ordi- nem diligendi implesse, qui servatur in nem diligendi implesse, qui servatur in patria, non in via, etc. » patria, non in via, etc. »

Ratione enim hujus quæritur de or- Ratione enim hujus quæritur de or- dine dilectionis in patria. dine dilectionis in patria.

Videtur enim, quod sit secundum ra- Videtur enim, quod sit secundum ra- tionen boni tantum, quia tionen boni tantum, quia

1. In patria plena erit conformitas cum 1. In patria plena erit conformitas cum voluntate Dei: sed Deus magis bonum voluntate Dei: sed Deus magis bonum magis diligit ergo et nos. magis diligit ergo et nos.

2. Item, Anselmus parum ante finem 2. Item, Anselmus parum ante finem Prosologii dicit, quod de « bono melioris Prosologii dicit, quod de « bono melioris quilibet plus gaudet in patria, quam de quilibet plus gaudet in patria, quam de proprio. » Hoc autem non potest esse, proprio. » Hoc autem non potest esse, nisi iste ordo non maneat qui est modo. nisi iste ordo non maneat qui est modo. 3. Item, Augustinus dicit, quod « in 3. Item, Augustinus dicit, quod « in dispari claritate erit par gaudium : » et dispari claritate erit par gaudium : » et

illud Cum vidisset Jesus... discipulum illud Cum vidisset Jesus... discipulum stantem, quem diligebat, quod plus di- stantem, quem diligebat, quod plus di- lexit Joannem et tamen plus diligeba- lexit Joannem et tamen plus diligeba- tur a Petro ergo videtur, quod ordo tur a Petro ergo videtur, quod ordo ratione consanguinitatis et familiaritatis ratione consanguinitatis et familiaritatis remanebit. remanebit.

2. Item, Gratia non destruit naturam, 2. Item, Gratia non destruit naturam, sed elevat cum igitur hoc sit naturale, sed elevat cum igitur hoc sit naturale, videtur quod maneat in patria. videtur quod maneat in patria.

3. Item, Secundum hoc non esset 3. Item, Secundum hoc non esset multum laborandum ut essemus melio- multum laborandum ut essemus melio- res quam sumus: quia quocumque me- res quam sumus: quia quocumque me- liori effecto, ego tantum gaudebo de liori effecto, ego tantum gaudebo de suo bono, quantum ipse. suo bono, quantum ipse.

Sed co Sed co

ULTERIUS quæritur, Si maneat ordo Ques ULTERIUS quæritur, Si maneat ordo Ques quoad nostrum corpus: ut scilicet bo- quoad nostrum corpus: ut scilicet bo- num animæ proximi plus diligemus ibi, num animæ proximi plus diligemus ibi, quam bonum corporis proprii ? quam bonum corporis proprii ?

Videtur, quod sic: quia Videtur, quod sic: quia

1. Bene æstimans præponit bonum 1. Bene æstimans præponit bonum

I contra. I contra.

blutio, blutio,

Ad 1 Ad 1

IN III SENTENT. DIST. XXXI, D, ART. 12. IN III SENTENT. DIST. XXXI, D, ART. 12.

spirituale bono corporali: bonum autem tur qui serviebat viæ, ut parere, spirituale bono corporali: bonum autem tur qui serviebat viæ, ut parere, animæ proximi est spirituale, bonum animæ proximi est spirituale, bonum autem corporis nostri corporale. autem corporis nostri corporale.

2. Item, Anima proximi nostri fruitur 2. Item, Anima proximi nostri fruitur nobiscum quod non facit corpus no- nobiscum quod non facit corpus no- strum: ergo bonum animæ proximi est strum: ergo bonum animæ proximi est præponendum. præponendum.

SED CONTRA hoc videtur esse, quod SED CONTRA hoc videtur esse, quod

1. Corpus nostrum tunc habebit bo- 1. Corpus nostrum tunc habebit bo- num perpetuum et proprium, quod vi- num perpetuum et proprium, quod vi- detur magis movere, quam bonum alte- detur magis movere, quam bonum alte- rius. rius.

est est

2. Item, Sine gloria corporis non 2. Item, Sine gloria corporis non perfecta gloria animæ: debemus autem perfecta gloria animæ: debemus autem magis diligere perfectionem animæ no- magis diligere perfectionem animæ no- stræ, quam alterius: ergo bonum corporis stræ, quam alterius: ergo bonum corporis nostræ plus debemus diligere, quam bo- nostræ plus debemus diligere, quam bo- num alterius animæ. num alterius animæ.

SOLUTIO. Dicendum, quod ut puto, SOLUTIO. Dicendum, quod ut puto, charitas inter beatos habebit ordinem: charitas inter beatos habebit ordinem: ita tamen, quod gradus propinquitatis ita tamen, quod gradus propinquitatis sequatur impetum charitatis, et sit ratio sequatur impetum charitatis, et sit ratio gaudii per accidens: quia per se chari- gaudii per accidens: quia per se chari- tas magis sequitur charitatem Dei. Unde tas magis sequitur charitatem Dei. Unde si gaudet plus de bono alicujus qui sibi si gaudet plus de bono alicujus qui sibi sanguine conjunctus est, hoc erit præ- sanguine conjunctus est, hoc erit præ- mium accidentale, non substantiale. mium accidentale, non substantiale.

DICENDUM ergo ad primum, quod Deus DICENDUM ergo ad primum, quod Deus vult nos velle bonum magis nobis con- vult nos velle bonum magis nobis con- juncti in aliqua ratione plus quam minus juncti in aliqua ratione plus quam minus conjuncti. conjuncti.

Ad 2. AD ALIUD dicendum, quod Anselmus Ad 2. AD ALIUD dicendum, quod Anselmus

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

loquitur de modo gaudii accidentalis, loquitur de modo gaudii accidentalis, non substantialis et intranei. Vel dicatur, non substantialis et intranei. Vel dicatur, quod gaudebo plus de meliori alieno, quod gaudebo plus de meliori alieno, ita quod ly plus non dicat intensionem ita quod ly plus non dicat intensionem gaudii quoad affectum gaudii, sed dicat gaudii quoad affectum gaudii, sed dicat rationem quantitatis in objecto gaudii: rationem quantitatis in objecto gaudii: quia in meliori magis bonum objicitur quia in meliori magis bonum objicitur mihi gaudenti, quam in meipso, sed ta- mihi gaudenti, quam in meipso, sed ta- men non tantum afficiar, ut puto. men non tantum afficiar, ut puto.

AD ALIUD dicendum, quod illud sic AD ALIUD dicendum, quod illud sic intelligo, in dispari claritate par gau- intelligo, in dispari claritate par gau- dium, id est, de pari, quia de eodem et dium, id est, de pari, quia de eodem et de tot gaudebit unus ut alter. de tot gaudebit unus ut alter.

AD ALIUD dicendum, quod gradus tolli- AD ALIUD dicendum, quod gradus tolli-

1 Joan xx. 4. 1 Joan xx. 4.

XXVIII XXVIII

593 593

et pro- et pro-

creare, et hujusmodi: sed non quoad creare, et hujusmodi: sed non quoad affectum boni. affectum boni.

Ad 5. Ad 5.

AD ALIUD dicendum, quod secus est de AD ALIUD dicendum, quod secus est de his qui sunt in inferno, quia illi additi his qui sunt in inferno, quia illi additi sunt parti inimica et ideo natura ante sunt parti inimica et ideo natura ante charitatem tunc festinans in Dei justi- charitatem tunc festinans in Dei justi- tiam (ut dicit Bernardus) detestatur eos. tiam (ut dicit Bernardus) detestatur eos. AD In quod ulterius quæritur, Utrum Ad object. AD In quod ulterius quæritur, Utrum Ad object. Christus sine causa unum plus diligat Christus sine causa unum plus diligat quam alium? Dicendum quod non: Pe- quam alium? Dicendum quod non: Pe- trus enim et Joannes inæqualiter sibi trus enim et Joannes inæqualiter sibi erant sanguine conjuncti: et puto bene, erant sanguine conjuncti: et puto bene, quod æqualiter diligebantur in diversis, quod æqualiter diligebantur in diversis, et æqualiter diligebant in diversis. Dicit et æqualiter diligebant in diversis. Dicit enim Augustinus, quod Petrus plus dile- enim Augustinus, quod Petrus plus dile- xit et intelligo hoc quod plus dilexit in xit et intelligo hoc quod plus dilexit in proximo Deum, et ideo curam divinam proximo Deum, et ideo curam divinam accepit super proximum in commissione accepit super proximum in commissione ovium. Dicit etiam, quod Joannes plus ovium. Dicit etiam, quod Joannes plus dilexit, super illud: Currebant duo si- dilexit, super illud: Currebant duo si- mul': sic, « Qui plus dilexit, fortius mul': sic, « Qui plus dilexit, fortius cucurrit, et citius pervenit. » cucurrit, et citius pervenit. »

Constat Constat

autem, quod ille fuit Joannes et hoc autem, quod ille fuit Joannes et hoc intelligo quoad dilectionem Dei in se, intelligo quoad dilectionem Dei in se, non in membris: sicut contemplativi non in membris: sicut contemplativi plus diligunt Deum in se, ut Joannes: plus diligunt Deum in se, ut Joannes: et activi plus in proximo, ut Petrus: et et activi plus in proximo, ut Petrus: et Christi dilectio major vel minor attendi- Christi dilectio major vel minor attendi- tur secundum effectum gratiæ majorem tur secundum effectum gratiæ majorem vel minorem. Accepit autem majorem in vel minorem. Accepit autem majorem in contemplatione, qui recubuit super pe- contemplatione, qui recubuit super pe- ctus ejus et Petrus majorem in activa, ctus ejus et Petrus majorem in activa, quia pastoralem curam accepit Ecclesiæ quia pastoralem curam accepit Ecclesiæ post inquisitionem trinam et trinam con- post inquisitionem trinam et trinam con- fessionem dilectionis. Si tamen vellemus fessionem dilectionis. Si tamen vellemus colligere dicta trium Sanctorum: tunc colligere dicta trium Sanctorum: tunc diceremus secundum Bernardum, quod diceremus secundum Bernardum, quod Petrus dilexit ferventius, et diligebatur Petrus dilexit ferventius, et diligebatur fortius fortius

sed Joannes dilexit dulcius, et sed Joannes dilexit dulcius, et diligebatur familiarius: secundum Hie- diligebatur familiarius: secundum Hie- ronymum, propter privilegium castitatis: ronymum, propter privilegium castitatis: secundum Augustinumn, propter privile- secundum Augustinumn, propter privile- gium amoris præcipui : secundum Chry- gium amoris præcipui : secundum Chry- sostomum, propter ingenitam sibi man- sostomum, propter ingenitam sibi man- suetudinem. suetudinem.

38 38

Ad quæst. Ad quæst.

591 591

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

AD ID quod ulterius quæritur, Utrum AD ID quod ulterius quæritur, Utrum corpus nostrum plus diligemus ibi, quam corpus nostrum plus diligemus ibi, quam animam proximi ? Dicunt quidam, quod animam proximi ? Dicunt quidam, quod non quia aliud reformat ibi pactum non quia aliud reformat ibi pactum quam hic quia hic ponimus pro pro- quam hic quia hic ponimus pro pro- ximo, eo quod rehabituri sumus in re- ximo, eo quod rehabituri sumus in re- surrectione, et quia corruptibile tantum surrectione, et quia corruptibile tantum est sed ibi non est ita: et ideo potest est sed ibi non est ita: et ideo potest plus diligi. Ego, ut verum fatear, nescio plus diligi. Ego, ut verum fatear, nescio quid de hoc verius sit : tamen pro- quid de hoc verius sit : tamen pro- babilius videtur, quod bonum animæ babilius videtur, quod bonum animæ

Ador Ador

proximi præponderet in dilectione. proximi præponderet in dilectione. Et tunc ad id quod in contrarium est, Ad Et tunc ad id quod in contrarium est, Ad dicendum quod licet sit perpetuum, dicendum quod licet sit perpetuum, tamen inferius est in æstimatione boni. tamen inferius est in æstimatione boni. AD ALIUD dicendum, quod beatitudo AD ALIUD dicendum, quod beatitudo animæ non dependet a corpore, sed po- animæ non dependet a corpore, sed po- tius e contrario. Sed verum est, quod tius e contrario. Sed verum est, quod non ad plenum, ut modo esset homo non ad plenum, ut modo esset homo beatus et hoc non repugnat: quia magis beatus et hoc non repugnat: quia magis opponitur ei in alio quam perderet in opponitur ei in alio quam perderet in illo, si possibile esset perdi. illo, si possibile esset perdi.

IN III SENTENT. DIST. XXXII, A. IN III SENTENT. DIST. XXXII, A.

595 595

DISTINCTIO XXXII. DISTINCTIO XXXII.

De charitate quantum ad divinam dilectionem. De charitate quantum ad divinam dilectionem.

A. De charitate Dei. A. De charitate Dei.

Præmissis adjiciendum est de dilectione Dei, qua ipse diligit nos: quæ Præmissis adjiciendum est de dilectione Dei, qua ipse diligit nos: quæ non alia est quam illa qua diligimus eum. Dilectio autem Dei divina usia non alia est quam illa qua diligimus eum. Dilectio autem Dei divina usia est eademque dilectione Pater et Filius et Spiritus sanctus se diligunt et est eademque dilectione Pater et Filius et Spiritus sanctus se diligunt et nos, ut supra disseruimus '. Cumque ejus dilectio sit immutabilis et æterna, nos, ut supra disseruimus '. Cumque ejus dilectio sit immutabilis et æterna, alium tamen magis, alium minus diligit. Unde Augustinus Incomprehen- alium tamen magis, alium minus diligit. Unde Augustinus Incomprehen- sibilis est dilectio Dei atque immutabilis, qua Deus in unoquoque no- sibilis est dilectio Dei atque immutabilis, qua Deus in unoquoque no- strum amat quod fecit, sicut et odit quod fecimus. Miro ergo et divino modo strum amat quod fecit, sicut et odit quod fecimus. Miro ergo et divino modo etiam quando odit, diligit nos. Et hoc quidem in omnibus intelligi potest. etiam quando odit, diligit nos. Et hoc quidem in omnibus intelligi potest. Quis ergo digne potest eloqui quantum diligat membra Unigeniti sui, et Quis ergo digne potest eloqui quantum diligat membra Unigeniti sui, et quanto amplius Unigenitum ipsum? De ipso etiam dictum est: Nihil quanto amplius Unigenitum ipsum? De ipso etiam dictum est: Nihil odisti eorum quæ fecisti. Ex his percipitur, quod Deus omnes creaturas odisti eorum quæ fecisti. Ex his percipitur, quod Deus omnes creaturas suas diligat: quia scriptum est, Nihil odisti eorum quæ fecisti. Et item, suas diligat: quia scriptum est, Nihil odisti eorum quæ fecisti. Et item, Vidit Deus cuncta quæ fecerat ; et erant valde bona ³. Si omnia quæ fecit, Vidit Deus cuncta quæ fecerat ; et erant valde bona ³. Si omnia quæ fecit, bona sunt et omne bonum diligit: omnia ergo diligit quæ fecit: et inter bona sunt et omne bonum diligit: omnia ergo diligit quæ fecit: et inter ea magis diligit rationales creaturas, et de illis eas amplius quæ sunt ea magis diligit rationales creaturas, et de illis eas amplius quæ sunt membra Unigeniti sui, et multo magis ipsum Unigenitum. membra Unigeniti sui, et multo magis ipsum Unigenitum.

1 Cf. Supra, Dist XVII. 1 Cf. Supra, Dist XVII.

2 Sapient x1, 25. 2 Sapient x1, 25.

8 Genes. I, 31. 8 Genes. I, 31.

596 596

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD D. ALB. MAG. ORD. PRÆD

B. Ex qua intelligentia dicitur magis vel minus diligere hæc vel illa. B. Ex qua intelligentia dicitur magis vel minus diligere hæc vel illa.

Cum autem dilectio Dei immutabilis sit, et ideo non intenditur, vel re- Cum autem dilectio Dei immutabilis sit, et ideo non intenditur, vel re- mittitur, si quæritur quæ sit ratio dicti cum dicitur magis vel minus dili- mittitur, si quæritur quæ sit ratio dicti cum dicitur magis vel minus dili- gere hoc quam illud, et cum dicitur Deus omnia diligere ? Dicimus dilectio- gere hoc quam illud, et cum dicitur Deus omnia diligere ? Dicimus dilectio- nem Dei sicut pacem exsuperare omnem sensum humanum ', ut ad tantæ nem Dei sicut pacem exsuperare omnem sensum humanum ', ut ad tantæ altitudinis intelligentiam vix aliquatenus adspiret humanus sensus. Potest altitudinis intelligentiam vix aliquatenus adspiret humanus sensus. Potest tamen sane intelligi, ea ratione dici omnia diligi a Deo quæ fecit, quia om- tamen sane intelligi, ea ratione dici omnia diligi a Deo quæ fecit, quia om- nia placent ei, et omnia approbat in quantum opera ejus sunt: nec tunc nia placent ei, et omnia approbat in quantum opera ejus sunt: nec tunc vel prius vel amplius placuerunt ei cum facta sunt, scilicet antequam vel prius vel amplius placuerunt ei cum facta sunt, scilicet antequam fierent, imo ab æterno omnia placuerunt ei, non minus quam postquam fierent, imo ab æterno omnia placuerunt ei, non minus quam postquam esse cœperunt. Quod vero rationales creaturas, id est, homines vel Ange- esse cœperunt. Quod vero rationales creaturas, id est, homines vel Ange- los, alios magis, alios minus diligere dicitur, non mutabilitatem charitatis los, alios magis, alios minus diligere dicitur, non mutabilitatem charitatis ejus significat: sed quod alios ad majora bona, alios ad minora dilexit : ejus significat: sed quod alios ad majora bona, alios ad minora dilexit : alios ad meliores usus, alios ad minus bonos. Omnia enim bona nostra ex alios ad meliores usus, alios ad minus bonos. Omnia enim bona nostra ex ejus dilectione nobis proveniunt. Electorum ergo alios magis, alios minus ejus dilectione nobis proveniunt. Electorum ergo alios magis, alios minus dilexit ab æterno, et diligit etiam nunc : quia aliis majora, aliis minora ex dilexit ab æterno, et diligit etiam nunc : quia aliis majora, aliis minora ex dilectione sua præparavit bona: aliisque majora, et aliis minora bona con- dilectione sua præparavit bona: aliisque majora, et aliis minora bona con- fert ex tempore. Unde magis vel minus dicitur hos vel illos diligere. fert ex tempore. Unde magis vel minus dicitur hos vel illos diligere.

C. Quod duobus modis inspicienda est dilectio Dei. C. Quod duobus modis inspicienda est dilectio Dei.