284 284

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sed voluntate tristitiam suscepit veram, quomodo voluntate carnem veram. sed voluntate tristitiam suscepit veram, quomodo voluntate carnem veram. Aperte noscis eumdem sibi in his verbis contradicere, nisi varias dicto- Aperte noscis eumdem sibi in his verbis contradicere, nisi varias dicto- rum discerneret causas, ex quibus intelligentia verborum assumenda est. rum discerneret causas, ex quibus intelligentia verborum assumenda est. Si enim discernatur intelligentiæ causa prædictorum verborum, nihil Si enim discernatur intelligentiæ causa prædictorum verborum, nihil occurrit contradictionis. occurrit contradictionis.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

Utrum in Christo fuerit propassio, vel Utrum in Christo fuerit propassio, vel passio ? passio ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Deinde quæritur de hoc quod dicit Magister solvendo contra se objecta, ibi, Magister solvendo contra se objecta, ibi, F, circa initium : « In nobis sunt isti de- F, circa initium : « In nobis sunt isti de- fectus secundum propassionem et passio- fectus secundum propassionem et passio-

nem. » nem. »

Illæ enim species duæ ponuntur in pec- Illæ enim species duæ ponuntur in pec- catis In Christo autem nullum fuit catis In Christo autem nullum fuit peccatum ergo nullus istorum graduum peccatum ergo nullus istorum graduum fuit in Christo. fuit in Christo.

2. Item, Dicit in Littera de passione. 2. Item, Dicit in Littera de passione. Dicit etiam Glossa, Matth. vII, 1, quod Dicit etiam Glossa, Matth. vII, 1, quod propassio est subitus motus cui ex ra- propassio est subitus motus cui ex ra- tione non consentitur. Dionysius autem tione non consentitur. Dionysius autem in tertia epistola ad Gaium monachum: in tertia epistola ad Gaium monachum: « Subito est quod est præter spem, et ex « Subito est quod est præter spem, et ex non apparente ad manifestum dedu- non apparente ad manifestum dedu- ctum : >> ctum : >> ergo nihil fuit in eo præter ergo nihil fuit in eo præter

spem subito ergo nec propassio, in cujus spem subito ergo nec propassio, in cujus diffinitione cadit subitum. diffinitione cadit subitum.

SED CONTRA hoc est, SED CONTRA hoc est,

1. Quod dicit in Littera. 1. Quod dicit in Littera.

2. Præterea, Spes non accipitur pro 2. Præterea, Spes non accipitur pro virtute spei quæ non fuisse in Christo virtute spei quæ non fuisse in Christo infra probabitur: sed propassio est quæ infra probabitur: sed propassio est quæ est una de quatuor naturalibus passioni- est una de quatuor naturalibus passioni- bus quæ bene fuit in Christo, sicut et bus quæ bene fuit in Christo, sicut et aliæ passiones naturales et sic nulla est aliæ passiones naturales et sic nulla est instantia. instantia.

Sed cor Sed cor

Ad 1 Ad 1

SOLUTIO. Ad hoc dicendum, quod gra- Sol SOLUTIO. Ad hoc dicendum, quod gra- Sol dus illi ponuntur in ira, non secundum dus illi ponuntur in ira, non secundum quod peccatum est, sed secundum quod quod peccatum est, sed secundum quod est passio et ideo possunt transferri est passio et ideo possunt transferri etiam ad alias passiones quæ non sunt etiam ad alias passiones quæ non sunt peccatum, sicut ad tristitiam, vel timo- peccatum, sicut ad tristitiam, vel timo- rem naturalem. rem naturalem.

AD ALIUD dicendum, quod est subitum AD ALIUD dicendum, quod est subitum ex parte rei, et ex parte ejus in quo fit. ex parte rei, et ex parte ejus in quo fit. In Christo autem nihil fuit subitum ex In Christo autem nihil fuit subitum ex parte ejus in quo fuit: fuit tamen subi- parte ejus in quo fuit: fuit tamen subi- tum ex parte passionis. Vel dicatur, quod tum ex parte passionis. Vel dicatur, quod non secundum illam rationem accipitur non secundum illam rationem accipitur hic propassio, sed secundum effectum : hic propassio, sed secundum effectum : quia scilicet non deflectit rationem ab quia scilicet non deflectit rationem ab æqualitate vel æquitate regiminis. æqualitate vel æquitate regiminis.

Ad? Ad?

G. De quibusdam Hilarii capitulis valde obscuris, quæ videntur communi sententiæ G. De quibusdam Hilarii capitulis valde obscuris, quæ videntur communi sententiæ obviare. obviare.

Verumtamen magis movent ac difficiliorem afferunt quæstionem verba Verumtamen magis movent ac difficiliorem afferunt quæstionem verba Hilarii, quibus videtur tradere ictus et vulnera et hujusmodi, sic in Chri- Hilarii, quibus videtur tradere ictus et vulnera et hujusmodi, sic in Chri-

1 Cf. Matth. VII, 1 et seq. 1 Cf. Matth. VII, 1 et seq.

IN III SENTENT. DIST. XV, G. IN III SENTENT. DIST. XV, G.

283 283

stum incidisse, ut passionis dolorem non incuterent: sicut telum tractum stum incidisse, ut passionis dolorem non incuterent: sicut telum tractum per aquam vel ignem vel aera, ea facit quæ et cum trahitur per corpora per aquam vel ignem vel aera, ea facit quæ et cum trahitur per corpora animata, quia perforat et compungit, non tamen dolorem ingerit, quia animata, quia perforat et compungit, non tamen dolorem ingerit, quia non sunt illæ res doloris capaces. Ita et corpus Christi sine sensu pœnæ, non sunt illæ res doloris capaces. Ita et corpus Christi sine sensu pœnæ, vim pœnæ excepisse dicit: quia sicut corpus nostrum non habet talem vim pœnæ excepisse dicit: quia sicut corpus nostrum non habet talem naturam, ut valeat calcare undas: ita corpus Christi dicit non habuisse naturam, ut valeat calcare undas: ita corpus Christi dicit non habuisse naturam nostri doloris, quia non habuit naturam ad dolendum. Ait naturam nostri doloris, quia non habuit naturam ad dolendum. Ait enim sic in libro X de Trinitate: Unigenitus Deus hominem verum enim sic in libro X de Trinitate: Unigenitus Deus hominem verum secundum similitudinem nostri hominis, non deficiens a se Deo assum- secundum similitudinem nostri hominis, non deficiens a se Deo assum- psit. In quo quamvis aut ictus incideret, aut vulnus descenderet, aut psit. In quo quamvis aut ictus incideret, aut vulnus descenderet, aut nodi concurrerent, aut suspensio elevaret, afferrent quidem hæc im- nodi concurrerent, aut suspensio elevaret, afferrent quidem hæc im- petum passionis, non tamen passionis dolorem inferrent: ut telum ali- petum passionis, non tamen passionis dolorem inferrent: ut telum ali- quod aquam perforans, vel ignem compungens, vel aera vulnerans: quod aquam perforans, vel ignem compungens, vel aera vulnerans: omnes quidem has passiones naturæ suæ infert ut perforet, ut compungat, omnes quidem has passiones naturæ suæ infert ut perforet, ut compungat, ut vulneret: sed naturam suam in hoc passio illata non retinet, dum ut vulneret: sed naturam suam in hoc passio illata non retinet, dum in natura non est vel aquam forari, vel pungi ignem, vel aera vulnerari: in natura non est vel aquam forari, vel pungi ignem, vel aera vulnerari: quamvis natura teli sit et vulnerare, et compungere, et forare. Passus quamvis natura teli sit et vulnerare, et compungere, et forare. Passus quidem Christus est dum cæditur, dum suspenditur, dum moritur: sed quidem Christus est dum cæditur, dum suspenditur, dum moritur: sed in corpus irruens passio, nec non fuit passio, non tamen naturam passionis in corpus irruens passio, nec non fuit passio, non tamen naturam passionis exercuit, dum et poenali ministerio pœna desævit, et virtus corporis sine exercuit, dum et poenali ministerio pœna desævit, et virtus corporis sine sensu poenæ vim pœnæ in se desævientis excepit. Habuit sane illud Do- sensu poenæ vim pœnæ in se desævientis excepit. Habuit sane illud Do- minicum corpus doloris nostri naturam, si corpus nostrum id na- minicum corpus doloris nostri naturam, si corpus nostrum id na- turæ habet, ut calcet undas, et fluctus desuper eat, nec clausæ domus turæ habet, ut calcet undas, et fluctus desuper eat, nec clausæ domus obstaculis arceatur. At vero si Dominici corporis solum ista natura sit, ut obstaculis arceatur. At vero si Dominici corporis solum ista natura sit, ut feratur in humidis, et sistat in liquidis, et structa transcurrat quid per feratur in humidis, et sistat in liquidis, et structa transcurrat quid per naturam humani corporis carnem ex Spiritu sancto conceptam judicamus? naturam humani corporis carnem ex Spiritu sancto conceptam judicamus? Caro illa de cœlis est, et homo ille de Deo est, habens ad patiendum corpus, Caro illa de cœlis est, et homo ille de Deo est, habens ad patiendum corpus, el passus est, sed naturam non habens ad dolendum. el passus est, sed naturam non habens ad dolendum.

Idem, in eodem: Videamus an ille passionis ordo infirmitatem in Do- Idem, in eodem: Videamus an ille passionis ordo infirmitatem in Do- mino doloris permittat intelligi: dilatis enim causis ex quibus metum mino doloris permittat intelligi: dilatis enim causis ex quibus metum Domino hæresis adscribit, res ipsas ut gestæ sunt conferamus. Nec enim Domino hæresis adscribit, res ipsas ut gestæ sunt conferamus. Nec enim fieri potest ut timor ejus significetur in verbis, cujus fiducia continuatur fieri potest ut timor ejus significetur in verbis, cujus fiducia continuatur in factis. Timuisse ergo hæretico passionem videtur: sed ob ignorantiæ in factis. Timuisse ergo hæretico passionem videtur: sed ob ignorantiæ hujus errorem Petrus, et Satanas et scandalum est. Anne timuit mori, qui hujus errorem Petrus, et Satanas et scandalum est. Anne timuit mori, qui armatis obvius prodiit? Et in corpore ejus infirmitas fuit, ad cujus occur- armatis obvius prodiit? Et in corpore ejus infirmitas fuit, ad cujus occur- sum consternata persequentium agmina supinatis corporibus concide- sum consternata persequentium agmina supinatis corporibus concide- runt? Quam ergo infirmitatem dominatam hujus corporis credis, cujus runt? Quam ergo infirmitatem dominatam hujus corporis credis, cujus

1 Edit. J. Alleaume, hæc. 1 Edit. J. Alleaume, hæc.

286 286

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tantam habuit natura virtutem? Sed forte dolorem vulnerum timuit. tantam habuit natura virtutem? Sed forte dolorem vulnerum timuit. Quem, rogo, o tu Dominicæ infirmitatis assertor, penetrantis carnem clavi Quem, rogo, o tu Dominicæ infirmitatis assertor, penetrantis carnem clavi habuit terrorem, qui excisam aurem solo restituit attactu? Producens habuit terrorem, qui excisam aurem solo restituit attactu? Producens hæc aurem manus, clavum dolet, et sentit vulnus, qui alteri dolorem vul- hæc aurem manus, clavum dolet, et sentit vulnus, qui alteri dolorem vul- neris non reliquit ? Pungendæ carnis metu tristis est, cujus in attactu neris non reliquit ? Pungendæ carnis metu tristis est, cujus in attactu caro post cædem sanatur? caro post cædem sanatur?

Idem: Collatis ergo dictorum gestorumque virtutibus demonstrari non Idem: Collatis ergo dictorum gestorumque virtutibus demonstrari non est ambiguum, in natura corporis ejus infirmitatem corporeæ naturæ non est ambiguum, in natura corporis ejus infirmitatem corporeæ naturæ non fuisse et passionem illam licet corpori illata sit, non tamen naturam do- fuisse et passionem illam licet corpori illata sit, non tamen naturam do- lendi corpori intulisse: quia licet forma corporis esset in Domino, non lendi corpori intulisse: quia licet forma corporis esset in Domino, non tamen vitiosæ infirmitatis nostræ forma erat in corpore, quod ex conceptu tamen vitiosæ infirmitatis nostræ forma erat in corpore, quod ex conceptu Spiritus sancti Virgo progenuit. Spiritus sancti Virgo progenuit.

Audisti, lector, verba Hilarii, quibus dolorem excludere videtur. Sed si Audisti, lector, verba Hilarii, quibus dolorem excludere videtur. Sed si excussa sensus et impietatis hebetudine, præmissis diligenter intendas, excussa sensus et impietatis hebetudine, præmissis diligenter intendas, atque ipsius Scripturæ circumstantiam inspicias, dictorum rationem atque atque ipsius Scripturæ circumstantiam inspicias, dictorum rationem atque virtutem percipere utcumque poteris, et intelligentiam arguere non virtutem percipere utcumque poteris, et intelligentiam arguere non attentabis. Intelligitur enim ea ratione dixisse dolorem passionis in Chri- attentabis. Intelligitur enim ea ratione dixisse dolorem passionis in Chri- stum non incidisse, et virtutem corporis Christi sibi excepisse vim pœnæ stum non incidisse, et virtutem corporis Christi sibi excepisse vim pœnæ sine sensu pœnæ : quia doloris causam et meritum in se non habuit. Quod sine sensu pœnæ : quia doloris causam et meritum in se non habuit. Quod videtur notasse ubi ait: Non habens naturam ad dolendum. Et ideo non videtur notasse ubi ait: Non habens naturam ad dolendum. Et ideo non judicanda est caro illius secundum naturam nostri corporis: nec in eo judicanda est caro illius secundum naturam nostri corporis: nec in eo etiam dominium habuit passio: ita etiam non habuit naturam ad timendum etiam dominium habuit passio: ita etiam non habuit naturam ad timendum vel tristandum, quia non habuit talem naturam, in qua esset causa timoris vel tristandum, quia non habuit talem naturam, in qua esset causa timoris vel tristitiæ. Itaque necessitas timendi non fuit in eo, sicut est in nobis. vel tristitiæ. Itaque necessitas timendi non fuit in eo, sicut est in nobis. Nec natura doloris fuit in eo, sicut est in nobis. Tristitiam tamen in eo Nec natura doloris fuit in eo, sicut est in nobis. Tristitiam tamen in eo fuisse consequenter asserit, sed causam ejus exstitisse, non suam mortem, fuisse consequenter asserit, sed causam ejus exstitisse, non suam mortem, sed defectum Petri et aliorum Apostolorum. Dicit enim Christum non pro- sed defectum Petri et aliorum Apostolorum. Dicit enim Christum non pro- pter mortem, sed usque ad mortem tristem fuisse 2, his verbis: Interrogo pter mortem, sed usque ad mortem tristem fuisse 2, his verbis: Interrogo quid sit Christum tristem esse usque ad mortem, et tristem esse propter quid sit Christum tristem esse usque ad mortem, et tristem esse propter mortem? Non enim ejusdem significationis est, tristem esse propter mortem? Non enim ejusdem significationis est, tristem esse propter mortem, et usque ad mortem. Quia ubi propter mortem tristitia est, mortem, et usque ad mortem. Quia ubi propter mortem tristitia est, illic mors illic mors causa tristitiæ est: ubi vero tristitia usque ad mortem est, causa tristitiæ est: ubi vero tristitia usque ad mortem est, mors non tristitiæ est causa, sed finis. Adeo autem non propter mor- mors non tristitiæ est causa, sed finis. Adeo autem non propter mor- tem suscepta est tristitia, ut sit destituta per mortem. Non ergo sibi tristis tem suscepta est tristitia, ut sit destituta per mortem. Non ergo sibi tristis est, sed illis qui in scandalo per infirmitatem carnis erant futuri: quos est, sed illis qui in scandalo per infirmitatem carnis erant futuri: quos monet orare, ne inducantur in tentationem: qui ante polliciti erant se non monet orare, ne inducantur in tentationem: qui ante polliciti erant se non scandalizari. scandalizari.

Edit. J. Alleaume, Ita. Edit. J. Alleaume, Ita.

2 Matth. xxvi, 38: Tristis est anima mea usque ad mortem. 2 Matth. xxvi, 38: Tristis est anima mea usque ad mortem.

Solutic. Solutic.

IN III SENTENT. DIST. XV, G, ART. 10. IN III SENTENT. DIST. XV, G, ART. 10.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

287 287

tatem dominatam hujusmodi corporis tatem dominatam hujusmodi corporis credis, cujus tantam habuit natura vir- credis, cujus tantam habuit natura vir- tutem? » Ex hoc enim accipitur, quod tutem? » Ex hoc enim accipitur, quod loquitur contra hæreticos, qui dicebant loquitur contra hæreticos, qui dicebant Christum tantum fuisse infirmæ naturæ, Christum tantum fuisse infirmæ naturæ, et non potuisse de se de virtute personæ et non potuisse de se de virtute personæ

An corpus Domini naturam ad patien- repulisse hujusmodi infirmitatem. An corpus Domini naturam ad patien- repulisse hujusmodi infirmitatem.

dum habuit ? dum habuit ?

Deinde quæritur de verbis Hilariis po- Deinde quæritur de verbis Hilariis po- sitis in Littera in ultima parte, ibi, G, sitis in Littera in ultima parte, ibi, G, « Verumtamen magis movent, etc. » « Verumtamen magis movent, etc. »

Videtur autem quod secundum Hila- Videtur autem quod secundum Hila- rium corpus Domini naturam ad patien- rium corpus Domini naturam ad patien- dum non habuit: quod est contra omnes dum non habuit: quod est contra omnes alios Sanctos, ut videtur. alios Sanctos, ut videtur.

Sed tamen hoc videtur probari sic: Sed tamen hoc videtur probari sic: 1. Quidquid semper et inseparabiliter 1. Quidquid semper et inseparabiliter conjunctum est fortiori repellenti omne conjunctum est fortiori repellenti omne contrarium, quam sit aliquod agens con- contrarium, quam sit aliquod agens con- trarium, illud non patitur ab aliquo con- trarium, illud non patitur ab aliquo con- trario corpus Christi fuit semper et in- trario corpus Christi fuit semper et in- separabiliter conjunctum divinitati: ergo separabiliter conjunctum divinitati: ergo pati non potuit ab aliquo contrario. PRO- pati non potuit ab aliquo contrario. PRO- BATIO primæ. Demus, quod frigiditas BATIO primæ. Demus, quod frigiditas aquæ sit infinita, et humiditas ejus infi- aquæ sit infinita, et humiditas ejus infi- nita, et caliditas ignis et siccitas sint nita, et caliditas ignis et siccitas sint finita sequitur, quod aqua antequam finita sequitur, quod aqua antequam immutetur ab igne, absumet ignem er- immutetur ab igne, absumet ignem er- go aget tunc sine alteratione sui a con- go aget tunc sine alteratione sui a con- trario. Sic autem videbatur in Christi trario. Sic autem videbatur in Christi corpore propter infinitam virtutem dei- corpore propter infinitam virtutem dei- tatis. tatis.

2. Item, Gratia innocentiæ, ut dicit 2. Item, Gratia innocentiæ, ut dicit Isidorus, conservabat corpus Adæ, quod Isidorus, conservabat corpus Adæ, quod nec ignis posset urere, vel gladius scin- nec ignis posset urere, vel gladius scin- dere, vel spina pungere: ergo cum mul- dere, vel spina pungere: ergo cum mul- to magis fuit gratia in Christo per unio- to magis fuit gratia in Christo per unio- nem, videtur multo magis defensasse nem, videtur multo magis defensasse corpus Christi ab omni impugnatione. corpus Christi ab omni impugnatione.

SOLUTIO. Dicendum, quod quidam di- SOLUTIO. Dicendum, quod quidam di- cunt Hilarium hæc verba retractasse : et cunt Hilarium hæc verba retractasse : et hæc est meo judicio convenientior solu- hæc est meo judicio convenientior solu- tio. Sed quia librum retractationis ejus tio. Sed quia librum retractationis ejus non vidimus, ideo oportet vim facere in non vidimus, ideo oportet vim facere in verbis ejus in tribus locis: in primo ubi verbis ejus in tribus locis: in primo ubi dicit, ibi, G, § 2 : « Quam ergo infirmi- dicit, ibi, G, § 2 : « Quam ergo infirmi-

Secundo, ubi dicit, ibi, G, § 4 : « Non Secundo, ubi dicit, ibi, G, § 4 : « Non habens naturam ad dolendum. » Intelli- habens naturam ad dolendum. » Intelli- git de natura vitiata per peccatum, quæ git de natura vitiata per peccatum, quæ sola est ex debito ad dolendum ordinata: sola est ex debito ad dolendum ordinata: Christus autem non habuit ex debito de- Christus autem non habuit ex debito de- licti, sed ex voluntate assumentis. licti, sed ex voluntate assumentis.

Tertio ibi, G, § 3, ubi dicit in fine ver- Tertio ibi, G, § 3, ubi dicit in fine ver- borum suorum : « Licet forma corporis borum suorum : « Licet forma corporis nostri esset in Domino, non tamen vitio- nostri esset in Domino, non tamen vitio- sæ infirmitatis nostræ er at forma in cor- sæ infirmitatis nostræ er at forma in cor- pore, quod ex conceptu Spiritus sancti pore, quod ex conceptu Spiritus sancti Virgo progenuit. » Ex hoc etiam accipi- Virgo progenuit. » Ex hoc etiam accipi- tur, quod intendit, quod non patiebatur tur, quod intendit, quod non patiebatur necessitate corruptionis vitii, de qua necessitate corruptionis vitii, de qua prius dictum est in præhabita quæstione : prius dictum est in præhabita quæstione : et sic patet qualiter de facili verba Hila- et sic patet qualiter de facili verba Hila- rii verificantur. rii verificantur.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod verum AD PRIMUM ergo dicendum, quod verum quidem est corpus Christi semper deitati quidem est corpus Christi semper deitati fuisse conjunctum : sed deitas exposuit fuisse conjunctum : sed deitas exposuit tribulationi: quia deitas agit per liberta- tribulationi: quia deitas agit per liberta- tem voluntatis, et non per naturæ neces- tem voluntatis, et non per naturæ neces- sitatem et ideo non est simile de infini- sitatem et ideo non est simile de infini- ta potentia aquæ in frigido et humido ta potentia aquæ in frigido et humido respectu ignis. respectu ignis.

AD ALIUD dicendum, quod gratia inno- AD ALIUD dicendum, quod gratia inno- centiæ conservabat naturam antequam centiæ conservabat naturam antequam esset aversa et tunc non habuit se ad esset aversa et tunc non habuit se ad patiendum et moriendum nisi in potentia patiendum et moriendum nisi in potentia liberi arbitrii postquam autem habuit liberi arbitrii postquam autem habuit moriendi et patiendi necessitatem, non moriendi et patiendi necessitatem, non erat gratiæ retinere eam : et ideo licet erat gratiæ retinere eam : et ideo licet gratia Christi major esset, tamen quia gratia Christi major esset, tamen quia non pati et etiam mori respicit etiam sta- non pati et etiam mori respicit etiam sta- tum, ideo in primo statu hoc minor gra- tum, ideo in primo statu hoc minor gra- tia potuit, quod non potuit major in se- tia potuit, quod non potuit major in se- cundo et tertio. cundo et tertio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

288 288

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

An hoc verum sit quod dicit Hilarius, An hoc verum sit quod dicit Hilarius, Christus pati potuit, sed passibilis es- Christus pati potuit, sed passibilis es- se non potuit ? se non potuit ?

Deinde quæritur de nota Hilarii in ſine Deinde quæritur de nota Hilarii in ſine affixa, ubi dicit quod pati potuit, et pas- affixa, ubi dicit quod pati potuit, et pas- sibilis esse non potuit. sibilis esse non potuit.

Hoc enim videtur falsum: quia cujus Hoc enim videtur falsum: quia cujus est actus, ejus est potentia. Si igitur po- est actus, ejus est potentia. Si igitur po-

tuit ipse, secundum actum fuit possibilis: tuit ipse, secundum actum fuit possibilis: et sic falsum videtur quod dicit. et sic falsum videtur quod dicit.

SOLUTIO. Hilarius adhuc loquitur se- SOLUTIO. Hilarius adhuc loquitur se- cundum primum modum : quia passibi- cundum primum modum : quia passibi- lis dicit potentiam quam ipse accepit non lis dicit potentiam quam ipse accepit non fundari in natura secundum compositio- fundari in natura secundum compositio- nem ex contrariis passibilibus, sed ex nem ex contrariis passibilibus, sed ex natura corrupta corruptione vitii: et hæc natura corrupta corruptione vitii: et hæc potentia non necessario est, cujus est potentia non necessario est, cujus est actus sed cujus est actus, illius est po- actus sed cujus est actus, illius est po- tentia secundum naturam illius actus, tentia secundum naturam illius actus, non secundum modum disponentium ac- non secundum modum disponentium ac- cidentium potentiæ : et hoc est quod in- cidentium potentiæ : et hoc est quod in- tendit. tendit.

Sol Sol

IN II SENTENT. DIST XVI, A. IN II SENTENT. DIST XVI, A.

289 289

DISTINCTIO XVI. DISTINCTIO XVI.

Quomodo Verbi seu Christi incarnatio ordinatur ad nostram red- Quomodo Verbi seu Christi incarnatio ordinatur ad nostram red- emptionem quantum ad passionem doloris in speciali ? emptionem quantum ad passionem doloris in speciali ?

A. An in Christo fuerit necessitas patiendi et moriendi, quæ est defectus generalis? A. An in Christo fuerit necessitas patiendi et moriendi, quæ est defectus generalis?

2 2

Hic oritur quæstio ex prædictis ducens originem. Dictum est enim su- Hic oritur quæstio ex prædictis ducens originem. Dictum est enim su- pra, quod Christus in se nostros defectus suscepit, præter peccatum ‘. pra, quod Christus in se nostros defectus suscepit, præter peccatum ‘. Est autem hominis quidam generalis defectus, qui peccatum non est, Est autem hominis quidam generalis defectus, qui peccatum non est, scilicet necessitas patiendi vel moriendi. Unde corpus nostrum non tantum scilicet necessitas patiendi vel moriendi. Unde corpus nostrum non tantum nortale, sed etiam mortuum dicitur: quia non tantum aptitudinem nortale, sed etiam mortuum dicitur: quia non tantum aptitudinem moriendi, sed etiam necessitatem habet. Ideo quæritur, Utrum necessitas moriendi, sed etiam necessitatem habet. Ideo quæritur, Utrum necessitas talis in Christi carne fuerit? De aptitudine enim moriendi, quod in eo talis in Christi carne fuerit? De aptitudine enim moriendi, quod in eo fuerit, ambiguum non est: quæ etiam ante peccatum in homine fuit, fuerit, ambiguum non est: quæ etiam ante peccatum in homine fuit, quando aliquis in eo non fuit defectus: nec ergo mortalitas illa tunc in quando aliquis in eo non fuit defectus: nec ergo mortalitas illa tunc in eo fuit defectus, qui a natura ei erat. Unde etiam quidam talem mortali- eo fuit defectus, qui a natura ei erat. Unde etiam quidam talem mortali- tatem in nobis non esse defectum non improbe tradunt, sed necessitatem tatem in nobis non esse defectum non improbe tradunt, sed necessitatem moriendi vel patiendi quæ etiam mortalitas dicitur, vel passibilitas. moriendi vel patiendi quæ etiam mortalitas dicitur, vel passibilitas. Dicitur enim homo nunc passibilis vel mortalis, non modo propter apti- Dicitur enim homo nunc passibilis vel mortalis, non modo propter apti- tudinem, sed etiam propter necessitatem. Sed numquid hic defectus fuit in tudinem, sed etiam propter necessitatem. Sed numquid hic defectus fuit in Christi carne? Anima quoque ejus cum passibilis exstiterit ante mortem, Christi carne? Anima quoque ejus cum passibilis exstiterit ante mortem, numquid necessitatem patiendi habuit? Si enim necessitas patiendi vel numquid necessitatem patiendi habuit? Si enim necessitas patiendi vel moriendi fuit in Christo, non videtur sola voluntate miserationis defectus moriendi fuit in Christo, non videtur sola voluntate miserationis defectus nostros accepisse. nostros accepisse.

Ad quod dici potest, Christum voluntate, non necessitate suæ naturæ Ad quod dici potest, Christum voluntate, non necessitate suæ naturæ hos defectus sicut alios suscepisse, scilicet necessitatem patiendi in anima, hos defectus sicut alios suscepisse, scilicet necessitatem patiendi in anima,

Ad Hebr. iv, 15: Non ahbemus Pontificem qui non possit compati infirmitatibus nostris : tenta- Ad Hebr. iv, 15: Non ahbemus Pontificem qui non possit compati infirmitatibus nostris : tenta-

tum autem per omnia pro similitudine, absque peccato. tum autem per omnia pro similitudine, absque peccato.

2 Ad Roman. vi, 10: Corpus mortuum est propter peccatum 2 Ad Roman. vi, 10: Corpus mortuum est propter peccatum

XXVIII XXVIII

19 19

290 290

D. ALB. MAG. ORD PR.ED. D. ALB. MAG. ORD PR.ED.

simul autem patiendi et moriendi in carne. Verum hanc necessitatem non simul autem patiendi et moriendi in carne. Verum hanc necessitatem non habuit ex necessitate suæ conditionis, quia a peccato immunis: sed ex habuit ex necessitate suæ conditionis, quia a peccato immunis: sed ex sola voluntate accepit ', de nostra infirmitate ponens tabernaculum suum sola voluntate accepit ', de nostra infirmitate ponens tabernaculum suum in sole, scilicet sub temporali mutabilitate et labore. Unde super episto- in sole, scilicet sub temporali mutabilitate et labore. Unde super episto- lam ad Hebræos auctoritas dicit, quod sicut hominibus aliis et jure et lege lam ad Hebræos auctoritas dicit, quod sicut hominibus aliis et jure et lege naturæ statutum est semel mori 2: ita et Christus eadem necessitate et jure naturæ statutum est semel mori 2: ita et Christus eadem necessitate et jure naturæ semel oblatus est, et non sæpe. Nec ideo dicit jure naturæ, quod naturæ semel oblatus est, et non sæpe. Nec ideo dicit jure naturæ, quod ex natura suæ conditionis hunc defectum traxerit: qui etiam non provenit ex natura suæ conditionis hunc defectum traxerit: qui etiam non provenit nobis ex natura secundum quod prius est instituta, sed ex ea peccato vi- nobis ex natura secundum quod prius est instituta, sed ex ea peccato vi- tiata: et ideo dicitur hic defectus naturalis, quia quasi pro natura inolevit tiata: et ideo dicitur hic defectus naturalis, quia quasi pro natura inolevit in omnibus diffusus. in omnibus diffusus.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Hic oritur quæstio ex prædictis du- « Hic oritur quæstio ex prædictis du- cens originem, etc. » cens originem, etc. »

Hic incipit pars illa in qua determinat Hic incipit pars illa in qua determinat quæstionem relictam ex dictis, scilicet quæstionem relictam ex dictis, scilicet utrum Christus assumpserit necessitatem utrum Christus assumpserit necessitatem patiendi et moriendi ? patiendi et moriendi ?

Et dividitur in duas partes: in qua- Et dividitur in duas partes: in qua- rum prima disputat et determinat quæ- rum prima disputat et determinat quæ- stionem et determinatio incipit, ibi, A, stionem et determinatio incipit, ibi, A, § 2 : « Ad quod dici potest, etc. In se- § 2 : « Ad quod dici potest, etc. In se- cunda, ad solutionem confirmandam, os- cunda, ad solutionem confirmandam, os- tendit qualiter Christus de quolibet statu tendit qualiter Christus de quolibet statu assumpsit aliquid, ibi, B, « Et hic est no- assumpsit aliquid, ibi, B, « Et hic est no- tandum Christum de omni statu, etc. » tandum Christum de omni statu, etc. »

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An Christus necessitate vel sola volunta- An Christus necessitate vel sola volunta- te passus sit ? te passus sit ?

Incidunt autem hic gratia primæ par- Incidunt autem hic gratia primæ par- tris quatuor quærenda, quorum primum tris quatuor quærenda, quorum primum

Edit. J. Alleaume, accipit. Edit. J. Alleaume, accipit.

Ad Hebr. 1x, 27 Statutum est hominibus Ad Hebr. 1x, 27 Statutum est hominibus

est, Utrum Christus necessitate vel sola est, Utrum Christus necessitate vel sola voluntate passus sit ? voluntate passus sit ?

Secundo, Utrum passio ejus major Secundo, Utrum passio ejus major fuerit omnibus passionibus Sanctorum ? fuerit omnibus passionibus Sanctorum ? Tertio, Utrum major fuerit passione Tertio, Utrum major fuerit passione Adæ in primo statu, si daretur per im- Adæ in primo statu, si daretur per im- possibile quod posset pati? possibile quod posset pati?

Quarto, Utrum major fuerit passione Quarto, Utrum major fuerit passione animæ, si daretur per impossibile quod animæ, si daretur per impossibile quod posset ab ipsa descindi aliqua suarumi posset ab ipsa descindi aliqua suarumi potentiarum ? potentiarum ?

AD PRIMUM proceditur sic: AD PRIMUM proceditur sic:

1. Anselmus in libro Cur Deus homo, 1. Anselmus in libro Cur Deus homo, dicit sic «Non invitum ad mortem Pa- dicit sic «Non invitum ad mortem Pa- ter coegit, aut occidi permisit: sed ter coegit, aut occidi permisit: sed idem ipse sponte mortem sustinuit, ut idem ipse sponte mortem sustinuit, ut homines salvaret. » Ergo videtur, quod homines salvaret. » Ergo videtur, quod sola voluntate et non necessitate mor- sola voluntate et non necessitate mor- tuus sit. tuus sit.

2. Item, ibidem, « Non coegit Chri- 2. Item, ibidem, « Non coegit Chri- stum mori, in quo nullum fuit peccatum. stum mori, in quo nullum fuit peccatum. sed ipse sponte sustinuit mortem, non sed ipse sponte sustinuit mortem, non per obedientiam deserendi vitam, sed per obedientiam deserendi vitam, sed per obedientiam servandi justitiam, in per obedientiam servandi justitiam, in qua tam fortiter perseveravit ut inde qua tam fortiter perseveravit ut inde mortem incurreret. » mortem incurreret. »

3. Hoc idem videtur dicere Isaias, Lill, 3. Hoc idem videtur dicere Isaias, Lill, 7: Oblatus est, quia ipse valuit. 7: Oblatus est, quia ipse valuit.

4. Item, Ipse in Evangelio, Joan. x, 18: 4. Item, Ipse in Evangelio, Joan. x, 18: Nemo tollit eam, scilicet animam meam, Nemo tollit eam, scilicet animam meam,

semel mori. semel mori.

d contra. d contra.

IN III SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 1. IN III SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 1.

a me : sed ego pono eam a meipso, et a me : sed ego pono eam a meipso, et potestatem habeo ponendi eam, et pote- potestatem habeo ponendi eam, et pote- statem habeo iterum sumendi eam. statem habeo iterum sumendi eam.

SED CONTRA est quod habemus in Lit- SED CONTRA est quod habemus in Lit- tera, quod tera, quod

1. Eodem jure et eadem necessitate 1. Eodem jure et eadem necessitate ipse oblatus est, qua nos morimur: nos ipse oblatus est, qua nos morimur: nos autem morimur necessitate moriendi: autem morimur necessitate moriendi: ergo et ipse. ergo et ipse.

2. Item, Augustinus dicit, quod si oc- 2. Item, Augustinus dicit, quod si oc- cisus non fuisset, naturali morte dissolu- cisus non fuisset, naturali morte dissolu- tus fuisset, et idem opus redemptionis tus fuisset, et idem opus redemptionis fuisset, quod fecit per crucem: ergo vi- fuisset, quod fecit per crucem: ergo vi- detur, quod necessitate conditionis natu- detur, quod necessitate conditionis natu- ræ mortuus sit et passus. ræ mortuus sit et passus.

3. Item, Anselmus in libro Cur Deus 3. Item, Anselmus in libro Cur Deus homo «Non aliter volebat Deus mun- homo «Non aliter volebat Deus mun- dum salvare, nisi homo tam magnum dum salvare, nisi homo tam magnum faceret aliquid ut est mors Christi, quod faceret aliquid ut est mors Christi, quod Filio volenti salutem hominum tantum- Filio volenti salutem hominum tantum- dem voluit quia hoc alius facere non dem voluit quia hoc alius facere non valuit » ergo videtur, quod Christum valuit » ergo videtur, quod Christum mori necesse fuit. mori necesse fuit.

: :

4. Item, ibidem : « Nihil minus tole- 4. Item, ibidem : « Nihil minus tole- randum in rerum ordine, quam ut crea- randum in rerum ordine, quam ut crea- tura Creatori debitum honorem auferat, tura Creatori debitum honorem auferat, et non solvat quod debet nihil ergo to- et non solvat quod debet nihil ergo to- Jeratur injustius: » ergo cum recom- Jeratur injustius: » ergo cum recom- pensatio fieri non potuerit nisi per Chri- pensatio fieri non potuerit nisi per Chri- sti mortem, videtur quod necesse fuit sti mortem, videtur quod necesse fuit Christum pati et mori. Christum pati et mori.

AD HOC dicunt quidam, quod est ne- AD HOC dicunt quidam, quod est ne- cessitas quadruplex secundum quatuor cessitas quadruplex secundum quatuor genera causarum. Dicunt enim, quod genera causarum. Dicunt enim, quod est necessitas cogens vel violentiæ secun- est necessitas cogens vel violentiæ secun- dum causam efficientem, secundum quod dum causam efficientem, secundum quod Damascenus dicit, quod involuntarium Damascenus dicit, quod involuntarium per violentiam est cujus principium est per violentiam est cujus principium est in alio, non conferente vim passio: et in alio, non conferente vim passio: et hac necessitate Christus non assumpsit hac necessitate Christus non assumpsit necessitatem patiendi. Est autem alia necessitatem patiendi. Est autem alia necessitas secundum causam materia- necessitas secundum causam materia- lem sicut dicimus, quod combustibile lem sicut dicimus, quod combustibile necesse est comburi, si conjungatur necesse est comburi, si conjungatur comburenti et passibile pati, si con- comburenti et passibile pati, si con- jungatur ad dissolutionem suo agenti : jungatur ad dissolutionem suo agenti : et hanc iterum non assumpsit. Ter- et hanc iterum non assumpsit. Ter- tio, dicitur necessitas secundum cau- tio, dicitur necessitas secundum cau- sam formalem: sicut necesse est ho- sam formalem: sicut necesse est ho-

: :

291 291

minem esse rationalem: et hanc ite- minem esse rationalem: et hanc ite- rum non assumpsit Christus. Quarta rum non assumpsit Christus. Quarta est necessitas secundum causam finalem, est necessitas secundum causam finalem, ut necesse est respirare hominem, si de- ut necesse est respirare hominem, si de- beat vivere et necesse est alimento uti, beat vivere et necesse est alimento uti, si debeat nutriri et necesse est ire ad si debeat nutriri et necesse est ire ad forum, si debeat recipere pecuniam ibi. forum, si debeat recipere pecuniam ibi. Et hac necessitate ultima dicunt Christum Et hac necessitate ultima dicunt Christum assumpsisse defectus nostros. assumpsisse defectus nostros.

Sed quod illa solutio omnino absur- Sed quod illa solutio omnino absur- da sit, et nihil ad propositum, sic proba- da sit, et nihil ad propositum, sic proba- tur : Nos non quærimus hic, quare vel tur : Nos non quærimus hic, quare vel qua necessitate Christus defectus nostros qua necessitate Christus defectus nostros assumpsit, sed quæ est necessitas patien- assumpsit, sed quæ est necessitas patien- di ex dispositione et conditione corporis : di ex dispositione et conditione corporis : ista autem distinctio non solvit nisi qua ista autem distinctio non solvit nisi qua necessitate assumpsit: ergo nihil est ad necessitate assumpsit: ergo nihil est ad propositum. Concedatur enim, quod hac propositum. Concedatur enim, quod hac necessitate finis nostros defectus assum- necessitate finis nostros defectus assum- psit,adhuc quæro, Si defectum hunc qui est psit,adhuc quæro, Si defectum hunc qui est necessitas patiendi et moriendi assumpsit necessitas patiendi et moriendi assumpsit vel non? igitur post solutionem adhuc vel non? igitur post solutionem adhuc remanet eadem quæstio, et sic nihil va- remanet eadem quæstio, et sic nihil va- let. Præterea, Si dicunt illi, quod natura let. Præterea, Si dicunt illi, quod natura corporis in dispositione materiali non corporis in dispositione materiali non habuit necessitatem patiendi : sed voluit habuit necessitatem patiendi : sed voluit dolere, quia aliter redimere non potuit, dolere, quia aliter redimere non potuit, duplex est falsum. Unum quia secun- duplex est falsum. Unum quia secun- dum hoc verba Hilarii prius habita veri- dum hoc verba Hilarii prius habita veri- ficantur ad litteram, quod est contra om- ficantur ad litteram, quod est contra om- nes. Secundum, quia dicit Augustinus, nes. Secundum, quia dicit Augustinus, quod alius modus fuit possibilis: sed quod alius modus fuit possibilis: sed nullus convenientior fuit: ergo falsum nullus convenientior fuit: ergo falsum est, quod dicunt. est, quod dicunt.

SOLUTIO. Dicendum cum Magistro SOLUTIO. Dicendum cum Magistro in Littera, quod necessitatem moriendi in Littera, quod necessitatem moriendi assumpsit, et assumere quidem est vo- assumpsit, et assumere quidem est vo- luntatis, et non necessitatis, ordinate ta- luntatis, et non necessitatis, ordinate ta- men ad hunc modum redemptionis: sed men ad hunc modum redemptionis: sed assumptione facta materiæ et naturæ ne- assumptione facta materiæ et naturæ ne- cesse fuit pati et mori : sed non necessi- cesse fuit pati et mori : sed non necessi- tate personæ, quia persona omnipotens tate personæ, quia persona omnipotens semper fuit, et repellere mortem potuit semper fuit, et repellere mortem potuit si voluisset. Est autem necessitas ista na- si voluisset. Est autem necessitas ista na- turæ duobus modis distincta a nostra ne- turæ duobus modis distincta a nostra ne- cessitate: quorum unus est, quia non est cessitate: quorum unus est, quia non est contracta ut nostra: et hoc est quod di- contracta ut nostra: et hoc est quod di- xit Magister in præcedenti distinctione, xit Magister in præcedenti distinctione,

Solutio. Solutio.

Ad 1 et 2. Ad 1 et 2.

Ad 3 Ad 3

Ad 4, Ad 4,

292 292

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quod defectus nostros suscepit, non con- quod defectus nostros suscepit, non con- ditionis suæ necessitate, sed miserationis ditionis suæ necessitate, sed miserationis suæ voluntate. Alius modus est: quia suæ voluntate. Alius modus est: quia materia naturæ in nobis dupliciter dis- materia naturæ in nobis dupliciter dis- ponitur ad patiendum, scilicet corruptio- ponitur ad patiendum, scilicet corruptio- ne vitii, et passibilitatis: in Christo au- ne vitii, et passibilitatis: in Christo au- tem habuit tantum alteram illarum dis- tem habuit tantum alteram illarum dis- positionum, scilicet passibilitatis naturæ, positionum, scilicet passibilitatis naturæ, non vitii. non vitii.

AD ID autem quod primo objicitur, di- AD ID autem quod primo objicitur, di- cendum quod omnes auctoritates Ansel- cendum quod omnes auctoritates Ansel- mi loquuntur de necessitate assumendi, mi loquuntur de necessitate assumendi, et non de necessitate assumpti: non et non de necessitate assumpti: non enim Pater coegit Filium assumere mor- enim Pater coegit Filium assumere mor- talem naturam, et sic mori: sed ipse vo- talem naturam, et sic mori: sed ipse vo- luit, et ideo assumpsit: sed postquam luit, et ideo assumpsit: sed postquam assumpsit, necesse fuit sustinere quan- assumpsit, necesse fuit sustinere quan- tum est de conditione assumpti, non au- tum est de conditione assumpti, non au- tem quoad conditionem assumentis per- tem quoad conditionem assumentis per-

sonæ. sonæ.

AD ID quod objicitur de Isaia, dicen- AD ID quod objicitur de Isaia, dicen- dum quod ipse voluit: sed non sola vo- dum quod ipse voluit: sed non sola vo- luntate passibilis fuit: unde licet volun- luntate passibilis fuit: unde licet volun- tarie sit oblatus, tamen naturaliter est tarie sit oblatus, tamen naturaliter est passus sicut accedens ad ignem, acce- passus sicut accedens ad ignem, acce- dit quidem voluntarie, sed crematur ma- dit quidem voluntarie, sed crematur ma- terialiter. terialiter.

AD ALIUD AD ALIUD dicendum, quod ipse in dicendum, quod ipse in Evangelio loquitur de potestate personæ, Evangelio loquitur de potestate personæ, et non naturæ assumptæ : sicut etiam et non naturæ assumptæ : sicut etiam aliæ auctoritates Anselmi prætendunt. aliæ auctoritates Anselmi prætendunt.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An passio Christi omnes passiones San- An passio Christi omnes passiones San- ctorum excesserit ? ctorum excesserit ?

Secundo quæritur, Utrum passio sua Secundo quæritur, Utrum passio sua omnes passiones excesserit ? omnes passiones excesserit ?

Videtur quod non : quia Videtur quod non : quia

1. Multi Sancti et diutius, et plura 1. Multi Sancti et diutius, et plura multa tormentorum genera et acerbiora multa tormentorum genera et acerbiora quantum est de genere pœnæ sustinue- quantum est de genere pœnæ sustinue- runt sicut Laurentius, Vincentius, qui runt sicut Laurentius, Vincentius, qui

1 Cf. Ad Philip. 1, 23. 1 Cf. Ad Philip. 1, 23.

tribus diebus et noctibus versabantur in tribus diebus et noctibus versabantur in poenis: ergo videtur, quod sua pœna non poenis: ergo videtur, quod sua pœna non omnes pœnas excesserit. omnes pœnas excesserit.

2. Item, Videtur quod sua poena mini- 2. Item, Videtur quod sua poena mini- ma fuit inter omnes qui mortem sense- ma fuit inter omnes qui mortem sense- runt. Charitas enim cupit dissolvi, et runt. Charitas enim cupit dissolvi, et esse cum Christo '. Cum igitur ipse ma- esse cum Christo '. Cum igitur ipse ma- ximæ charitatis fuerit, ipse maxime hoc ximæ charitatis fuerit, ipse maxime hoc concupivit. In adeptione autem concupiti concupivit. In adeptione autem concupiti non est pœna : ergo ipse minime est pu- non est pœna : ergo ipse minime est pu- nitus in sensu doloris. nitus in sensu doloris.

3. Item, Recompensatio magis dilecti 3. Item, Recompensatio magis dilecti minuit dolorem in amissione ejus quod minuit dolorem in amissione ejus quod diligitur minus in morte autem Christi diligitur minus in morte autem Christi recompensabatur sibi vita per magis di- recompensabatur sibi vita per magis di- lectum, quod fuit humani generis redem- lectum, quod fuit humani generis redem- ptio: ergo dolor minuebatur in amissio- ptio: ergo dolor minuebatur in amissio- ne minoris, scilicet vitæ : ergo minimus ne minoris, scilicet vitæ : ergo minimus fuit dolor ejus. fuit dolor ejus.

4. Item, Spes resurrectionis dolorem 4. Item, Spes resurrectionis dolorem minuit mortis in Sanctis : ergo multo minuit mortis in Sanctis : ergo multo magis in eo qui scivit se resurrecturum : magis in eo qui scivit se resurrecturum : sed Christus scivit hoc de se, sicut dicit sed Christus scivit hoc de se, sicut dicit Psalmus xv, 10 et 11: Non dabis san- Psalmus xv, 10 et 11: Non dabis san- ctum tuum videre corruptionem. Notas ctum tuum videre corruptionem. Notas mihi fecisti vias vitæ, adimplebis me, mihi fecisti vias vitæ, adimplebis me, etc. ergo minime doluit. etc. ergo minime doluit.

3. Hoc etiam videtur sensisse Augusti- 3. Hoc etiam videtur sensisse Augusti- nus super Psalmum cı, 2: Domine, exaudi, nus super Psalmum cı, 2: Domine, exaudi, sic dicens: «Non vere timebat Dominus, sic dicens: «Non vere timebat Dominus, tertia die resurrecturus. >> tertia die resurrecturus. >>

6. Ulterius videtur, quod etiam in quo- 6. Ulterius videtur, quod etiam in quo- libet peccatore dum peccat, major debet libet peccatore dum peccat, major debet esse dolor, quam in ipso: quia major esse dolor, quam in ipso: quia major dolor est in separatione a meliori: sed dolor est in separatione a meliori: sed Deus melior est quam vita naturalis Deus melior est quam vita naturalis Christi igitur magis dolet anima in sepa- Christi igitur magis dolet anima in sepa- ratione a Deo, quam Christus doluerit in ratione a Deo, quam Christus doluerit in morte, ut videtur. morte, ut videtur.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Dicit Aristoteles, quod magis dolent 1. Dicit Aristoteles, quod magis dolent juvenes in morte, quam senes, propter juvenes in morte, quam senes, propter nobilitatem complexionis: sed speciosus nobilitatem complexionis: sed speciosus forma præ filiis hominum ², præ omni- forma præ filiis hominum ², præ omni- bus delicatissimæ fuit complexionis : bus delicatissimæ fuit complexionis : ergo præ ergo præ omnibus torquebatur pa- omnibus torquebatur pa- tiendo. tiendo.

2 Psal. XLIV, 3. 2 Psal. XLIV, 3.

IN III SENTENT. DIST. XIV, A, ART. 2. IN III SENTENT. DIST. XIV, A, ART. 2.

Si dicas, quod non fuit delicatissimæ Si dicas, quod non fuit delicatissimæ complexionis. CONTRA: Secundum natu- complexionis. CONTRA: Secundum natu- ram formæ necesse est, quod disponatur ram formæ necesse est, quod disponatur materia, ut dicunt omnes auctores: igi- materia, ut dicunt omnes auctores: igi- tur anima nobilissima secundum natu- tur anima nobilissima secundum natu- rani, nobilissimam exigit complexionem : rani, nobilissimam exigit complexionem : sed Christus nobilissimam habuit animam sed Christus nobilissimam habuit animam secundum naturam: ergo nobilissimam secundum naturam: ergo nobilissimam habuit complexionem. Ex hoc ulterius habuit complexionem. Ex hoc ulterius concludo, quod quanto magis medium et concludo, quod quanto magis medium et organum tactus accedit ad medium, tan- organum tactus accedit ad medium, tan- to efficacius sentit excellentias: sed in to efficacius sentit excellentias: sed in Christo maxime accessit ad medium, ut Christo maxime accessit ad medium, ut jam probatum est : ergo ipse multo ma- jam probatum est : ergo ipse multo ma- gis sensit excellentias etiam parum a tem- gis sensit excellentias etiam parum a tem- peramento recedentes, quam alius et peramento recedentes, quam alius et secundum sensum contrarii est dolor. secundum sensum contrarii est dolor.

2. Item, In IV Ethicorum dicit Philo- 2. Item, In IV Ethicorum dicit Philo- sophus, quod fortis magis tristatur et do- sophus, quod fortis magis tristatur et do- let in morte uno modo, quam non fortis, let in morte uno modo, quam non fortis, et reddit rationem dicens, in quantum et reddit rationem dicens, in quantum melioribus privatur bonis sciens et hoc melioribus privatur bonis sciens et hoc est, in quantum virtutem habet omnium: est, in quantum virtutem habet omnium: ergo quanto vita virtuosior, tanto magis ergo quanto vita virtuosior, tanto magis est dilecta ab anima bene disposita: sed est dilecta ab anima bene disposita: sed quanto magis dilecta, tanto major dolor quanto magis dilecta, tanto major dolor in separatione. Cum igitur vita Christi in separatione. Cum igitur vita Christi summe bona fuerit, ut ejus cui spiritus summe bona fuerit, ut ejus cui spiritus datus est non ad mensuram, oportuit datus est non ad mensuram, oportuit quod ipse summe in morte doluerit. quod ipse summe in morte doluerit.

: :

Si forte dicas, quod Philosophus non Si forte dicas, quod Philosophus non dicat verum, quia Sanctis contradicit di- dicat verum, quia Sanctis contradicit di- centibus quod perfecta charitas cupit dis- centibus quod perfecta charitas cupit dis- solvi quia dicebat Apostolus, ad Philip. solvi quia dicebat Apostolus, ad Philip. 1, 23 Desiderium habens dissolvi, et 1, 23 Desiderium habens dissolvi, et esse cum Christo. Et Augustinus, quod esse cum Christo. Et Augustinus, quod Sancti vitam habent in patientia, et mor- Sancti vitam habent in patientia, et mor- tem in desiderio. Et Job, III, 22: Gau- tem in desiderio. Et Job, III, 22: Gau- dent vehementer, cum invenerint sepul- dent vehementer, cum invenerint sepul- crum. Quid dices ad Augustinum in li- crum. Quid dices ad Augustinum in li- bro IX de Civitate Dei, ubi dicit sic : bro IX de Civitate Dei, ubi dicit sic : « Aulus Gellius in libris quibus titulus « Aulus Gellius in libris quibus titulus est, Noctium Atticarum, scribit quod cum est, Noctium Atticarum, scribit quod cum quidam Philosophus pallesceret in tem- quidam Philosophus pallesceret in tem- pestate maris, luxuriosus quidam non pestate maris, luxuriosus quidam non timens insultabat ei: at ille protulit re- timens insultabat ei: at ille protulit re-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. IX de Civitate Dei, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. IX de Civitate Dei, cap. 4. cap. 4.

293 293

sponsium Aristippi in re simili dicentis, sponsium Aristippi in re simili dicentis, illum pro anima nequissimi nebulonis illum pro anima nequissimi nebulonis merito non fuisse sollicitum : se autem merito non fuisse sollicitum : se autem pro Aristippi anima timere debuisse ¹. >> pro Aristippi anima timere debuisse ¹. >> Ergo Augustinus confirmat quod dicit Ergo Augustinus confirmat quod dicit Aristoteles. Aristoteles.

3. Item, Augustinus in libro II de Ci- 3. Item, Augustinus in libro II de Ci- vitate Dei, dicit, quod sana ratio etiam vitate Dei, dicit, quod sana ratio etiam exemplis anteponenda est. Cum igitur exemplis anteponenda est. Cum igitur sana ratio sit, quod bonum est dilectum, sana ratio sit, quod bonum est dilectum, et optimum magis dilectum, et vita Chri- et optimum magis dilectum, et vita Chri- sti naturalis magis fuit bona et melior sti naturalis magis fuit bona et melior quam omnium aliorum vita quam omnium aliorum vita ergo fuit ergo fuit dilecta præ omnibus aliis: sicut et ipse dilecta præ omnibus aliis: sicut et ipse dixit Dedi dilectam animam meam in dixit Dedi dilectam animam meam in manus inimicorum ejus, id est, vitam: manus inimicorum ejus, id est, vitam: quia animam quæ fuit spiritus ratio- quia animam quæ fuit spiritus ratio- nalis, numquam in manibus habuerunt nalis, numquam in manibus habuerunt inimici. inimici.

4. Item, Cum sana ratio sit in separa- 4. Item, Cum sana ratio sit in separa- tione magis dilecti et per naturam con- tione magis dilecti et per naturam con- juncti, majorem esse dolorem sequitur juncti, majorem esse dolorem sequitur adhuc, quod Christus maxime in morte adhuc, quod Christus maxime in morte doluerit. doluerit.

5. Item, Sensus intemperantiæ minoris 5. Item, Sensus intemperantiæ minoris in aliquo membro majorem temperantiam in aliquo membro majorem temperantiam indicat ejusdem. In manibus autem et indicat ejusdem. In manibus autem et pedibus statim sentitur intemperantia : pedibus statim sentitur intemperantia : calere enim incipiunt manus et pedes, calere enim incipiunt manus et pedes, etiam cum intemperantia tam modica etiam cum intemperantia tam modica est, ut alias in corpore non sentiatur. est, ut alias in corpore non sentiatur. Ergo manus et pedes majoris sunt tem-- Ergo manus et pedes majoris sunt tem-- peramenti. Ergo pati in illis majoris crit peramenti. Ergo pati in illis majoris crit pœnæ, quam pati in aliis: Christus au- pœnæ, quam pati in aliis: Christus au- tem passus est in illis: ergo ex hoc etiam tem passus est in illis: ergo ex hoc etiam erat in ipso aggravatio doloris. Hujus erat in ipso aggravatio doloris. Hujus etiam signum est, quod cum quærimus etiam signum est, quod cum quærimus discernere per tactum, porrigimus ma- discernere per tactum, porrigimus ma- nus potius quam aliam partem corpo- nus potius quam aliam partem corpo- ris. ris.

6. Item, Thren. 1, 12: Ovos omnes qui 6. Item, Thren. 1, 12: Ovos omnes qui transitis per viam, attendite, et videte si transitis per viam, attendite, et videte si est dolor sicut dolor meus. Item, de ipso est dolor sicut dolor meus. Item, de ipso dicit Psalmus : Repleta est malis anima dicit Psalmus : Repleta est malis anima mea. Item, Cantatur de eo tempore mea. Item, Cantatur de eo tempore passionis, Thren. II, 15 : Replevit me passionis, Thren. II, 15 : Replevit me

2 Jerem. XII, 7. 2 Jerem. XII, 7.

3 Psal. LXXXvi, í. 3 Psal. LXXXvi, í.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

291 291

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

amaritudinibus, inebriavit me ab syn- amaritudinibus, inebriavit me ab syn-

thio. thio.

SOLUTIO. Concedo de plano, quod Chri- SOLUTIO. Concedo de plano, quod Chri- stus magis et acerbius quidem passus est, stus magis et acerbius quidem passus est, quam aliquis hominum umquam pati quam aliquis hominum umquam pati potuerit vel passus est et hoc tribus de potuerit vel passus est et hoc tribus de

causis. causis.

Prima est, ut eo magis ad gratias sibi Prima est, ut eo magis ad gratias sibi teneamur. Unde Bernardus : « Multum teneamur. Unde Bernardus : « Multum difficultatis assumpsit quo te multæ di- difficultatis assumpsit quo te multæ di- lectionis debitorem constitueret, admo- lectionis debitorem constitueret, admo- neretque ad gratiarum actiones difficultas neretque ad gratiarum actiones difficultas redemptionis, quem minus devotum effe- redemptionis, quem minus devotum effe- cerat conditionis facilitas. >> cerat conditionis facilitas. >>

Secunda causa est bonitas et innocentia Secunda causa est bonitas et innocentia vitæ non enim verum est quod dicunt vitæ non enim verum est quod dicunt quidam, quod patiens pro suis peccatis quidam, quod patiens pro suis peccatis magis affligitur : quia ille ex conscientia magis affligitur : quia ille ex conscientia peccatorum indignatur, et magis spernit peccatorum indignatur, et magis spernit vitam innocens autem nihil invenit in vitam innocens autem nihil invenit in vita quare debeat eam spernere. Et si vita quare debeat eam spernere. Et si objicis, quod moriens pro delictis æter- objicis, quod moriens pro delictis æter- nam timet mortem, et ideo dupliciter tor- nam timet mortem, et ideo dupliciter tor- quetur hoc nihil est : quia nos non quetur hoc nihil est : quia nos non loquimur de eo quod est per accidens, loquimur de eo quod est per accidens, sed de eo quod est per se: tortura autem sed de eo quod est per se: tortura autem illa per accidens est, scilicet in quantum illa per accidens est, scilicet in quantum per vitam istam liberatur a morte animæ. per vitam istam liberatur a morte animæ. Unde patet, quod illi falsum dicunt tam Unde patet, quod illi falsum dicunt tam ab auctoritate Aristotelis et Augustini, ab auctoritate Aristotelis et Augustini, quam etiam per rationem superius in- quam etiam per rationem superius in- ductam. Hoc etiam ex verbis latronis ac- ductam. Hoc etiam ex verbis latronis ac- cipitur, cum latro ad latronem dixit: Et cipitur, cum latro ad latronem dixit: Et nos quidem digne, nam digna factis re- nos quidem digne, nam digna factis re- cipimus hic vero nihil mali gessit '. cipimus hic vero nihil mali gessit '.

: :

Tertia causa fuit ex corporis nobilissi- Tertia causa fuit ex corporis nobilissi- ma complexione, tam in toto, quam etiam ma complexione, tam in toto, quam etiam in membris in quibus patiebatur, ut pro- in membris in quibus patiebatur, ut pro- bant objectiones. bant objectiones.

AD PRIMUM ergo quod objicitur de Mar- AD PRIMUM ergo quod objicitur de Mar- tyribus, dicendum quod non idem est tyribus, dicendum quod non idem est plura et diutius pati, et acerbius sentire plura et diutius pati, et acerbius sentire dolorem : et Sancti quidem plura et dolorem : et Sancti quidem plura et diutius pati potuerunt, nullus tamen diutius pati potuerunt, nullus tamen eorum ita acerbe ut ipse sensit dolo- eorum ita acerbe ut ipse sensit dolo-

rem. rem.

AD ALIUD dicendum, quod charitas Chri- AD ALIUD dicendum, quod charitas Chri- sti non diminuit sensum doloris, sed do- sti non diminuit sensum doloris, sed do- loris reputationem. In Sanctis autem aliis loris reputationem. In Sanctis autem aliis diminuit utrumque, et sensum, et repu- diminuit utrumque, et sensum, et repu- tationem quia ipsi viatores fuerunt : et tationem quia ipsi viatores fuerunt : et cum afficiebantur circa superiora, trahe- cum afficiebantur circa superiora, trahe- batur anima a corpore, et minus sensit; batur anima a corpore, et minus sensit; sed Christus utrumque fuit simul, et via- sed Christus utrumque fuit simul, et via- tor, et comprehensor, et unius actus non tor, et comprehensor, et unius actus non retraxit ab actu alterius. retraxit ab actu alterius.

: :

AD ALIUD dicendum eodem modo, quod AD ALIUD dicendum eodem modo, quod præmium fecit non reputari vitam, id est, præmium fecit non reputari vitam, id est, minus reputari : non quod minus valeret, minus reputari : non quod minus valeret, ut dicit Anselmus, quia in infinitum plus ut dicit Anselmus, quia in infinitum plus valuit quam totum genus humanum valuit quam totum genus humanum aliter enim non fuisset sufficienter recom- aliter enim non fuisset sufficienter recom- pensatio facta per mortem Christi: sed pensatio facta per mortem Christi: sed quia amore hominum mortem elegit, non quia amore hominum mortem elegit, non simpliciter abjiciendo vitam meliorem simpliciter abjiciendo vitam meliorem quam omnes homines essent: sed post- quam omnes homines essent: sed post- ponendo ad tempus ut omnibus recupera- ponendo ad tempus ut omnibus recupera- ret et hæc reputatio fuit charitatis, et ret et hæc reputatio fuit charitatis, et non secundum valorem. non secundum valorem.

AD ALIUD dicendum, quod Dominus sci- AD ALIUD dicendum, quod Dominus sci- vit se tertia die resurrecturum: si enim vit se tertia die resurrecturum: si enim Dominus in morte simpliciter remansis- Dominus in morte simpliciter remansis- set, tunc nec nobis valuisset : et ipse set, tunc nec nobis valuisset : et ipse etiam insipienter fecisset, meliorem vitam etiam insipienter fecisset, meliorem vitam suam pro nobis in æternum amittendo: suam pro nobis in æternum amittendo: sed ista præscientia resurrectionis in sed ista præscientia resurrectionis in Christo non abstulit passionis sensum : et Christo non abstulit passionis sensum : et ideo illa objectio non probat nisi de re- ideo illa objectio non probat nisi de re- putatione minori, et non de sensu vel ex- putatione minori, et non de sensu vel ex- perientia acerbitatis. perientia acerbitatis.

Ad Ad

AD HOC quod objicitur de separatione a AD HOC quod objicitur de separatione a Deo per peccatum, vel etiam per condem- Deo per peccatum, vel etiam per condem- nationem æternam in die judicii, dico nationem æternam in die judicii, dico quod nulla est objectio illa: quia pœna quod nulla est objectio illa: quia pœna æquivoce sumitur. Separatio enim a Deo æquivoce sumitur. Separatio enim a Deo non est inferens sensum, sed damnum. non est inferens sensum, sed damnum. Si dicas, quod sentit anima damnum Si dicas, quod sentit anima damnum suum hoc nihil est: quia sentire dam- suum hoc nihil est: quia sentire dam- num est sentire privationem : sicut vide- num est sentire privationem : sicut vide- re tenebras, et audire silentium et ideo re tenebras, et audire silentium et ideo magis in infinitum damnum est in perdi- magis in infinitum damnum est in perdi- tione Dei, quam vitæ, si damnum priva- tione Dei, quam vitæ, si damnum priva- id id tum attendas, tum attendas, est, damnificatio- est, damnificatio-

Ad Ad

Ad fe Ad fe

A A

1 Luc. XXIII, 41. 1 Luc. XXIII, 41.

Aded con ra. Aded con ra.

IN I SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 3. IN I SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 3.

nem tuam vel illius: sed non est major nem tuam vel illius: sed non est major

sensus. sensus.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An acerbitas passionis Christi sit major An acerbitas passionis Christi sit major passione Adæ, si detur quod pati po- passione Adæ, si detur quod pati po- tuisset ? tuisset ?

Tertio quæritur, Utrum acerbitas pas- Tertio quæritur, Utrum acerbitas pas- sionis Christi sit major passione Adæ in sionis Christi sit major passione Adæ in primo statu, si detur per impossibile, quod primo statu, si detur per impossibile, quod pati potuisset vel passus esset secundum pati potuisset vel passus esset secundum

actum ? actum ?

Videtur, quod non : quia Videtur, quod non : quia

1. Tanto conjunctio difficilius separa- 1. Tanto conjunctio difficilius separa- tur, quanto pauciores insunt dispositiones tur, quanto pauciores insunt dispositiones ad separationem in Christo autem fuit ad separationem in Christo autem fuit poenalitas assumpta, sed in Adam nulla : poenalitas assumpta, sed in Adam nulla : ergo major dolor fuisset in separatione ergo major dolor fuisset in separatione animæ a corpore Adæ, quam in separa- animæ a corpore Adæ, quam in separa- tione animæ a corpore Christi. tione animæ a corpore Christi.

2. Item, Quanto fortius vinculum, 2. Item, Quanto fortius vinculum, tento difficilius rumpitur: sed fortius est tento difficilius rumpitur: sed fortius est vinculum vitæ immortalis aliquo modo vinculum vitæ immortalis aliquo modo quam vitæ in qua est necessitas ad mo- quam vitæ in qua est necessitas ad mo- riendum. Cum igitur Adam primam vi- riendum. Cum igitur Adam primam vi- tam habuerit, videtur quod ipse majorem tam habuerit, videtur quod ipse majorem poenam in morte sensisset si mortuus fuis- poenam in morte sensisset si mortuus fuis- set, quam Christus. set, quam Christus.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Dolor est sensus pœnæ, et acerbitas 1. Dolor est sensus pœnæ, et acerbitas doloris esi a fortiori sensu pœnæ fortio- doloris esi a fortiori sensu pœnæ fortio- ris ergo ea quæ non faciunt ad sensum ris ergo ea quæ non faciunt ad sensum subtiliorem, non faciunt ad majorem subtiliorem, non faciunt ad majorem passionem esse autem immortalem per passionem esse autem immortalem per gratiam in statu animalis vitæ, ct esse gratiam in statu animalis vitæ, ct esse mortalem, non faciunt ad sensum melio- mortalem, non faciunt ad sensum melio- rem, quia non sunt de complexionanti- rem, quia non sunt de complexionanti- bus ergo non faciunt etiam ad majorem bus ergo non faciunt etiam ad majorem dolorem non igitur ex hoc Adam magis dolorem non igitur ex hoc Adam magis passus fuisset, quam Christus. passus fuisset, quam Christus.

2. Item, Causa longioris vitæ vel bre- 2. Item, Causa longioris vitæ vel bre- vioris vel etiam perpetuæ in statu anima- vioris vel etiam perpetuæ in statu anima- lis. non facit ad sensum: quia si perpe- lis. non facit ad sensum: quia si perpe-

295 295

tuitas esset causa, tunc etiam longitudo tuitas esset causa, tunc etiam longitudo esset causa melioris sensus, quam brevio- esset causa melioris sensus, quam brevio- ris vite sit sensus: et hoc est contra ra- ris vite sit sensus: et hoc est contra ra- tionem quia omnis causa longioris vitæ tionem quia omnis causa longioris vitæ (ut dicit Philosophus) reducitur ad humi- (ut dicit Philosophus) reducitur ad humi- dum difficulter siccabile, et calidum dif- dum difficulter siccabile, et calidum dif- ficulter frigibile: bonitas autem sensus in ficulter frigibile: bonitas autem sensus in tactu, efficitur accessu viciniori ad tempe- tactu, efficitur accessu viciniori ad tempe- ramentum in medio quod est mixtum ramentum in medio quod est mixtum complexionatum. Cum igitur ad stabilita- complexionatum. Cum igitur ad stabilita- teni sensus sequatur acerbitas passionis : teni sensus sequatur acerbitas passionis : ergo longitudo vitæ vel perpetuitas se- ergo longitudo vitæ vel perpetuitas se- cundum quod hujusmodi, nihil facit ad cundum quod hujusmodi, nihil facit ad majorem passionem. majorem passionem.

Si forte dicas, quod Adam nobilioris Si forte dicas, quod Adam nobilioris complexionis fuit quam Christus: hoc complexionis fuit quam Christus: hoc ego habeo pro absurdo : quia sic auctor ego habeo pro absurdo : quia sic auctor omnis naturæ egisset contra jus quod ipse omnis naturæ egisset contra jus quod ipse naturæ indidit, quod contra seipsum in naturæ indidit, quod contra seipsum in seipso animam suam neglexisset: hoc seipso animam suam neglexisset: hoc enim jus inditum est, ut nobiliori formæ enim jus inditum est, ut nobiliori formæ nobilius præparetur corpus vel materia: nobilius præparetur corpus vel materia: et si anima Christi nobilior fuit anima et si anima Christi nobilior fuit anima Adæ, Deus auctor naturæ injuriam fecis- Adæ, Deus auctor naturæ injuriam fecis- set animæ propriæ, si Adæ nobiliorem set animæ propriæ, si Adæ nobiliorem dedisset complexionem. dedisset complexionem.

SOLUTIO. Meo judicio acerbitati passio- SOLUTIO. Meo judicio acerbitati passio- nis Christi nulla poena corporalis potest nis Christi nulla poena corporalis potest comparari, quam aliquis pati potest cor- comparari, quam aliquis pati potest cor- poraliter et secundum naturam. Unde si poraliter et secundum naturam. Unde si Adam passus fuisset, dico quod non ita Adam passus fuisset, dico quod non ita acerbe doluisset ut Christus. acerbe doluisset ut Christus.

Rationes autem duæ quæ primo addu- Rationes autem duæ quæ primo addu- ctæ sunt, solvuntur per objectiones factas ctæ sunt, solvuntur per objectiones factas in contratium. Tamen bene credo, quod in contratium. Tamen bene credo, quod Adam vivaciorem habuit sensum ante Adam vivaciorem habuit sensum ante peccatum, quam post, vel quam nos ha- peccatum, quam post, vel quam nos ha- beamus sed non credo, quod habuit vi- beamus sed non credo, quod habuit vi- vaciorem quam Christus. vaciorem quam Christus.

Solutio. Solutio.

296 296

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. SED CONTRA: SED CONTRA:

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An acerbior fuit mors An acerbior fuit mors Christi quam Christi quam mors animæ, si detur per impossibile, mors animæ, si detur per impossibile, quod anima mori posset? quod anima mori posset?

Quarto quæritur, Utrum acerbior fuit Quarto quæritur, Utrum acerbior fuit mors Christi quam mors animæ, si dare- mors Christi quam mors animæ, si dare- tur per impossibile, quod ipsa mori pos- tur per impossibile, quod ipsa mori pos- set separatione suarum partium ab ipsa ? set separatione suarum partium ab ipsa ? Videtur autem, quod sic: quia major Videtur autem, quod sic: quia major est pœna quæ contrariatur meliori bono: est pœna quæ contrariatur meliori bono: dicit enim Augustinus, quod pœna non dicit enim Augustinus, quod pœna non dicitur malum, nisi quia contrariatur dicitur malum, nisi quia contrariatur naturæ boni: sed melior natura fuit in naturæ boni: sed melior natura fuit in Christo quam in aliqua creatura simplici Christo quam in aliqua creatura simplici esse posset ergo major poena. esse posset ergo major poena.

Quanto aliquid vicinius est conjun- Quanto aliquid vicinius est conjun- ctum, tanto major dolor est in separatio- ctum, tanto major dolor est in separatio- ne pars autem animæ cum anima vici- ne pars autem animæ cum anima vici- nius conjungitur, quam aliquod corpus nius conjungitur, quam aliquod corpus posset conjungi cum anima: ergo major posset conjungi cum anima: ergo major esset dolor in separatione. esset dolor in separatione.

Sed cor Sed cor

SOLUTIO. Major dolor dicitur duobus SOLUTIO. Major dolor dicitur duobus modis, scilicet quia majori bono contra- modis, scilicet quia majori bono contra- riatur et sic esset dolor Christi adhuc riatur et sic esset dolor Christi adhuc gravior, quam animæ si poneretur posse gravior, quam animæ si poneretur posse mori. Dicitur etiam major dolor, quia mori. Dicitur etiam major dolor, quia conjunctionis fortioris est separatio se- conjunctionis fortioris est separatio se- cundum sensuum experimentum : et sic cundum sensuum experimentum : et sic bene puto, quod talis animæ mors esset bene puto, quod talis animæ mors esset acerbior sed tamen ad redimendum non acerbior sed tamen ad redimendum non esset efficacior. esset efficacior.

: :

Et sic patet solutio: quia objectionum Et sic patet solutio: quia objectionum una procedit in uno sensu istius distin- una procedit in uno sensu istius distin- ctionis, et alia in alio. ctionis, et alia in alio.

Solu Solu

B. De statibus hominis, et quid de singulis Christus accepit ? B. De statibus hominis, et quid de singulis Christus accepit ?

Et est hic notandum Christum de omni statu hominis aliquid accepisse, Et est hic notandum Christum de omni statu hominis aliquid accepisse, qui omnes venit salvare. Sunt enim quatuor status hominis. Primus, ante qui omnes venit salvare. Sunt enim quatuor status hominis. Primus, ante peccatum : secundus, post peccatum, et ante gratiam tertius, sub gra- peccatum : secundus, post peccatum, et ante gratiam tertius, sub gra- tia: quartus, in gloria. De primo statu accepit immunitatem peccati. Unde tia: quartus, in gloria. De primo statu accepit immunitatem peccati. Unde Augustinus illud Joannis Evangelistæ exponens, Qui desursum venit, su- Augustinus illud Joannis Evangelistæ exponens, Qui desursum venit, su- per omnes est : dicit Christum venisse desursum, id est, de altitudine hu- per omnes est : dicit Christum venisse desursum, id est, de altitudine hu- manæ naturæ ante peccatum : quia de illa altitudine sumpsit Verbum Dei manæ naturæ ante peccatum : quia de illa altitudine sumpsit Verbum Dei humanam naturam, dum non assumpsit ipsam culpam cujus assumpsit humanam naturam, dum non assumpsit ipsam culpam cujus assumpsit poenam. Sed poenam assumpsit de statu secundo, et alios defectus. De ter- poenam. Sed poenam assumpsit de statu secundo, et alios defectus. De ter- tio vero, gratiæ plenitudinem. De quarto, non posse peccare, et Dei perfe- tio vero, gratiæ plenitudinem. De quarto, non posse peccare, et Dei perfe- ctam contemplationem. Habuit enim simul bona viæ quædam, et bona pa- ctam contemplationem. Habuit enim simul bona viæ quædam, et bona pa- triæ, sicut et quædam mala viæ. triæ, sicut et quædam mala viæ.

1 Joan. II, 31. 1 Joan. II, 31.

☐☐ ☐☐

IN III SENTENT. DIST. XVI, B, ART. 3. IN III SENTENT. DIST. XVI, B, ART. 3.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Quomodo intelligendum sit quod dicit Quomodo intelligendum sit quod dicit Magister, Christum venisse desur- Magister, Christum venisse desur- sum ? sum ?

Deinde quæritur de his quæ habentur Deinde quæritur de his quæ habentur in Littera in cap. B, ubi dicit Christum in Littera in cap. B, ubi dicit Christum venisse desursum, id est, de altitudine venisse desursum, id est, de altitudine humanæ naturæ ante peccatum. humanæ naturæ ante peccatum.

Ex hoc enim videtur sequi, quod Ex hoc enim videtur sequi, quod

1. Aut materialiter, aut formaliter ve- 1. Aut materialiter, aut formaliter ve- nit non formaliter, quia formam corpo- nit non formaliter, quia formam corpo- ris Adæ non habuit: ergo materialiter, ris Adæ non habuit: ergo materialiter, quia secundum naturam habuit impassi- quia secundum naturam habuit impassi- bile. bile.

2. Item, Hoc videtur Damascenus di- 2. Item, Hoc videtur Damascenus di- cere, qui dixit, quod assumpsit primi- cere, qui dixit, quod assumpsit primi- tias nostræ massæ primitiæ autem no- tias nostræ massæ primitiæ autem no-