IN III SENTENT. DIST. XXIV, B, ART. 4. IN III SENTENT. DIST. XXIV, B, ART. 4.

hic genus sive substantiam fidei, quæ est hic genus sive substantiam fidei, quæ est visio veritatis : hæc enim contrahitur visio veritatis : hæc enim contrahitur ad speculum et ænigma, ut ad differen- ad speculum et ænigma, ut ad differen- tiam constitutivam, et tunc facit visio- tiam constitutivam, et tunc facit visio-

449 449

nem quæ est tota merces, eo quod non nem quæ est tota merces, eo quod non est sola visio extrinsecus se spargens su- est sola visio extrinsecus se spargens su- per rem, sed potius visio amati et habiti. per rem, sed potius visio amati et habiti.

B. Si Petrus habuit fidem passionis, quando vidit hominem illum pati? B. Si Petrus habuit fidem passionis, quando vidit hominem illum pati?

Si vero quæritur, Utrum Petrus fidem passionis habuerit, cum homi- Si vero quæritur, Utrum Petrus fidem passionis habuerit, cum homi- nem Christum oculis pati cernebat? Dicimus eum fidem passionis habuis- nem Christum oculis pati cernebat? Dicimus eum fidem passionis habuis- se, non in eo quod credebat hominem pati, quia hoc videbat: sed in eo se, non in eo quod credebat hominem pati, quia hoc videbat: sed in eo quod credebat Deum esse, qui patiebatur. Non enim virtus fidei erat, quod quod credebat Deum esse, qui patiebatur. Non enim virtus fidei erat, quod credebatur homo pati et mori, quod Judæus cernens credebat: sed quod credebatur homo pati et mori, quod Judæus cernens credebat: sed quod credebatur Deus esse qui patiebatur. Unde Augustinus super illum Psalmi credebatur Deus esse qui patiebatur. Unde Augustinus super illum Psalmi locum Respondit ei in via virtutis suæ': Laus fidei est, non quia credit locum Respondit ei in via virtutis suæ': Laus fidei est, non quia credit hominem illum mortuum, quod et Paganus credit, sed quia credit eum glo- hominem illum mortuum, quod et Paganus credit, sed quia credit eum glo- rificatum, et verum Deum. Credit ergo fides Deum mortuum, et hominem rificatum, et verum Deum. Credit ergo fides Deum mortuum, et hominem glorificatum. Non ergo fuit Petro fides credere hominem illum mori, quod glorificatum. Non ergo fuit Petro fides credere hominem illum mori, quod oculis cernebat: sed credere Deum esse, qui moriebatur. Nec nobis etiam oculis cernebat: sed credere Deum esse, qui moriebatur. Nec nobis etiam fides in hoc meretur, quod credimus hominem illum mortuum, quod et fides in hoc meretur, quod credimus hominem illum mortuum, quod et Judæus credit, sed quia credimus hominem Deum mortuum esse. Judæus credit, sed quia credimus hominem Deum mortuum esse.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Quid sit articulus fidei secundum Quid sit articulus fidei secundum diffinitionem ? diffinitionem ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « Si vero quæritur, Utrum Petrus fidem « Si vero quæritur, Utrum Petrus fidem passionis habuerit? etc. » passionis habuerit? etc. »

Ratione enim hujus est hic quæstio Ratione enim hujus est hic quæstio magna de articulis fidei, circa quam magna de articulis fidei, circa quam propter compendium quæremus quinque propter compendium quæremus quinque

1 Psal. CI, 24. 1 Psal. CI, 24.

XXVIII XXVIII

problemata, scilicet, quid sit articulus problemata, scilicet, quid sit articulus diffinitione? diffinitione?

Secundo, Quid sit re? Secundo, Quid sit re?

Tertio, de numero articulorum secun- Tertio, de numero articulorum secun- dum utrumque symbolum. dum utrumque symbolum.

Quarto, de differentiis symbolorum. Quarto, de differentiis symbolorum. Quinto autem et ultimo, Si aliqua te- Quinto autem et ultimo, Si aliqua te- neamur credere quæ non sunt articuli : neamur credere quæ non sunt articuli : et si sic, qualiter se illa habeant ad arti- et si sic, qualiter se illa habeant ad arti- culos fidei? culos fidei?

AD PRIMUM proceditur sic : AD PRIMUM proceditur sic :

Dicit Richardus de sancto Victore, Dicit Richardus de sancto Victore, quod « articulus est indivisibilis veritas quod « articulus est indivisibilis veritas de Deo arctans nos ad credendum. » de Deo arctans nos ad credendum. » Isidorus autem dicitur sic diffinire: Isidorus autem dicitur sic diffinire:

20 20

Diffin 1. Diffin 1.

Diffin. 2 Diffin. 2

450 450

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Articulus est perceptio divinæ verita- « Articulus est perceptio divinæ verita- tis, tendens in ipsam. » tis, tendens in ipsam. »

Quidam etiam Magistrorum Hugoni Quidam etiam Magistrorum Hugoni attribuunt istam : « Articulus est natura attribuunt istam : « Articulus est natura cum gratia » quæ tamen ut proponitur cum gratia » quæ tamen ut proponitur in libro suo non invenitur. in libro suo non invenitur.

ОBJICITUR autem contra primam sic: ОBJICITUR autem contra primam sic: 1. Quia cum dicitur indivisibilis veri- 1. Quia cum dicitur indivisibilis veri- tas, sensus est, in quo stat divisio sym- tas, sensus est, in quo stat divisio sym- boli. Sunt autem secundum diversa boli. Sunt autem secundum diversa symbola diversæ divisiones : et unum symbola diversæ divisiones : et unum quandoque dividitur in uno, quod non quandoque dividitur in uno, quod non dividitur in alio: ergo videtur, quod non dividitur in alio: ergo videtur, quod non sit simpliciter indivisibile: ergo videtur, sit simpliciter indivisibile: ergo videtur, quod per aliquam causam in plura possit quod per aliquam causam in plura possit dividi articulus. dividi articulus.

2. Præterea, Articulus est junctura 2. Præterea, Articulus est junctura membri cum membro: ergo videtur po- membri cum membro: ergo videtur po- tius dicere id in quo nectuntur credibi- tius dicere id in quo nectuntur credibi- lia, quam id in quod resolvuntur per di- lia, quam id in quod resolvuntur per di- visionem. visionem.

3. Præterea, Dicit Augustinus, quod 3. Præterea, Dicit Augustinus, quod sequens membrum vim sui motus habet sequens membrum vim sui motus habet in articulo cum igitur ab habitu sit in articulo cum igitur ab habitu sit motus in credibile, videtur potius fides motus in credibile, videtur potius fides qua credimus habere rationem articuli, qua credimus habere rationem articuli, quam fides quæ est id quod credimus. quam fides quæ est id quod credimus.

4. Præterea, Non videtur generaliter 4. Præterea, Non videtur generaliter verum esse quod dicitur, De Deo. Carnis verum esse quod dicitur, De Deo. Carnis resurrectionem enim est articulus: et resurrectionem enim est articulus: et non est de Deo, ut videtur. Item, San- non est de Deo, ut videtur. Item, San- ctam Ecclesiam Catholicam, et hujus- ctam Ecclesiam Catholicam, et hujus-

modi. modi.

5. Item, Falsum videtur quod dicit, 5. Item, Falsum videtur quod dicit, Arctans nos ad credendum. Si enim di- Arctans nos ad credendum. Si enim di- catur arctatio per modum inclinationis catur arctatio per modum inclinationis naturæ, sicut virtus arctatur ad actum naturæ, sicut virtus arctatur ad actum et objectum tunc potius convenit fidei et objectum tunc potius convenit fidei qua creditur, quam fidei quæ creditur. qua creditur, quam fidei quæ creditur.

6. Si autem dicatur arctatio per mo- 6. Si autem dicatur arctatio per mo- dum veritatis apertæ, quæ convincit in- dum veritatis apertæ, quæ convincit in- tellectum, iterum falsum est: quia po- tellectum, iterum falsum est: quia po- tiores articuli cum sint contra principia tiores articuli cum sint contra principia rationis, magis videntur arcere a cre- rationis, magis videntur arcere a cre- dendo, quam ad credendum. dendo, quam ad credendum.

Eodem modo objicitur de secunda quæ Eodem modo objicitur de secunda quæ est Isidori. est Isidori.

1. Articulus enim non est perceptio 1. Articulus enim non est perceptio veritatis, sed potius perceptio umbræ veritatis, sed potius perceptio umbræ veritatis et speculi. veritatis et speculi.

Item, Philosophi quidam habebant Item, Philosophi quidam habebant quamdam perceptionem veritatis tenden- quamdam perceptionem veritatis tenden- tem in ipsam veritatem: ergo videtur, tem in ipsam veritatem: ergo videtur, quod ipsi habebant articulos. quod ipsi habebant articulos.

2. Si autem dicas, quod intelligitur de 2. Si autem dicas, quod intelligitur de tensione amoris : hoc non potest stare : tensione amoris : hoc non potest stare : quia sic existens in peccato mortali, qui quia sic existens in peccato mortali, qui credit fide informi omnes articulos, non credit fide informi omnes articulos, non haberet fidem, quod falsum est. haberet fidem, quod falsum est.

De diffinitione Magistri Hugonis nolo De diffinitione Magistri Hugonis nolo objicere: quia sunt verba ficta, et sibi objicere: quia sunt verba ficta, et sibi false imposita, ut postea patebit, cum false imposita, ut postea patebit, cum ponemus sua verba quæ dicit de hoc. ponemus sua verba quæ dicit de hoc.

SOLUTIO. Dicendum, quod Richardus SOLUTIO. Dicendum, quod Richardus diffinit fidem quæ creditur, id est, arti- diffinit fidem quæ creditur, id est, arti- culos, per formam, et materiamı pro- culos, per formam, et materiamı pro- priam, et actum. Forma enim quæ est priam, et actum. Forma enim quæ est ut genus, est veritas: quæ autem est ut ut genus, est veritas: quæ autem est ut differentia contrahens, est indivisibilis : differentia contrahens, est indivisibilis : materia autem est de Deo: quia nisi sit materia autem est de Deo: quia nisi sit veritas indivisibilis in tali objecto quod veritas indivisibilis in tali objecto quod est Deus, non est articulus: quod patet est Deus, non est articulus: quod patet per diffinitionem ejus quod est credere, per diffinitionem ejus quod est credere, quæ communiter ponitur, quod credere quæ communiter ponitur, quod credere est assentire primæ veritati propter se, est assentire primæ veritati propter se, et super omnia : nulli autem veritati as- et super omnia : nulli autem veritati as- sentitur absolute propter se, nisi veritati sentitur absolute propter se, nisi veritati divinæ, ita scilicet quod ly propter se divinæ, ita scilicet quod ly propter se dicat causam efficientem, et finalem, et dicat causam efficientem, et finalem, et formalem. Efficientem: quia ipsa effi- formalem. Efficientem: quia ipsa effi- ciente, et non aliqua nostra ratione cre- ciente, et non aliqua nostra ratione cre- dimus ei et propter ipsam, non propter dimus ei et propter ipsam, non propter aliquid aliud, quia nulla veritas est post aliquid aliud, quia nulla veritas est post eam potior ea. Formalem autem dicit: eam potior ea. Formalem autem dicit: quia non propter aliud credimus, nec per quia non propter aliud credimus, nec per aliud sicut in metaphysicis principiis aliud sicut in metaphysicis principiis credimus veritati principiorum propter credimus veritati principiorum propter divinam lucem in eis, quæ facit ea vera divinam lucem in eis, quæ facit ea vera effective: sed prima veritas non est fa- effective: sed prima veritas non est fa- cta ab alia. Effectivum autem tangit di- cta ab alia. Effectivum autem tangit di- cens, Arctans nos ad credendum. cens, Arctans nos ad credendum.

Diffin, Diffin,

Illa autem quæ est Isidori, tangit for- Illa autem quæ est Isidori, tangit for- mam, et actum, et non ita nominis pro- mam, et actum, et non ita nominis pro- prietatem, quia non ponit id quod est prietatem, quia non ponit id quod est

Solut Solut

Ad diffin. Ad diffin. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Au 1. Au 1.

1. 1.

IN III SENTENT. DIST. XXIV, B, ART. 4. IN III SENTENT. DIST. XXIV, B, ART. 4.

proprium nominis diffiniti, ut arctare, et proprium nominis diffiniti, ut arctare, et esse indivisibilem, quod tamen sonat esse indivisibilem, quod tamen sonat articulus. articulus.

AD PRIMUM igitur dicendum, quod di- AD PRIMUM igitur dicendum, quod di- visio sumitur duobus modis, scilicet se - visio sumitur duobus modis, scilicet se - cundum actumn dividentis, et secundum cundum actumn dividentis, et secundum actum divisibilis. Secundum actum divi- actum divisibilis. Secundum actum divi- dentis multiplicantur articuli in symbolo dentis multiplicantur articuli in symbolo Apostolorum et ideo remanent quæ- Apostolorum et ideo remanent quæ- dam indivisa, quæ dividi possunt secun- dam indivisa, quæ dividi possunt secun- dum aptitudinem rei, ut infra patebit : dum aptitudinem rei, ut infra patebit : et utroque modo communiter quoad di- et utroque modo communiter quoad di- versa symbola datur diffinitio, scilicet ut versa symbola datur diffinitio, scilicet ut præpositio privativa in quibusdam privet præpositio privativa in quibusdam privet actum divisionis solum, et in quibusdam actum divisionis solum, et in quibusdam actum cum potentia: et quare hoc fiat, actum cum potentia: et quare hoc fiat, infra explicabitur, cum tractabitur de infra explicabitur, cum tractabitur de differentiis symbolorum. differentiis symbolorum.

AD ALIUD dicendum, quod articulus AD ALIUD dicendum, quod articulus habet duplicem acceptionem, scilicet ma- habet duplicem acceptionem, scilicet ma- terialem, et sic articulus est membrum terialem, et sic articulus est membrum colligatum et formalem, et sic articu- colligatum et formalem, et sic articu- lus est membrorum colligatio : et utrum- lus est membrorum colligatio : et utrum- que convenit, sed primum respectu par- que convenit, sed primum respectu par- tium, et sic accipitur a Richardo articu- tium, et sic accipitur a Richardo articu- lus. Secundum autem convenit respectu lus. Secundum autem convenit respectu totius symboli, et sic non accipitur ab totius symboli, et sic non accipitur ab ipso quia in symbolo tota colligatio est ipso quia in symbolo tota colligatio est articulorum materialium, et junctura articulorum materialium, et junctura unius cum alio. unius cum alio.

AD ALIUD dicendum, quod motus fidei AD ALIUD dicendum, quod motus fidei incipit a veritate articuli, et non ab ha- incipit a veritate articuli, et non ab ha- bitu veritas enim articuli facit habitum bitu veritas enim articuli facit habitum sui similitudine in anima, et facit illum sui similitudine in anima, et facit illum habitum tendere in eamdem veritatem : habitum tendere in eamdem veritatem : ut sic sit motus mobilis a prima veritate ut sic sit motus mobilis a prima veritate incipiens, et per articulum primæ veri- incipiens, et per articulum primæ veri- tatis in eamdem tendens, ut concludatur tatis in eamdem tendens, ut concludatur circulus egredientis radii ab æterno in circulus egredientis radii ab æterno in temporalem animam justi, et per veri- temporalem animam justi, et per veri- tatem articuli in æternam veritatem : tatem articuli in æternam veritatem : sicut dicit Dionysius in libro primo de sicut dicit Dionysius in libro primo de Celesti hierarchia : « Omnis Patre moto Celesti hierarchia : « Omnis Patre moto manifestationis luminum processio in manifestationis luminum processio in nos optime ac large proveniens. » Ite- nos optime ac large proveniens. » Ite- rum, « Ut vivifica virtus nos replet, et rum, « Ut vivifica virtus nos replet, et convertit ad congregantis Patris unita- convertit ad congregantis Patris unita- tem, et deificam super simplicitatem. »> tem, et deificam super simplicitatem. »> AD ALIUD dicendum, quod omnis arii- AD ALIUD dicendum, quod omnis arii-

451 451

culus est de Deo : non enim credimus culus est de Deo : non enim credimus (ut dicit Damascenus) resurrectionem fu- (ut dicit Damascenus) resurrectionem fu- turam, nisi divina veritate et jussu : et turam, nisi divina veritate et jussu : et ideo promissa resurrectio divinæ verita- ideo promissa resurrectio divinæ verita- tis est effectus. Et similiter Ecclesiæ tis est effectus. Et similiter Ecclesiæ non unitur, nec peccata remittuntur, nec non unitur, nec peccata remittuntur, nec baptisma valet, nec cætera sacramenía, baptisma valet, nec cætera sacramenía, nisi divina veritate hoc operante per Spi- nisi divina veritate hoc operante per Spi- ritum sanctum et sic facile est omnes ritum sanctum et sic facile est omnes in divinam veritatem reducere. in divinam veritatem reducere.

AD ALIUD dicendum, quod arctatio ista AD ALIUD dicendum, quod arctatio ista est per medium luminis simplicis, a quo est per medium luminis simplicis, a quo procedit lumen fidei quod est habitus : procedit lumen fidei quod est habitus : et ideo articuli veritas secundum natu- et ideo articuli veritas secundum natu- ram prior arctat. ram prior arctat.

AD ALIUD dicendum, quod hoc argu- AD ALIUD dicendum, quod hoc argu- mentum procederet si arctaret secundum mentum procederet si arctaret secundum complexionis habitudinem : dictum est complexionis habitudinem : dictum est autem supra, quod non, sed potius in autem supra, quod non, sed potius in modum naturæ convincentis ex vi lumi- modum naturæ convincentis ex vi lumi- nis simplicis doni ipsum intellectum, ut nis simplicis doni ipsum intellectum, ut tendat in id quod credit. tendat in id quod credit.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

AI 1. AI 1.

AD ID quod objicitur contra, dicendum Ad diffin 2. AD ID quod objicitur contra, dicendum Ad diffin 2. secundum aliam diffinitioneni, quod non secundum aliam diffinitioneni, quod non habuerunt perceptionem divinæ veritatis habuerunt perceptionem divinæ veritatis Philosophi, nisi materialiter : sed hu- Philosophi, nisi materialiter : sed hu- mana erat, quia per naturales rationes : mana erat, quia per naturales rationes : nec tendebat in veritatem in modum na- nec tendebat in veritatem in modum na- turæ rationi consentanea, sed potius per turæ rationi consentanea, sed potius per modum consensus ex ratione. modum consensus ex ratione.

AD ALIUD quod objicitur de falso Chri- AD ALIUD quod objicitur de falso Chri- stiano, supra responsum est, quod fides stiano, supra responsum est, quod fides informis quantum est de se tendit, sed informis quantum est de se tendit, sed non sequitur eam subjectum. non sequitur eam subjectum.

Ad 2. Ad 2.

AD DIFFINITIONEM Hugonis, dicendum, Ad diffin. 3. AD DIFFINITIONEM Hugonis, dicendum, Ad diffin. 3. quod sua verba ponit in parte decima li- quod sua verba ponit in parte decima li- brorum sacrorum, unde quidam signant brorum sacrorum, unde quidam signant illam diffinitionem. Dicit enim sic: « Duc illam diffinitionem. Dicit enim sic: « Duc sunt fidei proposita credenda: creator, sunt fidei proposita credenda: creator, et salvator. Creator, et quæ pertinent ad et salvator. Creator, et quæ pertinent ad Creatorem hæc est una pars fidei. Sal- Creatorem hæc est una pars fidei. Sal- vator, et quæ pertinent ad Salvatorem : vator, et quæ pertinent ad Salvatorem : hæc est altera. » In prima discernit fides hæc est altera. » In prima discernit fides in Creatorem et opera sua. In secunda in Creatorem et opera sua. In secunda parte discernit fides inter Salvatorem et parte discernit fides inter Salvatorem et sacramentalia. Ad Creatorem pertinent sacramentalia. Ad Creatorem pertinent opera conditionis, quæ sex diebus facta opera conditionis, quæ sex diebus facta sunt. Ad Salvatorem pertinent opera sunt. Ad Salvatorem pertinent opera restaurationis, quæ complentur sex æeta- restaurationis, quæ complentur sex æeta-

452 452

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tibus. Prima pars fidei spectat ad debi- tibus. Prima pars fidei spectat ad debi- tum naturæ. Secunda pars fidei spectat tum naturæ. Secunda pars fidei spectat ad debitum gratiæ. Illa credere debe- ad debitum gratiæ. Illa credere debe- mus, quia per naturam conditi sumus: mus, quia per naturam conditi sumus: ista credere debemus, quia per gratiam ista credere debemus, quia per gratiam reparati sumus. Ex hoc accipitur, quod reparati sumus. Ex hoc accipitur, quod ipse intendit, quod in symbolo quidanı ipse intendit, quod in symbolo quidanı articuli exprimunt opus instaurans natu- articuli exprimunt opus instaurans natu- ram, ram, et quidam opus instaurans gratiam : et quidam opus instaurans gratiam : et non intendit articulum diffinire et et non intendit articulum diffinire et tunc planum est quod quærebatur. tunc planum est quod quærebatur.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An articulus sit quid complexum vel An articulus sit quid complexum vel incomplexum ? incomplexum ?

Secundo quæritur, Quid sit articulus Secundo quæritur, Quid sit articulus re? Utrum scilicet complexum, vel in- re? Utrum scilicet complexum, vel in- complexum ? complexum ?

Videtur autem, quod sit incomple- Videtur autem, quod sit incomple- xum ut passio, et resurrectio, et hujus- xum ut passio, et resurrectio, et hujus- modi: modi:

1. Fides enim est simplex lumen, ut 1. Fides enim est simplex lumen, ut probatum est supra secundum Diony- probatum est supra secundum Diony- sium ergo est simplicis, et non com- sium ergo est simplicis, et non com- plexi. plexi.

2. Item, In Deo nulla est complexio: 2. Item, In Deo nulla est complexio: cum igitur articulus sit de Deo, videtur cum igitur articulus sit de Deo, videtur quod non sit complexus. quod non sit complexus.

3. Item, Articulus diffinitus est esse in- 3. Item, Articulus diffinitus est esse in- divisibilis veritas de Deo: ergo non po- divisibilis veritas de Deo: ergo non po- test esse complexus: quia nihil comple- test esse complexus: quia nihil comple- xum potest esse indivisibile. xum potest esse indivisibile.

4. Item, Si esset complexus articulus, 4. Item, Si esset complexus articulus, ita quod enuntiabilia essent articuli, tunc ita quod enuntiabilia essent articuli, tunc tempus esset de essentia articuli. Sit tempus esset de essentia articuli. Sit ergo Christus passus in A instanti: ergo ergo Christus passus in A instanti: ergo aliud tempus faceret aliud enuntiabile: aliud tempus faceret aliud enuntiabile: et si passus esset in B, non esset idem et si passus esset in B, non esset idem articulus, scilicet Christum passum esse articulus, scilicet Christum passum esse

in B. in B.

Præterea, Cum tempus sub certa diffe- Præterea, Cum tempus sub certa diffe-

1 Cf. Act. x, 1 et seq. 1 Cf. Act. x, 1 et seq.

rentia sit de essentia articuli, non esset rentia sit de essentia articuli, non esset verum quod dicit Augustinus in sequenti verum quod dicit Augustinus in sequenti distinctione, quod tempora variata sunt, distinctione, quod tempora variata sunt, fides autem immutata permansit: et sic fides autem immutata permansit: et sic moderni et antiqui non haberent eam- moderni et antiqui non haberent eam- dem fidem quoad articulos. dem fidem quoad articulos.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Consensus non est nisi in comple- 1. Consensus non est nisi in comple- xum in articulum autem est rationis xum in articulum autem est rationis consensus et fidei ergo ipse non est consensus et fidei ergo ipse non est incomplexus, sed complexus. Quod au- incomplexus, sed complexus. Quod au- tem fides sit consensus, supra habitum tem fides sit consensus, supra habitum est a Damasceno. est a Damasceno.

2. Item, Secundum hoc videtur, quod 2. Item, Secundum hoc videtur, quod Judæi qui credunt Christi incarnationem, Judæi qui credunt Christi incarnationem, crederent articulum, licet credant eam crederent articulum, licet credant eam futuram, nos autem præteritam. futuram, nos autem præteritam.

3. Item, Secundum hoc si articulus 3. Item, Secundum hoc si articulus esset simplex, non deberet relinqui pro esset simplex, non deberet relinqui pro hæretico, qui crederet Christi incarna- hæretico, qui crederet Christi incarna- tionem, non autem Christum incarna- tionem, non autem Christum incarna- tum quæ cum falsa sint, videtur quod tum quæ cum falsa sint, videtur quod articulus sit enuntiabile, et non res. articulus sit enuntiabile, et non res.

Sed con Sed con

4. SED ADHUC objicitur contra hoc pro 4. SED ADHUC objicitur contra hoc pro prima parte, quod si articulus esset prima parte, quod si articulus esset enuntiabile, Cornelius qui non credidit enuntiabile, Cornelius qui non credidit Christum incarnatum, non erat justifica- Christum incarnatum, non erat justifica- tus per fidem: quia charitatem non pɔ- tus per fidem: quia charitatem non pɔ- tuit habere sine fide: et eleemosynæ et tuit habere sine fide: et eleemosynæ et orationes ejus exaudiri non potuerunt orationes ejus exaudiri non potuerunt sine fide, quia sine fide impossibile est sine fide, quia sine fide impossibile est placere Deo³. Si autem dicas, quod ha- placere Deo³. Si autem dicas, quod ha- buit fidem de Christo jam incarnato et buit fidem de Christo jam incarnato et passo, tunc frustra missus est Petrus ad passo, tunc frustra missus est Petrus ad evangelizandum ei. evangelizandum ei.

SOLUTIO. Sine præjudicio dico, quod Sol SOLUTIO. Sine præjudicio dico, quod Sol tempus determinatum non est de essen- tempus determinatum non est de essen- tia fide quoad articulos: tamen bene tia fide quoad articulos: tamen bene concedo, quod complexio quædam est de concedo, quod complexio quædam est de essentia articuli et hoc potest patere hoc essentia articuli et hoc potest patere hoc modo. In omni enim articulo subjicitur modo. In omni enim articulo subjicitur divina veritas, quæ determinatur secun- divina veritas, quæ determinatur secun- dum diversa convenientia essentiæ dum diversa convenientia essentiæ personis, et quoad diversos effectus ad personis, et quoad diversos effectus ad instaurationem naturæ et restaurationem instaurationem naturæ et restaurationem gratiæ pertinentes. Hæc autem determi- gratiæ pertinentes. Hæc autem determi-

2 Ad Hebr. XI 6. 2 Ad Hebr. XI 6.

et et

Ad 1, Ad 1,

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4 Ad 4

IN III SENTENT. DIST. XXIV, B, ART. 6. IN III SENTENT. DIST. XXIV, B, ART. 6.

natio veritatis divinæ non potest a nobis natio veritatis divinæ non potest a nobis significari nisi per compositionem, licet significari nisi per compositionem, licet sine compositione media sit in se ad illa sine compositione media sit in se ad illa determinata sicut si debeat significari determinata sicut si debeat significari album in superficie, est quidem album album in superficie, est quidem album in superficie sine medio aliquo, in super- in superficie sine medio aliquo, in super- ficie tamen a nobis non significatur inesse ficie tamen a nobis non significatur inesse sine nota compositionis. Dico ergo, quod sine nota compositionis. Dico ergo, quod unum in alio determinans, scilicet in de- unum in alio determinans, scilicet in de- terminato supponitur in articulo: sed terminato supponitur in articulo: sed nota compositionis quam apponit actus nota compositionis quam apponit actus animæ signantis, cujus essentialiter cst animæ signantis, cujus essentialiter cst certa differentia temporis, meo judicio certa differentia temporis, meo judicio non est de essentia articuli. non est de essentia articuli.

DICENDUM ergo ad primum, quod licet DICENDUM ergo ad primum, quod licet lumen simplex sit fidei, tamen quia est lumen simplex sit fidei, tamen quia est per modum inclinantis ad consensum, per modum inclinantis ad consensum, ideo exigit complexionem in articulo, ideo exigit complexionem in articulo, sed non illam quæ facit enuntiabile in sed non illam quæ facit enuntiabile in certa differentia temporis. certa differentia temporis.

AD ALIUD dicendum, quod licet in Deo AD ALIUD dicendum, quod licet in Deo nulla sit complexio secundum rem, est nulla sit complexio secundum rem, est tamen secundum modum significandi tamen secundum modum significandi quorumdam articulorum, ut cum dicitur, quorumdam articulorum, ut cum dicitur, Deus trinus et unus: et gratia quorum- Deus trinus et unus: et gratia quorum- dam etiam propter effectus diversos, et dam etiam propter effectus diversos, et gratia aliquorum propter naturam uni- gratia aliquorum propter naturam uni-

tam Christo. tam Christo.

AD ALIUD dicendum, quod articulus AD ALIUD dicendum, quod articulus dicitur veritas indivisibilis, quia stat di- dicitur veritas indivisibilis, quia stat di- visio in eo credibilium, non quia sit in- visio in eo credibilium, non quia sit in- complexum omnino. complexum omnino.

AD ALIUD dicendum, quod enuntiabile AD ALIUD dicendum, quod enuntiabile meo judicio non est articulus, sed res meo judicio non est articulus, sed res complexa ordinata ad omne tempus. complexa ordinata ad omne tempus. dobject 1. AD ID quod contra objicitur etiam re- dobject 1. AD ID quod contra objicitur etiam re- spondere oportet, quod consensus non spondere oportet, quod consensus non quærit nisi complexam rem : et circa quærit nisi complexam rem : et circa illam ipse ponit modum compositionis, illam ipse ponit modum compositionis, quæ determinatur illo vero cui consentit quæ determinatur illo vero cui consentit ratio componens: quod licet verum sit ratio componens: quod licet verum sit in re ipsa, tamen sicut in compositionem in re ipsa, tamen sicut in compositionem faciente est in anima, ut dicit Philoso- faciente est in anima, ut dicit Philoso- phus in fine sexti primæ philosophiæ. phus in fine sexti primæ philosophiæ.

Ad object. Ad object.

2 et 3. 2 et 3.

AD ALIUD dicendum, quod nos non te- AD ALIUD dicendum, quod nos non te- nemur tantum credere articulum, sed ea nemur tantum credere articulum, sed ea quæ determinata sunt circa articulos ex quæ determinata sunt circa articulos ex

1 Psal. XVIII, 3. 1 Psal. XVIII, 3.

433 433

prædicatione Apostolorum et hæc re- prædicatione Apostolorum et hæc re- spiciunt fidem ex parte illa quæ est ex spiciunt fidem ex parte illa quæ est ex auditu multa enim ex determinatione auditu multa enim ex determinatione temporis et prædicatione auditui fidei temporis et prædicatione auditui fidei accedunt et accesserunt, licet non sint de accedunt et accesserunt, licet non sint de substantia articulorum. substantia articulorum.

Per hoc etiam patet solutio ad sequens. Per hoc etiam patet solutio ad sequens. AD ID quod objicitur de Cornelio, di- Adobject. 4. AD ID quod objicitur de Cornelio, di- Adobject. 4. cendum quod in illo tempore quando cendum quod in illo tempore quando tempus non erat determinatum, nec se- tempus non erat determinatum, nec se- cundum statum ætatum mundi, nec se- cundum statum ætatum mundi, nec se- cundum statum prophetiæ, nec ex præ- cundum statum prophetiæ, nec ex præ- dicatione Apostolorum, potuerunt se dicatione Apostolorum, potuerunt se quidam habere ad omnem differentiam quidam habere ad omnem differentiam temporis sub distinctione. Sed modo non temporis sub distinctione. Sed modo non est ita quia tempus est determinatum est ita quia tempus est determinatum secundum cursum ætatum et numerum secundum cursum ætatum et numerum prophetiæ Danielis, et in omnem ierram prophetiæ Danielis, et in omnem ierram exivit sonus eorum 1. exivit sonus eorum 1.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

De numero articulorum secundum De numero articulorum secundum utrumque symbolorum. utrumque symbolorum.

Tertio, Quæritur de numero articulo- Tertio, Quæritur de numero articulo- rum secundum utrumque symbolum, rum secundum utrumque symbolum, scilicet Nicænum et Apostolorum. scilicet Nicænum et Apostolorum.

Videtur autem primo esse diminutus Videtur autem primo esse diminutus numerus a numero articulorum symboli numerus a numero articulorum symboli Athanasii quia Athanasii quia

1. Sicut omnipotentia exprimit articu- 1. Sicut omnipotentia exprimit articu- lum, ita etiam de proprietatibus divinis lum, ita etiam de proprietatibus divinis est omniscientia, et Dei bonitas, et ta- est omniscientia, et Dei bonitas, et ta- men non ponuntur pro articulis. men non ponuntur pro articulis.

2. Item, In symbolo Athanasii dicitur, 2. Item, In symbolo Athanasii dicitur, « Omnipotens Pater, omnipotens Filius, « Omnipotens Pater, omnipotens Filius, etc., »et, « Immensus Pater, etc., » et, etc., »et, « Immensus Pater, etc., » et, « Increatus Pater, etc. : » et nihil illo- « Increatus Pater, etc. : » et nihil illo- rum exprimitur inter articulos, nisi tan- rum exprimitur inter articulos, nisi tan- tum omnipotentia: ergo numerus vide- tum omnipotentia: ergo numerus vide- tur esse diminutus. tur esse diminutus.

3. Item, Dicitur, « Dominus Pater, 3. Item, Dicitur, « Dominus Pater, Dominus Filius, etc. » Dominus Filius, etc. »

! !

454 454

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

4. Item, Similiter, cum proprietates 4. Item, Similiter, cum proprietates sint in personis divinis, quibus persona sint in personis divinis, quibus persona distinguuntur, videtur quod de illis de- distinguuntur, videtur quod de illis de- buerit esse aliquis articulus: et cum buerit esse aliquis articulus: et cum nullus ponatur in altero symbolorum, vi- nullus ponatur in altero symbolorum, vi- detur esse numerus diminutus. detur esse numerus diminutus.

5. Item, Circa unionem naturarum in 5. Item, Circa unionem naturarum in Christo multiplex fuit error, aliis dicen- Christo multiplex fuit error, aliis dicen- tibus naturas esse confusas, aliis autem tibus naturas esse confusas, aliis autem permixtas, aliis quod transiverunt in se permixtas, aliis quod transiverunt in se invicem et cum articulus fidei sit ad ex- invicem et cum articulus fidei sit ad ex- cludendos errores, debuimus multo plu- cludendos errores, debuimus multo plu- res habere articulos circa modum unio- res habere articulos circa modum unio- nis, quam habemus. nis, quam habemus.

6. Item, Præterea quæritur de divi- 6. Item, Præterea quæritur de divi- sione quam fere omnes communiter po- sione quam fere omnes communiter po- nunt Magistri, duorum scilicet symbolo- nunt Magistri, duorum scilicet symbolo- rum: nam in uno symbolo, scilicet rum: nam in uno symbolo, scilicet Apostolorum, ponitur pro uno articulo, Apostolorum, ponitur pro uno articulo, << Credo in Deum Patrem omnipotentem, << Credo in Deum Patrem omnipotentem, creatorem coeli et terræ. » Si ergo hæc creatorem coeli et terræ. » Si ergo hæc est indivisibilis veritas, tunc non debet est indivisibilis veritas, tunc non debet dividi et tamen dividitur in symbolo dividi et tamen dividitur in symbolo Nicæno, et ponitur pro duobus: in illo Nicæno, et ponitur pro duobus: in illo enim symbolo primus articulus est, enim symbolo primus articulus est, « Credo in unum Deum. » Secundus est, « Credo in unum Deum. » Secundus est, « Patrem omnipotentem, factorem cœli « Patrem omnipotentem, factorem cœli et terræ, visibilium omnium et invisibi- et terræ, visibilium omnium et invisibi- lium. » Ergo videtur, quod alterum lium. » Ergo videtur, quod alterum

erret. erret.

7. Item, In symbolo Apostolorum 7. Item, In symbolo Apostolorum unus indivisus articulus est, « Qui con- unus indivisus articulus est, « Qui con- ceptus est de Spiritu sancto, natus ex ceptus est de Spiritu sancto, natus ex Maria Virgine. » Et hoc iterum in sym- Maria Virgine. » Et hoc iterum in sym- bolo Nicæno ponitur pro duobus, ita bolo Nicæno ponitur pro duobus, ita quod unus sit de Christi conceptione, quod unus sit de Christi conceptione, alter de Christi nativitate. alter de Christi nativitate.

8. Præterea, Videtur si dividitur in Ni- 8. Præterea, Videtur si dividitur in Ni- cæno symbolo articulus de nativitate in cæno symbolo articulus de nativitate in duos propter duas nativitates, scilicet in duos propter duas nativitates, scilicet in utero, et ex utero, quod eadem ratione utero, et ex utero, quod eadem ratione debeat dividi articulus passionis in quin- debeat dividi articulus passionis in quin- que, scilicet quod captus, exprobratus, que, scilicet quod captus, exprobratus, passus, mortuus, et sepultus sit: et ta- passus, mortuus, et sepultus sit: et ta- men hæc omnia referuntur ad eumdem men hæc omnia referuntur ad eumdem articulum in utroque symbolo. articulum in utroque symbolo.

9. Item, In symbolo Nicæno nihil po- 9. Item, In symbolo Nicæno nihil po- nitur de descensu ad inferos. Unde etiam nitur de descensu ad inferos. Unde etiam dicit Anselmus, quod fidem integre non dicit Anselmus, quod fidem integre non

continet. Ergo videtur, quod sit diminu- continet. Ergo videtur, quod sit diminu- tum præcipue cum descensus ad inferos tum præcipue cum descensus ad inferos secundum utramque divisionem ponatur secundum utramque divisionem ponatur esse unus articulus. esse unus articulus.

10. Item, In symbolo Nicæno pro duo- 10. Item, In symbolo Nicæno pro duo- bus articulis ponuntur descensio ad in- bus articulis ponuntur descensio ad in- ferna, et resurrectio a mortuis: in sym- ferna, et resurrectio a mortuis: in sym- bolo Apostolorum pro uno : ergo vide- bolo Apostolorum pro uno : ergo vide- tur, quod altera divisio non valeat. tur, quod altera divisio non valeat.

11. Item, Jn symbolo Apostolorum 11. Item, Jn symbolo Apostolorum pro duobus articulis ponitur, « Sanctam pro duobus articulis ponitur, « Sanctam Ecclesiam, » et « Sanctorum communio- Ecclesiam, » et « Sanctorum communio- nem » et in Nicæno ponuntur hæc duo nem » et in Nicæno ponuntur hæc duo pro uno, scilicet « Et in unam sanctam pro uno, scilicet « Et in unam sanctam Catholicam et Apostolicam Ecclesiam. Catholicam et Apostolicam Ecclesiam. Confiteor unum baptisma in remissio- Confiteor unum baptisma in remissio- nem peccatorum : » hoc enim totum pro nem peccatorum : » hoc enim totum pro uno ponitur articulo in Nicæno : et quæ- uno ponitur articulo in Nicæno : et quæ- ritur, quo jure eum Apostoli diviserunt ? ritur, quo jure eum Apostoli diviserunt ?

12. Præterea, Cum nos habeamus 12. Præterea, Cum nos habeamus unum articulum de vita æterna, et cre- unum articulum de vita æterna, et cre- damus etiam pœnas æternas, videtur damus etiam pœnas æternas, videtur quod debeamus etiam habere unum de quod debeamus etiam habere unum de pœnis æternis. pœnis æternis.

« «

13. Item, Videtur a Cassiano et Leone 13. Item, Videtur a Cassiano et Leone adhuc tertium poni symbolum, in quo adhuc tertium poni symbolum, in quo inveniuntur quædam quæ in neutro illo- inveniuntur quædam quæ in neutro illo- rum continentur: et est Antiochenæ sy- rum continentur: et est Antiochenæ sy- nodi, et dicit sic: « Credo in unum et nodi, et dicit sic: « Credo in unum et « solum verum Deum, Patrem omnipo- « solum verum Deum, Patrem omnipo- « tentem, visibilium et invisibilium « tentem, visibilium et invisibilium «< creaturarum creatorem: et in Domi- «< creaturarum creatorem: et in Domi- << num nostrum Jesum Christum Filium << num nostrum Jesum Christum Filium ejus unigenitum, et primogenitum om- ejus unigenitum, et primogenitum om- « nis creaturæ : ex eo natum ante om- « nis creaturæ : ex eo natum ante om- « nia sæcula, et non factum, Deum ve- « nia sæcula, et non factum, Deum ve- <<< rum ex Deo vero, homousion, per <<< rum ex Deo vero, homousion, per « quem et sæcula compaginata sunt et « quem et sæcula compaginata sunt et « omnia facta: qui propter nos venit, et « omnia facta: qui propter nos venit, et « natus est ex Maria Virgine, et cruci- « natus est ex Maria Virgine, et cruci- << fixus sub Pontio Pilato, et sepultus: << fixus sub Pontio Pilato, et sepultus: « tertia die resurrexit secundum Scrip- « tertia die resurrexit secundum Scrip- « turas, et ascendit in coelos, et iterum « turas, et ascendit in coelos, et iterum « veniet judicare vivos et mortuos, etc., » « veniet judicare vivos et mortuos, etc., » quia alia non mutantur a symbolo Ni- quia alia non mutantur a symbolo Ni-

cæno. cæno.

14. Item, Additur in tertio articulo, 14. Item, Additur in tertio articulo, << Primogenitum omnis creaturæ : » et << Primogenitum omnis creaturæ : » et iste articulus in neutro aliorum inveni- iste articulus in neutro aliorum inveni-

IN III SENTENT. DIST. XXIV, B, ART. 6. IN III SENTENT. DIST. XXIV, B, ART. 6.

tur ergo videtur esse diminutio in utro- tur ergo videtur esse diminutio in utro- que. que.

13. Iteni, Cum symbolum Apostolo- 13. Iteni, Cum symbolum Apostolo- rum sit editum ab ipsis Apostolis, vide- rum sit editum ab ipsis Apostolis, vide- tur quod quilibet fidei prædicator addere tur quod quilibet fidei prædicator addere debuerit suam sententiam: nulla autem debuerit suam sententiam: nulla autem invenitur de Paulo et Barnaba, qui ta- invenitur de Paulo et Barnaba, qui ta- men ab ipso Spiritu sancto electi sunt: men ab ipso Spiritu sancto electi sunt: ergo videtur symbolum primum esse di- ergo videtur symbolum primum esse di- minutum. minutum.

16. Item, Objicitur de singulis articu- 16. Item, Objicitur de singulis articu- lis non enim videtur necessarius arti- lis non enim videtur necessarius arti- culus, «Credo in unum Deum : » cum culus, «Credo in unum Deum : » cum hoc sit etiam a Philosophis probatum ne- hoc sit etiam a Philosophis probatum ne- cessariis rationibus, sicut patet in prima cessariis rationibus, sicut patet in prima Philosophia Aristotelis, Avicennæ, et Philosophia Aristotelis, Avicennæ, et aliorum Philosophorum. aliorum Philosophorum.

17. Præterea, Quare non ponitur ibi, 17. Præterea, Quare non ponitur ibi, Unum simplicem Deum : cum tamen Unum simplicem Deum : cum tamen simplicitas magis sit propria Deo, quam simplicitas magis sit propria Deo, quam

unitas ? unitas ?

18. Item, Objicitur secundo de hoc 18. Item, Objicitur secundo de hoc quod dicit, « Patrem omnipotentem, quod dicit, « Patrem omnipotentem, etc. » Non enim omnipotentia solius Pa- etc. » Non enim omnipotentia solius Pa- tris est, sed communiter trium: ergo vi- tris est, sed communiter trium: ergo vi- detur, quod iste articulus quibusdam detur, quod iste articulus quibusdam posset esse occasio erroris ergo male posset esse occasio erroris ergo male est positus. est positus.

19. Item, Cum in symbolo Antiocheno 19. Item, Cum in symbolo Antiocheno dicatur, « Creatorem visibilium, etc., » dicatur, « Creatorem visibilium, etc., » quare in Nicæno dicitur, « Factoren: » quare in Nicæno dicitur, « Factoren: » cum tamen magis creare conveniens sit cum tamen magis creare conveniens sit omnipotentiæ, quam facere? omnipotentiæ, quam facere?

20. Item, Objicitur de tertio, « Et in 20. Item, Objicitur de tertio, « Et in unum Dominum, etc. » Non enim ipse unum Dominum, etc. » Non enim ipse solus Dominus est, ut dicit symbolum solus Dominus est, ut dicit symbolum Athanasii, sed « Dominus Pater, Do- Athanasii, sed « Dominus Pater, Do- minus Filius, Dominus Spiritus sanctus. >> minus Filius, Dominus Spiritus sanctus. >>

21. Præterea, Multæ expositiones po- 21. Præterea, Multæ expositiones po- nuntur specialiter circa hunc articulum. nuntur specialiter circa hunc articulum. Dicitur enim, « In unum Dominum no- Dicitur enim, « In unum Dominum no- « strum Jesum Christum Filium Dei uni- « strum Jesum Christum Filium Dei uni- « genitum, et ex Patre natum ante on- « genitum, et ex Patre natum ante on- « nia sæcula, Deum de Deo, lumen de « nia sæcula, Deum de Deo, lumen de « lumine, Deum verum de Deo vero, ge- « lumine, Deum verum de Deo vero, ge- « nitum, non factum, consubstantialem « nitum, non factum, consubstantialem

* Cf. I Sententiarum, Dist. VI. Tom. XXV hu- * Cf. I Sententiarum, Dist. VI. Tom. XXV hu- jusce editionis. jusce editionis.

455 455

<< Patri, per quem omnia facta sunt : » << Patri, per quem omnia facta sunt : » et videtur, quod omnia sequentia su- et videtur, quod omnia sequentia su- perflue addita sunt: quia cum dictum perflue addita sunt: quia cum dictum est, Filium Dei, intelligebatur esse uni- est, Filium Dei, intelligebatur esse uni- genitus et omnia alia et hoc probatum genitus et omnia alia et hoc probatum est in primo libro Sententiarum : ergo est in primo libro Sententiarum : ergo videtur esse superfluitas. videtur esse superfluitas.

22. Item, Cum sequitur, « Qui propter 22. Item, Cum sequitur, « Qui propter << nos homines et propter nostram salu- << nos homines et propter nostram salu- « tem descendit de coelis, et incarnatus « tem descendit de coelis, et incarnatus « est de Spiritu sancto ex Maria Virgine, « est de Spiritu sancto ex Maria Virgine, « et homo factus est, etc., » videtur « et homo factus est, etc., » videtur multas habere expressiones superfluas: multas habere expressiones superfluas: quia cum dixit, Propter nos homines, quia cum dixit, Propter nos homines, superfluum erat addere, Et propter no- superfluum erat addere, Et propter no- stram salutem: quia idem videtur secun- stram salutem: quia idem videtur secun- dum intellectum. dum intellectum.

23. Item, Idem videtur descendisse, et 23. Item, Idem videtur descendisse, et incarnatum esse: quia constat, quod non incarnatum esse: quia constat, quod non localiter motus descendit, sicut supra pro- localiter motus descendit, sicut supra pro- batum est, quia descendit in natura batum est, quia descendit in natura divina, et descendere fuit visibilem appa- divina, et descendere fuit visibilem appa- rere in carne. rere in carne.

24. Præterea, Quod sequitur, « Et 24. Præterea, Quod sequitur, « Et homo factus est, » non videtur expri- homo factus est, » non videtur expri- mere articulum specialem alium ab isto: mere articulum specialem alium ab isto: quia idem est incarnari, et hominem quia idem est incarnari, et hominem

fieri. fieri.

Si forte tu dicas, quod non est articu- Si forte tu dicas, quod non est articu- lus specialis. CONTRA hoc est: quia tunc lus specialis. CONTRA hoc est: quia tunc in Nicæno symbolo deficiet articulus qui in Nicæno symbolo deficiet articulus qui est de Christi nativitate, qui tamen ab est de Christi nativitate, qui tamen ab omnibus ponitur unus de septem quæ omnibus ponitur unus de septem quæ Filio attribuuntur. Filio attribuuntur.

25. De eo autem quod sequitur, « Cru- 25. De eo autem quod sequitur, « Cru- cifixus etiam pro nobis, etc., » prius ob- cifixus etiam pro nobis, etc., » prius ob- jectum est usque ibi, « Et sepultus est : » jectum est usque ibi, « Et sepultus est : » ubi quæritur, quare diminutum est sic ubi quæritur, quare diminutum est sic symbolum Nicænum in descensu ad in- symbolum Nicænum in descensu ad in- feros, et similiter symbolum Antioche- feros, et similiter symbolum Antioche- num, non autem symbolum Apostolo- num, non autem symbolum Apostolo- rum ? rum ?

26. Item, De illo, « Et resurrexit, » 26. Item, De illo, « Et resurrexit, » prius objectum est. Sed quæritur, cum prius objectum est. Sed quæritur, cum inter resurrectionem et ascensionem inter resurrectionem et ascensionem fuerit apparitio multiformis, quare non fuerit apparitio multiformis, quare non

* Cf. Supra, Dist. XXII. * Cf. Supra, Dist. XXII.

Solutio. Solutio.

456 456

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ponitur aliquid de illa inter articulos? ponitur aliquid de illa inter articulos? quia Apostolus, I ad Corinth. xv, 4 et quia Apostolus, I ad Corinth. xv, 4 et seq., videtur tangere inter credenda quæ seq., videtur tangere inter credenda quæ ipse fidelibus tradidit, sic dicens : Quia ipse fidelibus tradidit, sic dicens : Quia resurrexit tertia die, secundum scriptu- resurrexit tertia die, secundum scriptu- ras : et quia visus est Cephæ, et post hoc ras : et quia visus est Cephæ, et post hoc undecim: deinde visus est plusquam quin- undecim: deinde visus est plusquam quin- gentis fratribus simul, ex quibus multi gentis fratribus simul, ex quibus multi manent usque adhuc, quidam autem dor- manent usque adhuc, quidam autem dor- mierunt: deinde visus est Jacobo, deinde mierunt: deinde visus est Jacobo, deinde Apostolis omnibus: novissime autem Apostolis omnibus: novissime autem omnium tamquam abortivo visus est omnium tamquam abortivo visus est et mihi. et mihi.

27. Item, De hoc quod sequitur in se- 27. Item, De hoc quod sequitur in se- quenti articulo, « Et iterum venturus est quenti articulo, « Et iterum venturus est cum gloria judicare vivos et mortuos. » cum gloria judicare vivos et mortuos. » Quia hic videtur nec ad naturam, nec ad Quia hic videtur nec ad naturam, nec ad gloriam pertinere, sed ad severitatem, gloriam pertinere, sed ad severitatem, cum judicium tunc fiat districtum : ergo cum judicium tunc fiat districtum : ergo secundum hoc non debet esse articulus. secundum hoc non debet esse articulus.

28. Similiter, Objicitur de hoc quod 28. Similiter, Objicitur de hoc quod sequitur, « Et in Spiritum sanctum Do- sequitur, « Et in Spiritum sanctum Do- minum, etc. » Et quæritur, quare tanta minum, etc. » Et quæritur, quare tanta expressio facta est circa illum, ut dicatur expressio facta est circa illum, ut dicatur Dominus, et vivificans, et modus proces- Dominus, et vivificans, et modus proces- sionis, et æqualitas dignitatis ejus, et sionis, et æqualitas dignitatis ejus, et inspiratio ipsius in Prophetis ? inspiratio ipsius in Prophetis ?

29. Similiter, Quæ est causa quod in 29. Similiter, Quæ est causa quod in sequenti articulo duo symbola Apostolo- sequenti articulo duo symbola Apostolo- rum, scilicet Matthæi qui posuit, << San- rum, scilicet Matthæi qui posuit, << San- ctam Ecclesiam: » et Simonis qui po- ctam Ecclesiam: » et Simonis qui po- suit, « Sanctorum communionem, » suit, « Sanctorum communionem, » ponuntur in Nicæno symbolo loco unius ponuntur in Nicæno symbolo loco unius articuli et additur ibi, « Confiteor unum articuli et additur ibi, « Confiteor unum baptisma in remissionem peccatorum ? » baptisma in remissionem peccatorum ? » Hoc enim a Patribus non sine causa fa- Hoc enim a Patribus non sine causa fa- clum est. clum est.

SOLUTIO. Dicendum videtur ad pri- SOLUTIO. Dicendum videtur ad pri- mum, quod symbolum Apostolorum ha- mum, quod symbolum Apostolorum ha- bet divisionem in duodecim articulos se- bet divisionem in duodecim articulos se- cundum numerum conferentium cre- cundum numerum conferentium cre- denda quia duodecim illud symbolum denda quia duodecim illud symbolum ediderunt, qui significabantur per duode- ediderunt, qui significabantur per duode- cim boves mundi sulcos confringentes, cim boves mundi sulcos confringentes, qui sustinebant mare æneum ', hoc est, qui sustinebant mare æneum ', hoc est, mare propter mundum, æneum autem mare propter mundum, æneum autem

1 Cf. III Reg. VII, 25 et 44. 1 Cf. III Reg. VII, 25 et 44.

propter resonantiam confessionis fidei in propter resonantiam confessionis fidei in toto orbe futuram. Isti sunt lapides de toto orbe futuram. Isti sunt lapides de quibus legitur, Josue, iv, 20, qui electi quibus legitur, Josue, iv, 20, qui electi sunt de Jordane, ubi mansit arca Do- sunt de Jordane, ubi mansit arca Do- mini, et sacerdotum pedes steterunt. mini, et sacerdotum pedes steterunt. Lapides, inquam, articuli propter fidei Lapides, inquam, articuli propter fidei soliditatem. Arca autem Christus est in soliditatem. Arca autem Christus est in humanitate et deitate. Jordanis autem humanitate et deitate. Jordanis autem scriptura Veteris Testamenti, quæ tunc scriptura Veteris Testamenti, quæ tunc stetit. Sacerdotes autem stantes super stetit. Sacerdotes autem stantes super articulos, Legiferi, et Prophetæ, et Pa- articulos, Legiferi, et Prophetæ, et Pa- triarchæ, qui omnes fidei articulis innixi triarchæ, qui omnes fidei articulis innixi fuerunt. De campo autem latissimæ præ- fuerunt. De campo autem latissimæ præ- dicationis Gentium in duodecim repositi dicationis Gentium in duodecim repositi sunt quia in Scriptura Veteris Testa- sunt quia in Scriptura Veteris Testa- menti retorti sunt per confirmationem, menti retorti sunt per confirmationem, ut esset rota in rota, et exhibitio in pro- ut esset rota in rota, et exhibitio in pro- missione, et benedictio filiorum in Pa- missione, et benedictio filiorum in Pa- tribus. tribus.

A posta A posta

rum rum

Distribuuntur autem articuli secundum Symbol Distribuuntur autem articuli secundum Symbol illam divisionem ab antiquis sic: ut illam divisionem ab antiquis sic: ut unus et primus attribuatur Patri, quem unus et primus attribuatur Patri, quem posuit Petrus, et est iste, « Credo in Deum posuit Petrus, et est iste, « Credo in Deum Patrem omnipotentem, creatorem, etc. » Patrem omnipotentem, creatorem, etc. » Sex autem attribuuntur Filio. Sex autem attribuuntur Filio.

Primus secundum generationem divi- Primus secundum generationem divi- nam, quem posuit Andreas, et est iste, nam, quem posuit Andreas, et est iste, « Et in Jesum Christium Filium ejus « Et in Jesum Christium Filium ejus unicum Dominum nostrum. » unicum Dominum nostrum. »

Secundus autem pertinet ad utramque Secundus autem pertinet ad utramque nativitatem ejus humanam, tam in utero nativitatem ejus humanam, tam in utero quam ex utero et hunc posuit Joannes quam ex utero et hunc posuit Joannes custos Matris generantis : et est iste, custos Matris generantis : et est iste, Qui conceptus est de Spiritu sancto, Qui conceptus est de Spiritu sancto, natus ex Maria Virgine. » natus ex Maria Virgine. »

« «

Tertius autem pertinet ad sacramen- Tertius autem pertinet ad sacramen- tum passionis ejus secundum omnia quæ tum passionis ejus secundum omnia quæ circumstabant mortem ejus, sicut est circumstabant mortem ejus, sicut est passio antecedens, et mors sequens, et passio antecedens, et mors sequens, et sepultura quæ est officium quod mortuis sepultura quæ est officium quod mortuis exhibetur: et hunc posuit Jacobus, frater exhibetur: et hunc posuit Jacobus, frater Joannis et est iste, « Passus sub Pontio Joannis et est iste, « Passus sub Pontio Pilato, crucifixus, mortuus, et sepul- Pilato, crucifixus, mortuus, et sepul-

tus. » tus. »

Quartus autem pertinet ad sacramen- Quartus autem pertinet ad sacramen- torum redemptionis eorum qui erant in torum redemptionis eorum qui erant in inferni limbo conclusi, secundum quam inferni limbo conclusi, secundum quam

IN III SENTENT. DIST. XXIV, B, ART. 6. IN III SENTENT. DIST. XXIV, B, ART. 6.

prophetaverat Zacharias, Zachar. ix, 11 : prophetaverat Zacharias, Zachar. ix, 11 : Tu quoque in sanguine testamenti tui Tu quoque in sanguine testamenti tui emisisti vinctos tuos de lacu in quo non emisisti vinctos tuos de lacu in quo non est aqua et hunc posuit Thomas: et est est aqua et hunc posuit Thomas: et est iste, «Descendit ad inferos, tertia die iste, «Descendit ad inferos, tertia die resurrexit a mortuis. » Et conjungitur resurrexit a mortuis. » Et conjungitur hic resurrectio mortuorum cum descensu hic resurrectio mortuorum cum descensu ad inferos quia iste articulus dicit to- ad inferos quia iste articulus dicit to- tum quod Christus meruit per mortem tum quod Christus meruit per mortem suam hoc autem fuit redemptio in ani- suam hoc autem fuit redemptio in ani- ma quæ completa fuit per fracturam in- ma quæ completa fuit per fracturam in- ferni in descensu ad inferos, et redem- ferni in descensu ad inferos, et redem- ptio in corpore quæ completa est in re- ptio in corpore quæ completa est in re- surrectione per gloriam corporis. Pri- surrectione per gloriam corporis. Pri- mum prophetaverat David, dicens : mum prophetaverat David, dicens : Contrivit portas æreas, et vectes ferreos Contrivit portas æreas, et vectes ferreos confregit. Suscepit eos de via iniquitatis confregit. Suscepit eos de via iniquitatis eorum. Secundum autem dicit Aposto- eorum. Secundum autem dicit Aposto- lus Salvatorem exspectamus Dominum lus Salvatorem exspectamus Dominum nostrum Jesum Christum, qui reforma- nostrum Jesum Christum, qui reforma- bit corpus humilitatis nostræ, configu- bit corpus humilitatis nostræ, configu- ratum corpori claritatis suæ 2. Non enim ratum corpori claritatis suæ 2. Non enim est homo perfecte redemptus, nisi salve- est homo perfecte redemptus, nisi salve- tur in corpore et anima. Hunc autem ar- tur in corpore et anima. Hunc autem ar- ticulum convenienter Thomas posuit, ticulum convenienter Thomas posuit, qui cicatrices resurgentis tetigit, et ideo qui cicatrices resurgentis tetigit, et ideo certus de resurrectione: et potentiam certus de resurrectione: et potentiam deitatis confessus est in fractura inferni, deitatis confessus est in fractura inferni, cum dixit Dominus meus, et Deus cum dixit Dominus meus, et Deus meus 3. meus 3.

Quintus autem pertinet ad apertionem Quintus autem pertinet ad apertionem loci beatitudinis, ubi præcursor pro no- loci beatitudinis, ubi præcursor pro no- bis introivit Jesus ascendens, et pandens bis introivit Jesus ascendens, et pandens iter ante nos, sicut prædixit Michæas 4: iter ante nos, sicut prædixit Michæas 4: et hunc posuit Jacobus minor, dictus et hunc posuit Jacobus minor, dictus frater Domini propter similitudinem frater Domini propter similitudinem corporis et religionis et est iste, « As- corporis et religionis et est iste, « As- cendit ad coelos, sedet ad dexteram Dei cendit ad coelos, sedet ad dexteram Dei Patris omnipotentis. » Et dicit tria, sci- Patris omnipotentis. » Et dicit tria, sci- licet ad coelos, ut ostendat ad quid est licet ad coelos, ut ostendat ad quid est ascensio secundum locum: et sedet ad ascensio secundum locum: et sedet ad dexteram, ut notet eum esse in potiori- dexteram, ut notet eum esse in potiori- bus bonis secundum humanitatem : et bus bonis secundum humanitatem : et addit, Dei Patris omnipotentis, ut note- addit, Dei Patris omnipotentis, ut note- tur esse æqualis secundum deitatem : tur esse æqualis secundum deitatem :

1 Psal. CVI, 16 et 17. 1 Psal. CVI, 16 et 17.

2 Ad Philip. III, 20 et 21. 2 Ad Philip. III, 20 et 21.

3 Joan. xx, 28. 3 Joan. xx, 28.

457 457

sicut prædixerat David: A summo cœlo sicut prædixerat David: A summo cœlo egressio ejus *. egressio ejus *.

Sextus et ultimus est de reditu ad ju- Sextus et ultimus est de reditu ad ju- dicium quoniam Pater non judicat dicium quoniam Pater non judicat quemquam, sed omne judicium dedit quemquam, sed omne judicium dedit Filout is qui legem posuit, secun- Filout is qui legem posuit, secun- dum legem judicet: et qui judicatus est dum legem judicet: et qui judicatus est pro vivis et mortuis, judicet de vivis et pro vivis et mortuis, judicet de vivis et mortuis et hunc posuit Philippus: et mortuis et hunc posuit Philippus: et est iste, « Inde venturus est. judicare vi- est iste, « Inde venturus est. judicare vi- vos et mortuos. » vos et mortuos. »

Quinque autem residui pertinent ad Quinque autem residui pertinent ad Spiritum sanctum, tam in se, quam in Spiritum sanctum, tam in se, quam in donis suis. In se quidem quo exprimi- donis suis. In se quidem quo exprimi- tur personalitas ipsius: et hunc posuit tur personalitas ipsius: et hunc posuit Bartholomæus dicens, « Credo in Spiri- Bartholomæus dicens, « Credo in Spiri- tum sanctum. >> tum sanctum. >>

: :

In donis autem primum est quo san- In donis autem primum est quo san- ctificat et unit generaliter Ecclesiam et ctificat et unit generaliter Ecclesiam et hunc secundum articulum posuit Mat- hunc secundum articulum posuit Mat- thæus Evangelista et Apostolus, qui do- thæus Evangelista et Apostolus, qui do- num hoc specialiter fuit expertus, quando num hoc specialiter fuit expertus, quando de publicano publicum fecit Evangeli- de publicano publicum fecit Evangeli- stam et Doctorem: et est iste, « Sanctam stam et Doctorem: et est iste, « Sanctam Ecclesiam Catholicam: » et est sensus, Ecclesiam Catholicam: » et est sensus, Credo in Spiritum sanctum, sanctifican- Credo in Spiritum sanctum, sanctifican- tem Ecclesiam Catholicam, id est, uni- tem Ecclesiam Catholicam, id est, uni- versalem Ecclesiam: Kaixó enim in versalem Ecclesiam: Kaixó enim in Græco, in Latino sonat universale. Et Græco, in Latino sonat universale. Et dicit universalis (ut dicit Boetius in li- dicit universalis (ut dicit Boetius in li- bro de Trinitate) duabus de causis, scili- bro de Trinitate) duabus de causis, scili- cet quia est universaliter prædicata per cet quia est universaliter prædicata per quatuor quartas ierræ: et quia articulos quatuor quartas ierræ: et quia articulos habet universaliter veros, quibus nihil habet universaliter veros, quibus nihil falsum subesse potest. falsum subesse potest.

Tertius autem est secundum effectum Tertius autem est secundum effectum gratiæ contra peccatum et hunc posuit gratiæ contra peccatum et hunc posuit Simon Chananæus : et est iste, « Sancto- Simon Chananæus : et est iste, « Sancto- rum communionem, remissionem pec- rum communionem, remissionem pec- catorum » non enim potest fieri com- catorum » non enim potest fieri com- munio Sanctorum in bonis, nisi per munio Sanctorum in bonis, nisi per Spiritum sanctum totum corpus mysti- Spiritum sanctum totum corpus mysti- cum unientem et vivificantem, et facien- cum unientem et vivificantem, et facien- tem pro invicem sollicita membra esse: tem pro invicem sollicita membra esse: nec potest fieri communio, nisi ablato eo nec potest fieri communio, nisi ablato eo

* Mich. II, 13: Ascendet pandens iter ante eos. * Mich. II, 13: Ascendet pandens iter ante eos. 5 Psal. XVIII, 7. 5 Psal. XVIII, 7.

6 Joan. v, 22. 6 Joan. v, 22.

Symbolum. Symbolum. Nicænum. Nicænum.

458 458

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quod proprium est solum et hoc est quod proprium est solum et hoc est uniuscujusque peccato. Unde sensus est: uniuscujusque peccato. Unde sensus est: Credo in Spiritum sanctum communi- Credo in Spiritum sanctum communi- cantem bona Sanctorum, ut unusquisque cantem bona Sanctorum, ut unusquisque habeat in alio, quod deest ei in seipso: habeat in alio, quod deest ei in seipso: et remittentem peccata. Hæc autem duo et remittentem peccata. Hæc autem duo in unum conjunguntur articulum: quo- in unum conjunguntur articulum: quo- niam unum sequitur ad aliud, quia ablato niam unum sequitur ad aliud, quia ablato proprio quod est peccatum, non relin- proprio quod est peccatum, non relin- quitur nisi communio Sanctorum. quitur nisi communio Sanctorum.

Quartus est de Spiritu insufflante su- Quartus est de Spiritu insufflante su- per infectos veneno primi serpentis, sic- per infectos veneno primi serpentis, sic- ut prædixit etiam Ezechiel: et hunc po- ut prædixit etiam Ezechiel: et hunc po- suit Judas Thaddæus: et est iste, « Car- suit Judas Thaddæus: et est iste, « Car- nis resurrectionem : » et est sensus, nis resurrectionem : » et est sensus, Credo in Spiritum sanctum per immis- Credo in Spiritum sanctum per immis- sionem spiritus creati ad corpus, sua sionem spiritus creati ad corpus, sua virtute facientem carnis resurrectionem. virtute facientem carnis resurrectionem.

Quintus et ultimus est, « Vitam æter- Quintus et ultimus est, « Vitam æter- nam, amen: » qui positus est a Matthia, nam, amen: » qui positus est a Matthia, qui ultimus est electus et est sensus, qui ultimus est electus et est sensus, Credo in bonitatem Spiritus sancti præ- Credo in bonitatem Spiritus sancti præ- miantem Sanctos in via æterna, eo quod miantem Sanctos in via æterna, eo quod ipse Spiritus sanctus sit vivificator. ipse Spiritus sanctus sit vivificator.

se- se-

Alia autem est divisio Doctorum Alia autem est divisio Doctorum cundum symbolum Nicænum, quam fere cundum symbolum Nicænum, quam fere omnes sequuntur, licet quidam nitantur omnes sequuntur, licet quidam nitantur alia dicere quæ nullius sunt valoris, et alia dicere quæ nullius sunt valoris, et per quatuordecim sed duo non nisi per quatuordecim sed duo non nisi implicite et ex causa, ut infra patebit in implicite et ex causa, ut infra patebit in responsione objectorum, continentur in responsione objectorum, continentur in articulis illis, scilicet articulus nativitatis articulis illis, scilicet articulus nativitatis ex utero, et descensus ad inferna. Et se- ex utero, et descensus ad inferna. Et se- cundum hoc dicta Doctorum revertuntur cundum hoc dicta Doctorum revertuntur ad hoc quod septem pertineant deitati, et ad hoc quod septem pertineant deitati, et septem pertineant deitati in humani- septem pertineant deitati in humani- tate. Dicitur enim, Apocal. I, 16, quod tate. Dicitur enim, Apocal. I, 16, quod Joannes vidit septem stellas in dextera Joannes vidit septem stellas in dextera Angeli sibi apparentis: et istæ signant Angeli sibi apparentis: et istæ signant septem articulos qui sunt de deitate: septem articulos qui sunt de deitate: et, ibidem, . 13, vidit similem Filio ho- et, ibidem, . 13, vidit similem Filio ho- minis in medio septem candelabrorum minis in medio septem candelabrorum aureorum, quæ signant septem alios de aureorum, quæ signant septem alios de deitate in humanitate. deitate in humanitate.

Septem autem pertinentes ad deita- Septem autem pertinentes ad deita- tem, sunt isti. Deitas enim cognoscitur tem, sunt isti. Deitas enim cognoscitur tribus modis, scilicet, per essentiam, et tribus modis, scilicet, per essentiam, et

1 Cf. I Sententiarum, Dist. XVI. Tom. XXV 1 Cf. I Sententiarum, Dist. XVI. Tom. XXV

in personis, et in effectu. Si in essentia: in personis, et in effectu. Si in essentia: tunc est articulus primus, quia sic non tunc est articulus primus, quia sic non est cognoscere nisi unam: et est iste, est cognoscere nisi unam: et est iste, << Credo in unum Deum. » Si in perso- << Credo in unum Deum. » Si in perso- nis aut persona Patris, aut Filii, aut nis aut persona Patris, aut Filii, aut Spiritus sancti. Si Patris: tunc secun- Spiritus sancti. Si Patris: tunc secun- dum quod fides est ex auditu, et Pater dum quod fides est ex auditu, et Pater numquam est missus, ut probatum est in numquam est missus, ut probatum est in libro I Sententiarum', non possumus in libro I Sententiarum', non possumus in ipsum nisi per opus appropriatum suæ ipsum nisi per opus appropriatum suæ personæ : et hoc est omnipotentia, et personæ : et hoc est omnipotentia, et actus ejus proprius qui est creare de ni- actus ejus proprius qui est creare de ni- hilo et tunc inducitur articulus secun- hilo et tunc inducitur articulus secun- dus qui est, « Patrem omnipotentem, dus qui est, « Patrem omnipotentem, « factorem cœli et terræ, visibilium om- « factorem cœli et terræ, visibilium om- << nium et invisibilium. » Aut in per- << nium et invisibilium. » Aut in per- sona Filii qui missus est, et ideo per sona Filii qui missus est, et ideo per se cognoscibilis in effectu : et ideo se cognoscibilis in effectu : et ideo utrumque cognoscitur ibi, « Et in unum utrumque cognoscitur ibi, « Et in unum « Dominum Jesum Christum Filium « Dominum Jesum Christum Filium « Dei unigenitum, et ex Patre natum « Dei unigenitum, et ex Patre natum « ante omnia sæcula, Deum de Deo, « ante omnia sæcula, Deum de Deo, « lumen de lumine, Deum verum de « lumen de lumine, Deum verum de « Deo vero, genitum, non factum, con- « Deo vero, genitum, non factum, con- << substantialem Patri, per quem omnia << substantialem Patri, per quem omnia « facta sunt: » et iste est tertius. Aut « facta sunt: » et iste est tertius. Aut est cognoscibilis in Spiritu sancto: et est cognoscibilis in Spiritu sancto: et tunc est quartus iste, « Et in Spiritum tunc est quartus iste, « Et in Spiritum

« «

sanctum Dominum et vivificantem, sanctum Dominum et vivificantem, « qui ex Patre Filioque procedit, qui « qui ex Patre Filioque procedit, qui << cum Patre et Filio simul adoratur et << cum Patre et Filio simul adoratur et conglorificatur, qui locutus est per Pro- conglorificatur, qui locutus est per Pro-

« «

« phetas. » Si autem cognoscitur dei- « phetas. » Si autem cognoscitur dei- tas in effectu specialiter pertinente ad tas in effectu specialiter pertinente ad hominis reformationem, quia de aliis hominis reformationem, quia de aliis effectibus habitum est cum articulis per- effectibus habitum est cum articulis per- sonarum tunc hoc non potest esse nisi sonarum tunc hoc non potest esse nisi tribus modis, scilicet in effectu perti- tribus modis, scilicet in effectu perti- nente ad recreationem, aut effectu perti- nente ad recreationem, aut effectu perti- nente ad gloriam carnis, aut ad vitam nente ad gloriam carnis, aut ad vitam æternam, quæ sequitur utrumque. Pri- æternam, quæ sequitur utrumque. Pri- mum enim pertinet ad animam, secun- mum enim pertinet ad animam, secun- dum ad corpus, tertium ad utrumque. dum ad corpus, tertium ad utrumque. Si primo modo: tunc est quintus positus Si primo modo: tunc est quintus positus a Patribus, qui est, « Et unam sanctam a Patribus, qui est, « Et unam sanctam << Apostolicam Ecclesiam. Confiteor << Apostolicam Ecclesiam. Confiteor « unum baptisma in remissionem pec- « unum baptisma in remissionem pec-

hujusce editionis. hujusce editionis.

IN III SENTENT. DIST. XXIV, B, ART. 6. IN III SENTENT. DIST. XXIV, B, ART. 6.

«catorum. » Hæc enim omnia ad eum- «catorum. » Hæc enim omnia ad eum- dem effectum respiciunt, qui est animæ dem effectum respiciunt, qui est animæ recreatio per gratiam gratum facientem. recreatio per gratiam gratum facientem. Si autem sit secundo modo: tunc est Si autem sit secundo modo: tunc est sextus a Patribus positus, qui est, << Ex- sextus a Patribus positus, qui est, << Ex- << specto resurrectionem mortuorum. » Et << specto resurrectionem mortuorum. » Et si est tertio modo: tunc est septimus, si est tertio modo: tunc est septimus, qui est. « Et vitam venturi sæculi, qui est. « Et vitam venturi sæculi,

Amen. » Amen. »

Septem autem alii respiciunt sacra- Septem autem alii respiciunt sacra- mentum incarnationis, in quo cognosci- mentum incarnationis, in quo cognosci- tur deitas in persona Filii unita carni: tur deitas in persona Filii unita carni: et illi multiplicari possunt per hunc mo- et illi multiplicari possunt per hunc mo- dum, quod quidam pertinent ad meritum dum, quod quidam pertinent ad meritum redemptionis factæ per Christum : qui- redemptionis factæ per Christum : qui- dam autem ad effectum redemptionis dam autem ad effectum redemptionis ejus et meriti. Si respiciunt meritum : ejus et meriti. Si respiciunt meritum : hoc non potest esse nisi duobus modis, hoc non potest esse nisi duobus modis, scilicet secundum ingressum in statum scilicet secundum ingressum in statum merendi, et secundum nobilissimum ac- merendi, et secundum nobilissimum ac- tum quo satisfecit pro nobis. Si est primo tum quo satisfecit pro nobis. Si est primo modo hoc adhuc est dupliciter, scilicet modo hoc adhuc est dupliciter, scilicet secundum unionem naturarum in Chri- secundum unionem naturarum in Chri- sto ct quoad hoc ponitur articulus pri- sto ct quoad hoc ponitur articulus pri- mus his verbis, « Qui propter nos homi- mus his verbis, « Qui propter nos homi- « nes et propter nostram salutem de- « nes et propter nostram salutem de- <scendit de coelis, et incarnatus est de <scendit de coelis, et incarnatus est de « Spiritu sancto ex Maria Virgine. » Aut « Spiritu sancto ex Maria Virgine. » Aut secundum nativitatem ex utero, post- secundum nativitatem ex utero, post- quam cum hominibus conversatus est, et quam cum hominibus conversatus est, et humana pertulit per totos triginta annos, humana pertulit per totos triginta annos, et dimidium et credo, quod hoc totum et dimidium et credo, quod hoc totum exprimitur per hoc quod sequitur, << Et exprimitur per hoc quod sequitur, << Et homo factus est : >> et est articulus se- homo factus est : >> et est articulus se- cundus qui vocatur a Magistris, << Natus cundus qui vocatur a Magistris, << Natus ex Maria Virgine:» sed hæc verba in ex Maria Virgine:» sed hæc verba in symbolo non habentur. Si autem secun- symbolo non habentur. Si autem secun- dum nobilissimum actum nostræ redem- dum nobilissimum actum nostræ redem- ptionis tunc est tertius his verbis ex- ptionis tunc est tertius his verbis ex- pressus, « Crucifixus etiam pro nobis pressus, « Crucifixus etiam pro nobis « sub Pontio Pilato, passus, et sepultus « sub Pontio Pilato, passus, et sepultus « est. » Si autem est exprimens redem- « est. » Si autem est exprimens redem- ptionis effectum : hoc est duobus modis: ptionis effectum : hoc est duobus modis: aut secundum stolam gloriæ, aut secun- aut secundum stolam gloriæ, aut secun- dum judiciariam potestatem, quam me- dum judiciariam potestatem, quam me- ruit per hoc quod judicari se permisit. Si ruit per hoc quod judicari se permisit. Si primo modo hoc est tripliciter, scilicet primo modo hoc est tripliciter, scilicet secundum terminum a quo redemit, et secundum terminum a quo redemit, et secundum terminum in quem induxit, secundum terminum in quem induxit,