25% 25%

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Hic quæri opus est, Cum anima « Hic quæri opus est, Cum anima Christi, etc. » Christi, etc. »

Hic incipit distinctio decima quarta, in Hic incipit distinctio decima quarta, in qua quæritur secunda quæstio istius par- qua quæritur secunda quæstio istius par- tis, scilicet utrum Christus habuerit om- tis, scilicet utrum Christus habuerit om- nium scientiam sicut Deus, vel non? nium scientiam sicut Deus, vel non?

Et habet tres partes: in quarum prima Et habet tres partes: in quarum prima objicit pro et contra, et solvit quod habuit objicit pro et contra, et solvit quod habuit omnium scientiam. In secunda, assignat omnium scientiam. In secunda, assignat rationem quare non habuit similiter om- rationem quare non habuit similiter om- nium potentiam vel omnipotentiam, ibi, nium potentiam vel omnipotentiam, ibi, C, « Si vero quæritur, Quare Deus non C, « Si vero quæritur, Quare Deus non dederit ei, etc. » In tertia, objicitur con- dederit ei, etc. » In tertia, objicitur con- tra hanc secundam partem, et solvit, ibi tra hanc secundam partem, et solvit, ibi scilicet, D, « Sed si illa anima non habet scilicet, D, « Sed si illa anima non habet tantam potentiam, etc. » tantam potentiam, etc. »

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An Christus habuerit omnium scitorum An Christus habuerit omnium scitorum a Deo scientiam ? a Deo scientiam ?

Circa primum incidit quæstio de tribus Circa primum incidit quæstio de tribus articulis, scilicet an Christus habuerit articulis, scilicet an Christus habuerit omnium scitorum a Deo scientiam ? omnium scitorum a Deo scientiam ?

Secundo, Utrum habuerit illam scien- Secundo, Utrum habuerit illam scien- tiam in speciebus creatis, vel habitu, vel tiam in speciebus creatis, vel habitu, vel in Verbo tantum ? in Verbo tantum ?

Tertio, Utrum illa scientia fuerit vel Tertio, Utrum illa scientia fuerit vel sit scienta comprehensionis, vel simpli- sit scienta comprehensionis, vel simpli- cis intelligentiæ tantum ? cis intelligentiæ tantum ?

AD PROBANDUM autem quod non ha- AD PROBANDUM autem quod non ha- buerit omnium scientiam, rationes ad- buerit omnium scientiam, rationes ad- ducuntur in Littera, et istæ subjaceant. ducuntur in Littera, et istæ subjaceant.

Ad idem autem alia ratione potest Ad idem autem alia ratione potest objici sic: objici sic:

1. Nihil creatum est infinitum, nec in- 1. Nihil creatum est infinitum, nec in- finitæ capacitatis: anima Christi est finitæ capacitatis: anima Christi est

creata ergo nec est infinita, nec infi- creata ergo nec est infinita, nec infi- nitæ capacitatis. Numerus autem sci- nitæ capacitatis. Numerus autem sci- torum a Deo est infinitus, quod probo torum a Deo est infinitus, quod probo sic Augustinus dicit in libro XXI de sic Augustinus dicit in libro XXI de Civitate Dei, quod numerorum species Civitate Dei, quod numerorum species quamvis infinitæ sint, tamen in illius quamvis infinitæ sint, tamen in illius scientiæ modo sunt finitæ, cujus scien- scientiæ modo sunt finitæ, cujus scien- tiæ non est numerus: ergo patet divi- tiæ non est numerus: ergo patet divi- nam scientiam esse infinitorum. nam scientiam esse infinitorum.

Item, Bonitas Dei est infinita, et simi- Item, Bonitas Dei est infinita, et simi- liter potentia, et quidquid in Deo est liter potentia, et quidquid in Deo est totum infinitum est, et Deus perfectissi- totum infinitum est, et Deus perfectissi- mus sui est contemplator: ergo si anima mus sui est contemplator: ergo si anima Christi scit hoc quod scit Deus, ipsa scit Christi scit hoc quod scit Deus, ipsa scit et comprehendit infinita, quod esse non et comprehendit infinita, quod esse non videtur, cum ipsa sit creta. videtur, cum ipsa sit creta.

2. Item, Deus scit quidquid potest fa- 2. Item, Deus scit quidquid potest fa- cere potest autem facere quæ numquam cere potest autem facere quæ numquam sunt, fuerunt, vel fient: ergo anima sunt, fuerunt, vel fient: ergo anima Christi scit quæ numquam sunt, fuerunt, Christi scit quæ numquam sunt, fuerunt, vel fient et hoc falsum est, quia quod vel fient et hoc falsum est, quia quod numquam fuit, est, vel erit, non scitur. numquam fuit, est, vel erit, non scitur.

3. Si forte dicas, quod anima Christi 3. Si forte dicas, quod anima Christi scit infinita esse infinita, sed non com- scit infinita esse infinita, sed non com- prehendendo infinita: hoc nihil est, quia prehendendo infinita: hoc nihil est, quia nos etiam scimus illo modo infinitum : nos etiam scimus illo modo infinitum : unde in hoc non differt scientia animæ unde in hoc non differt scientia animæ Christi a nostra scientia. Christi a nostra scientia.

SI PROPTER hoc aliquis dicat, quod Sed SI PROPTER hoc aliquis dicat, quod Sed anima Christi comprehendit in se infini- anima Christi comprehendit in se infini- tatem Dei, scilicet infinitam bonitatem, tatem Dei, scilicet infinitam bonitatem, et veritatem, et sic de aliis. CONTRA: et veritatem, et sic de aliis. CONTRA:

1. Quidquid comprehenditur, compre- 1. Quidquid comprehenditur, compre- hendentis intellectu circumscribitur, ut di- hendentis intellectu circumscribitur, ut di- cit Augustinus in libro de Videndo Deum cit Augustinus in libro de Videndo Deum ad Probam: « Quidquid autem intellectu ad Probam: « Quidquid autem intellectu creato circumscribitur, hoc intellectu fi- creato circumscribitur, hoc intellectu fi- nitur, quia sic continetur intellectu quod nitur, quia sic continetur intellectu quod nihil ejus est extra: » ergo quod com- nihil ejus est extra: » ergo quod com- prehenditur, finitur: nihil autem finitur prehenditur, finitur: nihil autem finitur nisi quod finitum est: ergo quod sic ab nisi quod finitum est: ergo quod sic ab anima Christi comprehenditur, finitur: anima Christi comprehenditur, finitur: sed comprehenditur infinita Dei bonitas, sed comprehenditur infinita Dei bonitas, veritas, etc. : ergo Deus est finitus, veritas, etc. : ergo Deus est finitus, quod est hæresis. quod est hæresis.

2. Item, Licet capacitas animæ Christi 2. Item, Licet capacitas animæ Christi major sit, quam potest esse creaturæ major sit, quam potest esse creaturæ simplicis alicujus, tamen ipsa non est simplicis alicujus, tamen ipsa non est infinita ergo non commensuratur infi- infinita ergo non commensuratur infi-

contra. contra.

Solutio. Solutio.

IN III SENTENT. DIST. XIV, A, ART. 1. IN III SENTENT. DIST. XIV, A, ART. 1.

nito. Nihil autem comprehendit aliud, nisi nito. Nihil autem comprehendit aliud, nisi quod potest mensura capacitatis super quod potest mensura capacitatis super illud ergo capacitas animæ Christi cum illud ergo capacitas animæ Christi cum non possit commensurari infinito, non non possit commensurari infinito, non comprehendit infinitum aliquod in Deo: comprehendit infinitum aliquod in Deo: et sic patet, quod in numero scitorum et sic patet, quod in numero scitorum non habet æqualem cum Deo scientiam. non habet æqualem cum Deo scientiam. SED CONTRA: SED CONTRA:

In Littera sunt iterum rationes quæ- In Littera sunt iterum rationes quæ- dam quæ supponantur. dam quæ supponantur.

est est

Ulterius autem objicitur sic : Ulterius autem objicitur sic : 1. Dicit Augustinus, quod talis 1. Dicit Augustinus, quod talis unio quæ facit Deum hominem, et ho- unio quæ facit Deum hominem, et ho- minem Deum et omnia quæ vera sunt minem Deum et omnia quæ vera sunt de Deo, vera sunt de homine, et e con- de Deo, vera sunt de homine, et e con- verso sed Filius Dei scit infinita: ergo verso sed Filius Dei scit infinita: ergo hic homo scit infinita et nihil scit hic hic homo scit infinita et nihil scit hic homo, nisi quod scit in anima ejus : ergo homo, nisi quod scit in anima ejus : ergo ipse comprehendit infinita. ipse comprehendit infinita.

: :

2. Item, Ad Philip. II, 11: Omnis lin- 2. Item, Ad Philip. II, 11: Omnis lin- gua confiteatur quia Dominus Jesus gua confiteatur quia Dominus Jesus Christus in gloria est Dei Patris. Quia Christus in gloria est Dei Patris. Quia igitur hoc per passionem meruit, ut ibi- igitur hoc per passionem meruit, ut ibi- dem dicitur, hoc intelligitur secundum dem dicitur, hoc intelligitur secundum hominem ergo secundum hominem in hominem ergo secundum hominem in gloria est De Patris, ut videtur: non gloria est De Patris, ut videtur: non autem est in gloria sua, nisi sciat ea quæ autem est in gloria sua, nisi sciat ea quæ ille scit ergo æquipollet ei in scitis et ille scit ergo æquipollet ei in scitis et numero scitorum, ut videtur. numero scitorum, ut videtur.

3. Item, Ex unione anima illa habet 3. Item, Ex unione anima illa habet aliquid super nos cum igitur nos at- aliquid super nos cum igitur nos at- tingamus id quod est infinitum et non tingamus id quod est infinitum et non comprehendamus, ipse erit attingens comprehendamus, ipse erit attingens per intellectum et comprehendens. per intellectum et comprehendens.

SOLUTIO. Dicendum sine præjudicio, SOLUTIO. Dicendum sine præjudicio, quod anima Christi scit omnia quæ Deus quod anima Christi scit omnia quæ Deus scit, sed non omnia eodem modo. In- scit, sed non omnia eodem modo. In- nitatem enim Dei quæ non mensuratur nitatem enim Dei quæ non mensuratur aliquo extrinseco claudente ipsam, sicut aliquo extrinseco claudente ipsam, sicut sæpius dictum est in primo libro Sen- sæpius dictum est in primo libro Sen- tentiarum super secundam et tertiam tentiarum super secundam et tertiam distinctionem, ipsa anima Christi non distinctionem, ipsa anima Christi non claudit comprehendendo: sed solus Deus claudit comprehendendo: sed solus Deus comprehendit se, quia sibi soli ipse fini- comprehendit se, quia sibi soli ipse fini- tus est, eo quod nihil de se est extra se- tus est, eo quod nihil de se est extra se- ipsum. Si enim diceremus eum concludi ipsum. Si enim diceremus eum concludi comprehensione capacitatis animæ Chri- comprehensione capacitatis animæ Chri- sti, videtur mihi, quod hoc redundaret sti, videtur mihi, quod hoc redundaret

255 255

in blasphemiam deitatis Christi et tan- in blasphemiam deitatis Christi et tan- tum daremus jam humanitati suæ, quod tum daremus jam humanitati suæ, quod derogaremus divinitati ejusdem, quod derogaremus divinitati ejusdem, quod non est faciendum. Sic igitur dicendum, non est faciendum. Sic igitur dicendum, quod omnia scit quæ Deus, sed non quod omnia scit quæ Deus, sed non omnia eodem modo: quia non compre- omnia eodem modo: quia non compre- hendendo quidquid Deus scit, sed tan- hendendo quidquid Deus scit, sed tan- tum comprehendit omnia scita a Deo tum comprehendit omnia scita a Deo quæ non sunt Deus: sed hoc scitum a quæ non sunt Deus: sed hoc scitum a Deo quod est Deus non comprehendit. Deo quod est Deus non comprehendit.

DICENDUM ergo ad primum, Cum di- DICENDUM ergo ad primum, Cum di- citur Deus scire infinita, potest intelligi citur Deus scire infinita, potest intelligi dupliciter, scilicet quod sciat infinita per dupliciter, scilicet quod sciat infinita per numerum, vel infinita quasi in mensura numerum, vel infinita quasi in mensura quæ est ipse. Et secundo modo verum quæ est ipse. Et secundo modo verum est, quod scit quædam quæ sunt infinita est, quod scit quædam quæ sunt infinita quasi in mensura quæ est ipse et hæc quasi in mensura quæ est ipse et hæc scit anima Christi, sed non comprehen- scit anima Christi, sed non comprehen- dit. Infinita autem per numerum non dit. Infinita autem per numerum non sunt nisi secundum quid, scilicet in po- sunt nisi secundum quid, scilicet in po- tentia additionis infinitæ, ut dicit Philo- tentia additionis infinitæ, ut dicit Philo- sophus: et in potentia causæ efficientis, sophus: et in potentia causæ efficientis, scilicet quia ipse potest facere infinita, et scilicet quia ipse potest facere infinita, et scit se posse hoc: et tamen non sequitur scit se posse hoc: et tamen non sequitur per hoc quod infinitorum actu sint species per hoc quod infinitorum actu sint species in ipso et ex hoc non sequitur, quod in ipso et ex hoc non sequitur, quod Deus sciat infinita, nisi scire sit idem quod Deus sciat infinita, nisi scire sit idem quod infiniti scientiam habere: et ideo licet infiniti scientiam habere: et ideo licet anima Christi sciat omnia quæ Deus scit, anima Christi sciat omnia quæ Deus scit, non sequitur quod sciat infinita. non sequitur quod sciat infinita.

Quidam autem dicunt hic aliter et Quidam autem dicunt hic aliter et distinguunt triplicem scientiam in Deo: distinguunt triplicem scientiam in Deo: scilicet approbationis, quæ tantum bono- scilicet approbationis, quæ tantum bono- rum est et visionis, quæ est eorum quo- rum est et visionis, quæ est eorum quo- rum rationes sunt apud ipsum et sim- rum rationes sunt apud ipsum et sim- plicis intelligentiæ, quam dicunt esse plicis intelligentiæ, quam dicunt esse omnium quæ aliquo modo existunt, ut omnium quæ aliquo modo existunt, ut privationes, et eorum quæ sunt in po- privationes, et eorum quæ sunt in po- tentia tantum. Et dicunt, quod anima tentia tantum. Et dicunt, quod anima Christi scit omnia primo et secundo Christi scit omnia primo et secundo modo scita a Deo, et non tertio modo. modo scita a Deo, et non tertio modo. Sed ex hoc sequitur duplex inconve- Sed ex hoc sequitur duplex inconve- niens: unum scilicet quod anima Christi niens: unum scilicet quod anima Christi non parificetur Deo in numero scitorum, non parificetur Deo in numero scitorum, quod est contra hoc quod hic dicitur sine quod est contra hoc quod hic dicitur sine exceptione. Aliud est quod eadem ra- exceptione. Aliud est quod eadem ra- tione etiam nescit mala, quia illa sim- tione etiam nescit mala, quia illa sim- plici intelligentia noscuntur. plici intelligentia noscuntur.

Ad hoc autem quod Augustinus dicit, Ad hoc autem quod Augustinus dicit,

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

256 256

AD ILLUD autem quod in contrarium Ade AD ILLUD autem quod in contrarium Ade objicitur, dicendum quod hæc bene con- objicitur, dicendum quod hæc bene con- ceditur, quod hic homo omnia compre- ceditur, quod hic homo omnia compre- hendit quæ Deus comprehendit : quia hendit quæ Deus comprehendit : quia hic homo supponit personam in tribus hic homo supponit personam in tribus substantiis et duabus naturis: sed non substantiis et duabus naturis: sed non sequitur ulterius, si hic homo compre- sequitur ulterius, si hic homo compre- hendit, quod secundum quod homo com- hendit, quod secundum quod homo com- prehendit, si ly secundum notat naturæ prehendit, si ly secundum notat naturæ conditionem. conditionem.

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. quod infinitæ species numerorum in quod infinitæ species numerorum in illius scientia finitæ sunt, cujus scientiæ illius scientia finitæ sunt, cujus scientiæ non est numerus. Dicendum, quod hoc non est numerus. Dicendum, quod hoc verum est: non tamen oportet, quod verum est: non tamen oportet, quod sciat infinita : quia cum sua scien- sciat infinita : quia cum sua scien- tia sit causa omnis rei quæ non est per tia sit causa omnis rei quæ non est per privationem dicta, si in sua scientia es- privationem dicta, si in sua scientia es- sent infinitæ species numerorum, ipse sent infinitæ species numerorum, ipse produceret infinitas species numerorum, produceret infinitas species numerorum, quod falsum est. Unde intellectus est quod falsum est. Unde intellectus est Augustini, quod sua scientia quæ est Augustini, quod sua scientia quæ est causa entis, et non limitatur per ens causa entis, et non limitatur per ens creatum, comprehendit id quod est infi- creatum, comprehendit id quod est infi- nitum in potentia divisionis et multitu- nitum in potentia divisionis et multitu- dinis, id est, secundum quod semper dinis, id est, secundum quod semper aliquid potest sumi extra ipsum: non ta- aliquid potest sumi extra ipsum: non ta- men comprehendit ita quod per speciem men comprehendit ita quod per speciem causet ipsum, quia sic jam esset infini- causet ipsum, quia sic jam esset infini- tum finitum, quod esse non potest. tum finitum, quod esse non potest.

AD HOC autem quod objicit, quod Deus AD HOC autem quod objicit, quod Deus scit quod numquam erit, vel est, vel scit quod numquam erit, vel est, vel fuit. Dicendum quod hoc scit hoc modo fuit. Dicendum quod hoc scit hoc modo quo est in causa: non autem est in causa quo est in causa: non autem est in causa nisi per exemplar: unde etiam Deus nisi per exemplar: unde etiam Deus non scit nisi sciendo se id posse cujus non scit nisi sciendo se id posse cujus est exemplar in ipso: unde sciendo se est exemplar in ipso: unde sciendo se in tali potentia causandi scit illud: non in tali potentia causandi scit illud: non tamen sequitur, quod simpliciter sciat tamen sequitur, quod simpliciter sciat illud et eadem est etiam solutio de infi- illud et eadem est etiam solutio de infi- nito non enim sequitur, quod si scit nito non enim sequitur, quod si scit infinita per potentiam producendi infinita, infinita per potentiam producendi infinita, quod sciat infinita simpliciter. quod sciat infinita simpliciter.

AD HOC quod objicitur, quod si anima AD HOC quod objicitur, quod si anima Christi scit non comprehendendo, quod Christi scit non comprehendendo, quod non differt a nostris animabus, dicendum non differt a nostris animabus, dicendum quod hoc non est verum: adhuc onim quod hoc non est verum: adhuc onim differt in duobus, scilicet in numero: differt in duobus, scilicet in numero: quia nulla pura creatura omnium noti- quia nulla pura creatura omnium noti- tiam habet quæ Deus scit, sicut dicit tiam habet quæ Deus scit, sicut dicit Isidorus, quod Trinitas sibi soli nota, et Isidorus, quod Trinitas sibi soli nota, et homini assumpto: et sic dicit Augusti- homini assumpto: et sic dicit Augusti- nus, quod anima Christi omne bonum nus, quod anima Christi omne bonum amat, et nihil amatur nisi cognitum : amat, et nihil amatur nisi cognitum : ergo omne bonum cognoscit: unusquis- ergo omne bonum cognoscit: unusquis- que autem aliorum Sanctorum tantum que autem aliorum Sanctorum tantum cognoscit, quantum Deus vult sibi reve- cognoscit, quantum Deus vult sibi reve- lare. In modo etiam, quia quasi excessive lare. In modo etiam, quia quasi excessive capacitas sua recipit et plus de quolibet capacitas sua recipit et plus de quolibet cognoscibili, quam aliquis aliorum. cognoscibili, quam aliquis aliorum.

AD ALIUD dicendum, quod Christus in Add AD ALIUD dicendum, quod Christus in Add persona est in æqualitate gloriæ Dei Pa- persona est in æqualitate gloriæ Dei Pa- tris secundum autem quod homo, est tris secundum autem quod homo, est in gloria inferiori, sed altiori quam aliqua in gloria inferiori, sed altiori quam aliqua

creatura. creatura.

AD ALIUD dicendum, quod nos nec om- Add AD ALIUD dicendum, quod nos nec om- Add nino scimus quæ Deus, nec comprehen- nino scimus quæ Deus, nec comprehen- dimus infinitum pelagus substantiæ di- dimus infinitum pelagus substantiæ di- vinæ, sed attingimus: Deus autem om- vinæ, sed attingimus: Deus autem om- nia comprehendit et omnia scit: unde nia comprehendit et omnia scit: unde Christus secundum quod homo est uni- Christus secundum quod homo est uni- tus, conformatur ei in numero scitorum tus, conformatur ei in numero scitorum in quo nos excedit, et est sub ipso in in quo nos excedit, et est sub ipso in modo comprehensionis. modo comprehensionis.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An illa scientia quam Christus de om- An illa scientia quam Christus de om- nibus habet, sit in contemplatione nibus habet, sit in contemplatione Verbi sibi uniti, vel in aliquo habitu Verbi sibi uniti, vel in aliquo habitu formali? formali?

Secundo quæritur, Utrum illa scientia Secundo quæritur, Utrum illa scientia quam Christus de omnibus habet, sit in quam Christus de omnibus habet, sit in contemplatione Verbi sibi uniti, vel in contemplatione Verbi sibi uniti, vel in aliquo habitu formali in quo cognoscat aliquo habitu formali in quo cognoscat omnia sicut Angeli in principio suæ omnia sicut Angeli in principio suæ creationis receperunt habitum in quo creationis receperunt habitum in quo cognoscunt omnia ? cognoscunt omnia ?

Et videtur, quod habitu cognoscat Et videtur, quod habitu cognoscat Christus: quia Christus: quia

1. Anima Christi non est imperfectior, 1. Anima Christi non est imperfectior, sed altior Angelis: ergo data Angelorum sed altior Angelis: ergo data Angelorum dabantur ei Angelis autem datus est dabantur ei Angelis autem datus est habitus a principio creationis: ergo et habitus a principio creationis: ergo et animæ Christi. animæ Christi.

1 contra. 1 contra.

IN III SENTENT. DIST. XIV, A, ART. 3. IN III SENTENT. DIST. XIV, A, ART. 3.

2. Item, Non est intellectus nisi per 2. Item, Non est intellectus nisi per assimilationem intelligentis, et ejus quod assimilationem intelligentis, et ejus quod intelligitur sed anima Christi intellexit intelligitur sed anima Christi intellexit omnia: ergo assimilata fuit omnibus: hoc omnia: ergo assimilata fuit omnibus: hoc autem non potest esse nisi per habitum autem non potest esse nisi per habitum et species omnium: ergo habitum cogni- et species omnium: ergo habitum cogni- tions et species omnium habuit apud se. tions et species omnium habuit apud se.

3. Item, Sicut se habet materia ad 3. Item, Sicut se habet materia ad formas artis vel naturæ, sic se habet in- formas artis vel naturæ, sic se habet in- tellectus rationalis ad species rerum CO- tellectus rationalis ad species rerum CO- gnoscibilium sed materia non est actu gnoscibilium sed materia non est actu nisi per speciem et formam susceptam : nisi per speciem et formam susceptam : ergo intellectus possibilis non fit actu ergo intellectus possibilis non fit actu nisi per species receptas vel a creatione, nisi per species receptas vel a creatione, vel per abstractionem a rebus: non au- vel per abstractionem a rebus: non au- tem habuit ab instanti conceptionis per tem habuit ab instanti conceptionis per abstractionem a rebus: ergo habuit da- abstractionem a rebus: ergo habuit da- tas per creationem, ut videtur. tas per creationem, ut videtur.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Triplex est cognitio Angelorum, ut 1. Triplex est cognitio Angelorum, ut elicitur a verbis Augustini, scilicet ve- elicitur a verbis Augustini, scilicet ve- spertina, qua cognoscunt res in proprio spertina, qua cognoscunt res in proprio genere rerum, in qua obumbrantur genere rerum, in qua obumbrantur umbra privationis trahentis ad осса- umbra privationis trahentis ad осса- sum semper. Et secunda qua cogno- sum semper. Et secunda qua cogno- scunt res in seipsis. Et tertia quæ est no- scunt res in seipsis. Et tertia quæ est no- bilior aliis, quæ est in Verbo. Cum igi- bilior aliis, quæ est in Verbo. Cum igi- tur illa, scilicet quæ est in Verbo, habi- tur illa, scilicet quæ est in Verbo, habi- tuales formas non exigat, eo quod Ver- tuales formas non exigat, eo quod Ver- bum præsentius est contemplanti, quam bum præsentius est contemplanti, quam aliqua species esse possit, multo magis aliqua species esse possit, multo magis anima Christi unita Verbo hujusmodi anima Christi unita Verbo hujusmodi species non requirit. species non requirit.

2. Item, Non fieret intellectus sine 2. Item, Non fieret intellectus sine præsentia rei intellectæ : magis autem præsentia rei intellectæ : magis autem præsens est quod per essentiam est in præsens est quod per essentiam est in anima, quam id quod per similitudinem anima, quam id quod per similitudinem tantum et magis præsens est penetrans tantum et magis præsens est penetrans intellectum sui simplicitate, quam attin- intellectum sui simplicitate, quam attin- gens quasi extrinsecus tantum : sed Ver- gens quasi extrinsecus tantum : sed Ver- bum penetrat per se intellectum con- bum penetrat per se intellectum con- templantis ea autem quæ essentialiter templantis ea autem quæ essentialiter sunt in anima, ut justitia, temperantia, sunt in anima, ut justitia, temperantia, fides, et hujusmodi, non tangunt vel in- fides, et hujusmodi, non tangunt vel in- formant animam extrinsecus: ergo ma- formant animam extrinsecus: ergo ma- gis præsentatur Verbum, quam aliquis gis præsentatur Verbum, quam aliquis habitus possit præsentare : sed adhuc habitus possit præsentare : sed adhuc magis præsentatur animæ quam sibi unit magis præsentatur animæ quam sibi unit et eam penetrat: ergo cum hæc sit anima et eam penetrat: ergo cum hæc sit anima

XXVIII XXVIII

257 257

Christi, anima Christi in Verbo et non Christi, anima Christi in Verbo et non in aliquo alio cognoscit omnia. in aliquo alio cognoscit omnia.

3. Item, Omnia non possunt cognosci 3. Item, Omnia non possunt cognosci nisi in eo in quo sunt quodammodo om- nisi in eo in quo sunt quodammodo om- nia sed in nullo habitu Angelorum vel nia sed in nullo habitu Angelorum vel natura sunt omnia: quia ea quæ subja- natura sunt omnia: quia ea quæ subja- cent libero arbitrio, non sunt ordinata, cent libero arbitrio, non sunt ordinata, nec aliquid potest in ea comprehendenda nec aliquid potest in ea comprehendenda cognoscendo prout dependent a futuro, cognoscendo prout dependent a futuro, nisi solus Deus: ergo hæc non possunt nisi solus Deus: ergo hæc non possunt cognosci nisi a Deo solo: ergo anima cognosci nisi a Deo solo: ergo anima Christi non potuit hæc cognoscere nisi Christi non potuit hæc cognoscere nisi in Deo ergo non cognovit ea in aliquo in Deo ergo non cognovit ea in aliquo habitu recepto. habitu recepto.

SOLUTIO. Sine præjudicio dicimus, SOLUTIO. Sine præjudicio dicimus, quod anima Christi cognitionem omnium quod anima Christi cognitionem omnium ut omnium non habet nisi in Verbo : ut omnium non habet nisi in Verbo : quia illi soli animæ quam sibi univit, se quia illi soli animæ quam sibi univit, se quoad omnia cognoscibilia ostendit, aliis quoad omnia cognoscibilia ostendit, aliis autem Angelis et animabus beatis quan- autem Angelis et animabus beatis quan- tum vult, et quantum meruerunt. tum vult, et quantum meruerunt.

AD ID autem quod primo objicitur, AD ID autem quod primo objicitur, dicendum, quod anima Christi non ha- dicendum, quod anima Christi non ha- bet habitus qui sunt similitudines om- bet habitus qui sunt similitudines om- nium, hoc potius est signum quod plus nium, hoc potius est signum quod plus collatum est ei quam aliis Angelis: quia collatum est ei quam aliis Angelis: quia in præcedenti distinctione determinatum in præcedenti distinctione determinatum est, quod habet habitum in quo cogno- est, quod habet habitum in quo cogno- scit omnium naturalium ordinem et pro- scit omnium naturalium ordinem et pro- cessum sicut Angeli: sed omnium co- cessum sicut Angeli: sed omnium co- gnoscibilium a Deo non est iste habitus, gnoscibilium a Deo non est iste habitus, quia Angeli non cognoscunt omnia : quia Angeli non cognoscunt omnia : unde supra hoc habet unionem ad Ver- unde supra hoc habet unionem ad Ver- bum in quo semper omnia contemplatur bum in quo semper omnia contemplatur et cognoscit. et cognoscit.

AD ALIUD dicendum, quod assimilatio AD ALIUD dicendum, quod assimilatio duplex est. Uno modo per abstractio- duplex est. Uno modo per abstractio- nem et alio modo per conversionem nem et alio modo per conversionem ad id quod est causa et ars prima om- ad id quod est causa et ars prima om- nium, et hoc secundo modo per conver- nium, et hoc secundo modo per conver- sionem et unionem ad Verbum anima sionem et unionem ad Verbum anima Christi habuit assimilationem intellectus Christi habuit assimilationem intellectus cum omnibus. cum omnibus.

AD ALIUD dicendum, quod illa simili- AD ALIUD dicendum, quod illa simili- tudo est vera de intellectu acquirente tudo est vera de intellectu acquirente scientiam rerum : et hoc non competit scientiam rerum : et hoc non competit animæ unitæ summæ perfectioni: quia animæ unitæ summæ perfectioni: quia illa non potuit subjacere ignorantiæ. illa non potuit subjacere ignorantiæ.

17 17

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

258 258

D. ALB. MAG ORD. PRÆD. D. ALB. MAG ORD. PRÆD.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Quo modo notitiæ anima Christi sciverit Quo modo notitiæ anima Christi sciverit omnia? omnia?

Tertio quæritur, Quo modo notitiæ Tertio quæritur, Quo modo notitiæ anima Christi sciverit omnia quæ Deus? anima Christi sciverit omnia quæ Deus? Videtur autem, quod intuitu uno : Videtur autem, quod intuitu uno : quia quia

1. Quidquid est in Verbo, est in eo per 1. Quidquid est in Verbo, est in eo per modum unius, et non per modum plu- modum unius, et non per modum plu- rium, cum ipsum sit simplex: sed ani- rium, cum ipsum sit simplex: sed ani- ma Christi semper contemplatur in Ver- ma Christi semper contemplatur in Ver- bo ergo cognovit omnia per modum bo ergo cognovit omnia per modum unius simplex autem adspectus est de unius simplex autem adspectus est de uno quia uno : ergo uno adspectu cog- uno quia uno : ergo uno adspectu cog- novit omnia. novit omnia.

2. Item, Videtur adhuc, quod compre- 2. Item, Videtur adhuc, quod compre- hendendo omnia cognovit : quia Ver- hendendo omnia cognovit : quia Ver- bum totum est unitum illi animæ: ergo bum totum est unitum illi animæ: ergo nihil de Verbo est extra animam Christi : nihil de Verbo est extra animam Christi : ergo quidquid est in Verbo, etiam intra ergo quidquid est in Verbo, etiam intra animam Christi est: quia quod continet animam Christi est: quia quod continet continens, continet et contentum in illo: continens, continet et contentum in illo: ergo cum ipsa capiat Verbum, ergo ergo cum ipsa capiat Verbum, ergo capit omne quod est in illo, et ita com- capit omne quod est in illo, et ita com- prehendit. prehendit.

3. Item, Non uno modo notitiæ scit 3. Item, Non uno modo notitiæ scit Deus omnia quia aliter scit quæ est ip- Deus omnia quia aliter scit quæ est ip- se facturus, et aliter scit quæ ipse potest se facturus, et aliter scit quæ ipse potest facere et tamen numquam erit facturus, facere et tamen numquam erit facturus, quæ si faceret, bona essent. Si igitur quæ si faceret, bona essent. Si igitur anima Christi cognovit omnia quæ scit anima Christi cognovit omnia quæ scit Deus, videtur etiam ipsa isto diverso Deus, videtur etiam ipsa isto diverso modo cognoscere. Et quæritur, Qualiter modo cognoscere. Et quæritur, Qualiter isti modi differunt in ipsa ? isti modi differunt in ipsa ?

4. Præterea, Videtur expresse in Evan- 4. Præterea, Videtur expresse in Evan- gelio dicere, quod nec etiam cognovit gelio dicere, quod nec etiam cognovit Filius omnia, Matth. xxiv, 36: De die Filius omnia, Matth. xxiv, 36: De die autem illa et hora nemo scit, neque An- autem illa et hora nemo scit, neque An- geli cælorum, nisi solus Pater, nec geli cælorum, nisi solus Pater, nec etiam Filius. Et, Act. 1, 7 : Non est ve- etiam Filius. Et, Act. 1, 7 : Non est ve- strum nosse tempora vel momenta, quæ strum nosse tempora vel momenta, quæ Pater posuit in sua potestate. Pater posuit in sua potestate.

SOLUTIO. Dicendum, quod Deus tripli- SOLUTIO. Dicendum, quod Deus tripli- citer scit res non quod tripliciter sint citer scit res non quod tripliciter sint res tantum, quia multipliciter sunt: sed res tantum, quia multipliciter sunt: sed quia tripliciter sunt in ipso, scilicet ut in quia tripliciter sunt in ipso, scilicet ut in causa potente tantum : et sunt in ipso causa potente tantum : et sunt in ipso ut in causa cognoscente rationem operis ut in causa cognoscente rationem operis et operante et sunt in ipso ut in cogno- et operante et sunt in ipso ut in cogno- scente tantum. Non autem possunt esse scente tantum. Non autem possunt esse ut in operante tantum sine cognitione : ut in operante tantum sine cognitione : quia habens intellectum, operatur cog- quia habens intellectum, operatur cog- noscendo rationem operis, vel nescit noscendo rationem operis, vel nescit quid agit, et operatur vane, quod non quid agit, et operatur vane, quod non est dicendum de Deo. Illa autem sunt in est dicendum de Deo. Illa autem sunt in ipso ut in causa potente tantum quæ ipso ut in causa potente tantum quæ duobus modis se habent ad ipsum, scili- duobus modis se habent ad ipsum, scili- cet quod sunt in potentia sua efficienter cet quod sunt in potentia sua efficienter tantum, et numquam fient, et hæc non tantum, et numquam fient, et hæc non cognoscit Deus nisi cognoscendo se esse cognoscit Deus nisi cognoscendo se esse potentem ad alia quam illa quæ produxit: potentem ad alia quam illa quæ produxit: unde hæc notitia non est nisi conver- unde hæc notitia non est nisi conver- sio intellectus divini super se ui est po- sio intellectus divini super se ui est po- tentiæ infinitæ ad effectus infinitos: unde tentiæ infinitæ ad effectus infinitos: unde hæc notitia nullum ponit exemplar in Deo hæc notitia nullum ponit exemplar in Deo vel ideam. Quædam autem sic sunt in vel ideam. Quædam autem sic sunt in ipso potente, quod ipse est dans posse ipso potente, quod ipse est dans posse infiniti licet non actum et hæc quoad infiniti licet non actum et hæc quoad posse illud datum habent exemplar, non posse illud datum habent exemplar, non autem quoad actum : sicut infinitum non autem quoad actum : sicut infinitum non est nisi in potentia : et ideo infinitum est nisi in potentia : et ideo infinitum per id quod est, non est nisi in eo quod per id quod est, non est nisi in eo quod est finitum, et ratio finiti facta est a Deo, est finitum, et ratio finiti facta est a Deo, et habet exemplar in ipso. Secundo mo- et habet exemplar in ipso. Secundo mo- do sunt in scientia Dei omnes creaturæ. do sunt in scientia Dei omnes creaturæ. Tertio modo mala. Dico igitur, quod Tertio modo mala. Dico igitur, quod anima Christi cognoscendo Verbum, in anima Christi cognoscendo Verbum, in ista triplici ratione cognoscit tot quot ista triplici ratione cognoscit tot quot Deus. Deus.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod uno AD PRIMUM ergo dicendum, quod uno adspectu dicitur duobus modis, scilicet adspectu dicitur duobus modis, scilicet quoad objectum, vel quoad discernentem: quoad objectum, vel quoad discernentem: et bene concedo, quod scilicet quoad ob- et bene concedo, quod scilicet quoad ob- jectum est unus adspectus quo sunt om- jectum est unus adspectus quo sunt om- nia: sed quoad intellectum discernentem nia: sed quoad intellectum discernentem non potest esse actus unus : quia alia non potest esse actus unus : quia alia conversio est secundum actum ad hoc, conversio est secundum actum ad hoc, et alia ad illud. et alia ad illud.

Et si objicitur, quod Augustinus dicit, Et si objicitur, quod Augustinus dicit, quod in patria non erunt cogitationes quod in patria non erunt cogitationes volubiles ergo multo minus in anima volubiles ergo multo minus in anima

Sol Sol

AdE AdE

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

IN III SENTENT. DIST. XIV, B. IN III SENTENT. DIST. XIV, B.

Christi. Dicendum, quod etiam hoc in- Christi. Dicendum, quod etiam hoc in- telligitur quoad objectum, et quoad hoc telligitur quoad objectum, et quoad hoc quod non involvemur inquirendo et co- quod non involvemur inquirendo et co- gitando, et non quoad hoc quod semper gitando, et non quoad hoc quod semper simus in eodem actu conversionis. simus in eodem actu conversionis.

AD ALIUD dicendum, quod sicut prius AD ALIUD dicendum, quod sicut prius dictum est, anima Christi licet uniatur dictum est, anima Christi licet uniatur Verbo, non tamen includere dicitur Ver- Verbo, non tamen includere dicitur Ver- bum quia sic Deus esset inclusus, quod bum quia sic Deus esset inclusus, quod falsum est sed unitur toti Verbo, et falsum est sed unitur toti Verbo, et hoc non est claudere intus, ita quod non hoc non est claudere intus, ita quod non sit alibi, cum sit ubique essentialiter, sit alibi, cum sit ubique essentialiter, potentialiter, et præsentialiter. potentialiter, et præsentialiter.

AD ALIUD jam patet solutio per distin- AD ALIUD jam patet solutio per distin-

259 259

ctionem quia bene concedo, quod ani- ctionem quia bene concedo, quod ani- ma Christi illis tribus modis parificatur ma Christi illis tribus modis parificatur Deo in numero scibilium nihil enim Deo in numero scibilium nihil enim excipiunt Sancti : et ideo etiam nihil vi- excipiunt Sancti : et ideo etiam nihil vi- detur mihi excipiendum. detur mihi excipiendum.

AD ALIUD dicendum, quod Filius non AD ALIUD dicendum, quod Filius non excluditur a notitia Patris, nec etiam excluditur a notitia Patris, nec etiam Spiritus sanctus, nec etiam anima Chri- Spiritus sanctus, nec etiam anima Chri- sti quæ et unita Verbo novit omnia fu- sti quæ et unita Verbo novit omnia fu- tura sed intendit, quod Filius nescit, tura sed intendit, quod Filius nescit, quia non fecit nos scire, et ad modum quia non fecit nos scire, et ad modum nescientis se habuit: quia nobis non nescientis se habuit: quia nobis non profuisset, sed obfuisset scientia die profuisset, sed obfuisset scientia die illius. illius.

Ad 4. Ad 4.

B. Responsio quæstionis diffinitivam continens sententiam. B. Responsio quæstionis diffinitivam continens sententiam.

2 2

Quibus respondentes dicimus animam Christi per sapientiam ¹ gratis Quibus respondentes dicimus animam Christi per sapientiam ¹ gratis datam in Verbo Dei, cui unita est, quod etiam perfecte intelligit, omnia datam in Verbo Dei, cui unita est, quod etiam perfecte intelligit, omnia scire quæ Deus scit, sed non omnia posse quæ potest Deus, nec ita clare scire quæ Deus scit, sed non omnia posse quæ potest Deus, nec ita clare et perspicue omnia capit ut Deus: et ideo non æquatur creatori suo in et perspicue omnia capit ut Deus: et ideo non æquatur creatori suo in scientia, etsi omnia sciat quæ et ipse: nec est ejus sapientia æqualis sa- scientia, etsi omnia sciat quæ et ipse: nec est ejus sapientia æqualis sa- pientiæ Dei, quia illa multo est dignior, digniusque et perfectius omnia pientiæ Dei, quia illa multo est dignior, digniusque et perfectius omnia capit quam illius animæ sapientia: ergo et in scientia majorem habet suf- capit quam illius animæ sapientia: ergo et in scientia majorem habet suf- ficientiam Deus, quam anima illa quæ dignior est omni creatura. Illud ficientiam Deus, quam anima illa quæ dignior est omni creatura. Illud vero Apostoli quod inducunt, Nemo novit quæ Dei sunt, nisi Spiritus Dei, vero Apostoli quod inducunt, Nemo novit quæ Dei sunt, nisi Spiritus Dei, qui solus scrutatur omnia ³ : pro nobis facit. Mox enim addit Apostolus, qui solus scrutatur omnia ³ : pro nobis facit. Mox enim addit Apostolus, Nos autem Spiritum Dei habemus: ut per Spiritum quem habebat, Dei Nos autem Spiritum Dei habemus: ut per Spiritum quem habebat, Dei profunda se scire ostenderet. Sed anima illa præ omnibus Spiritum Dei ha- profunda se scire ostenderet. Sed anima illa præ omnibus Spiritum Dei ha- buit, cui Spiritus non est datus ad mensuram, ut ait Joannes Evangelista 5. buit, cui Spiritus non est datus ad mensuram, ut ait Joannes Evangelista 5. Dona ergo Spiritus sancti sine mensura habuit: ergo et sapientiam. Omnia Dona ergo Spiritus sancti sine mensura habuit: ergo et sapientiam. Omnia ergo scivit anima illa. Si enim quædam scivit, quædam non : ergo scivit anima illa. Si enim quædam scivit, quædam non :

tunc non tunc non

1 In edit. J. Alleaume additur sibi. 1 In edit. J. Alleaume additur sibi.

2 Edit. J. Alleaume habet unde. 2 Edit. J. Alleaume habet unde.

3 I ad Corinth. 11, 11: Quæ Dei sunt, nemo cognovit, nisi Spiritus Dei. Et, supra, y. 10: 3 I ad Corinth. 11, 11: Quæ Dei sunt, nemo cognovit, nisi Spiritus Dei. Et, supra, y. 10: Spiritus omnia scrutatur, etiam profunda Dei. Spiritus omnia scrutatur, etiam profunda Dei.

* I ad Corinth 11, 12: Nos autem non spiritum hujns mundi accepimus, sed Spiritum qui ex Deo est. * I ad Corinth 11, 12: Nos autem non spiritum hujns mundi accepimus, sed Spiritum qui ex Deo est.

5 Joan. III, 34: Quem misit Deus, verba Dei loquitur: non enim ad mensuram dat Deus spiritum. 5 Joan. III, 34: Quem misit Deus, verba Dei loquitur: non enim ad mensuram dat Deus spiritum.

260 260

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sine mensura scientiam habuit: sed sine mensura scientiam habuit: scit sine mensura scientiam habuit: sed sine mensura scientiam habuit: scit ergo omnia. Fulgentius etiam in sermone quodam multa inducit, quibus ergo omnia. Fulgentius etiam in sermone quodam multa inducit, quibus asserit animam illam rerum omnium scientiam habere utens auctoritate asserit animam illam rerum omnium scientiam habere utens auctoritate Apostoli dicentis, In quo sunt omnes thesauri sapientiæ et scientiæ abscon- Apostoli dicentis, In quo sunt omnes thesauri sapientiæ et scientiæ abscon- diti. Quod etiam ratione potest probari sic: Nihil scit aliquis quod ejus diti. Quod etiam ratione potest probari sic: Nihil scit aliquis quod ejus anima ignorat. Sed Christus secundum omnium concessionem, omnia anima ignorat. Sed Christus secundum omnium concessionem, omnia scit. Ergo anima ejus omnia scit. Ad id vero quod dicunt, Si omnia scit : scit. Ergo anima ejus omnia scit. Ad id vero quod dicunt, Si omnia scit : ergo scit creare mundum, vel seipsam : respondemus, quod scientiam ha- ergo scit creare mundum, vel seipsam : respondemus, quod scientiam ha- bet mundum creandi, sed non potentiam, et creandi animam et scit quo- bet mundum creandi, sed non potentiam, et creandi animam et scit quo- modo Deus seipsam creavit 2. Habet ergo scientiam sui creatæ, sed non sui modo Deus seipsam creavit 2. Habet ergo scientiam sui creatæ, sed non sui creandæ quia non est creanda, sed creata. creandæ quia non est creanda, sed creata.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An Christus aliquando retrahebatur a An Christus aliquando retrahebatur a puritate omnimoda contemplationis? puritate omnimoda contemplationis? Et, An ita pure contemplabatur, si- Et, An ita pure contemplabatur, si-

cuti Deus? cuti Deus?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in Littera, ibi, B, circa initium : « Nec ita Littera, ibi, B, circa initium : « Nec ita clare perspicue omnia capit ut Deus. » clare perspicue omnia capit ut Deus. » 1. Ex isto enim verbo trahunt Magi- 1. Ex isto enim verbo trahunt Magi- stri quod dicunt animam Christi non ita stri quod dicunt animam Christi non ita limpide videre sicut Deus. limpide videre sicut Deus.

2. Item, Si non adeo videt limpide, 2. Item, Si non adeo videt limpide, hoc provenit ex aliqua obscuratione: obs- hoc provenit ex aliqua obscuratione: obs- curationis autem causa peccatum est : curationis autem causa peccatum est : ergo videtur, quod in ipsa non sit ali- ergo videtur, quod in ipsa non sit ali- qua obscuritas, cum nullum peccatum qua obscuritas, cum nullum peccatum fecerit, nec inventus sit dolus in lingua fecerit, nec inventus sit dolus in lingua ejus ³. ejus ³.

3. Item, Anima Christi speculum cla- 3. Item, Anima Christi speculum cla- rissimum est: ergo id quod resultat in rissimum est: ergo id quod resultat in

ipso, clarissime resultat: ergo adeo lim- ipso, clarissime resultat: ergo adeo lim- pide contemplatur ut Deus. pide contemplatur ut Deus.

ULTERIUS etiam quæritur, Utrum Chri- ULTERIUS etiam quæritur, Utrum Chri- stus aliquando retrahebatur a puritate stus aliquando retrahebatur a puritate contemplationis istius? contemplationis istius?

Videtur, quod sic: quia nos videmus, Videtur, quod sic: quia nos videmus, et etiam dicit Philosophus, quod una et etiam dicit Philosophus, quod una potentia existens in actu, vehementer re- potentia existens in actu, vehementer re- trahit aliam ergo cum ipse circa disci- trahit aliam ergo cum ipse circa disci- pulos et passiones corporis quandoque pulos et passiones corporis quandoque multum fuerit intentus, videtur quod ab multum fuerit intentus, videtur quod ab hujusmodi contemplatione retrahebatur. hujusmodi contemplatione retrahebatur.

Quest Quest

SOLUTIO. Dicendum, quod non adeo Solut SOLUTIO. Dicendum, quod non adeo Solut limpide et pure contemplabatur anima limpide et pure contemplabatur anima Christi sicut Deus, et illa minor limpi- Christi sicut Deus, et illa minor limpi- ditas vel perspicuitas causatur a priva- ditas vel perspicuitas causatur a priva- tione nihili quod est in omni creatura, tione nihili quod est in omni creatura, et est defectus inseparabilis obscuritas et est defectus inseparabilis obscuritas illa quæ est intellectus ex hoc quod crea- illa quæ est intellectus ex hoc quod crea- tus est, quia conjunctus est ratione crea- tus est, quia conjunctus est ratione crea- tionis sive exitus de non esse ad esse. tionis sive exitus de non esse ad esse.

Per hoc patet solutio ad illa quæ con- Per hoc patet solutio ad illa quæ con- tra primum objiciuntur. tra primum objiciuntur.

AD ID quod ulterius quæritur dicen- Ad qu AD ID quod ulterius quæritur dicen- Ad qu dum, quod Christus fuit verus viator, et dum, quod Christus fuit verus viator, et verus comprehensor, et neutrum retraxit verus comprehensor, et neutrum retraxit

1 Ad Coloss. II, 3 1 Ad Coloss. II, 3

Edit J Alleaume, creaverit Edit J Alleaume, creaverit

3 I Petr 11, 22: Qui (Christus) peccatum non 3 I Petr 11, 22: Qui (Christus) peccatum non fecit, nec inventus est dolus ore ejus. fecit, nec inventus est dolus ore ejus.

IN III SENTENT. DIST XIV, C, D. IN III SENTENT. DIST XIV, C, D.

alterum retractio autem potentiarum qua alterum retractio autem potentiarum qua una in actu vehementi retrahit aliam, non una in actu vehementi retrahit aliam, non est nisi in his quæ sunt puræ creaturæ. est nisi in his quæ sunt puræ creaturæ.

261 261 De hoc tamen infra in quæstione de De hoc tamen infra in quæstione de passione Christi magis quæretur. passione Christi magis quæretur.

C. Quare Deus non dedit ei potentiam omnium, ut scientiam ? C. Quare Deus non dedit ei potentiam omnium, ut scientiam ?

Si vero quæritur, Quare Deus non dederit ei potentiam faciendi omnia, Si vero quæritur, Quare Deus non dederit ei potentiam faciendi omnia, ut scientiam ? Responderi potest, quia naturaliter capax est scientiæ: et ut scientiam ? Responderi potest, quia naturaliter capax est scientiæ: et ideo id congrue ei datum est sine mensura, cujus ipsa naturaliter capax est. ideo id congrue ei datum est sine mensura, cujus ipsa naturaliter capax est. Non est autem ei datum posse omnia facere quæ Deus facit, ne omnipo- Non est autem ei datum posse omnia facere quæ Deus facit, ne omnipo- tens, et per hoc Deus putaretur. Verumtamen forte nec potentiam faciendi tens, et per hoc Deus putaretur. Verumtamen forte nec potentiam faciendi omnia ei Deus præstare potuit, etsi potentiam faciendi aliqua ei dederit omnia ei Deus præstare potuit, etsi potentiam faciendi aliqua ei dederit quæ non facere potest. Scit ergo anima Christi omnia quæ Deus scit in quæ non facere potest. Scit ergo anima Christi omnia quæ Deus scit in Verbo Dei quod liquidius et præsentius omni creatura contemplatur, ut Verbo Dei quod liquidius et præsentius omni creatura contemplatur, ut ei unita in quo etiam Angeli et quæ Dei sunt, et quæ futura sunt cogno- ei unita in quo etiam Angeli et quæ Dei sunt, et quæ futura sunt cogno-

scunt. scunt.

: :

D. Quomodo intelligenda sint quædam verba Ambrosii super Lucam? D. Quomodo intelligenda sint quædam verba Ambrosii super Lucam?

Sed si illa anima non habet tantam potentiam quantam et Deus, nec ho- Sed si illa anima non habet tantam potentiam quantam et Deus, nec ho- mo assumptus tantam potentiam quantam et Deus: quomodo ergo intelli- mo assumptus tantam potentiam quantam et Deus: quomodo ergo intelli- gitur illud Ambrosii super Lucam, ubi Angelus de nascituro Filio Virginis gitur illud Ambrosii super Lucam, ubi Angelus de nascituro Filio Virginis ait Hic erit magnus, et Filius Altissimi vocabitur ¹? Non ideo, inquit, erit ait Hic erit magnus, et Filius Altissimi vocabitur ¹? Non ideo, inquit, erit magnus, quod ante partum Virginis magnus non fuerit: sed quia poten- magnus, quod ante partum Virginis magnus non fuerit: sed quia poten- tiam quam Dei Filius naturaliter habet, homo erat ex tempore accepturus, tiam quam Dei Filius naturaliter habet, homo erat ex tempore accepturus, ut una sit persona homo et Deus. Ecce aperte dicit, quod homo erat accep- ut una sit persona homo et Deus. Ecce aperte dicit, quod homo erat accep- turus ex tempore potentiam, quam Dei Filius habuit naturaliter. Sed si turus ex tempore potentiam, quam Dei Filius habuit naturaliter. Sed si homo accepturus erat illam potentiam : ergo vel persona, vel natura ho- homo accepturus erat illam potentiam : ergo vel persona, vel natura ho- minis. Sed persona non, quia semper habuit, et habet: ergo natura. Si minis. Sed persona non, quia semper habuit, et habet: ergo natura. Si natura: ergo anima. Nam de carne constat, quod accipere non posset. Ad natura: ergo anima. Nam de carne constat, quod accipere non posset. Ad

Luc 1, 32 Luc 1, 32

262 262

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quod dicimus, illud esse accipiendum de persona, sed non in quantum est quod dicimus, illud esse accipiendum de persona, sed non in quantum est Dei, imo in quantum est persona hominis. Una est enim persona Dei et Dei, imo in quantum est persona hominis. Una est enim persona Dei et hominis, et Filii Dei et Filii hominis quæ in quantum Dei persona est, hominis, et Filii Dei et Filii hominis quæ in quantum Dei persona est, semper et naturaliter omnipotentiam habuit: sed in quantum est hominis, semper et naturaliter omnipotentiam habuit: sed in quantum est hominis, non semper fuit. Illa ergo persona quæ semper fuerat Dei, futura erat ho- non semper fuit. Illa ergo persona quæ semper fuerat Dei, futura erat ho- minis persona: et secundum hoc quod futura erat hominis persona, ac- minis persona: et secundum hoc quod futura erat hominis persona, ac- ceptura erat ex tempore potentiam, quam naturaliter et semper habuerat ceptura erat ex tempore potentiam, quam naturaliter et semper habuerat in quantum Dei persona. Secundum hanc distinctionem illud et similia sa- in quantum Dei persona. Secundum hanc distinctionem illud et similia sa- ne possunt accipi. Quæ distinctio in pluribus quæstionum articulis est ne- ne possunt accipi. Quæ distinctio in pluribus quæstionum articulis est ne- cessaria adversus quorumdam perplexam verbositatem. Sed cum de rebus cessaria adversus quorumdam perplexam verbositatem. Sed cum de rebus constat, in verbis frustra habetur controversia. constat, in verbis frustra habetur controversia.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An Christus habuit omnipotentiam sicut An Christus habuit omnipotentiam sicut scientiam ? scientiam ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, « Si vero quæritur, Quare Deus ibi, C, « Si vero quæritur, Quare Deus non dederit ei potentiam, etc. » non dederit ei potentiam, etc. »

Videtur enim, quod habuit omnipoten- Videtur enim, quod habuit omnipoten- tiam sicut scientiam : quia tiam sicut scientiam : quia

1. Si propter unionem causabatur in 1. Si propter unionem causabatur in eo omnium scientia: ergo a simili causa- eo omnium scientia: ergo a simili causa- batur in eo omnium potentia. batur in eo omnium potentia.

2. Item, Ipse scivit omnia sicut Deus: 2. Item, Ipse scivit omnia sicut Deus: ergo scivit creare: sed nullus scit exerci- ergo scivit creare: sed nullus scit exerci- tium alicujus actus, nisi sciat exercere tium alicujus actus, nisi sciat exercere actum illum ergo ipse scivit exercere : actum illum ergo ipse scivit exercere : nullus autem scit exercere quod non nullus autem scit exercere quod non potest exercere: ergo potest Filius Dei potest exercere: ergo potest Filius Dei

creare. creare.

3. Item, Potentia intelligendi omnia 3. Item, Potentia intelligendi omnia est quædam potentia, et potentia operan- est quædam potentia, et potentia operan- di omnia est quædam potentia: cum igi- di omnia est quædam potentia: cum igi- tur in Deo una non sit minor polen- tur in Deo una non sit minor polen- tia quam alia, videtur debuisse dare tia quam alia, videtur debuisse dare aliam. aliam.

4. Item, Sapiens architectus non so- 4. Item, Sapiens architectus non so- lum docet filium suum, nec dat ei artem lum docet filium suum, nec dat ei artem qualiter fabricatur, sed etiam doctrina qualiter fabricatur, sed etiam doctrina inducit in eum potentiam operandi ex inducit in eum potentiam operandi ex usu ergo videtur, quod Deus qui multo usu ergo videtur, quod Deus qui multo magis diligit animam Christi, quam alı- magis diligit animam Christi, quam alı- quis homo filium suum, inducit in eo po- quis homo filium suum, inducit in eo po- tentiam operationis. tentiam operationis.

JUXTA hoc ulterius quæritur, Utrum Ques JUXTA hoc ulterius quæritur, Utrum Ques potuerit ei dare potentiam aliquid cre- potuerit ei dare potentiam aliquid cre- andi ? andi ?

Videtur quod sic: quia Videtur quod sic: quia

1. Dicit in Littera, quod potuit ei dare 1. Dicit in Littera, quod potuit ei dare potentiam faciendi aliqua quæ non facere potentiam faciendi aliqua quæ non facere potest. potest.

2. Item, In scientia non est nisi reci- 2. Item, In scientia non est nisi reci- pere, sed in potentia non est nisi operari pere, sed in potentia non est nisi operari active. active.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Nulla potestas excedit proprium 1. Nulla potestas excedit proprium subjectum subjectum animæ Christi est subjectum subjectum animæ Christi est finitum ergo non potest habere poten- finitum ergo non potest habere poten- tiam infinitam : sed Dei potentia est in- tiam infinitam : sed Dei potentia est in- finita ergo illam non potest recipere finita ergo illam non potest recipere anima Christi. anima Christi.

2. Item, Nihil creatur nisi quod de ni- 2. Item, Nihil creatur nisi quod de ni- hilo ad esse reducitur : nihil autem et hilo ad esse reducitur : nihil autem et ens infinite et sine proportione distant: ens infinite et sine proportione distant: ergo aliquid educere de nihilo in ens est ergo aliquid educere de nihilo in ens est potentiæ infinitæ: anima Christi non potentiæ infinitæ: anima Christi non potest habere potentiam infinitam : ergo potest habere potentiam infinitam : ergo anima Christi non potest recipere a Deo anima Christi non potest recipere a Deo

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

IN III SENTENT. DIST. XIV, D, ART. 5. IN III SENTENT. DIST. XIV, D, ART. 5.

potentiam creandi aliquid quantumcum- potentiam creandi aliquid quantumcum- que modicum. que modicum.

3. Item, Potentia infinita non est nisi in 3. Item, Potentia infinita non est nisi in essentia infinita: igitur cui communica- essentia infinita: igitur cui communica- tur potentia infinita, communicatur essen- tur potentia infinita, communicatur essen- tia infinita sed hæc non communicatur tia infinita sed hæc non communicatur alicui, nisi quod essentialiter sit Deus: alicui, nisi quod essentialiter sit Deus: sed hoc non potest esse aliquod creatum: sed hoc non potest esse aliquod creatum: ergo potentia infinita non est communi- ergo potentia infinita non est communi- cabilis alicui creato. cabilis alicui creato.

ET HOC concedendum est, et dicendum, ET HOC concedendum est, et dicendum, quod non est simile de scientia et poten- quod non est simile de scientia et poten- tia quia scientia fit per alterum, sicut tia quia scientia fit per alterum, sicut verbi præsentiam potentia autem egre- verbi præsentiam potentia autem egre- ditur ab essentia propria. ditur ab essentia propria.

AD PRIMUM dicendum, quod est scientia AD PRIMUM dicendum, quod est scientia practica sive operativa, quod idem est, practica sive operativa, quod idem est, et est scientia speculativa: Christus au- et est scientia speculativa: Christus au- tem non habuit nisi scientiam speculati- tem non habuit nisi scientiam speculati- vam, et non operativam. vam, et non operativam.

AD ALIUD dicendum, quod scivit creare, AD ALIUD dicendum, quod scivit creare, id est, qualiter res creantur: sed non sci- id est, qualiter res creantur: sed non sci-

263 263

vit creare scientia operante, sicut practi- vit creare scientia operante, sicut practi- cus operatur. cus operatur.

AD ALIUD dicendum, quod potentia in- AD ALIUD dicendum, quod potentia in- telligendi est potentia passiva et recipiens, telligendi est potentia passiva et recipiens, et ideo potest perfici altiori se: sed po- et ideo potest perfici altiori se: sed po- tentia operandi in actum est egrediens a tentia operandi in actum est egrediens a radice propriæ essentiæ, et perfectio ejus radice propriæ essentiæ, et perfectio ejus est in agente, et hoc non potest esse ali- est in agente, et hoc non potest esse ali- quod creatum. quod creatum.

AD ALIUD dicendum, quod sapiens ar- AD ALIUD dicendum, quod sapiens ar- chitectus Deus gloriosus docuit animam chitectus Deus gloriosus docuit animam Christi contemplativam scientiam, sed non Christi contemplativam scientiam, sed non docuit exercitium: quia non fuit capax, docuit exercitium: quia non fuit capax, nec potuit esse et ideo non est simile nec potuit esse et ideo non est simile quod inducitur pro simili. quod inducitur pro simili.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 1. Ad 1.

AD ALIUD bene concedo, quod nulla Ad quæst. AD ALIUD bene concedo, quod nulla Ad quæst. creatura capax est potentiæ etiam aliquid creatura capax est potentiæ etiam aliquid creandi. creandi.

AD ID autem quod contra objicitur, di- AD ID autem quod contra objicitur, di- cendum, quod poterat ei dare potentiam cendum, quod poterat ei dare potentiam operandi aliquid ex materia præjacente operandi aliquid ex materia præjacente quam dedit naturæ, sed non creandi. quam dedit naturæ, sed non creandi.

Ad 2. Ad 2.

665666 665666

264 264

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD, D. ALB. MAG. ORD. PRÆD,

DISTINCTIO XV. DISTINCTIO XV.

Quomodo Verbi incarnatio ordinatur ad nostram redemptionem quan- Quomodo Verbi incarnatio ordinatur ad nostram redemptionem quan- tum ad defectum passibilitatis in generali. tum ad defectum passibilitatis in generali.

A. De hominis defectibus quos assumpsit Christus in humana natura. A. De hominis defectibus quos assumpsit Christus in humana natura.

Illud quoque prætermittendum non est, quod Dei Filius naturam homi- Illud quoque prætermittendum non est, quod Dei Filius naturam homi- nis accepit passibilem, animam passibilem, et carnem passibilem et mor- nis accepit passibilem, animam passibilem, et carnem passibilem et mor- talem. Ut enim probaretur verum corpus habere, suscepit defectus corpo- talem. Ut enim probaretur verum corpus habere, suscepit defectus corpo- ris, famem, sitim, et hujusmodi. Et ut veram animam probaretur habere, ris, famem, sitim, et hujusmodi. Et ut veram animam probaretur habere, suscepit defectus animæ, scilicet tristitiam, timorem, dolorem, et hujus- suscepit defectus animæ, scilicet tristitiam, timorem, dolorem, et hujus- modi. Omnis autem sensus, animæ est. Non enim caro sentit, sed anima modi. Omnis autem sensus, animæ est. Non enim caro sentit, sed anima utens corpore velut instrumento. Unde Augustinus super Genesim in li- utens corpore velut instrumento. Unde Augustinus super Genesim in li- bro XII Non corpus sentit, sed anima per corpus : quo velut nuntio uti- bro XII Non corpus sentit, sed anima per corpus : quo velut nuntio uti- tur ad confirmandum in seipsa, quod extrinsecus nuntiatur. Sicut ergo ani- tur ad confirmandum in seipsa, quod extrinsecus nuntiatur. Sicut ergo ani- ma quod foris est, per corpus tamquam per instrumentum videt vel audit : ma quod foris est, per corpus tamquam per instrumentum videt vel audit : ita etiam per corpus quædam sentit mala, quæ sine corpore non sentiret, ita etiam per corpus quædam sentit mala, quæ sine corpore non sentiret, ut famem, et sitim, et hujusmodi. Unde non immerito defectus corporis di- ut famem, et sitim, et hujusmodi. Unde non immerito defectus corporis di- cuntur. Quædam autem non per corpus, imo etiam sine corpore sentit, ut cuntur. Quædam autem non per corpus, imo etiam sine corpore sentit, ut est timor, et hujusmodi. Sentit ergo anima dolores, sed quosdam per in- est timor, et hujusmodi. Sentit ergo anima dolores, sed quosdam per in- strumentum corporis, quosdam vero non. Suscepit autem Christus sicut ve- strumentum corporis, quosdam vero non. Suscepit autem Christus sicut ve- ram naturam heminis, ita et veros defectus hominis, sed non omnes. As- ram naturam heminis, ita et veros defectus hominis, sed non omnes. As- sumpsit defectus pœnæ, sed non culpæ : nec tamen omnes defectus pœnæ, sumpsit defectus pœnæ, sed non culpæ : nec tamen omnes defectus pœnæ, sed eos omnes quos homini eum assumere expediebat, et suæ dignitati non sed eos omnes quos homini eum assumere expediebat, et suæ dignitati non derogabat. Sicut enim propter hominem homo factus est, ita propter eum derogabat. Sicut enim propter hominem homo factus est, ita propter eum hominis defectus suscepit. Suscepit enim de nostro, ut de suo nobis tribue- hominis defectus suscepit. Suscepit enim de nostro, ut de suo nobis tribue- ret, ut nostrum tolleret defectum. Suscepit enim nostram vetustatem, ut ret, ut nostrum tolleret defectum. Suscepit enim nostram vetustatem, ut suam nobis infunderet novitatem. Simplam ille accepit vetustatem, id est ², suam nobis infunderet novitatem. Simplam ille accepit vetustatem, id est ², ut nostram duplam consumeret, id est, pœnæ et culpæ. ut nostram duplam consumeret, id est, pœnæ et culpæ.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XII super Genesım ad Litteram, cap. 24 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XII super Genesım ad Litteram, cap. 24

2 Edit. J. Alleaume habet, id est, pœnæ, ut nostram, etc. 2 Edit. J. Alleaume habet, id est, pœnæ, ut nostram, etc.

IN III SENTENT. DIST. XV, A, ART. 1. IN III SENTENT. DIST. XV, A, ART. 1.

265 265

quod in hoc Deus non esset culpandus, quod in hoc Deus non esset culpandus, ibi, C, § 2 : « Hos autem defectus, etc. » ibi, C, § 2 : « Hos autem defectus, etc. » In his patet sententia. In his patet sententia.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Illud quoque prætermittendum non « Illud quoque prætermittendum non est, etc. » est, etc. »

Hic incipit pars illa quæ est de conve- Hic incipit pars illa quæ est de conve- nientibus Christo secundum potentiam nientibus Christo secundum potentiam corporis. corporis.

Et dividitur in tres partes, secundum Et dividitur in tres partes, secundum tres distinctiones hic positas: in quarum tres distinctiones hic positas: in quarum prima ostendit Magister quos defectus prima ostendit Magister quos defectus Christus assumpsit in corpore, et anima, Christus assumpsit in corpore, et anima, secundum quod inerat potentia patiendi. secundum quod inerat potentia patiendi. In secunda determinat quæstionem ex In secunda determinat quæstionem ex hoc consequentem, utrum ipse necessi- hoc consequentem, utrum ipse necessi- tate horum defectuum sit passus, vel so- tate horum defectuum sit passus, vel so- la voluntate ? ibi, Dist. XVI, A, « Hic la voluntate ? ibi, Dist. XVI, A, « Hic oritur quæstio ex prædictis ducens origi- oritur quæstio ex prædictis ducens origi- nem, etc. » In tertia vero, quia oratio nem, etc. » In tertia vero, quia oratio ejus indicabat defectum naturalis timoris ejus indicabat defectum naturalis timoris et tristitiæ, quæritur de oratione ejus, et tristitiæ, quæritur de oratione ejus, utrum exaudita sit, vel non ? ibi, Dist. utrum exaudita sit, vel non ? ibi, Dist. XVII, A, « Post prædicta considerare XVII, A, « Post prædicta considerare oportet, etc. » oportet, etc. »

Prima harum distinctionum dividitur Prima harum distinctionum dividitur in tres partes: in quarum prima tangit in tres partes: in quarum prima tangit defectus quos assumpsit Christus. In se- defectus quos assumpsit Christus. In se- cunda, ponit objectionem quorumdam ex cunda, ponit objectionem quorumdam ex verbis Augustini et aliorum, et solvit, ibi, verbis Augustini et aliorum, et solvit, ibi, D, « Sed quia nonnulli de sensu in pas- D, « Sed quia nonnulli de sensu in pas- sione, etc. » In tertia, specialem ponit sione, etc. » In tertia, specialem ponit difficultatem ex verbis Hilarii, et solvit, difficultatem ex verbis Hilarii, et solvit, ibi, G, « Verumtamen magis movent, ibi, G, « Verumtamen magis movent,

etc. » etc. »

Adhuc prior harum subdividitur in Adhuc prior harum subdividitur in partes quatuor: in quarum prima osten- partes quatuor: in quarum prima osten- dit, quod defectus quosdam ex parte cor- dit, quod defectus quosdam ex parte cor- poris non suscepit: in secunda, ostendit poris non suscepit: in secunda, ostendit quod quosdam defectus ex parte animæ quod quosdam defectus ex parte animæ non suscepit, ut ignorantiam, difficulta- non suscepit, ut ignorantiam, difficulta- temque bene agendi, ibi, B, « Tradit temque bene agendi, ibi, B, « Tradit auctoritas, etc. » In tertia, ostendit quod auctoritas, etc. » In tertia, ostendit quod si ignorantia non accessisset ex peccato, si ignorantia non accessisset ex peccato, quod non esset defectus, sed naturale quod non esset defectus, sed naturale consequens naturam, ibi, C, «< Sed forte consequens naturam, ibi, C, «< Sed forte aliquis dicct, etc. » In quarta, ostendit aliquis dicct, etc. » In quarta, ostendit

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An Christus accepit nostros defectus? An Christus accepit nostros defectus?

Incidit autem hic quæstio de defectibus Incidit autem hic quæstio de defectibus quos Christus assumpsit. Et quæruntur quos Christus assumpsit. Et quæruntur hic tria circa primum capitulum, scilicet, hic tria circa primum capitulum, scilicet, Utrum Christus accepit nostros defectus? Utrum Christus accepit nostros defectus? Secundo, Utrum accepit defectus ani- Secundo, Utrum accepit defectus ani-

mæ ? mæ ?

Et tertio, Utrum accepit omnes, vel Et tertio, Utrum accepit omnes, vel quosdam ? quosdam ?

VIDETUR autem circa primum, quod VIDETUR autem circa primum, quod Christus non acceperit nostros defectus. Christus non acceperit nostros defectus.

1. Deficientis enim est deficere et non 1. Deficientis enim est deficere et non vincere ergo susceptio defectus contra- vincere ergo susceptio defectus contra- riatur pugnæ: sed ipse venit alligare riatur pugnæ: sed ipse venit alligare fortem: ergo potius debuit venire in for- fortem: ergo potius debuit venire in for- titudine, quam in defectuum assump- titudine, quam in defectuum assump- tione. tione.

2. Item, Contraria contrariis curantur: 2. Item, Contraria contrariis curantur: sed venit Christus curare defectus: ergo sed venit Christus curare defectus: ergo venit in eo quod curat defectus nostros : venit in eo quod curat defectus nostros : nihil autem curat nisi virtus et fortitudo: nihil autem curat nisi virtus et fortitudo: ergo debuit in virtute et fortitudine ve- ergo debuit in virtute et fortitudine ve- nire. nire.

3. Item, Infirmus adjutore infirmo viso 3. Item, Infirmus adjutore infirmo viso magis desperat de adjutore, quam eleve- magis desperat de adjutore, quam eleve- tur in spem liberationis: cum ergo venit tur in spem liberationis: cum ergo venit erigere nos ad spem liberationis, videtur erigere nos ad spem liberationis, videtur quod ipse in robore et non in defectibus quod ipse in robore et non in defectibus debuit venire et sic videtur, quod nul- debuit venire et sic videtur, quod nul- los debuit assumere defectus. los debuit assumere defectus.

4. Hoc idem videtur per Prophetam 4. Hoc idem videtur per Prophetam Isaiam, Isa. L1, 9: Consurge, consurge, Isaiam, Isa. L1, 9: Consurge, consurge, induere fortitudinem, brachium Domini! induere fortitudinem, brachium Domini! consurge sicut in diebus antiquis, in ge- consurge sicut in diebus antiquis, in ge- nerationibus sæculorum. Numquid non nerationibus sæculorum. Numquid non

Sed contra. Sed contra.

266 266

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tu percussisti superbum, vulnerasti dra- tu percussisti superbum, vulnerasti dra- conem? Cum igitur in diebus antiquis conem? Cum igitur in diebus antiquis non nisi in ostensione virtutis et fortitu- non nisi in ostensione virtutis et fortitu- nis venerit, modo etiam non debebat ve- nis venerit, modo etiam non debebat ve- nire in defectu, sed robore, ut videtur. nire in defectu, sed robore, ut videtur. SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Nihil injustum potest Deus facere : 1. Nihil injustum potest Deus facere : dimittere peccatum impunitum sine poe- dimittere peccatum impunitum sine poe- na satisfactionis est injustum : ergo hoc na satisfactionis est injustum : ergo hoc non potest facere Deus. Et hoc est argu- non potest facere Deus. Et hoc est argu- mentum Anselmi. Et concedit præmissas, mentum Anselmi. Et concedit præmissas, et conclusionem. Inde sic: Non potuit et conclusionem. Inde sic: Non potuit purus homo honorem impendere debitum purus homo honorem impendere debitum Deo pro peccato, nec debuit nisi homo: Deo pro peccato, nec debuit nisi homo: ergo ad hoc ut fieret ista compensatio, ergo ad hoc ut fieret ista compensatio, oportuit quod esset Deus et homo. Modo oportuit quod esset Deus et homo. Modo resumo primam conclusionem. Non fit resumo primam conclusionem. Non fit recompensatio nisi resumendo pœnam : recompensatio nisi resumendo pœnam : ergo necesse est satisfactorem pati pœ- ergo necesse est satisfactorem pati pœ- nam non autem patitur pœnam non nam non autem patitur pœnam non habens defectus ordinatos ad pœnam : habens defectus ordinatos ad pœnam : ergo oportet defectus ad passionem ordi- ergo oportet defectus ad passionem ordi- natos Christum suscipere. natos Christum suscipere.

2. Item, Apostolus, ad Hebr. 11, 18: 2. Item, Apostolus, ad Hebr. 11, 18: In eo in quo passus est ipse et tentatus, In eo in quo passus est ipse et tentatus, potens est et eis qui tentantur auxiliari. potens est et eis qui tentantur auxiliari. Ergo ut sanaret et auxiliaretur, ideo Ergo ut sanaret et auxiliaretur, ideo oportuit defectus poenalitatum habere. oportuit defectus poenalitatum habere.

3. Item, Isa. LIII, 3 et 4: Vidimus 3. Item, Isa. LIII, 3 et 4: Vidimus eum... despectum, et novissimum viro- eum... despectum, et novissimum viro- rum, virum dolorum, et scientem infir- rum, virum dolorum, et scientem infir- mitatem. Non autem loquitur de scientia mitatem. Non autem loquitur de scientia notitiæ, quia hanc habuit etiam ut Deus, notitiæ, quia hanc habuit etiam ut Deus, sed de scientia experientiæ: ergo habe- sed de scientia experientiæ: ergo habe- re etiam oportuit defectus per quos pos- re etiam oportuit defectus per quos pos- set experiri. set experiri.

4. Item, Ad Hebr. 1, 17: Debuit per 4. Item, Ad Hebr. 1, 17: Debuit per omnia fratribus similari, ut misericors omnia fratribus similari, ut misericors fieret. Cum igitur fratres omnes fuerint fieret. Cum igitur fratres omnes fuerint in poenalibus, et ipse debuit esse in eis. in poenalibus, et ipse debuit esse in eis.