Sed contra Sed contra

Solutio. Solutio.

IN III SENTENT. DIST. XVII, A. ART. 1. IN III SENTENT. DIST. XVII, A. ART. 1.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An aliquid voluit Christus quod non sit An aliquid voluit Christus quod non sit factum ? factum ?

Dubitatur autem primo, Utrum aliquid Dubitatur autem primo, Utrum aliquid voluerit Christus, quod non factum sit? voluerit Christus, quod non factum sit? Videtur enim, quod nihil. Videtur enim, quod nihil.

1. Cujus enim voluntas semper confor 1. Cujus enim voluntas semper confor mis est voluntati Omnipotentis : sicut mis est voluntati Omnipotentis : sicut nihil fit contra voluntatem Omnipotentis, nihil fit contra voluntatem Omnipotentis, ita nihil fit contra voluntatem suam : ita nihil fit contra voluntatem suam : sed voluntas Christi semper conformis sed voluntas Christi semper conformis fuit voluntati Omnipotentis : ergo sic- fuit voluntati Omnipotentis : ergo sic- ut nihil fit contra voluntatem Dei, ita ut nihil fit contra voluntatem Dei, ita nihil fit contra voluntatem Christi. PRI- nihil fit contra voluntatem Christi. PRI- MA patet per se. SECUNDA probatur per MA patet per se. SECUNDA probatur per hoc quod de perfectione justorum est hoc quod de perfectione justorum est habere voluntatem conformem volun- habere voluntatem conformem volun- tati divinæ. Cum igitur nihil sit perfe- tati divinæ. Cum igitur nihil sit perfe- ctionis quod Christus non habuerit, ipse ctionis quod Christus non habuerit, ipse habuit voluntatem semper conformem. habuit voluntatem semper conformem.

2. Item, Hoc dixit matri, Luc. 11, 19: 2. Item, Hoc dixit matri, Luc. 11, 19: Nesciebatis quia in his quæ Patris mei Nesciebatis quia in his quæ Patris mei sunt, oportet me esse? Et discipulis po- sunt, oportet me esse? Et discipulis po- stea, Meus cibus est ut faciam volunta- stea, Meus cibus est ut faciam volunta- tem ejus qui misil me¹, scilicet Patris tem ejus qui misil me¹, scilicet Patris mei qui in cœlis est. mei qui in cœlis est.

3. Item, Hoc videtur velle Apostolus, 3. Item, Hoc videtur velle Apostolus, ad Ilebr. v, 7: In omnibus exauditus est ad Ilebr. v, 7: In omnibus exauditus est pro sua reverentia. Ergo numquam ali- pro sua reverentia. Ergo numquam ali- quid petiit, quod non sit consecutus, ut quid petiit, quod non sit consecutus, ut videtur. videtur.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. In Psalmo XXI, 3: Clamabo per 1. In Psalmo XXI, 3: Clamabo per diem, et non exaudies et nocte, et non diem, et non exaudies et nocte, et non ad insipientiam mihi ad insipientiam mihi

2. Præterea, Oravit ut calix transiret, 2. Præterea, Oravit ut calix transiret, et non transivit: ergo in omnibus non et non transivit: ergo in omnibus non exauditus est. exauditus est.

SOLUTIO. Sicut Magister dicit in Littera, SOLUTIO. Sicut Magister dicit in Littera,

Joan. 1, 34. Joan. 1, 34.

299 299

plures sunt voluntates Christi : et quid- plures sunt voluntates Christi : et quid- quid voluit voluntate beneplaciti secun- quid voluit voluntate beneplaciti secun- dum divinam naturam, hoc consecutus dum divinam naturam, hoc consecutus est. Similiter quidquid voluit secundum est. Similiter quidquid voluit secundum rationem voluntatis deliberativæ, totum rationem voluntatis deliberativæ, totum est consecutus. Sed non quidquid voluit est consecutus. Sed non quidquid voluit secundum voluntatem affectus naturalis, secundum voluntatem affectus naturalis, ut dicit Magister. ut dicit Magister.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod conformitas est quadruplex qua quod conformitas est quadruplex qua voluntas nostra conformatur voluntati di- voluntas nostra conformatur voluntati di- vinæ, scilicet in volito: et hæc secun- vinæ, scilicet in volito: et hæc secun- dum materiam est, et est minima, ut ve- dum materiam est, et est minima, ut ve- lim hoc quod Deus vult et hæc non fa- lim hoc quod Deus vult et hæc non fa- cit meritum de se, quia quandoque quis cit meritum de se, quia quandoque quis male potest velle quod Deus vult, ut ali- male potest velle quod Deus vult, ut ali- cujus boni mortem. cujus boni mortem.

Est etiam conformitas secundum for- Est etiam conformitas secundum for- mam volendi, ut ex eadem charitate ve- mam volendi, ut ex eadem charitate ve- limus quod volumus, ex qua Deus vult limus quod volumus, ex qua Deus vult quod vult: quia illa facit meritum, quod vult: quia illa facit meritum, etiamsi quandoque non velimus quod etiamsi quandoque non velimus quod Deus vult, ut dicit Augustinus : et poni- Deus vult, ut dicit Augustinus : et poni- tur in fine primi Sententiarum. tur in fine primi Sententiarum.

Tertia conformitas est in fine volendi, Tertia conformitas est in fine volendi, ut propter idem velimus propter quod ut propter idem velimus propter quod Deus vult, id est, propter gloriam suam : Deus vult, id est, propter gloriam suam : et hæc iterum est laudabilis, et facit ad et hæc iterum est laudabilis, et facit ad meritum, etiamsi sit difformitas in ma- meritum, etiamsi sit difformitas in ma- teria voliti quia ad gloriam Dei possem teria voliti quia ad gloriam Dei possem aliquem velle vivere, quem ipse ad glo- aliquem velle vivere, quem ipse ad glo- riam suam vult mori. riam suam vult mori.

Quarta conformitas est in causa effi- Quarta conformitas est in causa effi- ciente volendi, quando scilicet volo id ciente volendi, quando scilicet volo id quod Deus vult me velle, ut videndo pau- quod Deus vult me velle, ut videndo pau- perem, si volo ipsum esse miserum, jam perem, si volo ipsum esse miserum, jam non sum misericors, et tamen Deus vult non sum misericors, et tamen Deus vult eum esse miserum : ergo vult me velle eum esse miserum : ergo vult me velle quod ipse non vult: et hæc non sunt quod ipse non vult: et hæc non sunt contraria. Similiter quando elegit Virgi- contraria. Similiter quando elegit Virgi- nem matrem, voluit suam ipsius animam nem matrem, voluit suam ipsius animam pertransire gladium passionis suæ cor- pertransire gladium passionis suæ cor- poralis, ut ipsa intus sustineret in affe- poralis, ut ipsa intus sustineret in affe- ctu matris, quod ille foris pertulit: ergo ctu matris, quod ille foris pertulit: ergo voluit eam velle, quod Filius non pate- voluit eam velle, quod Filius non pate-

retur. retur.

Eodem modo dico, quod quando as- Eodem modo dico, quod quando as-

2 Cf. Luc. II, 35, 2 Cf. Luc. II, 35,

Ad 1. Ad 1.

300 300

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sumere voluit Christum veram huma- sumere voluit Christum veram huma- nitatem, voluit eum velle fugere ea quæ nitatem, voluit eum velle fugere ea quæ sunt periculorum gravia vitæ humanæ : sunt periculorum gravia vitæ humanæ : et hæc conformitas sufficit voluntati na- et hæc conformitas sufficit voluntati na- turali et hæc conformitas disputata et turali et hæc conformitas disputata et

probata invenitur super primum hujus probata invenitur super primum hujus voluminis tractatum de conformitate voluminis tractatum de conformitate nostræ voluntatis ad voluntatem Dei'. nostræ voluntatis ad voluntatem Dei'. Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

B. De voluntatibus Christi secundum duas naturas. B. De voluntatibus Christi secundum duas naturas.

Quocirca ambigendum non est, diversas in Christo fuisse voluntates Quocirca ambigendum non est, diversas in Christo fuisse voluntates juxta duas naturas, divinam scilicet voluntatem, et humanam. Humana juxta duas naturas, divinam scilicet voluntatem, et humanam. Humana voluntas est affectus rationis vel affectus sensualitatis et alius est affectus voluntas est affectus rationis vel affectus sensualitatis et alius est affectus animæ secundum rationem, alius secundum sensualitatem : uterque ta- animæ secundum rationem, alius secundum sensualitatem : uterque ta- men dicitur humana voluntas. Affectu autem rationis id volebat quod vo- men dicitur humana voluntas. Affectu autem rationis id volebat quod vo- luntate divina, scilicet pati et mori: sed affectu sensualitatis non volebit, luntate divina, scilicet pati et mori: sed affectu sensualitatis non volebit, imo refugiebat: nec tamen in eo caro contra spiritum vel Deum concupi- imo refugiebat: nec tamen in eo caro contra spiritum vel Deum concupi- scebat: quia, ut ait Augustinus ³, nonnullum est vitium, cum caro concu- scebat: quia, ut ait Augustinus ³, nonnullum est vitium, cum caro concu- piscit adversus spiritum. Caro autem dicta est concupiscere, quia hoc piscit adversus spiritum. Caro autem dicta est concupiscere, quia hoc secundum ipsam agit animam : sicut anima per aurem audit, et per ocu- secundum ipsam agit animam : sicut anima per aurem audit, et per ocu- lum videt. Caro enim nihil nisi per animam concupiscit. Sed concupiscere lum videt. Caro enim nihil nisi per animam concupiscit. Sed concupiscere dicitur, cum anima carnali concupiscentia spiritui reluctatur, habens car- dicitur, cum anima carnali concupiscentia spiritui reluctatur, habens car- nalem delectationem de carne et a carne adversus delectationem quam nalem delectationem de carne et a carne adversus delectationem quam spiritus habet. Ipsius autem carnalis concupiscentiæ causa non est in ani- spiritus habet. Ipsius autem carnalis concupiscentiæ causa non est in ani- ma sola, nec in carne sola: ex utroque enim fit: quia sine utroque dele- ma sola, nec in carne sola: ex utroque enim fit: quia sine utroque dele- ctatio talis non sentitur. Talis ergo rixa talisque concertatio in anima ctatio talis non sentitur. Talis ergo rixa talisque concertatio in anima Christi nullatenus esse potuit, quia carnalis concupiscentia ibi esse nequit ³. Christi nullatenus esse potuit, quia carnalis concupiscentia ibi esse nequit ³. Dei etiam voluntas erat, et rationi placebat, ut illud secundum car- Dei etiam voluntas erat, et rationi placebat, ut illud secundum car- nem vellet, quatenus veritas humanitatis in eo probaretur. Nam qui homi- nem vellet, quatenus veritas humanitatis in eo probaretur. Nam qui homi- nis naturam suscepit, quæ ipsius sunt subire debuit. Ideoque sicut in nis naturam suscepit, quæ ipsius sunt subire debuit. Ideoque sicut in nobis duplex est affectus, mentis scilicet, et sensualitatis: ita et in eo debuit nobis duplex est affectus, mentis scilicet, et sensualitatis: ita et in eo debuit esse geminus affectus, ut mentis affectu vellet mori, et sensualitatis affectu esse geminus affectus, ut mentis affectu vellet mori, et sensualitatis affectu nollet sicut in viris sanctis fit. Petro enim ipsa veritas dicit : Cum senue- nollet sicut in viris sanctis fit. Petro enim ipsa veritas dicit : Cum senue-

* Vide I Sententiarum, Dist. XLV et seq. * Vide I Sententiarum, Dist. XLV et seq.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. X super Genesim ad litteram, cap. 12. 2 S. AUGUSTINUS, Lib. X super Genesim ad litteram, cap. 12.

Edit J. Alleaume, nequivit. Edit J. Alleaume, nequivit.

IN III SENTENT. DIST. XVII, B, ART. 2. IN III SENTENT. DIST. XVII, B, ART. 2.

301 301

ris, extendes manus tuas, et alius cinget te, et ducet quo tu non vis, scili- ris, extendes manus tuas, et alius cinget te, et ducet quo tu non vis, scili- cet ad mortem. Quod exponens Augustinus dicit 2, quod Petrus ad illam cet ad mortem. Quod exponens Augustinus dicit 2, quod Petrus ad illam molestiam nolens est ductus, nolens ad eam venit: sed volens eam vicit : molestiam nolens est ductus, nolens ad eam venit: sed volens eam vicit : et reliquit affectum infirmitatis, quo nemo vult mori : qui adeo est natura- et reliquit affectum infirmitatis, quo nemo vult mori : qui adeo est natura- lis, ut eum Petro nec senectus abstulerit. Unde etiam Dominus ait: Trans- lis, ut eum Petro nec senectus abstulerit. Unde etiam Dominus ait: Trans- eat a me ca'ix iste 3. Sed vicit eum vis amoris. Ergo et in Christo secundum eat a me ca'ix iste 3. Sed vicit eum vis amoris. Ergo et in Christo secundum humanitatem, et in membris ejus geminus est affectus: unus rationis cha- humanitatem, et in membris ejus geminus est affectus: unus rationis cha- ritate informatus, quo propter Deum quis mori vult: alter sensualitatis, ritate informatus, quo propter Deum quis mori vult: alter sensualitatis, carnis infirmitati propinquus et ei conjunctus, quo mors refugitur. Ut enim carnis infirmitati propinquus et ei conjunctus, quo mors refugitur. Ut enim Augustinus ait: Paulus mentis ratione cupit dissolvi et esse cum Christo", Augustinus ait: Paulus mentis ratione cupit dissolvi et esse cum Christo", sensu autem carnis refugit et recusat. Hoc habet humanus affectus: quo- sensu autem carnis refugit et recusat. Hoc habet humanus affectus: quo- niam qui diligit vitam, odit mortem. Secundum istum affectum Christus niam qui diligit vitam, odit mortem. Secundum istum affectum Christus mori noluit, nec obtinuit quod secundum istum affectum petiit. mori noluit, nec obtinuit quod secundum istum affectum petiit.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An in Christo fuerit sensualitas ? An in Christo fuerit sensualitas ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, circa initium: « Humana volun- ibi, B, circa initium: « Humana volun- tas est affectus totius rationis vel affectus tas est affectus totius rationis vel affectus sensualitatis. » sensualitatis. »

Quæruntur hic quatuor sine quibus Quæruntur hic quatuor sine quibus iste locus non potest intelligi: quorum iste locus non potest intelligi: quorum primum est, Utrum sensualitas sit vel primum est, Utrum sensualitas sit vel fuerit in Christo ? fuerit in Christo ?

Secundo, Utrum sit aliqua voluntas Secundo, Utrum sit aliqua voluntas sensualitatis? sensualitatis?

con- con-

Tertio, Utrum voluntas rationis Tertio, Utrum voluntas rationis formis fuerit voluntati divinæ, ut dicit formis fuerit voluntati divinæ, ut dicit in Littera? in Littera?

Quarto, de divisione voluntatum Chri- Quarto, de divisione voluntatum Chri- sti, quas innuit Littera. sti, quas innuit Littera.

AD PRIMUM Sic proceditur : AD PRIMUM Sic proceditur :

Videtur in Christo non fuisse sensua- Videtur in Christo non fuisse sensua- litas: quia litas: quia

1 Joan. xx1, 18. 1 Joan. xx1, 18.

2 S AUGUSTINUS, Tract. 123, in fine. 2 S AUGUSTINUS, Tract. 123, in fine. Matth XXVI, 39 Matth XXVI, 39

1. Dicit Augustinus in libro XII de 1. Dicit Augustinus in libro XII de Trinitate, quod sensualitas est in loco Trinitate, quod sensualitas est in loco serpentis, in quo incepit primus motus serpentis, in quo incepit primus motus peccati. Cum igitur Christus non habuit peccati. Cum igitur Christus non habuit aliquem peccati instinctum, videtur in aliquem peccati instinctum, videtur in Christo non fuisse sensualitas. Christo non fuisse sensualitas.

2. Præterea, Ad quid esset in ipso ? 2. Præterea, Ad quid esset in ipso ? Meritum enim non ita perficitur tribus Meritum enim non ita perficitur tribus gradibus, sensualitatis, inferioris partis gradibus, sensualitatis, inferioris partis rationis, et rationis superioris, quemad- rationis, et rationis superioris, quemad- modum demeritum. Cum ergo ipse non modum demeritum. Cum ergo ipse non assumpserit nisi ea quæ sunt ordinata assumpserit nisi ea quæ sunt ordinata ad gratiam, et gratia sensualitatem non ad gratiam, et gratia sensualitatem non attingit, videtur quod sensualitatem non attingit, videtur quod sensualitatem non assumpserit. assumpserit.

3. Præterea, Hæc est quæ semper 3. Præterea, Hæc est quæ semper pugnat adversus spiritum; ergo cum in pugnat adversus spiritum; ergo cum in Christo nulla talis pugna fuerit, videtur Christo nulla talis pugna fuerit, videtur sensualitatem non habuisse. sensualitatem non habuisse.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Diabolus in Adam sensualitatem non Diabolus in Adam sensualitatem non fecit, sed inventam in eo corrupit : ergo fecit, sed inventam in eo corrupit : ergo cum Christus omnia naturalia nostra as- cum Christus omnia naturalia nostra as- sumpserit in corpore et in anima, vide- sumpserit in corpore et in anima, vide- tur quod etiam assumpserit sensualita- tur quod etiam assumpserit sensualita-

tem. tem.

Item, Augustinus : « Sensualitas est Item, Augustinus : « Sensualitas est

4 Ad Philip. 1, 23: Coarctor e duobus: desi- 4 Ad Philip. 1, 23: Coarctor e duobus: desi- deruum habens dissolvi, et esse cum Christo, ete deruum habens dissolvi, et esse cum Christo, ete

Sed contra. Sed contra.

Solutio, Solutio,

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3 Ad 3

302 302

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

motus animæ, qui intenditur in quinque motus animæ, qui intenditur in quinque corporis sensus: » constat autem, quod corporis sensus: » constat autem, quod Christus hujusmodi motum habuit: ergo Christus hujusmodi motum habuit: ergo habuit sensualitatem. habuit sensualitatem.

SOLUTIO. Ultimis rationibus consen- SOLUTIO. Ultimis rationibus consen- tiendum est, quod Christus habuit sen- tiendum est, quod Christus habuit sen- sualitatem, quæ est vis animæ sensibilis sualitatem, quæ est vis animæ sensibilis desiderii intenta in ea quæ conferunt ad desiderii intenta in ea quæ conferunt ad salutem naturæ, et intenta in ea quæ salutem naturæ, et intenta in ea quæ conferunt sensibus ad præsentandum. conferunt sensibus ad præsentandum.

AD PRIMUM autem dicendum, quod Au- AD PRIMUM autem dicendum, quod Au- gustinus loquitur de sensualitate non se- gustinus loquitur de sensualitate non se- cundum naturam, sed secundum corru- cundum naturam, sed secundum corru- ptionem quæ accidit ex peccato: et cum ptionem quæ accidit ex peccato: et cum Christus non accepit pecceatum, non ac- Christus non accepit pecceatum, non ac- cepit etiam illam corruptionem. cepit etiam illam corruptionem.

AD ALIUD dicendum, quod fuit in ipso AD ALIUD dicendum, quod fuit in ipso ad demonstrationem integritatis naturæ ad demonstrationem integritatis naturæ nostræ et ut nostra corrupta sensuali- nostræ et ut nostra corrupta sensuali- tas, per assumptam suam incorruptam tas, per assumptam suam incorruptam curaretur: quia non est curabile, ut di- curaretur: quia non est curabile, ut di- cit Damascenus, nisi quod est assum- cit Damascenus, nisi quod est assum- ptibile. ptibile.

AD ALIUD dicendum, quod non ex sua AD ALIUD dicendum, quod non ex sua natura pugnat adversus spiritum, sed in natura pugnat adversus spiritum, sed in quantum est corrupta peccato: et sic quantum est corrupta peccato: et sic Christus non accepit eam. Christus non accepit eam.

secundum proprietatem Græci idiomatis, secundum proprietatem Græci idiomatis, in quo non dicitur voluntas nisi rationis in quo non dicitur voluntas nisi rationis affectus. CONTRA: Augustinus in libro de affectus. CONTRA: Augustinus in libro de Trinitate dicit: « Causæ voluntariæ aut Trinitate dicit: « Causæ voluntariæ aut Dei sunt, aut Angelorum, aut hominum, Dei sunt, aut Angelorum, aut hominum, aut quorumcumque animalium, si tamen aut quorumcumque animalium, si tamen voluntates appellandi sunt animalium voluntates appellandi sunt animalium rationis expertium motus illi quibus rationis expertium motus illi quibus aliqua faciunt secundum naturam suam, aliqua faciunt secundum naturam suam, cum quid vel appetunt, vel evitant. » cum quid vel appetunt, vel evitant. » Ex hoc patet, quod abusive sensualitatis Ex hoc patet, quod abusive sensualitatis dicitur voluntas. dicitur voluntas.

SOLUTIO. Dicitur, quod voluntas su- SOLUTIO. Dicitur, quod voluntas su- mitur large, et stricte. Stricte non dicitur mitur large, et stricte. Stricte non dicitur voluntas, sicut volunt auctoritates, nisi voluntas, sicut volunt auctoritates, nisi motus et appetitus rationalis. Large motus et appetitus rationalis. Large etiam dicitur voluntas appetitus sensua- etiam dicitur voluntas appetitus sensua- litatis humanæ. Sed omnis abusive di- litatis humanæ. Sed omnis abusive di- citur voluntas appetitus brutorum. Unde citur voluntas appetitus brutorum. Unde Joannes Damascenus dicit, quod volun- Joannes Damascenus dicit, quod volun- tas rationalis est et si non est rationa- tas rationalis est et si non est rationa- lis, non est voluntas: voluntas enim di- lis, non est voluntas: voluntas enim di- cit id quod liberrimum est in anima: et cit id quod liberrimum est in anima: et ideo naturæ sensibili quæ magis agitur ideo naturæ sensibili quæ magis agitur imperio rationis vel naturæ instinctu, imperio rationis vel naturæ instinctu, quam agat, non potest dici proprie vo- quam agat, non potest dici proprie vo- luntas inesse. luntas inesse.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

Solub Solub

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An voluntas aliqua sit sensualitatis? An voluntas aliqua sit sensualitatis?

Secundo quæritur, Utrum aliqua vo- Secundo quæritur, Utrum aliqua vo- luntas sit sensualitatis? luntas sit sensualitatis?

Videtur autem, quod non quia dicit Videtur autem, quod non quia dicit Philosophus in Topicis, quod omnis vo- Philosophus in Topicis, quod omnis vo- luntas est in ratione. luntas est in ratione.

Item, Philosophus in III de Anima: Item, Philosophus in III de Anima: « In rationali voluntas fit, in irrationali « In rationali voluntas fit, in irrationali autem desiderium et animus. » Ergo vi- autem desiderium et animus. » Ergo vi- detur, quod nihil sit quod dicit unam detur, quod nihil sit quod dicit unam voluntatem voluntatem sensualitatis in Christo sensualitatis in Christo

fuisse. fuisse.

Si forte diceres, quod hoc est animal Si forte diceres, quod hoc est animal

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An aliqua voluntas in Christo non ha- An aliqua voluntas in Christo non ha- buerit effectum suum? buerit effectum suum?

Tertio quæritur, Utrum aliqua volun- Tertio quæritur, Utrum aliqua volun- tas rationis in Christo effectum non ha- tas rationis in Christo effectum non ha- buerit? buerit?

Videtur, quod sic: quia supra deter- Videtur, quod sic: quia supra deter- minatum est, quod etiam ratio, et quæ- minatum est, quod etiam ratio, et quæ- cumque pars animæ, potest considerari cumque pars animæ, potest considerari ut natura: et sic dolet incommoda et ut natura: et sic dolet incommoda et fugit ergo cuin in Christo ratio in illa fugit ergo cuin in Christo ratio in illa consideratione fuerit, videtur quod ali- consideratione fuerit, videtur quod ali- quid rationis voluntate voluerit, quod quid rationis voluntate voluerit, quod

: :

bed centra bed centra

Soluno, Soluno,

Ad object. Ad object.

IN III SENTENT. DIST. XVII, B, ART. 3 IN III SENTENT. DIST. XVII, B, ART. 3

non voluit voluntate divina: ergo cum non voluit voluntate divina: ergo cum cjuslibet appetitus sit hoc petere quod cjuslibet appetitus sit hoc petere quod appeti, hoc secundum illam voluntatem appeti, hoc secundum illam voluntatem pet, quod tamen non est consecutus. pet, quod tamen non est consecutus.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Contrarietas appetitus in anima non Contrarietas appetitus in anima non est ex hoc quod ipsi appetitus sunt na- est ex hoc quod ipsi appetitus sunt na- ture in nobis contrariæ, ut Manichæi ture in nobis contrariæ, ut Manichæi dicebant, qui ponebant unum creatum a dicebant, qui ponebant unum creatum a principe lucis, et alterum a principe tene- principe lucis, et alterum a principe tene- brarum ergo relinquitur, quod ista con- brarum ergo relinquitur, quod ista con- trarietas sit ex oppositione volitorum. trarietas sit ex oppositione volitorum. Hæc autem oppositio in nobis inducit Hæc autem oppositio in nobis inducit pugnam carnis sive inferioris partis ani- pugnam carnis sive inferioris partis ani- na contra superiorem, id est, contra na contra superiorem, id est, contra spiritum ergo in Christo fuit hujusmodi spiritum ergo in Christo fuit hujusmodi pugna, quod absurdum est ponere: ergo pugna, quod absurdum est ponere: ergo non fuit in eo talis difformitas volunta- non fuit in eo talis difformitas volunta- tum. tum.

SOLUTIO. Consentiendo primæ obje- SOLUTIO. Consentiendo primæ obje- clioni, dicendum, quod nihil prohibet, clioni, dicendum, quod nihil prohibet, quod secundum voluntatem rationis ut quod secundum voluntatem rationis ut natura est, homo ille in quantum homo, natura est, homo ille in quantum homo, aliquid appetierit quod non est consecu- aliquid appetierit quod non est consecu- tus: et etiam oravi quod non est datum, tus: et etiam oravi quod non est datum, co quod non oravit ut ex deliberatione co quod non oravit ut ex deliberatione hoc volens, sed potius ut nostram infir- hoc volens, sed potius ut nostram infir- mitatem ostendens: sicut ipse dixit disci- mitatem ostendens: sicut ipse dixit disci- pulis suis Spiritus quidem promptus pulis suis Spiritus quidem promptus est, caro autem infirma ¹. est, caro autem infirma ¹.

AD ID autem quod contra objicitur, AD ID autem quod contra objicitur, dico quod non est contrarietas pugnæ, dico quod non est contrarietas pugnæ, nisi inter quæ est resistentia pertinax, nisi inter quæ est resistentia pertinax, sicut est in nobis in quibus voluntas in- sicut est in nobis in quibus voluntas in- firmitatis carnalis confortatur ex fomite, firmitatis carnalis confortatur ex fomite, et quandoque ex reliquiis peccatorum: et quandoque ex reliquiis peccatorum: in Christo autem non fuit talis conforta- in Christo autem non fuit talis conforta- to et ideo voluntatis infirmitas pro- to et ideo voluntatis infirmitas pro- grossa non est ultra naturalia, in his grossa non est ultra naturalia, in his Tantum ostendens se ad nature demon- Tantum ostendens se ad nature demon- strationem, et non ad hoc quod pugnaret strationem, et non ad hoc quod pugnaret contra rationem, sed potius quod seque- contra rationem, sed potius quod seque- retur et hoc notatur cum dicit: Si non retur et hoc notatur cum dicit: Si non molesi hic calix transire nisu bibam molesi hic calix transire nisu bibam rilum, fat voluntas tua 2. Et hoc qui- rilum, fat voluntas tua 2. Et hoc qui- dam antiquorum, scilicet Antisiodoren- dam antiquorum, scilicet Antisiodoren-

1 Matth. xxv, 41. 1 Matth. xxv, 41.

303 303

sis, vocat velleitatem, et non voluntatem sis, vocat velleitatem, et non voluntatem perfectam. perfectam.

Sunt autem qui aliter solvunt, dicen- Sunt autem qui aliter solvunt, dicen- tes quod non est contrarietas: quia con- tes quod non est contrarietas: quia con- traria sunt nata fieri circa idem, et sen- traria sunt nata fieri circa idem, et sen- sualitas et ratio, vel ratio naturalis et sualitas et ratio, vel ratio naturalis et ratio, non sunt circa idem ut idem. Sed ratio, non sunt circa idem ut idem. Sed hoc patet, quod nihil est: quia secun- hoc patet, quod nihil est: quia secun- dum hoc etiam in nobis numquam esset dum hoc etiam in nobis numquam esset contrarietas pugnæ. Unde contrarietas contrarietas pugnæ. Unde contrarietas pugnæ est ex contrariis volitis totam pugnæ est ex contrariis volitis totam post se trahere nitentibus, quæ quan- post se trahere nitentibus, quæ quan- doque volita (licet non sunt contraria in doque volita (licet non sunt contraria in substantia) tamen per adjunctum sunt substantia) tamen per adjunctum sunt contraria, scilicet per rationem, ita quod contraria, scilicet per rationem, ita quod unum est volitum ut honestum, alterum unum est volitum ut honestum, alterum vero ut turpe. vero ut turpe.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An voluntas secundum Magistrum sit An voluntas secundum Magistrum sit bene divisa in Littera > bene divisa in Littera >

Quarto, Quæritur de divisione volun- Quarto, Quæritur de divisione volun- tatis quam innuit hic Magister. tatis quam innuit hic Magister.

Et videtur innuere triplicem volunta- Et videtur innuere triplicem volunta- tem, scilicet divinam, et duplicem huma- tem, scilicet divinam, et duplicem huma- nam, scilicet affectum ex carnis infirmi- nam, scilicet affectum ex carnis infirmi- tate, et affectum rationis : tate, et affectum rationis :

1. Cum autem adhuc una sit, ut visum 1. Cum autem adhuc una sit, ut visum est, scilicet voluntas rationis, ut est na- est, scilicet voluntas rationis, ut est na- tura videtur, quod insufficiens sit Ma- tura videtur, quod insufficiens sit Ma- gister. gister.

2. Item, A plurimis formis non est 2. Item, A plurimis formis non est unus modus denominationis ejusdem, ut unus modus denominationis ejusdem, ut albedo Socratem denominat album, et albedo Socratem denominat album, et grammatica grammaticum, et sic de grammatica grammaticum, et sic de aliis ergo videtur a simili, quod a aliis ergo videtur a simili, quod a pluribus voluntatibus Christi ipse sit plu- pluribus voluntatibus Christi ipse sit plu- ribus modis volens, vel plures volentes, ribus modis volens, vel plures volentes, quod negal Damascenus, qui dicit eum quod negal Damascenus, qui dicit eum tamen unum esse volentem. tamen unum esse volentem.

* Matth. xxvi, 42. * Matth. xxvi, 42.

Solutio. Solutio. Ad 1 Ad 1

Ad 2. Ad 2.

304 304

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

3. Item, Illæ plures, duæ, vel tres, 3. Item, Illæ plures, duæ, vel tres, vel quatuor voluntates Christi, omnes vel quatuor voluntates Christi, omnes datæ sunt ad actum volendi: sed in datæ sunt ad actum volendi: sed in inferioribus etiam una proprietas vel inferioribus etiam una proprietas vel potentia sufficit ad unum actum : ergo potentia sufficit ad unum actum : ergo videtur, quod omnes superfluant præter videtur, quod omnes superfluant præter

unam. unam.

4. Item, Videtur relinqui ex hoc quod 4. Item, Videtur relinqui ex hoc quod omnis actio Christi sit composita, et non omnis actio Christi sit composita, et non una, sed plures: actus enim qui est a una, sed plures: actus enim qui est a pluribus agentibus differentibus secun- pluribus agentibus differentibus secun- dum essentiam, est plures, et non unus: dum essentiam, est plures, et non unus: istæ autem voluntates agentes in Christo istæ autem voluntates agentes in Christo differunt secundum essentiam: ergo sunt differunt secundum essentiam: ergo sunt actus, sui plures, et non unus. Et hoc actus, sui plures, et non unus. Et hoc etiam videtur, quia Dionysius loquitur etiam videtur, quia Dionysius loquitur de theandrica, id est, Dei virili actione: de theandrica, id est, Dei virili actione: non autem est Dei virilis, nisi sit in eo non autem est Dei virilis, nisi sit in eo aliquid Dei, et aliquid viri: ergo sunt aliquid Dei, et aliquid viri: ergo sunt plures actiones. plures actiones.

5. Item, Nos videmus, quod aliquid 5. Item, Nos videmus, quod aliquid vult una voluntate, quod non vult alia: vult una voluntate, quod non vult alia: ergo voluntates istæ non uno modo se ergo voluntates istæ non uno modo se habent ad actum volendi et sic omnis habent ad actum volendi et sic omnis actus ejus volendi est plures actus, ut actus ejus volendi est plures actus, ut videtur. videtur.

SOLUTIO. Dicendum, quod Magister SOLUTIO. Dicendum, quod Magister ponit trimembrem divisionem volunta- ponit trimembrem divisionem volunta- tum Christi, quæ sic ad bimembrem pot - tum Christi, quæ sic ad bimembrem pot - est reduci. Voluntas Christi aut divina est reduci. Voluntas Christi aut divina sive increatata est, aut humana et crea- sive increatata est, aut humana et crea- ta. Humana autem aut rationis, aut sen- ta. Humana autem aut rationis, aut sen- sensualitatis est. Rationis vero aut est ut sensualitatis est. Rationis vero aut est ut natura, aut ut deliberativa. Sed non facit natura, aut ut deliberativa. Sed non facit mentionem de illa quæ est rationis ut est mentionem de illa quæ est rationis ut est natura: quia secundum substantiam et es- natura: quia secundum substantiam et es- se potentiæ non differt ab illa quæ est ra- se potentiæ non differt ab illa quæ est ra- tionis ut deliberativa, sed potius est qui- tionis ut deliberativa, sed potius est qui- dam modus considerationis ejusdem po- dam modus considerationis ejusdem po- tentiæ quod enim sit ut natura, hoc tentiæ quod enim sit ut natura, hoc accidit cuilibet potentiæ animæ rationalis accidit cuilibet potentiæ animæ rationalis in quantum est natura hominis : et ideo in quantum est natura hominis : et ideo per esse potentiæ non sunt nisi tres, ut per esse potentiæ non sunt nisi tres, ut dicit Magister. Sed tertia dividitur per dicit Magister. Sed tertia dividitur per duplicem respectum ipsius in duo secun- duplicem respectum ipsius in duo secun- dum rationem, et non in duo secundum dum rationem, et non in duo secundum essentiam. essentiam.

AD ALIUD ergo patet, quod aliter est AD ALIUD ergo patet, quod aliter est

in formis determinantibus totum, et ali- in formis determinantibus totum, et ali- ter in potentiis naturalibus: quia formæ ter in potentiis naturalibus: quia formæ quæ sunt in toto, non possunt unius ra- quæ sunt in toto, non possunt unius ra- tionis plures inesse : sed in potentiis na- tionis plures inesse : sed in potentiis na- turalibus secundum unam rationem com- turalibus secundum unam rationem com- munem non specialem potest esse, quod munem non specialem potest esse, quod plures potentiæ nominantur uno nomi- plures potentiæ nominantur uno nomi- ne. Sed quia potentiæ naturales licet in- ne. Sed quia potentiæ naturales licet in- sint secundum diversas partes naturæ, sint secundum diversas partes naturæ, tamen referuntur ad unum quod est sub- tamen referuntur ad unum quod est sub- jectum ideo denominatum ab eis non jectum ideo denominatum ab eis non est nisi unum et ideo Christus non est est nisi unum et ideo Christus non est nisi unus volens, licet multis modis pos- nisi unus volens, licet multis modis pos- sit velle quia volens dicit eum qui vult, sit velle quia volens dicit eum qui vult, hoc est subjectum, et non radicem in hoc est subjectum, et non radicem in qua fundatur potentia illa: sed diversitas qua fundatur potentia illa: sed diversitas voluntatum cognoscitur in diversitate vo- voluntatum cognoscitur in diversitate vo- litorum. litorum.

AD ALIUD dicendum, quod in Christo Adt, AD ALIUD dicendum, quod in Christo Adt, sunt actiones distinctæ non in compa- sunt actiones distinctæ non in compa- ratione ad agentem, scilicet quod Chri- ratione ad agentem, scilicet quod Chri- stus sit plures agentes: sed quoad ratio- stus sit plures agentes: sed quoad ratio- nem agendi, scilicet quia aliquando egit nem agendi, scilicet quia aliquando egit ut homo, aliquando ut Deus: semper ut homo, aliquando ut Deus: semper tamen ipse egit ens Deus homo: unde tamen ipse egit ens Deus homo: unde agens ut agens attendit Dionysius: et agens ut agens attendit Dionysius: et actiones ipsas in comparatione ad poten- actiones ipsas in comparatione ad poten- tias inclinantes ad actum attendit Da- tias inclinantes ad actum attendit Da- mascenus, et ideo dixit Dionysius actio- mascenus, et ideo dixit Dionysius actio- nem theandricam, et Damascenus dixit nem theandricam, et Damascenus dixit esse duas actiones Christi, sicut duas na- esse duas actiones Christi, sicut duas na- turas nec facit plures actiones composi- turas nec facit plures actiones composi- tio potentiarum inclinantium ad actum, tio potentiarum inclinantium ad actum, sed potius pluralitas agentium et hoc sed potius pluralitas agentium et hoc etiam non semper, sicut patet in his etiam non semper, sicut patet in his quæ sunt actu relata ad diversas virtu- quæ sunt actu relata ad diversas virtu- tes, ut tractus manus, et sonus modii tes, ut tractus manus, et sonus modii granorum milii : et sic patet solutio ad granorum milii : et sic patet solutio ad ultimum. Et nota, quod hoc ipsum quod ultimum. Et nota, quod hoc ipsum quod agens fuit unus Deus et homo, et incli- agens fuit unus Deus et homo, et incli- nantia ad actum duo, scilicet creatum et nantia ad actum duo, scilicet creatum et increatum, facit omnem Christi actionem increatum, facit omnem Christi actionem nobis salutarem: quia etiamsi comedit nobis salutarem: quia etiamsi comedit et dormivit, verum erat quod Deus hoc et dormivit, verum erat quod Deus hoc fecit et ita pro nobis fecit, qui pro se fecit et ita pro nobis fecit, qui pro se non habuit quid faceret talium. Et idem non habuit quid faceret talium. Et idem est de tristitia, timore, et omnibus est de tristitia, timore, et omnibus aliis. aliis.

AD ALIUD dicendum, quod non super- AD ALIUD dicendum, quod non super-

IN II SENTENT DIST XVI, C. IN II SENTENT DIST XVI, C.

fluunt quia non sunt data ad unum uno fluunt quia non sunt data ad unum uno modo quia licet ratio deliberativa quan- modo quia licet ratio deliberativa quan- doque consentiat cum naturali et sen- doque consentiat cum naturali et sen- suali in eodem volito, et e converso, non suali in eodem volito, et e converso, non tamen eodem modo. tamen eodem modo.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Quomodo el cur aliqui seipsos Quomodo el cur aliqui seipsos interimunt? interimunt?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in Littera, ibi, B, sub finem : « Reliquit Littera, ibi, B, sub finem : « Reliquit affectum infirmitatis, quo nemo affectum infirmitatis, quo nemo mori. » mori. »

vult vult

Hoc enim instantiam videtur habere Hoc enim instantiam videtur habere in his qui perimunt seipsos: in his qui perimunt seipsos:

1. Quidam ex desiderio immortalitatis, 1. Quidam ex desiderio immortalitatis, sicut dicit Augustinus in libro I de Civi- sicut dicit Augustinus in libro I de Civi- tate Dei, sic: « Si hoc magno animo tate Dei, sic: « Si hoc magno animo fieri putandum est, cum sibi homo in- fieri putandum est, cum sibi homo in- gerit mortem ille potius Cleombrotus gerit mortem ille potius Cleombrotus in hac animi magnitudine reperitur : in hac animi magnitudine reperitur :

305 305

quem ferunt lecto Platonis libro, ubi quem ferunt lecto Platonis libro, ubi de immortalitate animæ disputavit, se de immortalitate animæ disputavit, se præcipitem dedisse de muro, atque ita præcipitem dedisse de muro, atque ita ex hac vita emigrasse ad eam, quam ex hac vita emigrasse ad eam, quam credidit esse meliorem 1 .» Ergo videtur, credidit esse meliorem 1 .» Ergo videtur, quod quidam desiderent mortem. quod quidam desiderent mortem.

2. Item, Quidam præter spem immor- 2. Item, Quidam præter spem immor- talitatis occidunt seipsos, ut Judas: et talitatis occidunt seipsos, ut Judas: et quidam etiam alii, ut melancholici qui- quidam etiam alii, ut melancholici qui- dam ergo videtur, quod falsum sit quod dam ergo videtur, quod falsum sit quod dicit in Littera. dicit in Littera.

AD HOC dicendum, quod secundum AD HOC dicendum, quod secundum Augustinum et rei veritatem nullus oc- Augustinum et rei veritatem nullus oc- cidit se ex tædio vitæ in quantum vita cidit se ex tædio vitæ in quantum vita est sed aliqui occiderunt se ex ali- est sed aliqui occiderunt se ex ali- quo quod accidit suæ vitæ, secundum quo quod accidit suæ vitæ, secundum quod credebant invenire post hanc vi- quod credebant invenire post hanc vi- tam et aliqui ex verecundia turpitudi- tam et aliqui ex verecundia turpitudi- nis actus admissi vel admittendi, ut nis actus admissi vel admittendi, ut Judas ex turpitudine admissa, et Lucre- Judas ex turpitudine admissa, et Lucre- tia ex turpitudine admittenda. Melan- tia ex turpitudine admittenda. Melan- cholici autem ex tædio tristitiæ malunt cholici autem ex tædio tristitiæ malunt non esse, quam sic esse: et Cleombrotus non esse, quam sic esse: et Cleombrotus ex immortalitate quam sperabat se in- ex immortalitate quam sperabat se in- venturum. Sed amor vitæ, um vita venturum. Sed amor vitæ, um vita naturaliter insertus est. naturaliter insertus est.

Solutio Solutio

C. Auctoritatibus probat diversas in Christo voluntates. C. Auctoritatibus probat diversas in Christo voluntates.

Ex affectu ergo humano quem de Virgine traxit, volebat non mori, et Ex affectu ergo humano quem de Virgine traxit, volebat non mori, et calicem transire orabat. Unde Beda: Orat transire calicem, quia homo calicem transire orabat. Unde Beda: Orat transire calicem, quia homo erat, dicens: Pater, transeat a me calix iste. Ecce habes voluntatem huma- erat, dicens: Pater, transeat a me calix iste. Ecce habes voluntatem huma- nam expressam. Vide jam rectum cor: Sed non quod ego volo, sed quod tu nam expressam. Vide jam rectum cor: Sed non quod ego volo, sed quod tu vis 3. Unde alibi, Nou veni facere voluntatem meam, quam scilicet tempo- vis 3. Unde alibi, Nou veni facere voluntatem meam, quam scilicet tempo- raliter sumpsi ex Virgine, sed voluntatem ejus qui misit me 4, quam raliter sumpsi ex Virgine, sed voluntatem ejus qui misit me 4, quam

* S. AUGUSTINUS, Lib. I de Civitate Dei. cap. 22. * S. AUGUSTINUS, Lib. I de Civitate Dei. cap. 22.

2 VENER. BEDA, Lib. IV Comment. suorum circa hunc locum Marci, xiv, 36. 2 VENER. BEDA, Lib. IV Comment. suorum circa hunc locum Marci, xiv, 36.

3 Marc. XIV, 36. 3 Marc. XIV, 36.

Joan. vi. 38 Descendi de coelo, non ut faciam voluntatem meam, sed voluntatem ejus qui misit Joan. vi. 38 Descendi de coelo, non ut faciam voluntatem meam, sed voluntatem ejus qui misit

me. me.

XXVIII XXVIII

20 20

306 306

D. ALB. MAG. ORD. PR.ED, D. ALB. MAG. ORD. PR.ED,

scilicet æternus habui cum Patre. Hic aperte dicit duas in Christo fuisse scilicet æternus habui cum Patre. Hic aperte dicit duas in Christo fuisse voluntates, secundum quas diversa voluit. Hieronymus quoque super voluntates, secundum quas diversa voluit. Hieronymus quoque super illum locum, Spiritus vero promptus est, caro quidem infirma : dans in- illum locum, Spiritus vero promptus est, caro quidem infirma : dans in- telligi hic duas voluntates exprimi, ita ait: Hoc contra Eutychianos, qui telligi hic duas voluntates exprimi, ita ait: Hoc contra Eutychianos, qui dicunt in Christo unam tautum voluntatem. Hic autem ostendit humanam, dicunt in Christo unam tautum voluntatem. Hic autem ostendit humanam, quæ propter infirmitatem carnis recusat passionem et divinam, quæ quæ propter infirmitatem carnis recusat passionem et divinam, quæ prompta est perficere dispensationem 2. Augustinus etiam duas in Christo prompta est perficere dispensationem 2. Augustinus etiam duas in Christo asserit voluntates, dicens: Quantum distat Deus ab homine, tantum volun- asserit voluntates, dicens: Quantum distat Deus ab homine, tantum volun- tas Dei a voluntate hominis. Unde hominem Christus gerens ostendit tas Dei a voluntate hominis. Unde hominem Christus gerens ostendit privatam voluntatem quamdam hominis, in qua et suam nostram configu- privatam voluntatem quamdam hominis, in qua et suam nostram configu- ravil, qui caput nostrum est, et ad eum sicut membra pertinemus. ravil, qui caput nostrum est, et ad eum sicut membra pertinemus. Pater mi, inquit, si possibile est, transeat a me calix iste. Ilæc humana Pater mi, inquit, si possibile est, transeat a me calix iste. Ilæc humana voluntas erat, proprium aliquid, et tamquam privatum volens. Sed quia voluntas erat, proprium aliquid, et tamquam privatum volens. Sed quia rectum vull esse hominem, et ad Deum dirigi, subdit: Verumtamen non rectum vull esse hominem, et ad Deum dirigi, subdit: Verumtamen non sicut ego volo, sed sicut tu vis. Ac si diceret: Vide te in me: quia potes sicut ego volo, sed sicut tu vis. Ac si diceret: Vide te in me: quia potes aliquid proprium velle, ut Deus aliud velit. Conceditur hoc humanæ fragi- aliquid proprium velle, ut Deus aliud velit. Conceditur hoc humanæ fragi- litati. Idem, alibi, Christus in passione duas expressit voluntates in se, litati. Idem, alibi, Christus in passione duas expressit voluntates in se, secundum duas naturas. Ait enim : Pater mi, si possibile est, transeal a me secundum duas naturas. Ait enim : Pater mi, si possibile est, transeal a me calix iste. Ecce habes hominis voluntatem, quam ad divinam continuo calix iste. Ecce habes hominis voluntatem, quam ad divinam continuo dirigens ait: Verumtamen non sicut egɔ volo, sed sicuí tu. Ambrosius etiam dirigens ait: Verumtamen non sicut egɔ volo, sed sicuí tu. Ambrosius etiam in libro II de Fide: Pater, omnia Scriptum est, tibi possibilia sunt, trans- in libro II de Fide: Pater, omnia Scriptum est, tibi possibilia sunt, trans- fer calicem hunc a me'. Verba Christi sunt: sed quomodo et in qua forma fer calicem hunc a me'. Verba Christi sunt: sed quomodo et in qua forma dicantur adverte. Hominis substantiam gerit, hominis assumpsit affectum. dicantur adverte. Hominis substantiam gerit, hominis assumpsit affectum. Non ergo quasi Deus, sed quasi homo loquitur. Suscepit quidem volunta- Non ergo quasi Deus, sed quasi homo loquitur. Suscepit quidem volunta- tem meam. Mea est voluntas, quam suam dixit, cum ait: Non sicut ego tem meam. Mea est voluntas, quam suam dixit, cum ait: Non sicut ego volo, sed sicut tu vis³. Cum autem dixit, Omnia quæ habet Pater, mea volo, sed sicut tu vis³. Cum autem dixit, Omnia quæ habet Pater, mea sunt, quia nihil excipitur, sine dubio quam Pater habet, eamdem et Filius sunt, quia nihil excipitur, sine dubio quam Pater habet, eamdem et Filius habet voluntatem. Eadem est Christi voluntas, quæ paterna. Una ergo habet voluntatem. Eadem est Christi voluntas, quæ paterna. Una ergo voluntas est Patris et Filii. Sed alia est voluntas hominis, alia Dei: ut scias voluntas est Patris et Filii. Sed alia est voluntas hominis, alia Dei: ut scias vitam in voluntate esse hominis, passionem autem Christi in voluntate vitam in voluntate esse hominis, passionem autem Christi in voluntate divina, ut pateretur pro nobis 10. divina, ut pateretur pro nobis 10.

1 Marc. xiv, 38. 1 Marc. xiv, 38.

2 S. HIERONYMUS, Concione prima enarrationis in Psal. xxxn, 1, super eo loco Rectos decet 2 S. HIERONYMUS, Concione prima enarrationis in Psal. xxxn, 1, super eo loco Rectos decet ollaudatio. Tom. VIII (Nota E. L.). ollaudatio. Tom. VIII (Nota E. L.).

3 S. AUGUSTINUS, Super Psal. xcш, post medium enariationis. Tom. II (Nota E. L.;. 3 S. AUGUSTINUS, Super Psal. xcш, post medium enariationis. Tom. II (Nota E. L.;.

Edit. J. Alleaume, figuravil. Edit. J. Alleaume, figuravil.

5 Matth. xxvi, 32. 5 Matth. xxvi, 32.

6 S. AUGUSTINUS, Super Psal. xxxi. 6 S. AUGUSTINUS, Super Psal. xxxi.

7 Mare. xiv, 36. 7 Mare. xiv, 36.

> Matth. xxvi, 39. > Matth. xxvi, 39.

Joan. xvII, 10: Mea omnia tua sunt, et tua mea sunt. Joan. xvII, 10: Mea omnia tua sunt, et tua mea sunt.

10 S. AMBROSIUS, Lib. II de Fide, cap. 3. 10 S. AMBROSIUS, Lib. II de Fide, cap. 3.

IN III SENTENT. DIST. XIV, C, ART 7. IN III SENTENT. DIST. XIV, C, ART 7.

307 307

His testimoniis evidenter docetur, in Christo duas fuisse voluntates: His testimoniis evidenter docetur, in Christo duas fuisse voluntates: quod quia negavit Macarius Archiepiscopus in Constantinopolitana synodo, quod quia negavit Macarius Archiepiscopus in Constantinopolitana synodo, condemnatus est. condemnatus est.

Et ex affectu humano sensualitatis quidem, non rationis, illud voluit et Et ex affectu humano sensualitatis quidem, non rationis, illud voluit et petiit, quod non impetravit. Nec ideo petiit ut impetraret, quia sciebat petiit, quod non impetravit. Nec ideo petiit ut impetraret, quia sciebat Deum non esse facturum illud: nec illud fieri volebat affectu rationis, vel Deum non esse facturum illud: nec illud fieri volebat affectu rationis, vel voluntate divinitatis. Ad quid ergo petiit ? Ut membris formam præberet voluntate divinitatis. Ad quid ergo petiit ? Ut membris formam præberet imminente turbatione clamandi ad Dominum, et subjiciendi voluntatem imminente turbatione clamandi ad Dominum, et subjiciendi voluntatem suam divinæ voluntati ut si pulsante molestia tristentur, pro ejusdem suam divinæ voluntati ut si pulsante molestia tristentur, pro ejusdem amotione orent. Sed si nequeunt vitare, dicant quod ipse Christus. Non amotione orent. Sed si nequeunt vitare, dicant quod ipse Christus. Non ergo ad insipientiam fuit, quod Christus clamans non exauditur ad salutem ergo ad insipientiam fuit, quod Christus clamans non exauditur ad salutem corporalem. Bonum quidem petiit, scilicet ut non moreretur: sed melius corporalem. Bonum quidem petiit, scilicet ut non moreretur: sed melius erat ut moreretur, quod et factum est. erat ut moreretur, quod et factum est.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An Christus in angustia mortis petiit ex An Christus in angustia mortis petiit ex sensualitate, vel ex ratione? sensualitate, vel ex ratione?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, § 2 . « Et ex affectu humano sen- ibi, C, § 2 . « Et ex affectu humano sen- sualitatis quidem, non rationis, illud vo- sualitatis quidem, non rationis, illud vo- luit et petiit, etc. » luit et petiit, etc. »

Ex hoc enim sequitur, quod illa peti- Ex hoc enim sequitur, quod illa peti- uo sensualitatis fuit, et non rationis: sed uo sensualitatis fuit, et non rationis: sed quomodo potest hoc esse? quomodo potest hoc esse?

1. Cum sensualitatis non sit ordinare, 1. Cum sensualitatis non sit ordinare, et omnis petiti sit ordinata quædam po- et omnis petiti sit ordinata quædam po- stulatio. stulatio.

2. Item, Cum Damascenus dicit, quod 2. Item, Cum Damascenus dicit, quod « oratio est petitio decentium a Deo: » « oratio est petitio decentium a Deo: » et decens sive honestum non sit obje- et decens sive honestum non sit obje- ctum sensualitatis. ctum sensualitatis.

3. Item, «Oratio, ut dicit Damascenus, 3. Item, «Oratio, ut dicit Damascenus, est ascensus intellectus ad Deum : » ergo est ascensus intellectus ad Deum : » ergo orare non convenit sensualitati. orare non convenit sensualitati.

4. Item, « Sensualitas, ut dicit Au- 4. Item, « Sensualitas, ut dicit Au- gustinus, intenditur in quinque corpo- gustinus, intenditur in quinque corpo- ris sensus : » ergo non afficitur circa ris sensus : » ergo non afficitur circa hoc quod non est præsens sensibus: hoc quod non est præsens sensibus: sed mors illa tempore quo oravit, non sed mors illa tempore quo oravit, non erat præsens sensibus: ergo sensuali- erat præsens sensibus: ergo sensuali- las non circa mortem affecta fuit: ergo las non circa mortem affecta fuit: ergo non oravit. non oravit.

3. Si dicas. quoniam præscivit omnia, 3. Si dicas. quoniam præscivit omnia, et ita scivit omnia quæ ventura erant su- et ita scivit omnia quæ ventura erant su- per eum et ex illa præscientia causaba- per eum et ex illa præscientia causaba- tur timor et tristitia. CONTRA: Ab instanti tur timor et tristitia. CONTRA: Ab instanti conceptionis scivit omnia quæ ventura conceptionis scivit omnia quæ ventura erant super eum : ergo si hæc scientia erant super eum : ergo si hæc scientia causabat hoc quod cœpit timere et mœ-- causabat hoc quod cœpit timere et mœ-- stus esse, ab instanti conceptionis vide- stus esse, ab instanti conceptionis vide- tur coepisse pavere, et moestus esse. tur coepisse pavere, et moestus esse.

Item, Si præscivit, hoc non fuit se- Item, Si præscivit, hoc non fuit se- cundum effectum sensualitatis, sed po- cundum effectum sensualitatis, sed po- tius secundum rationem unitam deitati: tius secundum rationem unitam deitati: et cum secundum illam numquam timue- et cum secundum illam numquam timue- rit, videtur quod nihil timuit, nec trista- rit, videtur quod nihil timuit, nec trista- tus est, nec oravit, nec in agonia fuit. tus est, nec oravit, nec in agonia fuit.

SOLUTIO. Dicendum ad hoc, quod ora- SOLUTIO. Dicendum ad hoc, quod ora- tio fuit rationis ut est natura, et conjun- tio fuit rationis ut est natura, et conjun- cta in eadem substantia cum sensuali cta in eadem substantia cum sensuali affectu et hæc bene potest ordinare: et affectu et hæc bene potest ordinare: et sic cessat objectio prima. sic cessat objectio prima.

AD ALIUD dicendum, quod non inde- AD ALIUD dicendum, quod non inde- cens est id quod ostendit natura: decen- cens est id quod ostendit natura: decen-

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

308 308

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tia autem dicit in illa diffinitione pro- tia autem dicit in illa diffinitione pro- portionatum indigentiæ petentis. portionatum indigentiæ petentis.

AD ALIUD dicendum, quod illa diffinitio AD ALIUD dicendum, quod illa diffinitio data est de oratione per effectum, et de data est de oratione per effectum, et de oratione contemplantis, et non de qua- oratione contemplantis, et non de qua- cumque oratione. cumque oratione.

AD ALIUD dicendum, quod ex prævi- AD ALIUD dicendum, quod ex prævi- sione, non ex sensu causabatur tristitia : sione, non ex sensu causabatur tristitia : sed ex colligatione inferiorum una cum sed ex colligatione inferiorum una cum superioribus accidit quod in ratione est superioribus accidit quod in ratione est scientia, quod hoc descendens et induens scientia, quod hoc descendens et induens imagines corporales quibus determinan- imagines corporales quibus determinan- tur, efficitur imaginatum per imaginatio- tur, efficitur imaginatum per imaginatio- nem, et tunc movet ad tristitiam et timo- nem, et tunc movet ad tristitiam et timo-

rem et hoc nihil est inconveniens : quo- rem et hoc nihil est inconveniens : quo- niam sicut motus incipiunt a sensu et niam sicut motus incipiunt a sensu et ascendunt ad intellectum, ita fit e con- ascendunt ad intellectum, ita fit e con- verso per reflexionem intellectus ad sen- verso per reflexionem intellectus ad sen-

sum. sum.

AD ID autem quod objicitur, quod ab AD ID autem quod objicitur, quod ab instanti conceptionis debuit timere: di- instanti conceptionis debuit timere: di- cendum quod non sequitur: quia non est cendum quod non sequitur: quia non est causa timoris prævisio mali, sed potius causa timoris prævisio mali, sed potius imminentia mali poenæ. Unde licet præ- imminentia mali poenæ. Unde licet præ- videretur prius ab ipso mors, tamen non videretur prius ab ipso mors, tamen non prævidebatur ut imminens. prævidebatur ut imminens.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

Ad Ad

D. De eo quod Ambrosius dicit Christum dubitasse affectu humano. D. De eo quod Ambrosius dicit Christum dubitasse affectu humano.

Cæterum non parum nos movent verba Ambrosii, quibus significare Cæterum non parum nos movent verba Ambrosii, quibus significare videtur Christum secundum humanum affectum de Patris potentia dubi- videtur Christum secundum humanum affectum de Patris potentia dubi- tasse, sic dicens in libro II de Fide: De quo dubitat, de se, an de Patre ? tasse, sic dicens in libro II de Fide: De quo dubitat, de se, an de Patre ? De eo utique cui dicit, Transfer, dubitat hominis affectu. Nam Deus de De eo utique cui dicit, Transfer, dubitat hominis affectu. Nam Deus de Patre non dubitat, nec de morte formidat. Propheta etiam non dubitat, qui Patre non dubitat, nec de morte formidat. Propheta etiam non dubitat, qui nihil Deo esse impossibile asserit : Omnia quæcunque voluit Dominus nihil Deo esse impossibile asserit : Omnia quæcunque voluit Dominus fecit. Num infra homines constitues Deum? Propheta non dubitat, et fecit. Num infra homines constitues Deum? Propheta non dubitat, et Filium dubitare tu credis ? Ut homo ergo dubitat, ut homo locutus est ². Filium dubitare tu credis ? Ut homo ergo dubitat, ut homo locutus est ². His verbis innui videtur, quod Christus non in quantum Deus vel Dei His verbis innui videtur, quod Christus non in quantum Deus vel Dei Filius, sed in quantum homo dubitaverit affectu humano. Quod ea ratione Filius, sed in quantum homo dubitaverit affectu humano. Quod ea ratione dictum accipi potest, non quia ipse dubitaverit: sed quia modum gessit dictum accipi potest, non quia ipse dubitaverit: sed quia modum gessit dubitantis, et hominibus dubitare videbatur. dubitantis, et hominibus dubitare videbatur.

1 Psal. CXXXIV, 6. 1 Psal. CXXXIV, 6.

2 S. AMBROSIUS, Lib. II de Fide, cap. 3. 2 S. AMBROSIUS, Lib. II de Fide, cap. 3.

IN III SENTENT. DIST. XVII, E. IN III SENTENT. DIST. XVII, E.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

Utrum Christus dubitavit quando dixit, Utrum Christus dubitavit quando dixit, Si possibile est, etc. Si possibile est, etc.

Deinde quæritur de verbis Ambrosii, Deinde quæritur de verbis Ambrosii, bi, « Cæterum non parum movent, etc. » bi, « Cæterum non parum movent, etc. »

309 309

Dubitatio enim est interminatus mo- Dubitatio enim est interminatus mo- tus rationis super utramque partem con- tus rationis super utramque partem con- tradictionis: Christus autem certus fuif tradictionis: Christus autem certus fuif de altera parte: ergo non dubitavit. de altera parte: ergo non dubitavit.

SOLUTIO. Dubitatio hic non exprimit solutio. SOLUTIO. Dubitatio hic non exprimit solutio. nisi tremorem sensualitatis inter hoc nisi tremorem sensualitatis inter hoc quod sequeretur rationem, et naturalem quod sequeretur rationem, et naturalem appetitum oppositi, scilicet quod evade- appetitum oppositi, scilicet quod evade- ret mortem quod nihil vituperabile po- ret mortem quod nihil vituperabile po- nit in Christo, sed potius ostensionem nit in Christo, sed potius ostensionem veritatis nostræ naturæ. veritatis nostræ naturæ.

E. Verba Hilarii longe diversam exprimentia sententiam a præmissa. E. Verba Hilarii longe diversam exprimentia sententiam a præmissa.

1 1

Illud etiam ignorandum non est, quod Hilarius asserere videtur Chri- Illud etiam ignorandum non est, quod Hilarius asserere videtur Chri- stum non sibi, sed suis orasse, cum dixit, Transfer a me calicem hune : stum non sibi, sed suis orasse, cum dixit, Transfer a me calicem hune : sicut nec sibi, sed suis timuit. Nec eum voluisse ut sibi non esset passio, sicut nec sibi, sed suis timuit. Nec eum voluisse ut sibi non esset passio, sed ut a suis transiret calix passionis : ila inquiens, Si passio honorificatura sed ut a suis transiret calix passionis : ila inquiens, Si passio honorificatura eum erat, sicut Juda exeunte ait, nunc honorificatus est filius hominis ³, eum erat, sicut Juda exeunte ait, nunc honorificatus est filius hominis ³, quomodo tristem eum metus passionis effecerat, nisi forte tam irrationabi- quomodo tristem eum metus passionis effecerat, nisi forte tam irrationabi- lis fuerit, ut pati mortem timuerit, quæ patientem se glorificatura esset? lis fuerit, ut pati mortem timuerit, quæ patientem se glorificatura esset? Sed forte timuisse usque eo æstimabilur ³, ut transferri a se calicem depre- Sed forte timuisse usque eo æstimabilur ³, ut transferri a se calicem depre- catus sit, dicens: Pater, transfer calicem hunc a me*. Quomodo enim per catus sit, dicens: Pater, transfer calicem hunc a me*. Quomodo enim per patiendi metum transferri deprecaretur a se, quod per dispensationis patiendi metum transferri deprecaretur a se, quod per dispensationis studium festinaret implere? Non enim convenit ut pati nolit, qui pati studium festinaret implere? Non enim convenit ut pati nolit, qui pati venit et cum pati eum velle cognosceres, religiosius fuerat hoc confiteri. venit et cum pati eum velle cognosceres, religiosius fuerat hoc confiteri. quam ad id impiæ stultitiæ prorumpere, ut eum assereres no pateretur quam ad id impiæ stultitiæ prorumpere, ut eum assereres no pateretur orasse, quem pati velle cognosceres. Non ergo sibi tristis fuit, neque sibi orasse, quem pati velle cognosceres. Non ergo sibi tristis fuit, neque sibi orat tranrire calicem, sed discipulis, ne in eos calix passionis incumbat orat tranrire calicem, sed discipulis, ne in eos calix passionis incumbat quem a se transire orat, ne in his scilicet maneat. Non enim rogal ne quem a se transire orat, ne in his scilicet maneat. Non enim rogal ne secum sit, sed ut a se transeat. Deinde ail, Non sicut ego volo, sed sicut tu secum sit, sed ut a se transeat. Deinde ail, Non sicut ego volo, sed sicut tu vis. Humanæ in se sollicitudinis significans consortium, sed non discer- vis. Humanæ in se sollicitudinis significans consortium, sed non discer-

Edit. J. Alleaume, enim. Edit. J. Alleaume, enim.

2 Joan xin, 31: Cum ergo exisset (Judas) dixit Jesus. Nunc clarificatus est Filius hominis, etc. 2 Joan xin, 31: Cum ergo exisset (Judas) dixit Jesus. Nunc clarificatus est Filius hominis, etc. Edit. Joan. Alleaume, cristimabitu Edit. Joan. Alleaume, cristimabitu

Marc. XIV, 36. Marc. XIV, 36.

310 310

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nens sententiam sibi communis cum Patre voluntatis. Pro hominibus ergo nens sententiam sibi communis cum Patre voluntatis. Pro hominibus ergo vult transire calicem, per quem omnes discipuli erant tentandi: et ideo vult transire calicem, per quem omnes discipuli erant tentandi: et ideo pro pro Petro rogat, ne deficiat fides ejus ¹. Sciens ergo hæc omnia post mor- Petro rogat, ne deficiat fides ejus ¹. Sciens ergo hæc omnia post mor- tem suam desitura, usque ad mortem tristis est et scit hunc calicem non tem suam desitura, usque ad mortem tristis est et scit hunc calicem non posse transire nisi biberit, ideo ait, Pater mi, sinon potest hic calix trans- posse transire nisi biberit, ideo ait, Pater mi, sinon potest hic calix trans- ire nisi bibam illum, fiat voluntas tua ²: sciens in se consummata passio- ire nisi bibam illum, fiat voluntas tua ²: sciens in se consummata passio- ne metum calicis transiturum, qui nisi eum bibisset, transire non posset : ne metum calicis transiturum, qui nisi eum bibisset, transire non posset : nec finis terroris nisi consummata passione, terrori succederet: quia post nec finis terroris nisi consummata passione, terrori succederet: quia post mortem ejus per virtutum gloriam apostolicæ infirmitatis scandalum mortem ejus per virtutum gloriam apostolicæ infirmitatis scandalum pelleretur. Intende, lector, his verbis pia diligentia ne sint tibi vasa mor- pelleretur. Intende, lector, his verbis pia diligentia ne sint tibi vasa mor- tis. tis.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

Quomodo Christus sibi et suis oravit ? Quomodo Christus sibi et suis oravit ?

Deinde etiam notandum circa verba Deinde etiam notandum circa verba Hilarii, ibi, « Illud etiam ignorandum Hilarii, ibi, « Illud etiam ignorandum non est, etc. >> non est, etc. >>

Nota, quod Hilarius optime loquitur : Nota, quod Hilarius optime loquitur : quia discipulis et nobis oravit tripliciter, quia discipulis et nobis oravit tripliciter, et uno modo sibi, scilicet ut naturam et uno modo sibi, scilicet ut naturam discipulorum in se ostenderet: hoc enim discipulorum in se ostenderet: hoc enim

1 Luc. XXII, 32: Ego rogavi pro te, ut non defi- 1 Luc. XXII, 32: Ego rogavi pro te, ut non defi- ciat fides tua. ciat fides tua.

erat ad gloriam nostram, non suam: erat ad gloriam nostram, non suam: quia nostra natura in eo est exaltata: et quia nostra natura in eo est exaltata: et ut nobis, non sibi per hoc utilis esset: ut nobis, non sibi per hoc utilis esset: qui quandoque infirmitate circumdatı qui quandoque infirmitate circumdatı quærimus evasionem persecutionis, et quærimus evasionem persecutionis, et non desperamus, quia scimus fecisse ca- non desperamus, quia scimus fecisse ca- put nostrum. Tertio, ut nobis ordinandi put nostrum. Tertio, ut nobis ordinandi nostrum sensualem effectum ad rationem, nostrum sensualem effectum ad rationem, formam et doctrinam daret: ut cum ipso formam et doctrinam daret: ut cum ipso diceremus: Non quod ego volo fiat, sed diceremus: Non quod ego volo fiat, sed quod tu vis. Sic igitur nullo modo sibi, quod tu vis. Sic igitur nullo modo sibi, id est, ad utilitatem sui petiit, sed nobis. id est, ad utilitatem sui petiit, sed nobis. Alio modo autem pro se petiit. Alio modo autem pro se petiit.

Et sic plana sunt quæ dicuntur in Et sic plana sunt quæ dicuntur in Littera. Littera.

2 Matth. xxvI. 42. 2 Matth. xxvI. 42.

IN HI SENTENT. DIST. XVIII, A. IN HI SENTENT. DIST. XVIII, A.

311 311

DISTINCTIO XVIII. DISTINCTIO XVIII.

Quomodo Verbi seu Christi incarnatio ordinatur ad nostram red- Quomodo Verbi seu Christi incarnatio ordinatur ad nostram red- emptionem quantum ad usum voluntatis, prout respicit exerci- emptionem quantum ad usum voluntatis, prout respicit exerci- tium merendi ? tium merendi ?

A. Si Christus meruit sibi et nobis, et quid sibi, et quid nobis? A. Si Christus meruit sibi et nobis, et quid sibi, et quid nobis?

De merito etiam Christi prætermittendum non est, de quo quidam dicere De merito etiam Christi prætermittendum non est, de quo quidam dicere solent, quod non sibi, sed membris tantum meruerit. Meruit quidem solent, quod non sibi, sed membris tantum meruerit. Meruit quidem membris redemptionem a diabolo, a peccato, a poena, et regni reseratio- membris redemptionem a diabolo, a peccato, a poena, et regni reseratio- nem ut amota ignea romphæa, libere pateret introitus: sed et sibi meruit nem ut amota ignea romphæa, libere pateret introitus: sed et sibi meruit impassibilitatis et immortalitatis gloriam, sicut ait Apostolus :Christus impassibilitatis et immortalitatis gloriam, sicut ait Apostolus :Christus humiliavit semetipsum, factus obediens usque ad mortem, mortem autem humiliavit semetipsum, factus obediens usque ad mortem, mortem autem crucis. Propter quod et Deus exaltavit illum, et dedit illi nomen quod est crucis. Propter quod et Deus exaltavit illum, et dedit illi nomen quod est super omne nomen'. Aperte dicit Apostolus, Christum propterea exaltatum super omne nomen'. Aperte dicit Apostolus, Christum propterea exaltatum per impassibilitatis gloriam, quia est humiliatus per passionis obedientiam. per impassibilitatis gloriam, quia est humiliatus per passionis obedientiam. Humilitas ergo passionis, meritum fuit exaltationis: et exaltatio, præmium Humilitas ergo passionis, meritum fuit exaltationis: et exaltatio, præmium humilitatis. Unde Augustinus exponens præmissum capitulum, ait: Ut humilitatis. Unde Augustinus exponens præmissum capitulum, ait: Ut Christus resurrectione clarificaretur, prius humiliatus est passione. Humi- Christus resurrectione clarificaretur, prius humiliatus est passione. Humi- litas claritatis est meritum: claritas humilitatis est præmium. Sed hoc to- litas claritatis est meritum: claritas humilitatis est præmium. Sed hoc to- tum factum est in forma servi. In forma enim Dei semper fuit, et erit tum factum est in forma servi. In forma enim Dei semper fuit, et erit claritas 2. Item, Ambrosius idem, capitulum tractans ait: Quid et quantum claritas 2. Item, Ambrosius idem, capitulum tractans ait: Quid et quantum humilitas mereatur, hic ostenditur ³. humilitas mereatur, hic ostenditur ³.

His testimoniis evidens fit, quod Christus per humilitatem et obedientiam His testimoniis evidens fit, quod Christus per humilitatem et obedientiam passionis meruit clarificationem corporis: nec id solum, sed etiam im- passionis meruit clarificationem corporis: nec id solum, sed etiam im- passibilitatem animæ. Anima enim ipsius ante mortem erat passibilis, sicut passibilitatem animæ. Anima enim ipsius ante mortem erat passibilis, sicut

1 Ad Philip. II, 8 et 9. 1 Ad Philip. II, 8 et 9.

2 S. AUGUSTINUS, Tract. 104. 2 S. AUGUSTINUS, Tract. 104.

3 S. AMBROSIUS, Exposit. ad illud epist. ad Phil., 9 Propter quod et Deus eraſtavil illum, etc. 3 S. AMBROSIUS, Exposit. ad illud epist. ad Phil., 9 Propter quod et Deus eraſtavil illum, etc.

312 312

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

caro mortalis: sed post mortem merito humilitatis, et anima impassibilis caro mortalis: sed post mortem merito humilitatis, et anima impassibilis facta est, et caro immortalis. Utrum autem anima sit facta impassibilis, facta est, et caro immortalis. Utrum autem anima sit facta impassibilis, quando caro facta est immortalis, scilicet ipso resurrectionis momento, de quando caro facta est immortalis, scilicet ipso resurrectionis momento, de auctoritate nobis certum non est. Sed vel mox post carnis separationem auctoritate nobis certum non est. Sed vel mox post carnis separationem anima impassibilitate donata est, aut in resurrectione quando caro refloruit. anima impassibilitate donata est, aut in resurrectione quando caro refloruit.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« De merito etiam Christi prætermit- « De merito etiam Christi prætermit- tendum non est, etc. » Hic incipit pars illa tendum non est, etc. » Hic incipit pars illa quæ est de operibus Christi. quæ est de operibus Christi.

Et dividitur in tres partes: in quarum Et dividitur in tres partes: in quarum prima agit de merito Christi generaliter: prima agit de merito Christi generaliter: et quia præcipuum ejus fuit passio, ideo et quia præcipuum ejus fuit passio, ideo primo quæritur de merito passionis. In primo quæritur de merito passionis. In secunda autem de opere passionis, et eo- secunda autem de opere passionis, et eo- rum quæ erant in passione, sicut traditio, rum quæ erant in passione, sicut traditio, et hujusmodi : quæ incipit circa medium et hujusmodi : quæ incipit circa medium distinctionis XX, in illo capite C, « Chri- distinctionis XX, in illo capite C, « Chri- stus ergo est sacerdos, idemque hostia, et stus ergo est sacerdos, idemque hostia, et pretium nostræ reconciliationis, etc. » In pretium nostræ reconciliationis, etc. » In tertia auteni tractat quæstiones conse- tertia auteni tractat quæstiones conse- quentes mortem Christi: sicut si homo quentes mortem Christi: sicut si homo fuerit in triduo, et hujusmodi: et qua fuerit in triduo, et hujusmodi: et qua ratione dicatui mortuus et hæc incipit ratione dicatui mortuus et hæc incipit distinct. XXI, ibi, A, « Post prædicta distinct. XXI, ibi, A, « Post prædicta considerandum est. Utrum in morte, considerandum est. Utrum in morte,

etc. » etc. »

Prima harum partium subdividitur in Prima harum partium subdividitur in quatuor partes: in quarum prima Ma- quatuor partes: in quarum prima Ma- gister quærit de effectu meriti Christi gister quærit de effectu meriti Christi in se. In secunda autem de effectu me- in se. In secunda autem de effectu me- riti ex parte nostra: et hæc incipit in ul- riti ex parte nostra: et hæc incipit in ul- timo et capitulo istius distinctionis, ibi, timo et capitulo istius distinctionis, ibi, E, « Ad quid ergo voluit pati et mori, E, « Ad quid ergo voluit pati et mori, etc. » In tertia autem determinat ex hoc, etc. » In tertia autem determinat ex hoc, qualiter ipse solus est redemptor et me- qualiter ipse solus est redemptor et me- diator, ibi. Distinct. XIX, E, « Unde diator, ibi. Distinct. XIX, E, « Unde ipse vere dicitur mundi redemptor, etc. » ipse vere dicitur mundi redemptor, etc. » In quarta quærit, Si alius fuit modus In quarta quærit, Si alius fuit modus possibilis? et quare potius hoc modo possibilis? et quare potius hoc modo