Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

434 434

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ponitur in Glossa super verba Apostoli, ponitur in Glossa super verba Apostoli, II ad Corinh, XII, 1 et seq., quod ista tria II ad Corinh, XII, 1 et seq., quod ista tria genera visionum, sunt triplex coelum in genera visionum, sunt triplex coelum in quod raptus est Paulus. Quæritur ergo, quod raptus est Paulus. Quæritur ergo, Quam conformitatem habent istæ visiones Quam conformitatem habent istæ visiones ad cœlum ? ad cœlum ?

SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod dividendo penes modos visibilium, sunt dividendo penes modos visibilium, sunt generales modi sex supra enumerati : generales modi sex supra enumerati : sed accipiendo penes subjecta partium sed accipiendo penes subjecta partium animæ videntis, tunc non sunt nisi tres animæ videntis, tunc non sunt nisi tres enumeratæ hic visiones. Aut enim est enumeratæ hic visiones. Aut enim est extra, et sic est corporalis visio per sen- extra, et sic est corporalis visio per sen- sus: aut intus, et tunc aut corporaliter, sus: aut intus, et tunc aut corporaliter, aut intelligibiliter et primo modo est aut intelligibiliter et primo modo est imaginabilis, secundo autem modo intel- imaginabilis, secundo autem modo intel- lectualis visio. lectualis visio.

AD ALIUD dicendum, quod ego non pu- AD ALIUD dicendum, quod ego non pu- to, quod istæ visiones tres omnibus modis to, quod istæ visiones tres omnibus modis coelum dicantur: sed dicuntur tunc cœ- coelum dicantur: sed dicuntur tunc cœ- lum esse, cum coelum in eis aperitur, id lum esse, cum coelum in eis aperitur, id est, secreta cœli panduntur. Hoc enim est, secreta cœli panduntur. Hoc enim fit quandoque ad sensum, sicut Genes. fit quandoque ad sensum, sicut Genes. XVII, 1 et seq., ubi Angeli sensibiliter XVII, 1 et seq., ubi Angeli sensibiliter Abrahæ mysterium promissi seminis Abrahæ mysterium promissi seminis aperuerunt. Et quandoque imaginatione, aperuerunt. Et quandoque imaginatione, ut Ezechieli aperti sunt coeli in mysterio ut Ezechieli aperti sunt coeli in mysterio animalium. Et intellectualiter, ut Da- animalium. Et intellectualiter, ut Da- nieli, et Joseph, quibus revelata est intel- nieli, et Joseph, quibus revelata est intel- ligentia visionum 2. Et a sola ultima di- ligentia visionum 2. Et a sola ultima di- citur aperiri simpliciter coelum in aliis citur aperiri simpliciter coelum in aliis autem secundum quid tantum : sicut autem secundum quid tantum : sicut in prophetia simpliciter a sola ultima di- in prophetia simpliciter a sola ultima di- citur, et ab aliis non nisi forte secundum citur, et ab aliis non nisi forte secundum quod intelligentia (ut dicit Damascenus) quod intelligentia (ut dicit Damascenus) opus est in visione. opus est in visione.

1 Cf. Ezechiel. 1, 1 et seq. 1 Cf. Ezechiel. 1, 1 et seq.

2 Cf. Daniel. 11, 20 et seq.; Genes. XL et XLI. 2 Cf. Daniel. 11, 20 et seq.; Genes. XL et XLI. 3 Ad Titum, 1, 1: Paulus, servus Dei, Aposto- 3 Ad Titum, 1, 1: Paulus, servus Dei, Aposto-

ARTICULUS XVII. ARTICULUS XVII.

An fides habeat certitudinem ante om- An fides habeat certitudinem ante om- nem cognitionem ? nem cognitionem ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Deinde quæritur de hoc quod dicit Augustinus, ibi, G, sub finem: «< Credi- Augustinus, ibi, G, sub finem: «< Credi- mus ut cognoscamus, etc. » mus ut cognoscamus, etc. »

Huic enim contrarium videtur, quod Huic enim contrarium videtur, quod 1. Dicit Augustinus in libro LXXXIII 1. Dicit Augustinus in libro LXXXIII Quæstionum, ubi dicit, quod quædam Quæstionum, ubi dicit, quod quædam intelliguntur simul, et creduntur. intelliguntur simul, et creduntur.

2. Item, Si omnis certitudo est per co- 2. Item, Si omnis certitudo est per co- gnitionem: tunc videtur, quod fides nul- gnitionem: tunc videtur, quod fides nul- lam habeat certitudinem ante cognitio- lam habeat certitudinem ante cognitio-

nem. nem.

3. Item, Omnis cognitionis certitudo 3. Item, Omnis cognitionis certitudo est per rationem: fides autem cognitio est per rationem: fides autem cognitio est, vel non sine cognitione : ergo vide- est, vel non sine cognitione : ergo vide- tur, quod non habeat certitudinem nisi tur, quod non habeat certitudinem nisi ex ratione rationem autem non habet: ex ratione rationem autem non habet: ergo non habet certitudinem, ut videtur. ergo non habet certitudinem, ut videtur. SED CONTRA : SED CONTRA :

Fundamentum in qualibet scientia est Fundamentum in qualibet scientia est magnæ certitudinis : ergo multo magis magnæ certitudinis : ergo multo magis in scientia divina. Fides autem funda- in scientia divina. Fides autem funda- mentum est et scientiæ divinæ et vitæ, mentum est et scientiæ divinæ et vitæ, sicut dicit Apostolus, I ad Corinth. III, sicut dicit Apostolus, I ad Corinth. III, 11 Fundamentum aliud nemo potest 11 Fundamentum aliud nemo potest ponere, præter id quod positum est, quod ponere, præter id quod positum est, quod est Christus Jesus, id est, ut dicit Glossa est Christus Jesus, id est, ut dicit Glossa Ambrosii, « fides Jesu Christi. » Ergo Ambrosii, « fides Jesu Christi. » Ergo fides est certissima: quia aliter totum es- fides est certissima: quia aliter totum es- set irritum. set irritum.

SOLUTIO. Dicendum, quod fides est cer- SOLUTIO. Dicendum, quod fides est cer- tior omni arte et demonstratione, qua- tior omni arte et demonstratione, qua- dam certitudine. Est enim certitudo du- dam certitudine. Est enim certitudo du- plex, scilicet certitudo veritatis intelle- plex, scilicet certitudo veritatis intelle- ctivæ, et veritatis affectivæ, sive certitudo ctivæ, et veritatis affectivæ, sive certitudo veritatis quæ secundum pietatem est, ut veritatis quæ secundum pietatem est, ut dicit Apostolus ad Titum 3. Certitudo dicit Apostolus ad Titum 3. Certitudo

lus autem Jesu Christi, secundum fidem electorum lus autem Jesu Christi, secundum fidem electorum Dei, et agnitionem veritatis quæ secundum pieta- Dei, et agnitionem veritatis quæ secundum pieta-

tem est. tem est.

Sed contra, Sed contra,

Solutio. Solutio. Ad 2 et 3, Ad 2 et 3,

IN III SENTENT. DIST. XXIII, H. IN III SENTENT. DIST. XXIII, H.

veritatis intellectivæ : aut est in primis veritatis intellectivæ : aut est in primis illius scientiæ in qua est veritas illa, aut illius scientiæ in qua est veritas illa, aut in demonstratis ex primis, aut ex his in demonstratis ex primis, aut ex his quæ per prima et vera acceperunt fidem. quæ per prima et vera acceperunt fidem. Certitudo autem veritatis quæ est secun- Certitudo autem veritatis quæ est secun- dum pietatem, supra rationem est : et dum pietatem, supra rationem est : et ideo non trahit certitudinem a principiis ideo non trahit certitudinem a principiis rationis, sed potius a lumine, quod est rationis, sed potius a lumine, quod est simile primæ veritati, quod est simplex simile primæ veritati, quod est simplex quasi aperiens oculum ad videndum pri- quasi aperiens oculum ad videndum pri- mam veritatem, sicut lumen solis inci- mam veritatem, sicut lumen solis inci- dens oculo, aperit ipsum ad accipiendum dens oculo, aperit ipsum ad accipiendum quod offertur et hæc est certitudo ex quod offertur et hæc est certitudo ex lumine fidei informante conscientiam, et lumine fidei informante conscientiam, et convincente per affectum de veritate cre- convincente per affectum de veritate cre- dibilitatis, et quod tendendum sit in ip- dibilitatis, et quod tendendum sit in ip- sum quod creditur, etiam extra metas sum quod creditur, etiam extra metas rationis proprie et hæc est certitudo rationis proprie et hæc est certitudo fidei et ideo Sanctus sciens disciplinas fidei et ideo Sanctus sciens disciplinas

435 435

mathematicas, potius abnegat, quod mathematicas, potius abnegat, quod triangulus habet tres angulos æqua- triangulus habet tres angulos æqua- les duobus rectis, quam neget veritatem les duobus rectis, quam neget veritatem fidei. fidei.

Et per hoc patet solutio ad duo ul- Et per hoc patet solutio ad duo ul-

tima. tima.

AD PRIMUM autem dicendum, quod AD PRIMUM autem dicendum, quod credere dicitur multipliciter, sicut et fides. credere dicitur multipliciter, sicut et fides. Et ideo Augustinus sumit ibi credere lar- Et ideo Augustinus sumit ibi credere lar- ge, secundum quod credere dicit quemli- ge, secundum quod credere dicit quemli- bet consensum cujuscumque veritatis : bet consensum cujuscumque veritatis : sic enim in disciplinalibus simul est cre- sic enim in disciplinalibus simul est cre- dere et intelligere : nisi forte intellectus dere et intelligere : nisi forte intellectus dicatur cognitio ejus quod dicitur per dicatur cognitio ejus quod dicitur per sermonem. Ille enim intellectus præcedit sermonem. Ille enim intellectus præcedit omnem consensum sive in scientiis in- omnem consensum sive in scientiis in- tellectivis, sive in scientia quæ est secun- tellectivis, sive in scientia quæ est secun- dum pietatem, sicut est in fide. dum pietatem, sicut est in fide.

Ad 1. Ad 1.

H. Descriptio fidei. H. Descriptio fidei.

Ait Apostolus: Fides est sperandarum substantia rerum, argumentum vel Ait Apostolus: Fides est sperandarum substantia rerum, argumentum vel convictio non apparentium, quia per fidem subsistunt in nobis etiam modo convictio non apparentium, quia per fidem subsistunt in nobis etiam modo speranda, et subsistent in futuro per experientiam. Et ipsa est probatio et speranda, et subsistent in futuro per experientiam. Et ipsa est probatio et convictio non apparentium: quia si quis de his dubitet, per fidem probantur: convictio non apparentium: quia si quis de his dubitet, per fidem probantur: ut adhuc probatur futura resurrectio, quia ita crediderunt Patriarchæ et alii ut adhuc probatur futura resurrectio, quia ita crediderunt Patriarchæ et alii Sancti. Vel probatio est et certitudo quod sint aliqua non apparentia, ut Sancti. Vel probatio est et certitudo quod sint aliqua non apparentia, ut supra dictum est. Proprie tamen fides dicitur substantia rerum speranda- supra dictum est. Proprie tamen fides dicitur substantia rerum speranda- rum, quia sperandis substat: et quia fundamentum est bonorum, quod rum, quia sperandis substat: et quia fundamentum est bonorum, quod nemo nutare potest. nemo nutare potest.

1 Ad Hebr. XI, 1. 1 Ad Hebr. XI, 1.

436 436

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS XVIII. ARTICULUS XVIII.

An fides bene diffiniatur ab Apostolo, An fides bene diffiniatur ab Apostolo, quod est a substantia rerum speranda- quod est a substantia rerum speranda- rum, argumentum non apparen- rum, argumentum non apparen- tium ? » tium ? »

« Ait enim Apostolus: Fides est spe- « Ait enim Apostolus: Fides est spe- randarum substantia rerum, etc. » randarum substantia rerum, etc. »

Hic incipit ponere aliam diffinitionem Hic incipit ponere aliam diffinitionem fidei et explanare. Et ideo dividitur hæc fidei et explanare. Et ideo dividitur hæc pars in duas partes in quarum prima pars in duas partes in quarum prima ponit diffinitionem fidei et explanat. In ponit diffinitionem fidei et explanat. In secunda autem objicit contra diffinitio- secunda autem objicit contra diffinitio- nem, et solvit, ibi, I, « Si vero quæritur, nem, et solvit, ibi, I, « Si vero quæritur, An hæc descriptio spei conveniat, etc. » An hæc descriptio spei conveniat, etc. »

INCIDIT autem hic prima quæstio de INCIDIT autem hic prima quæstio de diffinitione data ab Apostolo, et quæstio diffinitione data ab Apostolo, et quæstio communiter ab omnibus disputata. communiter ab omnibus disputata.

Et potest objici sic: Et potest objici sic:

1. Omnis diffinitio debet esse ex prio- 1. Omnis diffinitio debet esse ex prio- ribus et notioribus et essentialibus diffi- ribus et notioribus et essentialibus diffi- nitores autem sperandæ ut sperandæ, nitores autem sperandæ ut sperandæ, nec priores, nec notiores, nec essentia- nec priores, nec notiores, nec essentia- les sunt fidei ergo non debet diffiniri per les sunt fidei ergo non debet diffiniri per illas. illas.

2. Item, Nihil unum specie secundum 2. Item, Nihil unum specie secundum rationem diffinitionis ponitur in generi- rationem diffinitionis ponitur in generi- bus diversis non subalternatim positis: bus diversis non subalternatim positis: fides autem in ista diffinitione ponitur in fides autem in ista diffinitione ponitur in genere substantiæ et argumenti, quæ sunt genere substantiæ et argumenti, quæ sunt genera diversa, et non subalternatim po- genera diversa, et non subalternatim po- sita ergo peccat diffinitio. sita ergo peccat diffinitio.

3. Item, Nulla virtus una diffinibilis est 3. Item, Nulla virtus una diffinibilis est per duplicem actum virtus autem fidei per duplicem actum virtus autem fidei hic diffinitur per duplicem actum : ergo hic diffinitur per duplicem actum : ergo male diffinitur. PRIMA probatur per hoc male diffinitur. PRIMA probatur per hoc quod unius virtutis unicus est actus. SE- quod unius virtutis unicus est actus. SE- CUNDA autem probatur per hoc quod fa- CUNDA autem probatur per hoc quod fa- cere substare res sperandas in nobis, et cere substare res sperandas in nobis, et arguere de non apparentibus, sunt diversi arguere de non apparentibus, sunt diversi actus etiam specie, ut videtur. actus etiam specie, ut videtur.

4. Item, Actus prævii sunt potentiis, et 4. Item, Actus prævii sunt potentiis, et

priora sunt objecta actibus secundum ra- priora sunt objecta actibus secundum ra- tionem, et similiter habitibus : ergo si tionem, et similiter habitibus : ergo si diffinitur habitus sicut et potentia per diffinitur habitus sicut et potentia per objectum sive oppositum, dehet diffiniri objectum sive oppositum, dehet diffiniri per id quod est per se objectum ejus : per id quod est per se objectum ejus : sed fidei non per se objectum est spe- sed fidei non per se objectum est spe- randum ergo male diffinitur per il- randum ergo male diffinitur per il- lud. lud.

: :

5. Item, Substantia dicitur multis mo- 5. Item, Substantia dicitur multis mo- dis, ut dicit Philosophus in V primæ phi- dis, ut dicit Philosophus in V primæ phi- losophiæ, scilicet materia, forma, compo- losophiæ, scilicet materia, forma, compo- situm, genus qualiter igitur sumitur hic situm, genus qualiter igitur sumitur hic substantia in diffinitione ista ? Si pro substantia in diffinitione ista ? Si pro materia hoc non videtur: quia res spe- materia hoc non videtur: quia res spe- randæ non sunt omnes ex fide ut circa randæ non sunt omnes ex fide ut circa materiam, nec omnes sunt in fide ut in materiam, nec omnes sunt in fide ut in materia. Cum igitur non dicatur materia materia. Cum igitur non dicatur materia pluribus modis, nisi ex qua, vel in qua, pluribus modis, nisi ex qua, vel in qua, vel circa quam, videtur fides non esse vel circa quam, videtur fides non esse substantia ut materia rerum speranda- substantia ut materia rerum speranda- rum. Si vero dicatur ut forma: hoc est rum. Si vero dicatur ut forma: hoc est absurdum quia sic fides esset forma om- absurdum quia sic fides esset forma om- nium rerum sperandarum: quod falsum nium rerum sperandarum: quod falsum est quia res sperandæ multæ sunt, non est quia res sperandæ multæ sunt, non una secundum rationem formæ, nisi in una secundum rationem formæ, nisi in quantum sperandæ sunt: et hanc ratio- quantum sperandæ sunt: et hanc ratio- nem formæ non habent a fide, sed potius nem formæ non habent a fide, sed potius a spe. Si vero dicatur substantia ut com- a spe. Si vero dicatur substantia ut com- positum : tunc iterum hoc patet per se positum : tunc iterum hoc patet per se non esse verum: quia fides non est com- non esse verum: quia fides non est com- posita nec ut composita substat rebus posita nec ut composita substat rebus sperandis quia tunc res sperandæ essent sperandis quia tunc res sperandæ essent in ea sicut aliquid est in composito, et in ea sicut aliquid est in composito, et hoc est sicut accidens est in subjecto vel hoc est sicut accidens est in subjecto vel proprietas, quod absurdum est. Si vero proprietas, quod absurdum est. Si vero accipiatur secundum generis intentio- accipiatur secundum generis intentio- nem tunc fides esset genus rerum spe- nem tunc fides esset genus rerum spe- randarum quod iterum esse absurdum randarum quod iterum esse absurdum omnibus patet, quia sic prædicaretur de omnibus patet, quia sic prædicaretur de omnibus ergo nullo modo est substantia omnibus ergo nullo modo est substantia rerum sperandarum. rerum sperandarum.

6. Si vero dicatur, quod dicitur sub- 6. Si vero dicatur, quod dicitur sub- stantia ut est fundamentum. CONTRA: stantia ut est fundamentum. CONTRA: quia ipsa est fundamentum omnium vir- quia ipsa est fundamentum omnium vir- tutum ergo debet dici substantia om- tutum ergo debet dici substantia om- nium virtutum, et non rerum speranda- nium virtutum, et non rerum speranda- rum tantum. rum tantum.

7. Item, Charitas perfectior est quam 7. Item, Charitas perfectior est quam spes in ædificio spirituali, de quo exponi spes in ædificio spirituali, de quo exponi

Quæst 1. Quæst 1.

IN III SENTENT. DIST. XXIII, H, ART. 18. IN III SENTENT. DIST. XXIII, H, ART. 18.

consuevit illa diffinitio: ergo magis debet consuevit illa diffinitio: ergo magis debet dici substantia rerum diligendarum, dici substantia rerum diligendarum, quam sperandarum. quam sperandarum.

8. Item, Cum fides sit de poenis æter- 8. Item, Cum fides sit de poenis æter- nis de quibus est timor, sicut de præmiis nis de quibus est timor, sicut de præmiis æternis de quibus est spes : quare potius æternis de quibus est spes : quare potius dicitur rerum sperandarum, quam timen. dicitur rerum sperandarum, quam timen. darum ? darum ?

9. Item, Cum fides non tantum sit de 9. Item, Cum fides non tantum sit de futuris quæ speranda sunt, sed etiam de futuris quæ speranda sunt, sed etiam de præteritis et bonis et malis: videtur quod præteritis et bonis et malis: videtur quod non tantum substet sperandis, sed etiam non tantum substet sperandis, sed etiam aliis ergo insufficienter dicitur, cum di- aliis ergo insufficienter dicitur, cum di- citur esse substantia rerum sperandarum. citur esse substantia rerum sperandarum.

437 437

4. Item, Argumentum facit apparere id 4. Item, Argumentum facit apparere id cujus est argumentum : fides autem non cujus est argumentum : fides autem non facit apparere articulum: ergo non est facit apparere articulum: ergo non est argumentum illius, ut videtur. argumentum illius, ut videtur.

5. Item, Cum fidei sit cognitio quædam 5. Item, Cum fidei sit cognitio quædam ænigmatica, videtur esse magis substan- ænigmatica, videtur esse magis substan- tiale quod sit argumentum, quam quod tiale quod sit argumentum, quam quod sit substantia: ergo prius debuit in dif- sit substantia: ergo prius debuit in dif- finitione poni : ergo perversus est ordo finitione poni : ergo perversus est ordo partium in diffinitione. partium in diffinitione.

Ulterius quæritur: quia Joan. Dama- Quæst. 2. Ulterius quæritur: quia Joan. Dama- Quæst. 2. scenus videtur aliquid addere huic diffi- scenus videtur aliquid addere huic diffi- nitioni, sic dicens : « Fides est eorum nitioni, sic dicens : « Fides est eorum quæ sperantur hypostasis, rerum redar- quæ sperantur hypostasis, rerum redar-

ITEM quæritur, Qualiter sit argumen- gutio quæ non videntur, indistabilis et ITEM quæritur, Qualiter sit argumen- gutio quæ non videntur, indistabilis et tum non apparentium ? tum non apparentium ?

Dicitur enim argumentum, ratio rei Dicitur enim argumentum, ratio rei dubiæ faciens fidem: et constat, quod dubiæ faciens fidem: et constat, quod hoc modo fides non est argumentum : hoc modo fides non est argumentum : quia nec syllogismus est, nec inductio, quia nec syllogismus est, nec inductio, nec enthymema, nec exemplum. nec enthymema, nec exemplum.

Item, Dicitur argumentum quandoque Item, Dicitur argumentum quandoque collectio quædam brevis sententiæ sc- collectio quædam brevis sententiæ sc- quentis, sicut facit Hieronymus argumen- quentis, sicut facit Hieronymus argumen- ta in libris et epistolis: nec hoc modo ta in libris et epistolis: nec hoc modo dicitur fides argumentum. dicitur fides argumentum.

Item, Dicitur etiam argumentum se- Item, Dicitur etiam argumentum se- cundum Boetium, maxima propositio cundum Boetium, maxima propositio quæ confirmat argumenti habitudinem, quæ confirmat argumenti habitudinem, eo quod arguit mentem de certitudine et eo quod arguit mentem de certitudine et habitudine rationis inductæ : et sic ite- habitudine rationis inductæ : et sic ite- rum non videtur fides dici argumentum, rum non videtur fides dici argumentum, quia nullum locum vel habitudinem con- quia nullum locum vel habitudinem con- firmat. Ergo male dicitur argumentum. firmat. Ergo male dicitur argumentum.

2. Item, Cum argumentum omne, aut 2. Item, Cum argumentum omne, aut sit ratiocinatio, vel fulcimentum ratioci- sit ratiocinatio, vel fulcimentum ratioci- nationis et ratio evacuat meritum fidei, nationis et ratio evacuat meritum fidei, ut dicit Gregorius, videtur etiam fidei ut dicit Gregorius, videtur etiam fidei repugnare ratio argumenti. repugnare ratio argumenti.

3. Item, Qualiter dicitur argumentum 3. Item, Qualiter dicitur argumentum non apparentium? Nullo enim modo ap- non apparentium? Nullo enim modo ap- parentium nullum potest esse argumen- parentium nullum potest esse argumen- tum quia omne argumentum est appa- tum quia omne argumentum est appa- rens, et per apparens. Articuli autem rens, et per apparens. Articuli autem nullo modo apparent. Ergo ipsorum nul- nullo modo apparent. Ergo ipsorum nul- lum est argumentum. lum est argumentum.

1 S. J. DAMASCENUS, Lib. IV de Fide orthodo- 1 S. J. DAMASCENUS, Lib. IV de Fide orthodo-

indijudicabilis spes eorum quæ a Deo no- indijudicabilis spes eorum quæ a Deo no- bis annuntiata sunt, et petitionum no- bis annuntiata sunt, et petitionum no- strarum factionis *. » Qualiter igitur dici- strarum factionis *. » Qualiter igitur dici- tur fides redargutio indistabilis et indi- tur fides redargutio indistabilis et indi- judicabilis: quia nihil arguit mentem judicabilis: quia nihil arguit mentem nisi dijudicando. nisi dijudicando.

ITEM, Qualiter dicitur spes eorum quæ Quæst. 3. ITEM, Qualiter dicitur spes eorum quæ Quæst. 3. annuntiantur, et petitionum nostrarum annuntiantur, et petitionum nostrarum factionis? Fides enim non est spes. factionis? Fides enim non est spes.

ADHUC autem ulterius quæritur de alia Quæst. 4. ADHUC autem ulterius quæritur de alia Quæst. 4. diffinitione quam dat in sequenti capi- diffinitione quam dat in sequenti capi- tulo dicens, quod « fides est non inqui- tulo dicens, quod « fides est non inqui- situs consensus, » ut quidam falsi libri situs consensus, » ut quidam falsi libri habent, quia veritas litteræ est ut appa- habent, quia veritas litteræ est ut appa- ruit in alia translatione, « fides est inqui- ruit in alia translatione, « fides est inqui- situs consensus: » et hoc omnino non situs consensus: » et hoc omnino non videtur fidei convenire: quia non inqui- videtur fidei convenire: quia non inqui- rit, nec investigat. PROBATIO: Dicit enim rit, nec investigat. PROBATIO: Dicit enim parum ante Damascenus : « Si enim quis parum ante Damascenus : « Si enim quis reputabit qualiter ex non ente ad esse, reputabit qualiter ex non ente ad esse, et cujus gratia Deus deduxit omnia : et et cujus gratia Deus deduxit omnia : et naturalibus excogitationibus invenire vo- naturalibus excogitationibus invenire vo- luerit, non accipit : animalis enim est luerit, non accipit : animalis enim est hæc indagatio et dæmoniaca. » hæc indagatio et dæmoniaca. »

SOLUTIO. Meo judicio dicendum ad SOLUTIO. Meo judicio dicendum ad prædicta, quod fides non est diffinita ab prædicta, quod fides non est diffinita ab Apostolo in se considerata et secundum Apostolo in se considerata et secundum suam substantiam, sed potius secundum suam substantiam, sed potius secundum

ха, сар. 1. ха, сар. 1.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

438 438

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quod consideratur in subjecto per effe- quod consideratur in subjecto per effe- ctum quem efficit in ipso. Sunt autem ctum quem efficit in ipso. Sunt autem duo effectus ejus sese consequentes : duo effectus ejus sese consequentes : quorum unus est, quod res æternas os- quorum unus est, quod res æternas os- tendit, et ita per aliquem consensum po- tendit, et ita per aliquem consensum po- nit eas in fideli. Secundus autem est, nit eas in fideli. Secundus autem est, quod convincit mentem de veritate illa- quod convincit mentem de veritate illa- rum rerum: sicut etiam, dicit Apostolus rum rerum: sicut etiam, dicit Apostolus post diffinitionem istam, ad Hebr. xi, 6: post diffinitionem istam, ad Hebr. xi, 6: Credere opportet accedentem ad Deum Credere opportet accedentem ad Deum quia est, et inquirentibus se remunerator quia est, et inquirentibus se remunerator sit sicut etiam in aliis credibilibus pri- sit sicut etiam in aliis credibilibus pri- mo scimus quid est quod proponitur per mo scimus quid est quod proponitur per sermonem, et postea arguitur mens per sermonem, et postea arguitur mens per consensum : et gratia primi convenit consensum : et gratia primi convenit fidei, quod sit substantia rerum speran- fidei, quod sit substantia rerum speran- darum et gratia secundi, quod sit argu- darum et gratia secundi, quod sit argu- mentum non apparentium, quia speranda mentum non apparentium, quia speranda sunt non apparentia, ut dicit Apostolus, sunt non apparentia, ut dicit Apostolus, ad Roman. VIII, 24 et 25: Nam quod vi- ad Roman. VIII, 24 et 25: Nam quod vi- det quis, quid sperai? Si autem quod det quis, quid sperai? Si autem quod non videmus speramus, per patientiam non videmus speramus, per patientiam exspectamus. Et hoc est quod communi- exspectamus. Et hoc est quod communi- ter dicunt Doctores, quod fides diffinitur ter dicunt Doctores, quod fides diffinitur ab Apostolo, prout ipsa est fundamentum ab Apostolo, prout ipsa est fundamentum in ædificio spirituali: quia sic prima est in ædificio spirituali: quia sic prima est secundum naturam actus sui, ut dicit secundum naturam actus sui, ut dicit Magister in Littera sequentis capituli, et Magister in Littera sequentis capituli, et substat omnibus aliis, et alias locat in no- substat omnibus aliis, et alias locat in no- bis, id est, facit quod locentur. bis, id est, facit quod locentur.

DICENDUM igitur ad primum, quod illa DICENDUM igitur ad primum, quod illa ratio procedit de diffinitione essentiali, et ratio procedit de diffinitione essentiali, et non de illa quæ datur per effectum in sub- non de illa quæ datur per effectum in sub- jecto consequentem: quia ille effectus jecto consequentem: quia ille effectus semper posterior est illo cujus est effectus. semper posterior est illo cujus est effectus.

AD ALIUD dicendum, quod substantia AD ALIUD dicendum, quod substantia non ponitur hic ut genus fidei, sed po- non ponitur hic ut genus fidei, sed po- tius ut proprietas quædam in compara- tius ut proprietas quædam in compara- tione ad effectum inventa in fide. Et si- tione ad effectum inventa in fide. Et si- militer argumentum potius est proprie- militer argumentum potius est proprie- tas quædam hic, quam genus: sed verum tas quædam hic, quam genus: sed verum est, quod in comparatione ad diversum est, quod in comparatione ad diversum modum subjecti, accipitur in ista duplici modum subjecti, accipitur in ista duplici proprietate secundum enim quod in- proprietate secundum enim quod in- tellectus affectivus est, sic subsistere in tellectus affectivus est, sic subsistere in eo facit res sperandas circa quas est quis eo facit res sperandas circa quas est quis affectus secundum autem quod habet affectus secundum autem quod habet aliquid cognitionis, sic arguit ipsum de aliquid cognitionis, sic arguit ipsum de consensu non apparentium. consensu non apparentium.

: :

AD ALIUD dicendum, quod objectio AD ALIUD dicendum, quod objectio procedit de actu essentiali et primo: sed procedit de actu essentiali et primo: sed in diffinitione ponitur actus qui est effe- in diffinitione ponitur actus qui est effe- clus, non qui est motus et substantialis clus, non qui est motus et substantialis operatio fidei. Talem autem actum qui operatio fidei. Talem autem actum qui est effectus, multiplicem potest habere est effectus, multiplicem potest habere omnis virtus, quæ subjectum habet ali- omnis virtus, quæ subjectum habet ali- quo modo diversificatum, sicut est intel- quo modo diversificatum, sicut est intel- lectus affectivus qui duo dicit, scilicet lectus affectivus qui duo dicit, scilicet quod est intellectus, et quod est affectio- quod est intellectus, et quod est affectio- nis. nis.

AD ALIUD dicendum, quod etiam illa AD ALIUD dicendum, quod etiam illa objectio non concludit nisi de actu, qui objectio non concludit nisi de actu, qui est operatio virtutis et prima el propria : est operatio virtutis et prima el propria : quia illi respondet objectum secundum quia illi respondet objectum secundum rationem ut visioni visibile, et fidei cre- rationem ut visioni visibile, et fidei cre- dibile sed non concludit de aciu qui est dibile sed non concludit de aciu qui est effectus in subjecto: tamen propositio effectus in subjecto: tamen propositio illa, quod actus sunt prævii potentiis, non illa, quod actus sunt prævii potentiis, non est generaliter vera: sed hoc est alterius est generaliter vera: sed hoc est alterius considerationis. considerationis.

: :

AD ALIUD dicendum, quod quidam di- AD ALIUD dicendum, quod quidam di- cunt, quod substantia dicitur ibi ut ma- cunt, quod substantia dicitur ibi ut ma- teria sed materia dicitur multis modis: teria sed materia dicitur multis modis: dicitur enim materia a subjecío materiæ, dicitur enim materia a subjecío materiæ, id est, ab eo quod est subjectum pri- id est, ab eo quod est subjectum pri- mum, et sic dicitur tribus modis, ut pa- mum, et sic dicitur tribus modis, ut pa- tet in objiciendo: et dicitur materia dis- tet in objiciendo: et dicitur materia dis- positio quæ reducitur ad materiam, eo positio quæ reducitur ad materiam, eo quod ipsa cum materia subjaceat formæ, quod ipsa cum materia subjaceat formæ, sicut caliditas formæ ignis, et hoc modo sicut caliditas formæ ignis, et hoc modo dicunt, quod fides est substantia mate- dicunt, quod fides est substantia mate- rialis, quia secundum naturam omnibus rialis, quia secundum naturam omnibus aliis substernitur in ædificio spirituali. aliis substernitur in ædificio spirituali. Sed melius potest dici, quod substantia Sed melius potest dici, quod substantia dicitur hic ab actu substandi, et non a dicitur hic ab actu substandi, et non a natura substantiæ vel quidditatis : et tunc natura substantiæ vel quidditatis : et tunc planum est respondere: quia tunc sumi- planum est respondere: quia tunc sumi- tur substantia a proprietate actus sub- tur substantia a proprietate actus sub- stantiæ, et nullo modo quatuor modorum stantiæ, et nullo modo quatuor modorum inductorum dicitur substantia: sed quia inductorum dicitur substantia: sed quia substat ædificio spirituali, in quo fides substat ædificio spirituali, in quo fides fundat, spes erigit, pietas et charitas con- fundat, spes erigit, pietas et charitas con- cludit testudines. cludit testudines.

AD ALIUD dicendum, quod ipsa fundat AD ALIUD dicendum, quod ipsa fundat omnes virtutes in nobis: sed virtutes non omnes virtutes in nobis: sed virtutes non appetuntur nisi propter res sperandas, et appetuntur nisi propter res sperandas, et ideo res sperandæ sunt finis omnium quæ ideo res sperandæ sunt finis omnium quæ sunt in ædificio spirituali: et ideo potius sunt in ædificio spirituali: et ideo potius

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5, Ad 5,

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

Ad 8 et 9. Ad 8 et 9.

Ad quæst 1. Ad quæst 1.

Ad! Ad!

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

IN III SENTENT. DIST. XXIII, H, ART. 18. IN III SENTENT. DIST. XXIII, H, ART. 18.

in comparatione ad speranda dicitur fides in comparatione ad speranda dicitur fides fundamentum. fundamentum.

AD ALIUD dicendum, quod in hoc non AD ALIUD dicendum, quod in hoc non consistit fundationis ratio, quod aliquid consistit fundationis ratio, quod aliquid sit perfectius, sed in hoc quod de se im- sit perfectius, sed in hoc quod de se im- portat rationem consummationis totius portat rationem consummationis totius vitæ et ædificii spiritualis et hoc num- vitæ et ædificii spiritualis et hoc num- quam est in diligendo secundum quod quam est in diligendo secundum quod diligendum, quia hoc est commune viæ diligendum, quia hoc est commune viæ et proprie, et temporale et æternum : et proprie, et temporale et æternum : sed sperandum semper est æternum, et sed sperandum semper est æternum, et totum æternum cadit sub sperando : et totum æternum cadit sub sperando : et ideo potius assignatio fidei fit penes spe- ideo potius assignatio fidei fit penes spe- randum, quam penes diligendum. randum, quam penes diligendum.

AD ALIUD dicendum, quod est de pœ- AD ALIUD dicendum, quod est de pœ- nis non ut de fine: et ideo non diffinitur nis non ut de fine: et ideo non diffinitur penes illas. penes illas.

Et per idem patet solutio ad sequens. Et per idem patet solutio ad sequens.

AD ALIUD dicendum, quod argumen- AD ALIUD dicendum, quod argumen- tum ponitur in diffinitione fidei ad simi- tum ponitur in diffinitione fidei ad simi- litudinem argumenti quod dicitur princi- litudinem argumenti quod dicitur princi- pium. PROBATIO. Ita dicit quidam Joan- pium. PROBATIO. Ita dicit quidam Joan- nes Episcopus : « Fides locat fideles in nes Episcopus : « Fides locat fideles in veritate, sicut immobile summæ veritatis veritate, sicut immobile summæ veritatis principium. » Sed differentia est, quod principium. » Sed differentia est, quod principium scientiæ arguit mentem lu- principium scientiæ arguit mentem lu- mine compositionis terminorum, sed fides mine compositionis terminorum, sed fides simplici lumine quod informat conscien- simplici lumine quod informat conscien- tiam sive intellectum : quia aliter non tiam sive intellectum : quia aliter non esset virtus, sed ars, ut supra dictum est. esset virtus, sed ars, ut supra dictum est.

ET PER HOC patet solutio ad id quod ET PER HOC patet solutio ad id quod contra objicitur de argumento, quod est contra objicitur de argumento, quod est maxima propositio secundum veritatem, maxima propositio secundum veritatem, et hoc non est fides. et hoc non est fides.

AD ALIUD dicendum, quod argumentum AD ALIUD dicendum, quod argumentum quod constat in complexione et decursu quod constat in complexione et decursu unius in alterum, est fundamentum ratio- unius in alterum, est fundamentum ratio- missed hoc modo non dicitur fides ar- missed hoc modo non dicitur fides ar- gumentum, sed modo prædicto : et ideo gumentum, sed modo prædicto : et ideo valet objectio. valet objectio.

AD ALIUD dicendum, quod nullum pot- AD ALIUD dicendum, quod nullum pot- est esse argumentum non apparentium est esse argumentum non apparentium rationi, quod est per decursum ratioci- rationi, quod est per decursum ratioci- nationis sed argumentum quod est lu- nationis sed argumentum quod est lu- men veritatis infusæ, potest esse non ap- men veritatis infusæ, potest esse non ap- parentium rationi, quia in ipso incipiunt parentium rationi, quia in ipso incipiunt apparere, sicut articuli apparent in fide, apparere, sicut articuli apparent in fide, licet non appareant in specie. licet non appareant in specie.

439 439

AD ALIUD dicendum, quod falsa est is- AD ALIUD dicendum, quod falsa est is- ta, quod fides nullo modo facit articulum ta, quod fides nullo modo facit articulum apparere imo facit in speculo et ænig- apparere imo facit in speculo et ænig- mate videre credibile et creditum, et as- mate videre credibile et creditum, et as- sentire illi quod sic videtur. sentire illi quod sic videtur.

AD ALIUD dicendum, quod non ordi- AD ALIUD dicendum, quod non ordi- nantur partes diffinitionis illius secun- nantur partes diffinitionis illius secun- dum quod magis substantiales sunt fidei, dum quod magis substantiales sunt fidei, sed potius secundum quod consequuntur sed potius secundum quod consequuntur se, non tempore, sed natura in subjecto. se, non tempore, sed natura in subjecto. Prius autem natura ex parte subjecti est Prius autem natura ex parte subjecti est locari in nobis sperandum, quam assen- locari in nobis sperandum, quam assen- tire per conjunctionem conscientiæ : sic- tire per conjunctionem conscientiæ : sic- ut prius est intelligere quidem quod di- ut prius est intelligere quidem quod di- citur per sermonem, quam assentire illi citur per sermonem, quam assentire illi per credulitatem. per credulitatem.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

AD ILLUD quod ulterius quæritur de Adquæst 2. AD ILLUD quod ulterius quæritur de Adquæst 2. diffinitione Joannis Damasceni, dicen- diffinitione Joannis Damasceni, dicen- dum, quod in veritate, sicut dicit Augu- dum, quod in veritate, sicut dicit Augu- stinus, « Fides est lumen ad primam ve- stinus, « Fides est lumen ad primam ve- ritatem ducens, sicut lumen solis ducit ritatem ducens, sicut lumen solis ducit ad res visibiles : » et dicitur indijudica- ad res visibiles : » et dicitur indijudica- bile, eo quod non potest judicio rationis bile, eo quod non potest judicio rationis discuti et dicitur indistabile lumen, eo discuti et dicitur indistabile lumen, eo quod non consistit in decursu rationis, quod non consistit in decursu rationis, quia omnis talis discursus est aliquo mo- quia omnis talis discursus est aliquo mo- do distans, sicut distat magis notum a do distans, sicut distat magis notum a minus toto. Sed fides lumen est non di- minus toto. Sed fides lumen est non di- stans a veritate in quam ducit: quia sub- stans a veritate in quam ducit: quia sub- jicit eam ut subjectum circa quod est, et jicit eam ut subjectum circa quod est, et finem propter quem est, et exemplar ad finem propter quem est, et exemplar ad cujus similitudinem animæ impressum cujus similitudinem animæ impressum

est. est.

AD ALIUD dicendum, quod fides non Adquæst. 3. AD ALIUD dicendum, quod fides non Adquæst. 3. dicitur spes essentialiter, sed per causam ; dicitur spes essentialiter, sed per causam ; quia facit aliquam spei certitudinem, et quia facit aliquam spei certitudinem, et aperit oculos ad id quod est sperandum aperit oculos ad id quod est sperandum et petendum et ideo prædicatio est per et petendum et ideo prædicatio est per

causam. causam.

AD ID quod ulterius de alia diffinitione Adquæst. 1. AD ID quod ulterius de alia diffinitione Adquæst. 1. quæritur, dicendum quod alia translatio quæritur, dicendum quod alia translatio habet, « inquisitus consensus, » id est, habet, « inquisitus consensus, » id est, non quæsitus, ita quod præpositio in ve- non quæsitus, ita quod præpositio in ve- niat privative unde translator in alia niat privative unde translator in alia littera quam ponit, explanat, id est, non littera quam ponit, explanat, id est, non perscrutatus et sic cessat objectio. perscrutatus et sic cessat objectio.

: :

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

440 440

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS XIX. ARTICULUS XIX.

An ea quæ non apparent de quibus est An ea quæ non apparent de quibus est fides, per fidem possunt probari? fides, per fidem possunt probari?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, H, « Si quis de eis dubitat, per fidem H, « Si quis de eis dubitat, per fidem probantur: ut adhuc probatur futura probantur: ut adhuc probatur futura resurrectio, etc. » resurrectio, etc. »

Hic enim destruitur fere totum quod Hic enim destruitur fere totum quod dictum est: quia dictum est: quia

1. Tunc videtur, quod apparens sit, si 1. Tunc videtur, quod apparens sit, si probari potest. probari potest.

2. Item, Si fides trahit firmamentum 2. Item, Si fides trahit firmamentum a loco, tunc ipsa non habet rationem pri- a loco, tunc ipsa non habet rationem pri- mæ firmitatis. mæ firmitatis.

3. Item, Si trahit firmamentum ab au- 3. Item, Si trahit firmamentum ab au- ctoritate Patrum, tunc incertissima est: ctoritate Patrum, tunc incertissima est: quia inter locos facientes opinionem, de- quia inter locos facientes opinionem, de- bilissimus locus est ab auctoritate. bilissimus locus est ab auctoritate.

4. Item, A ratione deberet melius tra- 4. Item, A ratione deberet melius tra- here firmitatem: quia ratio est prior au- here firmitatem: quia ratio est prior au- ctoritate, tempore, et natura. Unde Joan- ctoritate, tempore, et natura. Unde Joan- nes Episcopus diffinit auctoritatem di- nes Episcopus diffinit auctoritatem di- cens « Nihil aliud est auctoritas nisi cens « Nihil aliud est auctoritas nisi rationis reperta veritas, et ad posteritatis rationis reperta veritas, et ad posteritatis utilitatem scripto commendata. » utilitatem scripto commendata. »

ULTERIUS quæritur de alia ratione quam ULTERIUS quæritur de alia ratione quam inducit dicens, quod dicitur argumentum, inducit dicens, quod dicitur argumentum, quia probatio est et certitudo quod sint quia probatio est et certitudo quod sint aliqua non apparentia. Quia secundum aliqua non apparentia. Quia secundum hoc ista argumentatio esset necessaria, hoc ista argumentatio esset necessaria, Fides est ergo aliqua non apparentia Fides est ergo aliqua non apparentia sunt quæ nullam videntur habere ha- sunt quæ nullam videntur habere ha- bitudinem. Utrum autem fidei possit su- bitudinem. Utrum autem fidei possit su- besse falsum, infra quæretur. besse falsum, infra quæretur.

SOLUTIO. Dicendum, quod expositio SOLUTIO. Dicendum, quod expositio Magistri prima non deservit fidei, nisi in Magistri prima non deservit fidei, nisi in quantum est ex auditu, ut supra dixi- quantum est ex auditu, ut supra dixi- mus: sic enim habet persuasionem in- mus: sic enim habet persuasionem in- sufficientem, et præcipue ex auctoritate sufficientem, et præcipue ex auctoritate Patrum sed hoc non est causa consen- Patrum sed hoc non est causa consen-

sus, sed facilioris assensus ad auditum. sus, sed facilioris assensus ad auditum. Si enim fides hoc modo diceretur argu- Si enim fides hoc modo diceretur argu- mentum, potius esset conclusio, quam mentum, potius esset conclusio, quam argumentum. argumentum.

Et per hoc patet solutio ad totum quod Et per hoc patet solutio ad totum quod objicitur de hoc. objicitur de hoc.

AD ALIUD dicendum, quod argumentum AD ALIUD dicendum, quod argumentum est necessarium necessitate consequen- est necessarium necessitate consequen- tiæ sicut si dicatur, divina veritas est de tiæ sicut si dicatur, divina veritas est de hoc ergo hoc erit, vel est: et est ibi hoc ergo hoc erit, vel est: et est ibi habitudo causæ ex suppositione alterius : habitudo causæ ex suppositione alterius : fide enim supposita, necesse est aliquod fide enim supposita, necesse est aliquod non apparens esse, cujus sit fides ut non apparens esse, cujus sit fides ut causæ quia non apparentia sunt causa causæ quia non apparentia sunt causa fidei exemplaris, et finalis: et ideo pro- fidei exemplaris, et finalis: et ideo pro- cessus est ab effectu supposito ad cau- cessus est ab effectu supposito ad cau-

sam. sam.

ARTICULUS XX. ARTICULUS XX.

An fides sit fundamentum ? An fides sit fundamentum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, H, in fine « Quia fundamentum est ibi, H, in fine « Quia fundamentum est bonorum, quod nemo mutare potest. bonorum, quod nemo mutare potest.

Videtur enim fides non esse fundamen- Videtur enim fides non esse fundamen- tum, sed fortitudo: quia tum, sed fortitudo: quia

1. Luc. XII, 4, super illud: Dico vobis 1. Luc. XII, 4, super illud: Dico vobis amicis meis: ne terreamini, etc., dicit amicis meis: ne terreamini, etc., dicit Glossa: « Fortitudo est fundamentum Glossa: « Fortitudo est fundamentum fidei. » fidei. »

2. Item, Videtur quod humilitas est 2. Item, Videtur quod humilitas est fundamentum quia dicit B. Bernardus: fundamentum quia dicit B. Bernardus: « Pretiosus fundus humilitas, in qua « Pretiosus fundus humilitas, in qua << fundantur cæteræ virtutes. >> << fundantur cæteræ virtutes. >>

3. Item, Videtur quod timor: Eccli. 3. Item, Videtur quod timor: Eccli. xxv, 14: Timor Dei super omnia se su- xxv, 14: Timor Dei super omnia se su- perposuit. Et, ibidem, y. 16: Timor Dei perposuit. Et, ibidem, y. 16: Timor Dei initium dilectionis ejus. initium dilectionis ejus.

4. Item, Augustinus : « Timor intro- 4. Item, Augustinus : « Timor intro- « ducit charitatem, sicut seta filum. » « ducit charitatem, sicut seta filum. » Ergo videtur primo fundare ædificium. >> Ergo videtur primo fundare ædificium. >>

SOLUTIO. Dicendum, quod fides est SOLUTIO. Dicendum, quod fides est

Ad quæst Ad quæst

Solutio Solutio

IN III SENTENT. DIST. XXIII, I. IN III SENTENT. DIST. XXIII, I.

simpliciter prior et fundans. Aliæ autem simpliciter prior et fundans. Aliæ autem non fundant nisi secundum quid: et hoc non fundant nisi secundum quid: et hoc patet, quia humilitas est post fidem, sed patet, quia humilitas est post fidem, sed concavum facit cor ut profundius fundetur concavum facit cor ut profundius fundetur quod jam per fidem fundamentum est, et quod jam per fidem fundamentum est, et ideo quasi parat fossam in qua fundatio ideo quasi parat fossam in qua fundatio fiat. Fortitudo autem fundat per modum fiat. Fortitudo autem fundat per modum fulcimenti contra eminentes tempestates fulcimenti contra eminentes tempestates

441 441

tentationis et persecutionis. Sed timor tentationis et persecutionis. Sed timor fundat per exclusionem subvertentium fundat per exclusionem subvertentium ædificii structuram, per hoc quod declinat ædificii structuram, per hoc quod declinat a peccato. Fides autem sola per hoc quod a peccato. Fides autem sola per hoc quod subjicitur et substat substantialiter ut subjicitur et substat substantialiter ut prima in ædificio. prima in ædificio.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

I. Si illa descriptio spei conveniat ? I. Si illa descriptio spei conveniat ?

Si vero quæritur, An hæc descriptio spei conveniat: sane concedi potest Si vero quæritur, An hæc descriptio spei conveniat: sane concedi potest utrumlibet. Si autem dicatur convenire, sunt et alia plura quibus differunt utrumlibet. Si autem dicatur convenire, sunt et alia plura quibus differunt fides et spes : sed non improbe dici potest soli fidei convenire, non spei: fides et spes : sed non improbe dici potest soli fidei convenire, non spei: quia fides sola fundamentum dicitur, non quia fides virtus possit esse sine quia fides sola fundamentum dicitur, non quia fides virtus possit esse sine spe et charitate. Unde Augustinus': Fides operans per dilectionem utique spe et charitate. Unde Augustinus': Fides operans per dilectionem utique sine spe esse non potest, nec amor sine spe, nec sine amore spes, nec sine spe esse non potest, nec amor sine spe, nec sine amore spes, nec utrumque sine fide: et fides sine amore nihil prodest: potest tamen credi utrumque sine fide: et fides sine amore nihil prodest: potest tamen credi aliquid, quod non speratur: nihil autem potest sperari, quod non creditur. aliquid, quod non speratur: nihil autem potest sperari, quod non creditur. Ideoque credere, quod est actus fidei, naturaliter præcedit sperare, quod Ideoque credere, quod est actus fidei, naturaliter præcedit sperare, quod est actus spei: quia nisi aliquid credatur, non potest sperari. Creditur enim est actus spei: quia nisi aliquid credatur, non potest sperari. Creditur enim aliquid, quod non speratur. Inde est quod in Scriptura plerumque reperi- aliquid, quod non speratur. Inde est quod in Scriptura plerumque reperi- tur, quod fides præcedit spem, et spes sequitur fidem: non quod virtus fidei tur, quod fides præcedit spem, et spes sequitur fidem: non quod virtus fidei præcedat virtutem spei tempore vel causa, sed quia actus fidei naturaliter præcedat virtutem spei tempore vel causa, sed quia actus fidei naturaliter præcedit actum spei: quod etiam quidam concedunt de ipsa virtute fidei, ut præcedit actum spei: quod etiam quidam concedunt de ipsa virtute fidei, ut naturaliter præcedat spem, non tempore. Unde et recte ea sola dicitur fun- naturaliter præcedat spem, non tempore. Unde et recte ea sola dicitur fun- damentum omnium virtutum et bonorum operum: non autem fundamen- damentum omnium virtutum et bonorum operum: non autem fundamen- tum est charitatis, quia non ipsa charitatis, sed charitas ipsius virtutis tum est charitatis, quia non ipsa charitatis, sed charitas ipsius virtutis fidei causa est. Charitas enim causa est et mater omnium virtutum : quæ fidei causa est. Charitas enim causa est et mater omnium virtutum : quæ si desit, frustra habentur cætera : si autem adsit, habentur omnia. Chari- si desit, frustra habentur cætera : si autem adsit, habentur omnia. Chari- ías enim Spiritus sanctus est, ut in superioribus prætaxatum est ³. Ipsa ías enim Spiritus sanctus est, ut in superioribus prætaxatum est ³. Ipsa est ergo causa omnium virtutum, non ipsius aliqua virtutum causa est: est ergo causa omnium virtutum, non ipsius aliqua virtutum causa est: quia omnia munera excellit. Unde Augustinus: Respice ad munera Eccle- quia omnia munera excellit. Unde Augustinus: Respice ad munera Eccle-

* S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 8. * S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 8.

2 Lib. I Sententiarum, Dist. XVII. 2 Lib. I Sententiarum, Dist. XVII.

442 442

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

siæ, et universis excellentius charitatis munus cognosces: quæ, ut oleum, siæ, et universis excellentius charitatis munus cognosces: quæ, ut oleum, non potest premi in imo, sed superexsilit ¹. Non ergo ejus causa vel fun- non potest premi in imo, sed superexsilit ¹. Non ergo ejus causa vel fun- damentum fides est. Gregorius tamen super Ezechielem dicit, quia nisi damentum fides est. Gregorius tamen super Ezechielem dicit, quia nisi prius fides teneatur, nullatenus ad spiritualem amorem attingitur. Non prius fides teneatur, nullatenus ad spiritualem amorem attingitur. Non enim charitas fidem, sed fides charitatem præcedit: quia nemo potest ama- enim charitas fidem, sed fides charitatem præcedit: quia nemo potest ama- re quod non crediderit, sicut nec sperare. Sed hoc accipi potest dictum de re quod non crediderit, sicut nec sperare. Sed hoc accipi potest dictum de fide, quæ virtus non est ipsa enim spem et charitatem frequenter præce- fide, quæ virtus non est ipsa enim spem et charitatem frequenter præce- dit: vel de actu fidei, qui forte naturaliter actum charitatis præcedit, sicut dit: vel de actu fidei, qui forte naturaliter actum charitatis præcedit, sicut actum spei quod verba præmissa diligenter notata innuunt, et ea etiam actum spei quod verba præmissa diligenter notata innuunt, et ea etiam quæ addit dicens : Nisi ea, inquit, quæ audis credideris, ad amandum ea quæ addit dicens : Nisi ea, inquit, quæ audis credideris, ad amandum ea quæ audis non inflammaberis: quæ tantum de non visis est, ut ante dixi- quæ audis non inflammaberis: quæ tantum de non visis est, ut ante dixi- mus. Unde Chrysostomus: Fides in anima nostra facit subsistere ea quæ mus. Unde Chrysostomus: Fides in anima nostra facit subsistere ea quæ non videntur: de quibus propria 2 fides est: de visis enim non est fides, non videntur: de quibus propria 2 fides est: de visis enim non est fides, sed agnitio ³. sed agnitio ³.

ARTICULUS XXI. ARTICULUS XXI.

An credere quod est actus fidei, natura- An credere quod est actus fidei, natura- liter præcedit sperare? liter præcedit sperare?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in ultimo capitulo, ibi, I, circa initium: ultimo capitulo, ibi, I, circa initium: « Ideoque credere, quod est actus fidei, « Ideoque credere, quod est actus fidei, naturaliter præcedit sperare, etc. » naturaliter præcedit sperare, etc. »

Hujus enim contrarium habetur Hujus enim contrarium habetur

1. Super Psalmum xxxvi, 1: Noli 1. Super Psalmum xxxvi, 1: Noli æmulari, ubi dicit Glossa: << Spes est æmulari, ubi dicit Glossa: << Spes est

introitus ad fidem. » introitus ad fidem. »

2. Item, Supra habitum est, quod 2. Item, Supra habitum est, quod charitas est mater et forma omnium vir- charitas est mater et forma omnium vir- tutum et hoc iterum a Magistro dicitur tutum et hoc iterum a Magistro dicitur hic ergo falsum est, quod fides sit pri- hic ergo falsum est, quod fides sit pri-

ma. ma.

3. Item, Una virtute habita, habentur 3. Item, Una virtute habita, habentur omnes ergo nulla est prior alia. omnes ergo nulla est prior alia.

1 S. AUGUSTINUS, In tract. de Laudibus chari- 1 S. AUGUSTINUS, In tract. de Laudibus chari- tatis. tatis.

2 Edit J. Alleaume, proprie. 2 Edit J. Alleaume, proprie.

- -

4. Item, Prius est recedere a malo, 4. Item, Prius est recedere a malo, quam facere bonum: sed timor facit re- quam facere bonum: sed timor facit re- cedere a malo, fides autem docet accedere cedere a malo, fides autem docet accedere ad bonum, et accedit ipsa ad verum quod ad bonum, et accedit ipsa ad verum quod est bonum ergo timor est prius. est bonum ergo timor est prius.

5. Item, Hoc videtur dicere Ecclesiasti- 5. Item, Hoc videtur dicere Ecclesiasti- cus, 1, 27 Timor Domini expellit pec- cus, 1, 27 Timor Domini expellit pec- catum. Nam qui sine timore est, non pot- catum. Nam qui sine timore est, non pot- erit justificari. erit justificari.

SOLUTIO. Dicendum meo judicio, quod SOLUTIO. Dicendum meo judicio, quod naturaliter præcedit fides vel actus fidei, naturaliter præcedit fides vel actus fidei, sicut dicit Magister hic: quia nisi fides sicut dicit Magister hic: quia nisi fides malum ostendat, non fugiet timor ipsum. malum ostendat, non fugiet timor ipsum. Similiter nisi fides bonum ostendat, non Similiter nisi fides bonum ostendat, non appetet ipsum amor. Licet igitur tempo- appetet ipsum amor. Licet igitur tempo- re simul sint, tamen natura præcedit re simul sint, tamen natura præcedit fides, ut jam dictum est: quia ipsa se- fides, ut jam dictum est: quia ipsa se- cundum rationem est ante motum homi- cundum rationem est ante motum homi- nis ad justitiam. nis ad justitiam.

Si autem consideramus justificationem, Si autem consideramus justificationem, secundum quod est motus quidam : tunc secundum quod est motus quidam : tunc dicemus, quod in illo motu est terminus dicemus, quod in illo motu est terminus a quo, et terminus ad quem: et per a quo, et terminus ad quem: et per comparationem ad terminum a quo, id comparationem ad terminum a quo, id

3 S. J. CHRYSOSTOMUS, Homil. XXI super epist. 3 S. J. CHRYSOSTOMUS, Homil. XXI super epist. ad Hebræos. ad Hebræos.

Solutio. Solutio.

IN III SENTENT. DIST. XXIII, I, ART. 21. IN III SENTENT. DIST. XXIII, I, ART. 21.

est, a peccato quod ordinat ad pœnam, est, a peccato quod ordinat ad pœnam, primus motor est timor: per compara- primus motor est timor: per compara- tionem autem ad terminum ad quem, tionem autem ad terminum ad quem, primum quidem disponens ipsum mobile, primum quidem disponens ipsum mobile, est spes elevans, ut moveatur ex præ- est spes elevans, ut moveatur ex præ- suppositione consequendi veniam : amor suppositione consequendi veniam : amor autem est primum movens. Et sic nihil autem est primum movens. Et sic nihil prohibet diversa esse prima in justifica- prohibet diversa esse prima in justifica- tione. Sed tamen semper fides erit prior tione. Sed tamen semper fides erit prior omnibus naturaliter: quia ipsa per ra- omnibus naturaliter: quia ipsa per ra-

443 443

tionem intelligendi est ante motum to- tionem intelligendi est ante motum to- tum, ostendens a quo, et ad quid movea- tum, ostendens a quo, et ad quid movea- tur, et quomodo. tur, et quomodo.

Et per hoc patet solutio ad totum Et per hoc patet solutio ad totum præter Glossam de Psalmo xxxvi, 1. Et præter Glossam de Psalmo xxxvi, 1. Et ad illam dicendum, quod fides non acci- ad illam dicendum, quod fides non acci- pitur ibi pro habitu quo creditur, sed pro pitur ibi pro habitu quo creditur, sed pro credito ipso, et hoc est æternum bonum, credito ipso, et hoc est æternum bonum, in quod introducit spes, quia ipsa est ex- in quod introducit spes, quia ipsa est ex- spectatio æterni boni. spectatio æterni boni.

444 444

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO XXIV. DISTINCTIO XXIV.

De fide quantum ad ejus objectum sive materiam ? De fide quantum ad ejus objectum sive materiam ?

A. Quomodo intelligitur quod scriptum est: Ut cum factum fuerit, credatis ? A. Quomodo intelligitur quod scriptum est: Ut cum factum fuerit, credatis ?

: :

Hic quæritur, Si fides tantum de non visis est, quomodo veritas Aposto- Hic quæritur, Si fides tantum de non visis est, quomodo veritas Aposto- lis ait: Nunc dixi vobis priusquam fiat, ut cum factum fuerit, credatis 1 lis ait: Nunc dixi vobis priusquam fiat, ut cum factum fuerit, credatis 1 ubi innui videtur, quod fides illis fuerit de factis et visis? Super quo Au- ubi innui videtur, quod fides illis fuerit de factis et visis? Super quo Au- gustinus movet quæstionem et absolvit, ita inquiens: Quid sibi vult, Ut gustinus movet quæstionem et absolvit, ita inquiens: Quid sibi vult, Ut cum factum fuerit, credatis? Hæc est laus fidei, si quod creditur, non vi- cum factum fuerit, credatis? Hæc est laus fidei, si quod creditur, non vi- detur. Nam et Thomas, cui dictum est: Quia vidisti me, credidisti³ : non detur. Nam et Thomas, cui dictum est: Quia vidisti me, credidisti³ : non hoc credidit, quod vidit. Cernebat enim et tangebat carnem viventem, hoc credidit, quod vidit. Cernebat enim et tangebat carnem viventem, quam viderat morientem, et credebat Deum in carne ipsa latentem. Crede- quam viderat morientem, et credebat Deum in carne ipsa latentem. Crede- bat ergo mente quod non videbat per hoc quod sensibus corporis appare- bat ergo mente quod non videbat per hoc quod sensibus corporis appare- bat. Si vero dicuntur credi quæ videntur, sicut dicit unusquisque oculis bat. Si vero dicuntur credi quæ videntur, sicut dicit unusquisque oculis suis credidisse: non ipsa est quæ in nobis ædificatur fides: sed ex rebus suis credidisse: non ipsa est quæ in nobis ædificatur fides: sed ex rebus quæ videntur, agitur in nobis, ut ea credantur quæ non videntur 3. Ex his quæ videntur, agitur in nobis, ut ea credantur quæ non videntur 3. Ex his aperte intelligitur, quod proprie fides non apparentium est. Nec illa est aperte intelligitur, quod proprie fides non apparentium est. Nec illa est fides qua in Christo ædificamur, qua dicimus usitata locutione, nos ea fides qua in Christo ædificamur, qua dicimus usitata locutione, nos ea credere quæ videmus. Alibi tamen dicit Augustinus fidem esse de rebus credere quæ videmus. Alibi tamen dicit Augustinus fidem esse de rebus præsentibus : quod erit in futuro, cum per speciem Deum præsentem præsentibus : quod erit in futuro, cum per speciem Deum præsentem contemplabimur: quæ tamen non proprie dicitur fides, sed veritas. Est, contemplabimur: quæ tamen non proprie dicitur fides, sed veritas. Est, inquit, fides qua creduntur ea quæ non videntur. Sed tamen est etiam inquit, fides qua creduntur ea quæ non videntur. Sed tamen est etiam fides rerum, quando non verbis, sed rebus ipsis præsentibus creditur : fides rerum, quando non verbis, sed rebus ipsis præsentibus creditur : quod erit, cum per speciem manifestam se contemplandam Sanctis præ- quod erit, cum per speciem manifestam se contemplandam Sanctis præ-

1 Joan. xvi, 29. 1 Joan. xvi, 29.

2 Joan. xx; 29. 2 Joan. xx; 29.

3 S. AUGUSTINUS, Tract. 79 super Joannem. 3 S. AUGUSTINUS, Tract. 79 super Joannem.

IN III SENTENT. DIST. XXIV, A, ART. 1. IN III SENTENT. DIST. XXIV, A, ART. 1.

445 445

bebit Dei sapientia. Sed non proprie hæc dicitur fides, imo fidei merces bebit Dei sapientia. Sed non proprie hæc dicitur fides, imo fidei merces ad quam credendo pervenitur * : ut ex fide verborum transeat justus in ad quam credendo pervenitur * : ut ex fide verborum transeat justus in fidem rerum. fidem rerum.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Hic quæritur, Si fides tantum de « Hic quæritur, Si fides tantum de non visis est, quomodo veritas Apostolis non visis est, quomodo veritas Apostolis ait, etc. ait, etc.

In hac parte agitur de quibusdam quæ In hac parte agitur de quibusdam quæ objici possunt contra ultimanı partem objici possunt contra ultimanı partem diffinitionis Apostoli, quæ exposita est in diffinitionis Apostoli, quæ exposita est in præcedenti distinctione. præcedenti distinctione.

Et dividitur in partes duas : in quarum Et dividitur in partes duas : in quarum prima quærit Magister, Utrum idem pos- prima quærit Magister, Utrum idem pos- set esse visum et creditum ? In secunda set esse visum et creditum ? In secunda autem, Utrum idem posset esse agnitum autem, Utrum idem posset esse agnitum et creditum ? ibi, C, « Post hæc quæri et creditum ? ibi, C, « Post hæc quæri solet, etc. >> solet, etc. >>

Prima harum dividitur in duas in Prima harum dividitur in duas in quarum prima ostendit generaliter, quod quarum prima ostendit generaliter, quod fides non est de visis, nec de probatis. fides non est de visis, nec de probatis. In secunda autem, solvit specialiter diffi- In secunda autem, solvit specialiter diffi- cultatem, quæ est de articulo passionis : cultatem, quæ est de articulo passionis : quia Apostoli viderunt Christum pati, et quia Apostoli viderunt Christum pati, et tamen crediderunt, ibi, B, « Si vero quæ- tamen crediderunt, ibi, B, « Si vero quæ- ritur, Utrum Petrus, etc. » ritur, Utrum Petrus, etc. »

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An creditum possit habere testimonium An creditum possit habere testimonium rationis ? rationis ?

Incidit autem dubium circa primum, Incidit autem dubium circa primum, Utrum creditum possit habere testimo- Utrum creditum possit habere testimo- nium rationis? nium rationis?

* Edit. J. Alleaume, pervenietur. * Edit. J. Alleaume, pervenietur.

2 I Petr. III, 15. 2 I Petr. III, 15.

3 II Petr. 1, 16. 3 II Petr. 1, 16.

Videtur autem, quod sic: quia Videtur autem, quod sic: quia

1. Dicit Petrus : Parati semper ad sa- 1. Dicit Petrus : Parati semper ad sa- tisfactionem omni poscenti vos rationem tisfactionem omni poscenti vos rationem de ea quæ in vobis est fide et spe, scili- de ea quæ in vobis est fide et spe, scili- cet reddere 2. Ergo reddenda est ratio. cet reddere 2. Ergo reddenda est ratio.

2. Item, Non enim doctas fabulas se- 2. Item, Non enim doctas fabulas se- cuti,... sed speculatores facti, etc., voce cuti,... sed speculatores facti, etc., voce delapsa ad eum hujusmodi a magnifica delapsa ad eum hujusmodi a magnifica gloria 3. Ergo videtur, quod contempla- gloria 3. Ergo videtur, quod contempla- tio illius gloriæ fuerit eis ratio credendi. tio illius gloriæ fuerit eis ratio credendi. 3. Item, I Joan. 1, 1 et seq. : Quod vi- 3. Item, I Joan. 1, 1 et seq. : Quod vi- dimus oculis nostris, quod perspeximus, dimus oculis nostris, quod perspeximus, et manus nostræ contrectaverunt de ver- et manus nostræ contrectaverunt de ver- bo vitæ, hoc annuntiamus vobis. Ergo bo vitæ, hoc annuntiamus vobis. Ergo visus et auditus et tactus probant fidem. visus et auditus et tactus probant fidem.

4. Item, In Actibus, Paulus ad Agrip- 4. Item, In Actibus, Paulus ad Agrip- pam Unde, rex Agrippa, non fui incre- pam Unde, rex Agrippa, non fui incre- dulus cœlesti visioni 4 : ergo visus fuit dulus cœlesti visioni 4 : ergo visus fuit sibi ratio fidei. sibi ratio fidei.

5. Item, Damascenus dicit : « Discipu- 5. Item, Damascenus dicit : « Discipu- li Domini et Apostoli omnifariam illu- li Domini et Apostoli omnifariam illu- minati Spiritu sancto, et ejus virtute et minati Spiritu sancto, et ejus virtute et gratia, divina signa operantes, miracu- gratia, divina signa operantes, miracu- lorum sagena ad lumen divinæ cognitio- lorum sagena ad lumen divinæ cognitio- nis de profundo ignorantiæ infideles pi- nis de profundo ignorantiæ infideles pi- scantes reduxerunt 5.>> scantes reduxerunt 5.>>

6. Item, ad Hebr. 11, 3 et 4 : Quomodo 6. Item, ad Hebr. 11, 3 et 4 : Quomodo nos effugiemus, si tantam neglexerimus nos effugiemus, si tantam neglexerimus salutem quæ cum initium accepisset salutem quæ cum initium accepisset enarrari per Dominum, ab eis qui audie- enarrari per Dominum, ab eis qui audie- runt, in nos confirmata est, contestante runt, in nos confirmata est, contestante Deo signis et portentis, et variis virtuti- Deo signis et portentis, et variis virtuti- bus, etc. bus, etc.

7. Item, Videtur quod habeat ratio- 7. Item, Videtur quod habeat ratio- nem. Chrysostomus super Joannem, 1, nem. Chrysostomus super Joannem, 1, 46, super illud: A Nazareth potest ali- 46, super illud: A Nazareth potest ali- quid boni esse? dicit : « Nathanael, in non quid boni esse? dicit : « Nathanael, in non suscipiendo a Nazareth Christum esse, suscipiendo a Nazareth Christum esse, eam quæ illi erat circa Scripturam, dili- eam quæ illi erat circa Scripturam, dili-

* Act. xxvi, 19. * Act. xxvi, 19.

5 S. J. DAMASCENUS, Lib. I de Fide orthodoxa, 5 S. J. DAMASCENUS, Lib. I de Fide orthodoxa,

cap. 3. cap. 3.

Solutio. Solutio.

446 446

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

gentiam ostendit ‘. » Ergo videtur, quod gentiam ostendit ‘. » Ergo videtur, quod antequam credatur articulus, scrutandum antequam credatur articulus, scrutandum sit Scripturæ testimonium. Ergo habet sit Scripturæ testimonium. Ergo habet rationem. rationem.

8. Item, ad Roman. x, 17: Fides au- 8. Item, ad Roman. x, 17: Fides au- tem ex auditu, auditus autem per verbum tem ex auditu, auditus autem per verbum Christi. Quod exponens Gregorius in Christi. Quod exponens Gregorius in Moralibus dicit : « Intellectum dat, dum Moralibus dicit : « Intellectum dat, dum de auditis mentem illustrat. » Ergo ne- de auditis mentem illustrat. » Ergo ne- cessarium est audiri, et illustrari men- cessarium est audiri, et illustrari men- tem, antequam credatur. tem, antequam credatur.

9. Item, Petrus Ravennas Archiepisco- 9. Item, Petrus Ravennas Archiepisco- pus «Non est tutum credere sine ra- pus «Non est tutum credere sine ra- tione. » tione. »

10. Item, Augustinus ad Paulinum : 10. Item, Augustinus ad Paulinum : « Credimus illa quæ absunt: sed videtur « Credimus illa quæ absunt: sed videtur idoneum quod eis testimonium perhibe- idoneum quod eis testimonium perhibe-

tur. » tur. »

11. Item, ibidem, « In his quæ vidimus, 11. Item, ibidem, « In his quæ vidimus, vel videmus, nos ipsi testes sumus: in his vel videmus, nos ipsi testes sumus: in his autem quæ credimus, aliis juvamur testan- autem quæ credimus, aliis juvamur testan- tibus ad fidem.» Ergo videtur ex his omni- tibus ad fidem.» Ergo videtur ex his omni- bus, quod fides accipiet rationem. bus, quod fides accipiet rationem.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Chrysostomus super Joan. 11, 12, 1. Chrysostomus super Joan. 11, 12, super illud Si terrena dixi vobis, et non super illud Si terrena dixi vobis, et non creditis, etc., dicit sic: « Nam cum qui- creditis, etc., dicit sic: « Nam cum qui- dem quis gravetur quæ per intellectum dem quis gravetur quæ per intellectum suscipere est, et non facile recipiat, decen- suscipere est, et non facile recipiat, decen- ter utique incusatur amentiæ. Cum autem ter utique incusatur amentiæ. Cum autem non suscipiat quæ excogitatione quidem non suscipiat quæ excogitatione quidem non est suscipere, fide vero solum, infi- non est suscipere, fide vero solum, infi- delitatis est accusatio 2. » Ergo fides non delitatis est accusatio 2. » Ergo fides non est per excogitationem, id est, per ratio- est per excogitationem, id est, per ratio- nem quia hoc vocat excogitationem per nem quia hoc vocat excogitationem per totum librum. totum librum.

2. Item, In Homilia eadem, infra, 2. Item, In Homilia eadem, infra, « Vides quia fide ubique opus est: cru- « Vides quia fide ubique opus est: cru- cem enim fontem vitæ esse ait, quod ex- cem enim fontem vitæ esse ait, quod ex- cogitatio quidem nequaquam facile susci- cogitatio quidem nequaquam facile susci- peret, et testantur adhuc Gentiles deri- peret, et testantur adhuc Gentiles deri- dentes sed fides excogitationum imbe- dentes sed fides excogitationum imbe- cillitatem supergrediens, facile utique id cillitatem supergrediens, facile utique id et suscipit et retinet. » et suscipit et retinet. »

SOLUTIO. Dicendum ut supra, quoniam SOLUTIO. Dicendum ut supra, quoniam

1 S. J. CHRYSOSTOMUS, Homil. XIX. 1 S. J. CHRYSOSTOMUS, Homil. XIX. 2 IDEM, Homil. XXVI. 2 IDEM, Homil. XXVI.

fides non habet meritum, cui humana fides non habet meritum, cui humana ratio præbet experimentum. Tamen dis- ratio præbet experimentum. Tamen dis- tinguendum est hic duplici distinctione: tinguendum est hic duplici distinctione: quarum unam ponit Damascenus ³, scili- quarum unam ponit Damascenus ³, scili- cet quod quædam fides est ex auditu, et cet quod quædam fides est ex auditu, et quædam est charisma Spiritus sancti : quædam est charisma Spiritus sancti : illa quæ est ex auditu, potest habere ra- illa quæ est ex auditu, potest habere ra- tionem inductivam, non probativam : tionem inductivam, non probativam : non ut quis consentiat, sed ut facilius non ut quis consentiat, sed ut facilius consentiat ei, cui tamen per affectum est consentiat ei, cui tamen per affectum est inclinatus et paratus consentire. Charis- inclinatus et paratus consentire. Charis- ma autem est lumen infusum tendens in ma autem est lumen infusum tendens in primam veritatem, et hæc non habet ra- primam veritatem, et hæc non habet ra- tionem inducentem, ut ita dicam. tionem inducentem, ut ita dicam.