IN III SENTENT. DIST. XXVIII, A, ART. 4. IN III SENTENT. DIST. XXVIII, A, ART. 4.

539 539

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

dilectionis per se, licet non propter se: dilectionis per se, licet non propter se: sed cum diligimus irrationalia, refertur sed cum diligimus irrationalia, refertur tota dilectio immediate ad usum, et usus tota dilectio immediate ad usum, et usus in Deum ergo excluditur ratio dilectio- in Deum ergo excluditur ratio dilectio- nis per se, quia non ponitur in eis ali- nis per se, quia non ponitur in eis ali- quid quare per se diligantur : ergo non quid quare per se diligantur : ergo non sunt de numero diligendorum ex chari- sunt de numero diligendorum ex chari-

tate. tate.

SOLUTIO. Dicendum, quod irrationalia SOLUTIO. Dicendum, quod irrationalia non diliguntur ex charitate in quibus sit non diliguntur ex charitate in quibus sit ratio diligibilitatis: sed charitas est uni- ratio diligibilitatis: sed charitas est uni- versalis motor, ut diximus in præcedenti versalis motor, ut diximus in præcedenti distinctione et sic fertur motu suo in distinctione et sic fertur motu suo in omne quod est, sive sit proprium obje- omne quod est, sive sit proprium obje- ctum, sive non: sed hoc modo non lo- ctum, sive non: sed hoc modo non lo- quimur hic, sed potius quæritur proprii quimur hic, sed potius quæritur proprii ratio objecti charitatis in numero diligi- ratio objecti charitatis in numero diligi- bilium ex charitate. bilium ex charitate.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod ratio AD PRIMUM ergo dicendum, quod ratio vestigi non est ratio diligendi vestigium, vestigi non est ratio diligendi vestigium, sed cum cujus est vestigium : et idem es- sed cum cujus est vestigium : et idem es- set in ratione imaginis, si non esset ca- set in ratione imaginis, si non esset ca- pacitas beatitudinis in ipsa, qua Deum pacitas beatitudinis in ipsa, qua Deum per beatitudinem capere potest, et per- per beatitudinem capere potest, et per- manere in æternitate. manere in æternitate.

AD ALIUD dicendum, quod Deus diligit AD ALIUD dicendum, quod Deus diligit omnia quæ sunt, æqualiter et una chari- omnia quæ sunt, æqualiter et una chari- tate quoad ipsum : non tamen imprimit tate quoad ipsum : non tamen imprimit omnibus rationem unam dılıgibilitatis, omnibus rationem unam dılıgibilitatis, sed sunt multæ : et ideo quædam diligi- sed sunt multæ : et ideo quædam diligi- bilia sunt ad usum : et quædam ad bea- bilia sunt ad usum : et quædam ad bea- titudinem participandam, et illa sunt titudinem participandam, et illa sunt proprie objecta charitatis. Alia autem di- proprie objecta charitatis. Alia autem di- liguntur ex charitate ad aliud, et non ha- liguntur ex charitate ad aliud, et non ha- bent rationem proprii objecti charitatis. bent rationem proprii objecti charitatis.

AD ALIUD dicendum, quod ipse mere- AD ALIUD dicendum, quod ipse mere- tur qui sic diligit temporalia: sed ideo tur qui sic diligit temporalia: sed ideo meretur, quia non temporalia diligit, ut meretur, quia non temporalia diligit, ut in quibus reficiatur charitas sua, sed po- in quibus reficiatur charitas sua, sed po- tius quia non diligendo ea dispergit pro- tius quia non diligendo ea dispergit pro- pter illum quem diligit et hoc est quod pter illum quem diligit et hoc est quod quidam dicunt aliis verbis in eadem sen- quidam dicunt aliis verbis in eadem sen- tentia, quod multa possunt diligi chari- tentia, quod multa possunt diligi chari- tate eliciente motum dilectionis, sed non tate eliciente motum dilectionis, sed non nisi quatuor per rationem boni moventis nisi quatuor per rationem boni moventis charitatem. charitatem.

1 Psal. x, 6. 1 Psal. x, 6.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An inter quatuor diligenda, de secundo An inter quatuor diligenda, de secundo et quarto nulla præcepta danda erant? et quarto nulla præcepta danda erant?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa initium : « De secundo et ibi, A, circa initium : « De secundo et quarto nulla præcepta danda erant, quarto nulla præcepta danda erant,

etc. » etc. »

Hoc enim videtur falsum : Hoc enim videtur falsum :

1. Præceptum enim ordinans actum 1. Præceptum enim ordinans actum alicujus virtutis, debet ipsum universali- alicujus virtutis, debet ipsum universali- ter ordinare: si ergo præceptum dilectio- ter ordinare: si ergo præceptum dilectio- nis ordinat actum dilectionis, universali- nis ordinat actum dilectionis, universali- ter eum debet ordinare: ergo debet dare ter eum debet ordinare: ergo debet dare præceptum de dilectione sui, et corpo- præceptum de dilectione sui, et corpo- ris. ris.

2. Item, Nihil videtur esse quod dicit 2. Item, Nihil videtur esse quod dicit in Littera, quod nemo odit se vel car- in Littera, quod nemo odit se vel car- nem suam quia multa odiunt utrumque, nem suam quia multa odiunt utrumque, ut videtur quia qui diligit inquitatem, ut videtur quia qui diligit inquitatem, odit animam suam ¹. odit animam suam ¹.

3. Item, Posito quod verum sit quod 3. Item, Posito quod verum sit quod dicit, adhuc non est verum, nisi de natu- dicit, adhuc non est verum, nisi de natu- ralı amore: et ille non refertur ad nume- ralı amore: et ille non refertur ad nume- rum diligendorum ex charitate: ergo rum diligendorum ex charitate: ergo non debuit dari in præcepto ut diligere- non debuit dari in præcepto ut diligere- mus nos ex charitate. mus nos ex charitate.

SOLUTIO. Facile est respondere ad hoc SOLUTIO. Facile est respondere ad hoc per antedicta. per antedicta.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod præ- AD PRIMUM ergo dicendum, quod præ- ceptum aliter ordinat actum, cum dici- ceptum aliter ordinat actum, cum dici- tur, Diliges proximum tuum sicut teip- tur, Diliges proximum tuum sicut teip- sum quia in hoc includitur dilectio tui, sum quia in hoc includitur dilectio tui, et datur tibi principalitas. et datur tibi principalitas.

AD ALIUD dicendum, ut supra in præ- AD ALIUD dicendum, ut supra in præ- cedenti distinctione. cedenti distinctione.

AD ULTIMUM dicendum, quod per hoc AD ULTIMUM dicendum, quod per hoc intelligitur, quod non oportuit speciale intelligitur, quod non oportuit speciale præceptum dari distinctum a præcepto præceptum dari distinctum a præcepto dilectionis proximi et hoc ideo, quia dilectionis proximi et hoc ideo, quia

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

540 540

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

natura juvat in gratiam, quia ad idem natura juvat in gratiam, quia ad idem inclinant ambo. Cum igitur præceptum inclinant ambo. Cum igitur præceptum sit vinculum quoddam ligans per obliga- sit vinculum quoddam ligans per obliga-

tionem, non oportuit ibi multiplicari vin- tionem, non oportuit ibi multiplicari vin- cula, ubi non est necesse. cula, ubi non est necesse.

B. Si in illo præcepto contineatur dilectio Angelorum? B. Si in illo præcepto contineatur dilectio Angelorum?

Oritur autem hic de Angelis quæstio, Utrum ad illud præceptum dile- Oritur autem hic de Angelis quæstio, Utrum ad illud præceptum dile- ctionis proximi, etiam dilectio pertineat Angelorum ? Nam quod nullum ho- ctionis proximi, etiam dilectio pertineat Angelorum ? Nam quod nullum ho- minem exceperit qui præcepit proximum diligere, Dominus in parabola minem exceperit qui præcepit proximum diligere, Dominus in parabola semivivi relicti ostendit, eum dicens proximum qui erga illum exstiterit semivivi relicti ostendit, eum dicens proximum qui erga illum exstiterit misericors. Deinde subdit, Vade, et tu fac similiter. Ut eum proxi- misericors. Deinde subdit, Vade, et tu fac similiter. Ut eum proxi- mum intelligamus, cui vel exhibendum est officium misericordiæ si indi- mum intelligamus, cui vel exhibendum est officium misericordiæ si indi- get, vel exhibendum esset si indigeret. Nullum vero exceptum esse cui mi- get, vel exhibendum esset si indigeret. Nullum vero exceptum esse cui mi- sericordiæ negandum sit officium, quis non videat, cum usque ad inimicos sericordiæ negandum sit officium, quis non videat, cum usque ad inimicos etiam porrectum sit, Domino dicente: Diligite inimicos vestros, benefacite etiam porrectum sit, Domino dicente: Diligite inimicos vestros, benefacite his qui oderunt vos 3 ? Manifestum ergo est omnem hominem proximum his qui oderunt vos 3 ? Manifestum ergo est omnem hominem proximum esse reputandum. Proximi vero nomen ad aliquid est: nec quisquam esse esse reputandum. Proximi vero nomen ad aliquid est: nec quisquam esse proximus, nisi proximo potest. Unde consequens est, et cui præbendum, proximus, nisi proximo potest. Unde consequens est, et cui præbendum, et a quo præbendum est officium misericordiæ, recte proximum dici. Ma- et a quo præbendum est officium misericordiæ, recte proximum dici. Ma- nifestum est ergo præcepto dilectionis et proximi etiam sanctos Angelos nifestum est ergo præcepto dilectionis et proximi etiam sanctos Angelos contineri a quibus tanta nobis misericordiæ impenduntur officia. contineri a quibus tanta nobis misericordiæ impenduntur officia.

Ex quo et Dominus proximum se nostrum dici voluit, ut in parabola Ex quo et Dominus proximum se nostrum dici voluit, ut in parabola saucii ostendit et in Propheta, Quasi proximum, et quasi fratrem nostrum saucii ostendit et in Propheta, Quasi proximum, et quasi fratrem nostrum sic complacebam*. Sed quia excellentior ac supra nostram naturam est divi- sic complacebam*. Sed quia excellentior ac supra nostram naturam est divi- na substantia, præceptum dilectionis Dei a proximi dilectione distinctum na substantia, præceptum dilectionis Dei a proximi dilectione distinctum est. Ideoque licet nobis Deus omnia impendat beneficia, non tamen nomi- est. Ideoque licet nobis Deus omnia impendat beneficia, non tamen nomi- ne proximi includitur in illo præcepto : quem non sicut nos diligere debe- ne proximi includitur in illo præcepto : quem non sicut nos diligere debe- mus, sed plusquam nos toto corde et anima. Christum vero in quantum mus, sed plusquam nos toto corde et anima. Christum vero in quantum homo est, sicut nos diligere debemus, ejusque secundum hominem dile- homo est, sicut nos diligere debemus, ejusque secundum hominem dile- ctio illo continetur mandato: quem etiam secundum hominem, magis quam ctio illo continetur mandato: quem etiam secundum hominem, magis quam nos, sed non quantum Deum, debemus diligere: quia in quantum est ho- nos, sed non quantum Deum, debemus diligere: quia in quantum est ho- mo, minor est Deo. mo, minor est Deo.

1 Edit. Joan. Alleaume, exstitit. 1 Edit. Joan. Alleaume, exstitit.

2 Luc. x, 37. 2 Luc. x, 37.

* Luc. vi, 27. * Luc. vi, 27.

4 Psal. xxxiv, 14. 4 Psal. xxxiv, 14.

IN III SENTENT. DIST. XXVIII, C, ART. 5. IN III SENTENT. DIST. XXVIII, C, ART. 5.

541 541

C. Quibus modis dicitur proximus ? C. Quibus modis dicitur proximus ?

Hic notandum est proximum dici diversis modis, scilicet conditione pri- Hic notandum est proximum dici diversis modis, scilicet conditione pri- mæ nativitatis, spe conversionis, propinquitate cognationis, ratione bene- mæ nativitatis, spe conversionis, propinquitate cognationis, ratione bene- ficii exhibitionis. ficii exhibitionis.

Sed contra. Sed contra.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An Angeli diligendi sint supra nos? An Angeli diligendi sint supra nos?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, « Oritur autem hic de Angelis quæ- B, « Oritur autem hic de Angelis quæ- stio, etc. » stio, etc. »

Ad 1. Ad 1.

SOLUTIO. Dicendum meo judicio, quod Solutio. SOLUTIO. Dicendum meo judicio, quod Solutio. non sunt diligendi supra nos: quia cha- non sunt diligendi supra nos: quia cha- ritas perficit naturam: et ideo charitas ritas perficit naturam: et ideo charitas cum natura semper plus movetur dili- cum natura semper plus movetur dili- gendo proprium bonum, quam alterius: gendo proprium bonum, quam alterius: unde solus Deus diligendus est supra nos: unde solus Deus diligendus est supra nos: quia ipse supra nos est totum bonum quia ipse supra nos est totum bonum

nostrum. nostrum.

AD ALIUD dicendum, quod ipsi sunt AD ALIUD dicendum, quod ipsi sunt supra nos ita quod ly supra nos dicat supra nos ita quod ly supra nos dicat gradum ejus quod diligitur, et non in- gradum ejus quod diligitur, et non in- tensionem actus dilectionis: sed non se- tensionem actus dilectionis: sed non se-

Videtur enim, quod Angeli diligendi quitur, quod propter hoc diligendi sunt Videtur enim, quod Angeli diligendi quitur, quod propter hoc diligendi sunt

sint supra nos: quia sint supra nos: quia

1. Christus diligendus est supra nos, 1. Christus diligendus est supra nos, qui paulominus ab Angelis minoratus qui paulominus ab Angelis minoratus est ergo multo magis Angeli. est ergo multo magis Angeli.

2. Item, Sancti sunt supra nos: quod 2. Item, Sancti sunt supra nos: quod probatur per actus: quia faciunt illumi- probatur per actus: quia faciunt illumi- nationes, purgationes, et perfectiones: nationes, purgationes, et perfectiones: ergo diligendi sunt supras nos. ergo diligendi sunt supras nos.

3. Item, In diligendo conformari de- 3. Item, In diligendo conformari de- bemus Deo sed Deus magis bonum, ma- bemus Deo sed Deus magis bonum, ma- gis diligit ergo et nos supra nos bonum, gis diligit ergo et nos supra nos bonum, magis debemus diligere quam nos. magis debemus diligere quam nos.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Non ponitur in Littera nisi quod dili- Non ponitur in Littera nisi quod dili- gamus ut proximum: ergo nobis conce- gamus ut proximum: ergo nobis conce- ditur principalitas dilectionis, ut dicit ditur principalitas dilectionis, ut dicit Augustinus ergo nos possumus diligere, Augustinus ergo nos possumus diligere, plus quam eos. plus quam eos.

supra nos, ratione quæ dicta est. supra nos, ratione quæ dicta est.

AD ALIUD dicendum, quod conforma- AD ALIUD dicendum, quod conforma- mur quantum possumus, servato ordine mur quantum possumus, servato ordine naturæ, quem Deus nobis inseruit, et ser- naturæ, quem Deus nobis inseruit, et ser- vari vult et hoc est quod nobis magis vari vult et hoc est quod nobis magis bonum velimus, quam aliis. bonum velimus, quam aliis.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An mali diligendi sint ex charitate? et, An mali diligendi sint ex charitate? et, An dæmones et damnati? An dæmones et damnati?

«< «<

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, § 1, circa medium : Diligite ibi, C, § 1, circa medium : Diligite inimicos vestros, etc. » Ex hoc enim vi- inimicos vestros, etc. » Ex hoc enim vi-

Ad 2. Ad 2.

1 Ad Hebr II, 9: Psal. VIII, 5. 1 Ad Hebr II, 9: Psal. VIII, 5.

Quæst. Quæst.

Sed contra Sed contra

Solutio. Solutio.

Ad 1 et 2. Ad 1 et 2.

542 542

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

detur, quod mali sint diligendi ex chari- detur, quod mali sint diligendi ex chari- tate quod etiam videtur alia ratione, tate quod etiam videtur alia ratione, scilicet quia scilicet quia

1. Referuntur per imaginem ad beati- 1. Referuntur per imaginem ad beati- tudinis capacitatem nobiscum: ergo dili- tudinis capacitatem nobiscum: ergo dili- gendi sunt sicut et nos. gendi sunt sicut et nos.

2. Item, Isidorus et Augustinus: << Mali 2. Item, Isidorus et Augustinus: << Mali ita diligendi sunt, ut eorum vitia non ita diligendi sunt, ut eorum vitia non diligantur: » ergo sunt diligendi mali. diligantur: » ergo sunt diligendi mali.

1. SED TUNC quæritur, Utrum dæmones 1. SED TUNC quæritur, Utrum dæmones et damnati sint diligendi ex charitate? et damnati sint diligendi ex charitate? Videtur, quod sic: quia Videtur, quod sic: quia

1 1

1. Super illud Levit. xIx, 18: Diliges 1. Super illud Levit. xIx, 18: Diliges proximum tuum, dicit Glossa: « Pro- proximum tuum, dicit Glossa: « Pro- ximus est non proximitate sanguinis, sed ximus est non proximitate sanguinis, sed societate rationis. » Constat autem, quod societate rationis. » Constat autem, quod et ipsi rationales sunt sicut et nos: ergo et ipsi rationales sunt sicut et nos: ergo ut nos diligendi. ut nos diligendi.

2. Item, In eis est imago Dei: hæc 2. Item, In eis est imago Dei: hæc autem est ratio diligendi nos et proxi- autem est ratio diligendi nos et proxi- mum ergo diligendi sunt ex charitate. mum ergo diligendi sunt ex charitate.

SED CONTRA est, quod deformati sunt SED CONTRA est, quod deformati sunt in tantum, quod beatitudinem numquam in tantum, quod beatitudinem numquam nobiscum participabunt: ergo non sunt nobiscum participabunt: ergo non sunt diligendi ad quod nos diligimus: sed hoc diligendi ad quod nos diligimus: sed hoc est diligere proximum sicut nos: ergo est diligere proximum sicut nos: ergo non diligendi sunt ut proximus. non diligendi sunt ut proximus.

SOLUTIO. Dicendum, quod mali dili- SOLUTIO. Dicendum, quod mali dili- gendi sunt ut proximi: non quia mali, gendi sunt ut proximi: non quia mali, sed ad bonum ad quod sunt possibiles: sed ad bonum ad quod sunt possibiles: damnati autem et dæmones non. damnati autem et dæmones non.

AD PRIMAM autem et secundam ratio- AD PRIMAM autem et secundam ratio- nem, dicendum quod non sufficit socie- nem, dicendum quod non sufficit socie- tas rationis vel imaginis, nisi sit ordinata tas rationis vel imaginis, nisi sit ordinata ad percipiendum beatitudinem. ad percipiendum beatitudinem.

1 Vulgata habet, amicum. 1 Vulgata habet, amicum.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An Christus in quantum homo sit di- An Christus in quantum homo sit di- ligendus supra nos ? ligendus supra nos ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, § 2: « Ex quo et Dominus pro- ibi, B, § 2: « Ex quo et Dominus pro- ximum se nostrum dici volvit, etc. » ximum se nostrum dici volvit, etc. »

Et quæritur hic, Utrum Dominus no- Et quæritur hic, Utrum Dominus no- ster Jesus Christus in quantum homo, sit ster Jesus Christus in quantum homo, sit diligendus supra nos? Et videtur, quod diligendus supra nos? Et videtur, quod sic : quia sic : quia

1. Caput diligendum est supra mem- 1. Caput diligendum est supra mem- brum: ipse autem in quantum homo, est brum: ipse autem in quantum homo, est caput: ergo supra nos diligendus. caput: ergo supra nos diligendus.

2. Item, Ipse est noster redemptor : 2. Item, Ipse est noster redemptor : redemptor autem est supra redemptos: redemptor autem est supra redemptos: ergo est supra eos diligendus. Et alia ergo est supra eos diligendus. Et alia multa possunt induci. multa possunt induci.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Natura cum gratia plus afficitur 1. Natura cum gratia plus afficitur circa bonum proprium ergo plus dili- circa bonum proprium ergo plus dili- git illud: ergo nihil quod non est totum git illud: ergo nihil quod non est totum bonum ejus, diligit plus quam se: Chri- bonum ejus, diligit plus quam se: Chri- stus autem in quantum homo non est to- stus autem in quantum homo non est to- tum bonum ejus: ergo non diligit eum tum bonum ejus: ergo non diligit eum plus quam se. plus quam se.

2. Item, In Littera dicitur proximus: 2. Item, In Littera dicitur proximus: ergo diligendus sicut nos: ergo concedi- ergo diligendus sicut nos: ergo concedi- tur nobis principalitas: ergo plus diligi- tur nobis principalitas: ergo plus diligi-

mus nos, quam eum mus nos, quam eum

Sed cat Sed cat

SOLUTIO. Dicendum, quod prima est Solut SOLUTIO. Dicendum, quod prima est Solut duplex, cum dicitur, Christus in quan- duplex, cum dicitur, Christus in quan- tum homo, etc. Ex quo ly in quantum tum homo, etc. Ex quo ly in quantum potest dicere unionem personæ, et sic potest dicere unionem personæ, et sic supra nos est diligendus: vel conditio- supra nos est diligendus: vel conditio- nem naturæ, et hoc dupliciter, scilicet nem naturæ, et hoc dupliciter, scilicet naturæ ut non unitæ, et tunc nec caput naturæ ut non unitæ, et tunc nec caput nec redemptor est: vel naturæ ut unitæ nec redemptor est: vel naturæ ut unitæ et sic caput et redemptor. Primo modo et sic caput et redemptor. Primo modo non est diligendus supra nos: secundo non est diligendus supra nos: secundo autem modo diligendus est supra nos. autem modo diligendus est supra nos. Et sic patet solutio ad totum. Et sic patet solutio ad totum.

IN III SENTENT. DIST. XXIX, A. IN III SENTENT. DIST. XXIX, A.

543 543

DISTINCTIO XXIX. DISTINCTIO XXIX.

De charitate quantum ad diligendi ordinem. De charitate quantum ad diligendi ordinem.

A. De ordine diligendi quid prius, quid posterius ? A. De ordine diligendi quid prius, quid posterius ?

Post prædicta de ordine charitatis agendum est: quia dicit sponsa, In- Post prædicta de ordine charitatis agendum est: quia dicit sponsa, In- troduxit me rex in cellam vinariam, ordinavit in me charitatem'. Videa- troduxit me rex in cellam vinariam, ordinavit in me charitatem'. Videa- mus ergo ordinem, quid prius, quid posterius esse debeat: peccat enim mus ergo ordinem, quid prius, quid posterius esse debeat: peccat enim qui præpostere agit. Nam scire quid facias, et nescire ordinem faciendi, qui præpostere agit. Nam scire quid facias, et nescire ordinem faciendi, non est perfectæ cognitionis. Ordinis namque ignorantia conturbat meri- non est perfectæ cognitionis. Ordinis namque ignorantia conturbat meri- torum formam. Ordinem autem diligendi Augustinus insinuat dicens: Ipse torum formam. Ordinem autem diligendi Augustinus insinuat dicens: Ipse est qui ordinatam habet dilectionem, ne aut diligat quod non est diligen- est qui ordinatam habet dilectionem, ne aut diligat quod non est diligen- dum, aut non diligat quod diligendum est, aut æque diligat quod minus dum, aut non diligat quod diligendum est, aut æque diligat quod minus vel amplius diligendum est, aut minus vel amplius quod æque diligendum vel amplius diligendum est, aut minus vel amplius quod æque diligendum est. Omnis peccator in quantum peccator est, non est diligendus: et omnis est. Omnis peccator in quantum peccator est, non est diligendus: et omnis homo in quantum est homo, diligendus est propter Deum, Deus vero prop- homo in quantum est homo, diligendus est propter Deum, Deus vero prop- ter seipsum et Deus propter se omni homini amplius diligendus est, et ter seipsum et Deus propter se omni homini amplius diligendus est, et amplius quisque debet Deum diligere quam seipsum 2. Item, Amplius alius amplius quisque debet Deum diligere quam seipsum 2. Item, Amplius alius homo diligendus est, quam corpus nostrum: quia propter Deum omnia homo diligendus est, quam corpus nostrum: quia propter Deum omnia ista diligenda sunt, et potest nobiscum Deo homo perfrui, quod non pot- ista diligenda sunt, et potest nobiscum Deo homo perfrui, quod non pot- est corpus nostrum, quia corpus per animam vivit, qua fruimur Deo 3. est corpus nostrum, quia corpus per animam vivit, qua fruimur Deo 3. Audisti aliqua de ordine charitatis: ubi expressum est, nos amplius de- Audisti aliqua de ordine charitatis: ubi expressum est, nos amplius de- bere diligere Deum quam omnes homines vel nosipsos, et amplius ani- bere diligere Deum quam omnes homines vel nosipsos, et amplius ani- mam alicujus hominis quam corpus nostrum ? In enumeratione etiam mam alicujus hominis quam corpus nostrum ? In enumeratione etiam quatuor diligendorum superius posita, prius ponitur quod supra nos est: quatuor diligendorum superius posita, prius ponitur quod supra nos est: secundo, quod nos sumus: tertio, quod juxta nos est: quarto, quod infra secundo, quod nos sumus: tertio, quod juxta nos est: quarto, quod infra

1 Cantic. II, 4. 1 Cantic. II, 4.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Doctrina christiana, cap. 27. 2 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Doctrina christiana, cap. 27.

3 IDEM, Ibidem. 3 IDEM, Ibidem.

314 314

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nos est: ubi ordo diligendi insinuari videtur ex ratione numerationis. Non nos est: ubi ordo diligendi insinuari videtur ex ratione numerationis. Non est autem apertum utrum omnes homines pariter diligere debeamus, et est autem apertum utrum omnes homines pariter diligere debeamus, et tantum quantum nos, vel minus. tantum quantum nos, vel minus.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Post prædicta de ordine charitatis « Post prædicta de ordine charitatis agendum est, etc. » agendum est, etc. »

Hic incipit pars illa in qua agit de or- Hic incipit pars illa in qua agit de or- dine charitatis. dine charitatis.

Et dividitur in tres partes: in quarum Et dividitur in tres partes: in quarum prima Magister determinat de ordine prima Magister determinat de ordine charitatis penes numerum diligibilium charitatis penes numerum diligibilium sumpto quem ponit Augustinus. In se- sumpto quem ponit Augustinus. In se- cunda, tangit ordinem sumptum penes cunda, tangit ordinem sumptum penes gradus diligibilium positos ab Ambrosio, gradus diligibilium positos ab Ambrosio, ibi, C, « Quibus obviat illud præceptum ibi, C, « Quibus obviat illud præceptum legis de diligendis parentibus, Honora, legis de diligendis parentibus, Honora, etc. » In tertia, agit de gradibus charita- etc. » In tertia, agit de gradibus charita- tis, ibi, H, «Sciendum quoque est diver- tis, ibi, H, «Sciendum quoque est diver- sos esse gradus charitatis, etc. » sos esse gradus charitatis, etc. »

In prima continentur duo: in quorum In prima continentur duo: in quorum primo tangit ordinem: in secundo, circa primo tangit ordinem: in secundo, circa ordinem movet quæstionem, ibi, B, ordinem movet quæstionem, ibi, B, « Unde etiam super hoc movetur sæpe « Unde etiam super hoc movetur sæpe quæstio, quam perplexam faciunt San- quæstio, quam perplexam faciunt San- ctorum verba, etc. » ctorum verba, etc. »

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An charitas habeat ordinem? An charitas habeat ordinem?

Incidit autem quæstio duplex circa Incidit autem quæstio duplex circa primum, scilicet, Utrum charitas habeat primum, scilicet, Utrum charitas habeat ordinem? et de sufficientia ordinis ip- ordinem? et de sufficientia ordinis ip-

sius. sius.

AD PRIMUM objicitur sic: AD PRIMUM objicitur sic:

1. Charitas est affectus simplicis : af- 1. Charitas est affectus simplicis : af-

fectus autem non est collativus rei cum fectus autem non est collativus rei cum re cum igitur omnis ordo sit secundum re cum igitur omnis ordo sit secundum collationem, nullus ordo videtur esse se- collationem, nullus ordo videtur esse se- cundum affectum: charitas autem est in cundum affectum: charitas autem est in affectu ergo nullus est ordo secundum affectu ergo nullus est ordo secundum charitatem. charitatem.

2. Item, Dicit Philosophus, quod 2. Item, Dicit Philosophus, quod « sapientis est ordinare: » ergo ordo « sapientis est ordinare: » ergo ordo po- po- tius est sapientiæ quam charitatis. tius est sapientiæ quam charitatis.

3. Item, In fide multi articuli sunt, 3. Item, In fide multi articuli sunt, qui præsupponunt sibi alios, sicut resur- qui præsupponunt sibi alios, sicut resur- rectio passionen, et passio incarnatio- rectio passionen, et passio incarnatio- nem et tamen propter hujusmodi ordi- nem et tamen propter hujusmodi ordi- nem non dicitur fides ordinata in cre- nem non dicitur fides ordinata in cre- dendis ergo videtur, quod licet dilectio dendis ergo videtur, quod licet dilectio proximi hoc modo præponat sibi dile- proximi hoc modo præponat sibi dile- ctionem Dei, non propter hoc dicetur ctionem Dei, non propter hoc dicetur charitas ordinata in diligendis. charitas ordinata in diligendis.

4. Item, Ex parte proximi non vide- 4. Item, Ex parte proximi non vide- tur aliquis ordo esse in diligendis: quia tur aliquis ordo esse in diligendis: quia dicit Augustinus, quod nihil diligimus dicit Augustinus, quod nihil diligimus in proximo, nisi rationem imaginis, in proximo, nisi rationem imaginis, quia scilicet est ad imaginem Dei: hæc quia scilicet est ad imaginem Dei: hæc autem est æqualiter in omnibus: ergo autem est æqualiter in omnibus: ergo omnes diligendi sunt æqualiter: non ergo omnes diligendi sunt æqualiter: non ergo secundum gradus alicujus ordinis. secundum gradus alicujus ordinis.

5. Item, Videtur specialiter non esse 5. Item, Videtur specialiter non esse ordo ille quem tangit Ambrosius, scili- ordo ille quem tangit Ambrosius, scili- cet quod primo Deum, et secundo nos, cet quod primo Deum, et secundo nos, tertio parentes, et quarto filios et fra- tertio parentes, et quarto filios et fra- tres, quinto domesticos, sexto inimicos. tres, quinto domesticos, sexto inimicos. Charitas enim per se est amor boni : er- Charitas enim per se est amor boni : er- go magis boni erit magis amor, et ma- go magis boni erit magis amor, et ma- gni magnus ergo secundum gradum gni magnus ergo secundum gradum boni determinandus est ordo diligendo- boni determinandus est ordo diligendo- rum, et non secundum gradum affinita- rum, et non secundum gradum affinita- tis vel consanguinitatis. tis vel consanguinitatis.

6. Item, Sapientia sapit bonum: ergo 6. Item, Sapientia sapit bonum: ergo si charitas est sapor sapientiæ, ut dicit si charitas est sapor sapientiæ, ut dicit Augustinus, magis bonum sapit ei ma- Augustinus, magis bonum sapit ei ma- gis, et minus bonum minus: ergo non gis, et minus bonum minus: ergo non est ordo quem ponit Ambrosius. est ordo quem ponit Ambrosius.

7. Item, Augustinus: « Consummata 7. Item, Augustinus: « Consummata

contra. contra.

Solutio. Solutio.

IN III SENTENT. DIST. XXIX, A, ART. 4. IN III SENTENT. DIST. XXIX, A, ART. 4.

justitia est, ut potiora bona magis dili- justitia est, ut potiora bona magis dili- gantur: gantur: » sed charitas habet vel facit » sed charitas habet vel facit justitiam consummatam, si aliqua virtu- justitiam consummatam, si aliqua virtu- tum potest facere justitiam consumma- tum potest facere justitiam consumma- tam, cum ipsa sit forma virtutum : ergo tam, cum ipsa sit forma virtutum : ergo ipsa plus diligit potiora bona, non atten- ipsa plus diligit potiora bona, non atten- dens gradum carnalis propinquitatis. dens gradum carnalis propinquitatis.

8. Item, Charitas nostra configurat nos 8. Item, Charitas nostra configurat nos increatæ charitati: sed increata charitas increatæ charitati: sed increata charitas plus diligit magis bonum, et non secun- plus diligit magis bonum, et non secun- dum gradum carnalis propinquitatis : dum gradum carnalis propinquitatis : ergo et nostra charitas erit penes ordi- ergo et nostra charitas erit penes ordi- nem boni, et non penes ordinem propin- nem boni, et non penes ordinem propin- quitatis. quitatis.

9. Item, Charitas facit nos conformare 9. Item, Charitas facit nos conformare voluntatem nostram voluntati divinæ : voluntatem nostram voluntati divinæ : sed divina voluntas est plus magis boni, sed divina voluntas est plus magis boni, quia majorem magis bono apponit affe- quia majorem magis bono apponit affe- ctum ergo et nostra debet sic esse. ctum ergo et nostra debet sic esse.

10. Item, Gratia corrigit naturam in 10. Item, Gratia corrigit naturam in illo in quo est curva: sicut ergo ex illo in quo est curva: sicut ergo ex parte dilectionis Dei corrigit eam, ut id parte dilectionis Dei corrigit eam, ut id diligat super se, quod est super se, quod diligat super se, quod est super se, quod ante non potuit: ita corrigit etiam ex ante non potuit: ita corrigit etiam ex parte dilectionis proximi, ut id diligat parte dilectionis proximi, ut id diligat magis, quod est magis diligendum : ergo magis, quod est magis diligendum : ergo non attendit gradus propinquitatis car- non attendit gradus propinquitatis car- nalis. nalis.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Dicit Apostolus, ad Galat. vi, 10 1. Dicit Apostolus, ad Galat. vi, 10 Dum tempus habemus, operemur bonum Dum tempus habemus, operemur bonum ad omnes, maxime autem ad domesticos ad omnes, maxime autem ad domesticos fidei. Ergo aliqui his sunt præponendi fidei. Ergo aliqui his sunt præponendi secundum gradus quibus conjunguntur secundum gradus quibus conjunguntur

nobis. nobis.

2. Item, Hoc dicunt Sancti in Littera 2. Item, Hoc dicunt Sancti in Littera Augustinus, Hieronymus et Ambrosius. Augustinus, Hieronymus et Ambrosius.

SOLUTIO. Dicendum, quod in ista quæ- SOLUTIO. Dicendum, quod in ista quæ- stione plures sunt diversorum opiniones. stione plures sunt diversorum opiniones. Quidam enim concedunt, quod charitas Quidam enim concedunt, quod charitas per se non habet ordinem, nisi penes per se non habet ordinem, nisi penes rationem boni sumptam : et quod gra- rationem boni sumptam : et quod gra- dus conjunctionis quos tangit Ambro- dus conjunctionis quos tangit Ambro- sius, potius sint de ordine diligentis, sius, potius sint de ordine diligentis, quam dilectionis et habent pro se quam dilectionis et habent pro se tiones inductas, et alias quasdam, scili- tiones inductas, et alias quasdam, scili- cet quod hujusmodi gradus evacuabun- cet quod hujusmodi gradus evacuabun- tur, quia in patria diligemus majus bo- tur, quia in patria diligemus majus bo-

XXVIII XXVIII

ra- ra-

545 545

num, exceptis nobisipsis : et ideo cum num, exceptis nobisipsis : et ideo cum charitas mancat in patria, dicunt quod charitas mancat in patria, dicunt quod hujusmodi gradus non per se sunt chari- hujusmodi gradus non per se sunt chari-

tatis. tatis.

Ad id quod dicit Ambrosius et alii Ad id quod dicit Ambrosius et alii Sancti qui inducuntur in Littera, re- Sancti qui inducuntur in Littera, re- spondent quod hoc intelligitur aliis pari- spondent quod hoc intelligitur aliis pari- bus quia tunc natura concordat cum bus quia tunc natura concordat cum gratia. Si autem imparitas sit in gratia, gratia. Si autem imparitas sit in gratia, dicunt quod charitas magis sequitur or- dicunt quod charitas magis sequitur or- dinem gratiæ, quam naturæ. Sed quia dinem gratiæ, quam naturæ. Sed quia triplex est ordo, scilicet naturæ tantum, triplex est ordo, scilicet naturæ tantum, et gratiæ tantum, et gratiæ in natura. et gratiæ tantum, et gratiæ in natura. Naturæ tantum ordo est, ut se principa- Naturæ tantum ordo est, ut se principa- liter diligat, et alia plus et plus secun- liter diligat, et alia plus et plus secun- dum quod plus et plus conjunguntur : dum quod plus et plus conjunguntur : et hic ordo curvus est, et indigens cor- et hic ordo curvus est, et indigens cor- rectione. Gratiæ tantum ordo est, ut dili- rectione. Gratiæ tantum ordo est, ut dili- gat Deum super omnia, et alia plus et gat Deum super omnia, et alia plus et plus secundum quod relucet in eis Deus: plus secundum quod relucet in eis Deus: et hic ordo erit in patria, præter hoc et hic ordo erit in patria, præter hoc solum quod bonum proprium plus dili- solum quod bonum proprium plus dili- getur, quam bonum alterius: unde ibi getur, quam bonum alterius: unde ibi plus diligetur Deus, deinde nos, et post- plus diligetur Deus, deinde nos, et post- ea plus qui melior est et quem Deus di- ea plus qui melior est et quem Deus di- ligit. Tertius ordo est gratiæ in natura, ligit. Tertius ordo est gratiæ in natura, et hic corrigit naturam in eo in quo et hic corrigit naturam in eo in quo curva est, et sustinet eam in naturali- curva est, et sustinet eam in naturali- bus. Curva autem est in eo quod non bus. Curva autem est in eo quod non plus quam se diligit Deum : et ideo illud plus quam se diligit Deum : et ideo illud elevat. Quod autem plus se quam alium, elevat. Quod autem plus se quam alium, et conjunctum consanguinitate plusquam et conjunctum consanguinitate plusquam non conjunctum, hoc Deus vult non conjunctum, hoc Deus vult velle: quia hoc plantavit in nostra na- velle: quia hoc plantavit in nostra na- tura et ideo hoc non corrigit gratia, tura et ideo hoc non corrigit gratia, sed permittit secum naturæ motum. sed permittit secum naturæ motum.

nos nos

HANC IGITUR opinionem sustinendo, HANC IGITUR opinionem sustinendo, dicendum ad primum, quod charitas est dicendum ad primum, quod charitas est in affectu secundum ordinem ad intelle- in affectu secundum ordinem ad intelle- ctum, scilicet quod est ex intellectu: et ctum, scilicet quod est ex intellectu: et ideo potest habere ex parte illa ordinem, ideo potest habere ex parte illa ordinem, licet non in se, secundum quod tantum licet non in se, secundum quod tantum in se consideratur. in se consideratur.

AD ALIUD dicendum, quod sapientiæ AD ALIUD dicendum, quod sapientiæ est ordo hoc modo quo ordinans ponit est ordo hoc modo quo ordinans ponit rationem ordinis in ordinatis sed cha- rationem ordinis in ordinatis sed cha- ritas ordinata est, magis quam ordinet: ritas ordinata est, magis quam ordinet: unde ipsa est ordinatorum secundum unde ipsa est ordinatorum secundum gradum ordinis et hoc habet ipsa se- gradum ordinis et hoc habet ipsa se-

33 33

Ad 1 Ad 1

Ad 2 Ad 2

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

546 546

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cundum quod est in subjecto quod est cundum quod est in subjecto quod est affectus, per intellectum sapientiæ ordi- affectus, per intellectum sapientiæ ordi- nantis. nantis.

AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile de fide quia fides non unitur arti- mile de fide quia fides non unitur arti- culis ratione ejus in quo differunt arti- culis ratione ejus in quo differunt arti-

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

culi, sed potius ratione primæ veritatis, Quæ est sufficientia ordinum istorum in culi, sed potius ratione primæ veritatis, Quæ est sufficientia ordinum istorum in

quæ est in omnibus eis: sed charitas quæ est in omnibus eis: sed charitas est majoris affectus et minoris secundum est majoris affectus et minoris secundum differentiam graduum. differentiam graduum.

AD ALIUD dicendum, quod finaliter in AD ALIUD dicendum, quod finaliter in proximo nihil diligitur nisi ratio magi- proximo nihil diligitur nisi ratio magi- nis relata ad Deum præ omnibus dile- nis relata ad Deum præ omnibus dile- ctum, sed materialiter non quia gradus ctum, sed materialiter non quia gradus differens est materia amoris, secundum differens est materia amoris, secundum quod charitas est in natura, et cum quod charitas est in natura, et cum tura diligentis, non evacuans eam. tura diligentis, non evacuans eam. AD ALIUD argumentum dicendum, AD ALIUD argumentum dicendum, quod procedit de ordine charitatis in se, quod procedit de ordine charitatis in se, et non secundum quod est movens con- et non secundum quod est movens con- junctum cum natura diligentis. junctum cum natura diligentis.

na- na-

AD ALIUD dicendum, quod omnis sa- AD ALIUD dicendum, quod omnis sa- por quem hic possumus habere, contem- por quem hic possumus habere, contem- peratur naturæ et ideo non tantum bo- peratur naturæ et ideo non tantum bo- num erit ratio movens dilectionem, sed num erit ratio movens dilectionem, sed bonum ad naturam aliquam ordinatione bonum ad naturam aliquam ordinatione conjunctionis conjunctionis

AD ALIUD dicendum, quod illa auctori- AD ALIUD dicendum, quod illa auctori- tas procedit de potioribus bonis, et aliis tas procedit de potioribus bonis, et aliis paribus, et non simpliciter. paribus, et non simpliciter.

Ad & et 9 AD ALIUD dicendum, quod conforma- Ad & et 9 AD ALIUD dicendum, quod conforma-

Ad 10. Ad 10.

mus voluntatem nostram voluntati divi- mus voluntatem nostram voluntati divi- næ in hoc quod Deus vult nos hoc næ in hoc quod Deus vult nos hoc velle hæc enim est conformitas suffi- velle hæc enim est conformitas suffi- ciens in via, ut probatum est in primo ciens in via, ut probatum est in primo libro Sententiarum '. libro Sententiarum '.

: :

Per hoe autem patet solutio ad se- Per hoe autem patet solutio ad se- quens. quens.

AD ULTIMUM dicendum, quod corrigit AD ULTIMUM dicendum, quod corrigit eam in quo est curva : et hoc tantum eam in quo est curva : et hoc tantum est in dilectione Dei, quia justum est, est in dilectione Dei, quia justum est, quod ille plus quam nos diligatur, qui quod ille plus quam nos diligatur, qui est totum bonum, quod est ratio dile- est totum bonum, quod est ratio dile- ctionis omnium diligendorum. Sed sic ctionis omnium diligendorum. Sed sic non est in aliis: ideo non est necesse, non est in aliis: ideo non est necesse, quod illa parte natura corrigatur. quod illa parte natura corrigatur.

charitate? charitate?

Secundo, quæritur de sufficientia or- Secundo, quæritur de sufficientia or- dinum istorum et ut melius intelliga- dinum istorum et ut melius intelliga- tur, ponatur uterque ordo. tur, ponatur uterque ordo.

Est igitur ordo Augustini iste, quod Est igitur ordo Augustini iste, quod Deus primo et propter se et super omnia Deus primo et propter se et super omnia diligendus est secundo, nosipsi: tertio, diligendus est secundo, nosipsi: tertio, proximus, qui juxta nos est, sicut nos- proximus, qui juxta nos est, sicut nos- ipsi : quarto, corpus nostrum, quod sub ipsi : quarto, corpus nostrum, quod sub nobis est, minus quam anima proximi. nobis est, minus quam anima proximi. Ambrosius autem, quod primo Deus, Ambrosius autem, quod primo Deus, secundo nos, tertio parentes, quarto secundo nos, tertio parentes, quarto filii et fratres, quinto domestici, sexto filii et fratres, quinto domestici, sexto inimici. inimici.

VIDETUR autem primus ordo insuffi- VIDETUR autem primus ordo insuffi- ciens : quia ciens : quia

1. Si anima proximi postponitur ani- 1. Si anima proximi postponitur ani- mæ nostræ, tunc videtur, quod etiam mæ nostræ, tunc videtur, quod etiam corpus proximi debet postponi corpori corpus proximi debet postponi corpori nostro et hoc non dicit Augustinus, nostro et hoc non dicit Augustinus, quia tantum inter quatuor ponit ordi- quia tantum inter quatuor ponit ordi-

nem. nem.

2. Item, Videtur ex parte Dei iusuffi- 2. Item, Videtur ex parte Dei iusuffi- ciens quia multa sunt beneficia Dei, ciens quia multa sunt beneficia Dei, quorum unum magis conjungit nobis quorum unum magis conjungit nobis Deum, quam aliud, ut redemptio magis Deum, quam aliud, ut redemptio magis quam creatio, ut dicit beatus Bernar quam creatio, ut dicit beatus Bernar dus: « Multum difficultatis assumpsit, dus: « Multum difficultatis assumpsit, ut te multæ dilectionis debitorem consti- ut te multæ dilectionis debitorem consti- tueret, admoneretque gratiarum actionis tueret, admoneretque gratiarum actionis difficultas redemptionis, quem minus difficultas redemptionis, quem minus devotum fecerat creationis facilitas. » devotum fecerat creationis facilitas. » Ergo videtur penes hujusmodi esse ordo, Ergo videtur penes hujusmodi esse ordo, qui sunt creator, redemptor, glorifica- qui sunt creator, redemptor, glorifica- tor, et gubernator, et hujusmodi et tor, et gubernator, et hujusmodi et hunc ordinem neuter tangit. hunc ordinem neuter tangit.

1 Cf I Sententiarum, Dist. ultim Tom. 1 Cf I Sententiarum, Dist. ultim Tom.

XXVI hujusce editionis. XXVI hujusce editionis.

bolutio bolutio

ordine ordine gustini. gustini. Ad 1 Ad 1

IN III SENTENT. DIST. XXIX, A, ART. 2. IN III SENTENT. DIST. XXIX, A, ART. 2.

ITEM, Videtur Ambrosius diminutus: ITEM, Videtur Ambrosius diminutus: 1. Inter domesticum enim et inimi- 1. Inter domesticum enim et inimi- cum sunt multi gradus, scilicet affinis, cum sunt multi gradus, scilicet affinis, concivis, et compaternalis, et hujusmo- concivis, et compaternalis, et hujusmo- di et ipse non ponit illos. di et ipse non ponit illos.

Item, Inter filios et fratres et domesti- Item, Inter filios et fratres et domesti- cum sunt multi gradus consanguinitatis, cum sunt multi gradus consanguinitatis, quos ipse dimittit: ergo est diminutus. quos ipse dimittit: ergo est diminutus.

2. Item, Uxor diligenda est sicut præ- 2. Item, Uxor diligenda est sicut præ- cipit Apostolus, ad Ephes. v, 23: Viri, cipit Apostolus, ad Ephes. v, 23: Viri, diligite uxores vestras : et tamen ipse diligite uxores vestras : et tamen ipse non ponit eum. non ponit eum.

3. Item, Multæ sunt societates homi- 3. Item, Multæ sunt societates homi- num, ut dominus et servus, magister et num, ut dominus et servus, magister et discipulus, prælatus et subditus, et hu- discipulus, prælatus et subditus, et hu- jusmodi quorum hic nihil tangitur: jusmodi quorum hic nihil tangitur: ergo videtur esse insufficiens. ergo videtur esse insufficiens.

4. Præterea, Ipse Ambrosius videtur 4. Præterea, Ipse Ambrosius videtur pervertere ordinem: quia dicit, quod pervertere ordinem: quia dicit, quod domestici boni qui sunt quinto loco, domestici boni qui sunt quinto loco, malis filiis sunt præferendi qui sunt malis filiis sunt præferendi qui sunt quarto loco. quarto loco.

5. Item, Videtur quod id quod est 5. Item, Videtur quod id quod est quarto loco, præferendum sit ei quod quarto loco, præferendum sit ei quod tertio loco est positum quia dicit Apo- tertio loco est positum quia dicit Apo- stolus, II ad Corinth. xn, 14: Non de- stolus, II ad Corinth. xn, 14: Non de- bent filii parentibus thesaurizare, sed bent filii parentibus thesaurizare, sed parentes filiis ergo præferendi sunt parentes filiis ergo præferendi sunt filii parentibus cum tamen filii ponan- filii parentibus cum tamen filii ponan- tur quarto loco, et parentes tertio. tur quarto loco, et parentes tertio.

SOLUTIO. Dicendum mihi videtur, quod SOLUTIO. Dicendum mihi videtur, quod ordo quem ponit Augustinus, accipitur ordo quem ponit Augustinus, accipitur secundum generales differentias diligibi- secundum generales differentias diligibi- lis illæ autem sunt, ut supra nos est, lis illæ autem sunt, ut supra nos est, et quod nos, et quod est juxta nos, et et quod nos, et quod est juxta nos, et quod est sub nobis relatum ad beatitudi- quod est sub nobis relatum ad beatitudi- nem ex consortio animæ rationalis nec nem ex consortio animæ rationalis nec possunt intelligi plures conjunctiones, possunt intelligi plures conjunctiones, quia dextrum et sinistrum non dicunt quia dextrum et sinistrum non dicunt nisi id quod est juxta, et similiter ante nisi id quod est juxta, et similiter ante et retro ergo remanet tantum quod su- et retro ergo remanet tantum quod su- pra, et quod nosipsi, et quod juxta nos pra, et quod nosipsi, et quod juxta nos est. Qualiter autem id quod est juxta, est. Qualiter autem id quod est juxta, comprehendit Angelos et alia quædam, comprehendit Angelos et alia quædam, prius dictum est. Ordo autem quem tan- prius dictum est. Ordo autem quem tan- git Augustinus, secundum prius et po- git Augustinus, secundum prius et po- sterius sic intelligitur: quia enim charitas sterius sic intelligitur: quia enim charitas est una virtus, necesse est quod habeat est una virtus, necesse est quod habeat

547 547

unam rationem boni moventem : et unam rationem boni moventem : et quod habet illud bonum, vel etiam ha- quod habet illud bonum, vel etiam ha- bebit, hoc erit primum et per se et super bebit, hoc erit primum et per se et super omnia dilectum, hoc est Deus qui primo omnia dilectum, hoc est Deus qui primo loco ponitur et alia diliguntur in Deo loco ponitur et alia diliguntur in Deo et ad Deum, ut dicit in præcedenti dis- et ad Deum, ut dicit in præcedenti dis- tinctione Magister. In Deo, si sunt in tinctione Magister. In Deo, si sunt in Deo, ut amici qui amicitias agunt, id Deo, ut amici qui amicitias agunt, id est, bona opera, quæ sola dicuntur fa- est, bona opera, quæ sola dicuntur fa- cere amicos. Ad Deum autem, si non cere amicos. Ad Deum autem, si non sunt in Deo, ut amici agentes inimici- sunt in Deo, ut amici agentes inimici- tias, id est, peccatum. Et inter illa in- tias, id est, peccatum. Et inter illa in- tercidit etiam ordo: cum enim dicitur, tercidit etiam ordo: cum enim dicitur, Diliges proximum tuum sicut teipsum, Diliges proximum tuum sicut teipsum, ly sicut duo dicit, scilicet ordinem, et ly sicut duo dicit, scilicet ordinem, et rationem diligendi proximum. Ordinem, rationem diligendi proximum. Ordinem, quia nemo diligit alium sicut se, nisi quia nemo diligit alium sicut se, nisi supponatur primo, quod se diligat: ergo supponatur primo, quod se diligat: ergo se primo, et alium consequenter: ecce se primo, et alium consequenter: ecce ordo. Rationem autem tangit Augusti- ordo. Rationem autem tangit Augusti- nus quia sic exponit, id est, « ad quod nus quia sic exponit, id est, « ad quod teipsum, scilicet in Deo, vel ad Deum. » teipsum, scilicet in Deo, vel ad Deum. » Non est autem una relatio ad Deum cor- Non est autem una relatio ad Deum cor- poris et animæ in nobis et ideo fit in poris et animæ in nobis et ideo fit in illis duplex gradus: sed non in proximo, illis duplex gradus: sed non in proximo, quia totus est juxta nos et in corpore et quia totus est juxta nos et in corpore et

in anima. in anima.

Et sic patet solutio ad primum, et ra- Et sic patet solutio ad primum, et ra- tio ordinis quem ponit Augustinus. tio ordinis quem ponit Augustinus.

Ex parte autem Dei non potest esse Ex parte autem Dei non potest esse ordo quia omnis ordo est inter diversa: ordo quia omnis ordo est inter diversa: et ideo ordo dilectionis supponit diversi- et ideo ordo dilectionis supponit diversi- tatem diligibilium. Unde licet multis ra- tatem diligibilium. Unde licet multis ra- tionibus Deum diligamus, tamen est tionibus Deum diligamus, tamen est idem quod diligimus, et ideo non est ibi idem quod diligimus, et ideo non est ibi ordo. Et per hoc patet solutio ad secun- ordo. Et per hoc patet solutio ad secun-

dum. dum.

Ad 2. Ad 2.

Ambrosi. Ambrosi.

Ordo autem Ambrosii aliter accipitur: De ordine Ordo autem Ambrosii aliter accipitur: De ordine quia ille est charitatis non simpliciter, quia ille est charitatis non simpliciter, sed in natura nostra, et ideo admittit sed in natura nostra, et ideo admittit inclinationem naturæ aut igitur tan- inclinationem naturæ aut igitur tan- tum secundum rationem charitatis, aut tum secundum rationem charitatis, aut secundum rationem naturæ magis. Si secundum rationem naturæ magis. Si primo modo: tunc est primus gradus, primo modo: tunc est primus gradus, qui totus est in ratione optimi sumptus, qui totus est in ratione optimi sumptus, ut diligere Deum per se et super omnia. ut diligere Deum per se et super omnia. Si autem est secundum rationem natu- Si autem est secundum rationem natu- ræ aut dicit solam naturæ conformita-- ræ aut dicit solam naturæ conformita-- tem, aut vinculum societatis superaddi- tem, aut vinculum societatis superaddi-

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

548 548

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tum. Si primo modo: tunc est ultimus tum. Si primo modo: tunc est ultimus gradus, ut diligere inimicos, cum quibus gradus, ut diligere inimicos, cum quibus nihil commune habemus nisi naturam. nihil commune habemus nisi naturam. Si autem est ex vinculo societatis aut Si autem est ex vinculo societatis aut illa societas est ex convictu, aut ex pro- illa societas est ex convictu, aut ex pro- pagine. Si ex convictu: tunc intelligitur pagine. Si ex convictu: tunc intelligitur quintus, qui est domesticus et non in- quintus, qui est domesticus et non in- telligitur tantum de domo materiali, sed telligitur tantum de domo materiali, sed de Ecclesia, et de his qui vivunt in con- de Ecclesia, et de his qui vivunt in con- formi vita: sicut dicit Psalmus LIV, formi vita: sicut dicit Psalmus LIV, 15 In domo Dei ambulavimus cum 15 In domo Dei ambulavimus cum consensu. Si autem est ex propagine: consensu. Si autem est ex propagine: aut secundum lineam descendendi, aut aut secundum lineam descendendi, aut ascendendi, aut secundum id quod de- ascendendi, aut secundum id quod de- scendit, vel a quo est descensus. Si se- scendit, vel a quo est descensus. Si se- cundum id quod descendit: sic est se- cundum id quod descendit: sic est se- cundus gradus, qui est quod nos sumus : cundus gradus, qui est quod nos sumus : vel secundum lineam ascensus, et sic est vel secundum lineam ascensus, et sic est tertius, qui est diligere parentes. Si se- tertius, qui est diligere parentes. Si se- cundum lineam descensus, sive directe cundum lineam descensus, sive directe sit a nobis, sive ex eo quod ambo de- sit a nobis, sive ex eo quod ambo de- scendimus ab uno, non facit nisi unum scendimus ab uno, non facit nisi unum generalem gradum, qui est quartus, ut generalem gradum, qui est quartus, ut filii, et parentes, fratres, et hujusmodi. filii, et parentes, fratres, et hujusmodi.

AD ID autem quod contra objicitur, di- AD ID autem quod contra objicitur, di- cendum meo judicio, quod omnes illi cendum meo judicio, quod omnes illi gradus continentur sub domestico domus gradus continentur sub domestico domus spiritualis, et non dicunt nisi differentes spiritualis, et non dicunt nisi differentes modos conversandi in domo Dei quæ est modos conversandi in domo Dei quæ est Ecclesia. Ecclesia.

AD ALIUD dicendum, quod uxor in quan- AD ALIUD dicendum, quod uxor in quan- tum uxor conjuncta, est idem corpus, ut tum uxor conjuncta, est idem corpus, ut dicitur. Genes. 11, 24: Erunt duo in dicitur. Genes. 11, 24: Erunt duo in carne una. Et ideo intelligitur quoad carne una. Et ideo intelligitur quoad corpus in dilectione nostri quoad id quod corpus in dilectione nostri quoad id quod sub nobis est, et quoad animam in dile- sub nobis est, et quoad animam in dile- ctione Dei. ctione Dei.

AD ALIUD dicendum, quod illæ societa- AD ALIUD dicendum, quod illæ societa- tes sunt speciales, et dicunt diversos mio- tes sunt speciales, et dicunt diversos mio- dos domestici. Sunt tamen qui rationes dos domestici. Sunt tamen qui rationes illas concedunt, dicentes aliter quod non illas concedunt, dicentes aliter quod non tangit hic ordinem, nisi ad quem incli- tangit hic ordinem, nisi ad quem incli- nat natura. Uxor autem conjungitur per nat natura. Uxor autem conjungitur per modum sacramenti, et aliæ conjunctiones modum sacramenti, et aliæ conjunctiones sunt per modum beneficii vel gratiæ. Sed sunt per modum beneficii vel gratiæ. Sed hoc nihil est quia dicitur in Littera, hoc nihil est quia dicitur in Littera, quod parentes spirituales in parentibus quod parentes spirituales in parentibus intelliguntur : et hoc patet esse falsum, intelliguntur : et hoc patet esse falsum, quod natura noa inclinat ad diligendum quod natura noa inclinat ad diligendum

uxorem, vel dominum, sed inclinat ad uxorem, vel dominum, sed inclinat ad diligendum inimicum. diligendum inimicum.

AD ALIUD dicendum, quod non perver- AD ALIUD dicendum, quod non perver- titur ordo quia iste ordo intelligitur titur ordo quia iste ordo intelligitur aliis paribus sed imparibus circumstan- aliis paribus sed imparibus circumstan- tiis, bene potest quantum in aliquo casu tiis, bene potest quantum in aliquo casu fieri prius tertio vel quarto: et hoc infra fieri prius tertio vel quarto: et hoc infra determinabitur. determinabitur.

AD ALIUD dicendum, quod parentibus AD ALIUD dicendum, quod parentibus deficit, quando accrescit filiis et ideo deficit, quando accrescit filiis et ideo parentes magis sunt destituti : et ideo si parentes magis sunt destituti : et ideo si indigent, præferendi sunt filiis, si non indigent, præferendi sunt filiis, si non potest utrisque subveniri. potest utrisque subveniri.

Ad dictum Apostoli dicendum, quod Ad dictum Apostoli dicendum, quod thesaurizare non dicit supplementum thesaurizare non dicit supplementum indigentiæ, sed potius abundantiæ: sed indigentiæ, sed potius abundantiæ: sed in illa magis tenemur filiis qui intrant, in illa magis tenemur filiis qui intrant, quam parentibus qui sunt in exeundo. quam parentibus qui sunt in exeundo.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An ordines isti possint variari, vel sint An ordines isti possint variari, vel sint necessitatis? necessitatis?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa initium Peccat enim qui ibi, A, circa initium Peccat enim qui præpostere, etc. » præpostere, etc. »

Ex hoc enim videtur, quod ordo iste Ex hoc enim videtur, quod ordo iste sit necessitatis. Et hoc non videtur: sit necessitatis. Et hoc non videtur:

1. Ponatur enim, quod patri faciam 1. Ponatur enim, quod patri faciam quidquid debeam: tunc in nullo ero reus quidquid debeam: tunc in nullo ero reus contra ipsum. Cum autem hoc non sit contra ipsum. Cum autem hoc non sit finitum quod ei facio, possum alii facere finitum quod ei facio, possum alii facere plus ergo diligendo eum qui domesti- plus ergo diligendo eum qui domesti- cus est plus quam patrem, ago præposte- cus est plus quam patrem, ago præposte- re, et tamen non pecco. re, et tamen non pecco.

2. Item, Aliquis est in religione, et 2. Item, Aliquis est in religione, et videt patrem necesse habentem, et non videt patrem necesse habentem, et non potest subvenire nisi exeat de religione potest subvenire nisi exeat de religione ad lucra facienda: aut ergo iste tenetur ad lucra facienda: aut ergo iste tenetur apostatare, aut non. Si sic: tunc cum apostatare, aut non. Si sic: tunc cum apostasia sit scandalum et contra obe- apostasia sit scandalum et contra obe- dientiam, iste tenetur ad peccatum. Si dientiam, iste tenetur ad peccatum. Si non ergo in aliquo casu potest præpo- non ergo in aliquo casu potest præpo- stere agere, scilicet præponere dilectio- stere agere, scilicet præponere dilectio-

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

IN III SENTENT. DIST. XXIX, A, ART. 4. IN III SENTENT. DIST. XXIX, A, ART. 4.

nem suæ congregationis patri carnali, et nem suæ congregationis patri carnali, et peccabit. peccabit.

non non

3. Item, Ponamus aliquem esse in sæ- 3. Item, Ponamus aliquem esse in sæ- culo, et habere patrem indigentem, et se culo, et habere patrem indigentem, et se periculose in sæculo conversari cum con- periculose in sæculo conversari cum con- tinuo metu casus : constat, quod ille tinuo metu casus : constat, quod ille magis sibi quam patri tenetur providere: magis sibi quam patri tenetur providere:

ergo ergo

debet relinquere patrem indigen- debet relinquere patrem indigen- tem, et fugere ad locum securitatis. tem, et fugere ad locum securitatis.

4. Itein, Hoc videtur per filios Zebe- 4. Itein, Hoc videtur per filios Zebe- dæi, qui vocati a Domino, relicto patre, dæi, qui vocati a Domino, relicto patre, secuti sunt Dominum', cum tamen pa- secuti sunt Dominum', cum tamen pa- ter fuerit pauper et senex: et etiam nihil ter fuerit pauper et senex: et etiam nihil legitur de periculosa conversatione eo- legitur de periculosa conversatione eo- rum. Ergo videtur, quod ordines illi pos- rum. Ergo videtur, quod ordines illi pos- sunt variari ergo non sunt ordines ne- sunt variari ergo non sunt ordines ne- cessitatis. cessitatis.

SOLUTIO. Sine præjudicio dico, quod SOLUTIO. Sine præjudicio dico, quod supposita causa sufficientis ordinis, ordo supposita causa sufficientis ordinis, ordo est necessitatis, ita quod sine ipso incidit est necessitatis, ita quod sine ipso incidit peccatum. Causam ordinis dico indigen- peccatum. Causam ordinis dico indigen- tiam ex parte una, scilicet parentum, vel tiam ex parte una, scilicet parentum, vel aliorum, et securitatem ex parte sua, et aliorum, et securitatem ex parte sua, et possibilitatem ad subventionem ex rebus possibilitatem ad subventionem ex rebus fortunæ vel artificio. fortunæ vel artificio.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod num- AD PRIMUM ergo dicendum, quod num- quam facio patri quod debeo, nisi ego quam facio patri quod debeo, nisi ego impendam ei plus affectus quam alii, cæ- impendam ei plus affectus quam alii, cæ- teris paribus quia si pater est malus, et teris paribus quia si pater est malus, et alius bonus, affectus naturæ manet qui- alius bonus, affectus naturæ manet qui- dem circa patrem, et gratiæ effectus qui dem circa patrem, et gratiæ effectus qui fortior est, tendit in alium: et in hoc non fortior est, tendit in alium: et in hoc non pecco, et in effectu si satisfacio patri, pecco, et in effectu si satisfacio patri, non culpor si alii ex gratia facio plus non culpor si alii ex gratia facio plus quam patri quia hoc non corrumpit or- quam patri quia hoc non corrumpit or- dinem, cum cæteris paribus, de affectu dinem, cum cæteris paribus, de affectu semper plus sit in patrem, et de effectu semper plus sit in patrem, et de effectu quantum oportet. quantum oportet.

: :

AD ALIUD dicendum, quod qui est in AD ALIUD dicendum, quod qui est in religione, meo judicio in religione ma- religione, meo judicio in religione ma- nere debet et si potest habere licentiam nere debet et si potest habere licentiam in ipsa manens, per artificium suum de- in ipsa manens, per artificium suum de- bet subvenire indigenti patri, si alias ha- bet subvenire indigenti patri, si alias ha- bere vel mendicare non potest: sed exire bere vel mendicare non potest: sed exire non tenetur propter periculum propriæ non tenetur propter periculum propriæ conversationis. conversationis.

1 Cf. Matth. IV, 21 et 22; Marc. 1, 19 et 20. 1 Cf. Matth. IV, 21 et 22; Marc. 1, 19 et 20.

549 549

AD ALIUD quod objicitur de eo qui est AD ALIUD quod objicitur de eo qui est in sæculo, bene concedo, quod si securus in sæculo, bene concedo, quod si securus est in sæculo, non tenetur intrare reli- est in sæculo, non tenetur intrare reli- gionem, sed subvenire patri indigenti : gionem, sed subvenire patri indigenti : si autem probabiliter timet lapsum, vel si autem probabiliter timet lapsum, vel forte lapsus est, tunc magis tenetur pro- forte lapsus est, tunc magis tenetur pro- videre sibi, et potest relinquere patrem. videre sibi, et potest relinquere patrem.

AD ALIUD quod objicitur de filiis Zebe- AD ALIUD quod objicitur de filiis Zebe- dæi, Jacobo et Joanne. dicendum, quod dæi, Jacobo et Joanne. dicendum, quod forte alias habuit unde viveret: vel sci- forte alias habuit unde viveret: vel sci- verunt, quod vocans eos, ei melius quam verunt, quod vocans eos, ei melius quam ipsi providere posset: sic autem non est ipsi providere posset: sic autem non est de aliis qui non sunt Deus, quos sequi- de aliis qui non sunt Deus, quos sequi- mur ad religionem nos vocantes. mur ad religionem nos vocantes.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An charitas habeat oculum ad aliquam An charitas habeat oculum ad aliquam remunerationem ? remunerationem ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa medium : « Deus diligendus est A, circa medium : « Deus diligendus est propter seipsum, etc. » propter seipsum, etc. »

Ex hoc videtur, quod charitas non pot- Ex hoc videtur, quod charitas non pot- est habere oculum ad aliquam remune- est habere oculum ad aliquam remune- rationem et hoc videtur etiam alia ra- rationem et hoc videtur etiam alia ra- tione: quia tione: quia

1, Dicit Tullius, quod vera amicitia li- 1, Dicit Tullius, quod vera amicitia li- cet conjunctam sibi habeat plurimam cet conjunctam sibi habeat plurimam utilitatem et delectationem, tamen ipsa utilitatem et delectationem, tamen ipsa nec fundatur super utile, nec super de- nec fundatur super utile, nec super de- lectabile : cum igitur charitas Dei veram lectabile : cum igitur charitas Dei veram dicat amicitiam, videtur quod non intue- dicat amicitiam, videtur quod non intue- tur naturæ utilitatem : ergo nec præ- tur naturæ utilitatem : ergo nec præ- mium, nec remunerationem. mium, nec remunerationem.

2. Item, Aristoteles : « Amici diligendi 2. Item, Aristoteles : « Amici diligendi sunt, etsi nihil nobis debeat fieri : » ergo sunt, etsi nihil nobis debeat fieri : » ergo multo magis Deus. multo magis Deus.

3. Item, Augustinus : « Licet Deo sine 3. Item, Augustinus : « Licet Deo sine præmio non posset servire, tamen sine præmio non posset servire, tamen sine intuitu præmii serviendum est: » cum intuitu præmii serviendum est: » cum igitur hoc sit charitatis, charitas non in- igitur hoc sit charitatis, charitas non in- tuetur præmium. tuetur præmium.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

550 550

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

4. Item, Mercenarius vituperatur, Joan. 4. Item, Mercenarius vituperatur, Joan. x, 12 et seq. Cum igitur mercenarius x, 12 et seq. Cum igitur mercenarius habeat oculum ad præmium, videtur habeat oculum ad præmium, videtur quod charitas non est mercenaria. quod charitas non est mercenaria.

5. Item, Perfecta charitas foras mittit 5. Item, Perfecta charitas foras mittit timorem, quia servilis est : ergo et spem timorem, quia servilis est : ergo et spem mercedis, quia hoc est servile et non li- mercedis, quia hoc est servile et non li- beraliter obsequens. beraliter obsequens.

SED CONTRA: SED CONTRA: 1. Luc. XV, 1. Luc. XV, 17 : Quanti mercenarii in 17 : Quanti mercenarii in domo patris mei abundant panibus! Et domo patris mei abundant panibus! Et constat, quod loquitur de domo æterni- constat, quod loquitur de domo æterni- tatis ergo illi qui ex charitate serviunt, tatis ergo illi qui ex charitate serviunt, qui soli domum inhabitant, mercenarii qui soli domum inhabitant, mercenarii possunt esse. possunt esse.

2. Item, Job, VII, 1: Sicut dies mer- 2. Item, Job, VII, 1: Sicut dies mer- cenarii dies ejus. cenarii dies ejus.

3. Item, Ad Abraham perfectum in 3. Item, Ad Abraham perfectum in charitate dixit Deus, Genes. xv, 1 : Ego... charitate dixit Deus, Genes. xv, 1 : Ego... merces tua magna nimis. merces tua magna nimis.

4. Item, Apostolus, ad Hebr. x, 36: 4. Item, Apostolus, ad Hebr. x, 36: Patientia vobis necessaria est, ut volunta- Patientia vobis necessaria est, ut volunta- tem Dei facientes, reportetis promissio- tem Dei facientes, reportetis promissio- nem ergo mercedem possumus exspe- nem ergo mercedem possumus exspe- ctare. ctare.

5. Item, Ibidem, y, 35: Nolite itaque 5. Item, Ibidem, y, 35: Nolite itaque amittere confidentiam vestram, quæ ma- amittere confidentiam vestram, quæ ma- gnam habet remunerationem. gnam habet remunerationem.

6. Item, Apostolus de se, II ad Timoth. 6. Item, Apostolus de se, II ad Timoth. I, 12 Scio cui credidi, et certus sum. Et I, 12 Scio cui credidi, et certus sum. Et subinfert, ibidem, iv, 8: In reliquo repo- subinfert, ibidem, iv, 8: In reliquo repo- sita est mihi corona justitiæ, quam red- sita est mihi corona justitiæ, quam red- det mihi Dominus in illa die justus ju- det mihi Dominus in illa die justus ju- dex. dex.

7. Item, Charitas generatur ex spe: 7. Item, Charitas generatur ex spe: et spes semper est mercedis, quia ipsa et spes semper est mercedis, quia ipsa est exspectatio beatitudinis ex meritis. est exspectatio beatitudinis ex meritis.

SOLUTIO. Ad hoc dicendum, quod est SOLUTIO. Ad hoc dicendum, quod est merces, quæ nihil aliud est quam Deus merces, quæ nihil aliud est quam Deus et ea quæ Deum conjungunt nobis: et et ea quæ Deum conjungunt nobis: et intuitum illius mercedis non excludit intuitum illius mercedis non excludit charitas, licet non respiciat eam ut mer- charitas, licet non respiciat eam ut mer- ces est, sed ut dilectum ad perfruendum. ces est, sed ut dilectum ad perfruendum. Et est merces temporalis: et illam ex- Et est merces temporalis: et illam ex- cludit charitas quia licet accipiat sus- cludit charitas quia licet accipiat sus- tentationem a temporalibus, tamen non tentationem a temporalibus, tamen non

1 Psal. XLVIII, 19. 1 Psal. XLVIII, 19.

obsequitur pro illis et de illa loquuntur obsequitur pro illis et de illa loquuntur rationes et auctoritates primo inductæ, rationes et auctoritates primo inductæ, de prima autem auctoritates et rationes de prima autem auctoritates et rationes consequenter inductæ. consequenter inductæ.

Et per hoc patet solutio ad omnia ob- Et per hoc patet solutio ad omnia ob- jecta pro utraque parte. jecta pro utraque parte.

Et quia charitas non respicit merce. Et quia charitas non respicit merce. dem æternam ut merces est, sed ut ama- dem æternam ut merces est, sed ut ama- tum ad fruendum, ideo dicit Bernardus, tum ad fruendum, ideo dicit Bernardus, quod non est confitendum Domino, quia quod non est confitendum Domino, quia tibi bonus, sicut dicit de malis: Confite- tibi bonus, sicut dicit de malis: Confite- bitur tibi cum bene feceris ei¹: sed, bitur tibi cum bene feceris ei¹: sed, Quoniam bonus absolute, sicut Levitæ Quoniam bonus absolute, sicut Levitæ fecerunt, qui nullam partem terrenam fecerunt, qui nullam partem terrenam acceperunt inter filios Israel, co quod acceperunt inter filios Israel, co quod Dominus esset pars hæreditatis eorum. Dominus esset pars hæreditatis eorum. De aliis autem qui oculos habent ad tem- De aliis autem qui oculos habent ad tem- poralia, verificatur illud de serviliter poralia, verificatur illud de serviliter servienti populo dictum, Deuter. xxxı, servienti populo dictum, Deuter. xxxı, 28 Oculus Jacob in terra frumenti et 28 Oculus Jacob in terra frumenti et vini, etc. vini, etc.