524 524

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ter duos motus qui in mente geruntur, dum Deus diligitur et proximus. ter duos motus qui in mente geruntur, dum Deus diligitur et proximus. Movetur enim mens ad diligendum Deum, movetur et ad diligendum pro- Movetur enim mens ad diligendum Deum, movetur et ad diligendum pro- ximum, et multo magis erga Deum, quam erga proximum. ximum, et multo magis erga Deum, quam erga proximum.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An sit unus et idem habitus, quo diligi- An sit unus et idem habitus, quo diligi- tur Deus et proximus? tur Deus et proximus?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, « Hic quæritur, Si ex ea ipsa di- ibi, C, « Hic quæritur, Si ex ea ipsa di- lectione diligitur Deus, qua diligitur lectione diligitur Deus, qua diligitur proximus, etc. » proximus, etc. »

Videtur enim, quod sunt duo habitus, Videtur enim, quod sunt duo habitus, et duæ virtutes diligendi Deum, et dili- et duæ virtutes diligendi Deum, et dili- gendi proximum. gendi proximum.

1. Sunt enim in cognitivis diversa do- 1. Sunt enim in cognitivis diversa do- na Spiritus sancti, sapientia, et scientia: na Spiritus sancti, sapientia, et scientia: eo quod una est de æternis, scilicet sa- eo quod una est de æternis, scilicet sa- pientia et altera de temporalibus, scili- pientia et altera de temporalibus, scili- cet scientia ergo cum affectus hic etiam cet scientia ergo cum affectus hic etiam dividatur, ut in charitate Dei sit de æter- dividatur, ut in charitate Dei sit de æter- no tantum, et in charitate proximi de no tantum, et in charitate proximi de temporali tantum, videtur quod sint duæ temporali tantum, videtur quod sint duæ virtutes ad hoc moventes. virtutes ad hoc moventes.

2. Item, Nihil est commune tempora- 2. Item, Nihil est commune tempora- libus et æternis ergo non est una ratio libus et æternis ergo non est una ratio movens in Deo et in proximo: ergo nec movens in Deo et in proximo: ergo nec idem habitus ad diligendum utrumque. idem habitus ad diligendum utrumque.

3. Item, Bonum Dei non est bonum 3. Item, Bonum Dei non est bonum hominis, quoniam non est una ratio bo- hominis, quoniam non est una ratio bo- ni in omnibus bonis, ut probat Philoso- ni in omnibus bonis, ut probat Philoso- phus in I Ethicorum: ergo habitus etiam phus in I Ethicorum: ergo habitus etiam respiciens bonum hoc et illud, non erit respiciens bonum hoc et illud, non erit

unus. unus.

4. Item, Licet fides explicetur in qui- 4. Item, Licet fides explicetur in qui- busdam articulis per temporalia, tamen busdam articulis per temporalia, tamen non innititur nisi primæ veritati: spes non innititur nisi primæ veritati: spes etiam non est nisi de æternis: ergo vi- etiam non est nisi de æternis: ergo vi- detur, quod etiam charitas est unus ha- detur, quod etiam charitas est unus ha- bitus condividens virtutem theologicam, bitus condividens virtutem theologicam, cum illa non sit nisi de Deo, et alius est cum illa non sit nisi de Deo, et alius est habitus de diligendo proximo. habitus de diligendo proximo.

5. Item, Voluntates differunt secun- 5. Item, Voluntates differunt secun- dum volita cum ergo charitas sit vo- dum volita cum ergo charitas sit vo- luntas quædam habilitate habitus præ- luntas quædam habilitate habitus præ- parata, ipsa secundum volita distingue- parata, ipsa secundum volita distingue- tur non autem idem volitum est in tur non autem idem volitum est in dilectione Dei et proximi : ergo non est dilectione Dei et proximi : ergo non est eadem charitas habitus. eadem charitas habitus.

6. Si forte dicas, quod finis est unus 6. Si forte dicas, quod finis est unus in utraque dilectione. CONTRA : Quia in utraque dilectione. CONTRA : Quia omnium virtutum est ultimus finis unus : omnium virtutum est ultimus finis unus : ergo secundum hoc omnes virtutes essent ergo secundum hoc omnes virtutes essent virtus una. virtus una.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Non sunt nisi tres virtutes theologi- 1. Non sunt nisi tres virtutes theologi- cæ cum igitur dilectio proximi non cæ cum igitur dilectio proximi non reducatur ad aliquam virtutum cardina- reducatur ad aliquam virtutum cardina- lium, oportet quod sit charitatis, quæ lium, oportet quod sit charitatis, quæ est virtus theologica una. est virtus theologica una.

2 Item, Dicit Philosophus in II Topi- 2 Item, Dicit Philosophus in II Topi- corum, quod una scientia est plurium, corum, quod una scientia est plurium, velut amborum finium unius quod est velut amborum finium unius quod est finis, alterius tamquam ejus quod est ad finis, alterius tamquam ejus quod est ad finem ergo et una virtus potest hoc finem ergo et una virtus potest hoc modo esse plurium, ut Deus sit finis di- modo esse plurium, ut Deus sit finis di- lectionis, et proximus ut ad finem illum lectionis, et proximus ut ad finem illum dilectus. dilectus.

3. Item, Augustinus dicit in Littera 3. Item, Augustinus dicit in Littera hic, quod « in proximo nihil diligitur hic, quod « in proximo nihil diligitur nisi Deus » ergo dilectione Dei et dile- nisi Deus » ergo dilectione Dei et dile- ctione proximi idem est dilectum : ergo ctione proximi idem est dilectum : ergo est charitas. est charitas.

SOLUTIO. Dicendum, quod unus solus SOLUTIO. Dicendum, quod unus solus habitus est quo diligitur Deus et proxi- habitus est quo diligitur Deus et proxi- mus, et omnia quæ ad charitatem ut mus, et omnia quæ ad charitatem ut diligenda ex charitate referuntur: sicut diligenda ex charitate referuntur: sicut bene ostendunt ultimæ rationes, et præ- bene ostendunt ultimæ rationes, et præ- cipue auctoritas Augustini. cipue auctoritas Augustini.

AD PRIMUM autem dicendum, quod in AD PRIMUM autem dicendum, quod in sapientia et scientia non est simile: quia sapientia et scientia non est simile: quia non est ejusdem rationis movens in utro- non est ejusdem rationis movens in utro- que habitu: ratio enim æterni ut est que habitu: ratio enim æterni ut est æternum, et ratio temporalis ut est tem- æternum, et ratio temporalis ut est tem-

Sed co Sed co

Solutio Solutio

Adi Adi

IN III SENTENT. DIST. XXVII, C, ART. 6. IN III SENTENT. DIST. XXVII, C, ART. 6.

525 525

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4: Ad 4:

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

porale, movent in habitu sapientiæ et porale, movent in habitu sapientiæ et scientiæ et hoc non est hic: quia in scientiæ et hoc non est hic: quia in proximo movet bonum increatum, relu- proximo movet bonum increatum, relu- cens in eo, ex hoc quod capax est illius cens in eo, ex hoc quod capax est illius boni per actum beatitudinis: nulla enim boni per actum beatitudinis: nulla enim (ut infra dicit Magister) ex charitate pro- (ut infra dicit Magister) ex charitate pro- prie diliguntur, nisi quæ nobiscum sunt prie diliguntur, nisi quæ nobiscum sunt ordinata ad eamdem beatitudinem parti- ordinata ad eamdem beatitudinem parti- cipandam, quam nos. cipandam, quam nos.

AD ALIUD dicendum, quod in utroque AD ALIUD dicendum, quod in utroque est bonum increatum: sed in charitate est bonum increatum: sed in charitate Dei ut in se, in charitate autem proximi Dei ut in se, in charitate autem proximi ut in alio relucens est. Ratio autem illa ut in alio relucens est. Ratio autem illa procedit, ac si in dilectione proximi bo- procedit, ac si in dilectione proximi bo- num creatum moveat ad diligendum. num creatum moveat ad diligendum.

AD ALIUD dicendum, quod hoc falsum AD ALIUD dicendum, quod hoc falsum estimo nihil est totum bonum homi- estimo nihil est totum bonum homi- nis, nisi ipse Deus, ut dicit Augustinus. nis, nisi ipse Deus, ut dicit Augustinus.

AD ALIUD patet solutio per dicta : AD ALIUD patet solutio per dicta : quia sicut veritas divina in quibusdam quia sicut veritas divina in quibusdam articulis relucet in temporalibus, ita bo- articulis relucet in temporalibus, ita bo- num divinum in bono proximi. num divinum in bono proximi.

AD ALIUD dicendum, quod voluntates AD ALIUD dicendum, quod voluntates differunt penes volita, non per materiam differunt penes volita, non per materiam tantum, sed per speciem differentia. Et tantum, sed per speciem differentia. Et hoc non est hic. Unde illa objectio non hoc non est hic. Unde illa objectio non concludit. concludit.

AD ID quod contra solutionem objici- AD ID quod contra solutionem objici- tur, dicendum quod hoc bene verum tur, dicendum quod hoc bene verum est, quod virtutes differunt secundum est, quod virtutes differunt secundum fines proximos, qui sunt rationes actuum fines proximos, qui sunt rationes actuum in suis materiis et suis objectis: sed in in suis materiis et suis objectis: sed in charitate idem est finis proximus et ulti- charitate idem est finis proximus et ulti- mus omnium, scilicet summa bonitas : mus omnium, scilicet summa bonitas : et ideo in co ratio actus est et finis: et ideo in co ratio actus est et finis: bonitas enim movet dilectionem, et ea- bonitas enim movet dilectionem, et ea- dem est finis omnium operationum et dem est finis omnium operationum et virtutum quia omnia quæ facimus, virtutum quia omnia quæ facimus, ideo facimus, ut bonitate perfruamur, ut ideo facimus, ut bonitate perfruamur, ut dicit Augustinus, et ponitur in libro dicit Augustinus, et ponitur in libro I Sententiarum, ubi ostenditur, quod I Sententiarum, ubi ostenditur, quod aliter homo utitur homine diligendo, et aliter homo utitur homine diligendo, et aliter Deus homine : et ideo non est aliter Deus homine : et ideo non est simile de aliis virtutibus et de dilectione simile de aliis virtutibus et de dilectione Dei et proximi. Dei et proximi.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An mandatum de Deo diligendo et de An mandatum de Deo diligendo et de proximo, sit unum mandatum vel proximo, sit unum mandatum vel duo ? duo ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, in medio : « Pro quo etiam duo ibi, C, in medio : « Pro quo etiam duo sunt mandata, etc. » sunt mandata, etc. »

Videtur enim non debere esse nisi Videtur enim non debere esse nisi unum mandatum : quia unum mandatum : quia

1. Unius rationis operis unum est 1. Unius rationis operis unum est mandatum. mandatum.

2. Item, Duo sunt mandata de hoc, 2. Item, Duo sunt mandata de hoc, « Non concupisces uxorem, et, Non con- « Non concupisces uxorem, et, Non con- cupisces rem : » quia alia est ratio con- cupisces rem : » quia alia est ratio con- cupiscentiæ in libidine carnis, el in ava- cupiscentiæ in libidine carnis, el in ava- ritia oculorum: ergo ab opposito ubi ritia oculorum: ergo ab opposito ubi una ratio movens, ibi idem mandatum : una ratio movens, ibi idem mandatum : sed concessum est ante in Deo et proxi- sed concessum est ante in Deo et proxi- mo unam esse rationem moventem : mo unam esse rationem moventem : ergo unum et idem debet esse manda- ergo unum et idem debet esse manda- tum, ut videtur. tum, ut videtur.

SED CONTRA : SED CONTRA :

Præcepta multiplicantur secundum ra- Præcepta multiplicantur secundum ra- tiones operum: quod patet, quia multa tiones operum: quod patet, quia multa sunt negativa propter multas rationes sunt negativa propter multas rationes corruptionum. Cum igitur non sit una corruptionum. Cum igitur non sit una ratio operandi circa dilectum quod est ratio operandi circa dilectum quod est Deus, et circa dilectum quod est proxi- Deus, et circa dilectum quod est proxi- mus, licet propter Deum diligatur, non mus, licet propter Deum diligatur, non erit unum mandatum. erit unum mandatum.

SOLUTIO. Dicendum, quod concedimus SOLUTIO. Dicendum, quod concedimus ultimam rationem : et ideo etiam dici- ultimam rationem : et ideo etiam dici- mus ulterius, quod licet sint tantum duo mus ulterius, quod licet sint tantum duo mandata dilectionis, qualitas eorum ex- mandata dilectionis, qualitas eorum ex- primitur penes ea circa quæ operari primitur penes ea circa quæ operari præcipimur: quoniam si consideretur præcipimur: quoniam si consideretur ulterius ratio operis circa Deum, et ratio ulterius ratio operis circa Deum, et ratio diversa operis circa proximum, expli- diversa operis circa proximum, expli- cabitur illa ratio quæ est circa Deum per cabitur illa ratio quæ est circa Deum per

1 Cf. I Sententiarum, Dist. I Tom. XXV hu- jusce editionis. 1 Cf. I Sententiarum, Dist. I Tom. XXV hu- jusce editionis.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

526 526

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tria præcepta, et illa ratio quæ est circa tria præcepta, et illa ratio quæ est circa proximum explicabitur per septem : et proximum explicabitur per septem : et ideo sunt duo modo prædicto, quæ spe- ideo sunt duo modo prædicto, quæ spe- cificari habent per decem, ut infra patebit. cificari habent per decem, ut infra patebit.

DICENDUM ergo ad primum, quod fal- DICENDUM ergo ad primum, quod fal- sum supponit: quia ratio operis non sum supponit: quia ratio operis non sumitur ex universitate et multitudine sumitur ex universitate et multitudine habitus, sed potius ex rationibus quibus habitus, sed potius ex rationibus quibus sumitur vel peccatur circa id quod ope- sumitur vel peccatur circa id quod ope- ramur et hoc est Deus et proximus. ramur et hoc est Deus et proximus.

AD ALIUD dicendum, quod duo sunt AD ALIUD dicendum, quod duo sunt illa mandata quia diversis modis pec- illa mandata quia diversis modis pec- catur circa id quod est proximi per con- catur circa id quod est proximi per con- cupiscentiam est enim uxor ordinata ad cupiscentiam est enim uxor ordinata ad conservationem speciei, et bona fortunæ conservationem speciei, et bona fortunæ ad continuationem individui : et ita ad continuationem individui : et ita etiam diversæ rationes operandi circa etiam diversæ rationes operandi circa dilectum, quod est Deus, et dilectum dilectum, quod est Deus, et dilectum quod est proximus. quod est proximus.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An idem sit motus quo diligitur Deus An idem sit motus quo diligitur Deus et proximus? et proximus?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in eodem capitulo C, ibi, sub finem : « Vel eodem capitulo C, ibi, sub finem : « Vel propter duos motus qui in mente gi- propter duos motus qui in mente gi- gnuntur, dum Deus diligitur et proxi- gnuntur, dum Deus diligitur et proxi- mus, etc. >> mus, etc. >>

Videtur enim hoc esse falsum: quia Videtur enim hoc esse falsum: quia 1. Licet sint duo præcepta, tamen 1. Licet sint duo præcepta, tamen unum est in alio: ergo unus motus vide- unum est in alio: ergo unus motus vide- tur esse in unum per aliud. tur esse in unum per aliud.

2. Item, In naturis idem motus est ad 2. Item, In naturis idem motus est ad medium, et ad extremum : proximus medium, et ad extremum : proximus autem est medium, et Deus finis dilectio- autem est medium, et Deus finis dilectio- nis ergo idem motus est quo diligo nis ergo idem motus est quo diligo proximum, et diligo Deum. proximum, et diligo Deum.

3. Item, Augustinus dicit hic, quod 3. Item, Augustinus dicit hic, quod «< in proximo nihil diligitur nisi Deus : » «< in proximo nihil diligitur nisi Deus : » et hoc idem dicit in multis locis de Tri- et hoc idem dicit in multis locis de Tri- nitate ergo idem motus est in proxi- nitate ergo idem motus est in proxi- mum, et in Deum, ut videtur. mum, et in Deum, ut videtur.

4. Item, Damascenus dicit, quod 4. Item, Damascenus dicit, quod « adoratio imaginis refertur ad prototy- « adoratio imaginis refertur ad prototy-

pum» ergo et dilectio imaginis refer- pum» ergo et dilectio imaginis refer- tur ad exemplar: sed proximus diligitur tur ad exemplar: sed proximus diligitur ut imago ergo motus pertingit usque ad ut imago ergo motus pertingit usque ad

Deum. Deum.

5. Item, Proximus non diligitur nisi 5. Item, Proximus non diligitur nisi usus dilectione ad aliud autem refertur usus dilectione ad aliud autem refertur hujusmodi dilectum, scilicet ad id quo hujusmodi dilectum, scilicet ad id quo fruendum ergo videtur, quod motus fruendum ergo videtur, quod motus non quiescat nisi in Deo. non quiescat nisi in Deo. SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Tria sunt quæ exiguntur ad motum 1. Tria sunt quæ exiguntur ad motum unum, scilicet unitas spatii, temporis, et unum, scilicet unitas spatii, temporis, et mobilis hoc autem tempore quo quis mobilis hoc autem tempore quo quis diligit proximum, non cogitat actu de diligit proximum, non cogitat actu de Deo : ergo non est necesse, quod sit Deo : ergo non est necesse, quod sit unus. Si dicas, quod habitualiter refer- unus. Si dicas, quod habitualiter refer- tur hoc nihil est : quia nos quærimus de tur hoc nihil est : quia nos quærimus de identitate motus, cui non sufficit habi- identitate motus, cui non sufficit habi- tualis relatio, sed actualem oportet ad- tualis relatio, sed actualem oportet ad-

esse. esse.

2. Item, Motus numeratur a materia 2. Item, Motus numeratur a materia circa quam est in numero :sed hic circa quam est in numero :sed hic sunt diversæ materiæ numero : ergo et sunt diversæ materiæ numero : ergo et diversi motus. diversi motus.

3. Item, Si propter finem esset unus 3. Item, Si propter finem esset unus motus, tunc etiam esset unus motus, motus, tunc etiam esset unus motus, cum diligo Petrum, cum diligo Paulum, cum diligo Petrum, cum diligo Paulum, utrumque propter Deum, quod est ab- utrumque propter Deum, quod est ab- surdum. surdum.

4. Item, Unus est intensior alio: quia 4. Item, Unus est intensior alio: quia ex toto corde diligimus Deum, proxi- ex toto corde diligimus Deum, proxi- mum autem sicut nosipsos: sed non mum autem sicut nosipsos: sed non potest esse unus motus sic intensior et potest esse unus motus sic intensior et remissior ergo non potest esse unus remissior ergo non potest esse unus molus numero. molus numero.

SOLUTIO. Dicendum, quod potest esse SOLUTIO. Dicendum, quod potest esse unus, et possunt esse plures. Unus quan- unus, et possunt esse plures. Unus quan- do proximus non sumitur nisi ut imago do proximus non sumitur nisi ut imago divinæ bonitatis, in quam actualiter ten- divinæ bonitatis, in quam actualiter ten- dit dilectio et hoc modo procedunt ra- dit dilectio et hoc modo procedunt ra- tiones primo inductæ. Diversi autem tiones primo inductæ. Diversi autem quando actualiter non proceditur ulte- quando actualiter non proceditur ulte- rius, nisi intentione habitual et hoc rius, nisi intentione habitual et hoc modo concludunt sequentes rationes. modo concludunt sequentes rationes.

Solutio tamen ad rationes inductas de Solutio tamen ad rationes inductas de facili patet unicuique : quia illæ quæ in facili patet unicuique : quia illæ quæ in contrarium inducuntur, sunt solutiones contrarium inducuntur, sunt solutiones præcedentium. præcedentium.

Sed co Sed co

Soluti Soluti

IN III SENTENT. DIST. XXVII, D. IN III SENTENT. DIST. XXVII, D.

527 527

D. De modo diligendi. D. De modo diligendi.

2 2

Consequenter modum utriusque dilectionis advertamus. Hæc regula Consequenter modum utriusque dilectionis advertamus. Hæc regula (ut ait Augustinus ') dilectionis divinitus constituta est, ut Deum propter (ut ait Augustinus ') dilectionis divinitus constituta est, ut Deum propter se ex toto corde, et proximum diligas sicut teipsum, id est, ad quod, et se ex toto corde, et proximum diligas sicut teipsum, id est, ad quod, et propter quod teipsum diligere debes. In bono ergo et propter Deum propter quod teipsum diligere debes. In bono ergo et propter Deum teipsum diligere debes. In bono ergo diligendus est proximus non in malo, teipsum diligere debes. In bono ergo diligendus est proximus non in malo, et propter Deum. Proximum vero omnem hominem oportet intelligi, quia et propter Deum. Proximum vero omnem hominem oportet intelligi, quia nemo est cum quo sit operandum male. Qui ergo amat homines, vel quia nemo est cum quo sit operandum male. Qui ergo amat homines, vel quia justi sunt, vel ut sint justi amare debet, hoc est, in Deo vel propter Deum. justi sunt, vel ut sint justi amare debet, hoc est, in Deo vel propter Deum. Sic enim et seipsum amare debet, scilicet in Deo vel propter Deum, id est, Sic enim et seipsum amare debet, scilicet in Deo vel propter Deum, id est, quia justus est, vel ut justus sit. Qui enim aliter se diligit, injuste se diligit : quia justus est, vel ut justus sit. Qui enim aliter se diligit, injuste se diligit : quia ad hoc se diligit ut sit injustus: ad hoc ergo ut sit malus : quia ad hoc se diligit ut sit injustus: ad hoc ergo ut sit malus : jam se diligit. Qui autem diligit iniquitatem, odil animam suam³. Modus jam se diligit. Qui autem diligit iniquitatem, odil animam suam³. Modus ergo diligendi præcipiendus est homini, id est, quomodo se diligat, ut ergo diligendi præcipiendus est homini, id est, quomodo se diligat, ut prosit sibi. Quin autem se diligat, et prodesse sibi velit, dubitare dementis prosit sibi. Quin autem se diligat, et prodesse sibi velit, dubitare dementis est *. Modus autem præcipitur cum ait, Sicut teipsum : ut proximum di- est *. Modus autem præcipitur cum ait, Sicut teipsum : ut proximum di- ligas ad quod teipsum. Si ergo te non propter te diligere debes, sed prop- ligas ad quod teipsum. Si ergo te non propter te diligere debes, sed prop- ter illum ubi dilectionis tuæ reclissimus finis est, non succenseat alius ali- ter illum ubi dilectionis tuæ reclissimus finis est, non succenseat alius ali- quis homo, si et ipsum propter Deum diligis. Hujus dilectionis modum ve- quis homo, si et ipsum propter Deum diligis. Hujus dilectionis modum ve- ritas insinuat dicens: Mandatum novum do vobis, ut diligatis invicem, sic- ritas insinuat dicens: Mandatum novum do vobis, ut diligatis invicem, sic- ut dilexi vosº, id est, ad quod dilexi vos, scilicet ut filii sitis, ut vitam ha- ut dilexi vosº, id est, ad quod dilexi vos, scilicet ut filii sitis, ut vitam ha- beatis 6. beatis 6.

non ergo non ergo

1S AUGUSTINUS, Lib I de Doctrina christiana, cap. 22. 1S AUGUSTINUS, Lib I de Doctrina christiana, cap. 22.

2 Edit. J. Alleaume enim. 2 Edit. J. Alleaume enim.

3 Psal x, 6. 3 Psal x, 6.

* Cf. S AUGUSTINUM, Lib. I de Doctrina christiana, cap. 23. * Cf. S AUGUSTINUM, Lib. I de Doctrina christiana, cap. 23.

5 Joan XIII, 34. 5 Joan XIII, 34.

6 Joan. v, 40, et multoties alibi. 6 Joan. v, 40, et multoties alibi.

528 528

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An modus diligendi quo præcipitur, Di- An modus diligendi quo præcipitur, Di- liges proximum tuum sicut teipsum, liges proximum tuum sicut teipsum, sit modus ordinatæ charitatis? sit modus ordinatæ charitatis?

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An qui diligit iniquitatem, odit animam An qui diligit iniquitatem, odit animam suam ? suam ?

Solutio. Solutio.

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, « Consequenter modum utriusque dile- « Consequenter modum utriusque dile- ctionis advertamus, etc. » ctionis advertamus, etc. »

Modus enim quo diligam proximum Modus enim quo diligam proximum sicut meipsum, non videtur esse ordina- sicut meipsum, non videtur esse ordina- tæ charitatis: si enim ordinata charitate tæ charitatis: si enim ordinata charitate plus diligo magis mihi conjunctum, vi- plus diligo magis mihi conjunctum, vi- detur quod præcipue meipsum debeam detur quod præcipue meipsum debeam diligere ergo non tantum proximum diligere ergo non tantum proximum quantum meipsum. quantum meipsum.

SOLUTIO. Dicendum, quod sicut dicet SOLUTIO. Dicendum, quod sicut dicet infra, principalitas relinquitur materiæ: infra, principalitas relinquitur materiæ: nec similitudo sumitur a quantitate affe- nec similitudo sumitur a quantitate affe- ctus vel effectus in diligendo, sed potius ctus vel effectus in diligendo, sed potius a modo qui sumitur ex parte finis et a modo qui sumitur ex parte finis et ideo exponit Augustinus, id est, « ad ideo exponit Augustinus, id est, « ad quod teipsum, in quo teipsum : » quia in quod teipsum, in quo teipsum : » quia in gratia diligis te, et ad beatitudinem dili- gratia diligis te, et ad beatitudinem dili- gis tesi diligis te in charitate, et in eo- gis tesi diligis te in charitate, et in eo- dem et ad idem diligis alium ex charita- dem et ad idem diligis alium ex charita- te aut si aliter diligis, non diligis ex te aut si aliter diligis, non diligis ex charitate. charitate.

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, D, in medio : « Qui autem diligit ibi, D, in medio : « Qui autem diligit iniquitatem, odit animam suam. » iniquitatem, odit animam suam. »

1. Hoc enim videtur esse contra Au- 1. Hoc enim videtur esse contra Au- gustinum in libro de Civitate Dei, ubi gustinum in libro de Civitate Dei, ubi dicit, quod « nullus odit se, vel vitam dicit, quod « nullus odit se, vel vitam suam » sed illi qui occidunt se, oderunt suam » sed illi qui occidunt se, oderunt miseriam suam, et non esse, vel vivere miseriam suam, et non esse, vel vivere suum et magis volunt non esse, quam suum et magis volunt non esse, quam in tali miseria esse. in tali miseria esse.

2. Item, De dæmone qui minus vide- 2. Item, De dæmone qui minus vide- tur, videtur esse falsum quia dicit Dio- tur, videtur esse falsum quia dicit Dio- nysius, quod « bonum et optimum concu- nysius, quod « bonum et optimum concu- piscunt, esse, vivere, et intelligere. piscunt, esse, vivere, et intelligere.

Ad Ad

SOLUTIO. Est odium affectus : et hoc Solut SOLUTIO. Est odium affectus : et hoc Solut modo nemo odit seipsum Et est odium modo nemo odit seipsum Et est odium effectus, scilicet quando facit aliquis ad effectus, scilicet quando facit aliquis ad quod sequitur malum suum et hoc mo- quod sequitur malum suum et hoc mo- do intelligitur quod dicitur hic. do intelligitur quod dicitur hic.

AD ID quod objicitur de Augustino, di- AD ID quod objicitur de Augustino, di- cendum quod esse, vivere, et intelligere cendum quod esse, vivere, et intelligere dupliciter consideratur, scilicet absolute, dupliciter consideratur, scilicet absolute, et in relatione ad poenam. Primo modo et in relatione ad poenam. Primo modo consideratum ab omnibus appetitur quæ consideratum ab omnibus appetitur quæ sunt et vivunt et intelligunt. Secundo sunt et vivunt et intelligunt. Secundo modo non quia malunt non esse, quam modo non quia malunt non esse, quam sic esse: sicut dicit Dominus de Juda, sic esse: sicut dicit Dominus de Juda, Matth. xxvi, 24: Bonum erat ei, si na Matth. xxvi, 24: Bonum erat ei, si na tus non fuisset homo ille. tus non fuisset homo ille.

Ad¹ Ad¹

E. De modo diligendi Deum. E. De modo diligendi Deum.

Dilectionis autem Dei modus insinuatur cum dicitur, Ex toto corde, id Dilectionis autem Dei modus insinuatur cum dicitur, Ex toto corde, id est, ex toto intellectu: ex tota anima, id est, ex tota voluntate: ex tota mente, est, ex toto intellectu: ex tota anima, id est, ex tota voluntate: ex tota mente, id est, memoria: ut omnes cogitationes, et omnem vitam, et omnem intel- id est, memoria: ut omnes cogitationes, et omnem vitam, et omnem intel-

IN III SENTENT. DIST. XXVII, F, G. IN III SENTENT. DIST. XXVII, F, G.

529 529

lectum in illum conferas, a quo habes ea quæ confers. Hæc dicens, nullam lectum in illum conferas, a quo habes ea quæ confers. Hæc dicens, nullam partem vitæ nostræ reliquit quæ vacare debeat: sed quidquid venerit in partem vitæ nostræ reliquit quæ vacare debeat: sed quidquid venerit in animum, illuc rapiatur quo dilectionis impetus currit. Et diligere Deum animum, illuc rapiatur quo dilectionis impetus currit. Et diligere Deum propter se, modus est diligendi Deum et sunt isti duo modi diligendi propter se, modus est diligendi Deum et sunt isti duo modi diligendi Deum, ut quibusdam placet. Deum, ut quibusdam placet.

F. De impletione illuus mandati. F. De impletione illuus mandati.

Illud autem præceptum non penitus impletur ab homine in hac mortali Illud autem præceptum non penitus impletur ab homine in hac mortali vita, sed ex parte, non ex toto : quia ex parte diligimus, sicut ex parte co- vita, sed ex parte, non ex toto : quia ex parte diligimus, sicut ex parte co- gnoscimus. In futuro autem implebitur ex toto. Unde Augustinus : Cum gnoscimus. In futuro autem implebitur ex toto. Unde Augustinus : Cum adhuc est aliquid carnalis concupiscentiæ, non omni modo ex tota anima adhuc est aliquid carnalis concupiscentiæ, non omni modo ex tota anima diligitur Deus. Caro autem non dicitur concupiscere, nisi quia anima car- diligitur Deus. Caro autem non dicitur concupiscere, nisi quia anima car- naliter concupiscit. Cum autem venerit quod perfectum est, ut destruatur naliter concupiscit. Cum autem venerit quod perfectum est, ut destruatur quod ex parte est, id est, ut jam non ex parte sit, sed ex toto : charitas non quod ex parte est, id est, ut jam non ex parte sit, sed ex toto : charitas non auferetur, sed augebitur et implebitur. In qua plenitudine illud præceptum auferetur, sed augebitur et implebitur. In qua plenitudine illud præceptum charitatis implebitur, Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde, etc. ². charitatis implebitur, Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde, etc. ². Tunc erit justus sine peccato: quia nulla erit lex repugnans menti. Tunc Tunc erit justus sine peccato: quia nulla erit lex repugnans menti. Tunc prorsus toto corde, tota anima, tota mente diliges Deum, quod est sum- prorsus toto corde, tota anima, tota mente diliges Deum, quod est sum- mum præceptum 3. mum præceptum 3.

G. Quæstio de præcepti ratione. G. Quæstio de præcepti ratione.

Sed cur præcipitur homini ista perfectio, cum in hac vita eam nemo ha- Sed cur præcipitur homini ista perfectio, cum in hac vita eam nemo ha- beat? Quia non recte curritur, si quo currendum est nesciatur. Quomodo beat? Quia non recte curritur, si quo currendum est nesciatur. Quomodo autem sciretur, si nullis præceptis ostenderetur? Ecce habes cur illud autem sciretur, si nullis præceptis ostenderetur? Ecce habes cur illud præceptum est, quod hic penitus impleri non potest. Impletur tamen ex præceptum est, quod hic penitus impleri non potest. Impletur tamen ex

'I ad Corinth XIII, 9: Ex parte cognoscimus, etc. 'I ad Corinth XIII, 9: Ex parte cognoscimus, etc.

2 Deuter. vI, 5; Matth xx, 37: Marc x11, 30 ; Luc. x, 27. 2 Deuter. vI, 5; Matth xx, 37: Marc x11, 30 ; Luc. x, 27.

3 S. AUGUSTINUS, Lib. de Perfectione humanæ justitiæ contra Cœlestium. 3 S. AUGUSTINUS, Lib. de Perfectione humanæ justitiæ contra Cœlestium.

XXVIII XXVIII

34 34

530 530

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

parte, scilicet secundum perfectionem viæ. Alia est enim perfectio curren- parte, scilicet secundum perfectionem viæ. Alia est enim perfectio curren- tis, alia pervenientis. Facit hoc mandatum ut cursor, qui Deum ante om- tis, alia pervenientis. Facit hoc mandatum ut cursor, qui Deum ante om- nia et præ omnibus diligit, nec tamen omnino perficit *. nia et præ omnibus diligit, nec tamen omnino perficit *.

H. Quod alterum mandatum in altero est. H. Quod alterum mandatum in altero est.

4 4

Cum autem duo sint 2 præcepta charitatis, pro utroque sæpe unum Cum autem duo sint 2 præcepta charitatis, pro utroque sæpe unum ponitur, nec immerito: quia nec Deus sine proximo, nec proximus sine ponitur, nec immerito: quia nec Deus sine proximo, nec proximus sine Deo diligi potest. Unde Apostolus omne mandatum legis dicit instaurari, id Deo diligi potest. Unde Apostolus omne mandatum legis dicit instaurari, id est, contineri et impleri in hoc verbo, Diliges proximum tuum sicut te. est, contineri et impleri in hoc verbo, Diliges proximum tuum sicut te. ipsum. Et Christus dilectionem proximi specialius commemorat dicens: ipsum. Et Christus dilectionem proximi specialius commemorat dicens: Mandatum novum do vobis, ut diligatis invicem, sicut dilexi vos : ubi Mandatum novum do vobis, ut diligatis invicem, sicut dilexi vos : ubi illud majus mandatum dilectionis Dei videtur prætermissum: sed bene in- illud majus mandatum dilectionis Dei videtur prætermissum: sed bene in- telligentibus, utrumque invenitur in singulis: quia qui diligit Deum, non telligentibus, utrumque invenitur in singulis: quia qui diligit Deum, non potest eum contemnere, quem Deus præcipit diligi: et qui diligit potest eum contemnere, quem Deus præcipit diligi: et qui diligit proximum, quid in eo diligit nisi Deum? Ipsa est dilectio ab omni mun- proximum, quid in eo diligit nisi Deum? Ipsa est dilectio ab omni mun- dana dilectione discreta quam distinguens Dominus ait, sicut dilexi vos. dana dilectione discreta quam distinguens Dominus ait, sicut dilexi vos. Quid enim nisi Deum dilexit in nobis, non quem habebamus, sed ut habe- Quid enim nisi Deum dilexit in nobis, non quem habebamus, sed ut habe- remus ? sicut medicus ægrotos: et quid in eis diligit nisi salutem, quam remus ? sicut medicus ægrotos: et quid in eis diligit nisi salutem, quam cupit revocare, non morbum quem venit expellere? Sic et nos invicem cupit revocare, non morbum quem venit expellere? Sic et nos invicem diligamus, ut quantum possumus invicem ad habendum in nobis Deum ex diligamus, ut quantum possumus invicem ad habendum in nobis Deum ex dilectione attrahamus. dilectione attrahamus.

à à

1 S. AUGUSTINUS, In eodem. 1 S. AUGUSTINUS, In eodem.

2 Edit. J. Alleaume, sunt. 2 Edit. J. Alleaume, sunt.

3 Ad Roman XIII, 9: Si quod est aliud man latum, in hoc verbo instauratur: Diliges proximum 3 Ad Roman XIII, 9: Si quod est aliud man latum, in hoc verbo instauratur: Diliges proximum tuum sicut seipsum. Cf ad Galat. v, 14: Omnis lex in uno sermone impletur: Diliges proximum tuum tuum sicut seipsum. Cf ad Galat. v, 14: Omnis lex in uno sermone impletur: Diliges proximum tuum Sicut seipsum Sicut seipsum

4 Joan. xIII, 34. 4 Joan. xIII, 34.

5 Edit J Alleaume, præcepit 5 Edit J Alleaume, præcepit

6 Cf. S. AUGUSTINUM, Tract. 95 super Joannem. 6 Cf. S. AUGUSTINUM, Tract. 95 super Joannem.

IN III SENTENT. DIST. XXVII, I, ART. 10. IN III SENTENT. DIST. XXVII, I, ART. 10.

531 531

I. Quæ charitate diligenda sint ? I. Quæ charitate diligenda sint ?

Sed quæ hac dilectione diligenda sint, jam inquiramus. Non enim om- Sed quæ hac dilectione diligenda sint, jam inquiramus. Non enim om- nia, ut ait Augustinus, quibus utendum est, diligenda sunt: sed ea sola, nia, ut ait Augustinus, quibus utendum est, diligenda sunt: sed ea sola, quæ vel nobiscum societate quadam referuntur in Deum, sicut est homo quæ vel nobiscum societate quadam referuntur in Deum, sicut est homo vel Angelus vel ad nos relata, beneficio Dei per nos indigent, ut corpus: vel Angelus vel ad nos relata, beneficio Dei per nos indigent, ut corpus: quod ita præcipiendum est diligi, ut ei ordinate prudenterque consula- quod ita præcipiendum est diligi, ut ei ordinate prudenterque consula- tur 1. tur 1.

Quæst 1. Quæst 1.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

An in amore sit habendus modus ? et, An in amore sit habendus modus ? et, Quis sit ille modus ? Quis sit ille modus ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, «Dilectionis autem Dei modus insi- E, «Dilectionis autem Dei modus insi- nuatur, etc. >> nuatur, etc. >>

Iste enim modus est, non habere mo- Iste enim modus est, non habere mo- dum, ut dicit Bernardus in libro de Dili- dum, ut dicit Bernardus in libro de Dili- gendo Deo « Causa dilectionis Dei Deus gendo Deo « Causa dilectionis Dei Deus est, modus est sine modo diligere. » est, modus est sine modo diligere. »

ULTERIUS quæritur de expositione quam ULTERIUS quæritur de expositione quam facit ex toto corde, id est, ex toto intelle- facit ex toto corde, id est, ex toto intelle- ctu sine errore: et ex tota anima, id ctu sine errore: et ex tota anima, id est, ex tota voluntate et ex tota mente, est, ex tota voluntate et ex tota mente, id est, ex tota memoria. id est, ex tota memoria.

1. Aut enim intelligitur secundum ac- 1. Aut enim intelligitur secundum ac- tum, aut secundum habitum. Si secun- tum, aut secundum habitum. Si secun- dum actum tunc videtur impossibile : dum actum tunc videtur impossibile : quia quando aliud intelligimus, tunc non quia quando aliud intelligimus, tunc non est actualiter intellectus conjunctus divi- est actualiter intellectus conjunctus divi- nis et hoc sæpe etiam facit Christus, et nis et hoc sæpe etiam facit Christus, et alii Sancti. alii Sancti.

* Cf. S. AUGUSTINUM, Tract. 95 super Joannem. * Cf. S. AUGUSTINUM, Tract. 95 super Joannem.

2. Item, Modus charitatis deberet as- 2. Item, Modus charitatis deberet as- sumi totus ex affectu, sicut ipsa charitas sumi totus ex affectu, sicut ipsa charitas tota est in affectu. tota est in affectu.

3. Item, Duplicem modum charitatis 3. Item, Duplicem modum charitatis ponit in cognitiva parte, quod videtur ponit in cognitiva parte, quod videtur esse inconveniens, cum ipsa charitas tota esse inconveniens, cum ipsa charitas tota sit in affectu. sit in affectu.

4. Item, Bernardus aliter exponit, sci- 4. Item, Bernardus aliter exponit, sci- licet sapienter, dulciter, fortiter : sed licet sapienter, dulciter, fortiter : sed fortiter non convenit memoriæ : ergo fortiter non convenit memoriæ : ergo videtur, quod mens pro memoria non videtur, quod mens pro memoria non ponatur. ponatur.

ULTERIUS quæritur, Si impossibile est Quæst. 2. ULTERIUS quæritur, Si impossibile est Quæst. 2. impleri in via hoc præceptum? impleri in via hoc præceptum? Videtur quod sic: Videtur quod sic:

Dicit enim Hieronymus : « Maledictus Dicit enim Hieronymus : « Maledictus qui dicit Deum præcepisse impossibile. » qui dicit Deum præcepisse impossibile. »

Item, Hieronymus : « 0 temeritas ho- Item, Hieronymus : « 0 temeritas ho- minum! o insanorum insania Deum om- minum! o insanorum insania Deum om- nis scientiæ duplici ignorantia accusans, nis scientiæ duplici ignorantia accusans, scilicet quod nescit quid fecerit, et quod scilicet quod nescit quid fecerit, et quod nescit quid jusserit, quasi imposuerit nescit quid jusserit, quasi imposuerit mandatum quod impleri non possit ! » mandatum quod impleri non possit ! »

Item, Augustinus in libro de Verbis Item, Augustinus in libro de Verbis Domini « Servum pigrum non damna- Domini « Servum pigrum non damna- ret, si ea quæ nullo modo fieri possunt, ret, si ea quæ nullo modo fieri possunt, imperaret. » imperaret. »

Sed contra. Sed contra.

Solutio, Solutio, Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

532 532

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Item, « Ad quid præciperetur, si im- Item, « Ad quid præciperetur, si im- pleri non posset? >> pleri non posset? >>

Item, Matth. XIX, 17: Si vis ad vitam Item, Matth. XIX, 17: Si vis ad vitam ingredi, serva mandata. Et dicit ibi, ingredi, serva mandata. Et dicit ibi, quod primum mandatum est quod hic quod primum mandatum est quod hic ponitur. Ergo necesse est servari, si ve- ponitur. Ergo necesse est servari, si ve- limus ad vitam ingredi. limus ad vitam ingredi.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Bernardus dicit, quod impossibile 1. Bernardus dicit, quod impossibile est impleri in via: et quod impossibili- est impleri in via: et quod impossibili- tas præcepti non facit transgressorem, tas præcepti non facit transgressorem, sed humilem. sed humilem.

2. Item, Unum est in negativis quod 2. Item, Unum est in negativis quod non potest impleri, scilicet, Non concu- non potest impleri, scilicet, Non concu- pisces : quamdiu enim est pugna carnis pisces : quamdiu enim est pugna carnis contra spiritum, necesse est aliquid inci- contra spiritum, necesse est aliquid inci- dere de illicito motu concupiscentiæ : et dere de illicito motu concupiscentiæ : et impossibile est omnem cogitatum et vi- impossibile est omnem cogitatum et vi- tam et intentionem semper ad Deum re- tam et intentionem semper ad Deum re- ferri. ferri.

SOLUTIO. Dicendum est ad primum, SOLUTIO. Dicendum est ad primum, quod iste est in amore modus, non ha- quod iste est in amore modus, non ha- bere modum, ut dicit Bernardus et sic bere modum, ut dicit Bernardus et sic est in omnibus virtutibus theologicis. est in omnibus virtutibus theologicis.

Ad quæst. 1. AD ALIUD dicendum, quod nihil prohi- Ad quæst. 1. AD ALIUD dicendum, quod nihil prohi- bet, quod charitas modum habeat ex par- bet, quod charitas modum habeat ex par- te intellectus et memoriæ: quia voluntas te intellectus et memoriæ: quia voluntas est ex illis duabus, secundum quod dile- est ex illis duabus, secundum quod dile- ctio est in ipsa, sicut supra ostendimus: ctio est in ipsa, sicut supra ostendimus: quia dilectio ponit amorem rationalem, quia dilectio ponit amorem rationalem, et ille proprie charitas est, secundum et ille proprie charitas est, secundum quod est de bono increato quod inæsti- quod est de bono increato quod inæsti- mabilis est pretii. mabilis est pretii.

Ad 1 Ad 1

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

AD ALIUD dicendum, quod intelligitur AD ALIUD dicendum, quod intelligitur secundum actum, sed non obligat ad secundum actum, sed non obligat ad semper, ut infra patebit: non enim puto, semper, ut infra patebit: non enim puto, quod aliquod præceptum sit de habitu. quod aliquod præceptum sit de habitu.

AD ALIUD patet solutio per ante dicta in AD ALIUD patet solutio per ante dicta in his quæ dicta sunt ad quæstiunculam se. his quæ dicta sunt ad quæstiunculam se. cundam. cundam.

AD ALIUD dicendum, quod Bernardus AD ALIUD dicendum, quod Bernardus magis attendit id quod dicitur, Deuter. vi, magis attendit id quod dicitur, Deuter. vi, S, ubi dicitur Diliges Dominum Deum S, ubi dicitur Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde, et ex tota anima tua, tuum ex toto corde, et ex tota anima tua, et ex tota fortitudine tua, quam attendit et ex tota fortitudine tua, quam attendit

1 Cf. I Sententiarum, Dist. III. Tom. XXV hu- 1 Cf. I Sententiarum, Dist. III. Tom. XXV hu-

illa quæ ponuntur in Evangelio: quia illa quæ ponuntur in Evangelio: quia sine dubio mens propinquior est memo- sine dubio mens propinquior est memo- riæ, quam aliæ potentiæ, sicut innuit riæ, quam aliæ potentiæ, sicut innuit Magister in verbis Augustini ¹. Magister in verbis Augustini ¹.

AD ID quod ulterius quæritur, Utrum AD ID quod ulterius quæritur, Utrum impleatur in via? impleatur in via?

Ad c Ad c

Dicendum videtur mihi, quod est tota- Dicendum videtur mihi, quod est tota- litas viæ, et totalitas patriæ: sive totali- litas viæ, et totalitas patriæ: sive totali- tas simpliciter, et totalitas possibilis no- tas simpliciter, et totalitas possibilis no- bis. Totalitas viæ sive possibilis no- bis. Totalitas viæ sive possibilis no- bis, est ut nihil contrarium habeamus in bis, est ut nihil contrarium habeamus in intellectu, vel memoria, vel voluntate : intellectu, vel memoria, vel voluntate : et hoc modo intelliguntur autoritates in- et hoc modo intelliguntur autoritates in- ductæ et similiter intelligitur aliud præ- ductæ et similiter intelligitur aliud præ- ceptum quod est, Non concupisces : quan- ceptum quod est, Non concupisces : quan- tum enim ad id quod directe prohibetur tum enim ad id quod directe prohibetur in præcepto, quod est concupiscentia in præcepto, quod est concupiscentia mortalis, potest in via impleri: quo au- mortalis, potest in via impleri: quo au- tem ad id quod indirecte cadit in præce- tem ad id quod indirecte cadit in præce- pto, non impletur: nec etiam directe hoc pto, non impletur: nec etiam directe hoc modo præcipitur. Totalitas autem patriæ modo præcipitur. Totalitas autem patriæ est in toto actualiter ferri in Deum et est in toto actualiter ferri in Deum et semper et hoc modo intelligitur dictum semper et hoc modo intelligitur dictum Bernardi et hoc quod dicitur in Littera, Bernardi et hoc quod dicitur in Littera, quod præcipitur ad ostensionem gloriæ quod præcipitur ad ostensionem gloriæ futuræ in nobis, non ut impleamus : futuræ in nobis, non ut impleamus : hoc enim erit gloria nostra, quod Deus hoc enim erit gloria nostra, quod Deus sit omnia in intellectu, voluntate, et sit omnia in intellectu, voluntate, et mente nostra. mente nostra.

Et alia patent per ea quæ ponuntur in Et alia patent per ea quæ ponuntur in Littera, scilicet quare præcipiuntur. Littera, scilicet quare præcipiuntur.

AD OMNIA autem objecta per distinctio. AD OMNIA autem objecta per distinctio. nem istam patet solutio. nem istam patet solutio.

Notandum tamen, quod non est si- Notandum tamen, quod non est si- mile de hoc, Non concupisces : et de mile de hoc, Non concupisces : et de mandato quia illud negativum est, et mandato quia illud negativum est, et obligat semper et ad semper : et non obligat semper et ad semper : et non oportet dicere, quod non obligat nisi oportet dicere, quod non obligat nisi quantum ad ea quæ directe cadunt sub quantum ad ea quæ directe cadunt sub prohibitione. Hoc autem, Diliges Domi- prohibitione. Hoc autem, Diliges Domi- num Deum tuum, etc., affirmativum est: num Deum tuum, etc., affirmativum est: et ideo obligat semper, sed non ad sem- et ideo obligat semper, sed non ad sem- per et ideo totalitas quædam non est in per et ideo totalitas quædam non est in præcepto sed non impletur secundum præcepto sed non impletur secundum totalitatem, nisi quandoque. totalitatem, nisi quandoque.

jusce editionis. jusce editionis.

IN III SENTENT. DIST. XXVIII, A. IN III SENTENT. DIST. XXVIII, A.

533 533

DISTINCTIO XXVIII. DISTINCTIO XXVIII.

De charitate quantum ad diligibilium numerum et distinctionem? De charitate quantum ad diligibilium numerum et distinctionem?

A. Si illo præcepto jubemur diligere totum proximum, et nos totos? A. Si illo præcepto jubemur diligere totum proximum, et nos totos?

Hic potest quæri, Utrum in illo mandato dilectionis proximi, totum pro- Hic potest quæri, Utrum in illo mandato dilectionis proximi, totum pro- ximum, id est, animam et corpus, nosque ipsos totos diligere præcipia- ximum, id est, animam et corpus, nosque ipsos totos diligere præcipia- mur? Ad quod dicimus, omne genus diligendarum rerum in illis duobus mur? Ad quod dicimus, omne genus diligendarum rerum in illis duobus mandatis contineri. Quatuor enim diligenda sunt, ut ait Augustinus 1, mandatis contineri. Quatuor enim diligenda sunt, ut ait Augustinus 1, unum quod supra nos est, scilicet Deus: alterum, quod nos sumus: ter- unum quod supra nos est, scilicet Deus: alterum, quod nos sumus: ter- tium, quod juxta nos est, scilicet proximus: quartum, quod infra nos est, tium, quod juxta nos est, scilicet proximus: quartum, quod infra nos est, scilicet corpus. De secundo et quarto nulla præcepta danda erant, scilicet scilicet corpus. De secundo et quarto nulla præcepta danda erant, scilicet ut diligeremus nos vel corpus nostrum: præcipitur autem Deus diligi et ut diligeremus nos vel corpus nostrum: præcipitur autem Deus diligi et proximus. Ut autem quisque se diligat, præcepto non est opus. Quantum- proximus. Ut autem quisque se diligat, præcepto non est opus. Quantum- libet enim homo excidat a veritate, remanet illi dilectio sui, et dilectio libet enim homo excidat a veritate, remanet illi dilectio sui, et dilectio corporis sui quia nemo umquam carnem suam odio habuit 2. Nam viri corporis sui quia nemo umquam carnem suam odio habuit 2. Nam viri justi qui corpus suum cruciant, non corpus, sed corruptiones ejus et pon- justi qui corpus suum cruciant, non corpus, sed corruptiones ejus et pon- dus oderunt. Hic videtur Augustinus tradere, quod ex præcepto non te- dus oderunt. Hic videtur Augustinus tradere, quod ex præcepto non te- neamur diligere nosmetipsos vel corpus nostrum: quod si est, non omne neamur diligere nosmetipsos vel corpus nostrum: quod si est, non omne genus diligendarum rerum illis duobus præceptis continetur: qui cum et genus diligendarum rerum illis duobus præceptis continetur: qui cum et nosipsos et corpus nostrum diligere debeamus, ad quid necessarium est nosipsos et corpus nostrum diligere debeamus, ad quid necessarium est præceptum, cum scriptum sit, Qui diligit iniquitatem, odit animam suam ³ ? præceptum, cum scriptum sit, Qui diligit iniquitatem, odit animam suam ³ ? Sed speciale de hoc præceptum non erat dandum, nec speciali præcepto Sed speciale de hoc præceptum non erat dandum, nec speciali præcepto opus erat id tradi, ut quisque se vel corpus suum diligeret: quia hoc in opus erat id tradi, ut quisque se vel corpus suum diligeret: quia hoc in illo præcepto continetur, Diliges proximum tuum sicut teipsum. Ibi enim. illo præcepto continetur, Diliges proximum tuum sicut teipsum. Ibi enim.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Doctrina christiana, cap. 23 1 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Doctrina christiana, cap. 23

2 Ad Ephes. v, 29. 2 Ad Ephes. v, 29.

3 Psal. X, 3 Psal. X,

6. 6.

* Matth_xix, 19 et xxi, 39, ad Roman XIII, 9; ad Galat v, 14; Jacob * Matth_xix, 19 et xxi, 39, ad Roman XIII, 9; ad Galat v, 14; Jacob

II, II,

8. 8.

534 534

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

eo- eo-

et proximum totum, et te totum intelligere debes. Unde Augustinus in et proximum totum, et te totum intelligere debes. Unde Augustinus in dem, Si te totum diligas, id est, animam et corpus, et proximum tuum, id dem, Si te totum diligas, id est, animam et corpus, et proximum tuum, id est, animam et corpus (homo enim ex anima constat et corpore) nullum re- est, animam et corpus (homo enim ex anima constat et corpore) nullum re- rum diligendarum genus in his duobus præceptis prætermissum est. Cum rum diligendarum genus in his duobus præceptis prætermissum est. Cum enim præcurrat dilectio Dei, ejusque dilectionis modus præscriptus appa- enim præcurrat dilectio Dei, ejusque dilectionis modus præscriptus appa- reat, et sequatur dilectio proximi, de tua dilectione nihil dictum videtur. Sed reat, et sequatur dilectio proximi, de tua dilectione nihil dictum videtur. Sed cum dictum est, Diliges proximum tuum sicut teipsum, simul et tui abs te cum dictum est, Diliges proximum tuum sicut teipsum, simul et tui abs te dilectio prætermissa non est¹. Ecce hic aperte dicit, in illo præcepto non tan- dilectio prætermissa non est¹. Ecce hic aperte dicit, in illo præcepto non tan- tummodo proximi, sed et tui dilectionem contineri, et totius proximi totius- tummodo proximi, sed et tui dilectionem contineri, et totius proximi totius- que tui. Ex quo apparet, quod dictum est de secundo et quarto, id est, de que tui. Ex quo apparet, quod dictum est de secundo et quarto, id est, de dilectione nostri, et corporis nostri, nulla præcepta danda, ita esse intelli- dilectione nostri, et corporis nostri, nulla præcepta danda, ita esse intelli- gendum, scilicet specialia et divisa, quia in illo uno totum 2 conti- gendum, scilicet specialia et divisa, quia in illo uno totum 2 conti- netur, et quia id quod sumus, et quod infra nos est, ad nos tamen perti- netur, et quia id quod sumus, et quod infra nos est, ad nos tamen perti- nens, naturæ lege diligimus, quæ in bestiis etiam est. Ideoque et de illo nens, naturæ lege diligimus, quæ in bestiis etiam est. Ideoque et de illo quod supra nos est, et de illo quod juxta nos est, divisa præcepta sumpsi- quod supra nos est, et de illo quod juxta nos est, divisa præcepta sumpsi- mus. In quorum altero, ejus quod sumus, et illius quod infra nos est, di- mus. In quorum altero, ejus quod sumus, et illius quod infra nos est, di- lectio continetur. Sic condita est mens humana, ut numquam sui non me- lectio continetur. Sic condita est mens humana, ut numquam sui non me- minerit, numquam se non intelligat, numquam se non diligat: sed quoniam minerit, numquam se non intelligat, numquam se non diligat: sed quoniam qui odit aliquem, nocere illi studet, non immerito et mens hominis, quan- qui odit aliquem, nocere illi studet, non immerito et mens hominis, quan- do sibi nocet, se odisse dicitur. Nesciens enim sibi vult male, dum non pu- do sibi nocet, se odisse dicitur. Nesciens enim sibi vult male, dum non pu- lat sibi obesse quod vult: sed tamen male sibi vult, quando illud odit ³ lat sibi obesse quod vult: sed tamen male sibi vult, quando illud odit ³ quod obsitsibi, secundum illud, Qui diligit iniquitatem, odit animam suam *. quod obsitsibi, secundum illud, Qui diligit iniquitatem, odit animam suam *. Qui ergo diligere se novit, Deum digit. Qui vero non diligit Deum, etiam Qui ergo diligere se novit, Deum digit. Qui vero non diligit Deum, etiam se non diligit, quod ei naturaliter inditum est: tamen non incongrue se se non diligit, quod ei naturaliter inditum est: tamen non incongrue se odisse dicitur, cum id agit quod sibi adversatur, et seipsum tamquam suus odisse dicitur, cum id agit quod sibi adversatur, et seipsum tamquam suus inimicus insequitur ³. inimicus insequitur ³.

3 3

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Hic quæri potest, Utrum in illo « Hic quæri potest, Utrum in illo mandato, etc. » mandato, etc. »

1 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Doctrina christiana 1 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Doctrina christiana cap. 26. cap. 26.

2 Edit. J. Alleaume, tantum. 2 Edit. J. Alleaume, tantum.

3 Edit. J. Alleaume habet vult, quod nobis 3 Edit. J. Alleaume habet vult, quod nobis melius videtur. melius videtur.

* Psal. x, 6. * Psal. x, 6.

In hac parte agit de dilectione in com- In hac parte agit de dilectione in com- paratione ad dıligibile. paratione ad dıligibile.

Et dividitur in partes tres secundum Et dividitur in partes tres secundum tres distinctiones quæ hic continentur: tres distinctiones quæ hic continentur: in quarum prima agit de numero diligen- in quarum prima agit de numero diligen- dorum. In secunda, de ordine, quæ in- dorum. In secunda, de ordine, quæ in- cipit, ibi, Distinct. XXIX, A, « Post præ- cipit, ibi, Distinct. XXIX, A, « Post præ- dicta de ordine charitatis agendum est. » dicta de ordine charitatis agendum est. »

5 S. AUGUSTINUS, Lib. XIV de Trinitate, cap. 5 S. AUGUSTINUS, Lib. XIV de Trinitate, cap. 14. Super hæc verba, « Sic condita est mens 14. Super hæc verba, « Sic condita est mens humana, etc., » ad finem cap. dicunt in nota humana, etc., » ad finem cap. dicunt in nota quædam Edit. Lugdun. : « Hic textus in libris quædam Edit. Lugdun. : « Hic textus in libris antiquis non invenitur: imo est quædam ex- antiquis non invenitur: imo est quædam ex- positio ipsius textus. » positio ipsius textus. »

IN III SENTENT. DIST. XXVIII, A, ART. 1. IN III SENTENT. DIST. XXVIII, A, ART. 1.

In tertia parte, agit de quibusdam du- In tertia parte, agit de quibusdam du- bitabilibus quæ sequuntur ordinem di- bitabilibus quæ sequuntur ordinem di- ligendorum et hæc incipit in distinct. ligendorum et hæc incipit in distinct. XXX, ibi, A, « Hic quæri solet, Quid XXX, ibi, A, « Hic quæri solet, Quid potius sit plurisque meriti, etc. » potius sit plurisque meriti, etc. »

Prima harum quæ est præsentis lectio- Prima harum quæ est præsentis lectio- nis, dividitur in quatuor partes: in qua- nis, dividitur in quatuor partes: in qua- rum prima determinat Magister nume- rum prima determinat Magister nume- rum diligendorum ex charitate. In se- rum diligendorum ex charitate. In se- cunda quærit, Qualiter in hunc nume- cunda quærit, Qualiter in hunc nume- rum incidunt Angeli? In tertia, Qualiter rum incidunt Angeli? In tertia, Qualiter in illum numerum incidit Christus? In in illum numerum incidit Christus? In quarta, Quot modis dicitur proximus ? quarta, Quot modis dicitur proximus ? Secunda, ibi, B, § 1 : « Oritur autem Secunda, ibi, B, § 1 : « Oritur autem huc quæstio de Angelis, etc. » Tertia, huc quæstio de Angelis, etc. » Tertia, ibi, B, § 2: « Ex quo et Dominus pro- ibi, B, § 2: « Ex quo et Dominus pro- ximum se nostrum, etc., » Quarta, ibi, ximum se nostrum, etc., » Quarta, ibi, C, « Hic notandum est proximum dici C, « Hic notandum est proximum dici diversis modis, etc. » diversis modis, etc. »

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An plures substantiæ, quam Magister An plures substantiæ, quam Magister enumerat, sint diligendæ ? enumerat, sint diligendæ ?

Quæritur autem hic ante Litteram de Quæritur autem hic ante Litteram de numero diligendorum ex charitate. numero diligendorum ex charitate.

Et quæritur primo, Utrum plures sub- Et quæritur primo, Utrum plures sub- stantiæ sint diligendæ, quam hic deter- stantiæ sint diligendæ, quam hic deter- minatur. minatur.

Secundo, Utrum virtutes vel aliæ gra- Secundo, Utrum virtutes vel aliæ gra- tiæ sint diligendæ ex charitate? tiæ sint diligendæ ex charitate?

Tertio, Utrum irrationales creaturæ Tertio, Utrum irrationales creaturæ sint de numero diligendorum ex chari- sint de numero diligendorum ex chari-

tate? tate?

AD PRIMUM Sic objicitur: AD PRIMUM Sic objicitur:

1. In Littera dicitur, quod hoc est di- 1. In Littera dicitur, quod hoc est di- ligendum ex charitate, quod nobiscum ligendum ex charitate, quod nobiscum refertur ad eamdem beatitudinem parti- refertur ad eamdem beatitudinem parti- cipandam: ergo corpus proximi diligen- cipandam: ergo corpus proximi diligen- dum est ex charitate. dum est ex charitate.

* Joan XII, 25. * Joan XII, 25.

2 I ad Corinth. 1x, 27. 2 I ad Corinth. 1x, 27.

535 535

2. Si autem dicas, quod pars non facit 2. Si autem dicas, quod pars non facit numerum cum toto: et ideo corpus pro- numerum cum toto: et ideo corpus pro- ximi diligetur in proximo: hoc nihil ximi diligetur in proximo: hoc nihil est quia eadem ratione non facit nume- est quia eadem ratione non facit nume- rum in teipso: tamen in te loco duorum rum in teipso: tamen in te loco duorum diligibilium ponuntur corpus et anima. diligibilium ponuntur corpus et anima.

3. Item, In sequenti distinctione ponit 3. Item, In sequenti distinctione ponit sex diligibilia ex charitate: ergo videtur, sex diligibilia ex charitate: ergo videtur, quod plura sunt, quam quatuor hic po- quod plura sunt, quam quatuor hic po-

sita. sita.

4. Item, In quibuscumque non est una 4. Item, In quibuscumque non est una ratio boni moventis charitatem, in illis ratio boni moventis charitatem, in illis non est una ratio diligibilis: sed in corpore non est una ratio diligibilis: sed in corpore et anima non est una ratio boni: ergo et anima non est una ratio boni: ergo non est ibi una ratio diligibilitatis: ergo non est ibi una ratio diligibilitatis: ergo videtur, quod aliud diligibile constituat videtur, quod aliud diligibile constituat corpus proximi. corpus proximi.

5. Item, Videtur quod corpus pro- 5. Item, Videtur quod corpus pro- prium non sit diligendum ex charitate, prium non sit diligendum ex charitate, quia dicit Dominus in Evangelio: Qui quia dicit Dominus in Evangelio: Qui amat animam suam, perdet eam'. Et amat animam suam, perdet eam'. Et Sancti odiunt corpora sua, sicut dicit Sancti odiunt corpora sua, sicut dicit Paulus Castigo corpus meum, et in Paulus Castigo corpus meum, et in servitutem redigo 2. Quod autem odio servitutem redigo 2. Quod autem odio habetur, non diligitur. Ergo corpus pro- habetur, non diligitur. Ergo corpus pro- prium ex charitate non est diligendum. prium ex charitate non est diligendum.

6. Item, Corruptibile est corpus: cha- 6. Item, Corruptibile est corpus: cha- ritas autem numquam excidet 3 : ergo ritas autem numquam excidet 3 : ergo charitas et corpus non sunt proportiona- charitas et corpus non sunt proportiona- lia ergo videtur, quod ex charitate cor- lia ergo videtur, quod ex charitate cor- pus corruptibile non sit diligendum. pus corruptibile non sit diligendum.

SOLUTIO. Dicendum, quod non sunt SOLUTIO. Dicendum, quod non sunt nisi quatuor ex charitate diligenda. Et ad nisi quatuor ex charitate diligenda. Et ad hoc intelligendum adverte, quod ratio hoc intelligendum adverte, quod ratio divisionis innuitur in Littera: bonum divisionis innuitur in Littera: bonum enim quod movet ad diligendum, aut est enim quod movet ad diligendum, aut est beatificans et hoc est supra nos triplici- beatificans et hoc est supra nos triplici- ter, scilicet dignitate: et causa, quia nos ter, scilicet dignitate: et causa, quia nos sumus ab illo et fine, quia nos sumus sumus ab illo et fine, quia nos sumus ad illud, et est totum nostrum bonum: ad illud, et est totum nostrum bonum: et ideo illud habet specialem rationem et ideo illud habet specialem rationem movendi amorem nostrum. Aut est quod movendi amorem nostrum. Aut est quod nos sumus et illud habet duplicem ra- nos sumus et illud habet duplicem ra- tionem movendi, scilicet secundum prin- tionem movendi, scilicet secundum prin- cipale quod est anima: et secundum cipale quod est anima: et secundum

I ad Corinth. III, 8: Charitas numquam ex- I ad Corinth. III, 8: Charitas numquam ex- cidit. cidit.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

536 536

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

con- con-

illud quod infra nos est, tamen ex illud quod infra nos est, tamen ex junctione ad nos, specialiter movet ad junctione ad nos, specialiter movet ad diligendum. Aut id quod juxta nos est, diligendum. Aut id quod juxta nos est, sive sit illud anima proximi, sive corpus sive sit illud anima proximi, sive corpus ejus, et hoc non addit specialem ratio- ejus, et hoc non addit specialem ratio- nem quæ nos movet ad diligendum, nisi nem quæ nos movet ad diligendum, nisi quia quadam societate nobis ut beati- quia quadam societate nobis ut beati- ficabile conjungitur. Sic autem non est ficabile conjungitur. Sic autem non est de corpore quod conjunctum est nobis de corpore quod conjunctum est nobis ut inferius, non ut juxta nos societate ut inferius, non ut juxta nos societate conjunctum nobis. Et quia non sunt plu- conjunctum nobis. Et quia non sunt plu- res diversitates in genere boni ordinatæ res diversitates in genere boni ordinatæ ad beatitudinem, ideo non ponuntur nisi ad beatitudinem, ideo non ponuntur nisi quatuor diligenda. quatuor diligenda.

DICENDUM ergo ad primum, quod cor- DICENDUM ergo ad primum, quod cor- pus proximi non est diligendum nisi ut pus proximi non est diligendum nisi ut societate conjunctum, sicut id quod societate conjunctum, sicut id quod juxta nos est ad societatem beatitudinis juxta nos est ad societatem beatitudinis relatum et ideo non habet aliam extra relatum et ideo non habet aliam extra quatuor rationem diligibilitatis. quatuor rationem diligibilitatis.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod non est simile: quia corpus no- quod non est simile: quia corpus no- strum facit gradum diligibilium respectu strum facit gradum diligibilium respectu animæ nostræ, scilicet sicut inferius per animæ nostræ, scilicet sicut inferius per illam ad beatitudinem relatum : sed illam ad beatitudinem relatum : sed quidquid est in proximo, habet rationem quidquid est in proximo, habet rationem boni quod juxta nos est, sive in corpore, boni quod juxta nos est, sive in corpore, sive in anima accipiatur. sive in anima accipiatur.

AD ALIUD dicendum, quod Ambrosius AD ALIUD dicendum, quod Ambrosius non assignat ibi numerum diligendorum, non assignat ibi numerum diligendorum, sed potius ordinem in numeratis : et sed potius ordinem in numeratis : et ideo quatuor de illis incidunt sub uno ideo quatuor de illis incidunt sub uno membro, ut infra patebit in distinctione membro, ut infra patebit in distinctione sequenti. sequenti.

AD ALIUD dicendum, quod una ratio AD ALIUD dicendum, quod una ratio diligendi est in corpore et anima pro- diligendi est in corpore et anima pro- ximi, si ratio in genere accipiatur, scili- ximi, si ratio in genere accipiatur, scili- cet bonum quod juxta nos est: quia nec cet bonum quod juxta nos est: quia nec in corpore, nec in anima proximus est in corpore, nec in anima proximus est super nos, nec sub nobis: et sic patet, super nos, nec sub nobis: et sic patet, quod non diligitur, nisi sicut id quod est quod non diligitur, nisi sicut id quod est juxta nos. juxta nos.

AD ALIUD dicendum, quod hoc satis AD ALIUD dicendum, quod hoc satis solvitur in Littera: quia Sancti non solvitur in Littera: quia Sancti non odiunt corpus, sed corporis corruptelas odiunt corpus, sed corporis corruptelas gravantes animam. gravantes animam.

AD ALIUD dicendum, quod hoc parum AD ALIUD dicendum, quod hoc parum

1 Matth. vI, 33. 1 Matth. vI, 33.

valet: quia licet corrumpatur corpus, valet: quia licet corrumpatur corpus, tamen non perit Deo, sed mutatur in tamen non perit Deo, sed mutatur in melius, sicut dicitur, Job, xix, 26: Rur- melius, sicut dicitur, Job, xix, 26: Rur- sum circumdabor pelle mea, et in carne sum circumdabor pelle mea, et in carne mea videbo Salvatorem meum. mea videbo Salvatorem meum. Collecta de mortuis, « Deus cui omnia Collecta de mortuis, « Deus cui omnia vivunt, et cui non pereunt moriendo vivunt, et cui non pereunt moriendo corpora nostra, sed mutantur in me- corpora nostra, sed mutantur in me- lius. » lius. »

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Et in Et in

An virtutes et aliæ gratiæ diligendæ sint An virtutes et aliæ gratiæ diligendæ sint ex charitate ? et, Utrum beatitudo ex charitate ? et, Utrum beatitudo creata sit diligenda ? creata sit diligenda ?

Secundo quæritur, Utrum virtutes et Secundo quæritur, Utrum virtutes et gratiæ aliæ sint diligendæ ex charitate? gratiæ aliæ sint diligendæ ex charitate? Videtur autem, quod sic: quia Videtur autem, quod sic: quia

1. Dicit Augustinus, quod « qui diligit 1. Dicit Augustinus, quod « qui diligit fratrem, diligit ipsam dilectionem: » di- fratrem, diligit ipsam dilectionem: » di- lectio autem est virtus: ergo diligenda lectio autem est virtus: ergo diligenda est ex charitate. est ex charitate.

2. Item, Diligendum est ex charitate, 2. Item, Diligendum est ex charitate, quod ad beatitudinem refertur: sed nihil quod ad beatitudinem refertur: sed nihil ita ad beatitudinem refertur, sicut id ita ad beatitudinem refertur, sicut id quod essentialiter manet in beatitudine : quod essentialiter manet in beatitudine : virtutes autem essentialiter manent in virtutes autem essentialiter manent in beatitudine ergo virtutes sunt ex cha- beatitudine ergo virtutes sunt ex cha- ritate diligendæ. ritate diligendæ.

3. Item, Aliquis diligit virtutes, ideo 3. Item, Aliquis diligit virtutes, ideo quia eis meretur: constat autem, quod quia eis meretur: constat autem, quod illa dilectione meretur: ergo est gratui- illa dilectione meretur: ergo est gratui- ta, non naturalis: ergo oportet, quod sit ta, non naturalis: ergo oportet, quod sit charitatis ergo videtur, quod virtutes ex charitatis ergo videtur, quod virtutes ex charitate diligantur. charitate diligantur.

4. Item, Diligens peccata, demeretur 4. Item, Diligens peccata, demeretur illa dilectione : virtutes ergo diligens ut illa dilectione : virtutes ergo diligens ut ad Deum ordinant, meretur per opposi- ad Deum ordinant, meretur per opposi- tum actum et non meretur aliquis nisi tum actum et non meretur aliquis nisi ex charitate : ergo videtur, quod diligen- ex charitate : ergo videtur, quod diligen- dæ sunt ex charitate. dæ sunt ex charitate.

5. Item, Dominus ait : Quærite pri- 5. Item, Dominus ait : Quærite pri- mum regnum Dei, et justitiam ejus 1. mum regnum Dei, et justitiam ejus 1.