IN III SENTENT. DIST. XX, B, ART. 3. IN III SENTENT. DIST. XX, B, ART. 3.

359 359

Ad 1. Ad 1.

Ad 2 Ad 2

Ad 3 Ad 3

dupliciter considerari, scilicet ut exse- dupliciter considerari, scilicet ut exse- quens sapientiæ prævisionem et ordina- quens sapientiæ prævisionem et ordina- tionem, et sic videtur, quod non fuit alius tionem, et sic videtur, quod non fuit alius modus possibilis nostræ liberationis, modus possibilis nostræ liberationis, quam prævisus est a sapientia ordinan- quam prævisus est a sapientia ordinan- te sed tamen potuit esse alius modus te sed tamen potuit esse alius modus prævisus, et tunc potentia operans alium prævisus, et tunc potentia operans alium exsequeretur. Aliter consideratur secun- exsequeretur. Aliter consideratur secun- dum quod antecedenter se habet ad sa- dum quod antecedenter se habet ad sa- pientiam potest enim Deus facere quæ pientiam potest enim Deus facere quæ per sapientiam omnia ordinantem, non per sapientiam omnia ordinantem, non ordinavit se facturum et de hac potentia ordinavit se facturum et de hac potentia loquendo, alius fuit modus possibilis: et loquendo, alius fuit modus possibilis: et de hac possibilitate loquuntur Sancti de hac possibilitate loquuntur Sancti plerumque. plerumque.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod quid- AD PRIMUM ergo dicendum, quod quid- quid faceret Deus, eo ipso esset decen- quid faceret Deus, eo ipso esset decen- tissimum quoad operantem, quod ipse tissimum quoad operantem, quod ipse faceret, ut prius dictum est. Et si obji- faceret, ut prius dictum est. Et si obji- cias, quod Aristoteles dicit, quod potest cias, quod Aristoteles dicit, quod potest Deus prava agere dicendum, quod ac- Deus prava agere dicendum, quod ac- cepit ibi prava materialiter, id est, potest cepit ibi prava materialiter, id est, potest agere id quod est pravum, quod tamen agere id quod est pravum, quod tamen non esset pravum, sed optimum eo ipso non esset pravum, sed optimum eo ipso quod Deus faceret illud. quod Deus faceret illud.

AD ALIUD dicendum, quod illa ratio AD ALIUD dicendum, quod illa ratio procedit de potentia exsequente ordinem procedit de potentia exsequente ordinem sapientiæ prævidentis et de hac non sapientiæ prævidentis et de hac non loquimur, cum dicimus, quod alius loquimur, cum dicimus, quod alius modus liberationis fuit Deo possibi- modus liberationis fuit Deo possibi- lis. lis.

AD ALIUD dicendum, quod potentia Dei AD ALIUD dicendum, quod potentia Dei immutabilis est: quia si daretur quod fuit immutabilis est: quia si daretur quod fuit de alio modo, sequeretur quod numquam de alio modo, sequeretur quod numquam fuit de isto licet enim utraque istarum fuit de isto licet enim utraque istarum possibilis sit divisim, potentia Dei est de possibilis sit divisim, potentia Dei est de isto modo, et potentia Dei est de alio isto modo, et potentia Dei est de alio modo tamen non sunt compossibiles se- modo tamen non sunt compossibiles se- cundum relationem ad potentiam operan- cundum relationem ad potentiam operan- tem : quia aliter Deus mutaret opus tem : quia aliter Deus mutaret opus suum, quod esse non potest. suum, quod esse non potest.

1 Cf. Hynnum Pange lingua, Stroph. 2. 1 Cf. Hynnum Pange lingua, Stroph. 2.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Si fuerit possibilis alius modus libera- Si fuerit possibilis alius modus libera- tionis, an etiam fuit possibilis alius tionis, an etiam fuit possibilis alius modus redemptionis ? modus redemptionis ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa initium : « Sed nostræ mi- ibi, A, circa initium : « Sed nostræ mi- seriæ sanandæ convenientiorem modum seriæ sanandæ convenientiorem modum alium non fuisse, etc. » alium non fuisse, etc. »

Potest enim esse dubium, quamvis fuit Potest enim esse dubium, quamvis fuit alius modus possibilis liberationis no- alius modus possibilis liberationis no- stræ, quod tamen alius modus quo redime- stræ, quod tamen alius modus quo redime- remur non fuit possibilis. Hoc enim pro- remur non fuit possibilis. Hoc enim pro- batur sic: batur sic:

1. Redimere est rem suam justo pretio 1. Redimere est rem suam justo pretio vel bello recuperare: sed justum pretium vel bello recuperare: sed justum pretium esse non potuit nisi æquivalens offensæ esse non potuit nisi æquivalens offensæ et damno sed, sicut probatum est, et damno sed, sicut probatum est, damnum est tota humana natura perdi- damnum est tota humana natura perdi- ta, et quidquid defluxit in ipsa in pejorem ta, et quidquid defluxit in ipsa in pejorem statum, et hoc omne quod inferioris na- statum, et hoc omne quod inferioris na- turæ est quam homo, sicut dicit Glossa, turæ est quam homo, sicut dicit Glossa, ad Roman. vin, 22, super illud: Omnis ad Roman. vin, 22, super illud: Omnis creatura ingemiscit et parturit usque ad- creatura ingemiscit et parturit usque ad- huc. Offensa autem fuit infinita, quia huc. Offensa autem fuit infinita, quia contra Deum. Ergo justum pretium opor- contra Deum. Ergo justum pretium opor- tuit esse infinitum bonum et ad hoc non tuit esse infinitum bonum et ad hoc non nisi Deus et homo, qui deberet ut homo, nisi Deus et homo, qui deberet ut homo, et posset ut Deus: ergo redemptio non et posset ut Deus: ergo redemptio non potuit fieri nisi per Deum et homi- potuit fieri nisi per Deum et homi-

nem. nem.

• •

2. Item, Si de redemptione belli loqua- 2. Item, Si de redemptione belli loqua- mur et jure tunc sicut patet in Littera, mur et jure tunc sicut patet in Littera, justum est ut idem vincat qui victus est, justum est ut idem vincat qui victus est, et in eodem, scilicet in ligno. Unde Am- et in eodem, scilicet in ligno. Unde Am- brosius in hymno de passione : brosius in hymno de passione :

« «

Ipse lignum tunc notavit, Ipse lignum tunc notavit,

Damna ligni ut solveret 1. » Damna ligni ut solveret 1. »

Hoc igitur iterum non poterat fieri juste, Hoc igitur iterum non poterat fieri juste,

Sed contra. Sed contra.

Solutio Solutio

360 360

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nisi per Deum et hominem: et ita alius nisi per Deum et hominem: et ita alius modus non fuit possibilis nostræ redem- modus non fuit possibilis nostræ redem- ptionis. ptionis.

3. Item, Detur, quod redimamur ab 3. Item, Detur, quod redimamur ab alio quam a Deo, sive sit homo de novo alio quam a Deo, sive sit homo de novo ex non depravata natura factus, sive An- ex non depravata natura factus, sive An- gelus incarnatus: illi ergo tenemur tam- gelus incarnatus: illi ergo tenemur tam- quam redemptori: ergo erimus inferio- quam redemptori: ergo erimus inferio- res illo semper: homo autem creatura res illo semper: homo autem creatura est, et in tanta dignitate, ut nulli nisi soli est, et in tanta dignitate, ut nulli nisi soli Deo subesset ergo per redemptionem il- Deo subesset ergo per redemptionem il- lius pristinæ dignitati non erit restitutus : lius pristinæ dignitati non erit restitutus : ergo redemptio perfecta non est facta per ergo redemptio perfecta non est facta per illum. illum.

4. Item, Deus prævidit hominem futu- 4. Item, Deus prævidit hominem futu- rum in dignitate æquali Angelorum: si rum in dignitate æquali Angelorum: si ergo Angelus redemisset, non esset in ergo Angelus redemisset, non esset in æquali dignitate: ergo Deus frustraretur æquali dignitate: ergo Deus frustraretur præordinatione sua quæ quia omnia præordinatione sua quæ quia omnia impossibilia sunt, videtur quod alius impossibilia sunt, videtur quod alius modus non fuit possibilis nostræ redemp- modus non fuit possibilis nostræ redemp- tionis. tionis.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Ab injuste possidente non oportet 1. Ab injuste possidente non oportet redimere pignus, sed vindicare in pote- redimere pignus, sed vindicare in pote- statem sed diabolus injuste possederat statem sed diabolus injuste possederat nos, ut infra dicetur in hac eadem dis- nos, ut infra dicetur in hac eadem dis- tinctione : ergo ab ipso non oportuit tali tinctione : ergo ab ipso non oportuit tali pretio redimere hominem. pretio redimere hominem.

2. Item, Impium est dicere, quod pre- 2. Item, Impium est dicere, quod pre- tium sæculi, Christi scilicet sanguis, et tium sæculi, Christi scilicet sanguis, et anima, oblata sint diabolo ad redemptio- anima, oblata sint diabolo ad redemptio- nem hominis cum igitur non tenuerit nem hominis cum igitur non tenuerit nos nisi diabolus, videtur quod non simus nos nisi diabolus, videtur quod non simus redempti a diabolo, nec hoc modo, nec redempti a diabolo, nec hoc modo, nec alio modo. alio modo.

diabolo sit oblatus pro nobis, sed Patri: diabolo sit oblatus pro nobis, sed Patri: et nos soluti sumus a decreto Patris obli- et nos soluti sumus a decreto Patris obli- gante nos ad non intrandum paradisum, gante nos ad non intrandum paradisum, nisi tanta appareret in uno justitia humi- nisi tanta appareret in uno justitia humi- litatis quæ omnibus sufficeret, ut supra litatis quæ omnibus sufficeret, ut supra dictum est 1. dictum est 1.

Et per hoc patet solutio ad ulti- Et per hoc patet solutio ad ulti-

mum. mum.

AD PRÆCEDENS dicendum, quod licet AD PRÆCEDENS dicendum, quod licet diabolus nos injuste possideret, nec pre- diabolus nos injuste possideret, nec pre- tium solutum sit diabolo, tamen nos ju- tium solutum sit diabolo, tamen nos ju- ste possidebamur, tenente nos in obliga- ste possidebamur, tenente nos in obliga- tione illa justa sententia justitiæ judicis, tione illa justa sententia justitiæ judicis, cui etiam pretium solvebatur in nostra cui etiam pretium solvebatur in nostra redemptione. redemptione.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An si homo non peccasset, Filius Dei in- An si homo non peccasset, Filius Dei in- carnatus fuisset ? carnatus fuisset ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa initium : « Quid enim mentes A, circa initium : « Quid enim mentes nostras tantum erigit, scilicet ad amo- nostras tantum erigit, scilicet ad amo-

rem, etc. » rem, etc. »

1. Secundum hoc enim si homo non 1. Secundum hoc enim si homo non peccasset, videtur quod non tantum ad peccasset, videtur quod non tantum ad amorem suum nos provocasset. Unde in amorem suum nos provocasset. Unde in quadam sequentia cantatur : « O culpa quadam sequentia cantatur : « O culpa nimium beata, qua redempta est natura. nimium beata, qua redempta est natura. Deus qui creavit omnia, nascitur ex fœ- Deus qui creavit omnia, nascitur ex fœ- mina. » Quasi diceret Hoc ipso quod mina. » Quasi diceret Hoc ipso quod culpa peracta est, Deus homo factus est. culpa peracta est, Deus homo factus est.

fuisset incarnatus. fuisset incarnatus.

2. Item, In quibusdam Ecclesiis in be- 2. Item, In quibusdam Ecclesiis in be- nedictione cerei paschalis cantatur : « 0 nedictione cerei paschalis cantatur : « 0 felix culpa, quæ tantum ac talem meruit felix culpa, quæ tantum ac talem meruit habere redemptorem. » Ergo videtur, habere redemptorem. » Ergo videtur, quod si culpa non esset, Filius Dei non quod si culpa non esset, Filius Dei non fuisset incarnatus. fuisset incarnatus.

SOLUTIO. Sine præjudicio loquendo, Igitur si homo non peccasset, Deus non SOLUTIO. Sine præjudicio loquendo, Igitur si homo non peccasset, Deus non concedo primas rationes : et non fuit concedo primas rationes : et non fuit alius modus possibilis nostræ redemptio- alius modus possibilis nostræ redemptio- nis, nisi per pretii talis solutionem, nisi nis, nisi per pretii talis solutionem, nisi redemptio large pro liberatione accipia- redemptio large pro liberatione accipia- tur quia non est nisi duplex redemptio, tur quia non est nisi duplex redemptio, scilicet jure belli, et ita redempti sumus scilicet jure belli, et ita redempti sumus a servitute diaboli per victoriam Christi : a servitute diaboli per victoriam Christi : et solutione pretii, et sic non sumus red- et solutione pretii, et sic non sumus red- empti a diabolo quia absit ut Christus empti a diabolo quia absit ut Christus

1 Cf. Supra, Dist. XVIII. 1 Cf. Supra, Dist. XVIII.

3. Item, Super illud Apostoli, ad Ro- 3. Item, Super illud Apostoli, ad Ro- man. vii, 28: Scimus quoniam diligen- man. vii, 28: Scimus quoniam diligen-

ted contra. ted contra.

IN III SENTENT. DIST. XX, B, ART. 4. IN III SENTENT. DIST. XX, B, ART. 4.

tibus Deum omnia cooperantur in bonum, tibus Deum omnia cooperantur in bonum, iis qui secundum propositum vocati sunt iis qui secundum propositum vocati sunt sancti,dicit Glossa, « Etiam peccata.» Ergo sancti,dicit Glossa, « Etiam peccata.» Ergo peccatum universitatis in idem bonum de- peccatum universitatis in idem bonum de- buit cooperari universitati: hoc autem buit cooperari universitati: hoc autem peccatum originale est quod omnes tra- peccatum originale est quod omnes tra- hunt ab Adam: ergo aliquod bonum pot- hunt ab Adam: ergo aliquod bonum pot- est elici ex illo : hoc autem non de facili est elici ex illo : hoc autem non de facili invenitur nisi incarnato Christo : ergo vi- invenitur nisi incarnato Christo : ergo vi- detur, quod Christus non fuisset incarna- detur, quod Christus non fuisset incarna- tus, si peccatum non fuisset. tus, si peccatum non fuisset.

4. Item, Ad quid fuisset incarnatus ? 4. Item, Ad quid fuisset incarnatus ? non enim tunc indiguissemus doctore, vel non enim tunc indiguissemus doctore, vel liberatore, vel redemptore: ergo videtur, liberatore, vel redemptore: ergo videtur, quod si peccatum non fuisset, non ita quod si peccatum non fuisset, non ita excitasset ad charitatem ejus, sicut fecit excitasset ad charitatem ejus, sicut fecit peracto peccato. peracto peccato.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Bonum est diffusivum sui et esse : 1. Bonum est diffusivum sui et esse : ergo optimi erit optimo modo quo pot- ergo optimi erit optimo modo quo pot- est, se diffundere: non autem melius est, se diffundere: non autem melius potest esse in nobis diffundere, quam in- potest esse in nobis diffundere, quam in- carnando ergo videtur, quod incarnatus carnando ergo videtur, quod incarnatus etiam esset si peccatum non esset. etiam esset si peccatum non esset.

2. Item, Anselmus dicit, quod quatuor 2. Item, Anselmus dicit, quod quatuor sunt generationes de perfectione naturæ, sunt generationes de perfectione naturæ, sine quibus generatio est imperfecta, sci- sine quibus generatio est imperfecta, sci- licet de terra virgine vir virgo, de viro licet de terra virgine vir virgo, de viro virgine fœmina virgo, de viro et muliere virgine fœmina virgo, de viro et muliere corruptis infans virgo. Restabat ergo corruptis infans virgo. Restabat ergo quartus modus, de fœmina virgine virgi- quartus modus, de fœmina virgine virgi- nem producere, vel ordo generationis nem producere, vel ordo generationis non fuisset perfectus: ergo cum Dei per- non fuisset perfectus: ergo cum Dei per- fecta sunt opera, ipse replevisset hunc fecta sunt opera, ipse replevisset hunc ordinem, etiamsi homo non peccasset: ordinem, etiamsi homo non peccasset: sed de virgine non potest nasci nisi Fi- sed de virgine non potest nasci nisi Fi- lius Dei, ut dicit Cassianus: ergo Filius lius Dei, ut dicit Cassianus: ergo Filius Dei fuisset incarnatus, etiamsi non pec- Dei fuisset incarnatus, etiamsi non pec- casset homo. casset homo.

3. Item, Supra per verba Sanctorum 3. Item, Supra per verba Sanctorum probatum est Angelum non esse unibi- probatum est Angelum non esse unibi- lem, sed hominem cum igitur nulla ap- lem, sed hominem cum igitur nulla ap- titudo frustra sit creata a Deo, necesse titudo frustra sit creata a Deo, necesse fuit hanc aptitudinem impleri: ergo ne- fuit hanc aptitudinem impleri: ergo ne- cesse fuit Deum incarnari. cesse fuit Deum incarnari.

4. Item, Peccatum non fecit similiorem 4. Item, Peccatum non fecit similiorem et unibiliorem nostram naturam cum et unibiliorem nostram naturam cum Deo, quam esset ante peccatum; cum er- Deo, quam esset ante peccatum; cum er- go similior Deo sit sine peccato, quam go similior Deo sit sine peccato, quam

361 361

post peccatum, videtur etiam unibilior: post peccatum, videtur etiam unibilior: et sic Deo magis conveniebat ei uniri, ut et sic Deo magis conveniebat ei uniri, ut videtur. videtur.

3. Item, Perfectio universi consistit in 3. Item, Perfectio universi consistit in dimensione circulari, ut probat Philoso- dimensione circulari, ut probat Philoso- phus et quia circulo nihil est addibile: phus et quia circulo nihil est addibile: ergo maxima perfectione naturæ mundus ergo maxima perfectione naturæ mundus est perfectus : ergo cum similiter Dei est perfectus : ergo cum similiter Dei perfecta sunt opera, ultimum debet con- perfecta sunt opera, ultimum debet con- cludi in primum ut fiat circulus : pri- cludi in primum ut fiat circulus : pri- mum autem est Deus, et ultimum homo: mum autem est Deus, et ultimum homo: ergo Deus et homo debent uniri : et ergo Deus et homo debent uniri : et hoc contingeret, etiamsi homo non pec- hoc contingeret, etiamsi homo non pec-

caret. caret.

6. Item, Amor maximus se communi- 6. Item, Amor maximus se communi- cat maximo inodo : non autem potest cat maximo inodo : non autem potest magis, quam ut se uniat: ergo cum magis, quam ut se uniat: ergo cum talis amor talis amor sit ei ad hominem, ipse sit ei ad hominem, ipse uniet se ei ergo videtur etiam, quod uniet se ei ergo videtur etiam, quod uniet se ei, si non peccasset. uniet se ei, si non peccasset.

SOLUTIO. Dicendum, quod in hac quæ- SOLUTIO. Dicendum, quod in hac quæ- stione solutio incerta est. Sed quantum stione solutio incerta est. Sed quantum possum opinari, credo quod Filius Dei possum opinari, credo quod Filius Dei factus fuisset homo, etiamsi numquanı factus fuisset homo, etiamsi numquanı fuisset peccatum: nec tamen factus fuis- fuisset peccatum: nec tamen factus fuis- set Angelus, quia Angelus non est uni- set Angelus, quia Angelus non est uni- bilis ex natura sicut homo, ut supra os- bilis ex natura sicut homo, ut supra os- tendimus tamen nihil de hoc asserendo tendimus tamen nihil de hoc asserendo dico sed credo hoc quod dixi, magis dico sed credo hoc quod dixi, magis concordare pietati fidei. concordare pietati fidei.

Solutiɔ. Solutiɔ.

Dico igitur ad primum, quod tales lo- Ad 1 et 2. Dico igitur ad primum, quod tales lo- Ad 1 et 2. cutiones valde impropriæ sunt, ut dica- cutiones valde impropriæ sunt, ut dica- tur culpa beata et felix: quia non dicitur tur culpa beata et felix: quia non dicitur beata et felix in se, sed ex consequenti. beata et felix in se, sed ex consequenti. Et licet forte Christi incarnatio non sit Et licet forte Christi incarnatio non sit sequens ad culpam, tamen magnalia sequens ad culpam, tamen magnalia opera redemptionis per laborem, passio- opera redemptionis per laborem, passio- nem, et mortem secuta sunt ex culpa. nem, et mortem secuta sunt ex culpa.

Per hoc etiam patet solutio ad secun- Per hoc etiam patet solutio ad secun-

dum. dum.

AD ALIUD dicendum, quod peccatum AD ALIUD dicendum, quod peccatum non cooperatur in bonum nisi per acci- non cooperatur in bonum nisi per acci- dens, scilicet quia ferventior et magis dens, scilicet quia ferventior et magis gratus aliquis quandoque resurgit, quam gratus aliquis quandoque resurgit, quam cecidit, et magis efficitur humilis et cau- cecidit, et magis efficitur humilis et cau- tus: si autem et Christi incarnatio secu- tus: si autem et Christi incarnatio secu- ta est, nescio: sed hoc certum est, quod ta est, nescio: sed hoc certum est, quod redemptio per mortem esi secuta. redemptio per mortem esi secuta.

Ad 3 Ad 3

Ad 4. Ad 4.

Ad object 1. Ad object 1.

Adobject 2. Adobject 2.

362 362

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

AD ALIUD dicendum, quod incarnatus AD ALIUD dicendum, quod incarnatus fuisset ad ostensionem eximii amoris fuisset ad ostensionem eximii amoris sui, et ut multiplices delicias præpararet sui, et ut multiplices delicias præpararet homini, cum contemplaretur eum in car- homini, cum contemplaretur eum in car- ne fratrem, quem habet universitatis ne fratrem, quem habet universitatis Deum. Deum.

SI AUTEM velimus contrarium sustine- SI AUTEM velimus contrarium sustine- re, quod tamen mihi non videtur: dice- re, quod tamen mihi non videtur: dice- mus ad primum contra objectum, quod mus ad primum contra objectum, quod bonum non diffundit se secundum ordi- bonum non diffundit se secundum ordi- nem naturæ, sed capacitatem eorum qui nem naturæ, sed capacitatem eorum qui capiunt illud non autem cadit in capa- capiunt illud non autem cadit in capa- citatem aliquam naturæ vel meriti unio citatem aliquam naturæ vel meriti unio deitatis ad carnem et ideo non oporte- deitatis ad carnem et ideo non oporte- ret, quod se illo modo diffunderet. ret, quod se illo modo diffunderet.

AD ALIUD dicendum, quod natura com- AD ALIUD dicendum, quod natura com- pleta esset sine ultimo modo in esse na- pleta esset sine ultimo modo in esse na- turæ, licet non in optimo esse gratiæ : turæ, licet non in optimo esse gratiæ : nec oportet hoc quod Deus faciat unum- nec oportet hoc quod Deus faciat unum- quodque in optimo esse quo posset quodque in optimo esse quo posset ipsum facere si vellet: sed sufficit ut fa- ipsum facere si vellet: sed sufficit ut fa- ciat sicut vult, dummodo nihil neget eis ciat sicut vult, dummodo nihil neget eis de naturalibus. de naturalibus.

Adobje.t 3. AD ALIUD dicendum, quod illa aptitudo Adobje.t 3. AD ALIUD dicendum, quod illa aptitudo non est ex natura, sed ex gratia electio- non est ex natura, sed ex gratia electio- nis, ut supra sæpe habitum est: quia nis, ut supra sæpe habitum est: quia homo ille ut in unitatem Filii Dei assu- homo ille ut in unitatem Filii Dei assu- meretur, non meritis, vel natura, sed meretur, non meritis, vel natura, sed gratia habuit. gratia habuit.

Ad object, i. AD ALIUD dicendum, quod licet pecca- Ad object, i. AD ALIUD dicendum, quod licet pecca- tum non fecerit deiformem naturam, ta- tum non fecerit deiformem naturam, ta- men fecit necessarium redemptorem : et men fecit necessarium redemptorem : et hæc necessitas coegit misericordem Deum hæc necessitas coegit misericordem Deum incarnari. incarnari.

Ad object 5. AD ALIUD dicendum, quod talis ratio Ad object 5. AD ALIUD dicendum, quod talis ratio circuli non est necessaria ad perfectio- circuli non est necessaria ad perfectio- nem, sed potius circulus ordinis, scilicet nem, sed potius circulus ordinis, scilicet ut ordinentur ad Deum tamquam ad ut ordinentur ad Deum tamquam ad finem, quæ exiverunt ab ipso tamquam finem, quæ exiverunt ab ipso tamquam a principio. a principio.

Ad object. 6. AD ALIUD dicendum, quod sufficiebat Ad object. 6. AD ALIUD dicendum, quod sufficiebat ostensio amoris in glorificatione: quia ostensio amoris in glorificatione: quia non oportuit Deum omnem modum non oportuit Deum omnem modum amoris ostendere, sicut nec modo facit. amoris ostendere, sicut nec modo facit. AD HOC autem quod objicitur de præ- AD HOC autem quod objicitur de præ-

1 Ad Roman. IV, 11 : Et signum accepit 1 Ad Roman. IV, 11 : Et signum accepit (Abraham) circumcisionis, signaculum justitiæ (Abraham) circumcisionis, signaculum justitiæ fider quæ est in præputio, etc. fider quæ est in præputio, etc.

destinatione habet solutionem specialem, destinatione habet solutionem specialem, scilicet quod prædestinatio supponit or- scilicet quod prædestinatio supponit or- dinem sapientiæ : et illa prævidit culpam dinem sapientiæ : et illa prævidit culpam futuram, et ideo præordinavit redempto- futuram, et ideo præordinavit redempto- rem. Sed tamen primum probabilius mi- rem. Sed tamen primum probabilius mi- hi videtur. hi videtur.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Quæ sit justitia qua superatus est dia- Quæ sit justitia qua superatus est dia- bolus, utrum redemptoris, vel redem- bolus, utrum redemptoris, vel redem- ptorum ? ptorum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa medium : « Sic justitia supera- A, circa medium : « Sic justitia supera- tur diabolus, etc. » tur diabolus, etc. »

Potest enim hic esse dubium, quæ sit Potest enim hic esse dubium, quæ sit justitia qua superatur diabolus? Aut justitia qua superatur diabolus? Aut enim hæc est justitia redemptorum, aut enim hæc est justitia redemptorum, aut justitia redimentis. Si est primo modo: justitia redimentis. Si est primo modo: cum illi justitiam fecerunt etiam ante in- cum illi justitiam fecerunt etiam ante in- carnationem Christi, videtur quod de- carnationem Christi, videtur quod de- buissent esse redempti: sicut de Abra- buissent esse redempti: sicut de Abra- ham dicitur, ad Roman. IV, 11, quod ham dicitur, ad Roman. IV, 11, quod signaculum justitiæ fidei circumcisio- signaculum justitiæ fidei circumcisio- nem accepit Abraham', Noe vir justus nem accepit Abraham', Noe vir justus atque perfectus in generatione sua 2 : et atque perfectus in generatione sua 2 : et sic de aliis. Si autem est justitia redem- sic de aliis. Si autem est justitia redem- ptoris, ut videtur dici in Littera : tunc ptoris, ut videtur dici in Littera : tunc videtur, quod non fiat justitia : quia non videtur, quod non fiat justitia : quia non est æquum, quod liberetur per justitiam est æquum, quod liberetur per justitiam alterius, qui justitiam non fecit. alterius, qui justitiam non fecit.

ULTERIUS quæritur, Si esset alius mo- ULTERIUS quæritur, Si esset alius mo- dus, vel fuisset, utrum esset injustus? dus, vel fuisset, utrum esset injustus? Videtur quod non : quia Deus nihil Videtur quod non : quia Deus nihil potest facere injustum. potest facere injustum.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Potentiæ modus hic dividitur con- 1. Potentiæ modus hic dividitur con- tra justitiæ modum igitur si usus fuis- tra justitiæ modum igitur si usus fuis- set Christus potentiæ modo, non fuisset set Christus potentiæ modo, non fuisset justus modus. justus modus.

2 Genes, VI, 9: Noe vir justus atque perfectus 2 Genes, VI, 9: Noe vir justus atque perfectus furt in generationibus suis. furt in generationibus suis.

Quæst. Quæst.

Sed contra, Sed contra,

Solutio. Solutio.

Ad quæst Ad quæst Ad object 2. Ad object 2.

Adobject 1. Adobject 1.

dobject. 3. dobject. 3.

IN III SENTENT. DIST. XX, B, ART. 6. IN III SENTENT. DIST. XX, B, ART. 6.

2. Item, Ponatur, quod Deus nostram 2. Item, Ponatur, quod Deus nostram carnem accepisset, et tamen nos pote- carnem accepisset, et tamen nos pote- state eripuisset: tunc videtur modus con- state eripuisset: tunc videtur modus con- venientior fuisse: quia tunc teneremur venientior fuisse: quia tunc teneremur ad gratiarum actionem de suscepta natu- ad gratiarum actionem de suscepta natu- ra, et tamen ipse et nos simili labore ve- ra, et tamen ipse et nos simili labore ve- niremus ad regnum : ergo ille fuisset niremus ad regnum : ergo ille fuisset modus magis conveniens, et magis obli- modus magis conveniens, et magis obli- gans nos Deo. gans nos Deo.

3. Item, In judicio hominis fraus nulli 3. Item, In judicio hominis fraus nulli patrocinatur ergo non debet acquirere patrocinatur ergo non debet acquirere jus aliquod in judicio Dei. Constat au- jus aliquod in judicio Dei. Constat au- tem, quod diabolus fraudulenter decepit tem, quod diabolus fraudulenter decepit hominem ergo nullum jus fuit ei acqui- hominem ergo nullum jus fuit ei acqui- situm in homine : ergo videtur magis situm in homine : ergo videtur magis fuisse injustus modus, quod hominem fuisse injustus modus, quod hominem quasi adjudicatum dimisit ei, et per ju- quasi adjudicatum dimisit ei, et per ju- stitiam liberare voluit, quam si condem- stitiam liberare voluit, quam si condem- nando dæmonem propter fraudem, ho- nando dæmonem propter fraudem, ho- minem in potestatem suam retraxisset. minem in potestatem suam retraxisset.

SOLUTIO. Dicendum, quod nullus mo- SOLUTIO. Dicendum, quod nullus mo- dus potest esse justus ex parte Dei : sed dus potest esse justus ex parte Dei : sed ex parte hominis justitia est redemptio ex parte hominis justitia est redemptio pro meritis et ideo poena satisfactoria pro meritis et ideo poena satisfactoria pro culpa debet infligi. Unde dico, quod pro culpa debet infligi. Unde dico, quod primum intelligitur de justitia redempto- primum intelligitur de justitia redempto- ris, quam solvit pro redemptis. ris, quam solvit pro redemptis.

AD ILLUD quod contra objicitur, dicen- AD ILLUD quod contra objicitur, dicen- dum quod justitia redemptoris exigeba- dum quod justitia redemptoris exigeba- tur ad hoc ne esset obex apud eos: quia tur ad hoc ne esset obex apud eos: quia gratia capitis non profluit super mem- gratia capitis non profluit super mem- bra nisi dispositio sit in membris, quasi bra nisi dispositio sit in membris, quasi receptibilia sint gratiæ: et ita utraque receptibilia sint gratiæ: et ita utraque exigitur una ut præparans subjectum, exigitur una ut præparans subjectum, altera ut liberans. altera ut liberans.

AD ALIUD dicendum, quod omnis mo- AD ALIUD dicendum, quod omnis mo- dus fuisset Deo justus, sed non adeo dus fuisset Deo justus, sed non adeo conveniens ex parte hominis redempti. conveniens ex parte hominis redempti.

AD ALIUD dicendum, quod potentiæ AD ALIUD dicendum, quod potentiæ modus non dividitur contra justitiæ modus non dividitur contra justitiæ modum, ut ei oppositus, sed non adeo modum, ut ei oppositus, sed non adeo congruus, non ex parte Dei, sed ex par- congruus, non ex parte Dei, sed ex par- te nostra, ut prius expositum est. te nostra, ut prius expositum est.

AD ALIUD dicendum, quod fraus dæ- AD ALIUD dicendum, quod fraus dæ- monum non fuit sine culpa hominis de- monum non fuit sine culpa hominis de- cepti et ideo licet dæmonibus patroci- cepti et ideo licet dæmonibus patroci- nari non debuit, tamen homini nocere nari non debuit, tamen homini nocere debuit et ideo ex parte illa oportuit debuit et ideo ex parte illa oportuit

363 363

justitiam liberatoris contra injustitiam justitiam liberatoris contra injustitiam hominis poni. hominis poni.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An solum originale vel actuale sit causa An solum originale vel actuale sit causa quare indigemus redemptore? et, quare indigemus redemptore? et, Utrum quilibet per se potuit satisfa- Utrum quilibet per se potuit satisfa- cere de actuali? cere de actuali?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa medium: « Quadam ju- ibi, A, circa medium: « Quadam ju- stitia Dei in potestatem diaboli traditum stitia Dei in potestatem diaboli traditum est genus humanum, etc. » est genus humanum, etc. »

Et hoc enim videtur, quod solum ori- Et hoc enim videtur, quod solum ori- ginale sit causa quare indigemus redem- ginale sit causa quare indigemus redem- ptore et ita videtur, quod quilibet pro ptore et ita videtur, quod quilibet pro se satisfacere potuit pro actuali. se satisfacere potuit pro actuali.

Sed hoc non videtur: quia Sed hoc non videtur: quia

1. Majus peccatum est commissum 1. Majus peccatum est commissum per seipsum, quam contractum ab alio : per seipsum, quam contractum ab alio : ergo ab ipso exigitur major satisfactio ergo ab ipso exigitur major satisfactio Si ergo pro reliquo peccato oportuit in- Si ergo pro reliquo peccato oportuit in- tervenire justitiam redemptoris, multo tervenire justitiam redemptoris, multo magis oportuit hoc fieri pro peccato pro- magis oportuit hoc fieri pro peccato pro- prio: ergo gravius peccatum est, quod prio: ergo gravius peccatum est, quod graviori poena punitur in delinquente: graviori poena punitur in delinquente: sed actuale punitur in delinquente caren- sed actuale punitur in delinquente caren- tia visionis Dei, et igne urente, origi- tia visionis Dei, et igne urente, origi- nale autem tantum carentia visionis Dei: nale autem tantum carentia visionis Dei: ergo si originale exigit redemptorem, ergo si originale exigit redemptorem, multo magis actuale. multo magis actuale.

2. Item, Hoc videtur ex auctoritate 2. Item, Hoc videtur ex auctoritate Sanctorum supra posita, qui dicunt, Sanctorum supra posita, qui dicunt, quod nulli umquam remissum est neque quod nulli umquam remissum est neque parvulo neque adulto, nisi in fide me- parvulo neque adulto, nisi in fide me- diatoris constat autem, quod fides me- diatoris constat autem, quod fides me- diatoris conjungit justitiam Christi cum diatoris conjungit justitiam Christi cum justificatis : ergo sine justitia Christi justificatis : ergo sine justitia Christi nullum remittitur peccatum. nullum remittitur peccatum.

3. Item, Si verum est quod dicunt 3. Item, Si verum est quod dicunt omnes Sancti et Doctores communiter, omnes Sancti et Doctores communiter, quod passio Christi operetur in omnibus quod passio Christi operetur in omnibus sacramentis tunc oportet dicere, quod sacramentis tunc oportet dicere, quod etiam operetur in pœnitentia: cum igi- etiam operetur in pœnitentia: cum igi-

Sed contra. Sed contra.

Solutio, Solutio,

364 364

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tur sine sacramento pœnitentiæ nulli tur sine sacramento pœnitentiæ nulli umquam sit remissum peccatum : sine umquam sit remissum peccatum : sine justitia mediatoris in passione nulli um- justitia mediatoris in passione nulli um- quam remissum peccatum est. quam remissum peccatum est.

4. Item, Isa. LIII, 6: Omnes nos qua- 4. Item, Isa. LIII, 6: Omnes nos qua- si oves erravimus... et posuit Dominus si oves erravimus... et posuit Dominus in eo iniquitatem omnium nostrum. Er- in eo iniquitatem omnium nostrum. Er- go posuit in eo etiam iniquitatem actua- go posuit in eo etiam iniquitatem actua- lem. lem.

3. Item, Glossa, ad Roman. vi, 6, 3. Item, Glossa, ad Roman. vi, 6, dicit, quod peccata præcedentium fue- dicit, quod peccata præcedentium fue- runt in sustentatione Dei, donec venirent runt in sustentatione Dei, donec venirent ad ostensionem justitiæ redimentis per ad ostensionem justitiæ redimentis per Christum. Christum.

6. Item, Expresse in præcedenti dis- 6. Item, Expresse in præcedenti dis- tinctione scribitur sic: « In poenitentia tinctione scribitur sic: « In poenitentia poena per Christum minoratur : non enim poena per Christum minoratur : non enim sufficeret illa pœna qua pœnitentes ligat sufficeret illa pœna qua pœnitentes ligat Ecclesia, nisi meritum Christi coopera- Ecclesia, nisi meritum Christi coopera- retur, qui pro nobis solvit. » Constat retur, qui pro nobis solvit. » Constat autem, quod Ecclesia nullum temporali autem, quod Ecclesia nullum temporali poena obligat pro originali. Ergo pro poena obligat pro originali. Ergo pro actuali non possemus satisfacere, nisi actuali non possemus satisfacere, nisi esset justitia Christi. esset justitia Christi.

7. Item, Ratio Anselmi est, quod in- 7. Item, Ratio Anselmi est, quod in- diguimus redemptore: quia offendere diguimus redemptore: quia offendere Deum facit offensam infinitam, sicut Deum facit offensam infinitam, sicut ipse est infinitum bonum: ergo cum in ipse est infinitum bonum: ergo cum in actuali mortali offendatur Deus, videtur actuali mortali offendatur Deus, videtur eadem ratione exigere redemptorem. eadem ratione exigere redemptorem.

SED CONTRA hæc quidam objiciunt sic: SED CONTRA hæc quidam objiciunt sic: 1. Alius modus fuit possibilis: ergo non 1. Alius modus fuit possibilis: ergo non necessario exigitur justitia redimentis. necessario exigitur justitia redimentis.

2. Item, Antiqui patres fidem, spem, 2. Item, Antiqui patres fidem, spem, et charitatem habuissent, etiamsi Chri- et charitatem habuissent, etiamsi Chri- stus non fuisset incarnatus: cum igitur stus non fuisset incarnatus: cum igitur cum talibus virtutibus non possit stare cum talibus virtutibus non possit stare peccatum actuale, merito fidei, et alia- peccatum actuale, merito fidei, et alia- rum virtutum fuisset deletum, etiam rum virtutum fuisset deletum, etiam præter justitiam redemptoris. præter justitiam redemptoris.

3. Item, Potentia gratiæ ad vincen- 3. Item, Potentia gratiæ ad vincen- dum peccatum major est quam potentia dum peccatum major est quam potentia peccati ergo si peccatum sine alterius peccati ergo si peccatum sine alterius adjutorio valet inficere animam, poten- adjutorio valet inficere animam, poten- tia gratiæ virtutum sine alterius adjuto- tia gratiæ virtutum sine alterius adjuto- rio expellere peccatum valebit : ergo si- rio expellere peccatum valebit : ergo si- ne gratia et justitia redimentis. ne gratia et justitia redimentis.

SOLUTIO. Dicendum, quod consentien- SOLUTIO. Dicendum, quod consentien-

dum est rationibus primis: quia hoc di- dum est rationibus primis: quia hoc di- cunt Sancti innitentes illi verbo Joan- cunt Sancti innitentes illi verbo Joan- nis, 1, 16 Et de plenitudine ejus nos nis, 1, 16 Et de plenitudine ejus nos omnes accepimus, et gratiam pro gratia. omnes accepimus, et gratiam pro gratia. Marc. xi, 9 Et qui præibant et qui se- Marc. xi, 9 Et qui præibant et qui se- quebantur clamabant, dicentes: Ilosan- quebantur clamabant, dicentes: Ilosan- na in excelsis! non pro originali tantum, na in excelsis! non pro originali tantum, sed etiam pro omnibus actualibus. sed etiam pro omnibus actualibus.

AD PRIMUM autem quod objicitur in AD PRIMUM autem quod objicitur in contrarium, dicendum quod alius modus contrarium, dicendum quod alius modus fuit possibilis sed tamen impossibilis fuit possibilis sed tamen impossibilis omnis ille modus qui non conferret gra- omnis ille modus qui non conferret gra- tiam adjuvatem contra peccatum ex ju- tiam adjuvatem contra peccatum ex ju- stitia aliena sive illa fuisset Dei justitia, stitia aliena sive illa fuisset Dei justitia, sive alicujus satisfacientis. sive alicujus satisfacientis.

AD ALIUD dicendum, quod fides anti- AD ALIUD dicendum, quod fides anti- quorum, et spes, et alia bona, efficaciam quorum, et spes, et alia bona, efficaciam traxissent tunc ab illo alio modo quicum- traxissent tunc ab illo alio modo quicum- que fuisset sed quia alius non fuit, ideo que fuisset sed quia alius non fuit, ideo trahebant efficaciam ab isto : sicut si trahebant efficaciam ab isto : sicut si sol non esset causa diei, esset aliud lu- sol non esset causa diei, esset aliud lu- minare quod faceret diem: non tamen minare quod faceret diem: non tamen esset umquam possibile, quod mundus esset umquam possibile, quod mundus illuminaretur ex seipso, sed quod habe- illuminaretur ex seipso, sed quod habe- ret sufficiens lumen ex quibusdam par- ret sufficiens lumen ex quibusdam par- tibus suis, micantibus ut sunt gemmæ, tibus suis, micantibus ut sunt gemmæ, vel quædam partes ignis et hoc modo vel quædam partes ignis et hoc modo justitia meritorum Christi fulget in vir- justitia meritorum Christi fulget in vir- tutibus Sanctorum, sicut sol in gem- tutibus Sanctorum, sicut sol in gem- mis, quæ magis rutilant in præsentia mis, quæ magis rutilant in præsentia solis, in absentia autem obtenebrantur. solis, in absentia autem obtenebrantur.

Adobject Adobject

Adobjeria Adobjeria

AD ALIUD dicendum, quod gratia est Adobject, AD ALIUD dicendum, quod gratia est Adobject, potentior sed non habet potentiam il- potentior sed non habet potentiam il- lam, quod destruat quod secundum ali- lam, quod destruat quod secundum ali- quam rationem est infinitum, nisi con- quam rationem est infinitum, nisi con- juncta illi quod secundum aliquam ratio- juncta illi quod secundum aliquam ratio- nem est infinitum, ut merito Christi, nem est infinitum, ut merito Christi, quod est meritum Dei et hominis: et quod est meritum Dei et hominis: et quod peccatum dicitur posse inficere sine quod peccatum dicitur posse inficere sine adjutorio, hoc non est posse, sed potius adjutorio, hoc non est posse, sed potius deficere deficere enim potest quodlibet deficere deficere enim potest quodlibet per se corruptione principiorum conser- per se corruptione principiorum conser- vantium, sed non ex se ita proficere. vantium, sed non ex se ita proficere.

IN III SENTENT. DIST. XX, B, ART. 7. IN III SENTENT. DIST. XX, B, ART. 7.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An non remittatur peccatum nisi Deo An non remittatur peccatum nisi Deo homine satisfaciente pro nobis ? homine satisfaciente pro nobis ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa medium: « Eramus natu- ibi, A, circa medium: « Eramus natu- ra filii iræ natura scilicet, ut est de- ra filii iræ natura scilicet, ut est de- pravata, etc. » pravata, etc. »

Ex hoc enim videtur, quod si natura Ex hoc enim videtur, quod si natura alicujus non fuisset depravata, quod illud alicujus non fuisset depravata, quod illud potuisset satisfacere pro nobis et hoc potuisset satisfacere pro nobis et hoc supra sæpe improbatum est: quia hoc supra sæpe improbatum est: quia hoc esset creatura pura, aut corporalis, aut esset creatura pura, aut corporalis, aut spiritualis. Si corporalis: tunc esset vi- spiritualis. Si corporalis: tunc esset vi- lior homine et tunc homo redimeretur, lior homine et tunc homo redimeretur, et per consequens subderetur viliori se: et per consequens subderetur viliori se: ergo per repemptionem non recuperaret ergo per repemptionem non recuperaret dignitatem quam amiserat. dignitatem quam amiserat.

Item, Secundum hoc Dei præscientia, Item, Secundum hoc Dei præscientia, quæ præordinaverat hominem coæquan- quæ præordinaverat hominem coæquan- dum fore Angelis, frustraretur. dum fore Angelis, frustraretur.

Item, Secundum hoc justo pretio non Item, Secundum hoc justo pretio non essemus redempti, sed viliori quam fuit essemus redempti, sed viliori quam fuit ablatum quia totum genus humanum ablatum quia totum genus humanum Deo fuit ablatum, et offerretur Deo cor- Deo fuit ablatum, et offerretur Deo cor- pus unum tantum. pus unum tantum.

Item, Secundum hoc infinita offensa Item, Secundum hoc infinita offensa Dei non Dei non esset recompensata: ergo in esset recompensata: ergo in opere redemptionis non servaretur justi- opere redemptionis non servaretur justi- tia. tia.

Si autem fuisset creatura pure spiri- Si autem fuisset creatura pure spiri- tualis, ut Angelus. CONTRA: Maximum tualis, ut Angelus. CONTRA: Maximum operum quoad difficultatem est offerre se operum quoad difficultatem est offerre se ad pretium per mortem: Angelus autem ad pretium per mortem: Angelus autem est immortalis: est immortalis: ergo redimere non ergo redimere non posset. posset.

Item, Nullus Angelus est adeo altus, Item, Nullus Angelus est adeo altus, cui præferri unus purus homo non posset, cui præferri unus purus homo non posset, et æquari plures: quoniam beata Virgo et æquari plures: quoniam beata Virgo prælata est omnibus, et alii assumi pos- prælata est omnibus, et alii assumi pos- sunt secundum sortes Angelorum : ergo sunt secundum sortes Angelorum : ergo Angelus cum tota gratia non valet unum Angelus cum tota gratia non valet unum hominem, et æquivalent alii: ergo ut hominem, et æquivalent alii: ergo ut

365 365 melius nullus Angelus pro omnibus ho- melius nullus Angelus pro omnibus ho- minibus posset offerri. minibus posset offerri.

Item, Cum sit finitæ bonitatis, ipse in- Item, Cum sit finitæ bonitatis, ipse in- finitam offensam non posset recompen- finitam offensam non posset recompen- sare, nec debitum honorem Deo pro sare, nec debitum honorem Deo pro peccato exhibere. peccato exhibere.

Aliæ etiam sunt rationes ad hoc quas Aliæ etiam sunt rationes ad hoc quas supra posuimus. supra posuimus.

Si autem dicas, quod est composita Si autem dicas, quod est composita creatura ex Angelo et homine corporali, creatura ex Angelo et homine corporali, prorsus sequuntur eadem inconvenien- prorsus sequuntur eadem inconvenien- tia. tia.

Si vero dicas, quod potuit esse Deus Si vero dicas, quod potuit esse Deus purus. CONTRA: Deus mereri non potest: purus. CONTRA: Deus mereri non potest: quia mereri est apud alium, et inferioris quia mereri est apud alium, et inferioris est mereri: ergo Deus merendo non pot- est mereri: ergo Deus merendo non pot- est satisfacere. est satisfacere.

Item, Deus nulli debet, nec pro se, Item, Deus nulli debet, nec pro se, nec pro alio ergo debitum pro alio non nec pro alio ergo debitum pro alio non restituet. restituet.

Item, Deus non est medium inter ho- Item, Deus non est medium inter ho- minem et Deum : ergo ut mediator non minem et Deum : ergo ut mediator non est reconcilians et satisfaciens. est reconcilians et satisfaciens.

Item, Deus in causa hominis est ju- Item, Deus in causa hominis est ju- dex: ergo non potest esse reus, vel loco dex: ergo non potest esse reus, vel loco rei exhibere satisfactionem. rei exhibere satisfactionem.

Ex his ergo concluditur, quod necesse Ex his ergo concluditur, quod necesse sit, quod sit Deus et creatura: ergo aut sit, quod sit Deus et creatura: ergo aut homo, aut alius quam homo. Si homo, homo, aut alius quam homo. Si homo, habeo propositum. Si alius quam homo : habeo propositum. Si alius quam homo : ergo satisfaciet qui non debet satisfacere : ergo satisfaciet qui non debet satisfacere : sed hoc non est justum : ergo non potest sed hoc non est justum : ergo non potest fieri coram summe justo Deo: ergo ne- fieri coram summe justo Deo: ergo ne- cesse est, quod sit Deus et homo. cesse est, quod sit Deus et homo.

licet licet

Item, Mediatorem necesse est habere Item, Mediatorem necesse est habere naturam utriusque extremorum, naturam utriusque extremorum, mediet tantum in altera, ut habitum est mediet tantum in altera, ut habitum est in præcedenti distinctione: satisfaciens in præcedenti distinctione: satisfaciens autem pro nobis mediator est: ergo ne- autem pro nobis mediator est: ergo ne- cesse est quod habeat naturam utriusque, cesse est quod habeat naturam utriusque, Dei scilicet, et hominis et hoc est quod Dei scilicet, et hominis et hoc est quod intendimus. intendimus.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Originale peccatum per alterum est 1. Originale peccatum per alterum est contractum ergo per alterum potest fieri contractum ergo per alterum potest fieri satisfactio non est autem per alterum satisfactio non est autem per alterum contractum qui fuit Deus: ergo per contractum qui fuit Deus: ergo per alium non Deum potest fieri satisfactio, alium non Deum potest fieri satisfactio, ut videtur. ut videtur.

Sed contra Sed contra

Solutio. Solutio.

Ad object. 1. Ad object. 1.

. .

366 366

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

2. Item, Videtur quod Deus debuit 2. Item, Videtur quod Deus debuit creare alium Adam, qui in omnes justi- creare alium Adam, qui in omnes justi- tiam redemptoris transfunderet, sicut tiam redemptoris transfunderet, sicut ille injustitiam transfudit: quia aliter ille injustitiam transfudit: quia aliter non omnibus videtur prodesse justitia, non omnibus videtur prodesse justitia, sicut omnibus nocuit culpa. sicut omnibus nocuit culpa.

3. Præterea, Quæ justitia est illa ut 3. Præterea, Quæ justitia est illa ut pro peccato cui numquam communica- pro peccato cui numquam communica- mus in operando, nec volendo, tanta mus in operando, nec volendo, tanta exigatur satisfactio quam non posset ex- exigatur satisfactio quam non posset ex- solvere nisi Deus et homo? solvere nisi Deus et homo?

4. Item, Ubi est probatum originale 4. Item, Ubi est probatum originale esse in homine, ut talem oporteat eum esse in homine, ut talem oporteat eum habere redemptorem? habere redemptorem?

SOLUTIO. Dicendum, quod primis ratio- SOLUTIO. Dicendum, quod primis ratio- nibus standum est, quod non remittitur nibus standum est, quod non remittitur peccatum nisi Deo et homine satisfaciente peccatum nisi Deo et homine satisfaciente pro nobis, licet alius modus fuerit possi- pro nobis, licet alius modus fuerit possi-

bilis. bilis.

AD ID ergo quod contra objicitur, di- AD ID ergo quod contra objicitur, di- cendum quod originale per alterum con- cendum quod originale per alterum con- trahitur qui principium est omnium : et trahitur qui principium est omnium : et ideo per alterum non solvitur, nisi et ideo per alterum non solvitur, nisi et ille principium sit omnium: sed non pot- ille principium sit omnium: sed non pot- est eodem modo esse, quia monstruosa est eodem modo esse, quia monstruosa natura est quæ unius rationis habet duo natura est quæ unius rationis habet duo principia, sed Christus principium effi- principia, sed Christus principium effi- ciens secundum deitatem, et secundum ciens secundum deitatem, et secundum humanitatem influens per modum me- humanitatem influens per modum me- riti et ab alio non posset fieri, quia ille riti et ab alio non posset fieri, quia ille non posset influere membris, cum nullo non posset influere membris, cum nullo modo esset caput corporis mystici, ut modo esset caput corporis mystici, ut alibi dictum est. alibi dictum est.

Ad object AD ALIUD dicendum, quod si fecisset Ad object AD ALIUD dicendum, quod si fecisset alium Adam, essent duo principia se- alium Adam, essent duo principia se- cundum unum modum generationis ma- cundum unum modum generationis ma- terialis et tamen ille non influeret gra- terialis et tamen ille non influeret gra- tiam quia gratia non influi potest nisi tiam quia gratia non influi potest nisi ab eo qui est Deus et virtutis infinitæ, et ab eo qui est Deus et virtutis infinitæ, et secundum quod homo habet gratiam non secundum quod homo habet gratiam non ad mensuram, quod non conveniret ali- ad mensuram, quod non conveniret ali- cui qui purus homo esset. cui qui purus homo esset.

Si AUTEM objicias, quod secundum Si AUTEM objicias, quod secundum hoc Adam si non peccasset, non influ- hoc Adam si non peccasset, non influ- xisset gratiam innocentiæ posteris, quod xisset gratiam innocentiæ posteris, quod est contra Anselmum qui dicit, quod sic- est contra Anselmum qui dicit, quod sic- ut transfundit originale peccatum, ita ut transfundit originale peccatum, ita si stetisset, transfudisset originalem ju- si stetisset, transfudisset originalem ju-

stitiam. Ad hoc dico, quod hoc non fuisset stitiam. Ad hoc dico, quod hoc non fuisset ex Adam, sed ex hoc quod conjunctio ex Adam, sed ex hoc quod conjunctio humanæ naturæ ad Deum nullo fuisset humanæ naturæ ad Deum nullo fuisset interrupta peccato: et ideo a Deo sem- interrupta peccato: et ideo a Deo sem- per fuisset influentia utriusque vitæ, sci- per fuisset influentia utriusque vitæ, sci- licet naturalis, et gratiæ, in anin.am et licet naturalis, et gratiæ, in anin.am et ab anima in corpus. Sed postquam facta ab anima in corpus. Sed postquam facta est interruptio, non potuit fieri influentia est interruptio, non potuit fieri influentia gratiæ hoc modo: sed oportuit, quod es- gratiæ hoc modo: sed oportuit, quod es- set per meritum satisfactionis: et illud set per meritum satisfactionis: et illud meritum non influeret omnibus qui ra- meritum non influeret omnibus qui ra- tionem membri tantum, et non capitis tionem membri tantum, et non capitis vel principii haberet. vel principii haberet.

AD ALIUD dicendum, quod licet volun- AD ALIUD dicendum, quod licet volun- tate actuali et proprio opere non com- tate actuali et proprio opere non com- municaverimus peccato Adæ, in materia municaverimus peccato Adæ, in materia tamen corrupta communicamus ex hoc tamen corrupta communicamus ex hoc quod nati sumus ex ipso, et materia cor- quod nati sumus ex ipso, et materia cor- rupta corrumpit animam secundum in- rupta corrumpit animam secundum in- fectionem culpæ, ut probatur in libro II fectionem culpæ, ut probatur in libro II Sententiarum, de transfusione peccati ori- Sententiarum, de transfusione peccati ori- ginalis. ginalis.

Ad object Ad object

AD ALIUD dicendum, quod signa ex- Ad object AD ALIUD dicendum, quod signa ex- Ad object pressa probant nos esse in peccato: hæc pressa probant nos esse in peccato: hæc autem signa sunt pœnæ non decentes autem signa sunt pœnæ non decentes dignitatem humanæ naturæ, ut irratio- dignitatem humanæ naturæ, ut irratio- nabilitas in infantia, naturæ debilitas, nabilitas in infantia, naturæ debilitas, pugna carnis contra spiritum, concupi- pugna carnis contra spiritum, concupi- scentia, ignorantia, error, et hujusmodi, scentia, ignorantia, error, et hujusmodi, quibus nulla ratio dicit Deum punivisse quibus nulla ratio dicit Deum punivisse hominem nisi in peccato. hominem nisi in peccato.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

Utrum sicut homo meruit invadi pro Utrum sicut homo meruit invadi pro consensu, ita diabolus pro fraude et consensu, ita diabolus pro fraude et mendacio? mendacio?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa medium: « Illo enim dese- ibi, A, circa medium: « Illo enim dese- rente peccantem, peccati auctor illico rente peccantem, peccati auctor illico invasit, etc. invasit, etc.

Videtur, quod ambo debebant invadi Videtur, quod ambo debebant invadi a tertio sicut enim meruit invadi homo a tertio sicut enim meruit invadi homo pro consensu, ita diabolus pro fraude et pro consensu, ita diabolus pro fraude et mendacio, et multo magis. mendacio, et multo magis.

Solutio. Solutio.

IN III SENTENT. DIST. XX, C. IN III SENTENT. DIST. XX, C.

AD HOC dicendum, quod ambos invasit AD HOC dicendum, quod ambos invasit sententia judicis condemnantis: sed ta- sententia judicis condemnantis: sed ta- men debebat eo jure homo in potesta- men debebat eo jure homo in potesta- tel. diabol: transire: quia se illi sponte tel. diabol: transire: quia se illi sponte tradidit, permittens se decipi ubi de facili tradidit, permittens se decipi ubi de facili deceptionem cavere potuit et hoc est deceptionem cavere potuit et hoc est quod intendit. quod intendit.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

Utrum modus liberationis humanæ fun- Utrum modus liberationis humanæ fun- detur super utilitate, vel necessitate ? detur super utilitate, vel necessitate ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, A, Deinde quæritur de hoc quod dicit, A, circa finem. « Ideo autem potentia vin- circa finem. « Ideo autem potentia vin- cere noluit, etc. » cere noluit, etc. »

Hic enim innuit, quod talis liberationis Hic enim innuit, quod talis liberationis modus non fuit necessarius, sed utilis modus non fuit necessarius, sed utilis homini quod videtur esse contra dicta homini quod videtur esse contra dicta Anselmi, et etiam contra superius pro- Anselmi, et etiam contra superius pro-

bata. bata.

367 367

AD QUOD dicendum, quod sicut dicit AD QUOD dicendum, quod sicut dicit Tullius in libro de Amicitia, licet vera Tullius in libro de Amicitia, licet vera amicitia fundetur super amorem, et non amicitia fundetur super amorem, et non super utilitatem, habet tamen plurimas super utilitatem, habet tamen plurimas utilitates adjunctas. Ita dico his, quod utilitates adjunctas. Ita dico his, quod licet necessitas liberatoris non fundetur licet necessitas liberatoris non fundetur super utilitatem, sed super necessitatem, super utilitatem, sed super necessitatem, vel hoc, vel alio modo, tamen plurimas vel hoc, vel alio modo, tamen plurimas habet utilitates adjunctas, quarum Ma- habet utilitates adjunctas, quarum Ma- gister partem tangit hic ex verbis Au- gister partem tangit hic ex verbis Au- gustini, et quasdam alias non tangit. gustini, et quasdam alias non tangit. Impossibile autem est tangere omnes: Impossibile autem est tangere omnes: præcipue cum sint utilitates adjunctæ præcipue cum sint utilitates adjunctæ circa quatuor, scilicet ut amorem habea- circa quatuor, scilicet ut amorem habea- mus justitiæ, non potestatis: ut exem- mus justitiæ, non potestatis: ut exem- plum humilitatis suæ accipiamus, ut do- plum humilitatis suæ accipiamus, ut do- ctrinam fidei et prudentiæ prædicatio- ctrinam fidei et prudentiæ prædicatio- num ejus observemus, ut miraculis plus- num ejus observemus, ut miraculis plus- quam demonstrationibus in fide robore- quam demonstrationibus in fide robore-

mur. mur.

Utilitates autem passionis infra in se- Utilitates autem passionis infra in se- quenti parte Magister exsequitur. quenti parte Magister exsequitur.

Solutio. Solutio.

C. De traditione Christi quæ facta dicitur a Patre, et a Filio, a Juda, et a C. De traditione Christi quæ facta dicitur a Patre, et a Filio, a Juda, et a

Judæis. Judæis.

Christus ergo est sacerdos 1, idemque hostia et pretium nostræ redemp- Christus ergo est sacerdos 1, idemque hostia et pretium nostræ redemp- tionis qui se in ara crucis non diabolo, sed Deo Trinitati obtulit pro om- tionis qui se in ara crucis non diabolo, sed Deo Trinitati obtulit pro om- nibus 3, quantum ad pretii sufficientiam: sed pro electis tantum, quantum nibus 3, quantum ad pretii sufficientiam: sed pro electis tantum, quantum ad efficaciam : quia prædestinatis tantum salutem effecit. De quo et legi- ad efficaciam : quia prædestinatis tantum salutem effecit. De quo et legi- tur, quod sit traditus a Patre *, et quod seipsum tradidit 5, et quod Judas tur, quod sit traditus a Patre *, et quod seipsum tradidit 5, et quod Judas

1 Psal. Cix, 4: Tu es sacerdos in æternum secundum ordinem Melchisedech. Cf. Joan. XII, 34; ad 1 Psal. Cix, 4: Tu es sacerdos in æternum secundum ordinem Melchisedech. Cf. Joan. XII, 34; ad Hebr. v, 6 et VII, 17. Hebr. v, 6 et VII, 17.

2 Edit. J. Alleaume, reconciliationis. 2 Edit. J. Alleaume, reconciliationis.

3 f Isa. LIII, 4 et seq, passim. 3 f Isa. LIII, 4 et seq, passim.

* Ad Roman VIII, 32: Qui, scilicet Pater proprio Filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus * Ad Roman VIII, 32: Qui, scilicet Pater proprio Filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit illum, etc. tradidit illum, etc.

5 Ad Ephes v, 25: Christus dilexit Ecclesiam, et seipsum tradidit pro ea. 5 Ad Ephes v, 25: Christus dilexit Ecclesiam, et seipsum tradidit pro ea.

368 368

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

eum tradidit, et Judæi 2. Ipse se tradidit, quia sponte ad passionem ac- eum tradidit, et Judæi 2. Ipse se tradidit, quia sponte ad passionem ac- cessit. Et Pater eum tradidit, quia voluntate Patris, imo totius Trinitatis cessit. Et Pater eum tradidit, quia voluntate Patris, imo totius Trinitatis passus est. Judas tradidit prodendo, et Judæi instigando : et fuit actus passus est. Judas tradidit prodendo, et Judæi instigando : et fuit actus Judæ et Judæorum malus, et actus Christi et Patris bonus³. Opus Christi Judæ et Judæorum malus, et actus Christi et Patris bonus³. Opus Christi et Patris bonum, quia bona Patris et Filii voluntas: malum fuit opus Judæ et Patris bonum, quia bona Patris et Filii voluntas: malum fuit opus Judæ et Judæorum, quia mala fuit intentio. Diversa fuerunt ibi facta sive opera, et Judæorum, quia mala fuit intentio. Diversa fuerunt ibi facta sive opera, id est, diversi actus, et una res, sive factum, scilicet passio ipsa. Ideoque id est, diversi actus, et una res, sive factum, scilicet passio ipsa. Ideoque Doctores aliquando uniunt in facto illo Patrem, Filium, Judam, Judæum, Doctores aliquando uniunt in facto illo Patrem, Filium, Judam, Judæum, aliquando disjungunt. Respicientes enim ad passionem, unum opus illo- aliquando disjungunt. Respicientes enim ad passionem, unum opus illo- rum dicunt attendentes intentiones et actus, facta diversa discernunt. rum dicunt attendentes intentiones et actus, facta diversa discernunt. Unde Augustinus: Facta est, inquit, traditio a Patre, facta est traditio a Unde Augustinus: Facta est, inquit, traditio a Patre, facta est traditio a Filio, facta est traditio a Juda, una res facta est. Quid ergo discernit inter Filio, facta est traditio a Juda, una res facta est. Quid ergo discernit inter eos ? Quia hoc fecit Filius et Pater in charitate, Judas vero in proditione. eos ? Quia hoc fecit Filius et Pater in charitate, Judas vero in proditione. Videtis quia non quid faciat homo, sed qua voluntate considerandum est. Videtis quia non quid faciat homo, sed qua voluntate considerandum est. In eodem facto invenimus Deum, quo Judam: Deum benedicimus, Judam In eodem facto invenimus Deum, quo Judam: Deum benedicimus, Judam detestamur quia Deus cogitavit salutem nostram, Judas cogitavit pre- detestamur quia Deus cogitavit salutem nostram, Judas cogitavit pre- tium quo vendidit Dominum, Filius pretium quod dedit pro nobis. Diversa tium quo vendidit Dominum, Filius pretium quod dedit pro nobis. Diversa ergo intentio diversa facta facit, cum tamen sit una res ex diversis. Ecce ergo intentio diversa facta facit, cum tamen sit una res ex diversis. Ecce unam rem dicit ibi fuisse et diversa facta: quia una ibi fuit passio, sed di- unam rem dicit ibi fuisse et diversa facta: quia una ibi fuit passio, sed di- versi actus. Et actus quidem Judæ ac Judæorum mali, quibus operati sunt versi actus. Et actus quidem Judæ ac Judæorum mali, quibus operati sunt Christi passionem: quæ bonum est et opus Dei est. Christi passionem: quæ bonum est et opus Dei est.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Christus ergo sacerdos, idemque « Christus ergo sacerdos, idemque hostia, etc. » hostia, etc. »

Hic incipit pars illa quæ est de opere Hic incipit pars illa quæ est de opere passionis, in quo consistit principale me- passionis, in quo consistit principale me- ritum Christi. ritum Christi.

Et habet duas partes: in quarum pri- Et habet duas partes: in quarum pri-

ma Magister determinat oblationem et ma Magister determinat oblationem et traditionem Christi, qualiter facta est ab traditionem Christi, qualiter facta est ab ipso Patre, a Juda, a Judæis, et a Gen- ipso Patre, a Juda, a Judæis, et a Gen- tibus. tibus.

In secunda autem ostendit, utrum In secunda autem ostendit, utrum fuerit bona, an non, ibi, D, « Passio fuerit bona, an non, ibi, D, « Passio ergo Christi et opus dicitur Judæorum, ergo Christi et opus dicitur Judæorum,

etc. » etc. »

Matth. XXVII 3: Tunc videns Judas, qui eum Matth. XXVII 3: Tunc videns Judas, qui eum tradidit, etc. Cf. Matth. xxvi, 14 et seq., et 47 et tradidit, etc. Cf. Matth. xxvi, 14 et seq., et 47 et seq. seq.

* Cf. Luc xxiv, 20: Quomodo eum tradiderunt * Cf. Luc xxiv, 20: Quomodo eum tradiderunt

summi sacerdotes et principes nostri, etc. summi sacerdotes et principes nostri, etc.

3 Cf de hoc S. Augustinum, in Psal. XCII. 3 Cf de hoc S. Augustinum, in Psal. XCII.

* Edit. J. Alleaume, distinguunt * Edit. J. Alleaume, distinguunt

5 S AUGUSTINUS, Super Ep. I Joannis, Homil. 7. 5 S AUGUSTINUS, Super Ep. I Joannis, Homil. 7.

IN III SENTENT. DIST. XX, C, ART. 10 ET 11. IN III SENTENT. DIST. XX, C, ART. 10 ET 11.

369 369

Solutio, Solutio, Ad 2. Ad 2.

Ad 1. Ad 1.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

Utrum passio Christi prædestinatis tan- Utrum passio Christi prædestinatis tan- tum salutem effecit ? tum salutem effecit ?

Incidit autem dubium primo de hoc Incidit autem dubium primo de hoc quod dicit, ibi, C, circa initium : « Præ- quod dicit, ibi, C, circa initium : « Præ- destinatis tantum salutem effecit. » destinatis tantum salutem effecit. »

1. Prædestinati enim habuissent salu- 1. Prædestinati enim habuissent salu- tem, etiamsi ipse non fuisset passus : tem, etiamsi ipse non fuisset passus : ergo videtur, quod frustra patiebatur pro ergo videtur, quod frustra patiebatur pro illis. illis.

2. Item, Videtur falsum: quia multi 2. Item, Videtur falsum: quia multi sunt non prædestinati qui accipiunt præ- sunt non prædestinati qui accipiunt præ- sentem justitiam ad remissionem pecca- sentem justitiam ad remissionem pecca- torum et hoc non possunt facere sine torum et hoc non possunt facere sine virtute sacramentorum, in quibus opera- virtute sacramentorum, in quibus opera- tur virtus passionis Christi : ergo etiam tur virtus passionis Christi : ergo etiam non prædestinatis valet efficienter passio non prædestinatis valet efficienter passio ut videtur. ut videtur.

sua, sua,

SOLUTIO. Dicendum, quod non nisi præ- SOLUTIO. Dicendum, quod non nisi præ- destinatis valet efficienter, omnibus au- destinatis valet efficienter, omnibus au- tem sufficienter: ita quod efficienter dicat tem sufficienter: ita quod efficienter dicat adeptionem gratiæ et gloriæ, propter adeptionem gratiæ et gloriæ, propter quæ fuit gratia: non enim fuit tantum quæ fuit gratia: non enim fuit tantum propter gratiam, sed etiam propter glo- propter gratiam, sed etiam propter glo- riam et ideo non totum effectum efficit riam et ideo non totum effectum efficit in his in quibus valet ad gratiam in præ- in his in quibus valet ad gratiam in præ- senti tantum et per hoc patet solutio ad senti tantum et per hoc patet solutio ad secundum. secundum.

AD PRIMUM autem dicendum, quod AD PRIMUM autem dicendum, quod prædestinatum etiam erat hoc ut non alio prædestinatum etiam erat hoc ut non alio modo quam per passionem Christi libera- modo quam per passionem Christi libera- rentur et ideo necessaria fuit passio. Vel rentur et ideo necessaria fuit passio. Vel potest dici, quod etiam his quæ fiunt in potest dici, quod etiam his quæ fiunt in tempore, ut orationibus fidelium, præ- tempore, ut orationibus fidelium, præ- destinatio juvatur, non ex parte præde- destinatio juvatur, non ex parte præde- stinantis, sed ex parte effectus prædestina- stinantis, sed ex parte effectus prædestina- tionis, qui est positio gratiæ. tionis, qui est positio gratiæ.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

An et quomodo Christus sit traditus in An et quomodo Christus sit traditus in mortem a Patre, et ab aliis qui in mortem a Patre, et ab aliis qui in mortem ejus consenserunt ? mortem ejus consenserunt ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « De quo etiam legitur, quod sit traditus « De quo etiam legitur, quod sit traditus a Patre, etc. » a Patre, etc. »

1. Si enim tradere est in mortem dare: 1. Si enim tradere est in mortem dare: tunc videtur, quod tradere sonat in actio- tunc videtur, quod tradere sonat in actio- nem occisionis Christi : et ita Patri et nem occisionis Christi : et ita Patri et Christo non convenit. Si autem tradere Christo non convenit. Si autem tradere est pretium per mortem Patri exsolvere : est pretium per mortem Patri exsolvere : tunc videtur, quod soli Christo, et non tunc videtur, quod soli Christo, et non Patri convenit: et ita videtur falsum Patri convenit: et ita videtur falsum quod hic dicit. quod hic dicit.

2. Item, Apostolus, ad Roman VIII, 32: 2. Item, Apostolus, ad Roman VIII, 32: Qui etiam proprio Filio suo non peper. Qui etiam proprio Filio suo non peper. cit, sed pro nobis omnibus tradidit illum. cit, sed pro nobis omnibus tradidit illum. Ergo Pater tradidit Filium in mortem : Ergo Pater tradidit Filium in mortem : quod videtur sonare crudelitatem Patris quod videtur sonare crudelitatem Patris in Filium. Redit igitur quæstio adhuc, ut in Filium. Redit igitur quæstio adhuc, ut dicatur, secundum quem modum diffe- dicatur, secundum quem modum diffe- rentem traditio ista conveniat omnibus rentem traditio ista conveniat omnibus illis, qui in Littera dicuntur Christum illis, qui in Littera dicuntur Christum tradere. tradere.

AD QUOD dicendum, quod tradere est Solutio. AD QUOD dicendum, quod tradere est Solutio. dare in mortem prout hic accipitur. Est dare in mortem prout hic accipitur. Est autem tradere dupliciter, scilicet ut mu- autem tradere dupliciter, scilicet ut mu- nus datur et ut datur exhibitio ad aliud nus datur et ut datur exhibitio ad aliud quod non est munus, quia non est dantis, quod non est munus, quia non est dantis, sed datur alio modo. Primo modo Pater sed datur alio modo. Primo modo Pater tradidit Filium in mortem, ut donum in tradidit Filium in mortem, ut donum in quo homo reconciliatur et Christus tra- quo homo reconciliatur et Christus tra- didit se in mortem. Sed Deus Pater tra- didit se in mortem. Sed Deus Pater tra- didit Filium homini in pretium quod pro didit Filium homini in pretium quod pro se offerat Filius autem pro homine tra- se offerat Filius autem pro homine tra- didit se Patri per mortem satisfaciendo didit se Patri per mortem satisfaciendo pro homine. Traditio autem quæ exhibitio pro homine. Traditio autem quæ exhibitio est ad interficiendum, competit Judæ ut est ad interficiendum, competit Judæ ut proditori, Judæo ut instigatori et accusa- proditori, Judæo ut instigatori et accusa- tori, Gentibus autem ut exsecutori mini- tori, Gentibus autem ut exsecutori mini- sterii iniquitatis. sterii iniquitatis.

XXVIII XXVIII

24 24

Ad 1. Ad 1.

370 370

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod Pater AD PRIMUM ergo dicendum, quod Pater tradidit Filium in passsionem, sed non in tradidit Filium in passsionem, sed non in actionem interficiendum : et hoc faciunt actionem interficiendum : et hoc faciunt actus animæ, quod separant ea quæ se- actus animæ, quod separant ea quæ se- cundum naturam non sunt separabilia. cundum naturam non sunt separabilia. Unde cum tradere sit velle mori Filium, Unde cum tradere sit velle mori Filium, voluit Pater Filii passionem : sed num- voluit Pater Filii passionem : sed num- quam voluit actionem: sed permisit vo- quam voluit actionem: sed permisit vo- lentibus iniquis et hoc non est crudeli- lentibus iniquis et hoc non est crudeli- tas, sed misericordia summa, eo quod tas, sed misericordia summa, eo quod mors Filium nec auferre sibi, nec inglo- mors Filium nec auferre sibi, nec inglo- rium coram eo Filium facere poterat, rium coram eo Filium facere poterat, et alios poterat etiam ablatos et alios poterat etiam ablatos

tuere. tuere.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.

resti- resti-

Utrum passio Christi potest dici bona Utrum passio Christi potest dici bona et mala ex diversis circumstantiis ? et mala ex diversis circumstantiis ?