Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

IN III SENTENT. DIST. XXII, C. IN III SENTENT. DIST. XXII, C.

valet, quod si aliqua sint idem in suppo- valet, quod si aliqua sint idem in suppo- sito, quod quidquid convenit uni gratia sito, quod quidquid convenit uni gratia naturæ, quod hoc etiam conveniat alteri: naturæ, quod hoc etiam conveniat alteri: quia naturæ non sunt unum: et esse quia naturæ non sunt unum: et esse ubique convenit Filio Dei gratia naturæ, ubique convenit Filio Dei gratia naturæ, et non personæ nisi per consequens. Et et non personæ nisi per consequens. Et est instantia cum enim dicitur, Iste est est instantia cum enim dicitur, Iste est Episcopus non enim oportet, quod ubi- Episcopus non enim oportet, quod ubi- cumque est, quod ibidem sit Episcopus : cumque est, quod ibidem sit Episcopus : quia quandoque est in alio Episcopatu in quia quandoque est in alio Episcopatu in quo non est Episcopus: et tamen Episco- quo non est Episcopus: et tamen Episco- pus et ipse sunt idem in supposito. pus et ipse sunt idem in supposito.

AD ALIUD dicendum, quod non valet AD ALIUD dicendum, quod non valet conversioquia quando homo ponitur in conversioquia quando homo ponitur in subjecto, tunc gratia suppositi illi bene subjecto, tunc gratia suppositi illi bene convenit esse ubique : quando autem convenit esse ubique : quando autem gratia prædicati, tunc respicitur gratia gratia prædicati, tunc respicitur gratia naturæ ab adverbio, et tunc non convenit naturæ ab adverbio, et tunc non convenit ei determinatio: unde cum termini non ei determinatio: unde cum termini non uniformiter sumuntur, non valet conver- uniformiter sumuntur, non valet conver- sio sed sic deberet converti, Hic homo sio sed sic deberet converti, Hic homo est ubique Filius Dei: ergo Filius Dei est ubique Filius Dei: ergo Filius Dei ens ubique, est hic homo: et tunc utra- ens ubique, est hic homo: et tunc utra- que est vera. que est vera.

AD ALIUD dicendum, quod in sensu AD ALIUD dicendum, quod in sensu compositionis hæc est vera, Filius Dei compositionis hæc est vera, Filius Dei non est ubique homo: quia in illo sensu non est ubique homo: quia in illo sensu negatio fertur ad compositionem, inclu- negatio fertur ad compositionem, inclu- dendo adverbium quod determinat com- dendo adverbium quod determinat com- positionem in comparatione ad prædica- positionem in comparatione ad prædica- tum. Similiter conclusio ulterior, Filius tum. Similiter conclusio ulterior, Filius Dei alicubi non est homo, duplex est, si- Dei alicubi non est homo, duplex est, si- cut et alia et in sensu composito non cut et alia et in sensu composito non sequitur ex illa, quia vera sub hoc sensu, sequitur ex illa, quia vera sub hoc sensu, Filius Dei non est alicubi homo, quia ibi, Filius Dei non est alicubi homo, quia ibi, ubi non est in forma humana. ubi non est in forma humana.

389 389

AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile quia nec Socrates nec asinus di- mile quia nec Socrates nec asinus di- cunt naturas excedentes se secundum lo- cunt naturas excedentes se secundum lo- cum et hoc modo non habent se hic ho- cum et hoc modo non habent se hic ho- mo, et Filius Dei: sed simile est cum mo, et Filius Dei: sed simile est cum dicitur, iste est Episcopus: non enim se- dicitur, iste est Episcopus: non enim se- quitur, iste est hic, et non est hic Epi- quitur, iste est hic, et non est hic Epi- scopus : ergo non est Episcopus. scopus : ergo non est Episcopus.

AD ALIUD dicendum, quod etiamsi de- AD ALIUD dicendum, quod etiamsi de- tur hoc quod ubique consecratur corpus tur hoc quod ubique consecratur corpus Christi (quod tamen impossibile est) Christi (quod tamen impossibile est) adhuc non sequitur, quod corpus Christi adhuc non sequitur, quod corpus Christi sit ubique, sicut Filius Dei est ubique, ita sit ubique, sicut Filius Dei est ubique, ita quod ipse totus in omni loco, et in om- quod ipse totus in omni loco, et in om- ni parte loci. Corpus autem Christi non ni parte loci. Corpus autem Christi non in omnibus locis erit: quia in loco alte- in omnibus locis erit: quia in loco alte- rius corporis gloriosi non erit, nec totum rius corporis gloriosi non erit, nec totum corpus est in qualibet parte loci sui: quia corpus est in qualibet parte loci sui: quia non ubi est caput, ibi est totum corpus : non ubi est caput, ibi est totum corpus : ideo patet, quod illa ratio non proce- ideo patet, quod illa ratio non proce- dit. dit.

AD ULTIMUM dicendum, quod æternitas AD ULTIMUM dicendum, quod æternitas æqualiter refertur ad naturam et ad per- æqualiter refertur ad naturam et ad per- sonam, et etiam immediatius ad perso- sonam, et etiam immediatius ad perso- nam, secundum quod est interminabilis nam, secundum quod est interminabilis vitæ possessio tota simul et perfecta : et vitæ possessio tota simul et perfecta : et ideo conceditur gratia suppositi quod hic ideo conceditur gratia suppositi quod hic homo est ab æterno, ut supra habitum homo est ab æterno, ut supra habitum est. Sed ubi non convenit Deo nisi per est. Sed ubi non convenit Deo nisi per translationem, et hoc secundum ea quæ translationem, et hoc secundum ea quæ conveniunt naturæ divinæ in se et ideo conveniunt naturæ divinæ in se et ideo non refertur ita immediate ad supposi- non refertur ita immediate ad supposi- tum, et ideo non convenit huic homini, tum, et ideo non convenit huic homini, secundum quod hujusmodi. secundum quod hujusmodi.

Adquæst. 1. Adquæst. 1.

Ad quæst 2 Ad quæst 2

C. Quod Christus ubique totus est, sed non totum ubique: ut totus est homo vel C. Quod Christus ubique totus est, sed non totum ubique: ut totus est homo vel Deus, sed non totum. Deus, sed non totum.

Et utique totus eodem tempore erat in inferno, in coelo totus, ubique Et utique totus eodem tempore erat in inferno, in coelo totus, ubique totus. Persona enim illa æterna non major erat, ubi carnem et animam totus. Persona enim illa æterna non major erat, ubi carnem et animam simul unitam sibi habebat, quam ubi alterum tantum nec major erat ubi simul unitam sibi habebat, quam ubi alterum tantum nec major erat ubi

1 Cf. Supra, Dist, X et XI. 1 Cf. Supra, Dist, X et XI.

390 390

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

utrumque simul, vel alterum tantum unitum habebat, quam ubi erat utrumque simul, vel alterum tantum unitum habebat, quam ubi erat neutrum habens unitum. Totus ergo Christus et perfectus ubique erat. neutrum habens unitum. Totus ergo Christus et perfectus ubique erat. Unde Augustinus: Non dimisit Patrem Christus cum venit in Virginem, Unde Augustinus: Non dimisit Patrem Christus cum venit in Virginem, ubique totus, ubique perfectus. Uno ergo eodemque tempore totus erat in ubique totus, ubique perfectus. Uno ergo eodemque tempore totus erat in inferno, totus in cœlo. Erat apud inferos resurrectio mortuorum, erat. inferno, totus in cœlo. Erat apud inferos resurrectio mortuorum, erat. super coelos vita viventium: vere mortuus, vere vivus, in quo et mortem super coelos vita viventium: vere mortuus, vere vivus, in quo et mortem susceptio mortalitatis excepit, et vitam divinitas non perdidit. Mortem ergo susceptio mortalitatis excepit, et vitam divinitas non perdidit. Mortem ergo Dei Filius et in anima non pertulit, et in majestate non sensit: sed tamen Dei Filius et in anima non pertulit, et in majestate non sensit: sed tamen participatione infirmitatis rex gloriæ crucifixus est'. Ex his apparet, quod participatione infirmitatis rex gloriæ crucifixus est'. Ex his apparet, quod Christus eodem tempore totus erat in sepulcro, totus in inferno, totus Christus eodem tempore totus erat in sepulcro, totus in inferno, totus ubique sicut et modo totus est ubicumque est, sed non totum. Nec in ubique sicut et modo totus est ubicumque est, sed non totum. Nec in sepulcro, nec in inferno totum erat, etsi totus: sicut Christus totus est Deus sepulcro, nec in inferno totum erat, etsi totus: sicut Christus totus est Deus totus homo, sed non totum: quia non solum est Deus vel homo, sed et totus homo, sed non totum: quia non solum est Deus vel homo, sed et Deus et homo. Totum enim ad naturam refertur, totus autem ad hyposta- Deus et homo. Totum enim ad naturam refertur, totus autem ad hyposta- sim: sicut aliud et aliquid ad naturam, alius vero et aliquis ad personam sim: sicut aliud et aliquid ad naturam, alius vero et aliquis ad personam referuntur. Unde Joannes Damascenus: Totus Christus est Deus perfectus, referuntur. Unde Joannes Damascenus: Totus Christus est Deus perfectus, non autem totum Deus est. Non enim solum Deus est, sed et homo, et non autem totum Deus est. Non enim solum Deus est, sed et homo, et totus homo perfectus. Non autem totum homo, non solum enim homo, sed totus homo perfectus. Non autem totum homo, non solum enim homo, sed et Deus. Totum enim naturæ est repræsentativum. Totus autem hypo- et Deus. Totum enim naturæ est repræsentativum. Totus autem hypo- staseos, sicut aliud quidem est naturæ, alius hypostaseos, sic et hujus- staseos, sicut aliud quidem est naturæ, alius hypostaseos, sic et hujus- modi *. modi *.

: :

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An totus Christus fuit in sepulcro, in An totus Christus fuit in sepulcro, in cœlo, et totus ubique ? cœlo, et totus ubique ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Deinde quæritur de hoc quod dicit ibi, C, « Et utique totus eodem tempore, ibi, C, « Et utique totus eodem tempore,

etc. » etc. »

Videtur enim ad idem referri totus Videtur enim ad idem referri totus et totum : quia et totum : quia

1. Datur doctrina inter totum et om- 1. Datur doctrina inter totum et om- nis quia omnis distribuit pro partibus nis quia omnis distribuit pro partibus

1 S. AUGUSTINUS, Contra Felicianum de uni- 1 S. AUGUSTINUS, Contra Felicianum de uni- tate Trinitatis ad Optatum, cap. 14. tate Trinitatis ad Optatum, cap. 14.

2 S. JOANNES DAMASCENUS, Lib. III de Fide 2 S. JOANNES DAMASCENUS, Lib. III de Fide

subjectivis, totus autem pro integrali- subjectivis, totus autem pro integrali- bus. Integrales autem partes Christi non bus. Integrales autem partes Christi non omnes erant in inferno, nec omnes in omnes erant in inferno, nec omnes in sepulcro, nec omnes in cœlo. sepulcro, nec omnes in cœlo.

2. Item, Supra ³ habitum est, quod 2. Item, Supra ³ habitum est, quod inexplicabilis est ratio istius compositio- inexplicabilis est ratio istius compositio- nis quæ est in Christo, quæ non est ratio nis quæ est in Christo, quæ non est ratio partium, ut dictum est ibi: quia com- partium, ut dictum est ibi: quia com- ponitur ex tribus substantiis, et duabus ponitur ex tribus substantiis, et duabus naturis Christus autem in duabus na- naturis Christus autem in duabus na- turis et tribus substantiis, nec fuit in turis et tribus substantiis, nec fuit in coelo, nec fuit in sepulcro, nec in infer- coelo, nec fuit in sepulcro, nec in infer- no ergo non totus. no ergo non totus.

3. Item, Nihil videtur esse quod dicit, 3. Item, Nihil videtur esse quod dicit, quod totus refertur ad personam : quia quod totus refertur ad personam : quia persona simplex est. Totus autem semper persona simplex est. Totus autem semper quærit compositionem partium integra- quærit compositionem partium integra-

orthodoxa, cap. orthodoxa, cap.

7. 7.

3 Cf. Supra, Dist. VII. 3 Cf. Supra, Dist. VII.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

IN III SENTENT. DIST. XXII, C, ART. 3. IN III SENTENT. DIST. XXII, C, ART. 3.

lium ergo numquam convenit gratia lium ergo numquam convenit gratia personæ, ut videtur. personæ, ut videtur.

4. Item, Totus et totum idem signant, 4. Item, Totus et totum idem signant, licet sub diverso modo: ergo ad idem licet sub diverso modo: ergo ad idem sunt referenda sub diverso modo: ergo sunt referenda sub diverso modo: ergo si totum refertur ad naturam, et totus si totum refertur ad naturam, et totus refertur ad eamdem. refertur ad eamdem.

5. Item, Videtur quod totum fuit in 5. Item, Videtur quod totum fuit in cœlo. PROBATIO. Ubicumque sum ego, cœlo. PROBATIO. Ubicumque sum ego, illic necesse est esse quod essentialiter illic necesse est esse quod essentialiter in me est ergo ubicumque fuit Chri- in me est ergo ubicumque fuit Chri- stus, illic necesse fuit esse quod essen- stus, illic necesse fuit esse quod essen- tialiter erat in Christo. Erat autem et tialiter erat in Christo. Erat autem et adhuc est essentialiter in ipso natura adhuc est essentialiter in ipso natura humana ergo ubicumque ipse fuit, ibi humana ergo ubicumque ipse fuit, ibi fuit et ipsa sed in coelo fuit : ergo et fuit et ipsa sed in coelo fuit : ergo et ipsa ergo totum fuit in cœlo, quia ibi ipsa ergo totum fuit in cœlo, quia ibi natura divina et humana. Eadem ratione natura divina et humana. Eadem ratione sequitur, quod totum fuit in sepulcro, sequitur, quod totum fuit in sepulcro, et totum in inferno. et totum in inferno.

6 Item, Nos invenimus tres personas 6 Item, Nos invenimus tres personas in una natura, et diversa accidentia in in una natura, et diversa accidentia in uno supposito, et partes plurimas in uno uno supposito, et partes plurimas in uno toto in omnibus his invenimus, quod toto in omnibus his invenimus, quod virtute unionis sequitur, quod ubi est virtute unionis sequitur, quod ubi est unum illorum, ibidem est alterum : ergo unum illorum, ibidem est alterum : ergo cum unio duarum naturarum, et trium cum unio duarum naturarum, et trium substantiarum in una persona non sit substantiarum in una persona non sit minor omnibus his, videtur etiam, quod minor omnibus his, videtur etiam, quod virtute unionis debet sequi, quod ubi est virtute unionis debet sequi, quod ubi est totus, ibi sit totum in natura. totus, ibi sit totum in natura.

SOLUTIO. Dicendum, quod Magister SOLUTIO. Dicendum, quod Magister bene dicit, quod totus est ubique, non bene dicit, quod totus est ubique, non autem totum et hoc loquendo de tem- autem totum et hoc loquendo de tem- pore tridui quo fuit divisio inter ani- pore tridui quo fuit divisio inter ani- mam et corpus et ratio tangitur in Lit- mam et corpus et ratio tangitur in Lit- tera in auctoritate Joannis Damasceni, tera in auctoritate Joannis Damasceni, quod totus cum dicat ens formatum, per- quod totus cum dicat ens formatum, per- tinet ad ens distinctum, et hoc est per- tinet ad ens distinctum, et hoc est per- sona perfecta. Totum autem cum neu- sona perfecta. Totum autem cum neu- trius generis sit, non nisi ens informe et trius generis sit, non nisi ens informe et indistinctum dicit, et attribuitur naturæ indistinctum dicit, et attribuitur naturæ cum suis partibus: ergo ubi natura cum cum suis partibus: ergo ubi natura cum suis partibus non est, ibi totum non est. suis partibus non est, ibi totum non est.

RESPONDEO igitur ad primum, quo RESPONDEO igitur ad primum, quo totum sumitur duobus modis, scilicet totum sumitur duobus modis, scilicet distributione et perfecto, sicut dicit distributione et perfecto, sicut dicit Philosophus in III Physicorum : « To- Philosophus in III Physicorum : « To-

391 391

tum autem et perfectum idem dico. » Et tum autem et perfectum idem dico. » Et distributione proprie non dicitur de sim- distributione proprie non dicitur de sim- plici: sed secundo modo potest dici de plici: sed secundo modo potest dici de simplici. Et ita dicitur totus Christus, simplici. Et ita dicitur totus Christus, id est, perfectus in persona esse ubi- id est, perfectus in persona esse ubi- que non enim habet personalitatem a que non enim habet personalitatem a natura humana, vel ab homine secun- natura humana, vel ab homine secun- dum quod homo, sed potius habuit eam dum quod homo, sed potius habuit eam ab æterno. ab æterno.

Ad 2. Ad 2.

AD ALIUD dicendum, quod bene est AD ALIUD dicendum, quod bene est verum, quod compositio est ibi eo modo verum, quod compositio est ibi eo modo quo supra expositum est, non propria : quo supra expositum est, non propria : sed gratia modi significandi masculine, sed gratia modi significandi masculine, ly lotus respicit perfectionem personæ, ly lotus respicit perfectionem personæ, et non integritatem naturæ compositæ. et non integritatem naturæ compositæ. AD ALIUD dicendum, quod licet idem Ad 3 et 4. AD ALIUD dicendum, quod licet idem Ad 3 et 4. significatur, tamen alius et diversus mo- significatur, tamen alius et diversus mo- dus facit unum referri ad personæ inte- dus facit unum referri ad personæ inte- gritatem. Unde illa ratio non cogit. gritatem. Unde illa ratio non cogit.

AD ALIUD dicendum, quod illa ratio AD ALIUD dicendum, quod illa ratio procedit in his quorum essentiæ coex- procedit in his quorum essentiæ coex- tenduntur secundum locum: sed non sic tenduntur secundum locum: sed non sic est in omnibus, sicut supra patuit, sicut est in omnibus, sicut supra patuit, sicut dicitur, Iste est hic, et iste est Episco- dicitur, Iste est hic, et iste est Episco- pus, etc. pus, etc.

AD ALIUD dicendum, quod in omnibus AD ALIUD dicendum, quod in omnibus illis compositionibus, unum est tantæ illis compositionibus, unum est tantæ compositionis secundum esse sicut alte- compositionis secundum esse sicut alte- rum et etiam tres personæ unum in rum et etiam tres personæ unum in natura similiter se habent ad locum. natura similiter se habent ad locum. In quibusdam autem accidentibus perti- In quibusdam autem accidentibus perti- nentibus ad jurisdictionem et potestatem nentibus ad jurisdictionem et potestatem sive dignitatem non est ita, ut prius di- sive dignitatem non est ita, ut prius di- ctum est, ut Episcopus, Rex, Princeps. ctum est, ut Episcopus, Rex, Princeps. Et similiter non est ita in naturis Chri- Et similiter non est ita in naturis Chri- sti, quæ non similiter se habent ad lo- sti, quæ non similiter se habent ad lo-

cum. cum.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An Christus in infernum descendit? An Christus in infernum descendit?

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « Totus... erat in inferno. » « Totus... erat in inferno. »

Et quæruntur hic tria: scilicet an Et quæruntur hic tria: scilicet an Christus in infernum descendit? et, Utrum Christus in infernum descendit? et, Utrum

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

392 392

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

eos qui ibi erant, lumine divinitatis il- eos qui ibi erant, lumine divinitatis il- lustrabat? et, Quamdiu ibi mansit ? lustrabat? et, Quamdiu ibi mansit ? Quod enim non descenderit in infer- Quod enim non descenderit in infer- num, videtur ex incongruitate loci : num, videtur ex incongruitate loci :

1. Optimo enim congruit optimus lo- 1. Optimo enim congruit optimus lo- cus Christus autem fuit optimus: ergo cus Christus autem fuit optimus: ergo non congruit ei descendere in infernum. non congruit ei descendere in infernum.

2. Item, Augustinus dicit, quod infer- 2. Item, Augustinus dicit, quod infer- nus semper in malo accipitur: Christus nus semper in malo accipitur: Christus autem in malum descendere non potuit: autem in malum descendere non potuit: ergo nec in infernum. ergo nec in infernum.

3. Item, Lucæ, XVI, 26: Inter nos et vos 3. Item, Lucæ, XVI, 26: Inter nos et vos chaos magnum firmatum est, ut hi qui chaos magnum firmatum est, ut hi qui volunt hinc transire ad vos, non possint, volunt hinc transire ad vos, non possint, neque inde huc transmeare. Ergo multo neque inde huc transmeare. Ergo multo magis est hoc chaos inter Christum et magis est hoc chaos inter Christum et damnatorum locum. damnatorum locum.

4. Item, Si Christus descenderit, vir- 4. Item, Si Christus descenderit, vir- tute cujus omnes ascendunt qui ascen- tute cujus omnes ascendunt qui ascen- dunt, quomodo sperabit aliquis se as- dunt, quomodo sperabit aliquis se as-

censurum ? censurum ?

SED CONTRA tamen est quod dicitur, ad SED CONTRA tamen est quod dicitur, ad Sel contra. Philip. 11, 10: In nomine Jesu omne Sel contra. Philip. 11, 10: In nomine Jesu omne genu flectatur cælestium, terrestrium, et genu flectatur cælestium, terrestrium, et infernorum. Ergo videtur, quod venit ad infernorum. Ergo videtur, quod venit ad inferna. inferna.

Quæst. Quæst.

Item, Psal. xx111, 7, 9: Attollite portas, Item, Psal. xx111, 7, 9: Attollite portas, principes, vestras, et elevamini, etc. principes, vestras, et elevamini, etc.

Item, In Evangelio Nicodemi dicitur, Item, In Evangelio Nicodemi dicitur, quod David in inferno audiens hanc vo- quod David in inferno audiens hanc vo- cem, exsultans dixit : « Hanc vocem no- cem, exsultans dixit : « Hanc vocem no- sco me prædixisse. » sco me prædixisse. »

Item, Act. 11, 24: Quem Deus susci- Item, Act. 11, 24: Quem Deus susci- tavit, solutis doloribus inferni, juxta tavit, solutis doloribus inferni, juxta quod impossibile erat teneri illum ab eo. quod impossibile erat teneri illum ab eo.

Item, Eccli. xxiv, 45: Penetrabo om- Item, Eccli. xxiv, 45: Penetrabo om- nes inferiores partes terræ, et inspiciam nes inferiores partes terræ, et inspiciam omnes dormientes. In inferioribus au- omnes dormientes. In inferioribus au- tem partibus terræ (ut dicit Hieronymus) tem partibus terræ (ut dicit Hieronymus) est infernus. est infernus.

Item, Symbolum Apostolorum dicit : Item, Symbolum Apostolorum dicit : « Descendit ad inferos. » « Descendit ad inferos. »

SED QUÆRITUR ulterius, Utrum de- SED QUÆRITUR ulterius, Utrum de- scendit ad inferiorem infernum ? scendit ad inferiorem infernum ? Videtur quod sic. Videtur quod sic.

1. Job, xvi, 16: In profundissimum 1. Job, xvi, 16: In profundissimum

1 Job, XIV, 13, 1 Job, XIV, 13,

infernum descendent omnia mea. Putasne infernum descendent omnia mea. Putasne saltem ibi erit requies mea? Constat saltem ibi erit requies mea? Constat autem, quod non per aliud petivit re- autem, quod non per aliud petivit re- quiem nisi per Christi descensum: ergo quiem nisi per Christi descensum: ergo Christus descendit ad profundissimum Christus descendit ad profundissimum inferni. inferni.

2. Item, Ita dixerat: Quis mihi hoc 2. Item, Ita dixerat: Quis mihi hoc tribuat, ut in in ferno protegas me 1 ? Et tribuat, ut in in ferno protegas me 1 ? Et infra, Et constituas mihi tempus in quo infra, Et constituas mihi tempus in quo recorderis mei. recorderis mei.

Item, Psal. LXXXV, 13: Eruisti ani- Item, Psal. LXXXV, 13: Eruisti ani- mam meam ex inferno inferiori. mam meam ex inferno inferiori.

3. Item, Zachar. 1x, 11, super illud: 3. Item, Zachar. 1x, 11, super illud: Tu quoque in sanguine testamenti tui Tu quoque in sanguine testamenti tui emisisti vinctos tuos de lacu in quo non emisisti vinctos tuos de lacu in quo non est aqua: dicit Glossa, quod eos qui est aqua: dicit Glossa, quod eos qui tenebantur vincti carceribus, ubi nulla tenebantur vincti carceribus, ubi nulla eos misericordia refrigeraverat, quam eos misericordia refrigeraverat, quam dives ille petebat 2, liberasti. Sed in in- dives ille petebat 2, liberasti. Sed in in- ferno nulla est redemptio, et præcipue ferno nulla est redemptio, et præcipue in profundissimo. Ergo frustra Christus in profundissimo. Ergo frustra Christus illuc descendisset. illuc descendisset.

Item, Isaiæ, LXVI, 24: Ignis eorum Item, Isaiæ, LXVI, 24: Ignis eorum non exstinguetur. Ergo iterum frustra non exstinguetur. Ergo iterum frustra illuc Christus descendisset illuc Christus descendisset

: :

SOLUTIO. Dicendum, quod absque du- SOLUTIO. Dicendum, quod absque du- bio Christus descendit ad inferna. Sed bio Christus descendit ad inferna. Sed infernus dicitur multipliciter, scilicet infernus dicitur multipliciter, scilicet interior, sicut dicit Glossa super illud interior, sicut dicit Glossa super illud Jacobi, 11, 6 Inflammata a gehenna, Jacobi, 11, 6 Inflammata a gehenna, quod dæmones quocumque vadunt, in- quod dæmones quocumque vadunt, in- fernum secum portant. Et exterior: et hic fernum secum portant. Et exterior: et hic multiplex est, sicut locus pœnæ tenebro- multiplex est, sicut locus pœnæ tenebro- sus et afflictivus damnatorum, et locus sus et afflictivus damnatorum, et locus pœnæ non omnino tenebrosus, propter pœnæ non omnino tenebrosus, propter lucem gratiæ purgandorum et locus lucem gratiæ purgandorum et locus sine poena sensus et sine luce, ut limbus sine poena sensus et sine luce, ut limbus parvulorum in originali decedentium : parvulorum in originali decedentium : et locus tenebrosus aliquid de luce ha- et locus tenebrosus aliquid de luce ha- bens propter magnam fidem et spem ha- bens propter magnam fidem et spem ha- bitantium ibi, sicut limbus sanctorum bitantium ibi, sicut limbus sanctorum patrum ante Christi descensum: et ad patrum ante Christi descensum: et ad hunc locum descendit Christus, et non hunc locum descendit Christus, et non ad alium quia de hoc dicit Hierony- ad alium quia de hoc dicit Hierony- mus, quod ibi habitabant hi qui educti mus, quod ibi habitabant hi qui educti sunt per Christum. sunt per Christum.

2 Luc. XVI, 24. 2 Luc. XVI, 24.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad quæst. Ad quæst.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

IN III SENTENT. DIST. XXII, C, ART. 4. IN III SENTENT. DIST. XXII, C, ART. 4.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod Chri- AD PRIMUM ergo dicendum, quod Chri- stus sicut homo propter hominem, et non stus sicut homo propter hominem, et non propter se factus est: ita propter homi- propter se factus est: ita propter homi- nem et non propter se descendit. nem et non propter se descendit.

AD ALIUD dicendum, quod infernus so- AD ALIUD dicendum, quod infernus so- nat malum poenæ damni vel sensus : et nat malum poenæ damni vel sensus : et voco pœnam damni, quæ consistit in voco pœnam damni, quæ consistit in ablatione alicujus boni, sicut est carentia ablatione alicujus boni, sicut est carentia lucis poenam autem sensus quæ consi- lucis poenam autem sensus quæ consi- stit in aliquo existente et affligente, ut stit in aliquo existente et affligente, ut ignis sed Christus non descendit in pœ- ignis sed Christus non descendit in pœ- nam damni vel sensus, sed ad locum nam damni vel sensus, sed ad locum

tantum. tantum.

AD ALIUD dicendum, quod hoc non di- AD ALIUD dicendum, quod hoc non di- ctum est de habitantibus in limbo certa ctum est de habitantibus in limbo certa spe, sed habitantibus in loco damnato- spe, sed habitantibus in loco damnato- rum, quorum nulla erat spes : et ista rum, quorum nulla erat spes : et ista certitudo liberationis, et desperatio di- certitudo liberationis, et desperatio di- citur ibi chaos: et ideo nihil ad propo- citur ibi chaos: et ideo nihil ad propo- situm. situm.

AD ALIUD dicendum, quod ex hoc ipso AD ALIUD dicendum, quod ex hoc ipso elevamur ad spem ascendendi, quia ipse elevamur ad spem ascendendi, quia ipse pro nobis descendendo satisfecit: ut sic pro nobis descendendo satisfecit: ut sic in omnibus locis suos recolligeret, et in omnibus locis suos recolligeret, et mortem ab eis in omnibus locis effuga- mortem ab eis in omnibus locis effuga- ret. ret.

AD ID quod ulterius quæritur, Utrum AD ID quod ulterius quæritur, Utrum Christus descenderit ad profundissimum Christus descenderit ad profundissimum infernum? Dicendum cum beato Grego- infernum? Dicendum cum beato Grego- rio in Glossa ibidem super Job, quod rio in Glossa ibidem super Job, quod non. Et dicitur ibi infernus profundissi- non. Et dicitur ibi infernus profundissi- mus non simpliciter, sed quodammodo : mus non simpliciter, sed quodammodo : quia est profundus carcer respectu amo- quia est profundus carcer respectu amo- nitatis coeli, et est aer iste caliginosus nitatis coeli, et est aer iste caliginosus in quem detrusi sunt dæmones: profun- in quem detrusi sunt dæmones: profun- dior autem est habitatio terrena, obscu- dior autem est habitatio terrena, obscu- ra, et poenalis et profundissimus dicitur ra, et poenalis et profundissimus dicitur respectu istorum limbus, in quem anima respectu istorum limbus, in quem anima Job et omnia bona sua descenderunt, Job et omnia bona sua descenderunt, donec liberatus fuit per Christum et donec liberatus fuit per Christum et ideo non descendit in profundissimum ideo non descendit in profundissimum simpliciter, sed quodammodo. simpliciter, sed quodammodo.

AD ALIUD dicendum, quod inferior pot- AD ALIUD dicendum, quod inferior pot- est eodem modo appellari si loquitur est eodem modo appellari si loquitur in persona Christi. Si autem sequitur in persona Christi. Si autem sequitur per se tunc liberata est anima sua, per se tunc liberata est anima sua, quando liberata est a causa descendendi quando liberata est a causa descendendi ad inferiorem infernum, sicut a peccato ad inferiorem infernum, sicut a peccato

393 393

et et

mortali, scilicet adulterio, et homicidio. mortali, scilicet adulterio, et homicidio. AD ALIUD dicendum, quod illa Glos- AD ALIUD dicendum, quod illa Glos- sa valde impropria est: et tamen pot- sa valde impropria est: et tamen pot- est exponi, quod non erat misericor- est exponi, quod non erat misericor- dia liberans in limbo, sed relaxans: dia liberans in limbo, sed relaxans: quia non habebant poenam sensus quia non habebant poenam sensus damni. Et si dicas, quod dives non pete- damni. Et si dicas, quod dives non pete- bat nisi relaxantem, dicendum quod du- bat nisi relaxantem, dicendum quod du- plicem petiit primo liberantem per red- plicem petiit primo liberantem per red- itum ad vitam. Dicunt enim exposito- itum ad vitam. Dicunt enim exposito- res, quod præsumebat, quod Abraham res, quod præsumebat, quod Abraham non remitteret Lazarum ad mala, quæ non remitteret Lazarum ad mala, quæ in vita pertulerat, et ita ipse mitteretur: in vita pertulerat, et ita ipse mitteretur: et ille non erat tunc in limbo, sed per et ille non erat tunc in limbo, sed per Christum advenit. Postea petivit rela- Christum advenit. Postea petivit rela- xantem aliquantulum de poena quæ non xantem aliquantulum de poena quæ non dabatur ei, sed dabatur habitantibus in dabatur ei, sed dabatur habitantibus in limbo propter meritum eorum. limbo propter meritum eorum.

Ea autem quæ objiciuntur in opposi- Ea autem quæ objiciuntur in opposi- tum, dicuntur de inferno inferiori sim- tum, dicuntur de inferno inferiori sim- pliciter. pliciter.

Et per hoc patet solutio ad omnia. Et per hoc patet solutio ad omnia.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An Christus illustravit eos qui in limbo An Christus illustravit eos qui in limbo tenebantur ? tenebantur ?

Secundo quæritur, Utrum illos illu- Secundo quæritur, Utrum illos illu- stravit qui erant ibi? stravit qui erant ibi?

Videtur autem, quod sic: quia Videtur autem, quod sic: quia

1. Ita habitum est in præcedenti capi- 1. Ita habitum est in præcedenti capi- tulo B, in verbis Ambrosii : << In inferno tulo B, in verbis Ambrosii : << In inferno positis lumen vitæ fundebat æternæ. Ra- positis lumen vitæ fundebat æternæ. Ra- diabat illic lux vera sapientiæ, illumina- diabat illic lux vera sapientiæ, illumina- bat infernum, etc. » bat infernum, etc. »

2. Item, Augustinus: « Descendit ad 2. Item, Augustinus: « Descendit ad infernum anima deificata: ut quemad- infernum anima deificata: ut quemad- modum his qui in terra sunt, ita et his modum his qui in terra sunt, ita et his qui in inferno sunt in tenebris et in um- qui in inferno sunt in tenebris et in um- bra mortis sedent, superlucescat. » bra mortis sedent, superlucescat. »

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Lumen corporale non irradiat 1. Lumen corporale non irradiat unum, nisi illuminet alterum: ergo vi- unum, nisi illuminet alterum: ergo vi- detur, quod cum potentius sit lumen detur, quod cum potentius sit lumen

Ad 3. Ad 3.

Sed contra. Sed contra.

Solutio, Solutio,

Ad object.1. Ad object.1.

Adobject.2. Adobject.2.

Adobject. 3. Adobject. 3.

394 394

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. divinum, quod non divinum, quod non illustravit unum illustravit unum nisi omnes viderint: non autem erant nisi omnes viderint: non autem erant omnes digni qui erant in inferno: ergo omnes digni qui erant in inferno: ergo videtur, quod nullus illuminatus fuerit. videtur, quod nullus illuminatus fuerit.

2. Item, Locus perpetuis tenebris de- 2. Item, Locus perpetuis tenebris de- putatus numquam debet habere lucis be- putatus numquam debet habere lucis be- neficium talis autem locus est infernus : neficium talis autem locus est infernus : ergo numquam debuit illuminari. ergo numquam debuit illuminari.

3. Item, Ipse dixit latroni, Luc. XXIII, 3. Item, Ipse dixit latroni, Luc. XXIII, 43: Hodie mecum eris in paradiso. Ergo 43: Hodie mecum eris in paradiso. Ergo videtur, quod in paradisum eduxit etiam videtur, quod in paradisum eduxit etiam alios, et non in inferno ostendit lucem alios, et non in inferno ostendit lucem deitatis quia constat, quod latronem deitatis quia constat, quod latronem secum voluit esse, hoc est, ubi futura secum voluit esse, hoc est, ubi futura erat anima sua, non ubique ubi semper erat anima sua, non ubique ubi semper fuit deitas. fuit deitas.

SOLUTIO. Dicendum absque dubio se- SOLUTIO. Dicendum absque dubio se- cundum dicta Sanctorum, quod Christus cundum dicta Sanctorum, quod Christus in inferno sanctis suis deitatem osten- in inferno sanctis suis deitatem osten- dit, et eis locum horrendi carceris in pa- dit, et eis locum horrendi carceris in pa- radisum convertit, quoad hoc quod facie radisum convertit, quoad hoc quod facie ad faciem deitatem ejus videbant, soluto ad faciem deitatem ejus videbant, soluto pretio redemptionis. pretio redemptionis.

AD ID autem quod contra objicitur, AD ID autem quod contra objicitur, dicendum quod stulta est objectio: quia dicendum quod stulta est objectio: quia nec illi habitabant in loco: et etiamsi ha- nec illi habitabant in loco: et etiamsi ha- bitassent cum aliis, lucem alii videre non bitassent cum aliis, lucem alii videre non potuissent quia non recipitur nisi ab potuissent quia non recipitur nisi ab oculo glorificato gratia et gloria: sicut oculo glorificato gratia et gloria: sicut illi patrès tunc secundum animam fue- illi patrès tunc secundum animam fue- runt beati statim Christo ad eos descen- runt beati statim Christo ad eos descen- dente et hoc est magis in lucis poten- dente et hoc est magis in lucis poten- tia, quod ab omnibus percipitur lux cor- tia, quod ab omnibus percipitur lux cor- poralis: quia hoc accidit ei in quantum poralis: quia hoc accidit ei in quantum est forma situalis proportionata viribus, est forma situalis proportionata viribus, et agens immutando per necessitatem et agens immutando per necessitatem naturæ: quæ quia omnia ignobilitatis naturæ: quæ quia omnia ignobilitatis sunt, nullum illorum competit luci di- sunt, nullum illorum competit luci di- vinæ. vinæ.

AD ALIUD dicendum, quod limbus non AD ALIUD dicendum, quod limbus non erat damnatus perpetuis tenebris, sed erat damnatus perpetuis tenebris, sed potius temporalibus usque ad redemptio- potius temporalibus usque ad redemptio- nem quæ facta est per Christum. nem quæ facta est per Christum.

AD ALIUD dicendum, quod paradisus AD ALIUD dicendum, quod paradisus dicitur tribus modis, scilicet interior qui dicitur tribus modis, scilicet interior qui est visio aperta deitatis, et de hac in- est visio aperta deitatis, et de hac in-

1 Cf. Judicum, XVI, 1 et seq. 1 Cf. Judicum, XVI, 1 et seq.

telligit Christus loquens ad latronem: et telligit Christus loquens ad latronem: et exterior corporum, qui est locus in Eden: exterior corporum, qui est locus in Eden: et exterior spirituum, qui est locus em- et exterior spirituum, qui est locus em- pyrei coeli. pyrei coeli.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Quamdiu fuit Christus in inferno ? Quamdiu fuit Christus in inferno ?

Tertio et ultimo quæritur, Quamdiu Tertio et ultimo quæritur, Quamdiu fuit ibi ? fuit ibi ?

Videtur enim, quod statim recesserit: Videtur enim, quod statim recesserit: quia quia

1. Ita legitur in Evangelio Nicodemi, 1. Ita legitur in Evangelio Nicodemi, quod cum Sancti educti essent in para- quod cum Sancti educti essent in para- disum, quod apparuit quidam despectu disum, quod apparuit quidam despectu horribilis, crucem bajulans latronis: a horribilis, crucem bajulans latronis: a quo cum quæreretur, quis esset, dixit quo cum quæreretur, quis esset, dixit se esse latronem cui Christus promiserat se esse latronem cui Christus promiserat secum hodie futurum esse in paradiso: secum hodie futurum esse in paradiso: ergo statim exierunt, ut videtur. ergo statim exierunt, ut videtur.

2. Item, In quibusdam Ecclesiis can- 2. Item, In quibusdam Ecclesiis can- tatur: « Advenisti desiderabilis, quem tatur: « Advenisti desiderabilis, quem exspectabamus in tenebris, ut educeres exspectabamus in tenebris, ut educeres hac nocte vinculatos de claustris, etc. » hac nocte vinculatos de claustris, etc. » Ergo videtur, quod eadem nocte educti Ergo videtur, quod eadem nocte educti

sunt. sunt.

3. Item, Samson non tribus diebus 3. Item, Samson non tribus diebus vel noctibus dormivit in Gaza, sed una vel noctibus dormivit in Gaza, sed una tantum, cum portas Gazæ in verticem tantum, cum portas Gazæ in verticem montis portavit 1. Samson autem sol montis portavit 1. Samson autem sol fortis (ut dicit Gregorius) Christum dor- fortis (ut dicit Gregorius) Christum dor- mientem in nocte signat, et Gaza infer- mientem in nocte signat, et Gaza infer- num, et portæ Gazæ portas mortis et num, et portæ Gazæ portas mortis et inferni, quas portavit in culmen visionis inferni, quas portavit in culmen visionis et elevationis æternæ. et elevationis æternæ.

4. Præterea, Ad quid ita diu fuisset 4. Præterea, Ad quid ita diu fuisset

ibi? ibi?

SED CONTRA: SED CONTRA:

Tamdiu debuit esse anima in loco ani- Tamdiu debuit esse anima in loco ani- marum defunctarum, quamdiu fuit cor- marum defunctarum, quamdiu fuit cor- pus in loco corporum defunctorum. Fuit pus in loco corporum defunctorum. Fuit autem corpus tribus diebus in sepulcro: autem corpus tribus diebus in sepulcro:

Sed contr Sed contr

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

IN III SENTENT. DIST. XXII, D. IN III SENTENT. DIST. XXII, D.

ocu- ocu-

ergo tamdiu debuit esse anima in inferno. ergo tamdiu debuit esse anima in inferno. Et hujus rationem reddit Augustinus, Et hujus rationem reddit Augustinus, quia duabus noctibus jacuit, et una tan- quia duabus noctibus jacuit, et una tan- tum die perfecta: ut sua una morte cor- tum die perfecta: ut sua una morte cor- poris, qua radiabat ut dies coram poris, qua radiabat ut dies coram lis Dei, nostram duplicem tetram et ca- lis Dei, nostram duplicem tetram et ca- lignosam mortem destrueret, scilicet lignosam mortem destrueret, scilicet corporis et animæ, et ut sua plena luce corporis et animæ, et ut sua plena luce veritate tenebras legis et peccati tersisse veritate tenebras legis et peccati tersisse significaret ut sua luce duo loca tene- significaret ut sua luce duo loca tene- bris repleta, illustrare ipsa qualitate bris repleta, illustrare ipsa qualitate mortis monstraret, scilicet locum corpo- mortis monstraret, scilicet locum corpo- rum, et locum animarum, in sepulcro, rum, et locum animarum, in sepulcro, et in inferno. et in inferno.

DICENDUM ergo ad primum, quod lo- DICENDUM ergo ad primum, quod lo- quitur Nicodemus de exitu post resurre- quitur Nicodemus de exitu post resurre- ctionem et etiam dicit ibi de Elia et ctionem et etiam dicit ibi de Elia et Henoch qui congratulabantur liberatis, Henoch qui congratulabantur liberatis, sicut etiam ante sermonem habuerant de sicut etiam ante sermonem habuerant de

393 393

excessu quem complevit in inferno re- excessu quem complevit in inferno re- dimendo eos. Et quod dixit latro, quod dimendo eos. Et quod dixit latro, quod esset ille cui dixit Christus: Hodie, etc., esset ille cui dixit Christus: Hodie, etc., intelligitur materialiter signari dictum intelligitur materialiter signari dictum Christi. Christi.

AD ALIUD dicendum, quod noctem vo- AD ALIUD dicendum, quod noctem vo- cant ibi Sancti tenebras carceris infer- cant ibi Sancti tenebras carceris infer- nalis, a qua educti sunt, cum deitatem nalis, a qua educti sunt, cum deitatem animæ Christi viderunt. animæ Christi viderunt.

AD ALIUD dicendum, quod non in om- AD ALIUD dicendum, quod non in om- nibus historia correspondet allegoriæ : nibus historia correspondet allegoriæ : quia etiam Samson dormivit cum mere- quia etiam Samson dormivit cum mere- trice, quod non competit Christo: sed trice, quod non competit Christo: sed tantum somnus et resurrectio et confra- tantum somnus et resurrectio et confra- ctio portarum referuntur ad allegoriam, ctio portarum referuntur ad allegoriam,

AD ULTIMUM patet solutio per ea quæ AD ULTIMUM patet solutio per ea quæ dicta sunt in principio solutionis, ubi dicta sunt in principio solutionis, ubi ostenditur, quare congruebat Christum ostenditur, quare congruebat Christum tamdiu permanere in inferno. tamdiu permanere in inferno.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4 Ad 4

D. Si ea quæ dicuntur de Deo vel de Filio Dei possunt dici de homine illo vel de D. Si ea quæ dicuntur de Deo vel de Filio Dei possunt dici de homine illo vel de Filio hominis ? Filio hominis ?

Solet etiam quæri, Si congruenter dici possit Filius hominis vel ille ho- Solet etiam quæri, Si congruenter dici possit Filius hominis vel ille ho- mo descendisse de coelo, vel ubique esse: sicut dicitur Filius Dei vel Deus mo descendisse de coelo, vel ubique esse: sicut dicitur Filius Dei vel Deus de cœlo venisse, et ubique esse? Ad quod dicimus si ad unitatem personæ de cœlo venisse, et ubique esse? Ad quod dicimus si ad unitatem personæ referatur dicti intelligentia, sane dici potest: si vero ad distinctionem na- referatur dicti intelligentia, sane dici potest: si vero ad distinctionem na- turarum, nullatenus concedendum est. Unde Augustinus¹: Una persona turarum, nullatenus concedendum est. Unde Augustinus¹: Una persona est Christus Deus et homo. Ideo dicitur, Nemo ascendit in cœlum, nisi qui est Christus Deus et homo. Ideo dicitur, Nemo ascendit in cœlum, nisi qui descendit de cœlo, etc. 2. Si ergo attendas distinctionem substantiarum, descendit de cœlo, etc. 2. Si ergo attendas distinctionem substantiarum, Filius Dei descendit, et Filius hominis crucifixus est: si vero unitatem Filius Dei descendit, et Filius hominis crucifixus est: si vero unitatem personæ, et Filius hominis descendit, et Filius Dei est crucifixus. Propter personæ, et Filius hominis descendit, et Filius Dei est crucifixus. Propter hanc unitatem personæ non solum Filium hominis descendisse de coelo, hanc unitatem personæ non solum Filium hominis descendisse de coelo, sed etiam dixit esse in cœlo, cum loqueretur in terra: propter hanc sed etiam dixit esse in cœlo, cum loqueretur in terra: propter hanc eamdem dicitur Deus gloriæ crucifixus, qui tamen ex forma servi tantum eamdem dicitur Deus gloriæ crucifixus, qui tamen ex forma servi tantum

1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Præsentia Dei ad Dardanum, et Lib. III contra Maximinum, cap. 20, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Præsentia Dei ad Dardanum, et Lib. III contra Maximinum, cap. 20, et Lib. I de Trinitate, cap. 13. et Lib. I de Trinitate, cap. 13.

2 Joan. III. 13, 2 Joan. III. 13,

396 396

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

crucifixus est. Non tamen secundum hoc quod Deus gloriæ est, et secun- crucifixus est. Non tamen secundum hoc quod Deus gloriæ est, et secun- dum quod glorificat suos: et tamen dicitur Deus gloriæ crucifixus 1. Recte dum quod glorificat suos: et tamen dicitur Deus gloriæ crucifixus 1. Recte quidem non ex virtute divinitatis, sed ex infirmitate carnis. Quid ergo quidem non ex virtute divinitatis, sed ex infirmitate carnis. Quid ergo propter quid, et quid secundum quid dicatur, prudens et diligens et pius propter quid, et quid secundum quid dicatur, prudens et diligens et pius lector intelligat. lector intelligat.

Hæc de corrigia calceamenti Dominici dicta sufficiant, ne ossa Regis Idu- Hæc de corrigia calceamenti Dominici dicta sufficiant, ne ossa Regis Idu- mææ consumantur usque in cinerem 2. mææ consumantur usque in cinerem 2.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An Christus ascendit ratione utriusque An Christus ascendit ratione utriusque naturæ, vel alterius tantum ? naturæ, vel alterius tantum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, «< Solet etiam quæri, Si congruen- ibi, «< Solet etiam quæri, Si congruen- ter dici possit, etc. » ter dici possit, etc. »

Et quæstio est hic de ascensione Et quæstio est hic de ascensione

Christi. Christi.

Et quæritur primo hic in Littera, Et quæritur primo hic in Littera, utrum ratione utriusque vel alterius na- utrum ratione utriusque vel alterius na- turæ ascendit et descendit? turæ ascendit et descendit?

Secundo potest quæri, Utrum ascensio Secundo potest quæri, Utrum ascensio sit ad locum, vel ad dignitatem? sit ad locum, vel ad dignitatem?

Tertio potest etiam dici, Utrum ascen- Tertio potest etiam dici, Utrum ascen- sio dicit motum localem? et, Utrum ille sio dicit motum localem? et, Utrum ille sit in tempore, vel in nunc? sit in tempore, vel in nunc?

Ultimo potest quæri de tempore as- Ultimo potest quæri de tempore as- censionis. censionis.

AD PRIMUM proceditur sic: AD PRIMUM proceditur sic:

1. Dicit Damascenus, quod ascensio et 1. Dicit Damascenus, quod ascensio et descensio motus corporum sunt: ergo descensio motus corporum sunt: ergo videtur, quod ascendit et descendit gra- videtur, quod ascendit et descendit gra- tia naturæ humanæ. tia naturæ humanæ.

2. Item, Quod ubique est, non mutat 2. Item, Quod ubique est, non mutat

1 I ad Corinth. 11, 8: Si cognovissent, num- 1 I ad Corinth. 11, 8: Si cognovissent, num- quam Dominum gloriæ crucifixissent. quam Dominum gloriæ crucifixissent.

2 Amos, II, 1 Eo quod incenderit ossa regis 2 Amos, II, 1 Eo quod incenderit ossa regis

locum deitas autem ubique est : ergo locum deitas autem ubique est : ergo non mutat locum: ascensio autem et non mutat locum: ascensio autem et descensio dicunt mutationem loci: ergo descensio dicunt mutationem loci: ergo videtur, quod non conveniant Christo videtur, quod non conveniant Christo ratione divinæ naturæ. ratione divinæ naturæ.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Ante incarnationem non habuit huma- Ante incarnationem non habuit huma- nam naturam, et tamen ante descendit nam naturam, et tamen ante descendit in uterum Virginis, in quo naturam hu · in uterum Virginis, in quo naturam hu · manam accepit: ergo videtur, quod de- manam accepit: ergo videtur, quod de- scendit ratione divinæ nuturæ: quia dicit scendit ratione divinæ nuturæ: quia dicit Hieronymus, quod humanæ naturæ non Hieronymus, quod humanæ naturæ non est propria virtute ascendere, sed vir- est propria virtute ascendere, sed vir- tute alia et ideo Angeli mirantur di- tute alia et ideo Angeli mirantur di- centes: Quis est iste, qui venit de Edom. centes: Quis est iste, qui venit de Edom. Et infra Gradiens in multitudine for- Et infra Gradiens in multitudine for- tudinis suæ ³. tudinis suæ ³.

SOLUTIO. Dicendum, quod ascendere SOLUTIO. Dicendum, quod ascendere et descendere dicuntur proprie, et per et descendere dicuntur proprie, et per translationem. Proprie sunt motus corpo- translationem. Proprie sunt motus corpo- rum, et sic non competunt Christo, nisi rum, et sic non competunt Christo, nisi ratione humanæ naturæ : et in illa tamen ratione humanæ naturæ : et in illa tamen non descendit: ideo dicitur secundum non descendit: ideo dicitur secundum divinam naturam descendisse, secun- divinam naturam descendisse, secun- dum humanam autem ascendisse: quia dum humanam autem ascendisse: quia in divina tantum ens descendit, et in hu- in divina tantum ens descendit, et in hu- mana ascendit: secundum personam au- mana ascendit: secundum personam au- tem semper in cœlo, et ubique fuit. Per tem semper in cœlo, et ubique fuit. Per translationem autem tunc illud dicitur translationem autem tunc illud dicitur descendere, ubi fuit quidem prius, sed descendere, ubi fuit quidem prius, sed non adfuit ibi prius, sicut ad unionem non adfuit ibi prius, sicut ad unionem

Idumeæ usque ad cinerem. Idumeæ usque ad cinerem.

3 Isa. LXVIII, 1. 3 Isa. LXVIII, 1.

4 Ad Philip. II, 7. 4 Ad Philip. II, 7.

Sed contra Sed contra

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad object. Ad object.

Sed contra. Sed contra.

IN III SENTENT. DIST. XXII, D, ART. 8. IN III SENTENT. DIST. XXII, D, ART. 8.

nostræ substantiæ, quando semetipsum nostræ substantiæ, quando semetipsum exinanivit, formam servi accipiens * : exinanivit, formam servi accipiens * : et hoc modo loquitur hic Magister. et hoc modo loquitur hic Magister.

AD ALIUD dicendum, quod deitas per AD ALIUD dicendum, quod deitas per se non mutat locum, sed per aliquem se non mutat locum, sed per aliquem effectum apparet in aliquo loco per quem effectum apparet in aliquo loco per quem prius non apparuit in illo, et non appa- prius non apparuit in illo, et non appa- ret per eumdem in alio. ret per eumdem in alio.

AD ULTIMUM quod objicitur, dicendum AD ULTIMUM quod objicitur, dicendum quod ascendere non attribuitur humanæ quod ascendere non attribuitur humanæ naturæ ut virtute cujus fuit motus, sed naturæ ut virtute cujus fuit motus, sed ut subjecto proprio motus illius. ut subjecto proprio motus illius.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An ascensio sit ad locum vel dignita- An ascensio sit ad locum vel dignita- tem? et, Utrum ad locum cæli crystal- tem? et, Utrum ad locum cæli crystal-

Tini? Tini?

Secundo quæritur, Utrum ascensio Secundo quæritur, Utrum ascensio sit ad locum, vel ad dignitatem? sit ad locum, vel ad dignitatem?

397 397

3. Item, Locus datur corpori propter 3. Item, Locus datur corpori propter continentiam ergo videtur, quod corpus continentiam ergo videtur, quod corpus quod existendi habet necessitatem ex quod existendi habet necessitatem ex seipso, et nullam in partibus defluentiam, seipso, et nullam in partibus defluentiam, non debet habere locum: ergo corpus non debet habere locum: ergo corpus illud non debet moveri ad locum. illud non debet moveri ad locum.

4. Item, In corporibus physicis corpo- 4. Item, In corporibus physicis corpo- ra nobilissima non moventur ad locum, ra nobilissima non moventur ad locum, licet in eo moveantur: ergo cum in infi- licet in eo moveantur: ergo cum in infi- nitum nobilius sit corpus Christi, ipsum nitum nobilius sit corpus Christi, ipsum non movetur ad locum. non movetur ad locum.

GRATIA hujus quæritur, Utrum Christi GRATIA hujus quæritur, Utrum Christi ascensio fuerit ad locum cœli crystallini ascensio fuerit ad locum cœli crystallini tantum, ut quidam dixerunt? tantum, ut quidam dixerunt?

Videtur autem quod sic: quia Videtur autem quod sic: quia

1. Per genus differunt corpus et spiri- 1. Per genus differunt corpus et spiri- tus ergo proprius locus beatorum spiri- tus ergo proprius locus beatorum spiri- tuum debet differre a proprio loco cor- tuum debet differre a proprio loco cor- porum: cum ergo proximus locus sub porum: cum ergo proximus locus sub illo sit locus crystallini coeli, videtur quod illo sit locus crystallini coeli, videtur quod ad illud fuerit corporis Christi ascensio. ad illud fuerit corporis Christi ascensio.

2. Item, Alius est locus per rationem, 2. Item, Alius est locus per rationem, scilicet ejus quod numquam subjacuit scilicet ejus quod numquam subjacuit mutationi quæ causatur a motu coli, et mutationi quæ causatur a motu coli, et alius est ejus quod quandoque subjacuit: alius est ejus quod quandoque subjacuit: sed Angelus et spiritus numquam motui sed Angelus et spiritus numquam motui subjacuit et variationi temporis et coeli : subjacuit et variationi temporis et coeli : corpus autem Christi et beatæ Virginis corpus autem Christi et beatæ Virginis

Videtur autem, quod ad locum : quia Videtur autem, quod ad locum : quia 1. Omnis motus rectus localis ad ali- 1. Omnis motus rectus localis ad ali- quem est locum: ascensio autem est quem est locum: ascensio autem est motus localis rectus: ergo est ad aliquem quandoque subjacuit: ergo spiritus de- motus localis rectus: ergo est ad aliquem quandoque subjacuit: ergo spiritus de-

locum. locum.

2. Item, Angelo contemplantı et beato 2. Item, Angelo contemplantı et beato debetur locus congruens contemplationi debetur locus congruens contemplationi suæ ergo multo fortius corpori glo- suæ ergo multo fortius corpori glo- rioso ergo videtur, quod ascensio est rioso ergo videtur, quod ascensio est ad illum. ad illum.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Ad Coloss. 111, 1 et 2, super, illud: 1. Ad Coloss. 111, 1 et 2, super, illud: Quæ sursum sunt quærite, ubi Christus Quæ sursum sunt quærite, ubi Christus est in dextera Dei sedens: quæ sursum est in dextera Dei sedens: quæ sursum sunt sapite dicit Glossa, quod sursum sunt sapite dicit Glossa, quod sursum sunt virtutes: ergo videtur, quod ascen- sunt virtutes: ergo videtur, quod ascen- sio in qua Christus residet, est dignita- sio in qua Christus residet, est dignita- tis in virtute, non exaltatio loci. tis in virtute, non exaltatio loci.

2. Item, Principium est apud Philoso- 2. Item, Principium est apud Philoso- phos, quod nihil movetur ad vilius se : phos, quod nihil movetur ad vilius se : sed omnis locus corporeus vilior est cor- sed omnis locus corporeus vilior est cor- pore Christi ergo videtur, quod non pore Christi ergo videtur, quod non movebatur ad aliquem locum corporeum. movebatur ad aliquem locum corporeum.

bent esse in loco cœli stantis, et non mo- bent esse in loco cœli stantis, et non mo- ti et corpora, scilicet Christi et matris, ti et corpora, scilicet Christi et matris, debent esse in loco cœli mobilis primi : debent esse in loco cœli mobilis primi : hoc autem est coelum crystallinum, ut hoc autem est coelum crystallinum, ut fere omnium dicit opinio: ergo videtur, fere omnium dicit opinio: ergo videtur, quod ascensio Christi non fuerit localiter quod ascensio Christi non fuerit localiter nisi ad coelum crystallinum. nisi ad coelum crystallinum.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Ei quod est dignius omni loco, si datur Ei quod est dignius omni loco, si datur locus, per consequens datur locus dignis- locus, per consequens datur locus dignis- simus. Corpus autem Christi et sacrosan- simus. Corpus autem Christi et sacrosan- ctus uterus matris sunt digniora omni ctus uterus matris sunt digniora omni loco ergo si datur ei locus, dabitur eis loco ergo si datur ei locus, dabitur eis locus dignissimus: hoc autem est cœlum locus dignissimus: hoc autem est cœlum empyreum ergo sunt in cœlo empyreo. empyreum ergo sunt in cœlo empyreo.

SOLUTIO. Dicendum, quod ascensio SOLUTIO. Dicendum, quod ascensio Christi, est ad locum, et ad dignitatem : Christi, est ad locum, et ad dignitatem : ad locum secundum corpus, et sic est ad ad locum secundum corpus, et sic est ad

uæst. uæst.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Adcbject 1. Adcbject 1.

Adobject 2. Adobject 2.

Ad object.3. Ad object.3.

398 398

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

locum dignissimum omnium locorum, locum dignissimum omnium locorum, in supremum scilicet cæli empyrei. Se- in supremum scilicet cæli empyrei. Se- cundum divinam autem personam est ad cundum divinam autem personam est ad dignitatem æqualitatis Patris, quæ voca- dignitatem æqualitatis Patris, quæ voca- tur dextera non quod ante ibi non fue- tur dextera non quod ante ibi non fue- rit, sed quia per ascensionem ibi in hu- rit, sed quia per ascensionem ibi in hu- manitate sedens, apparuit fidelibus per manitate sedens, apparuit fidelibus per fidem, et Angelis per cognitionem. Quoad fidem, et Angelis per cognitionem. Quoad animam autem et corpus est ad dignita- animam autem et corpus est ad dignita- tem, quæ consistit in bonis potioribus tem, quæ consistit in bonis potioribus Patris, quæ ibi dextera dicuntur, si as- Patris, quæ ibi dextera dicuntur, si as- censio refertur ad humanitatem. censio refertur ad humanitatem.

AD ID autem quod contra hoc objicitur, AD ID autem quod contra hoc objicitur, dicendum ad primum, quod Glossa illa dicendum ad primum, quod Glossa illa ponendo ascensionem esse ad potiora bo- ponendo ascensionem esse ad potiora bo- na quæ sursum sunt dignitate, non pro- na quæ sursum sunt dignitate, non pro- pter hoc excludit ascensionem esse ad pter hoc excludit ascensionem esse ad locum, sed potius includit per conse- locum, sed potius includit per conse- quens quia potiora bona Patris appa- quens quia potiora bona Patris appa- rent magis in loco digniori. rent magis in loco digniori.

AD ALIUD dicendum, quod aliud est AD ALIUD dicendum, quod aliud est moveri ad locum, et aliud moveri ad lo- moveri ad locum, et aliud moveri ad lo- cum propter locum, scilicet quia indigent cum propter locum, scilicet quia indigent loco propter esse et conservationem. loco propter esse et conservationem. Corpora autem gloriosa mota sunt ad Corpora autem gloriosa mota sunt ad locum qui sibi magis congruit, sed non locum qui sibi magis congruit, sed non propter locum, quia eo ad esse indigeant: propter locum, quia eo ad esse indigeant: quia si illo loco ad esse indigerent, cor- quia si illo loco ad esse indigerent, cor- rumperentur extra loca illa, sicut ignis rumperentur extra loca illa, sicut ignis egrediens extra locum suum, corrumpi- egrediens extra locum suum, corrumpi- tur. tur.

AD ALIUD dicendum, quod in illa ratio- AD ALIUD dicendum, quod in illa ratio- ne corpori glorioso, præcipue corpori ne corpori glorioso, præcipue corpori Christi, non debetur locus, sed potius Christi, non debetur locus, sed potius ratione congruentiæ tantum, hoc est, ratione congruentiæ tantum, hoc est, quia non est congruum ipsum esse nisi in quia non est congruum ipsum esse nisi in loco nobilissimo. loco nobilissimo.

Ad object. 4. AD ALIUD dicendum, quod corpora cœ- Ad object. 4. AD ALIUD dicendum, quod corpora cœ- lestia moventur in loco ad generationem lestia moventur in loco ad generationem elementorum, et non sunt in loco omni- elementorum, et non sunt in loco omni- bus illis modis quibus corpora genera- bus illis modis quibus corpora genera- bilia sunt in loco, sicut dictum est in bilia sunt in loco, sicut dictum est in libro I Sententiarum 1 : tamen aliquo libro I Sententiarum 1 : tamen aliquo modo sunt in loco. Ita etiam corpora modo sunt in loco. Ita etiam corpora gloriosa non omni illo modo sunt in lo- gloriosa non omni illo modo sunt in lo- co, quia non dependet eorum esse a loco: co, quia non dependet eorum esse a loco: sed sunt in loco ratione congruentiæ se- sed sunt in loco ratione congruentiæ se-

1 Cf. I Sententiarum, Dist. XXVII, Art. 14. 1 Cf. I Sententiarum, Dist. XXVII, Art. 14.

cundum modum qui magis accedit ad cundum modum qui magis accedit ad nobilitatem eorum, quoniam nullus ac- nobilitatem eorum, quoniam nullus ac- cedit ad æqualitatem. cedit ad æqualitatem.

AD ILLUD autem quod ulterius quæri- Ad quæst. AD ILLUD autem quod ulterius quæri- Ad quæst. tur, dicendum, quod phantasia fatua est tur, dicendum, quod phantasia fatua est dicere, quod corpus Christi et beatæ Virgi- dicere, quod corpus Christi et beatæ Virgi- nis sint in cœlo crystallino, vel etiam quod nis sint in cœlo crystallino, vel etiam quod Sancti sint in crystallino : et solus Chri- Sancti sint in crystallino : et solus Chri- stus et beata Virgo sint in empyreo: quia stus et beata Virgo sint in empyreo: quia empyreum locus beatitudinis est, cœlum empyreum locus beatitudinis est, cœlum autem crystallinum cum omnibus in- autem crystallinum cum omnibus in- ferioribus ordinatum est ad generatio- ferioribus ordinatum est ad generatio- nem et corruptionem : et ideo dicunt nem et corruptionem : et ideo dicunt Sancti, quod Philosophi coelum empy- Sancti, quod Philosophi coelum empy- reum non cognoverunt : et hoc ideo, reum non cognoverunt : et hoc ideo, quia principia eorum de cœlo sumuntur quia principia eorum de cœlo sumuntur ex motu. Unde quod per motum non ex motu. Unde quod per motum non potest investigari, vel per proprietatem potest investigari, vel per proprietatem motus, non est Philosophorum, et agni- motus, non est Philosophorum, et agni- tum ab eis tum ab eis

AD ID autem quod objicitur, dicendum AD ID autem quod objicitur, dicendum ad primum, quod hoc esset verum, si spi- ad primum, quod hoc esset verum, si spi- ritus et corpus glorificatum per naturam ritus et corpus glorificatum per naturam suam determinarentur ad locum genera- suam determinarentur ad locum genera- tionis et salutis suæ : sed hoc non est ve- tionis et salutis suæ : sed hoc non est ve- rum et ideo cum nulla dignitas loci se- rum et ideo cum nulla dignitas loci se- cundum veritatem sufficiat gloriæ, sunt cundum veritatem sufficiat gloriæ, sunt omnia gloriosa per unam rationem in omnia gloriosa per unam rationem in uno loco, secundum quod referuntur ad uno loco, secundum quod referuntur ad gloriam illam distantius vel propinquius. gloriam illam distantius vel propinquius.

AD ALIUD dicendum quod corpus Chri- AD ALIUD dicendum quod corpus Chri- sti quoad generationem numquam motui sti quoad generationem numquam motui coeli subjacuit, quia effectum est a Spiri- coeli subjacuit, quia effectum est a Spiri- tu sancto: sed forte quoad alterationem tu sancto: sed forte quoad alterationem frigoris, et caloris, et famis, et sitis, et frigoris, et caloris, et famis, et sitis, et hujusmodi sed ab his omne corpus glo- hujusmodi sed ab his omne corpus glo- riosum liberatur per glorificationem : et riosum liberatur per glorificationem : et ideo non potest locari sub mobili aliquo, ideo non potest locari sub mobili aliquo, sed super omne mobile. sed super omne mobile.

Tom. XXVI hujusce editionis. Tom. XXVI hujusce editionis.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Sed contra. Sed contra.

IN III SENTENT. DIST. XXII, D, ART. 9. IN III SENTENT. DIST. XXII, D, ART. 9.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An ascensio dicat motum localem ? et, An ascensio dicat motum localem ? et, An fuerit in tempore vel in nunc ? An fuerit in tempore vel in nunc ?

Tertio quæritur, Utrum ascensio dicat Tertio quæritur, Utrum ascensio dicat motum localem? et, Utrum ille motus sit motum localem? et, Utrum ille motus sit in tempore vel in nunc ? in tempore vel in nunc ?

Videtur, quod dicat motum localem: Videtur, quod dicat motum localem: quia quia

1. Act. 1, 9, dicitur, quod videntibus 1. Act. 1, 9, dicitur, quod videntibus illis, elevatus est, et nubes suscepit eum illis, elevatus est, et nubes suscepit eum ab oculis eorum. ab oculis eorum.

2. Item, Ibidem, y. 10: Cumque intue- 2. Item, Ibidem, y. 10: Cumque intue- rentur in cælum euntem illum, etc. Ista rentur in cælum euntem illum, etc. Ista omnia ponunt motum localem. omnia ponunt motum localem.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Motus localis est per spatium : ergo 1. Motus localis est per spatium : ergo in medio spatii per quod est motus, id in medio spatii per quod est motus, id quod movetur partim est in termino a quod movetur partim est in termino a quo, et partim in termino ad quem : ergo quo, et partim in termino ad quem : ergo divisibile ergo gloriosum corpus aliqua divisibile ergo gloriosum corpus aliqua divisione divisum est, quod videtur fal- divisione divisum est, quod videtur fal-

sum. sum.

2. Item, Omnis motus (ut dicit Avicen- 2. Item, Omnis motus (ut dicit Avicen- na) exitus est de potentia ad actum. Cor- na) exitus est de potentia ad actum. Cor- pus autem glorificatum in nulla potentia pus autem glorificatum in nulla potentia est quia non potest aliquid suscipere est quia non potest aliquid suscipere plus quam habet. Ergo videtur, quod plus quam habet. Ergo videtur, quod non moveatur. non moveatur.

3. Præterea, Aut est cum alio per 3. Præterea, Aut est cum alio per quod transit in eodem loco, aut excludit quod transit in eodem loco, aut excludit ipsum. Si est in eodem loco, ut Sancti ipsum. Si est in eodem loco, ut Sancti videntur dicere: ergo eadem est dimen- videntur dicere: ergo eadem est dimen- sio quantitatis illius et corporis cum quo sio quantitatis illius et corporis cum quo est in codem loco: quorumcumque autem est in codem loco: quorumcumque autem corporum est eadem quantitas, illa sunt corporum est eadem quantitas, illa sunt corpus unum, ut dicit Avicenna ergo corpus unum, ut dicit Avicenna ergo corpus Christi cum eo per quod movetur, corpus Christi cum eo per quod movetur, est corpus unum: quod falsum est: ergo est corpus unum: quod falsum est: ergo non movetur. non movetur.

Si forte dicas, quod excludit ipsum per Si forte dicas, quod excludit ipsum per

1 Cf. Joan. xx, 19; Marc. XVI, 14; Luc. XXIV, 1 Cf. Joan. xx, 19; Marc. XVI, 14; Luc. XXIV,

399 399

quod movetur, a loco per quem transit. quod movetur, a loco per quem transit. CONTRA: Quædam transit quæ non ce- CONTRA: Quædam transit quæ non ce- dunt, ut ligna, et lapides: intravit enim dunt, ut ligna, et lapides: intravit enim ostiis clausis : ergo cum illis quandoque ostiis clausis : ergo cum illis quandoque fuit in eodem loco, non excludendo ea. fuit in eodem loco, non excludendo ea.

: :

Si forte dicas, quod non est verum quod Si forte dicas, quod non est verum quod dicit Avicenna, quod si duo corpora sint dicit Avicenna, quod si duo corpora sint in eodem loco, quod sit corpus unum: in eodem loco, quod sit corpus unum: probatur verum esse dictum Avicenna probatur verum esse dictum Avicenna sic, Sit locus unius cubiti, in quo sunt sic, Sit locus unius cubiti, in quo sunt duo corpora, et sit centrum illius loci, A, duo corpora, et sit centrum illius loci, A, extrema autem sursum et deorsum, extrema autem sursum et deorsum, dextrum et sinistrum, B CD E, et sint cor- dextrum et sinistrum, B CD E, et sint cor- pora æqualia et ducatur linea ab A in pora æqualia et ducatur linea ab A in B sursum utriusque corporis, a centro B sursum utriusque corporis, a centro sursum mensurans. Quæro igitur, an sit sursum mensurans. Quæro igitur, an sit linea una, vel duæ ? Si dicas mihi, quod linea una, vel duæ ? Si dicas mihi, quod una : ergo subjectum illius lineæ est una : ergo subjectum illius lineæ est unum quia unius formæ est subjectum unum quia unius formæ est subjectum unum aliter enim idem numero acci- unum aliter enim idem numero acci- dens esset in diversis subjectis, quod est dens esset in diversis subjectis, quod est impossibile ergo corpus locatum est impossibile ergo corpus locatum est unum. Si autem dicas mihi, quod sint unum. Si autem dicas mihi, quod sint duæ lineæ, ad hoc sequuntur duo incon- duæ lineæ, ad hoc sequuntur duo incon- venientia : unum geometrice, aliud na- venientia : unum geometrice, aliud na- turaliter. Cum enim в sit sursum in loco turaliter. Cum enim в sit sursum in loco utriusque acceptum, в punctum est unum utriusque acceptum, в punctum est unum numero. Similiter centrum est unum nu- numero. Similiter centrum est unum nu- mero. Sed inter quaslibet duas lineas est mero. Sed inter quaslibet duas lineas est superficies. Ergo duæ rectæ de uno ter- superficies. Ergo duæ rectæ de uno ter- mino in unum terminum protractæ, clau- mino in unum terminum protractæ, clau- dunt et continent superficiem : quod est dunt et continent superficiem : quod est contra positionem Euclidis in libro I, ubi contra positionem Euclidis in libro I, ubi dicit duas rectas lineas superficiem nul- dicit duas rectas lineas superficiem nul- lam continere. Aliud inconveniens est : lam continere. Aliud inconveniens est : quia una linea recta est inter duo puncta. quia una linea recta est inter duo puncta. Si ergo ponantur duæ esse, erunt duæ Si ergo ponantur duæ esse, erunt duæ lineæ sine aliqua superficie media conti- lineæ sine aliqua superficie media conti- guæ, quod est contra naturam, et impro- guæ, quod est contra naturam, et impro- batum est in VI Physicorum. Ergo duo batum est in VI Physicorum. Ergo duo corpora in uno simul esse non possunt. corpora in uno simul esse non possunt.