Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

IN III SENTENT. DIST. XV, A, ART. 3. IN III SENTENT. DIST. XV, A, ART. 3.

loquitur commendando virtutem Joan- loquitur commendando virtutem Joan- mis et perseverantiam in hoc quod pro mis et perseverantiam in hoc quod pro Christo non reputabat passiones: et ideo Christo non reputabat passiones: et ideo vult dicere, quod passiones persecutio- vult dicere, quod passiones persecutio- num et exsilii sic non affecerunt eum ut num et exsilii sic non affecerunt eum ut averterent a rectitudine vitæ et fidei. averterent a rectitudine vitæ et fidei. Quod autem non senserit tribulationes, Quod autem non senserit tribulationes, hoc non intendit, quod innuit ipso modo hoc non intendit, quod innuit ipso modo loquendi, cum dicit : « Imo et passiones loquendi, cum dicit : « Imo et passiones corporis hac tantum in parte sentire corporis hac tantum in parte sentire credo, ut eas solum dijudices. » Si enim credo, ut eas solum dijudices. » Si enim judicium habebat et sensum, tunc neces- judicium habebat et sensum, tunc neces- sario consequebatur dolor. sario consequebatur dolor.

ram, ram,

AD ALIUD dicendum, quod Moyses ha- AD ALIUD dicendum, quod Moyses ha- buit hoc gratia ejus quod corpus ejus buit hoc gratia ejus quod corpus ejus immutatum permansit, et non per na- immutatum permansit, et non per na- turam, cum ad hoc valuit aversio animæ turam, cum ad hoc valuit aversio animæ per actum contemplationis: quia etiam per actum contemplationis: quia etiam ipsa conversio ad superiora post se tra- ipsa conversio ad superiora post se tra- hit spiritus corporeos et vires inferiores, hit spiritus corporeos et vires inferiores, ut minus operentur et minus dirigant ut minus operentur et minus dirigant spiritus naturales ad opera naturalia quæ spiritus naturales ad opera naturalia quæ sunt digerere, et nutrire, et hujusmodi. sunt digerere, et nutrire, et hujusmodi. Quod autem omnino habuerit per natu- Quod autem omnino habuerit per natu- videtur mihi impossibile: quia licet videtur mihi impossibile: quia licet ita sit quod quædam animalia quiescunt ita sit quod quædam animalia quiescunt ad tempus, quæ scilicet sunt frigidorum ad tempus, quæ scilicet sunt frigidorum humorum et spissæ pellis, eo quod mul- humorum et spissæ pellis, eo quod mul- tas contrahunt superfluitates tempore tas contrahunt superfluitates tempore nutrimenti et ideo tempore quo incipit nutrimenti et ideo tempore quo incipit frigus, quando pellis magis inspissatur frigus, quando pellis magis inspissatur et corrugatur et pori clauduntur, non et corrugatur et pori clauduntur, non recipiunt cibum, sed quiescunt : quia recipiunt cibum, sed quiescunt : quia aliter nimietate viscositatis humorum ac- aliter nimietate viscositatis humorum ac- cideret eis mors: quare tunc quiescunt cideret eis mors: quare tunc quiescunt ut calor vel consumat vel dissolvat su- ut calor vel consumat vel dissolvat su- perfluitates contractas tamen hoc non perfluitates contractas tamen hoc non potest dici de homine: quia non est hu- potest dici de homine: quia non est hu- jusmodi animal, nec accidit hoc gene- jusmodi animal, nec accidit hoc gene-

269 269

« in sublime agor, et omnia tormenta « in sublime agor, et omnia tormenta « tua sæculo altior, tyranne, despicio « tua sæculo altior, tyranne, despicio « insurge ergo et toto malignitatis spi- « insurge ergo et toto malignitatis spi- « ritu debacchare, videbis me Dei virtute « ritu debacchare, videbis me Dei virtute « plus posse qui torqueor, quam possis « plus posse qui torqueor, quam possis «< ipse qui torques. » Hoc referendum est «< ipse qui torques. » Hoc referendum est ad hoc quod sit dictum per causam, hoc ad hoc quod sit dictum per causam, hoc est, quod hæc tormenta sunt mihi causa est, quod hæc tormenta sunt mihi causa æterni refrigerii, cujus spes jam aliquan- æterni refrigerii, cujus spes jam aliquan- tulum tormenta mitigat, sed non tollit: tulum tormenta mitigat, sed non tollit: et hoc probatur per hoc II Machab. VI, et hoc probatur per hoc II Machab. VI, 30, ubi dicit Eleazarus Domine, qui 30, ubi dicit Eleazarus Domine, qui habes sanctam scientiam, manifeste tu habes sanctam scientiam, manifeste tu scis, quia cum a morte possem liberari, scis, quia cum a morte possem liberari, duros corporis sustineo dolores: secun- duros corporis sustineo dolores: secun- dum animam vero propter timorem dum animam vero propter timorem tuum libenter hæc patior. tuum libenter hæc patior.

AD ALIUD dicendum, quod anima oc- AD ALIUD dicendum, quod anima oc- cupata circa aliquid potest abstrahi a levi cupata circa aliquid potest abstrahi a levi motu, sed a fortiori non retrahitur: for- motu, sed a fortiori non retrahitur: for- tior enim motus semper ad se trahit tior enim motus semper ad se trahit animam. Unde licet fortius sit vinculum animam. Unde licet fortius sit vinculum charitatis ligantis ad Deum per contem- charitatis ligantis ad Deum per contem- plationem vinculo corporis, tamen vin- plationem vinculo corporis, tamen vin- culum corporis in statu isto magis mo- culum corporis in statu isto magis mo- vet, et magis sentitur : et ideo potius vet, et magis sentitur : et ideo potius retrahit ad se animam, quam abstrahi retrahit ad se animam, quam abstrahi possit ab ipso. Hoc tamen non dico in possit ab ipso. Hoc tamen non dico in Christo quia Christus viator et com- Christo quia Christus viator et com- prehensor fuit et ideo utrumque actu prehensor fuit et ideo utrumque actu potuit esse in ipso absque hoc quod unum potuit esse in ipso absque hoc quod unum retraheretur ab alio. retraheretur ab alio.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

raliter omni hujusmodi, nec tempore de- An anima Christi secundum se totam raliter omni hujusmodi, nec tempore de- An anima Christi secundum se totam

terminato cujuslibet anni. Et ideo hoc terminato cujuslibet anni. Et ideo hoc

miraculum fuit plus in viro quam in mu- miraculum fuit plus in viro quam in mu- liere, et plus in moto de loco ad locum liere, et plus in moto de loco ad locum quam in quiescente in loco uno. quam in quiescente in loco uno.

AD ALIUD dicendum, quod Martyres AD ALIUD dicendum, quod Martyres multum dolebant in passionibus: et si multum dolebant in passionibus: et si quandoque dicebant, quod refrigerium quandoque dicebant, quod refrigerium præstabant eis tormenta, sicut Vincen- præstabant eis tormenta, sicut Vincen- tius ad Domitianum inquiens: « Nunc tius ad Domitianum inquiens: « Nunc

sit passibilis? sit passibilis?

Secundo quæritur circa hoc, Utrum Secundo quæritur circa hoc, Utrum anima secundum se totam fuerit passibi- anima secundum se totam fuerit passibi- lis in Christo, vel etiam in aliis, quia lis in Christo, vel etiam in aliis, quia ex maxima parte eadem est quæstio ? ex maxima parte eadem est quæstio ? Videtur enim, quod non quia Videtur enim, quod non quia

Ad 7. Ad 7.

Sed contra. Sed contra.

270 270

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

1. Dicit Philosophus, quod intellectus 1. Dicit Philosophus, quod intellectus nullius corporis actus est, id est, nullius nullius corporis actus est, id est, nullius partis corporis cum igitur in se non partis corporis cum igitur in se non babeat contrarium, nec conjungatur con- babeat contrarium, nec conjungatur con- trario ergo videtur, quod nec patiatur trario ergo videtur, quod nec patiatur nec compatiatur corpori. nec compatiatur corpori.

2. Item, Si anima secundum se totam 2. Item, Si anima secundum se totam pateretur, tunc oporteret quod secundum pateretur, tunc oporteret quod secundum se totam circa passionem occuparetur: se totam circa passionem occuparetur: ergo ab omnibus aliis retraheretur, et ergo ab omnibus aliis retraheretur, et hoc esset valde imperfectum etiam de hoc esset valde imperfectum etiam de Sanctis credere, nedum de Christo: er- Sanctis credere, nedum de Christo: er- go videtur, quod secundum se anima go videtur, quod secundum se anima rationalis non patiatur. rationalis non patiatur.

3. Item, Sicut vult Philosophus, Sa- 3. Item, Sicut vult Philosophus, Sa- pientis est pati, sed non deduci: deduci- pientis est pati, sed non deduci: deduci- tur autem si passio rationem attingat : tur autem si passio rationem attingat : ergo videtur, quod contra rationem est ergo videtur, quod contra rationem est pati secundum rationem : ergo ipse se- pati secundum rationem : ergo ipse se- cundum rationem non est passus. cundum rationem non est passus.

4. Item, Jam supra habitum est, quod 4. Item, Jam supra habitum est, quod cum anima non habeat contrarium in cum anima non habeat contrarium in se, non patitur per se, sed compatitur se, non patitur per se, sed compatitur corpori patienti: ergo ex illa parte pa- corpori patienti: ergo ex illa parte pa- titur qua corpori conjungitur: secun- titur qua corpori conjungitur: secun- dam superiores autem corpori non con- dam superiores autem corpori non con- jungitur ergo secundum superiores non jungitur ergo secundum superiores non patitur. patitur.

5. Item, Augustinus in libro de Civita- 5. Item, Augustinus in libro de Civita- te Dei dicit, quod Philosophi quatuor te Dei dicit, quod Philosophi quatuor passiones naturales invenerunt: timo- passiones naturales invenerunt: timo- rem, spem, gaudium, et perturbationem. rem, spem, gaudium, et perturbationem. Cum igitur perturbatio sit idem quod Cum igitur perturbatio sit idem quod tristitia, et tristitia non sit nisi ex dolore, tristitia, et tristitia non sit nisi ex dolore, in sapiente secundum eam partem qua in sapiente secundum eam partem qua sapiens est, id est, secundum superiorem sapiens est, id est, secundum superiorem partem, non est passio vel compassio. partem, non est passio vel compassio. SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Sicut se habet corpus in compositione 1. Sicut se habet corpus in compositione membrorum, ita se habet anima in com- membrorum, ita se habet anima in com- positione virium: sed patiente uno mem- positione virium: sed patiente uno mem- bro, ut dicit Apostolus, patiuntur om- bro, ut dicit Apostolus, patiuntur om- nia membra: ergo potente una poten- nia membra: ergo potente una poten- tia animæ compatiuntur omnes aliæ : tia animæ compatiuntur omnes aliæ : ergo tota anima patitur in passione sen- ergo tota anima patitur in passione sen-

sus. sus.

2. Item, Major est conjunctio virium 2. Item, Major est conjunctio virium

1 I ad Corinth. XII, 26: Si quid patitur unum 1 I ad Corinth. XII, 26: Si quid patitur unum

animæ in substantia animæ, quam ani- animæ in substantia animæ, quam ani- mæ et corporis. Si igitur ex affectu con- mæ et corporis. Si igitur ex affectu con- junctionis anima compatitur corpori, junctionis anima compatitur corpori, multo magis ex affectu virium inter multo magis ex affectu virium inter se una vis compatitur alii: et ita pas- se una vis compatitur alii: et ita pas- sione facta in una parte animæ, erit pas- sione facta in una parte animæ, erit pas- sio in anima tota. sio in anima tota.

Item, Si propter naturalem passionem Item, Si propter naturalem passionem patitur anima sic conjunctis, tota anima patitur anima sic conjunctis, tota anima patietur. PRIMA constat ex prædicta. Sɛ- patietur. PRIMA constat ex prædicta. Sɛ- CUNDA probatur ex hoc quod alia est na- CUNDA probatur ex hoc quod alia est na- tura quæ est forma hominis et alia bruti. tura quæ est forma hominis et alia bruti. Cum igitur corpus bruti perficiatur actu Cum igitur corpus bruti perficiatur actu animæ sensibilis, necessario corpus ho- animæ sensibilis, necessario corpus ho- minis perficietur perfectione animæ ra- minis perficietur perfectione animæ ra- tionalis ergo rationalis est conjuncta tionalis ergo rationalis est conjuncta corpori. corpori.

SOLUTIO. Dico, quod anima secundum S SOLUTIO. Dico, quod anima secundum S se totam passibilis est in corpore. Fuit se totam passibilis est in corpore. Fuit enim prædicatum, quod Christi anima enim prædicatum, quod Christi anima non fuisset passa secundum partem su- non fuisset passa secundum partem su- periorem a quodam abbate, sed Parisiis periorem a quodam abbate, sed Parisiis ab universitate Magistrorum pro hæresi ab universitate Magistrorum pro hæresi condemnatum est. Sed intelligendum, condemnatum est. Sed intelligendum, quod in anima duo est considerare, sci- quod in anima duo est considerare, sci- licet quod est natura hominis, et princi- licet quod est natura hominis, et princi- pium operationum humanarum. Quantum pium operationum humanarum. Quantum ad primum tripliciter consideratur : quæ- ad primum tripliciter consideratur : quæ- dam enim habet in quantum est forma dam enim habet in quantum est forma substantialis, et quædam habet in quan- substantialis, et quædam habet in quan- tum est anima, et quædam in quantum tum est anima, et quædam in quantum est natura hominis ut homo est. In quan- est natura hominis ut homo est. In quan- tum enim est forma substantialis est ipsa tum enim est forma substantialis est ipsa perfectio corporis hominis, secundum perfectio corporis hominis, secundum quod est per temperamentum accedens quod est per temperamentum accedens ad æqualitatem convenientem aliqualiter ad æqualitatem convenientem aliqualiter cum coelo, et distans a distemperamen- cum coelo, et distans a distemperamen- to elementi et cum ista æqualitas sum- to elementi et cum ista æqualitas sum- ma sit in homine, ut dicit Avicenna, ma sit in homine, ut dicit Avicenna, datur ei a datore forma nobilissima : et datur ei a datore forma nobilissima : et ideo ratio formæ et actus in anima no- ideo ratio formæ et actus in anima no- bilissima est. In quantum autem anima bilissima est. In quantum autem anima est actus corporis non modo complexio- est actus corporis non modo complexio- nati in tali temperantia, sed etiam vitam nati in tali temperantia, sed etiam vitam habentis, et hujusmodi est quodcumque habentis, et hujusmodi est quodcumque organicum, et sic habet anima effluere organicum, et sic habet anima effluere

membrum, compatiuntur omnia membra. membrum, compatiuntur omnia membra.

Ad 1. Ad 1.

IN III SENTENT. DIST. XV, A, ART. 4. IN III SENTENT. DIST. XV, A, ART. 4.

a se diversas vires in diversas partes a se diversas vires in diversas partes corporis hoc iterum habet anima ra- corporis hoc iterum habet anima ra- tionalis nobilissime : quod probatur per tionalis nobilissime : quod probatur per formam et figuram corporis et figuram formam et figuram corporis et figuram membrorum, quæ decore et pulchritu- membrorum, quæ decore et pulchritu- dine omne aliud corpus animatum exce- dine omne aliud corpus animatum exce- dunt. Tertium in quantum est natura dunt. Tertium in quantum est natura hominis ut homo est, natura, inquam, hominis ut homo est, natura, inquam, dans homini esse hominis et ratio- dans homini esse hominis et ratio- nem, secundum quod Philosophus nem, secundum quod Philosophus dicit in II de Anima, quod anima est dicit in II de Anima, quod anima est substantia secundum rationem : quia substantia secundum rationem : quia dat esse et rationem corpori animato : dat esse et rationem corpori animato : et sic rationalis anima considerata ut et sic rationalis anima considerata ut natura, necesse est quod habeat aliquid natura, necesse est quod habeat aliquid plus quam forma, et plus quam anima: plus quam forma, et plus quam anima: et hoc est quod dicit Philosophus quidam, et hoc est quod dicit Philosophus quidam, quod habet effluere vires quasdam quæ quod habet effluere vires quasdam quæ sunt affixe organis per hoc quod est sunt affixe organis per hoc quod est forma dans esse ut natura: et quasdam forma dans esse ut natura: et quasdam quæ non sunt affixæ, ordinem habentes quæ non sunt affixæ, ordinem habentes ad affixas per hoc quod accipiunt ab eis ad affixas per hoc quod accipiunt ab eis species, et ordinem habentes ad substan- species, et ordinem habentes ad substan- tias separatas, per hoc quod participant tias separatas, per hoc quod participant de lumine earum : et hoc est quod dicit de lumine earum : et hoc est quod dicit Philosophus, quod anima nobilis tres Philosophus, quod anima nobilis tres habet operationes, scilicet divinam, ani- habet operationes, scilicet divinam, ani- malem, et intellectualem. In hac igitur malem, et intellectualem. In hac igitur consideratione tota anima conjuncta consideratione tota anima conjuncta compatitur. Alia autem est consideratio compatitur. Alia autem est consideratio animæ secundum quod est principium animæ secundum quod est principium operationum humanarum, et sic non est operationum humanarum, et sic non est necesse quod tota compatiatur : quia necesse quod tota compatiatur : quia quædam virtus ejus potest esse circa quædam virtus ejus potest esse circa contemplationem æternorum, et quædam contemplationem æternorum, et quædam affecta passionibus corporum. affecta passionibus corporum.

His habitis, facile est respondere ob- His habitis, facile est respondere ob- jectis. jectis.

DICENDUM enim est ad primum, quod DICENDUM enim est ad primum, quod licet intellectus ut intellectus nullius cor- licet intellectus ut intellectus nullius cor- poris est actus, cui sit permixtus ut or- poris est actus, cui sit permixtus ut or- gano, tamen intellectualiter tota anima gano, tamen intellectualiter tota anima est actus corporis et natura: et ideo in- est actus corporis et natura: et ideo in- tellectus ut natura hujus, patitur et com- tellectus ut natura hujus, patitur et com- patitur, licet non necessarium sit ipsum patitur, licet non necessarium sit ipsum pati, ut est principium operis quod est pati, ut est principium operis quod est contemplatio. Quidam autem aliter di- contemplatio. Quidam autem aliter di- cunt, quod accipit a corpore ordinem cunt, quod accipit a corpore ordinem præcedentis potentiæ : et ideo secundum præcedentis potentiæ : et ideo secundum

271 271

ordinem illum passibilem dicunt: sed ordinem illum passibilem dicunt: sed hæc solutio sive sit vera, sive non, pa- hæc solutio sive sit vera, sive non, pa- rum aut nihil facit ad solutionem quæ- rum aut nihil facit ad solutionem quæ- stionis. stionis.

AD ALIUD dicendum, quod hoc non est AD ALIUD dicendum, quod hoc non est necessarium quia licet tota patiatur, necessarium quia licet tota patiatur, ut est natura hominis, non tamen pa- ut est natura hominis, non tamen pa- tiuntur omnes vires, ita quod ferantur tiuntur omnes vires, ita quod ferantur ad considerationem passionis ut occu- ad considerationem passionis ut occu- pentur et detineantur circa illam : quia pentur et detineantur circa illam : quia per hanc considerationem vires divisæ per hanc considerationem vires divisæ sunt, et quædam feruntur in superiora, sunt, et quædam feruntur in superiora, quædam autem in inferiora. quædam autem in inferiora.

AD ALIUD dicendum, quod non dedu- AD ALIUD dicendum, quod non dedu- citur: quia deductio est ita quod aver- citur: quia deductio est ita quod aver- tuntur vires superiores a rectitudine tuntur vires superiores a rectitudine quam habent, secundum quod sunt su- quam habent, secundum quod sunt su- periores et regentes eas quæ sunt inferio- periores et regentes eas quæ sunt inferio- res et hoc accidit eis, non ut sunt natu- res et hoc accidit eis, non ut sunt natu- ra hominis, sed potius ut divisæ sunt ra hominis, sed potius ut divisæ sunt contra inferiores. contra inferiores.

AD ALIUD jam patet solutio: quia tota AD ALIUD jam patet solutio: quia tota anima conjuncta est ut natura dans esse anima conjuncta est ut natura dans esse et rationem corpori hominis, ut homo et rationem corpori hominis, ut homo

est. est.

AD ALIUD dicendum, quod tristitia et AD ALIUD dicendum, quod tristitia et perturbatio non cadit in sapientem se- perturbatio non cadit in sapientem se- cundum effectum ut avertat a rectitudi- cundum effectum ut avertat a rectitudi- ne regiminis, sed cadit in eum secun- ne regiminis, sed cadit in eum secun- dum experimentum passionis. dum experimentum passionis.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An secundum unam aliquam partem si- An secundum unam aliquam partem si- mul inesse poterit acerbitas magni do- mul inesse poterit acerbitas magni do- loris, et experimentum magnæ jucun- loris, et experimentum magnæ jucun-

ditatis? ditatis?

Tertio quæritur, Utrum secundum Tertio quæritur, Utrum secundum unam aliquam partem simul inesse pot- unam aliquam partem simul inesse pot- crit acerbitas magni doloris, et experi- crit acerbitas magni doloris, et experi- mentum magnæ jucunditatis? mentum magnæ jucunditatis?

1. Videtur, quod non : quia 1. Videtur, quod non : quia

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

272 272

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

1. Contraria eidem secundum idem si- 1. Contraria eidem secundum idem si- mul inesse non possunt: maximus autem mul inesse non possunt: maximus autem dolor, et maxima delectatio contrarian- dolor, et maxima delectatio contrarian- tur ergo simul inesse non possunt. tur ergo simul inesse non possunt.

Si forte dicas, quod aliud fuit in Chri- Si forte dicas, quod aliud fuit in Chri- sto quam in aliis hominibus: quia Chri- sto quam in aliis hominibus: quia Chri- stus unitus fuit deitati: et ideo secundum stus unitus fuit deitati: et ideo secundum rationem sibi inesse potuit maxima de- rationem sibi inesse potuit maxima de- lectatio fruitionis, et secundum unionem lectatio fruitionis, et secundum unionem ad corpus maximus sensus doloris in ea- ad corpus maximus sensus doloris in ea- dem parte animæ. CONTRA: Quidquid dem parte animæ. CONTRA: Quidquid informat indivisibile, informat ipsum to- informat indivisibile, informat ipsum to- tum sicut si possibile esset albedinem tum sicut si possibile esset albedinem esse in puncto, non possemus dicere, esse in puncto, non possemus dicere, quod ipsum posset esse album secun- quod ipsum posset esse album secun- dum quod est principium, et nigrum dum quod est principium, et nigrum secundum quod est finis: quia cum al- secundum quod est finis: quia cum al- bedo sit esse secundum naturam, quæ- bedo sit esse secundum naturam, quæ- rit subjectum secundum naturam et non rit subjectum secundum naturam et non secundum rationem. Principium autem secundum rationem. Principium autem et finis non diversificant punctum, nisi et finis non diversificant punctum, nisi secundum rationem. Ergo similiter cum secundum rationem. Ergo similiter cum anima non dividitur ita quod una pars anima non dividitur ita quod una pars sit conjuncta, et alia pars non sit con- sit conjuncta, et alia pars non sit con- juncta, per considerationem conjunctio- juncta, per considerationem conjunctio- nis ad hoc et ad illud non est diversifi- nis ad hoc et ad illud non est diversifi- cata nisi secundum rationem: sed dolor cata nisi secundum rationem: sed dolor et delectatio sunt passiones secundum et delectatio sunt passiones secundum rem rem

ergo quæcumque insit alicui po- ergo quæcumque insit alicui po- tentiæ animæ, informabit eam totam : tentiæ animæ, informabit eam totam : ergo altera non habebit locum nisi po- ergo altera non habebit locum nisi po- natur potentia illa substantialiter habere natur potentia illa substantialiter habere partes diversas, quod absurdum esset: partes diversas, quod absurdum esset: ergo videtur, quod in eadem potentia ergo videtur, quod in eadem potentia summus dolor cum summa delectatione summus dolor cum summa delectatione inesse non potuit. inesse non potuit.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Aut ratio Christi apprehendit dolorem Aut ratio Christi apprehendit dolorem passionis aut non. Si non apprehendit : passionis aut non. Si non apprehendit : ergo non ordinavit: ergo meritorius non ergo non ordinavit: ergo meritorius non fuit, quod hæreticum est dicere. Si ap- fuit, quod hæreticum est dicere. Si ap- prehendit: sed constat, quod etiam dei- prehendit: sed constat, quod etiam dei- tatem sibi conjunctam apprehendit, quia tatem sibi conjunctam apprehendit, quia ab illius apprehensione numquam re- ab illius apprehensione numquam re- tracta fuit ergo in eadem potentia fuit tracta fuit ergo in eadem potentia fuit apprehensio duorum, unius ut summe apprehensio duorum, unius ut summe contrarii, alterius ut summe convenien- contrarii, alterius ut summe convenien- tis. Constat autem, quod sequitur expe- tis. Constat autem, quod sequitur expe- rimentum doloris ex mortis apprehen- rimentum doloris ex mortis apprehen- sione, et summum gaudium ex appre- sione, et summum gaudium ex appre- hensione deitatis et simul, ut videtur, hensione deitatis et simul, ut videtur, quia apprehensiones erant simul. quia apprehensiones erant simul.

2. Item, Idem actus non potest intelligi 2. Item, Idem actus non potest intelligi terminari ad duo ut terminos, nec in ac- terminari ad duo ut terminos, nec in ac- tibus animæ, nec in actibus corporis: tibus animæ, nec in actibus corporis: quia jam unum efficeretur duo: sicut li- quia jam unum efficeretur duo: sicut li- nea una non potest terminari ad duo nea una non potest terminari ad duo puncta in parte una nisi efficeretur duæ puncta in parte una nisi efficeretur duæ lineæ Sed tristitia doloris et jucunditas lineæ Sed tristitia doloris et jucunditas gaudi si simul inessent, inessent ut ob- gaudi si simul inessent, inessent ut ob- jecta circa quæ esset actus ipsius: ergo jecta circa quæ esset actus ipsius: ergo idem actus terminaretur ad duo, ut ad idem actus terminaretur ad duo, ut ad terminos, quod etiam intelligi non pot- terminos, quod etiam intelligi non pot- est ergo non insunt simul secundum est ergo non insunt simul secundum eamdem partem animæ. eamdem partem animæ.

Sed Sed

SOLUTIO. Sine præjudicio dici potest, Sol SOLUTIO. Sine præjudicio dici potest, Sol quod contraria inesse simul contingit quod contraria inesse simul contingit duobus modis, scilicet quod utrumque duobus modis, scilicet quod utrumque insit ut forma et actus, et quod unum insit ut forma et actus, et quod unum sit ordinatumn in alterum ut materia, sit ordinatumn in alterum ut materia, et præcipue in potentiis animæ hoc con- et præcipue in potentiis animæ hoc con- tingit. Quod primo modo non possunt tingit. Quod primo modo non possunt inesse contraria, satis videntur probare inesse contraria, satis videntur probare prius habitæ rationes. Secundo autem prius habitæ rationes. Secundo autem modo et contraria possunt inesse, et se- modo et contraria possunt inesse, et se- qui potest affectus verbi gratia, in omni qui potest affectus verbi gratia, in omni pœnitente dolor est in ratione, quia ali- pœnitente dolor est in ratione, quia ali- ter non esset laudabilis et tamen dicit ter non esset laudabilis et tamen dicit Augustinus : « Semper doleat, et de dolore Augustinus : « Semper doleat, et de dolore gaudeat » ergo gaudium potest esse de gaudeat » ergo gaudium potest esse de dolore, ita quod dolor sit materia gau- dolore, ita quod dolor sit materia gau- dii, et ita utrumque potest inesse. Ita dii, et ita utrumque potest inesse. Ita dico in Christo, quod mors fuit in ra- dico in Christo, quod mors fuit in ra- tione apprehensa ut erat opus redemp- tione apprehensa ut erat opus redemp- tionis, et sic mors apprehendebatur ut tionis, et sic mors apprehendebatur ut materia gaudii: et ita utraque potest materia gaudii: et ita utraque potest inesse, et sic videtur loqui Psalmus xvIII, inesse, et sic videtur loqui Psalmus xvIII, 6: Exsultavit ut gigas ad currendam 6: Exsultavit ut gigas ad currendam viam. Et hoc modo poterat simul inesse viam. Et hoc modo poterat simul inesse affectus doloris in judicio mortis, et ju- affectus doloris in judicio mortis, et ju- cunditas ex fine mortis. cunditas ex fine mortis.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

Vel, possemus dicere, quod dolor de Vel, possemus dicere, quod dolor de morte carnis non con'rariatur jucunditati morte carnis non con'rariatur jucunditati fruitionis æternæ vel redemptionis hu- fruitionis æternæ vel redemptionis hu- manæ quia non sunt de eodem, et sic manæ quia non sunt de eodem, et sic possunt inesse simul. Sed hæc solutio possunt inesse simul. Sed hæc solutio

IN III SENTENT. DIST. XV, B. IN III SENTENT. DIST. XV, B.

non valet tantum quantum prima: quia non valet tantum quantum prima: quia licet non contrarientur, tamen trahunt licet non contrarientur, tamen trahunt per effectum ad contraria, sicut occupari per effectum ad contraria, sicut occupari circa inferiora vel superiora: et ideo circa inferiora vel superiora: et ideo

273 273

prior solutio est melior meo judicio, et prior solutio est melior meo judicio, et in hoc sensu procedit objectio facta in in hoc sensu procedit objectio facta in contrarium. contrarium.

B. Qualiter accipiendum sit illud quod ait Leo Papa ? B. Qualiter accipiendum sit illud quod ait Leo Papa ?

Tradit auctoritas, quod Dominus noster in se suscepit omnia infirmitatis Tradit auctoritas, quod Dominus noster in se suscepit omnia infirmitatis nostræ, præter peccatum : quod nisi accipiatur de illis tantum quæ eum nostræ, præter peccatum : quod nisi accipiatur de illis tantum quæ eum sumere pro nobis oportuit nec dedecuit, falsum esse probatur. Non enim sumere pro nobis oportuit nec dedecuit, falsum esse probatur. Non enim assumpsit ignorantiam aliquam, cum sit ignorantia quædam quæ defectus assumpsit ignorantiam aliquam, cum sit ignorantia quædam quæ defectus est, nec peccatum est, scilicet ignorantia invincibilis: nam vincibilis pecca- est, nec peccatum est, scilicet ignorantia invincibilis: nam vincibilis pecca- tum est, si tamen de his est quæ nobis expedit scire. Sunt enim quædam tum est, si tamen de his est quæ nobis expedit scire. Sunt enim quædam quorum scientia non affert, vel ignorantia non impedit salutem : et forte quorum scientia non affert, vel ignorantia non impedit salutem : et forte talium rerum ignorantia defectus non est. Constat autem nobis esse igno- talium rerum ignorantia defectus non est. Constat autem nobis esse igno- rantiam aque difficultatem volendi vel faciendi bonum, quæ ad mise- rantiam aque difficultatem volendi vel faciendi bonum, quæ ad mise- riam nostram pertinent. Unde Augustinus in libro III de Libero arbitrio : riam nostram pertinent. Unde Augustinus in libro III de Libero arbitrio : Approbare, inquit, falsa pro veris, ut erret invitus, et resistente atque Approbare, inquit, falsa pro veris, ut erret invitus, et resistente atque torquente dolore carnalis vinculi non posse a libidinosis operibus tem- torquente dolore carnalis vinculi non posse a libidinosis operibus tem- perare, non est natura instituti hominis, sed pœna damnati. Ex qua perare, non est natura instituti hominis, sed pœna damnati. Ex qua miseria peccantibus justissime inflicta, liberat Dei gratia: quia sponte miseria peccantibus justissime inflicta, liberat Dei gratia: quia sponte homo libero arbitrio cadere potuit, non etiam surgere: ad quam mise- homo libero arbitrio cadere potuit, non etiam surgere: ad quam mise- riam pertinet ignorantia et difficultas, quam patitur omnis homo ab riam pertinet ignorantia et difficultas, quam patitur omnis homo ab exordio nativitatis suæ: nec ab isto malo quisquam nisi gratia Dei libera- exordio nativitatis suæ: nec ab isto malo quisquam nisi gratia Dei libera- tur 2. Ecce evidenter dicit hic Augustinus ignorantiam qua quis invitus tur 2. Ecce evidenter dicit hic Augustinus ignorantiam qua quis invitus falsa pro veris approbat, et difficultatem qua non potest se temperare a falsa pro veris approbat, et difficultatem qua non potest se temperare a malo, ad miseriam nostram pertinere, et poenam esse hominis. Hæc autem malo, ad miseriam nostram pertinere, et poenam esse hominis. Hæc autem Christus non habuit. Non ergo accepit omnes defectus nostræ infirmitatis Christus non habuit. Non ergo accepit omnes defectus nostræ infirmitatis præter peccatum. præter peccatum.

1 Ad Hebr. IV, 15: Non habemus pontificem qui non possit compati infirmitatibus nostris : 1 Ad Hebr. IV, 15: Non habemus pontificem qui non possit compati infirmitatibus nostris : tentatum autem per omnia pro similitudine, absque peccato. tentatum autem per omnia pro similitudine, absque peccato.

3 S. AUGUSTINUS, Lib. III de Libero arbitrio, cap 3 S. AUGUSTINUS, Lib. III de Libero arbitrio, cap

18. 18.

18 18

XXVIII XXVIII

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

274 274

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An Christus omnes defectus acceperit, An Christus omnes defectus acceperit, vel quosdam, et quosdam non? vel quosdam, et quosdam non?

Deinde quæritur, Si omnes accepit Deinde quæritur, Si omnes accepit vel quosdam ? vel quosdam ?

Videtur autem, quod omnes: quia Videtur autem, quod omnes: quia

1. Omnes curare venit: ergo omnes 1. Omnes curare venit: ergo omnes assumpsit. assumpsit.

2. Item, Damascenus, « Totus totum 2. Item, Damascenus, « Totus totum assumpsit me, ut toti mihi salutem gra- assumpsit me, ut toti mihi salutem gra- tificaret » ergo videtur, quod omnes tificaret » ergo videtur, quod omnes assumpsit. assumpsit.

: :

3. Item, Damascenus, « Quod non est 3. Item, Damascenus, « Quod non est assumptibile, non est curabile: » ergo si assumptibile, non est curabile: » ergo si aliquem defectum non assumpsit, ille cu- aliquem defectum non assumpsit, ille cu- rabilis non fuit, ut videtur: ergo assump- rabilis non fuit, ut videtur: ergo assump- sit omnes. sit omnes.

4. Item, Si ex his quæ passus est, di- 4. Item, Si ex his quæ passus est, di- dicit obedientiam et misericordiam¹: tunc dicit obedientiam et misericordiam¹: tunc maxime in omnibus defectibus nostris maxime in omnibus defectibus nostris pati debuit quia si in aliquo non fuit pati debuit quia si in aliquo non fuit passus, secundum illud non didicit passis passus, secundum illud non didicit passis auxiliari. auxiliari.

: :

Præterea, Quæ esset ratio, quod ali- Præterea, Quæ esset ratio, quod ali- quos assumeret, et aliquos dimitteret, quos assumeret, et aliquos dimitteret, cum nullus eorum sit peccatum ? Ergo cum nullus eorum sit peccatum ? Ergo videtur, quod omnes assumpsit, vel videtur, quod omnes assumpsit, vel nullum sed nullum non assumpsit: ergo nullum sed nullum non assumpsit: ergo

omnes. omnes.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Non fuit leprosus, nec gibbosus, nec Non fuit leprosus, nec gibbosus, nec claudus ergo non omnes defectus etiam claudus ergo non omnes defectus etiam corporales assumpsit. corporales assumpsit.

Suniliter, Nec fuit ignorans, nec in- Suniliter, Nec fuit ignorans, nec in- potens bene agere: ergo nec omnes de- potens bene agere: ergo nec omnes de- fectus animæ assumpsit. fectus animæ assumpsit.

SOLUTIO. Hic considerandum per re- SOLUTIO. Hic considerandum per re- gulam Damasceni supra habitam, quod gulam Damasceni supra habitam, quod omnes defectus assumpsit, quos in nostra omnes defectus assumpsit, quos in nostra natura plantavit. Considerandum igitur, natura plantavit. Considerandum igitur,

quod natura nostra plantata est duobus quod natura nostra plantata est duobus modis, scilicet in principiis naturalibus, modis, scilicet in principiis naturalibus, et gratia innocentiæ, et utramque plan- et gratia innocentiæ, et utramque plan- tationem fecit Deus: gratiæ autem amis- tationem fecit Deus: gratiæ autem amis- sionem non fecit Deus, sed culpa homi- sionem non fecit Deus, sed culpa homi- nis et ideo quæ præter naturam conse- nis et ideo quæ præter naturam conse- cuta sunt culpam, non assumpsit, quia cuta sunt culpam, non assumpsit, quia illa non plantavit, sicut est ignorantia, illa non plantavit, sicut est ignorantia, et infirmitas bene agendi in anima, et et infirmitas bene agendi in anima, et fomes libidinis in corpore, et pugna car- fomes libidinis in corpore, et pugna car- nis adversus spiritum: et ideo illa non nis adversus spiritum: et ideo illa non assumpsit. In plantatione autem naturali assumpsit. In plantatione autem naturali plantavit Deus corpora nostra conver- plantavit Deus corpora nostra conver- tendo elementa in humores, et humores tendo elementa in humores, et humores in membra similia et dissimilia: et de in membra similia et dissimilia: et de plantatione illorum sunt quædam ex par- plantatione illorum sunt quædam ex par- te corporis, et quædam ex parte animæ: te corporis, et quædam ex parte animæ: ex parte corporis, ut mortalitas : ex parte corporis, ut mortalitas : parte dissolutionis, sicut fames ex agen- parte dissolutionis, sicut fames ex agen- tibus qualitatibus primis in substantiam : tibus qualitatibus primis in substantiam : et ideo illos assumpsit. In anima autem et ideo illos assumpsit. In anima autem affectus naturales conjunctos consequitur affectus naturales conjunctos consequitur dolor et tristitia separationis et mortis, et dolor et tristitia separationis et mortis, et illos assumpsit: et isti sunt naturales illos assumpsit: et isti sunt naturales defectus omnis hominis: sed lepra, et defectus omnis hominis: sed lepra, et gibbus, etc., sunt defectus personales is- gibbus, etc., sunt defectus personales is- tius vel illius, et ideo non sunt per se tius vel illius, et ideo non sunt per se naturæ et cum ipse venit totam natu naturæ et cum ipse venit totam natu ram reparare, ideo illos non debuit as- ram reparare, ideo illos non debuit as- sumere. Idem judicium est de febre, epi- sumere. Idem judicium est de febre, epi- lepsia, et hujusmodi. lepsia, et hujusmodi.

ex ex

Aliam regulam considerandi inter de- Aliam regulam considerandi inter de- fectus assumptos et non assumptos dat fectus assumptos et non assumptos dat Magister in Littera, scilicet quod accepit Magister in Littera, scilicet quod accepit illos quos accipere eum non dedecebat, illos quos accipere eum non dedecebat, et nobis expediebat: et hoc idem est : et nobis expediebat: et hoc idem est : quia illos quos ipse in principio naturæ quia illos quos ipse in principio naturæ plantavit, non dedecebat eum suscipere, plantavit, non dedecebat eum suscipere, et non personales et consequentes ex cul- et non personales et consequentes ex cul- pa: et isti fuerunt nobis expedientes, pa: et isti fuerunt nobis expedientes, quia isti sunt ad naturæ, et non unius quia isti sunt ad naturæ, et non unius hominis curationem. hominis curationem.

Præterea, Si personales assumpsisset, Præterea, Si personales assumpsisset, ut lepram, vel gibbum, fuisset impeditus ut lepram, vel gibbum, fuisset impeditus a prædicatione verbi: quia auditum ab a prædicatione verbi: quia auditum ab eo non fuisset propter personæ despe- eo non fuisset propter personæ despe- ctionem. ctionem.

1 Ad Hebr. v, 8: Et cum esset Filius Dei, didi- cit ex iis quæ passus est obedientiam, etc. 1 Ad Hebr. v, 8: Et cum esset Filius Dei, didi- cit ex iis quæ passus est obedientiam, etc.

IN III SENTENT. DIST. XV, C. IN III SENTENT. DIST. XV, C.

275 275

C. Quod ignorantia talis et difficultas non sit peccatum. C. Quod ignorantia talis et difficultas non sit peccatum.

Sed forte aliquis dicet illa esse peccatum. Cui obviat illud quod Augu- Sed forte aliquis dicet illa esse peccatum. Cui obviat illud quod Augu- stinus tradere videtur, hoc scilicet Deum inculpabiliter ante peccatum in stinus tradere videtur, hoc scilicet Deum inculpabiliter ante peccatum in exordio conditionis homini potuisse indere, ut essent ei naturalia: ita in exordio conditionis homini potuisse indere, ut essent ei naturalia: ita in libro Retractationum inquiens: Ignorantia et difficultas etiamsi essent libro Retractationum inquiens: Ignorantia et difficultas etiamsi essent hominis primordia naturalia, nec sic esset culpandus Deus, sed laudandus. hominis primordia naturalia, nec sic esset culpandus Deus, sed laudandus. Sed si hæc homo in primordio naturaliter habuisset, numquid essent in Sed si hæc homo in primordio naturaliter habuisset, numquid essent in eo defectus et pœnæ ? Si defectus vel poena ei indita fuisset ante peccatum, eo defectus et pœnæ ? Si defectus vel poena ei indita fuisset ante peccatum, injuste cum eo agi videretur, si ante culpam sentiret pœnam. Ob hoc sane injuste cum eo agi videretur, si ante culpam sentiret pœnam. Ob hoc sane dicimus illa non fuisse defectus vel pœnas, si naturaliter homini infuissent: dicimus illa non fuisse defectus vel pœnas, si naturaliter homini infuissent: sicut non fuit homini ante peccatum nondum gratiam adepto defectns sive sicut non fuit homini ante peccatum nondum gratiam adepto defectns sive poena, non posse proficere. Sed postquam gratiam recepit, per quam pro- poena, non posse proficere. Sed postquam gratiam recepit, per quam pro- ficere potuit et ad tempus profecit, eamque culpa sua post amisit, simulque ficere potuit et ad tempus profecit, eamque culpa sua post amisit, simulque proficiendi facultatem perdidit, defectus fuit ei et pœna non posse proficere, proficiendi facultatem perdidit, defectus fuit ei et pœna non posse proficere, scilicet malum declinare et bonum facere. Omnes ergo defectus nostros scilicet malum declinare et bonum facere. Omnes ergo defectus nostros suscepit Christus præter peccatum, quos ei convenicbat suscipere, et nobis suscepit Christus præter peccatum, quos ei convenicbat suscipere, et nobis expediebat. Sunt enim plura ægritudinum genera et corporis vitia, a qui- expediebat. Sunt enim plura ægritudinum genera et corporis vitia, a qui- bus omnino immunis exstitit. Quos enim defectus habuit, vel ad ostensio- bus omnino immunis exstitit. Quos enim defectus habuit, vel ad ostensio- nem veræ humanitatis, ut timorem et tristitiam: vel ad impletionem operis ad nem veræ humanitatis, ut timorem et tristitiam: vel ad impletionem operis ad quod venerat, ut passibilitatem et mortalitatem: vel ab immortalitatis de- quod venerat, ut passibilitatem et mortalitatem: vel ab immortalitatis de- speratione spem nostram erigendam, ut mortem, suscepit. speratione spem nostram erigendam, ut mortem, suscepit.

Hos autem defectus non conditionis suæ necessitate, sed miserationis Hos autem defectus non conditionis suæ necessitate, sed miserationis voluntate suscepit. Veros quidem habuit defectus sicut et nos, sed non voluntate suscepit. Veros quidem habuit defectus sicut et nos, sed non eadem ex causa. Nos enim ex peccato originali hos defectus contrahimus, eadem ex causa. Nos enim ex peccato originali hos defectus contrahimus, sicut Apostolus insinuat, dicens: Corpus quidem mortuum est propter sicut Apostolus insinuat, dicens: Corpus quidem mortuum est propter peccatum, id est, necessitatem moriendi habet in se. Christus autem non ex peccatum, id est, necessitatem moriendi habet in se. Christus autem non ex peccato hujusmodi habuit defectus, quia sine peccato est conceptus, et na- peccato hujusmodi habuit defectus, quia sine peccato est conceptus, et na- lus, et in terris conversatus. Sed ex sola miserationis voluntate de nostro lus, et in terris conversatus. Sed ex sola miserationis voluntate de nostro in se transtulit veram infirmitatem, sicut accepit veram carnem, quam sine in se transtulit veram infirmitatem, sicut accepit veram carnem, quam sine omni infirmitate assumere potuit, sicut absque culpa eamdem suscepit. omni infirmitate assumere potuit, sicut absque culpa eamdem suscepit.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. Retractationum, cap. 9. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. Retractationum, cap. 9.

2 Ad Roman. VIII, 10. 2 Ad Roman. VIII, 10.

276 276

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

tactæ a Magistro, tactæ a Magistro,

Utrum tres causæ Utrum tres causæ quare Christus assumpsit nostros de- quare Christus assumpsit nostros de- fectus, sint bonæ ? fectus, sint bonæ ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in Littera in tertia parte primæ istius par- Littera in tertia parte primæ istius par- tis circa finem, ibi, « Quos enim defectus tis circa finem, ibi, « Quos enim defectus habuit, vel ad ostensionen veræ huma- habuit, vel ad ostensionen veræ huma- nitatis, etc. » nitatis, etc. »

Hic enim determinat triplicem finem Hic enim determinat triplicem finem assumptionis defectuum, scilicet osten- assumptionis defectuum, scilicet osten- sionem veræ humanitatis in ipso, con- sionem veræ humanitatis in ipso, con- gruentiam ad opus redemptionis, et ad gruentiam ad opus redemptionis, et ad spem nostram erigendam ab immortalı- spem nostram erigendam ab immortalı- tatis desperatione. tatis desperatione.

Videtur autem nulla istarum causa- Videtur autem nulla istarum causa- rum fuisse conveniens. rum fuisse conveniens.

Et primo objiciatur de primo sic : Et primo objiciatur de primo sic : 1. Quidquid uno modo verum est in 1. Quidquid uno modo verum est in statu corruptionis et incorruptionis. de statu corruptionis et incorruptionis. de illius veritate non est passibilitas corru- illius veritate non est passibilitas corru- ptionis humana natura uno modo vera ptionis humana natura uno modo vera est in statu corruptionis et incorruptio- est in statu corruptionis et incorruptio- nis ergo de veritate sua : nis ergo de veritate sua : non est passi- non est passi- bilitas. PRIMA patet per se. SECUNDA pro- bilitas. PRIMA patet per se. SECUNDA pro- batur per hoc.quod natura humana erit batur per hoc.quod natura humana erit illa quæ apparebit in homine tempore illa quæ apparebit in homine tempore resurrectionis: quia nihil corruptibile resurrectionis: quia nihil corruptibile crit in ipso. crit in ipso.

Præterea, Etiam eadem scribitur ab Præterea, Etiam eadem scribitur ab Anselmo. Anselmo.

Item, Quidquid non est de origine ali- Item, Quidquid non est de origine ali- cujus naturæ, hoc non est de veritate cujus naturæ, hoc non est de veritate ejus igitur per illud non ostenditur ve- ejus igitur per illud non ostenditur ve- rus homo. rus homo.

Item, Post resurrectionem ostendit Item, Post resurrectionem ostendit veram humanitatem et tamen corrupti- veram humanitatem et tamen corrupti- bilem non ostendit, cum ostiis clausis bilem non ostendit, cum ostiis clausis intravit, et coram discipulis quandoque intravit, et coram discipulis quandoque visibilis, quandoque invisibilis fuit : visibilis, quandoque invisibilis fuit :

1 Joan xx, 19 et 26, et multoties alibi. 1 Joan xx, 19 et 26, et multoties alibi.

ergo si tunc veritatem humanæ naturæ ergo si tunc veritatem humanæ naturæ exhibuit, tunc poenalitates de veritate exhibuit, tunc poenalitates de veritate humanæ naturæ esse non possunt: non humanæ naturæ esse non possunt: non ergo per talia se potuit ostendere verum ergo per talia se potuit ostendere verum hominem. hominem.

2. Similiter objicitur de secunda 2. Similiter objicitur de secunda causa: quia opus redemptionis non fuit causa: quia opus redemptionis non fuit quæcumque mors, sed occisionis violen- quæcumque mors, sed occisionis violen- tæ ergo sufficeret assumere carnem di- tæ ergo sufficeret assumere carnem di- visibilem gladiis, et non oportuit assu- visibilem gladiis, et non oportuit assu- mere defectum sitis, et lassitudinis, et mere defectum sitis, et lassitudinis, et hujusmodi. hujusmodi.

3. Similiter objicitur de tertia: quia 3. Similiter objicitur de tertia: quia videtur, quod magis depresserit spem, videtur, quod magis depresserit spem, quam erexerit cum infirmus infirmo quam erexerit cum infirmus infirmo adjutore non consoletur, sed dejiciatur adjutore non consoletur, sed dejiciatur in desperationem. in desperationem.

SOLUTIO. Dicendum, quod bonæ sunt Sol SOLUTIO. Dicendum, quod bonæ sunt Sol causæ istæ quas hic Magister determinat : causæ istæ quas hic Magister determinat : et sumitur ratio et sufficientia sic, Red- et sumitur ratio et sufficientia sic, Red- emptor enim assumpsit illud quod est emptor enim assumpsit illud quod est dispositio ad redemptionem, et id quod dispositio ad redemptionem, et id quod valet ad opus. Et primo modo est causa valet ad opus. Et primo modo est causa prima quia veritatem debentis satisfa- prima quia veritatem debentis satisfa- cere exhibuit sumendo defectus. Si au- cere exhibuit sumendo defectus. Si au- tem quoad opus, aut quoad ipsum opus tem quoad opus, aut quoad ipsum opus in se, aut quoad finem operis. Si quoad in se, aut quoad finem operis. Si quoad ipsum opus, sic sumitur secunda. Si ipsum opus, sic sumitur secunda. Si quoad finem operis, sic sumitur ter- quoad finem operis, sic sumitur ter- tia: quia hoc fuit finis redemptionis, ut tia: quia hoc fuit finis redemptionis, ut homo spe gratiæ reconciliationis ad spem homo spe gratiæ reconciliationis ad spem erigeretur immortalitatis. erigeretur immortalitatis.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod non Ad! AD PRIMUM ergo dicendum, quod non Ad! intendit naturam hominis in genere os- intendit naturam hominis in genere os- tendere, quia hoc non valuisset nobis, tendere, quia hoc non valuisset nobis, sed naturam hominis in statu redemptio- sed naturam hominis in statu redemptio- nis debentis et potentis satisfacere: et nis debentis et potentis satisfacere: et cum hoc congrue non potuerit esse nisi cum hoc congrue non potuerit esse nisi per passibilitatem, passibilitas est de sta- per passibilitatem, passibilitas est de sta- tu veritatis naturæ in redimente natu- tu veritatis naturæ in redimente natu- ram, licet non est de statu naturæ in se : ram, licet non est de statu naturæ in se : et per hoc patet solutio ad duo sequen- et per hoc patet solutio ad duo sequen-

tia. tia.

AD ID quod objicitur contra causam AD ID quod objicitur contra causam secundam, dicendum quod occisio vio- secundam, dicendum quod occisio vio- lenta non potest inferre læsionem nisi lenta non potest inferre læsionem nisi

Adl Adl

Ad 3. Ad 3.

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

IN III SENTENT. DIST. XV, C, ART. 7. IN III SENTENT. DIST. XV, C, ART. 7.

assumptis defectibus naturalibus: quia assumptis defectibus naturalibus: quia quoad materiæ dispositionem, idem est quoad materiæ dispositionem, idem est defectus ad mortem naturalem et vio- defectus ad mortem naturalem et vio- lentam, licet differentia sit in causa effi- lentam, licet differentia sit in causa effi- ciente. ciente.

AD ALIUD dicendum, quod ex infirmi- AD ALIUD dicendum, quod ex infirmi- tate illa erigitur spes: quia spes fulcitur tate illa erigitur spes: quia spes fulcitur fortitudine meriti et justitiæ, et non forti- fortitudine meriti et justitiæ, et non forti- tudine virium et illi defectus cumulant tudine virium et illi defectus cumulant nobis meritum et justitiam reconcilia- nobis meritum et justitiam reconcilia- tionis. tionis.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An Christus hos defectus contraxerit, an An Christus hos defectus contraxerit, an voluntarie susceperit? voluntarie susceperit?

Deinde quæritur de hoc quod conse-- Deinde quæritur de hoc quod conse-- quenter dicit in capitulo C illius partis quenter dicit in capitulo C illius partis bi, C, § 2: « Hos autem defectus non bi, C, § 2: « Hos autem defectus non conditionis suæ necessitate, etc. » conditionis suæ necessitate, etc. » Videtur enim, quod Christus hos de- Videtur enim, quod Christus hos de- fectus contraxerit : quia fectus contraxerit : quia

1. Contractum dicitur simul cum na- 1. Contractum dicitur simul cum na- tura tractum sed ipse simul traxit utrum- tura tractum sed ipse simul traxit utrum- que in se a matris corpore: ergo videtur que in se a matris corpore: ergo videtur contraxisse. contraxisse.

2. Item, Spiritus sanctus veniens in 2. Item, Spiritus sanctus veniens in beatam Virginem et mundans, non beatam Virginem et mundans, non mundabat illud quod immundum non mundabat illud quod immundum non erat defectus autem hujusmodi non erat defectus autem hujusmodi non crant immundi : ergo Christus traxit crant immundi : ergo Christus traxit utrumque, scilicet defectus, et materiam utrumque, scilicet defectus, et materiam corporis a matre: ergo contraxit. corporis a matre: ergo contraxit.

PRÆTEREA, Si dicatur, quod contrahere PRÆTEREA, Si dicatur, quod contrahere est ex libidine trahere: libidine, dico, est ex libidine trahere: libidine, dico, in qua natura nostra seminatur, quæ est in qua natura nostra seminatur, quæ est ratio quod illud dicatur contractum ? ratio quod illud dicatur contractum ? Hoc enim non videtur habere significatio Hoc enim non videtur habere significatio vocabuli. vocabuli.

SOLUTIO. Dicendum, quod Christus SOLUTIO. Dicendum, quod Christus non habet defectus contractos, sed as- non habet defectus contractos, sed as- sumptos. Assumptio enim est in volun- sumptos. Assumptio enim est in volun-

277 277

tate assumentis, et ita fuit in potestate tate assumentis, et ita fuit in potestate Christi antequam esset homo, utrum as- Christi antequam esset homo, utrum as- sumeret naturam humani corporis sine sumeret naturam humani corporis sine defectibus vel cum ipsis: et ideo assum- defectibus vel cum ipsis: et ideo assum- pti sunt. Sic autem non est in nobis: pti sunt. Sic autem non est in nobis: quia nos non fuimus antequam hos de- quia nos non fuimus antequam hos de- fectus in habitu haberemus, et ideo nos fectus in habitu haberemus, et ideo nos contraximus : et bene concedo, quod contraximus : et bene concedo, quod contractum est a natura tractum et cum contractum est a natura tractum et cum libidine quæ est in coitu generationis. libidine quæ est in coitu generationis. Et per hoc patet solutio ad duo prima. Et per hoc patet solutio ad duo prima.

AD ID quod ulterius quæritur de ratione Ad quæst. AD ID quod ulterius quæritur de ratione Ad quæst. vocabuli, dicendum quod ratio sua acci- vocabuli, dicendum quod ratio sua acci- pitur a triplici simultate inseparabili in pitur a triplici simultate inseparabili in natura corrupta: quarum una est in ge- natura corrupta: quarum una est in ge- nerantibus, et alia in actu generationis, nerantibus, et alia in actu generationis, tertia autem in materia generatio- tertia autem in materia generatio- nis. In generantibus autem licet persona nis. In generantibus autem licet persona sit mundata per baptismum ab originali sit mundata per baptismum ab originali peccato, tamen in actu generationis con- peccato, tamen in actu generationis con- juncta est Adæ: quia omnis homo pu- juncta est Adæ: quia omnis homo pu- rus (ut dicit Anselmus) est Adam in na- rus (ut dicit Anselmus) est Adam in na- tura, etiam quicumque sit ipse in per- tura, etiam quicumque sit ipse in per- sona. Et accipit ab Apostolo, I ad Co- sona. Et accipit ab Apostolo, I ad Co- rinth. xv, rinth. xv, 47 Primus homo de terra, 47 Primus homo de terra, terrenus secundus homo de cœlo, cœ- terrenus secundus homo de cœlo, cœ- lestis. Qualis terrenus, tales et terreni. lestis. Qualis terrenus, tales et terreni. Et infra, y. 49: Igitur, sicut portavimus Et infra, y. 49: Igitur, sicut portavimus imaginem terreni, etc. Si enim perso- imaginem terreni, etc. Si enim perso- na ut persona generaret, tunc genitum na ut persona generaret, tunc genitum nasceretur secundum meritum persona nasceretur secundum meritum persona vel demeritum et hoc non est verum: vel demeritum et hoc non est verum: generat igitur persona ut Adam in na- generat igitur persona ut Adam in na- tura et igitur (secundum Augustinum) tura et igitur (secundum Augustinum) sicut circumcisus præputiatum gignit, sicut circumcisus præputiatum gignit, trajiciens in ipsum quo ipse jam caruit, trajiciens in ipsum quo ipse jam caruit, ita baptizatus filium iræ generat, traji- ita baptizatus filium iræ generat, traji- ciens in ipsum quo ipse jam caruit: et ciens in ipsum quo ipse jam caruit: et in hac simultate personæ generantis et in hac simultate personæ generantis et Adæ dicitur contractum quasi ab utro- Adæ dicitur contractum quasi ab utro- que tractum, scilicet per unum et ab que tractum, scilicet per unum et ab altero per personam enim trahimus ab altero per personam enim trahimus ab Adam. Adam.

Simultas autem actus est conjunctio Simultas autem actus est conjunctio duplicis legis, scilicet fusionis substantiæ duplicis legis, scilicet fusionis substantiæ corpulentæ, et legis concupiscentiæ in corpulentæ, et legis concupiscentiæ in vehementi et suffocanti libidine : licet vehementi et suffocanti libidine : licet enim quosdam non suffocet quoad ha- enim quosdam non suffocet quoad ha-

278 278

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bitum virtutis, suffocat tamen omnes bitum virtutis, suffocat tamen omnes quoad rationis actum. Unde etiam dicit quoad rationis actum. Unde etiam dicit Gregorius, quod in tali opere Spiritus Gregorius, quod in tali opere Spiritus sanctus non tetigit corda Prophetarum, sanctus non tetigit corda Prophetarum, propter nimium descensum rationis sub propter nimium descensum rationis sub carne. Et quoad duorum istorum con- carne. Et quoad duorum istorum con- junctionem iterum dicitur contractum, junctionem iterum dicitur contractum, quasi simul ab utroque tractum in actu quasi simul ab utroque tractum in actu generationis. generationis.

Tertia conjunctio est in semine quod Tertia conjunctio est in semine quod est materia in qua est corruptio vitii se- est materia in qua est corruptio vitii se- cundum causam, et corruptio passibili- cundum causam, et corruptio passibili- tatis. Dico autem corruptionem vitii tatis. Dico autem corruptionem vitii quæ est vitium, vel immediate ex vitio, quæ est vitium, vel immediate ex vitio, vel ad vitium de se. Vitium, sicut in vel ad vitium de se. Vitium, sicut in anima originale peccatum. Ex vitio im- anima originale peccatum. Ex vitio im- mediate quia lex carnis respersa in mediate quia lex carnis respersa in membris est figura peccati, ut dicit Au- membris est figura peccati, ut dicit Au- gustinus in libro de Nuptiis et concupi- gustinus in libro de Nuptiis et concupi- scentia. Non enim illam habemus ex scentia. Non enim illam habemus ex constituentibus nos materialiter, scilicet constituentibus nos materialiter, scilicet calido, frigido, humido, et sicco: sed calido, frigido, humido, et sicco: sed est immediata sequela peccati. Ad vi est immediata sequela peccati. Ad vi tium autem de se: quia est prona in pec- tium autem de se: quia est prona in pec- catum. Et dico illam corruptionem vitii catum. Et dico illam corruptionem vitii secundum causam esse in semine, non secundum causam esse in semine, non

secundum essentiam: quia causabit secundum essentiam: quia causabit ipsam tale semen innatum partim se- ipsam tale semen innatum partim se- cundum corpus, et partim secundum cundum corpus, et partim secundum animam, et partim secundum utrum- animam, et partim secundum utrum- que. Quoad habitum enini lex membro- que. Quoad habitum enini lex membro- rum erit respersa in membris corporis, rum erit respersa in membris corporis, et quoad peccatum originale erit in ani- et quoad peccatum originale erit in ani- ma, et quoad pugnam carnis contra spi- ma, et quoad pugnam carnis contra spi- ritum, et e converso, erit in utroque. Et ritum, et e converso, erit in utroque. Et ideo dico ipsam non esse secundum es- ideo dico ipsam non esse secundum es- sentiam in semine: quia, ut Anselmus sentiam in semine: quia, ut Anselmus dicit, originale peccatum non est magis dicit, originale peccatum non est magis aliquid per essentiam in semine, quam aliquid per essentiam in semine, quam in sputo tamen de hoc determinari ha- in sputo tamen de hoc determinari ha- bet super secundum librum Sententia- bet super secundum librum Sententia-

rum. rum.

Propter igitur triplicem istam con- Propter igitur triplicem istam con- junctionem dicitur in nobis ista passibi- junctionem dicitur in nobis ista passibi- litas contracta. In Christo autem nullo litas contracta. In Christo autem nullo istorum modorum fuit. Adam enim in istorum modorum fuit. Adam enim in natura matris expulsus fuit, in conceptu natura matris expulsus fuit, in conceptu filii solus Spiritus sanctus non homo egit, filii solus Spiritus sanctus non homo egit, in materia assumpta corruptio vitii nulla in materia assumpta corruptio vitii nulla fuit et ideo hos defectus assumpsit et fuit et ideo hos defectus assumpsit et non contraxit. non contraxit.

D. Auctoritatibus probat Christum secundum hominem vere dolores sensisse et D. Auctoritatibus probat Christum secundum hominem vere dolores sensisse et timuisse, contra quosdam hoc negantes. timuisse, contra quosdam hoc negantes.

1 1

Sed quia nonnulli de sensu in passione humanitatis Christi male sen- Sed quia nonnulli de sensu in passione humanitatis Christi male sen- sisse inveniuntur, asserentes similitudinem atque imaginem passionis et sisse inveniuntur, asserentes similitudinem atque imaginem passionis et doloris Christum hominem pertulisse, sed nullum omnino dolorem vel pas- doloris Christum hominem pertulisse, sed nullum omnino dolorem vel pas- sionem sensisse, auctoritatum testimoniis eos convincentes, indubitabile sionem sensisse, auctoritatum testimoniis eos convincentes, indubitabile faciamus quod supra diximus. Propheta Isaias dicit: Vere languores no- faciamus quod supra diximus. Propheta Isaias dicit: Vere languores no- stros ipse tulit, et dolores nostros ipse portavit. Et veritas ipsa in Evangelio stros ipse tulit, et dolores nostros ipse portavit. Et veritas ipsa in Evangelio ait: Tristis est anima mea usque ad mortem 3: ubi etiam legitur, Cœpit ait: Tristis est anima mea usque ad mortem 3: ubi etiam legitur, Cœpit

* Cerdomani de quibus Augustinus in lib. de Hæres. § 21, et Manichæi de quibus ibibem * Cerdomani de quibus Augustinus in lib. de Hæres. § 21, et Manichæi de quibus ibibem (Nota ed. Lugd.) (Nota ed. Lugd.)

2 Isa. LIII, 8. 2 Isa. LIII, 8.

3 Matth xxvi, 38. 3 Matth xxvi, 38.

IN III SENTENT. DIST. XV, D. IN III SENTENT. DIST. XV, D.

279 279

Jesus pavere et tædere. Propheta etiam ex persona Christi ait: Repleta Jesus pavere et tædere. Propheta etiam ex persona Christi ait: Repleta est malis anima mea². Quod exponens Augustinus, inquit: Non vitiis et est malis anima mea². Quod exponens Augustinus, inquit: Non vitiis et peccatis, sed humanis malis, id est, doloribus repleta fuit anima Christi, peccatis, sed humanis malis, id est, doloribus repleta fuit anima Christi, quibus ipsa compatitur carni. Non enim dolor corporis potest esse sine quibus ipsa compatitur carni. Non enim dolor corporis potest esse sine anima. Dolere autem anima, etiam non dolente corpore, potest. Hos au- anima. Dolere autem anima, etiam non dolente corpore, potest. Hos au- tem humanæ infirmitatis affectus, sicut ipsam carnem ac mortem, non tem humanæ infirmitatis affectus, sicut ipsam carnem ac mortem, non humanæ conditionis necessitate, sed miserationis voluntate suscepit. Am- humanæ conditionis necessitate, sed miserationis voluntate suscepit. Am- brosius etiam in libro II de Trinitate 3, ait: Scriptum est, Pater mi, si brosius etiam in libro II de Trinitate 3, ait: Scriptum est, Pater mi, si possibile est, transeat a me calix iste *, Timet ergo Christus: et dum Petrus possibile est, transeat a me calix iste *, Timet ergo Christus: et dum Petrus non timet, Christus timet. Petrus dixit: Animam meam pro te ponam ³. non timet, Christus timet. Petrus dixit: Animam meam pro te ponam ³. Christus dicit Anima mea turbatur. Utrumque verum est et rationis ple- Christus dicit Anima mea turbatur. Utrumque verum est et rationis ple- num, quod et ille qui est inferior non timet, et ille qui superior est gerit num, quod et ille qui est inferior non timet, et ille qui superior est gerit timentis affectum. Idem, in eodem: Ut homo turbatur, ut homo flet, ut timentis affectum. Idem, in eodem: Ut homo turbatur, ut homo flet, ut homo crucifigitur, per naturam hominis et tædiavit et resurrexit. Non homo crucifigitur, per naturam hominis et tædiavit et resurrexit. Non turbatur ejus virtus, non turbatur ejus divinitas: sed turbatur anima, se- turbatur ejus virtus, non turbatur ejus divinitas: sed turbatur anima, se- cundum humanæ fragilitatis assumptionem. Nam qui suscepit animam, cundum humanæ fragilitatis assumptionem. Nam qui suscepit animam, suscepit etiam animæ passionem. Non enim eo quod Deus erat, aut tur- suscepit etiam animæ passionem. Non enim eo quod Deus erat, aut tur- bari aut mori posset 6. Idem, in eodem: Suscepit tristitiain meam : et con- bari aut mori posset 6. Idem, in eodem: Suscepit tristitiain meam : et con- fidenter tristitiam nomino, qui crucem prædico. Ut homo habuit tristitiam fidenter tristitiam nomino, qui crucem prædico. Ut homo habuit tristitiam quam meo suscepit affectu: mihi compatitur, mihi tristis est, mihi dolet. quam meo suscepit affectu: mihi compatitur, mihi tristis est, mihi dolet. Ergo pro me et in me doluit, qui pro se nihil habuit quod doleret. Doles Ergo pro me et in me doluit, qui pro se nihil habuit quod doleret. Doles igitur, Domine Jesu, vulnera mea, non tua: quia tu non pro te, sed igitur, Domine Jesu, vulnera mea, non tua: quia tu non pro te, sed pro me doles. Hieronymus quoque in Explanatione fidei ait: Nos ita pro me doles. Hieronymus quoque in Explanatione fidei ait: Nos ita dicimus hominem passibilem a Dei Filio susceptum, ut deitas impassibilis dicimus hominem passibilem a Dei Filio susceptum, ut deitas impassibilis permaneret. Passus est enim Filius Dei, non putative, sed vere, omnia permaneret. Passus est enim Filius Dei, non putative, sed vere, omnia quæ de illo Scriptura testatur secundum illud quod pati poterat, scilicet quæ de illo Scriptura testatur secundum illud quod pati poterat, scilicet secundum substantiam assumptam. Licet ergo persona Filii susceperit secundum substantiam assumptam. Licet ergo persona Filii susceperit passibilem hominem, ita tamen ejus habitatione secundum substantiam passibilem hominem, ita tamen ejus habitatione secundum substantiam suam nil passa est, ut tota Trinitas, quam impassibilem necesse est con- suam nil passa est, ut tota Trinitas, quam impassibilem necesse est con- fiteri '. His aliisque auctoritatibus perspicuum fit Christum vere passi- fiteri '. His aliisque auctoritatibus perspicuum fit Christum vere passi- bilem assumpsisse hominem, atque in eo defectus et affectus nostræ in- bilem assumpsisse hominem, atque in eo defectus et affectus nostræ in- firmitatis suscepisse : sed voluntate, non necessitatis conditione. firmitatis suscepisse : sed voluntate, non necessitatis conditione.

* Marc. xiv, 31. Cf. Matth. xXVI, 37: Cœpit contristari et mæstus esse. * Marc. xiv, 31. Cf. Matth. xXVI, 37: Cœpit contristari et mæstus esse.

2 Psal. LXXXVII, 4. 2 Psal. LXXXVII, 4.

3 S. AMBROSIUS, Lib. II de Trinitate, cap. 3. Edit. J. Alleaume habet, et melius nobis videtur, 3 S. AMBROSIUS, Lib. II de Trinitate, cap. 3. Edit. J. Alleaume habet, et melius nobis videtur, Lib. II de Fide. Lib. II de Fide.

4 Matth. xxvi, 39; Luc. xx11, 42; Marc. XIV, 36. 4 Matth. xxvi, 39; Luc. xx11, 42; Marc. XIV, 36.

5 Joan. XIII, 36. 5 Joan. XIII, 36.

6 S. AMBROSIUS, Lib. II de Fide ad Petrum, cap. 3. 6 S. AMBROSIUS, Lib. II de Fide ad Petrum, cap. 3.

7 S. HIERONYMUS, In Explanatione fidei ad Damasum, Tom. IV. 7 S. HIERONYMUS, In Explanatione fidei ad Damasum, Tom. IV.

280 280

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

E. Hic ponit quæ prædictis adversari videntur. E. Hic ponit quæ prædictis adversari videntur.

Quædam tamen reperiuntur in Santorum tractatibus, quæ præmissis Quædam tamen reperiuntur in Santorum tractatibus, quæ præmissis adversari videntur. Nam super illum locum Psalmi, Clamabo, et non adversari videntur. Nam super illum locum Psalmi, Clamabo, et non exaudies, Augustinus tradere videtur, Christum nec vere timuisse, nec exaudies, Augustinus tradere videtur, Christum nec vere timuisse, nec vere tristatum esse, dicens sic: Quomodo hoc dicit, qui peccatum non vere tristatum esse, dicens sic: Quomodo hoc dicit, qui peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore ejus 2: sed de nobis corpore suo hoc di- fecit, nec inventus est dolus in ore ejus 2: sed de nobis corpore suo hoc di- cit. Corporis enim sui, id est, Ecclesiæ gerebat personam: sicut et alibi cit. Corporis enim sui, id est, Ecclesiæ gerebat personam: sicut et alibi cum dixit, Transeat a me calix iste ³, pro nobis loquitur: nisi forte putetur cum dixit, Transeat a me calix iste ³, pro nobis loquitur: nisi forte putetur timuisse mori, sed non vere timebat Dominus pati, tertia die resurrecturus, timuisse mori, sed non vere timebat Dominus pati, tertia die resurrecturus, cum arderet Paulus dissolvi et esse cum Christo *. Non enim fortior est cum arderet Paulus dissolvi et esse cum Christo *. Non enim fortior est miles quam imperator. Miles enim coronandus gaudet mori, et Dominus miles quam imperator. Miles enim coronandus gaudet mori, et Dominus coronaturus timet mortem? Sed infirmitatem nostram repræsentans, pro coronaturus timet mortem? Sed infirmitatem nostram repræsentans, pro suis infirmis qui timent mori, hæc dixit. Vox illorum erat, non capitis. suis infirmis qui timent mori, hæc dixit. Vox illorum erat, non capitis. Hieronymus etiam ait: Erubescant qui putant Salvatorem timuisse mor- Hieronymus etiam ait: Erubescant qui putant Salvatorem timuisse mor- tem, et passionis pavore dixisse, Transeat a me calix iste 5. tem, et passionis pavore dixisse, Transeat a me calix iste 5.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An Christus timorem et tristitiam An Christus timorem et tristitiam assumpserit ? assumpserit ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in illo capitulo D, « Sed quia nonnulli de illo capitulo D, « Sed quia nonnulli de suo sensu, etc. » suo sensu, etc. »

Videtur enim, quod Christus tristitiam Videtur enim, quod Christus tristitiam et timorem non assumpsit, multiplici ra- et timorem non assumpsit, multiplici ra- tione probari. Primo quia talia in eum tione probari. Primo quia talia in eum cadere non potuerunt : cadere non potuerunt :

1 Psal.xxi, 3 Clamabo per diem, et non exau- 1 Psal.xxi, 3 Clamabo per diem, et non exau- dies. dies.

21 Petr. 11, 22; Isa. LIII, 9. 21 Petr. 11, 22; Isa. LIII, 9. 3 Matth. xxvi, 39. 3 Matth. xxvi, 39.

1. Probat enim Seneca in sapientes 1. Probat enim Seneca in sapientes cadere non posse sic, « Sapiens non tri- cadere non posse sic, « Sapiens non tri- statur de his quæ possunt inferri bene: » statur de his quæ possunt inferri bene: » pœnæ autem corporales bene possunt in- pœnæ autem corporales bene possunt in- ferri, sicut si innocenter inferantur: ergo ferri, sicut si innocenter inferantur: ergo sapiens non tristatur de illis. sapiens non tristatur de illis.

2. Item, Sapiens non tristatur de his 2. Item, Sapiens non tristatur de his in quibus in summo actus est præcipuæ in quibus in summo actus est præcipuæ virtutis sed in sustinentia pœnarum il- virtutis sed in sustinentia pœnarum il- latarum et periculo mortis et ipsa morte latarum et periculo mortis et ipsa morte est actus præcipuæ virtutis, quia fortitu- est actus præcipuæ virtutis, quia fortitu- dinis ergo non tristatur de illis er- dinis ergo non tristatur de illis er- go nec Christus cum fuerit summe sa- go nec Christus cum fuerit summe sa- piens. piens.

3. Item, Sapiens non tristatur de in- 3. Item, Sapiens non tristatur de in- sultu fortunæ, sive per prospera, sive per sultu fortunæ, sive per prospera, sive per adversa insiliat: quia fortuna non est de adversa insiliat: quia fortuna non est de

* Ad Philip. 1, 23: Coarctor duobus: deside- * Ad Philip. 1, 23: Coarctor duobus: deside- rium habens dissolvi, et esse cum Christo, etc. rium habens dissolvi, et esse cum Christo, etc. 5 S. HIERONYMUS, Super Evangelium Matthæi, 5 S. HIERONYMUS, Super Evangelium Matthæi, xxvi, 39, in initio commenti cap. xxvi. xxvi, 39, in initio commenti cap. xxvi.

Quæst. Quæst.

IN III SENTENT. DIST. XV, E, ART. 8. IN III SENTENT. DIST. XV, E, ART. 8.

laudabilibus bonis, nec bonum humanum laudabilibus bonis, nec bonum humanum auferre, nec dare potest : et voco bonum auferre, nec dare potest : et voco bonum humanum, id ad quod est homo: ergo humanum, id ad quod est homo: ergo cum Christus non fuerit minus sapiens cum Christus non fuerit minus sapiens Philosophis, non tristabatur de illatis Philosophis, non tristabatur de illatis passionibus ergo falsum est, quod passionibus ergo falsum est, quod Christus habuit tristitiam, ut videtur. Christus habuit tristitiam, ut videtur.

4. Præterea, Ad hoc videntur facere 4. Præterea, Ad hoc videntur facere auctoritates in sequenti capitulo E indu- auctoritates in sequenti capitulo E indu-

ciæ. ciæ.

281 281

habito capitulo, quod non est defectus habito capitulo, quod non est defectus et poenalitas in quo natura est instituta, et poenalitas in quo natura est instituta, sed id quod consecutum est ex peccato : sed id quod consecutum est ex peccato : omnes autem ex peccato consecuti sunt : omnes autem ex peccato consecuti sunt : ergo nullum accipere debuit : ergo nec ergo nullum accipere debuit : ergo nec tristitiam, nec timorem, nec famem, nec tristitiam, nec timorem, nec famem, nec sitim, nec aliquem alium. sitim, nec aliquem alium.