404 404

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dum duo genera virtutum theologica- dum duo genera virtutum theologica- rum, de quibus scilicet agitur primo : et rum, de quibus scilicet agitur primo : et cardinalium, de quibus agit secundo, in cardinalium, de quibus agit secundo, in distinct. XXXIII, ibi, A, « Post præ- distinct. XXXIII, ibi, A, « Post præ- dicta, de quatuor virtutibus, etc. » dicta, de quatuor virtutibus, etc. »

Prima dividitur in tres, secundum tres Prima dividitur in tres, secundum tres virtutes theologicas: et prima est de fide : virtutes theologicas: et prima est de fide : et secunda de spe, quæ incipit distinct. et secunda de spe, quæ incipit distinct. XXVI, ibi, A, « Est autem spes, etc. » XXVI, ibi, A, « Est autem spes, etc. » In tertia autem de charitate, quæ inci- In tertia autem de charitate, quæ inci- pit distinct. XXVII, ibi, A, « Cum autem pit distinct. XXVII, ibi, A, « Cum autem Christus fidem et spem non habuerit, Christus fidem et spem non habuerit,

etc. etc.

tes tes

Tractatus de fide dividitur in tres par- Tractatus de fide dividitur in tres par- tres distinctiones: in quarum tres distinctiones: in quarum per per prima Magister duas fidei diffinitiones prima Magister duas fidei diffinitiones explanat. In secunda, quædam dubia explanat. In secunda, quædam dubia circa explanationem illam movet et sol- circa explanationem illam movet et sol- vit, quæ incipit distinct. XXIV, ibi, A, vit, quæ incipit distinct. XXIV, ibi, A, « Hic quæritur, Si fides tantum de non « Hic quæritur, Si fides tantum de non visis est, etc. » In tertia, agit de fide se- visis est, etc. » In tertia, agit de fide se- cundum statum fidelis in quo est: et cundum statum fidelis in quo est: et hæc incipit distinct. XXV, ibi, A, « Præ- hæc incipit distinct. XXV, ibi, A, « Præ- dictis adjiciendum est, etc. » dictis adjiciendum est, etc. »

Præsens distinctio dividitur in tres Præsens distinctio dividitur in tres partes in quarum prima Magister con- partes in quarum prima Magister con- tinuat se In secunda, ponit unam dis- tinuat se In secunda, ponit unam dis- tinctionem Augustini, cum sua diffini- tinctionem Augustini, cum sua diffini- tione, ibi, B, « Fides est virtus, etc. » tione, ibi, B, « Fides est virtus, etc. »

In tertia, ponit aliam diffinitionem In tertia, ponit aliam diffinitionem cum sua explanatione, ibi, H, « Ait enim cum sua explanatione, ibi, H, « Ait enim Apostolus: Fides est substantia, etc. » Apostolus: Fides est substantia, etc. »

In secunda harum partium facit Ma- In secunda harum partium facit Ma- gister duo. Primo enim ponit Magister gister duo. Primo enim ponit Magister fidei diffinitionem et hoc in secundo ca- fidei diffinitionem et hoc in secundo ca- pitulo istius distinctionis. Secundo, ponit pitulo istius distinctionis. Secundo, ponit explanationem et hoc in quinque capi- explanationem et hoc in quinque capi- tulis sequentibus. Et hoc incipit ibi, C, tulis sequentibus. Et hoc incipit ibi, C, « Accipitur autem fides, etc. » « Accipitur autem fides, etc. »

1 I ad Corinth. XIII, 12: Videmus nunc per 1 I ad Corinth. XIII, 12: Videmus nunc per

ARTICULUS. ARTICULUS.

In quo genere est virtus fidei? In quo genere est virtus fidei?

Incidunt multæ quæstiones hic in Incidunt multæ quæstiones hic in Littera sed ante Litteram sunt duæ, Littera sed ante Litteram sunt duæ, scilicet in quo genere sit virtus fidei? scilicet in quo genere sit virtus fidei? Et, Utrum sit virtus, vel non? Et, Utrum sit virtus, vel non?

AD PRIMUM videtur sic objici posse: AD PRIMUM videtur sic objici posse: 1. Omnis speculatio veri est in genere 1. Omnis speculatio veri est in genere scientiæ: fides est speculatio quædam scientiæ: fides est speculatio quædam veri : : veri : : ergo est in genere scientiæ. PROBA- ergo est in genere scientiæ. PROBA- TIO primæ est, quod scientia est habitus TIO primæ est, quod scientia est habitus perficiens intellectum quoad speculatio- perficiens intellectum quoad speculatio- nem veri. SECUNDA vero probatur per nem veri. SECUNDA vero probatur per hoc quod fides videt verum (ut dicit hoc quod fides videt verum (ut dicit Apostolus) per speculum in ænigmate 1. Apostolus) per speculum in ænigmate 1. Videre autem est speculari quodam- Videre autem est speculari quodam-

modo. modo.

2. Item, Hugo de sancto Victore : 2. Item, Hugo de sancto Victore : << Fides est assensio primæ veritatis in- << Fides est assensio primæ veritatis in- fra intelligentiam veritatis, et supra opi- fra intelligentiam veritatis, et supra opi- nionem constituta. » Constat autem, quod nionem constituta. » Constat autem, quod extrema sunt in genere scientiæ et co- extrema sunt in genere scientiæ et co- gnitionis. Ergo videtur, quod et me- gnitionis. Ergo videtur, quod et me- dium. Sed medium est fides: ergo fides dium. Sed medium est fides: ergo fides est in genere scientiæ. est in genere scientiæ.

3. Item, Dicit Philosophus, quod opi- 3. Item, Dicit Philosophus, quod opi- nio juvata rationibus fit fides: ergo fides nio juvata rationibus fit fides: ergo fides est in eodem genere cum opinione: opi- est in eodem genere cum opinione: opi- nio autem est scientia quædam : ergo et nio autem est scientia quædam : ergo et

fides. fides.

Idem accipitur per Boetium, qui dicit, Idem accipitur per Boetium, qui dicit, quod argumentum est ratio rei dubiæ quod argumentum est ratio rei dubiæ faciens fidem. Quidquid autem facit ar- faciens fidem. Quidquid autem facit ar- gumentum in genere scientiæ, fides est: gumentum in genere scientiæ, fides est: ergo est in genere scientiæ. ergo est in genere scientiæ.

4. Item, Ad Roman. x, 17: Fides ex 4. Item, Ad Roman. x, 17: Fides ex auditu, auditus autem per verbum auditu, auditus autem per verbum Christi. Sed Gregorius dicit, quod in- Christi. Sed Gregorius dicit, quod in- tellectum Deus dat, cum de auditis men- tellectum Deus dat, cum de auditis men-

speculum in ænigmate. speculum in ænigmate.

ed contra. ed contra.

Solutio Solutio

IN III SENTENT. DIST. XXIII, A, ART. 1. IN III SENTENT. DIST. XXIII, A, ART. 1.

tem illustrat. Illa autem illuminatio quæ tem illustrat. Illa autem illuminatio quæ est ex auditis, est in genere scientiæ. est ex auditis, est in genere scientiæ. Ergo et fides quæ generatur ex auditu Ergo et fides quæ generatur ex auditu illo, ut dicit Apostolus: ergo fides est in illo, ut dicit Apostolus: ergo fides est in genere scientiæ. genere scientiæ.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Nihil est scientia, quod habet con- 1. Nihil est scientia, quod habet con- trarietatem ad vitium: fides autem habet trarietatem ad vitium: fides autem habet contrarietatem ad vitium : ergo fides non contrarietatem ad vitium : ergo fides non est in genere scientiæ. PRIMA patet per est in genere scientiæ. PRIMA patet per se se

quia virtus aliquo modo a nobis est, quia virtus aliquo modo a nobis est, et nos sumus causa ejus, vel Deus: sed et nos sumus causa ejus, vel Deus: sed scientia est a re. Et similiter scientia non scientia est a re. Et similiter scientia non habet oppositionem nisi ad ignorantiam: habet oppositionem nisi ad ignorantiam: et hæc est oppositio privationis et habi- et hæc est oppositio privationis et habi- tus sed fides contrarium habet habitum tus sed fides contrarium habet habitum infidelitatis, qui vitium est. infidelitatis, qui vitium est.

2. Item, Nulla scientia est ejus, cujus 2. Item, Nulla scientia est ejus, cujus nulla est ratio, et quod non est manife- nulla est ratio, et quod non est manife- stum per seipsum credibilis autem nul- stum per seipsum credibilis autem nul- la est ratio probans, et non manifestum la est ratio probans, et non manifestum per seipsum, ergo credibilis nulla est per seipsum, ergo credibilis nulla est scientiased fides est credibilis: ergo scientiased fides est credibilis: ergo fides non est scientia. PROBATIO primæ : fides non est scientia. PROBATIO primæ : Omnis scientia vel est principii, vel con- Omnis scientia vel est principii, vel con- clusionis principii, sicut ejus quod est clusionis principii, sicut ejus quod est manifestum per seipsum conclusionis manifestum per seipsum conclusionis autem, sicut ejus de quo est ratio pro- autem, sicut ejus de quo est ratio pro- bans. PROBATIO secundæ est, quod credi- bans. PROBATIO secundæ est, quod credi- bile est ultra rationem nostram elevatum, bile est ultra rationem nostram elevatum, nec per se est manifestum nobis, sicut nec per se est manifestum nobis, sicut quod Deus est trinus et unus, per dictum quod Deus est trinus et unus, per dictum Gregorii, dicentis, quod « fides non ha- Gregorii, dicentis, quod « fides non ha- bet meritum, ubi humana ratio præbet bet meritum, ubi humana ratio præbet experimentum. » experimentum. »

SOLUTIO. Dicendum, quod fides non est SOLUTIO. Dicendum, quod fides non est in genere scientiæ, sicut probant ultimæ in genere scientiæ, sicut probant ultimæ rationes. Licet enim habeat cognitionem, rationes. Licet enim habeat cognitionem, tamen illa magis oritur ex affectu, quam tamen illa magis oritur ex affectu, quam ex ratione. Unde Augustinus : « Cætera ex ratione. Unde Augustinus : « Cætera potest homo facere nolens, credere autem potest homo facere nolens, credere autem non nisi volens. » Unde sciendum, quod non nisi volens. » Unde sciendum, quod duobus modis se habet intellectus ad vo- duobus modis se habet intellectus ad vo- luntatem antecedenter, et consequenter. luntatem antecedenter, et consequenter. Antecedenter habet se respectu quorum- Antecedenter habet se respectu quorum- dam cognoscibilium, ad quæ ex ipsis vel dam cognoscibilium, ad quæ ex ipsis vel ex ratione potest cogi ad consensum. ex ratione potest cogi ad consensum. Consequenter respectu quorumdam alio- Consequenter respectu quorumdam alio-

405 405

rum ad quorum consensum non com- rum ad quorum consensum non com- pellitur nisi ex voluntate libera velit, eo pellitur nisi ex voluntate libera velit, eo quod talia non sint apparentia sibi, et de quod talia non sint apparentia sibi, et de talibus est fides et ideo consueverunt talibus est fides et ideo consueverunt Magistri dicere, quod cognitio in fide est Magistri dicere, quod cognitio in fide est materialis, et affectio formalis. materialis, et affectio formalis.

DICENDUM ad primum, quod non omnis DICENDUM ad primum, quod non omnis speculatio veri in genere scientiæ est : speculatio veri in genere scientiæ est : sed speculatio veri, in qua ea quæ sunt, sed speculatio veri, in qua ea quæ sunt, scientiæ perfectiva sunt formaliter, ut scientiæ perfectiva sunt formaliter, ut medium probans, et verum considera- medium probans, et verum considera- tum quod sit verum, quod est princi- tum quod sit verum, quod est princi- pium scientiæ, sicut in universalibus. pium scientiæ, sicut in universalibus. Quare non sequitur, quod fides sit in ge- Quare non sequitur, quod fides sit in ge- nere scientiæ simpliciter, nisi sicut pra- nere scientiæ simpliciter, nisi sicut pra- ctica scientia dicitur scientia: et hoc non ctica scientia dicitur scientia: et hoc non est esse scientiam simpliciter, sed per- est esse scientiam simpliciter, sed per- mixtam affectui, qui dominatur in ea et mixtam affectui, qui dominatur in ea et informat eam. informat eam.

AD ALIUD dicendum, quod Magister AD ALIUD dicendum, quod Magister Hugo vocat scientiam veritatis visionem Hugo vocat scientiam veritatis visionem faciei ad faciem, opinionem autem vocat faciei ad faciem, opinionem autem vocat credibilia quædam in sacra Scriptura, de credibilia quædam in sacra Scriptura, de quibus sine periculo dubitatur: ut quod quibus sine periculo dubitatur: ut quod infra ponit Magister in Littera, utrum infra ponit Magister in Littera, utrum fides formata fiat informis. Et patet, quod fides formata fiat informis. Et patet, quod ista non simpliciter sunt in genere scien- ista non simpliciter sunt in genere scien- tiæ quia affectus dominatur in illa scien- tiæ quia affectus dominatur in illa scien- tia veritatis, nec ita fluctuat sicut opinio: tia veritatis, nec ita fluctuat sicut opinio: quia sciens veritatem assentit ei quod vi- quia sciens veritatem assentit ei quod vi- det, opinans timet contradictionem, cre- det, opinans timet contradictionem, cre- dens autem assentit, sed rationem assen- dens autem assentit, sed rationem assen- sus sui non videt. sus sui non videt.

AD ALIUD dicendum, quod fides accipi- AD ALIUD dicendum, quod fides accipi- tur multis modis, scilicet pro veritate tur multis modis, scilicet pro veritate quandoque, quæ est in promissis: sicut quandoque, quæ est in promissis: sicut dicitur, Deus fidelis, et prophetæ fideles. dicitur, Deus fidelis, et prophetæ fideles. Unde Apostolus, I ad Corinth. x, 13: Unde Apostolus, I ad Corinth. x, 13: Fidelis Deus est, qui non patietur vos ten- Fidelis Deus est, qui non patietur vos ten- tari supra id quod potestis, etc. Et, Eccli. tari supra id quod potestis, etc. Et, Eccli. XXXVI, 18 Da mercedem, Domine, susti- XXXVI, 18 Da mercedem, Domine, susti- nentibus te, ut prophetæ tui fideles inve- nentibus te, ut prophetæ tui fideles inve- niantur. Quandoque accipitur pro certi- niantur. Quandoque accipitur pro certi- tudine conclusionis habitæ ex certitudine tudine conclusionis habitæ ex certitudine principiorum argumenti. Et dicitur ar- principiorum argumenti. Et dicitur ar- gumentum ratio rei dubiæ, id est, quæ- gumentum ratio rei dubiæ, id est, quæ- stioni, quæ subjecto eadem est cum con- stioni, quæ subjecto eadem est cum con- clusione, faciens fidem. Et sic sumitur clusione, faciens fidem. Et sic sumitur etiam ab Aristotele, quod fides est opinio etiam ab Aristotele, quod fides est opinio

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

406 406

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

juvata rationibus. Quandoque accipitur juvata rationibus. Quandoque accipitur pro legalitate inter homines: sicut fide- pro legalitate inter homines: sicut fide- les dicuntur homines, sicut dicitur ami- les dicuntur homines, sicut dicitur ami- cus fidelis, vel socius fidelis. Unde in cus fidelis, vel socius fidelis. Unde in Proverb. xx, 6: Multi homines miseri- Proverb. xx, 6: Multi homines miseri- cordes vocantur: virum autem fidelem cordes vocantur: virum autem fidelem quis inveniet? Quandoque accipitur fides quis inveniet? Quandoque accipitur fides pro fiducia securæ conscientiæ, sicut dicit pro fiducia securæ conscientiæ, sicut dicit Apostolus, ad Roman. xiv, 23: Omne Apostolus, ad Roman. xiv, 23: Omne quod non est ex fide, peccatum est. Et quod non est ex fide, peccatum est. Et sic etiam accipitur apud vulgus. Quando- sic etiam accipitur apud vulgus. Quando- que in operibus: sicut dicit Damasce- que in operibus: sicut dicit Damasce- nus, quod fide agricola scindit et seminat nus, quod fide agricola scindit et seminat terram habet enim fiduciam fructus. terram habet enim fiduciam fructus. Et aliis modis accipitur. Sed in quæstio- Et aliis modis accipitur. Sed in quæstio- ne ista non est fides accepta nisi pro ne ista non est fides accepta nisi pro consensu primæ veritatis in articulis non consensu primæ veritatis in articulis non apparentibus rationi. apparentibus rationi.

AD ALIUD dicendum, quod auditus su- AD ALIUD dicendum, quod auditus su- mitur ibi generaliter pro onini quod in- mitur ibi generaliter pro onini quod in- ducit ad fidem: sicut auditus verbi, et ducit ad fidem: sicut auditus verbi, et visus miraculi, et hujusmodi: sed hujus- visus miraculi, et hujusmodi: sed hujus- smodi non causant consensum in fide, smodi non causant consensum in fide, sed tantum inducunt cogitatum de credi- sed tantum inducunt cogitatum de credi- bili. Et quia non sufficienter probant, bili. Et quia non sufficienter probant, ideo non deserviunt fidei nisi ex parte ideo non deserviunt fidei nisi ex parte materialis partis, quæ est tenuis cognitio: materialis partis, quæ est tenuis cognitio: et formaliter perficitur ex parte affectus. et formaliter perficitur ex parte affectus.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An fides sit virtus ? An fides sit virtus ?

Secundo quæritur, Utrum fides sit vir- Secundo quæritur, Utrum fides sit vir- tus, vel non ? tus, vel non ?

Et videtur, quod non : Et videtur, quod non :

1. Dicit enim Tullius, quod « virtus 1. Dicit enim Tullius, quod « virtus est habitus voluntarius per modum natu- est habitus voluntarius per modum natu- ræ, rationi consentaneus : » fides autem ræ, rationi consentaneus : » fides autem nec habitus voluntarius esse videtur, nec habitus voluntarius esse videtur, quia non est in voluntate: nec etiam per quia non est in voluntate: nec etiam per modum naturæ, cum natura non inclinet modum naturæ, cum natura non inclinet per modum cognitionis, fides autem sit per modum cognitionis, fides autem sit cognitio quædam ergo videtur, quod cognitio quædam ergo videtur, quod fides non est virtus. fides non est virtus.

: :

2. Item, Philosophus dicit, quod « vir- 2. Item, Philosophus dicit, quod « vir- tus est in passionibus et operationibus tus est in passionibus et operationibus optimorum operativa : » fides autem nec optimorum operativa : » fides autem nec in passionibus est, nec in operationibus, in passionibus est, nec in operationibus, ut videtur quia operationes sunt super ut videtur quia operationes sunt super aliquod extra, et in materia determinata: aliquod extra, et in materia determinata: nec est optimorum operativa, sed potius nec est optimorum operativa, sed potius innititur vero ergo videtur, quod fides innititur vero ergo videtur, quod fides non sit virtus. non sit virtus.

3. Item, Dicit Philosophus in II primæ 3. Item, Dicit Philosophus in II primæ philosophiæ, quod « finis intelligentiæ philosophiæ, quod « finis intelligentiæ speculativæ est verum, practicæ vero speculativæ est verum, practicæ vero opus » sed sicut se habent potentiæ, ita opus » sed sicut se habent potentiæ, ita et habitus perficientes potentias : ergo et habitus perficientes potentias : ergo omnis habitus cujus finis est verum, est omnis habitus cujus finis est verum, est in intellectu speculativo: fides autem est in intellectu speculativo: fides autem est habitus cujus finis est verum: ergo fides habitus cujus finis est verum: ergo fides est in intellectu speculativo: sed in in- est in intellectu speculativo: sed in in- tellectu speculativo non est virtus aliqua: tellectu speculativo non est virtus aliqua: ergo fides non est virtus. ergo fides non est virtus.

4. Item, Non videtur esse verum quod 4. Item, Non videtur esse verum quod dictum est, quod fides est in intellectu dictum est, quod fides est in intellectu prout consequenter ordinatur ad volun- prout consequenter ordinatur ad volun- tatem quia omnem motum voluntatis tatem quia omnem motum voluntatis et affectus præcedit affectio per cognitio- et affectus præcedit affectio per cognitio- nem prius enim fit nuntiatio affectui, nem prius enim fit nuntiatio affectui, et postea surgit affectus in id quod nun- et postea surgit affectus in id quod nun- tiatur ergo videtur, quod fides cum nun- tiatur ergo videtur, quod fides cum nun- tiet divina, et aperiat oculum, sicut dicit tiet divina, et aperiat oculum, sicut dicit Augustinus, sit prior omni affectu : ergo Augustinus, sit prior omni affectu : ergo non habet nisi id quod cognitionis est : non habet nisi id quod cognitionis est : ergo non est virtus: quia nulla pura co- ergo non est virtus: quia nulla pura co- gnitio est virtus, eo quod nullo modo est gnitio est virtus, eo quod nullo modo est a nobis licet enim consentiamus vero a nobis licet enim consentiamus vero cognito, hoc non est a nobis, sed a rei cognito, hoc non est a nobis, sed a rei veritate cogente rationem. veritate cogente rationem.

: :

Si forte dicas, quod fides est veri per Si forte dicas, quod fides est veri per modum boni, et ita est in intellectu pra- modum boni, et ita est in intellectu pra- ctico hoc non potest esse verum : quia ctico hoc non potest esse verum : quia sic verum in fide esset materiale, et bo- sic verum in fide esset materiale, et bo- num formale : ergo quoad formale in num formale : ergo quoad formale in objecto non distingueretur a charitate, objecto non distingueretur a charitate, cujus finis et objectum est bonum : ergo cujus finis et objectum est bonum : ergo fides et charitas non differrent nisi mate- fides et charitas non differrent nisi mate- rialiter, quod falsum est. rialiter, quod falsum est.

Si autem dicas, quod differrent in hoc Si autem dicas, quod differrent in hoc quod verum est bonum rationalis poten- quod verum est bonum rationalis poten- tiæ, et quoad hoc fides tendit in ipsum : tiæ, et quoad hoc fides tendit in ipsum : sed hoc iterum nihil est ; quia nulla po- sed hoc iterum nihil est ; quia nulla po-

Sed cc Sed cc

Sed contra. Sed contra.

IN III SENTENT. DIST. XXIII, A, ART. 2. IN III SENTENT. DIST. XXIII, A, ART. 2.

tentia est adeo speculativa, quin habeat tentia est adeo speculativa, quin habeat finem et ille secundum quod est finis, finem et ille secundum quod est finis, ita est bonum illi potentiæ, et desidera- ita est bonum illi potentiæ, et desidera- tus ab ipsa et sic jam omnis scientia tus ab ipsa et sic jam omnis scientia virtus efficeretur, quod falsum est: ergo virtus efficeretur, quod falsum est: ergo fides non est virtus. fides non est virtus. SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Omnis habitus movens potentiam 1. Omnis habitus movens potentiam non per modum artis et scientiæ, sed per non per modum artis et scientiæ, sed per modum naturæ (ut vult Tullius) est vir- modum naturæ (ut vult Tullius) est vir- tus fides est talis habitus: ergo fides est tus fides est talis habitus: ergo fides est virtus. PRIMA scribitur a Tullio. SECUNDA virtus. PRIMA scribitur a Tullio. SECUNDA probatur per antedicta : quia habitus qui probatur per antedicta : quia habitus qui est ars et scientia, habet rationes, et in- est ars et scientia, habet rationes, et in- nititur illis fides autem non habet, nec nititur illis fides autem non habet, nec innititur eis ergo movet per modum na- innititur eis ergo movet per modum na- turæ, sicut grave deorsum, et leve sur- turæ, sicut grave deorsum, et leve sur- sum, præter hoc quod cognoscat ratio- sum, præter hoc quod cognoscat ratio-

nem. nem.

2. Item, Virtus (ut dicit Philosophus) 2. Item, Virtus (ut dicit Philosophus) est dispositio perfecti ad optimum: fides est dispositio perfecti ad optimum: fides autem omne quod perficit et disponit, autem omne quod perficit et disponit, ordinat ad optimum, quia ad Deum : er- ordinat ad optimum, quia ad Deum : er- go fides est virtus. go fides est virtus.

3. Item, Omne id quod est principium 3. Item, Omne id quod est principium justificationis et purificationis cordis, est justificationis et purificationis cordis, est virtus fides est hujusmodi: ergo est virtus fides est hujusmodi: ergo est virtus. PROBATIO primæ: quia nihil justi- virtus. PROBATIO primæ: quia nihil justi- ficat nisi quod formaliter contrariatur ficat nisi quod formaliter contrariatur impuro peccati et hoc est etiam tantum impuro peccati et hoc est etiam tantum virtus. SECUNDA scribitur, Act. xv, 9: virtus. SECUNDA scribitur, Act. xv, 9: Fide purificans corda eorum. Et Augu- Fide purificans corda eorum. Et Augu- stinus dicit, quod fides est qua justifica- stinus dicit, quod fides est qua justifica- mur. Et, ad Roman. IV, 11: Signum ac- mur. Et, ad Roman. IV, 11: Signum ac- cepit circumcisionis, signaculum justitiæ cepit circumcisionis, signaculum justitiæ fidei quæ erat in præputio. fidei quæ erat in præputio.

407 407

SOLUTIO. Dicendum, quod fides est vir- Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod fides est vir- Solutio. tus theologica. Sunt enim virtutes theo- tus theologica. Sunt enim virtutes theo- logicæ immediate ordinantes in Deum, logicæ immediate ordinantes in Deum, sicut cardinales ordinant in medium pas- sicut cardinales ordinant in medium pas- sionum et operationum laudabilium: et sionum et operationum laudabilium: et ideo aliter et aliter istæ habent suas re- ideo aliter et aliter istæ habent suas re- ctitudines quia cardinales dicuntur re- ctitudines quia cardinales dicuntur re- ctæ ex actu, vel ex appropinquatione ad ctæ ex actu, vel ex appropinquatione ad medium, et curvum earum oppositum, medium, et curvum earum oppositum, est deflexus in superfluum vel diminu- est deflexus in superfluum vel diminu- tum : rectitudo autem theologicarum tum : rectitudo autem theologicarum consistit in recto ordine in finem, secun- consistit in recto ordine in finem, secun- dum quod est ratio beatitudinis in vero dum quod est ratio beatitudinis in vero et bono et indeficienti, alto et arduo et et bono et indeficienti, alto et arduo et obliquatio illi opposita, est deflexus a fine obliquatio illi opposita, est deflexus a fine ad bonum commutabile. Sic igitur dici- ad bonum commutabile. Sic igitur dici- mus, quod fides est una virtutum theolo- mus, quod fides est una virtutum theolo- gicarum. gicarum.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod virtus AD PRIMUM ergo dicendum, quod virtus non dicitur habitus voluntarius, eo quod non dicitur habitus voluntarius, eo quod omnis virtus sit in voluntate sicut in sub- omnis virtus sit in voluntate sicut in sub- jecto: sed potius ideo, quia in opere jecto: sed potius ideo, quia in opere virtutis et generationis habitus principium virtutis et generationis habitus principium movens est voluntas: et hoc sane dicitur movens est voluntas: et hoc sane dicitur in consuetudinalibus: sed voluntas in in consuetudinalibus: sed voluntas in theologicis et infusis ad minus coopera- theologicis et infusis ad minus coopera- tur per consensum. Similiter fides est in- tur per consensum. Similiter fides est in- clinans per modum naturæ : quia non clinans per modum naturæ : quia non habet rationem sufficientem consensui, habet rationem sufficientem consensui, et si haberet, non tamen innititur. Unde et si haberet, non tamen innititur. Unde in scientia et artibus ratio est causa con- in scientia et artibus ratio est causa con- sensus, et prius accipitur ratio ut postea sensus, et prius accipitur ratio ut postea consentiatur in fide autem est e contra- consentiatur in fide autem est e contra- rio prius enim consentitur primæ veri- rio prius enim consentitur primæ veri- tati propter se, et postea quæritur ratio tati propter se, et postea quæritur ratio ut aliqualiter intelligatur creditum : et ut aliqualiter intelligatur creditum : et

4. Item, Augustinus dicit, quod fides postquam inventa est, adhuc non inniti- 4. Item, Augustinus dicit, quod fides postquam inventa est, adhuc non inniti- est virtus et ponitur in Littera. est virtus et ponitur in Littera.

5. Item, Apostolus ad Hebr. xI, 6: 5. Item, Apostolus ad Hebr. xI, 6: Sine fide impossibile est placere Deo. Et, Sine fide impossibile est placere Deo. Et, Eccli. XLV, 4 In fide et lenitate ipsius Eccli. XLV, 4 In fide et lenitate ipsius sanctum fecit illum. Et, ad mulierem quæ sanctum fecit illum. Et, ad mulierem quæ erat in fluxu sanguinis ab annis duode- erat in fluxu sanguinis ab annis duode- cim, Luc. VII, 48: Fides tua te salvam cim, Luc. VII, 48: Fides tua te salvam fecit. Et quia tota Scriptura hoc clamat, fecit. Et quia tota Scriptura hoc clamat, ideo ista sufficiant. ideo ista sufficiant.

1 Cf. Matth. x, 22; Marc. v, 34, et x, 32; 1 Cf. Matth. x, 22; Marc. v, 34, et x, 32;

tur ei fides et ideo patet, quod totum tur ei fides et ideo patet, quod totum ex libertate voluntatis procedit, quod fa- ex libertate voluntatis procedit, quod fa- cit fidem assentire: et ideo inclinat ut na- cit fidem assentire: et ideo inclinat ut na- tura. tura.

AD ALIUD dicendum, quod Philosophus AD ALIUD dicendum, quod Philosophus loquitur de politicis et consuetudinalibus, loquitur de politicis et consuetudinalibus, et non de intellectuali virtute: quia etiam et non de intellectuali virtute: quia etiam in V Ethicorum, dat aliam doctrinam de in V Ethicorum, dat aliam doctrinam de intellectu et prudentia et opóvot, quam intellectu et prudentia et opóvot, quam ipse dedit de castitate et fortitudine. Vel ipse dedit de castitate et fortitudine. Vel

Luc. VII, 50, XVII, 19, et XVIII, 42. Luc. VII, 50, XVII, 19, et XVIII, 42.

Ad 1- Ad 1-

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

408 408

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

potest dici, quod fides habet opus inte- potest dici, quod fides habet opus inte- rius, quod est tendere in veritatem pri- rius, quod est tendere in veritatem pri- mam, et in illa potentia operatur opti- mam, et in illa potentia operatur opti- mum sed non habet passiones. quia non mum sed non habet passiones. quia non omnis virtus est in passionibus proprie omnis virtus est in passionibus proprie loquendo. loquendo.

AD ALIUD dicendum, quod est verum AD ALIUD dicendum, quod est verum finis speculationis, quod est ut princi- finis speculationis, quod est ut princi- pium scientiæ rei et hoc est quasi mo- pium scientiæ rei et hoc est quasi mo- tum a re ad intellectum, et consistit in tum a re ad intellectum, et consistit in universali ratione rei et est verum bea- universali ratione rei et est verum bea- tificans intellectum, et hoc est verum ex- tificans intellectum, et hoc est verum ex- tra intellectum, in quod ipse tendit: et tra intellectum, in quod ipse tendit: et non est ratio rei, sed potius res summa, non est ratio rei, sed potius res summa, et una lux felicitatis æternæ : et illa lux et una lux felicitatis æternæ : et illa lux est finis intelligentice affectæ circa ipsum est finis intelligentice affectæ circa ipsum verum. Unde bene concedo, quod nulla verum. Unde bene concedo, quod nulla est solutio dicentium, quod fides est in est solutio dicentium, quod fides est in verum per modum boni: hoc enim est verum per modum boni: hoc enim est impossibile, cum innitatur primæ veritati impossibile, cum innitatur primæ veritati propter se si enim tenderet in eam in propter se si enim tenderet in eam in ratione boni, jam non inniteretur ei pro- ratione boni, jam non inniteretur ei pro- pter se, sed propter bonum, quod falsum pter se, sed propter bonum, quod falsum est. Et ideo dictum Philosophi non im- est. Et ideo dictum Philosophi non im- pedit nos quia verum de quo ipse dicit, pedit nos quia verum de quo ipse dicit, est æquivocum ad finem fidei. est æquivocum ad finem fidei.

AD ALIUD dicendum, quod dictum est AD ALIUD dicendum, quod dictum est supra, quod hoc necessarium est quoad supra, quod hoc necessarium est quoad consensum, qui est substantia actus fidei: consensum, qui est substantia actus fidei: quia illa est post aliquam cognitionem quia illa est post aliquam cognitionem

ad quam efficaciter tendit voluntas per ad quam efficaciter tendit voluntas per consensum sed verum quod est acceptio consensum sed verum quod est acceptio credibilis per auditum, præcedit affe- credibilis per auditum, præcedit affe- ctum sed ille intellectus non est nisi ctum sed ille intellectus non est nisi quid est, quod dicitur per nomen credi- quid est, quod dicitur per nomen credi- bilis, accipiens: et ideo non per rationem bilis, accipiens: et ideo non per rationem probantem, quod vel quare ita sit : sed probantem, quod vel quare ita sit : sed libera voluntate consentit. Et sic patet, libera voluntate consentit. Et sic patet, quod ratio non procedit nisi de intellectu quod ratio non procedit nisi de intellectu qui est quid est quod dicitur per nomen. qui est quid est quod dicitur per nomen.

Tamen si quis subtiliter vellet distin- Tamen si quis subtiliter vellet distin- guere, posset dicere, quod est intellectus guere, posset dicere, quod est intellectus ut intellectus, et in illo nulla virtus est : et ut intellectus, et in illo nulla virtus est : et est intellectus ut est per extensionem ad est intellectus ut est per extensionem ad opus et hæc extensio fit duobus modis. opus et hæc extensio fit duobus modis. Primo modo, quia affectus principatur in Primo modo, quia affectus principatur in eo qui facit inquiri operabilia. Alio mo. eo qui facit inquiri operabilia. Alio mo. do, quia forma accepta ab ipso est prin- do, quia forma accepta ab ipso est prin- cipium operis et scientiæ : et sic exten- cipium operis et scientiæ : et sic exten- ditur in affectum modo primo, et verum ditur in affectum modo primo, et verum scibile in bonum operabile modo secun- scibile in bonum operabile modo secun- do. Et iste est intellectus practicus in do. Et iste est intellectus practicus in quo sunt virtutes quædam, ut prudentia, quo sunt virtutes quædam, ut prudentia, opóvnois, et intellectus, et hujusmodi vir- opóvnois, et intellectus, et hujusmodi vir- tutes intellectuales. Est autem intellectus tutes intellectuales. Est autem intellectus veri, cujus consensus principium est vo- veri, cujus consensus principium est vo- luntas et ille est affectivus intellectus : luntas et ille est affectivus intellectus : et in illo est fides et licet unus sit sub- et in illo est fides et licet unus sit sub- jecto, tamen esse suum per hujusmodi jecto, tamen esse suum per hujusmodi formas, et ratio sua non est una. formas, et ratio sua non est una.

: :

B. Quid sit fides? B. Quid sit fides?

Fides est virtus, qua creduntur quæ non videntur. Quod tamen non de Fides est virtus, qua creduntur quæ non videntur. Quod tamen non de omnibus quæ non videntur, accipiendum est: sed de his tantum, quæ cre- omnibus quæ non videntur, accipiendum est: sed de his tantum, quæ cre- dere (ut ait Augustinus ¹) ad religionem pertinet. Multa enim sunt quæ si dere (ut ait Augustinus ¹) ad religionem pertinet. Multa enim sunt quæ si Christianus ignoret, nihil metuendum est: quia non ideo a religione de- Christianus ignoret, nihil metuendum est: quia non ideo a religione de- viat. viat.

1 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 5. 1 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 5.

Diffin. Dio- Diffin. Dio- nysi. nysi.

IN III SENTENT. DIST. XXIII, B, ART. 3. IN III SENTENT. DIST. XXIII, B, ART. 3.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Utrum diffinitio fidei secundum Diony- Utrum diffinitio fidei secundum Diony- sium et Magistrum Hugonem sit bene sium et Magistrum Hugonem sit bene assignata ? assignata ?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur Deinde quæritur de hoc quod dicitur in Littera, quod « fides est virtus, qua in Littera, quod « fides est virtus, qua creduntur quæ non videntur. » creduntur quæ non videntur. »

Inveniuntur aliæ diffinitiones juxta Inveniuntur aliæ diffinitiones juxta istam sumptæ : quæ quia fere sunt simi- istam sumptæ : quæ quia fere sunt simi- les, ideo duas ponemus. les, ideo duas ponemus.

Dicit enim Dionysius in libro de Divi- Dicit enim Dionysius in libro de Divi- nis nominibus, quod « fides est unicum nis nominibus, quod « fides est unicum credentium fundamentum eos collocans credentium fundamentum eos collocans veritati, et eis veritatem in credibili ve- veritati, et eis veritatem in credibili ve- ritate simplam veritatis scientiam haben- ritate simplam veritatis scientiam haben- tibus credulis 1. » tibus credulis 1. »

Hugo autem de sancto Victore sic : Hugo autem de sancto Victore sic : « Fides est certitudo absentium infra « Fides est certitudo absentium infra scientiam veritatis, et supra opinionem scientiam veritatis, et supra opinionem constituta. » constituta. »

Aliæ diffinitiones infra in secunda Aliæ diffinitiones infra in secunda te ponuntur. te ponuntur.

par- par-

1. Videtur autem non esse fundamen- 1. Videtur autem non esse fundamen- tum unicum: quia etiam humilitas fun- tum unicum: quia etiam humilitas fun- dat. Si dicas, quod non fundat credentes dat. Si dicas, quod non fundat credentes ut credentes, sed potius humiles: hoc ut credentes, sed potius humiles: hoc nihil est quia jam secundum hoc quæ- nihil est quia jam secundum hoc quæ- libet virtus esset fundamentum, quia cha- libet virtus esset fundamentum, quia cha- ritas fundat diligentem, et sic de aliis. ritas fundat diligentem, et sic de aliis.

2. Item, Hoc non videtur esse verum 2. Item, Hoc non videtur esse verum quod dicit, Eos collocans veritati: quia quod dicit, Eos collocans veritati: quia potius collocat in speculo, et in ænig- potius collocat in speculo, et in ænig- mate, quam in veritate. mate, quam in veritate.

3. Item, Infra scientiam veritatis est 3. Item, Infra scientiam veritatis est fides ergo non collocat veritati, hoc est, fides ergo non collocat veritati, hoc est, in veritate quia ita habet alia transla- in veritate quia ita habet alia transla- tio. tio.

409 409

dicit, Et eis veritatem, pro quo alia trans- dicit, Et eis veritatem, pro quo alia trans- latio habet, « et in ipsis veritatem ». Si di- latio habet, « et in ipsis veritatem ». Si di- cas, quod locat in nobis veritatem per cas, quod locat in nobis veritatem per fidem hoc nihil est: quia sic fides locat fidem hoc nihil est: quia sic fides locat per fidem, et idem operatur per seipsum : per fidem, et idem operatur per seipsum : et est principium operis, et medium vel et est principium operis, et medium vel instrumentum : et hoc non potest esse. instrumentum : et hoc non potest esse.

: :

5. Præterea, Quid est dictum, per 5. Præterea, Quid est dictum, per fidem locari in nobis veritatem? quia fidem locari in nobis veritatem? quia veritas est in specie, et non in fide, II ad veritas est in specie, et non in fide, II ad Corinth. v, Corinth. v, 7 Per fidem ambulamus, 7 Per fidem ambulamus, el non per speciem. Et ideo dum sumus el non per speciem. Et ideo dum sumus in corpore, peregrinamur a Domino, in corpore, peregrinamur a Domino, sicut immediate ante dixerat Apostolus 2. sicut immediate ante dixerat Apostolus 2. Ergo fides potius facit peregrinari a ve- Ergo fides potius facit peregrinari a ve- ritate, quam ponat eam in nobis, et ritate, quam ponat eam in nobis, et locet. locet.

6. Item quæritur ulterius, Quid est 6. Item quæritur ulterius, Quid est quod dicit: In credibili veritate? Si hoc quod dicit: In credibili veritate? Si hoc est in veritate credita, sicut innuit alia est in veritate credita, sicut innuit alia translatio, quomodo verum est, quod translatio, quomodo verum est, quod creduli, id est, fideles in veritate credita creduli, id est, fideles in veritate credita habeant simplam scientiam veritatis, habeant simplam scientiam veritatis, cum tot sint articuli crediti secundum cum tot sint articuli crediti secundum utrumque symbolum ? utrumque symbolum ?

ae S. Vi- ae S. Vi- ctore. ctore.

ULTERIUS iterum quæritur de alia diffi- Diffin. Hug ULTERIUS iterum quæritur de alia diffi- Diffin. Hug nitione, quod fides est certitudo absen- nitione, quod fides est certitudo absen- tium : tium :

1. Aut enim intelligit de absentibus 1. Aut enim intelligit de absentibus loco, aut de absentibus rationi. Si primo loco, aut de absentibus rationi. Si primo modo hoc nihil est : quia etiam absen- modo hoc nihil est : quia etiam absen- tia loco possunt esse præsentia rationi. tia loco possunt esse præsentia rationi. Si autem de absentibus rationi: hoc ad- Si autem de absentibus rationi: hoc ad- huc minus est: quia non potest esse cer- huc minus est: quia non potest esse cer- tum rationi, quod non est præsens ra- tum rationi, quod non est præsens ra- tioni. tioni.

2. Item quod dicit, Infra scientiam, 2. Item quod dicit, Infra scientiam, videtur in hoc deficere fides a certitudine videtur in hoc deficere fides a certitudine virtutis moralis, de qua dicit Philosophus, virtutis moralis, de qua dicit Philosophus, quod virtus est omni arte certior: ergo quod virtus est omni arte certior: ergo etiam certior est omni scientia. Si ergo etiam certior est omni scientia. Si ergo fides deficit a certitudine minus certi, fides deficit a certitudine minus certi, quam sit virtus moralis: sic videbitur quam sit virtus moralis: sic videbitur fides minus certa, quam virtus moralis, fides minus certa, quam virtus moralis,

4. Item, Nec hoc verum videtur quod quod absit. 4. Item, Nec hoc verum videtur quod quod absit.

* S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, * S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, cap. 7. cap. 7.

2 II ad Corinth. v, 6. 2 II ad Corinth. v, 6.

Solutio. Solutio.

Ad diffin. Ad diffin. Dionysii. Dionysii.

410 410

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

3. Item, Quare dicit, Supra opinionem 3. Item, Quare dicit, Supra opinionem constituta? Est enim opinio habitus cer- constituta? Est enim opinio habitus cer- titudinis imperfectæ : quia formidat con- titudinis imperfectæ : quia formidat con- trarium ex debilitate persuasionis : ergo trarium ex debilitate persuasionis : ergo videtur, quod non sit habitus comparabi- videtur, quod non sit habitus comparabi- lis fidei. lis fidei.

4. Item, Scire opinamur cum causam 4. Item, Scire opinamur cum causam cognoscimus primam, et quoniam illius cognoscimus primam, et quoniam illius est causa, et quod impossibile est hoc ali- est causa, et quod impossibile est hoc ali- ter se habere: numquid supra illam scien- ter se habere: numquid supra illam scien- tiam est fides, vel infra? Videtur enim tiam est fides, vel infra? Videtur enim quod supra: quia nos videmus, quod cer- quod supra: quia nos videmus, quod cer- titudo fidei tam fortis est, quod antequam titudo fidei tam fortis est, quod antequam negetur, eligitur a multis mors, sicut negetur, eligitur a multis mors, sicut fecerunt Martyres: sed hoc non fecerunt fecerunt Martyres: sed hoc non fecerunt Philosophi, qui multa vera sciverunt : Philosophi, qui multa vera sciverunt : ergo debuit supra scientiam veritatis di- ergo debuit supra scientiam veritatis di- cere constitutam, et non infra. SED CON- cere constitutam, et non infra. SED CON- TRA Fides probatur auctoritate, ut in TRA Fides probatur auctoritate, ut in hac lectione dicitur. Et, ad Hebr. xi, 1 hac lectione dicitur. Et, ad Hebr. xi, 1 per totum, in Glossa. Locus autem ab au- per totum, in Glossa. Locus autem ab au- ctoritate debilis est, non faciens nisi opi- ctoritate debilis est, non faciens nisi opi- nionem ergo videtur, quod fidei certi- nionem ergo videtur, quod fidei certi- tudo sit etiam infra opinionem consti- tudo sit etiam infra opinionem consti-

tuta. tuta.

SOLUTIO. Dicendum, quod diffinitio SOLUTIO. Dicendum, quod diffinitio Augustini posita in Littera, etiam a Ma- Augustini posita in Littera, etiam a Ma- gistro disputatur in Littera: et ideo il- gistro disputatur in Littera: et ideo il- lam differimus. lam differimus.

AD PRIMUM autem dicimus, quod diffi- AD PRIMUM autem dicimus, quod diffi- nitio Dionysii datur de fide secundum nitio Dionysii datur de fide secundum proprium effectum, quem habet in cre- proprium effectum, quem habet in cre- dente sic enim in eo quod ipsa est pri- dente sic enim in eo quod ipsa est pri- mum natura in ædificio spirituali, fundat mum natura in ædificio spirituali, fundat et locat in veritate crediti sive articuli et et locat in veritate crediti sive articuli et speratæ beatitudinis: in eo autem quod speratæ beatitudinis: in eo autem quod habet aliquid cognitionis, locat per con- habet aliquid cognitionis, locat per con- sensum certissimum veritatem crediti in sensum certissimum veritatem crediti in nobis in hoc autem quod non est veri- nobis in hoc autem quod non est veri- tas complexionis, sicut in proportione, tas complexionis, sicut in proportione, quæ dignitas vocatur, vel principium quæ dignitas vocatur, vel principium syllogismi, ideo dicuntur in ipsa creduli syllogismi, ideo dicuntur in ipsa creduli habere simplicem veritatis scientiam, id habere simplicem veritatis scientiam, id est, simplum lumen, quod facit aliquali- est, simplum lumen, quod facit aliquali- ter scire veritatem credibilis articuli. Et ter scire veritatem credibilis articuli. Et sic patet, quod tria facit fides: scilicet sic patet, quod tria facit fides: scilicet in eo quod est prima natura, fundat nos in eo quod est prima natura, fundat nos

in veritate in eo autem quod est cogni- in veritate in eo autem quod est cogni- tio quædam certa, fundat veritatem in tio quædam certa, fundat veritatem in nobis in eo autem quod est simplex nobis in eo autem quod est simplex lumen simile veritati primæ, dat simpli- lumen simile veritati primæ, dat simpli- cem scientiam veritatis credibilium. cem scientiam veritatis credibilium.

AD PRIMUM dicendum, quod humilitas AD PRIMUM dicendum, quod humilitas fundat, non ut jacta in fundamento, sed fundat, non ut jacta in fundamento, sed potius ut faciens fossas profundas eva- potius ut faciens fossas profundas eva- cuando se, in quibus fossis fundamenta cuando se, in quibus fossis fundamenta ponantur. ponantur.

AD ALIUD dicendum, quod veritatem AD ALIUD dicendum, quod veritatem collocat in nobis in eo quod aliqualiter collocat in nobis in eo quod aliqualiter tenet eam per cognitionis assensum, sed tenet eam per cognitionis assensum, sed non per speciem. Est enim veritas in spe- non per speciem. Est enim veritas in spe- culo et ænigmate sicut objectum et finis, culo et ænigmate sicut objectum et finis, licet non sit in ipsis sicut in propria licet non sit in ipsis sicut in propria luce. luce.

AD ALIUD dicendum, quod scientia ve- AD ALIUD dicendum, quod scientia ve- ritatis dicitur ibi visio per speciem, et ve- ritatis dicitur ibi visio per speciem, et ve- ritas liquida et aperta: sed non sumitur ritas liquida et aperta: sed non sumitur hic ita, sed potius pro veritate quasi ve- hic ita, sed potius pro veritate quasi ve- lata speculo et ænigmate. lata speculo et ænigmate.

AD ALIUD dicendum, quod fides locat AD ALIUD dicendum, quod fides locat in nobis veritatem per consensum et co- in nobis veritatem per consensum et co- gnitionem aliquam quam facit in nobis: gnitionem aliquam quam facit in nobis: et bene concedo, quod non per fidem : et bene concedo, quod non per fidem : sed cognitio illa speculi est et ænigma- sed cognitio illa speculi est et ænigma- tis. tis.

AD ALIUD dicendum, quod veritas est AD ALIUD dicendum, quod veritas est in utroque, sed differenter: sed in specie in utroque, sed differenter: sed in specie non dicitur, eo quod ibi est impermixta non dicitur, eo quod ibi est impermixta similitudinibus. similitudinibus.

AD ALIUD dicendum, quod licet multi AD ALIUD dicendum, quod licet multi sint articuli, tamen unum subjicitur in sint articuli, tamen unum subjicitur in omnibus, quod est veritas prima : et ideo omnibus, quod est veritas prima : et ideo dicitur fides simplex lumen, quod est si- dicitur fides simplex lumen, quod est si- militudo illius veritatis, et non est com- militudo illius veritatis, et non est com- positum ex multis, sicut lumen scientiæ positum ex multis, sicut lumen scientiæ

intellective. intellective.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2 Ad 2

Ad 3 Ad 3

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

Hugonis, Hugonis,

Ad 1. Ad 1.

AD ID quod objicitur de alia diffinitio- Ad difia AD ID quod objicitur de alia diffinitio- Ad difia ne, dicendum quod absentium dicitur ibi ne, dicendum quod absentium dicitur ibi quoad rationem : et hoc dupliciter. Est quoad rationem : et hoc dupliciter. Est enim absens rationi, id cujus cognitio enim absens rationi, id cujus cognitio nullo modo est in ipsa nec est ut ratio nullo modo est in ipsa nec est ut ratio probans, nec etiam ut objectum : et sic probans, nec etiam ut objectum : et sic absens rationi est ignoratum : et hoc absens rationi est ignoratum : et hoc modo procedit ratio inducta. Secundo modo procedit ratio inducta. Secundo modo dicitur absens rationi, quod qui- modo dicitur absens rationi, quod qui-

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

IN III SENTENT. DIST. XXIII, C. IN III SENTENT. DIST. XXIII, C.

dem inest ut objectum, sed non inest ra- dem inest ut objectum, sed non inest ra- tio probans et convincens sensum : et tio probans et convincens sensum : et sic dicitur fides rectitudo absentium : et sic dicitur fides rectitudo absentium : et ideo dicit Glossa, ad Galat. v, 6, quod ideo dicit Glossa, ad Galat. v, 6, quod fides est certitudo invisibilium. Et dicun- fides est certitudo invisibilium. Et dicun- tur ibi invisıbilia, quæ hic dicuntur ab- tur ibi invisıbilia, quæ hic dicuntur ab- sentia, scilicet quorumi ratio probans non sentia, scilicet quorumi ratio probans non habetur et tamen consensus fortissimus habetur et tamen consensus fortissimus est. est.

AD ALIUD dicendum, quod virtus fidei AD ALIUD dicendum, quod virtus fidei omni arte et omni virtute morali est cer- omni arte et omni virtute morali est cer- tior quia non intelligitur scientia veri- tior quia non intelligitur scientia veri- tatis, scientia artis, sed potius contem- tatis, scientia artis, sed potius contem- platio per speciem in verbo, quæ omnem platio per speciem in verbo, quæ omnem certitudinem vincit per lumen quod pro- certitudinem vincit per lumen quod pro- cedit a verbo. Unde peccat illa objectio cedit a verbo. Unde peccat illa objectio ex æquivocatione scientiæ veritatis. ex æquivocatione scientiæ veritatis.

AD ALIUD dicendum, quod fides vincit AD ALIUD dicendum, quod fides vincit opinionem, de qua supra dictum est : opinionem, de qua supra dictum est : quia dicit Augustinus, quod tria sunt qui- quia dicit Augustinus, quod tria sunt qui-

411 411

bus juvatur intellectus in divinis, scili- bus juvatur intellectus in divinis, scili- cet opinio, intellectus, et fides. Et quod cet opinio, intellectus, et fides. Et quod opinamur, debetur errori : quoniam ne- opinamur, debetur errori : quoniam ne- scimus certum quid de illo pronuntiare, scimus certum quid de illo pronuntiare, scilicet utrum surgentes cum Domino scilicet utrum surgentes cum Domino sint incinerati, an non. Quod autem cre- sint incinerati, an non. Quod autem cre- dimus, debetur auctoritati, quæ fulta est dimus, debetur auctoritati, quæ fulta est revelatione Spiritus sancti et quod in- revelatione Spiritus sancti et quod in- telligimus, hoc est rationis apertæ : et telligimus, hoc est rationis apertæ : et quoad hoc fides ponitur medium, ut su- quoad hoc fides ponitur medium, ut su- pra dictum est, et non aliter. pra dictum est, et non aliter.

AD ALIUD dicendum, quod fides manu- AD ALIUD dicendum, quod fides manu- ducitur auctoritate patrum qui emerunt ducitur auctoritate patrum qui emerunt eam sed non consentit propter hoc, eam sed non consentit propter hoc, imo propter ipsam veritatem sine ratione imo propter ipsam veritatem sine ratione consentit. Et quoad hoc dicitur supra consentit. Et quoad hoc dicitur supra consensum opinionis quæ consentit pro- consensum opinionis quæ consentit pro- pter rationem, timens tamen contradi- pter rationem, timens tamen contradi- ctionem. ctionem.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

Ad 4. Ad 4.

C. Quot modis dicitur fides ? C. Quot modis dicitur fides ?

Accipitur autem fides tribus modis, scilicet pro eo quo creditur, et Accipitur autem fides tribus modis, scilicet pro eo quo creditur, et est virtus et pro eo quod creditur, et non est virtus et pro eo in quod est virtus et pro eo quod creditur, et non est virtus et pro eo in quod creditur, quod aliud est ab eo quo creditur. Unde Augustinus 1 in- creditur, quod aliud est ab eo quo creditur. Unde Augustinus 1 in- quit Aliud sunt ea quæ creduntur, aliud fides qua creditur. Illa quit Aliud sunt ea quæ creduntur, aliud fides qua creditur. Illa enim in rebus sunt, quæ vel esse, vel fuisse, vel futura esse credun- enim in rebus sunt, quæ vel esse, vel fuisse, vel futura esse credun- tur: hæc autem in animo credentis est, ei tantum conspicua cujus est : et tur: hæc autem in animo credentis est, ei tantum conspicua cujus est : et tamen nomine fidei censetur utrumque, et illud scilicet quod creditur, tamen nomine fidei censetur utrumque, et illud scilicet quod creditur, et id quo creditur. Id quod creditur, dicitur fides, sicut ibi, « Hæc est fides et id quo creditur. Id quod creditur, dicitur fides, sicut ibi, « Hæc est fides Catholica, quam nisi quisque firmiter fideliterque crediderit, salvus esse Catholica, quam nisi quisque firmiter fideliterque crediderit, salvus esse non poterit. » Fides autem qua ereditur si cum charitate sit, virtus est: non poterit. » Fides autem qua ereditur si cum charitate sit, virtus est: quia charitas (ut ait Ambrosius ³) mater est omnium virtutum, quæ omnes quia charitas (ut ait Ambrosius ³) mater est omnium virtutum, quæ omnes informat, sine qua nulla vera virtus est. Fides ergo operans per dilectio- informat, sine qua nulla vera virtus est. Fides ergo operans per dilectio-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XIII de Trinitate, cap. 2. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XIII de Trinitate, cap. 2.

2 Symbolum Athanası, in fine. 2 Symbolum Athanası, in fine.

3 S. AMBROSIUS, Super epist ad Romanos. 3 S. AMBROSIUS, Super epist ad Romanos.

412 412

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nem, virtus est, qua non visa creduntur. Hæc est fundamentum quod mu- nem, virtus est, qua non visa creduntur. Hæc est fundamentum quod mu- tari non potest, ut ait Apostolus, quæ posita in fundamento neminem per- tari non potest, ut ait Apostolus, quæ posita in fundamento neminem per- ire sinit. Unde Augustinus: Fundamentum est Christus Jesus, id est, ire sinit. Unde Augustinus: Fundamentum est Christus Jesus, id est, Christi fides, scilicet quæ per dilectionem operatur: per quam Christus Christi fides, scilicet quæ per dilectionem operatur: per quam Christus habitat in cordibus, quæ neminem perire sinit. Alia vero non est funda- habitat in cordibus, quæ neminem perire sinit. Alia vero non est funda- mentum. Fides enim sine dilectione inanis est. Fides cum dilectione, mentum. Fides enim sine dilectione inanis est. Fides cum dilectione, Christiani est alia, dæmonis est : nam et dæmones credunt, et contremi- Christiani est alia, dæmonis est : nam et dæmones credunt, et contremi- scunt : sed multum interest, utrum quis credat Christum, vel Christo, vel scunt : sed multum interest, utrum quis credat Christum, vel Christo, vel in Christum. Nam ipsum esse Christum dæmones crediderunt, nec tamen in Christum. Nam ipsum esse Christum dæmones crediderunt, nec tamen in Christum crediderunt. in Christum crediderunt.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Accipitur autem fides tribus modis, « Accipitur autem fides tribus modis, etc. » etc. »

Hic explanat Magister diffinitionem Hic explanat Magister diffinitionem Augustini, et inducit quinque capitula : Augustini, et inducit quinque capitula : in quorum primo explanat qualiter fides in quorum primo explanat qualiter fides sit virtus. In secundo, explanat hoc quod sit virtus. In secundo, explanat hoc quod dicit, quæ creduntur, ibi, D, « Aliud dicit, quæ creduntur, ibi, D, « Aliud est credere, etc. » In tertio quærit, est credere, etc. » In tertio quærit, Utrum fides quæ non est virtus, possit Utrum fides quæ non est virtus, possit fieri virtus? ibi, E, « Si vero quæritur, fieri virtus? ibi, E, « Si vero quæritur, etc. » In quarto, determinat de universi- etc. » In quarto, determinat de universi- tate fidei, ibi, F, « Cumque diversis mo- tate fidei, ibi, F, « Cumque diversis mo- dis, etc. » In quinto, explanat ultimum, dis, etc. » In quinto, explanat ultimum, quod est quæ non videntur, scilicet qua- quod est quæ non videntur, scilicet qua- liter fides sit de non apparentibus, ibi, liter fides sit de non apparentibus, ibi, G, « Notandum quoque est, quod fides G, « Notandum quoque est, quod fides proprie de non apparentibus, etc. » proprie de non apparentibus, etc. »

1 Cf. ad Galat. v, 5; ad Ephes. 11, 17, et alibi. 1 Cf. ad Galat. v, 5; ad Ephes. 11, 17, et alibi.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An triplex divisio sit bene assignata de An triplex divisio sit bene assignata de fide secundum Magistrum? fide secundum Magistrum?

Incidit autem dubium de primo capi- Incidit autem dubium de primo capi- tulo de divisione quam ponit, quod fides tulo de divisione quam ponit, quod fides dicitur tripliciter, scilicet « pro eo quo dicitur tripliciter, scilicet « pro eo quo creditur, et est virtus et pro eo quod creditur, et est virtus et pro eo quod creditur, et non est virtus et pro eo in creditur, et non est virtus et pro eo in quod creditur, quod aliud est ab eo quo quod creditur, quod aliud est ab eo quo

creditur. >> creditur. >>

1. Cum enim sint tria, scilicet habitus, 1. Cum enim sint tria, scilicet habitus, actus, et objectum, debuit adhuc ponere actus, et objectum, debuit adhuc ponere unum ratione actus: vel si non attendit unum ratione actus: vel si non attendit actum, tunc non debuit nisi duo ponere, actum, tunc non debuit nisi duo ponere, scilicet habitum, et objectum. scilicet habitum, et objectum.

2. Item, In nominibus quæ nominant 2. Item, In nominibus quæ nominant habitus aliarum virtutum, non æquivo- habitus aliarum virtutum, non æquivo- catur nomen nisi ad habitum, et actum : catur nomen nisi ad habitum, et actum : ut dilectio actus, et dilectio habitus : et ut dilectio actus, et dilectio habitus : et spes habitus, et spes actus, et sic de spes habitus, et spes actus, et sic de aliis ergo similiter deberet fieri hic: aliis ergo similiter deberet fieri hic: ergo quod creditur, non dicetur fides, ut ergo quod creditur, non dicetur fides, ut videtur. videtur.

3. Item, Fides aliis modis dicitur quos 3. Item, Fides aliis modis dicitur quos hic non ponit: ergo videtur diminute hic non ponit: ergo videtur diminute distinguere multiplicitatem fidei. distinguere multiplicitatem fidei.

2 Jacob.11, 19. 2 Jacob.11, 19.

Solutio. Solutio.

Ad 1 et 2. Ad 1 et 2.

Ad 3. Ad 3.

IN III SENTENT. DIST. XXIII, C, ART. 5. IN III SENTENT. DIST. XXIII, C, ART. 5.

SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod Magister non intendit hic distinguere Magister non intendit hic distinguere multiplicitatem nominis fidei, sed tan- multiplicitatem nominis fidei, sed tan- tum ea explicare quæ cadunt aliquo mo- tum ea explicare quæ cadunt aliquo mo- do in diffinitione in illa enim cadunt do in diffinitione in illa enim cadunt quæ non videntur, et illa sunt articuli : quæ non videntur, et illa sunt articuli : et in ipsa cadit virtus, et non virtus quæ et in ipsa cadit virtus, et non virtus quæ est fides informis, quam vocat non vir- est fides informis, quam vocat non vir- tutem, quæ est respectu eorumdem. Ac- tutem, quæ est respectu eorumdem. Ac- tus autem in fide non ita proprie dicitur tus autem in fide non ita proprie dicitur nomine habitus sicut in aliis virtutibus: nomine habitus sicut in aliis virtutibus: et hoc est ideo, quia perfectio fidei est a et hoc est ideo, quia perfectio fidei est a duobus, scilicet intellectu dante actum, duobus, scilicet intellectu dante actum, et affectu ut informante: sed credere et affectu ut informante: sed credere non nominat nisi alterum illorum, scili- non nominat nisi alterum illorum, scili- cet quod est ab intellectu: et ideo non cet quod est ab intellectu: et ideo non potest recipere nomen totius habitus, potest recipere nomen totius habitus, sicut in aliis virtutibus est, quæ consi- sicut in aliis virtutibus est, quæ consi- stunt tantum in potentia una quoad suum stunt tantum in potentia una quoad suum materiale et suum formale. materiale et suum formale.

AD ALIUD dicendum, quod Magister AD ALIUD dicendum, quod Magister non intendit de illis, et supra positi sunt non intendit de illis, et supra positi sunt modi plures et præter illos dicitur modi plures et præter illos dicitur etiam fides fidei sacramentum, quod est etiam fides fidei sacramentum, quod est baptismus quando parvuli dicuntur fide- baptismus quando parvuli dicuntur fide- les, eo quod datur eis fides in munere, les, eo quod datur eis fides in munere, Sicut et aliæ virtutes : et ideo convenit Sicut et aliæ virtutes : et ideo convenit eis prædicta diffinitio, non quod statim eis prædicta diffinitio, non quod statim credere possint secundum actum, sed credere possint secundum actum, sed habitum habent quo possint credere, habitum habent quo possint credere, cum tempus sit usus liberi arbitrii. cum tempus sit usus liberi arbitrii.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An fides informis sit virtus? An fides informis sit virtus?

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « Pro eo quod creditur, et non est vir- « Pro eo quod creditur, et non est vir- tus, etc. » tus, etc. »

Ex hoc enim habetur, quod fides in- Ex hoc enim habetur, quod fides in- formis non sit virtus: et hoc videtur in formis non sit virtus: et hoc videtur in Littera probari. Littera probari.

1 1

Potest etiam probari ratione sic: quia Potest etiam probari ratione sic: quia

Cf. II Sententiarum, Dist. XXVI. Tom. Cf. II Sententiarum, Dist. XXVI. Tom.

413 413

1. Mortuus homo non est homo: sed 1. Mortuus homo non est homo: sed fides informis est mortua : ergo non est fides informis est mortua : ergo non est fides. fides.

2. Item, Nihil informe in specie ali- 2. Item, Nihil informe in specie ali- qua nominatur nomine speciei vel gene- qua nominatur nomine speciei vel gene- ris illius formæ, nisi habeat formam al- ris illius formæ, nisi habeat formam al- terius speciei generis ejusdem, ratione terius speciei generis ejusdem, ratione cujus recipiat generis prædicationem : cujus recipiat generis prædicationem : sed fides informis est informis forma sed fides informis est informis forma speciei fidei, et non habet formam alte- speciei fidei, et non habet formam alte- rius speciei virtutis qua recipiat generis rius speciei virtutis qua recipiat generis prædicationem : ergo fides informis non prædicationem : ergo fides informis non potest dici virtus. PRIMA probatur ex potest dici virtus. PRIMA probatur ex hoc quod non est ordo ad genus, nisi per hoc quod non est ordo ad genus, nisi per speciem, et differentiam per quam exit speciem, et differentiam per quam exit a genere. SECUNDA autem per se patet: a genere. SECUNDA autem per se patet: quia fides non dicitur informis, nisi a quia fides non dicitur informis, nisi a carentia formæ fidei. carentia formæ fidei.

3. Item, Virtus est bona qualitas qua 3. Item, Virtus est bona qualitas qua recte vivitur, qua nullus male utitur, recte vivitur, qua nullus male utitur, quam Deus operatur in nobis sine nobis : quam Deus operatur in nobis sine nobis : talis autem qualitas non est fides infor- talis autem qualitas non est fides infor- mis ergo non est virtus. PROBATUR au- mis ergo non est virtus. PROBATUR au- tem prima per auctoritatem Augustini 1. tem prima per auctoritatem Augustini 1. SECUNDA autem probatur ex hoc quod SECUNDA autem probatur ex hoc quod qualitas formaliter bona non patitur se- qualitas formaliter bona non patitur se- cum qualitatem malam formaliter fides cum qualitatem malam formaliter fides autem informis compatitur secum macu- autem informis compatitur secum macu- lam peccati, quæ est qualitas formaliter lam peccati, quæ est qualitas formaliter mala. Similiter palam videmus, quod mala. Similiter palam videmus, quod ipsa recte non vivitur: quia multi ha- ipsa recte non vivitur: quia multi ha- bent eam, qui recte non vivunt. bent eam, qui recte non vivunt.

4. Item, Augustinus : << Virtus est 4. Item, Augustinus : << Virtus est qualitas qua vivitur in spirituali vita : » qualitas qua vivitur in spirituali vita : » ergo videtur, cum fide informi non viva- ergo videtur, cum fide informi non viva- tur, quod ipsa non dicatur virtus. tur, quod ipsa non dicatur virtus.

5. Item, Si est virtus: aut est infusa, 5. Item, Si est virtus: aut est infusa, aut consuetudinalis. Si infusa aut est aut consuetudinalis. Si infusa aut est de ordinantibus in finem, ut theologica de ordinantibus in finem, ut theologica faciunt, aut ordinantibus in id quod est faciunt, aut ordinantibus in id quod est ad finem. Si dicas, quod est de ordinan- ad finem. Si dicas, quod est de ordinan- tibus in finem: sed omnes tales gratum tibus in finem: sed omnes tales gratum faciunt ergo videtur, quod ipsa facit faciunt ergo videtur, quod ipsa facit gratum quod est absurdum, quia jam gratum quod est absurdum, quia jam pessimi peccatores .grati essent. Si au- pessimi peccatores .grati essent. Si au- tem dicis, quod est gratia gratis data, tem dicis, quod est gratia gratis data, tunc habeo propositum : quia gratia tunc habeo propositum : quia gratia

XXVII hujusce editionis. XXVII hujusce editionis.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

414 414

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

gratis data in quantum hujusmodi, non gratis data in quantum hujusmodi, non est virtus, sicut sermo sapientiæ, et ser- est virtus, sicut sermo sapientiæ, et ser- mo scientiæ, et operatio virtutum, et mo scientiæ, et operatio virtutum, et prophetia, et hujusmodi. prophetia, et hujusmodi.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Virtutes diffiniuntur per actus, sicut 1. Virtutes diffiniuntur per actus, sicut et potentiæ ergo si convenit ei virtutis et potentiæ ergo si convenit ei virtutis diffinitio, ipsa est virtus. Est autem vir- diffinitio, ipsa est virtus. Est autem vir- tutis diffinitio, quod ipsa est habitus vo- tutis diffinitio, quod ipsa est habitus vo- luntarius in modum naturæ rationi con- luntarius in modum naturæ rationi con- sentaneus. Probatum autem est prius, sentaneus. Probatum autem est prius, quod fides eo quod careat ratione et arte quod fides eo quod careat ratione et arte sufficiente, non consentit nisi in modum sufficiente, non consentit nisi in modum naturæ fides autem informis facit hoc : naturæ fides autem informis facit hoc : ergo ipsa est virtus. ergo ipsa est virtus.

2. Item, Multæ virtutes sunt bonis et 2. Item, Multæ virtutes sunt bonis et malis communes: quia dicit Augustinus malis communes: quia dicit Augustinus et habetur in libro I Sententiarum 1, et habetur in libro I Sententiarum 1, quod sola charitas dividit inter filios re- quod sola charitas dividit inter filios re- gni et perditionis ergo hoc non est gni et perditionis ergo hoc non est causa, quod non est virtus, quia potest causa, quod non est virtus, quia potest esse cum peccato secum existente in eo- esse cum peccato secum existente in eo- dem subjecto. dem subjecto.

3. Item, Credere non apparentibus est 3. Item, Credere non apparentibus est ultra posse nostræ rationis : credere au- ultra posse nostræ rationis : credere au- tem apparentibus est infra: ergo est al- tem apparentibus est infra: ergo est al- terius virtutis, quam sit ratio vel intel- terius virtutis, quam sit ratio vel intel- lectus et quæro, cujus? et non est dare lectus et quæro, cujus? et non est dare nisi fidem informem : ergo virtus est nisi fidem informem : ergo virtus est quædam illa quæ dicitur fides informis. quædam illa quæ dicitur fides informis.

SOLUTIO. Dicendum videtur hic, quod SOLUTIO. Dicendum videtur hic, quod virtus dicitur per prius et per posterius virtus dicitur per prius et per posterius per illam diffinitionem, quod virtus dici- per illam diffinitionem, quod virtus dici- tur dispositio perfecti ad optimum. Se- tur dispositio perfecti ad optimum. Se- cundum enim hunc modum per prius di- cundum enim hunc modum per prius di- cuntur virtutes gratuitæ, et per posterius cuntur virtutes gratuitæ, et per posterius informes, et postremo consuetudinales, informes, et postremo consuetudinales, quia remotissimæ dispositiones suorum quia remotissimæ dispositiones suorum sunt perfectorum ad optimum. Dico igi- sunt perfectorum ad optimum. Dico igi- tur, quod fides informis est virtus, sed tur, quod fides informis est virtus, sed non adeo habet completam rationem vir- non adeo habet completam rationem vir- tutis, ut fides formata, vel alia virtus tutis, ut fides formata, vel alia virtus gratum faciens. gratum faciens.

AD PRIMUM ergo quod objicitur, dicen- AD PRIMUM ergo quod objicitur, dicen- dum quod fides informis non est mortua dum quod fides informis non est mortua sic, quod in ea privata sit potentia ad sic, quod in ea privata sit potentia ad

1 Cf. I Sententiarum, Dist XVII. Tom. XXV 1 Cf. I Sententiarum, Dist XVII. Tom. XXV

vitam, sed potius ex inhabilitate sui sub- vitam, sed potius ex inhabilitate sui sub- jecti ad influentiam vitæ fidei a Deo : et jecti ad influentiam vitæ fidei a Deo : et ideo causam mortis suæ habet extra se : ideo causam mortis suæ habet extra se : et ideo remanet ibi adhuc respectus ad et ideo remanet ibi adhuc respectus ad rationem virtutis, licet per posterius. Sic rationem virtutis, licet per posterius. Sic autem non est de homine mortuo, vel autem non est de homine mortuo, vel asino, sicut cuilibet per se patet. asino, sicut cuilibet per se patet.

AD ALIUD dicendum, quod fides dicitur AD ALIUD dicendum, quod fides dicitur informis gratia formæ quæ dat speciei informis gratia formæ quæ dat speciei perfectionem virtutis, et non gratia spe- perfectionem virtutis, et non gratia spe- ciei quia aliter fides informis non esset ciei quia aliter fides informis non esset fides, quod falsum est. Quæ autem sit fides, quod falsum est. Quæ autem sit forma illa, infra patebit, cum quæretur, forma illa, infra patebit, cum quæretur, Utrum fiat formata, vel non? Est enim Utrum fiat formata, vel non? Est enim magis proprie perfectio secundum poten- magis proprie perfectio secundum poten- tiam consequendi finem, quam sit per- tiam consequendi finem, quam sit per- fectio secundum esse speciei fidei. Et fectio secundum esse speciei fidei. Et ideo patet, quod in fide informi est spe- ideo patet, quod in fide informi est spe- cies aliquo modo: et per consequens ve- cies aliquo modo: et per consequens ve- rificatur de ipsa prædicatio generis. rificatur de ipsa prædicatio generis.