contra. contra.

'olutio. 'olutio.

Ad 1. Ad 1.

IN III SENTENT. DIST. XIII, A, ART. 4. IN III SENTENT. DIST. XIII, A, ART. 4.

2. Item, Caput est regitivum membro- 2. Item, Caput est regitivum membro- rum: ergo id quod constituit in altero rum: ergo id quod constituit in altero regimen membrorum, illud dat gratiam regimen membrorum, illud dat gratiam capitis hoc autem facit unio: ergo unio capitis hoc autem facit unio: ergo unio est gratia capitis. est gratia capitis.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Gratia capitis est quam influit mem- Gratia capitis est quam influit mem- bris unionem autem Christus non influit bris unionem autem Christus non influit membris ergo unio non est gratia capi- membris ergo unio non est gratia capi- tis. tis.

SOLUTIO. Dicendum, quod gratia Chri- SOLUTIO. Dicendum, quod gratia Chri- sti est triplex, scilicet ut uniti, et ut ca- sti est triplex, scilicet ut uniti, et ut ca- pitis, et ut singularis hominis Illa quæ pitis, et ut singularis hominis Illa quæ est uniti, non est ad mensuram, sicut est uniti, non est ad mensuram, sicut in præcedentibus habitum est. Illa au- in præcedentibus habitum est. Illa au- tem quæ est capitis, est influens supra tem quæ est capitis, est influens supra membra tripliciter, secundum triplicem membra tripliciter, secundum triplicem capitis considerationem: sed effective capitis considerationem: sed effective influit secundum duas considerationes influit secundum duas considerationes primas. In tertia autem consideratione primas. In tertia autem consideratione ipse quidem qui est caput, adhuc effective ipse quidem qui est caput, adhuc effective influit, sed non in quantum homo: sed influit, sed non in quantum homo: sed influit sic tripliciter, scilicet meritorie, influit sic tripliciter, scilicet meritorie, quia meretur nobis influxum gratiæ: et quia meretur nobis influxum gratiæ: et mediatoris modo sive redemptoris, quia mediatoris modo sive redemptoris, quia tollit obstaculum influxus in nos, quod tollit obstaculum influxus in nos, quod obstaculum est debitum Adæ quod sol- obstaculum est debitum Adæ quod sol- vit. Tertio modo exemplariter. Gratia vit. Tertio modo exemplariter. Gratia autem singularis hominis fuit etiam in autem singularis hominis fuit etiam in eo privilegiata in operibus gratiæ gratis eo privilegiata in operibus gratiæ gratis datæ ut in verbis sapientiæ et scientiæ, datæ ut in verbis sapientiæ et scientiæ, et miraculis et in operibus gratiæ gratum et miraculis et in operibus gratiæ gratum facientis, quia nullius hominis umquam facientis, quia nullius hominis umquam potest esse tam gratum opus, sicut suum potest esse tam gratum opus, sicut suum fuit. fuit.

: :

DICENDUM ergo ad primum, quod unio DICENDUM ergo ad primum, quod unio est gratia ad esse Deum hunc hominem, est gratia ad esse Deum hunc hominem, et non ad influendum et est bene con- et non ad influendum et est bene con- stituens in loco et ratione capitis: sed ta- stituens in loco et ratione capitis: sed ta- men ipsa non est quam caput communi- men ipsa non est quam caput communi- cat membris. cat membris.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

239 239

Quos sensus spirituale caput influit in Quos sensus spirituale caput influit in membra spiritualia? membra spiritualia?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, « Ibi enim et visus est, et auditus, ibi, A, « Ibi enim et visus est, et auditus, et olfactus, et gustus, et tactus, etc. » et olfactus, et gustus, et tactus, etc. »

Licet enim hic Augustinus loquatur Licet enim hic Augustinus loquatur per similitudinem, tamen illi sensus spi- per similitudinem, tamen illi sensus spi- ritualiter sunt in nobis. ritualiter sunt in nobis.

Videtur autem, quod tantum tactus Videtur autem, quod tantum tactus fuit in Christo: quia caput non influit fuit in Christo: quia caput non influit membris nisi tactum, et non alios sen- membris nisi tactum, et non alios sen- sus ergo videtur, quod hoc in spiritua- sus ergo videtur, quod hoc in spiritua- libus sit eodem modo. libus sit eodem modo.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Psal. xxx, 9: Gustate, et videte, 1. Psal. xxx, 9: Gustate, et videte, quoniam suavis est Dominus. Ergo ha- quoniam suavis est Dominus. Ergo ha- bemus gustum et visum. bemus gustum et visum.

2. Item, Reprehensive dicitur de ma- 2. Item, Reprehensive dicitur de ma- lis Oculos habent, et non videbunt. Au- lis Oculos habent, et non videbunt. Au- res habent, et non audient: nares ha- res habent, et non audient: nares ha- bent, et non odorabunt. Manus habent, bent, et non odorabunt. Manus habent, et non palpabunt'. Ergo videtur, quod et non palpabunt'. Ergo videtur, quod omnis sensus influat nobis caput no- omnis sensus influat nobis caput no- strum per Spiritum sanctum. strum per Spiritum sanctum.

«< «<

3. Item, Origenes super Leviticum: 3. Item, Origenes super Leviticum: Quinque sunt sensus spirituales, scili- Quinque sunt sensus spirituales, scili- cet ut mundo corde videamus Deum, et cet ut mundo corde videamus Deum, et audiamus quæ loquatur, odoremus bo- audiamus quæ loquatur, odoremus bo- num odorem Christi, gustemus dulcedi- num odorem Christi, gustemus dulcedi- nem, de qua dicitur: Si tamen gustastis nem, de qua dicitur: Si tamen gustastis quam dulcis est Dominus 3: palpemus quam dulcis est Dominus 3: palpemus cum Joanne verbum vitæ. » Ergo vide- cum Joanne verbum vitæ. » Ergo vide- tur, quod ominis sensus influit nobis tur, quod ominis sensus influit nobis sicut habet in se. sicut habet in se.

ULTERIUS quæritur, Penes quid acci- ULTERIUS quæritur, Penes quid acci- piuntur isti quinque sensus spirituales? piuntur isti quinque sensus spirituales? Dicit enim Augustinus, quod uno in- Dicit enim Augustinus, quod uno in- tellectu discernitur quidquid omnibus tellectu discernitur quidquid omnibus

Sed contra. Sed contra.

Quæst. Quæst.

2 I Petr. 11, 3. 2 I Petr. 11, 3.

1 Psal. CXIII, 5 et seq. 1 Psal. CXIII, 5 et seq.

Solutio. Solutio.

Ad object. Ad object.

240 240

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sensibus accipitur. Ergo videtur, quod sensibus accipitur. Ergo videtur, quod hujusmodi quinaria differentia sensuum hujusmodi quinaria differentia sensuum non potest ad speciem referri. non potest ad speciem referri.

Hoc etiam videtur, quod duæ sunt Hoc etiam videtur, quod duæ sunt differentiæ intellectus in nobis, scilicet differentiæ intellectus in nobis, scilicet intellectus quo est omnia intelligibilia intellectus quo est omnia intelligibilia facere in nobis: et intellectus quo est facere in nobis: et intellectus quo est omnia intelligibilia fieri, hoc est, agens omnia intelligibilia fieri, hoc est, agens et possibilis ergo videtur, quod non sit et possibilis ergo videtur, quod non sit hujusmodi quinariam divisionem facere. hujusmodi quinariam divisionem facere.

SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate Augustinus loquitur per quamdam simi- Augustinus loquitur per quamdam simi- litudinem capitis materialis ad caput spi- litudinem capitis materialis ad caput spi- rituale caput enim materiale aliquem rituale caput enim materiale aliquem sensum quem habet, influit toti corpori: sensum quem habet, influit toti corpori: et aliquos etiam non influit, sed uni et aliquos etiam non influit, sed uni membro unum, membro unum, et alii alium: ut oculo et alii alium: ut oculo visum, linguæ et palato gustum, et au visum, linguæ et palato gustum, et au ditum tympano auris, et odoratum or- ditum tympano auris, et odoratum or- gano olfactus, quod sunt duo coni cere- gano olfactus, quod sunt duo coni cere- bri in anteriori parte capitis ad modum bri in anteriori parte capitis ad modum coni mammillæ, ut dicit Philosophus. coni mammillæ, ut dicit Philosophus. Omnibus autem membiis influit tactum : Omnibus autem membiis influit tactum : quia (ut dicit Philosophus) ille est sensus quia (ut dicit Philosophus) ille est sensus propter quem animal est, et non est tam propter quem animal est, et non est tam sensus, quam differentia generalis con- sensus, quam differentia generalis con- stituens animalis naturam et sensus ne- stituens animalis naturam et sensus ne- cessitatem. Et sic Christus quædam dona cessitatem. Et sic Christus quædam dona excellenter habet, et nulli influit: quæ- excellenter habet, et nulli influit: quæ- dam autem influit quibusdam, non om- dam autem influit quibusdam, non om- nibus, scilicet gratias gratis datas: om- nibus, scilicet gratias gratis datas: om- nibus autem influit quod est necesse ad nibus autem influit quod est necesse ad esse spirituale, et hoc est per modum esse spirituale, et hoc est per modum tactus sine quo non potest esse animal: tactus sine quo non potest esse animal: et influit omnibus motum meriti. Et hoc et influit omnibus motum meriti. Et hoc donum est charitas. Tamen Augustinus donum est charitas. Tamen Augustinus non contradicit quin in nobis sunt omnes non contradicit quin in nobis sunt omnes sensus spirituales. sensus spirituales.

Et per hoc patet solutio ad primum. Et per hoc patet solutio ad primum. AD ID quod in contrarium objicitur, AD ID quod in contrarium objicitur, dicendum quod in nobis sunt omnes sen- dicendum quod in nobis sunt omnes sen- sus spirituales, ut dicit Origenes. Et in- sus spirituales, ut dicit Origenes. Et in- nuit Psalmus. Et possunt distingui hoc nuit Psalmus. Et possunt distingui hoc modo. Quia ea quæ accipiuntur a Dec modo. Quia ea quæ accipiuntur a Dec sunt duplicia, scilicet bonitas, et veritas : sunt duplicia, scilicet bonitas, et veritas : bonitas in affectu, et veritas in intellectu. bonitas in affectu, et veritas in intellectu. Bonitas autem accipitur duobus modis, Bonitas autem accipitur duobus modis, scilicet per propria: et sic accipitur per scilicet per propria: et sic accipitur per

modum tactus, hoc modo quo tactus im- modum tactus, hoc modo quo tactus im- mutatur penes conjunctionem extremo- mutatur penes conjunctionem extremo- rum: et hoc fit quando experimento rum: et hoc fit quando experimento Deum attingimus, et bonitatem ejus. Ac- Deum attingimus, et bonitatem ejus. Ac- cipitur et bonitas penes ea quæ osten- cipitur et bonitas penes ea quæ osten- dunt complexionem ejus, et saporem. dunt complexionem ejus, et saporem. Sapor enim est sequela complexionis rei Sapor enim est sequela complexionis rei tangibilis commixtæ: et sic spiritualiter tangibilis commixtæ: et sic spiritualiter probamus dulcedinem Dei in effectibus, probamus dulcedinem Dei in effectibus, in quibus in via charitas ejus monstratur, in quibus in via charitas ejus monstratur, sicut in complexione corporis et sangui- sicut in complexione corporis et sangui- nis sui de qua dicitur, Sapient. xvi, nis sui de qua dicitur, Sapient. xvi, 21 Substantia tua dulcedinem tuam 21 Substantia tua dulcedinem tuam quam in filios habes, ostendebat: et de- quam in filios habes, ostendebat: et de- serviens uniuscujusque voluntati, ad serviens uniuscujusque voluntati, ad quod quisque volebat convertebatur. quod quisque volebat convertebatur.

Si autem objicitur contra hos duos Si autem objicitur contra hos duos sensus, quod sensus est vis cognitiva: sensus, quod sensus est vis cognitiva: istud autem non ordinatur ad apprehen- istud autem non ordinatur ad apprehen- dere, sed potius ad affici: dicendum, dere, sed potius ad affici: dicendum, quod est cognitio per modum receptionis quod est cognitio per modum receptionis quasi ab extra: et est cognitio experi- quasi ab extra: et est cognitio experi- mentalis, sicut dicit Dionysius quod le- mentalis, sicut dicit Dionysius quod le- rotheus patiendo divina, didicit divina: rotheus patiendo divina, didicit divina: et hæc cognitio est per gustum et tactum et hæc cognitio est per gustum et tactum spirituales. spirituales.

Si vero est perceptio veritatis, hoc est Si vero est perceptio veritatis, hoc est duobus modis, scilicet ut est veritas, vel duobus modis, scilicet ut est veritas, vel ut est ordinata ad bonum, hoc est, ve- ut est ordinata ad bonum, hoc est, ve- rum in ratione veri, vel verum in ratione rum in ratione veri, vel verum in ratione boni. Si autem est in ratione boni, tunc boni. Si autem est in ratione boni, tunc est spiritualis odoratus: odor enim fit ex est spiritualis odoratus: odor enim fit ex fumali evaporatione ostendente rei sapo- fumali evaporatione ostendente rei sapo- rem et verum in ratione quasi evapo- rem et verum in ratione quasi evapo- rat saporem boni, et ostendit ipsum qua- rat saporem boni, et ostendit ipsum qua- si per distans quod est verum. Si vero est si per distans quod est verum. Si vero est verum ut verum aut in signo, aut in verum ut verum aut in signo, aut in se. Si in se tunc est visus qui est in rei se. Si in se tunc est visus qui est in rei formam per se. Si secundo modo, scili- formam per se. Si secundo modo, scili- cet ut in signo, tunc est ut auditus est cet ut in signo, tunc est ut auditus est perceptivus formæ rei in signo: et ideo perceptivus formæ rei in signo: et ideo isti duo sunt disciplinales, unus inve- isti duo sunt disciplinales, unus inve- niendo, alter accipiendo per doctri- niendo, alter accipiendo per doctri-

nam. nam.

AD ID quod ultimo objicitur, dicendum Ad q AD ID quod ultimo objicitur, dicendum Ad q quod intellectus possibilis est unus, sed quod intellectus possibilis est unus, sed speculativus, vel id quod est in ipso, pot- speculativus, vel id quod est in ipso, pot- est habere rationes differentiæ secundum est habere rationes differentiæ secundum

IN III SENTENT. DIST. XIII, A, ART. 5 ET 6. IN III SENTENT. DIST. XIII, A, ART. 5 ET 6.

actum, secundum rationes quæ dictæ actum, secundum rationes quæ dictæ sunt. sunt.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

241 241

priam, scilicet ut in me removeatur de- priam, scilicet ut in me removeatur de- bitum Adæ, quod est reatus originalis, bitum Adæ, quod est reatus originalis, oportet accipere gratiam habitualem quæ oportet accipere gratiam habitualem quæ formaliter deleat peccatum : et hæc es- formaliter deleat peccatum : et hæc es- sentialiter non fuit in Christo, sed prima sentialiter non fuit in Christo, sed prima per proprium opus suum facta est. per proprium opus suum facta est.

olutio. olutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Utrum nos recipimus de plenitudine gra- Utrum nos recipimus de plenitudine gra- tiæ Christi eamdem, et tantam gra- tiæ Christi eamdem, et tantam gra- tiam quam ipse accepit ? tiam quam ipse accepit ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa medium : « Acceperunt au- ibi, A, circa medium : « Acceperunt au- tem de illius plenitudine non secundum tem de illius plenitudine non secundum essentiam, etc. >> essentiam, etc. >>

Videtur, quod hoc sit falsum: quia Videtur, quod hoc sit falsum: quia 1. Est in eo plenitudo redundantiæ : 1. Est in eo plenitudo redundantiæ : ergo videtur, quod istud idem in nos re- ergo videtur, quod istud idem in nos re- dundat quod in ipso fuit: et ita per es- dundat quod in ipso fuit: et ita per es- sentiam nos accipimus de eodem. sentiam nos accipimus de eodem.

2. Item, Redemptionem non habuimus 2. Item, Redemptionem non habuimus nisi unam et hæc facta est per Chri- nisi unam et hæc facta est per Chri- stum ergo videtur, quod ad minus il- stum ergo videtur, quod ad minus il- lam essentialiter omnes accepimus. lam essentialiter omnes accepimus.

SOLUTIO. Dicendum, quod Magister hic SOLUTIO. Dicendum, quod Magister hic loquitur de gratia habitualı qua formali- loquitur de gratia habitualı qua formali- ter justi sumus: tamen cum dicit, quod ter justi sumus: tamen cum dicit, quod accepimus secundum similitudinem, in- accepimus secundum similitudinem, in- telligendum est quod hoc non sufficit, telligendum est quod hoc non sufficit, quod solum illius similitudinem habea- quod solum illius similitudinem habea- mus quia sic possemus accipere de gra- mus quia sic possemus accipere de gra- tia Paulı vel Petri; sed exigitur influen- tia Paulı vel Petri; sed exigitur influen- tia capitis quæ supra dicta est, scilicet tia capitis quæ supra dicta est, scilicet ad hoc quod efficienter secundum quod ad hoc quod efficienter secundum quod Deus, et meritorie secundum quod homo Deus, et meritorie secundum quod homo nobilis influat similem gratiam suæ gra- nobilis influat similem gratiam suæ gra- tiæ, licet non tantam. tiæ, licet non tantam.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod est AD PRIMUM ergo dicendum, quod est redundans non materialiter, sed causali- redundans non materialiter, sed causali- ter, ut dictum est. ter, ut dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod receptio est AD ALIUD dicendum, quod receptio est gratia communis quoad aliquid, et quoad gratia communis quoad aliquid, et quoad aliquid specialis: quoad solutionem enim aliquid specialis: quoad solutionem enim debiti Adam, communis est, et sic non debiti Adam, communis est, et sic non est in nobis: sed quoad efficientiam pro- est in nobis: sed quoad efficientiam pro-

XXVIII XXVIII

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An Christus fuit plenus sapientia et gra- An Christus fuit plenus sapientia et gra- tia ab ipsa conceptione ? tia ab ipsa conceptione ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, sub finem: « Plenus sapientia et ibi, A, sub finem: « Plenus sapientia et gratia fuit ab ipsa conceptione, etc. » gratia fuit ab ipsa conceptione, etc. »

Hoc enim videtur falsum quia, Lucæ, Hoc enim videtur falsum quia, Lucæ, IV, 21, super illud: Hodie impleta IV, 21, super illud: Hodie impleta est hæc scriptura in auribus vestris, est hæc scriptura in auribus vestris, etc., dicit Glossa: « Præ omnibus etc., dicit Glossa: « Præ omnibus sanctis unctus est unctione spirituali, sanctis unctus est unctione spirituali, quando Spiritus sanctus descendit super quando Spiritus sanctus descendit super eum in specie columbæ. » Hoc autem eum in specie columbæ. » Hoc autem factum est, cum erat incipiens quasi esse factum est, cum erat incipiens quasi esse annorum triginta. Non ergo plenus fuit annorum triginta. Non ergo plenus fuit ab instanti conceptionis. ab instanti conceptionis.

SOLUTIO. Dicendum, quod est plenitudo Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod est plenitudo Solutio. ad actum perficiendi ipsum plenum : et ad actum perficiendi ipsum plenum : et est plenitudo ipsa redundans ex pleno, et est plenitudo ipsa redundans ex pleno, et infundens alia. Et prima fuit in Christo infundens alia. Et prima fuit in Christo ab instanti conceptionis. Secunda autem ab instanti conceptionis. Secunda autem fuit ex quo missus est Spiritus corporali fuit ex quo missus est Spiritus corporali specie sicut columba in ipsum: quia tunc specie sicut columba in ipsum: quia tunc effluxit vis regenerativa in aquas, et effluxit vis regenerativa in aquas, et etiam in alios per gratiam prædicationis etiam in alios per gratiam prædicationis et miraculorum. Et de hac plenitudine et miraculorum. Et de hac plenitudine loquitur Glossa. loquitur Glossa.

16 16

242 242

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

B. Auctoritatem ponit quæ videtur obviare. B. Auctoritatem ponit quæ videtur obviare.

Huic autem sententiæ videtur obviare quod in Lucæ Evangelio legitur: Huic autem sententiæ videtur obviare quod in Lucæ Evangelio legitur: Jesus proficiebat sapientia, et ætate, et gratia apud Deum et homines'. Si Jesus proficiebat sapientia, et ætate, et gratia apud Deum et homines'. Si enim proficiebat, sapientia et gratia, non videtur a conceptione habuisse enim proficiebat, sapientia et gratia, non videtur a conceptione habuisse plenitudinem gratiæ sine mensura. Ad quod sane dici potest ipsum secun- plenitudinem gratiæ sine mensura. Ad quod sane dici potest ipsum secun- dum hominem tantam a conceptione accepisse sapientiæ et gratiæ plenitu- dum hominem tantam a conceptione accepisse sapientiæ et gratiæ plenitu- dinem, ut Deus ei plenius conferre non potuerit: et tamen vere dicitur dinem, ut Deus ei plenius conferre non potuerit: et tamen vere dicitur profecisse sapientia, et gratia: non quidem in se, sed in aliis, qui de ejus profecisse sapientia, et gratia: non quidem in se, sed in aliis, qui de ejus sapientia et gratia proficiebant, dum eis sapientiæ et gratiæ munera se- sapientia et gratia proficiebant, dum eis sapientiæ et gratiæ munera se- cundum processum ætatis magis ac magis patefaciebet. Unde Gregorius cundum processum ætatis magis ac magis patefaciebet. Unde Gregorius in quadam Homilia ait: Juxta hominis naturam proficiebat sapientia: in quadam Homilia ait: Juxta hominis naturam proficiebat sapientia: non quod ipse sapientior esset ex tempore, qui a prima conceptionis hora non quod ipse sapientior esset ex tempore, qui a prima conceptionis hora spiritu sapientiæ plenus permanebat: sed eamdem qua plenus erat sapien- spiritu sapientiæ plenus permanebat: sed eamdem qua plenus erat sapien- tiam, cæteris ex tempore paulatim demonstrabat. Juxta hominis naturam tiam, cæteris ex tempore paulatim demonstrabat. Juxta hominis naturam proficiebat ætate de infantia ad juventutem: juxta hominis naturam pro- proficiebat ætate de infantia ad juventutem: juxta hominis naturam pro- ficiebat gratia, non ipse quod non habebat per accessum temporis ac- ficiebat gratia, non ipse quod non habebat per accessum temporis ac- cipiendo, sed pandendo donum gratiæ quod habebat. Apud Deum et homi- cipiendo, sed pandendo donum gratiæ quod habebat. Apud Deum et homi- nes proficiebat: quia quantum proficiente ætate patefaciebat hominibus nes proficiebat: quia quantum proficiente ætate patefaciebat hominibus dona gratiæ quæ sibi inerant et sapientiæ, tantum eos ad laudem Dei ex- dona gratiæ quæ sibi inerant et sapientiæ, tantum eos ad laudem Dei ex- citabat, et sic Deo Patri ad laudem Dei, et hominibus ad salutem proficie- citabat, et sic Deo Patri ad laudem Dei, et hominibus ad salutem proficie- bat. In aliis ergo, non in se, proficiebat sapientia et gratia. Unde in eodem bat. In aliis ergo, non in se, proficiebat sapientia et gratia. Unde in eodem Evangelio, Puer ille sapientia plenus et gratia perhibetur. Sic ergo dici- Evangelio, Puer ille sapientia plenus et gratia perhibetur. Sic ergo dici- tur profecisse sapientia et gratia, ut aliquis rector ecclesiasticus dicitur tur profecisse sapientia et gratia, ut aliquis rector ecclesiasticus dicitur proficere in cura sibi tradita, cum per ejus industriam alii proficiunt. proficere in cura sibi tradita, cum per ejus industriam alii proficiunt.

1 Luc. II, 52. 1 Luc. II, 52.

2 S. GREGORIUS, Homilia XI in cap. 11 Lucæ. 2 S. GREGORIUS, Homilia XI in cap. 11 Lucæ.

3 Cf. Joan, 1, 14: Et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti a Patre, plenum gratiæ et veri- 3 Cf. Joan, 1, 14: Et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti a Patre, plenum gratiæ et veri-

tatis. tatis.

Solutio. Solutio.

IN III SENTENT. DIST. XIII, B, ART. 7 ET 8. IN III SENTENT. DIST. XIII, B, ART. 7 ET 8.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

Utrum Deus potuit conferre majorem Utrum Deus potuit conferre majorem gratiam quam contulit? gratiam quam contulit?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Huic autem sententiæ videtur obviare, « Huic autem sententiæ videtur obviare, etc. » etc. »

Hæc est secunda pars in qua objicit Hæc est secunda pars in qua objicit et solvit per verba Evangelii, et secundo et solvit per verba Evangelii, et secundo per verba Ambrosii, et solvit, ibi, C, per verba Ambrosii, et solvit, ibi, C, «Alibi tamen scriptum reperitur, etc. » «Alibi tamen scriptum reperitur, etc. »

Circa primam partem quæritur de hoc Circa primam partem quæritur de hoc quod dicit « Ad quod sane dici potest quod dicit « Ad quod sane dici potest ipsum secundum hominem, etc. » ipsum secundum hominem, etc. »

Hoc enim plane factum videtur, quod Hoc enim plane factum videtur, quod secundum hominem habeat gratiam fini- secundum hominem habeat gratiam fini- tam ergo major potest cogitari. Aut tam ergo major potest cogitari. Aut ergo illam Deus quæ major esse pot- ergo illam Deus quæ major esse pot- est, conferre valet, aut non. Si non, est, conferre valet, aut non. Si non, limitata erit sua potentia: quod incon- limitata erit sua potentia: quod incon- veniens est. Si sic: ergo falsum est quod veniens est. Si sic: ergo falsum est quod hic dicit, quod Deus majorem conferre hic dicit, quod Deus majorem conferre non potuerit. non potuerit.

SOLUTIO. Dicendum, quod hoc verum SOLUTIO. Dicendum, quod hoc verum est quod hic dicit Magister: sed intelli- est quod hic dicit Magister: sed intelli- gendum, quod omne perfectum naturæ et gendum, quod omne perfectum naturæ et gratiæ habet necessario determinatam gratiæ habet necessario determinatam capacitatem in specie et natura sibi pro- capacitatem in specie et natura sibi pro- portionatam, cujus majorem non recipiet, portionatam, cujus majorem non recipiet, nisi mutetur species. In specie autem ho- nisi mutetur species. In specie autem ho- minis maxima omnium capacitatum quæ minis maxima omnium capacitatum quæ potest esse, salva specie et natura homi- potest esse, salva specie et natura homi- nis, in Christo fuit: et ideo Deus majo- nis, in Christo fuit: et ideo Deus majo- rem ei gratiam conferre non potuit, quia rem ei gratiam conferre non potuit, quia nullus homo potest recipere majorem, nullus homo potest recipere majorem, nec aliqua creatura. nec aliqua creatura.

AD ID autem quod contra objicitur, di- AD ID autem quod contra objicitur, di- cendum quod Deus potest facere majorem cendum quod Deus potest facere majorem et conferre: sed nihil creatum erit illius et conferre: sed nihil creatum erit illius receptibile. Unde Magister non attendit receptibile. Unde Magister non attendit quid Deus possit facere, cujus potentia in quid Deus possit facere, cujus potentia in nullo limitatur, sed quid in creatura pot- nullo limitatur, sed quid in creatura pot- est fieri. est fieri.

243 243

Si autem objicias, quod Deus potest Si autem objicias, quod Deus potest facere novam speciem, et de illa facere facere novam speciem, et de illa facere Christum, et tunc conferre ei gratiam Christum, et tunc conferre ei gratiam majorem dicendum, quod hoc nihil majorem dicendum, quod hoc nihil est quia Deus potest facere quod vult, est quia Deus potest facere quod vult, sed tamen ex parte creaturæ non posset sed tamen ex parte creaturæ non posset ordinate fieri aliqua species, quæ sit al- ordinate fieri aliqua species, quæ sit al- tior intellectuali natura in homine et An- tior intellectuali natura in homine et An- gelo intellectualis enim natura nobili- gelo intellectualis enim natura nobili- tate sua per intellectum capax est Dei, tate sua per intellectum capax est Dei, et donorum suorum et quidquid aliud et donorum suorum et quidquid aliud faceret Deus, non posset esse magis ca- faceret Deus, non posset esse magis ca- pax quam natura intellectualis, et in illa pax quam natura intellectualis, et in illa maxime capax fuit Christus: unde cum maxime capax fuit Christus: unde cum mensura gratiæ ejus fuit secundum illam mensura gratiæ ejus fuit secundum illam capacitatem, non potest esse major ex capacitatem, non potest esse major ex parte creaturæ recipientis : et per hoc parte creaturæ recipientis : et per hoc non limitatur potentia Dei facientis, sed non limitatur potentia Dei facientis, sed potius capacitas creaturæ recipientis. Et potius capacitas creaturæ recipientis. Et est simile in materia elementi quæ potest est simile in materia elementi quæ potest subtiliari a grossitie terræ, et tantum pot- subtiliari a grossitie terræ, et tantum pot- est subtiliari, quod non erit terra, sed est subtiliari, quod non erit terra, sed aqua: et similiter ex aqua fit aer, et aqua: et similiter ex aqua fit aer, et ignis ex aere: sed non est capax majoris ignis ex aere: sed non est capax majoris subtilitatis, quam in igne: quia omnia subtilitatis, quam in igne: quia omnia naturalia habent metas capacitatem sua- naturalia habent metas capacitatem sua- rum, quas non excedunt manente natura rum, quas non excedunt manente natura et specie. et specie.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An illi qui non proficiebant gratia et sa- An illi qui non proficiebant gratia et sa- pientia Christi, habebant ipsum ut ca- pientia Christi, habebant ipsum ut ca- put influens eis sensum et motum ? put influens eis sensum et motum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, « Sed in aliis, qui de ejus sapientia B, « Sed in aliis, qui de ejus sapientia et gratia proficiebant, etc. » et gratia proficiebant, etc. »

Ex hoc enim videtur, quod illi qui non Ex hoc enim videtur, quod illi qui non proficiebant de gratia et sapientia ejus, proficiebant de gratia et sapientia ejus, non habebant ipsum ut caput influens eis non habebant ipsum ut caput influens eis sensum gratiæ et motum : sensum gratiæ et motum :

1. Sed illi qui fuerunt ante adventum, 1. Sed illi qui fuerunt ante adventum, nec videbant eum, nec audiebant: ergo nec videbant eum, nec audiebant: ergo sensum et motum ab ipso non recipie- sensum et motum ab ipso non recipie- bant. bant.

Sed contra. Sed contra.

Solutio, Solutio, Au 1. Au 1.

Ad 2. Ad 2.

244 244

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

2. Item, Caput proprie dicitur in con- 2. Item, Caput proprie dicitur in con- formitate naturæ: sed ante incarnationem formitate naturæ: sed ante incarnationem non fuit in conformitate naturæ : ergo non fuit in conformitate naturæ : ergo non fuit caput. non fuit caput.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Anselmus dicit in libro Cur Deus 1. Anselmus dicit in libro Cur Deus homo, quod numquam a temporibus crea- homo, quod numquam a temporibus crea- tionis hominis super terram Ecclesia fuit tionis hominis super terram Ecclesia fuit acephala, id est, sine capite : ergo sem- acephala, id est, sine capite : ergo sem- per fuit caput. per fuit caput.

2. Item, Matth. xx1, 9: Turbæ quæ 2. Item, Matth. xx1, 9: Turbæ quæ præcedebant et quæ sequebantur clama- præcedebant et quæ sequebantur clama- bant, dicentes : Hosanna filio David! bant, dicentes : Hosanna filio David! Sed qui præibant, significant præcedentes Sed qui præibant, significant præcedentes adventum qui sequebantur, signant se- adventum qui sequebantur, signant se- quentes: ergo omnes hauserunt sensum quentes: ergo omnes hauserunt sensum et motum gratiæ ab ipso : ergo omnes et motum gratiæ ab ipso : ergo omnes habebant eum caput. habebant eum caput.

3. Item, Augustinus dicit, et ponitur in- 3. Item, Augustinus dicit, et ponitur in- fra in Littera, quod eadem est fides an- fra in Littera, quod eadem est fides an- tiquorum et modernorum: et tempora tiquorum et modernorum: et tempora variata sunt, sed fides immutata perman- variata sunt, sed fides immutata perman- sit. Ergo Christi incarnationem credide- sit. Ergo Christi incarnationem credide- runt illi sicut et isti, et ita per fidem fuit runt illi sicut et isti, et ita per fidem fuit eis caput in conformitate naturæ. Quod eis caput in conformitate naturæ. Quod concedendum est. concedendum est.

AD PRIMUM dicendum, quod est influxus AD PRIMUM dicendum, quod est influxus per inspirationem, et per præsentiam, et per inspirationem, et per præsentiam, et verbum. Primum habuerunt præcedentes verbum. Primum habuerunt præcedentes et soquentes ascensionem ejus. Secun- et soquentes ascensionem ejus. Secun- dum autem habuerunt præsentes qui se- dum autem habuerunt præsentes qui se- quebantur eum: de quibus dixit: Beati quebantur eum: de quibus dixit: Beati oculi qui vident quæ vcs videtis. Dico oculi qui vident quæ vcs videtis. Dico enim vobis, etc. 2. De secundo autem di- enim vobis, etc. 2. De secundo autem di- xit, Joan. viii, 56: Abraham, pater vester, xit, Joan. viii, 56: Abraham, pater vester, exsultavit ut videret diem meum: vidit, exsultavit ut videret diem meum: vidit, et gavisus est. et gavisus est.

AD ALIUD dicendum, quod caput ita fuit AD ALIUD dicendum, quod caput ita fuit in conformitate naturæ, sicut probat ulti- in conformitate naturæ, sicut probat ulti- ma objectio. ma objectio.

1 Cf. Infra, Dist. XXV. 1 Cf. Infra, Dist. XXV.

2 Luc. x, 23 et 24. Cf. Matth. x1, 25. 2 Luc. x, 23 et 24. Cf. Matth. x1, 25.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An Christus ut homo fuií caput An Christus ut homo fuií caput Angelorum? Angelorum?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, sub finem « Puer ille plenus sapien- B, sub finem « Puer ille plenus sapien- tia et gratia perhibetur. » Puer autem est tia et gratia perhibetur. » Puer autem est secundum humanitatem. secundum humanitatem.

Quæritur ergo, Utrum Christus sicut Quæritur ergo, Utrum Christus sicut homo influit Angelis ? homo influit Angelis ?

Videtur, quod non : quia ita dicit Psal- Videtur, quod non : quia ita dicit Psal- mista Minuisti eum paulo minus ab mista Minuisti eum paulo minus ab Angelis³. A minori autem non recipit Angelis³. A minori autem non recipit illuminationem superior : ergo Angeli illuminationem superior : ergo Angeli non recipiunt a Christo. non recipiunt a Christo.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Apocal. xxi, 23: Lucerna ejus est 1. Apocal. xxi, 23: Lucerna ejus est Agnus. Ergo Agnus occisus illuminat om- Agnus. Ergo Agnus occisus illuminat om- nes in regno cœlorum : ergo et Angelos. nes in regno cœlorum : ergo et Angelos.

2. Item, Corpus Christi unum est in 2. Item, Corpus Christi unum est in omnibus sanctis et beatis : quia dicitur, omnibus sanctis et beatis : quia dicitur, Cantic. vI, 8: Una est columba mea. Er- Cantic. vI, 8: Una est columba mea. Er- go Angeli sunt de unitate corporis : ergo go Angeli sunt de unitate corporis : ergo accipiunt per influentiam capitis, sicut accipiunt per influentiam capitis, sicut et alia membra. et alia membra.

3. Præterca, Hoc expresse dicit Dio- 3. Præterca, Hoc expresse dicit Dio- nysius, quod ab ipso Jesu accipiunt illu- nysius, quod ab ipso Jesu accipiunt illu- minationes. minationes.

4. Item, Superioris est illuminare in- 4. Item, Superioris est illuminare in- feriores sed Christus est in potioribus feriores sed Christus est in potioribus bonis Patris, etiam secundum hominem: bonis Patris, etiam secundum hominem: ergo suum est omnes illuminare. ergo suum est omnes illuminare.

ULTERIUS quæritur juxta hoc, Quid sit ULTERIUS quæritur juxta hoc, Quid sit recipere sensum et motum ? recipere sensum et motum ?

1. Videtur autem sensus esse cogita- 1. Videtur autem sensus esse cogita- tionis, motus autem operis : et ita vide- tionis, motus autem operis : et ita vide- tur, quod non recipimus gratiam perfi- tur, quod non recipimus gratiam perfi- cientem intellectum et opus ejus. cientem intellectum et opus ejus.

2. Item, Omne animal habet caput vel 2. Item, Omne animal habet caput vel

3 Psal. VIII, 6. Cf. ad Hebr. 11, 7. 3 Psal. VIII, 6. Cf. ad Hebr. 11, 7.

Sed Sed

QUE QUE

contra. contra.

lolutio lolutio

IN III SENTENT. DIST. XIII, C. IN III SENTENT. DIST. XIII, C.

membrum aliud loco capitis, ut dicit Phi- membrum aliud loco capitis, ut dicit Phi- losophus in libro de Animalibus, nec losophus in libro de Animalibus, nec tamen omne animal habet motum tamen omne animal habet motum videtur, quod non sit de ratione capitis videtur, quod non sit de ratione capitis dare motum, sed tantum sensum. dare motum, sed tantum sensum.

ergo ergo

3. Præterea, Hic in Littera non fit 3. Præterea, Hic in Littera non fit mentio de motu, sed de sensu tantum : mentio de motu, sed de sensu tantum : ergo non ministratur nobis motus a ca- ergo non ministratur nobis motus a ca- pite spirituali, sed tantum sensus. pite spirituali, sed tantum sensus.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. In omnibus animalibus perfectis in- 1. In omnibus animalibus perfectis in- fluit motus a capite: sed Christus est fluit motus a capite: sed Christus est perfectissimum caput ergo influit mo- perfectissimum caput ergo influit mo-

tum. tum.

2. Item, Ad nihil proderit cognoscere 2. Item, Ad nihil proderit cognoscere divina per spiritualem sensum nisi habe- divina per spiritualem sensum nisi habe- remus virtutem motivam qua movere- remus virtutem motivam qua movere- mur in divina cognita: ergo ad hoc quod mur in divina cognita: ergo ad hoc quod prosit nobis sensus necessaria est influ- prosit nobis sensus necessaria est influ- xio motus. xio motus.

SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod Angeli sunt de unitate corporis nostri : Angeli sunt de unitate corporis nostri : non enim habet tantum partes corpora- non enim habet tantum partes corpora- les, sed etiam spirituales et Christus est les, sed etiam spirituales et Christus est caput Angelorum in prima et secunda caput Angelorum in prima et secunda acceptione capitis, licet non in tertia. acceptione capitis, licet non in tertia.

245 245

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod minoratus est in assumptione pœ- quod minoratus est in assumptione pœ- nalitatis nostræ tantum: sed non in vir- nalitatis nostræ tantum: sed non in vir- tute illuminationis. tute illuminationis.

Ad 1. Ad 1.

AD ALIUD quod ulterius quæritur dicen- Ad quæst. AD ALIUD quod ulterius quæritur dicen- Ad quæst. dum, quod motum accipimus a capite, dum, quod motum accipimus a capite, qui est motus meriti quo movemur in qui est motus meriti quo movemur in divina cognita. divina cognita.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod duplex est motus : processivus quod duplex est motus : processivus scilicet, et illum non habet omne animal scilicet, et illum non habet omne animal nisi a suo capite, vel a membro quod est nisi a suo capite, vel a membro quod est loco capitis. Est etiam motus dilatationis loco capitis. Est etiam motus dilatationis et constrictionis, et illum habet omne ani- et constrictionis, et illum habet omne ani- mal. mal.

AD ULTIMUM dicendum quod in Littera AD ULTIMUM dicendum quod in Littera non fit mentio de motu: quia supponi- non fit mentio de motu: quia supponi- tur in causa. Charitas enim quæ est hic tur in causa. Charitas enim quæ est hic quasi tactus bonitatis influxus omnibus quasi tactus bonitatis influxus omnibus causa est maximi motus. Ipsa est enim causa est maximi motus. Ipsa est enim ignis mobilis, acutus, superfervidus, sicut ignis mobilis, acutus, superfervidus, sicut innuit Agustinus: et Dionysius dicit, innuit Agustinus: et Dionysius dicit, quod charitas semper proficit, aut deficit. quod charitas semper proficit, aut deficit. Et Gregorius « Charitas magna opera- Et Gregorius « Charitas magna opera- tur si est si enim desinit operari, chari- tur si est si enim desinit operari, chari-

tas non est. » tas non est. »

Ad 2 et Ad 2 et object. object.

Ad 3. Ad 3.

C. Prædictis videtur adversari quod Ambrosius ait. C. Prædictis videtur adversari quod Ambrosius ait.

Alibi tamen scriptum reperitur, quod secundum sensum hominis profe- Alibi tamen scriptum reperitur, quod secundum sensum hominis profe- cerit, sicut ætate hominis profecit. Ait enim Ambrosius in libro III de Spi- . cerit, sicut ætate hominis profecit. Ait enim Ambrosius in libro III de Spi- . ritu sancto ¹. Deus perfectionem naturæ suscepit humanæ. Suscepit sensum ritu sancto ¹. Deus perfectionem naturæ suscepit humanæ. Suscepit sensum hominis sed non sensu carnis fuit inflatus. Sensu hominis animam dixit hominis sed non sensu carnis fuit inflatus. Sensu hominis animam dixit conturbatam : sensu hominis esurivit et rogavit: sensu hominis pro- conturbatam : sensu hominis esurivit et rogavit: sensu hominis pro- fecit, sicut scriptum est: Jesus proficiebat sapientia, et ætate, et gra- fecit, sicut scriptum est: Jesus proficiebat sapientia, et ætate, et gra- tia. Quomodo proficiebat sapientia Dei? Profectus ætatis et pro- tia. Quomodo proficiebat sapientia Dei? Profectus ætatis et pro-

1 Edit. J. Alleaume habet, in libro de Incarnationis Dominicæ sacramento, sed verius videtur 1 Edit. J. Alleaume habet, in libro de Incarnationis Dominicæ sacramento, sed verius videtur esse in lib. de Spiritu Sancto, cap. 7. esse in lib. de Spiritu Sancto, cap. 7.

2 Luc. 11, 52. 2 Luc. 11, 52.

246 246

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

fectus sapientiæ, non divinæ, sed humanæ naturæ est. Ideo ætatem fectus sapientiæ, non divinæ, sed humanæ naturæ est. Ideo ætatem commemoravit, ut secundum hominem crederes dictum. Ætas enim commemoravit, ut secundum hominem crederes dictum. Ætas enim non divinitatis, sed corporis est. Ergo si proficiebat ætate hominis, pro- non divinitatis, sed corporis est. Ergo si proficiebat ætate hominis, pro- ficiebat sapientia hominis. Sensus autem hominis profecit: et quia sen- ficiebat sapientia hominis. Sensus autem hominis profecit: et quia sen- sus, ideo sapientia. Quis sensus proficiebat? Si humanus: ergo ipse per sus, ideo sapientia. Quis sensus proficiebat? Si humanus: ergo ipse per incrementum susceptus est. Si divinus: ergo mutabilis per profectum. incrementum susceptus est. Si divinus: ergo mutabilis per profectum. Quod enim proficit, mutatur in melius: sed quod divinum est, non muta- Quod enim proficit, mutatur in melius: sed quod divinum est, non muta- tur: quod ergo mutatur non est divinum. Sensus ergo proficiebat huma- tur: quod ergo mutatur non est divinum. Sensus ergo proficiebat huma- nus. Sensum ergo suscepit humanum. Nec poterat confortari virtus Dei, nus. Sensum ergo suscepit humanum. Nec poterat confortari virtus Dei, nec crescere Deus, nec altitudo sapientiæ Dei impleri. Quæ ergo impleba- nec crescere Deus, nec altitudo sapientiæ Dei impleri. Quæ ergo impleba- tur, erat non Dei, sed nostra sapientia . Nam quomodo implebatur, qui tur, erat non Dei, sed nostra sapientia . Nam quomodo implebatur, qui ut omnia impleret descendit? Per quem autem sensum dixit Isaias, quod ut omnia impleret descendit? Per quem autem sensum dixit Isaias, quod patrem nesciebat puer aut matrem? Scriptum est enim: Antequam sciat patrem nesciebat puer aut matrem? Scriptum est enim: Antequam sciat puer vocare patrem suum aut matrem suam auferetur fortitudo Damasci, et puer vocare patrem suum aut matrem suam auferetur fortitudo Damasci, et spolia Samariæ. Sapientiam enim Dei futura et occulta non fallunt. Expers spolia Samariæ. Sapientiam enim Dei futura et occulta non fallunt. Expers autem agnitionis infantia, per humanam utique imprudentiam, quod adhuc autem agnitionis infantia, per humanam utique imprudentiam, quod adhuc non didicit, ignorat: sed verendum est, inquam, ne si duos principales non didicit, ignorat: sed verendum est, inquam, ne si duos principales sensus aut geminam sapientiam Christo tribuamus, Christum dividamus. sensus aut geminam sapientiam Christo tribuamus, Christum dividamus. Numquid cum et divinitatem ejus et carnem adoramus, Christum dividi- Numquid cum et divinitatem ejus et carnem adoramus, Christum dividi- mus? Numquid cum in eo imaginem Dei crucemque veneramur, dividi- mus? Numquid cum in eo imaginem Dei crucemque veneramur, dividi- mus eum? Apostolus certe qui de eo dixit, quoniam etsi crucifixus est ex mus eum? Apostolus certe qui de eo dixit, quoniam etsi crucifixus est ex infirmitate nostra, vivit tamen ex virtute Dei ³: ipse dixit, quia non divi- infirmitate nostra, vivit tamen ex virtute Dei ³: ipse dixit, quia non divi- sus est Christus *. Numquid etiam cum dicimus, quia animam rationalem sus est Christus *. Numquid etiam cum dicimus, quia animam rationalem et intellectus nostri suscepit capacem, dividimus eum? Non enim et intellectus nostri suscepit capacem, dividimus eum? Non enim ipse Deus Verbum pro anima rationali et intellectus capaci in carne ipse Deus Verbum pro anima rationali et intellectus capaci in carne sua fuit: sed animam rationalem et intellectus nostri capacem, et ipsam sua fuit: sed animam rationalem et intellectus nostri capacem, et ipsam humanam et ejusdem substantiæ cujus nostræ sunt animæ, et carnem humanam et ejusdem substantiæ cujus nostræ sunt animæ, et carnem stræ similem ejusdemque cujus caro est nostræ substantiæ suscipiens, stræ similem ejusdemque cujus caro est nostræ substantiæ suscipiens, perfectus etiam homo fuit. perfectus etiam homo fuit.

no- no-

Ad Ephes. III, 10 et ff. Ad Ephes. III, 10 et ff.

2 Isa. VIII, 4. 2 Isa. VIII, 4.

3 II ad Corinth x1, 4: Etsi crucifixas est ex infirmitate, sed vivit ex virtute Dei. 3 II ad Corinth x1, 4: Etsi crucifixas est ex infirmitate, sed vivit ex virtute Dei.

4 I ad Corinth. x, 13: Divisus est Christus? 4 I ad Corinth. x, 13: Divisus est Christus?

5 Edit J. Alleaume, susceperit. 5 Edit J. Alleaume, susceperit.

IN III SENTENT. DIST. XIII, D. IN III SENTENT. DIST. XIII, D.

247 247

D. De intelligentia præmissorum verborum. D. De intelligentia præmissorum verborum.

Hæc verba Ambrosii pia diligentia inspicienda sunt: quæ ex parte ho- Hæc verba Ambrosii pia diligentia inspicienda sunt: quæ ex parte ho- minis ignorantiam instruunt et illuminant, ex parte errandi fomitem male minis ignorantiam instruunt et illuminant, ex parte errandi fomitem male intellecta ministrant. His etenim evidenter traditur duos in Christo esse intellecta ministrant. His etenim evidenter traditur duos in Christo esse principales sensus, sive geminam sapientiam. Neque ideo unitas et singu- principales sensus, sive geminam sapientiam. Neque ideo unitas et singu- laritas personæ dividitur: sed juxta duas naturas, duas habet sapientias : laritas personæ dividitur: sed juxta duas naturas, duas habet sapientias : unam non creatam, sed genitam, quæ ipse est: alteram non genitam, sed unam non creatam, sed genitam, quæ ipse est: alteram non genitam, sed creatam, et per gratiam ei collatam. Nam Isaias de eo protestatur: Requie- creatam, et per gratiam ei collatam. Nam Isaias de eo protestatur: Requie- scet super eum spiritus Domini: spiritus sapientiæ et intellectus. Spiritu er- scet super eum spiritus Domini: spiritus sapientiæ et intellectus. Spiritu er- go sapientiæ et intellectus, id est, sapientia et intelligentia per Spiritum go sapientiæ et intellectus, id est, sapientia et intelligentia per Spiritum sanctum gratis data, Christus erat sapiens secundum animam. Secundum sanctum gratis data, Christus erat sapiens secundum animam. Secundum Deum vero sapiens erat sapientia æterna, quæ Deus est. Et sicut in quan- Deum vero sapiens erat sapientia æterna, quæ Deus est. Et sicut in quan- tum Deus est, bonus est bonitate naturali, quæ ipse est: et justus justitia tum Deus est, bonus est bonitate naturali, quæ ipse est: et justus justitia naturali, quæ ipse est: ita sapiens sapientia naturali, quæ ipse est. Anima naturali, quæ ipse est: ita sapiens sapientia naturali, quæ ipse est. Anima vero ejus sicut bona est et justa bonitate vel justitia gratis data, quæ ipsa vero ejus sicut bona est et justa bonitate vel justitia gratis data, quæ ipsa non est ita est sapiens sapientia gratis data, quæ ipsa non est. non est ita est sapiens sapientia gratis data, quæ ipsa non est. Et licet gemina in Christo sit sapientia, una tamen eademque persona Et licet gemina in Christo sit sapientia, una tamen eademque persona est: quæ in quantum Deus est, et in quantum natura divina est, et sapiens est: quæ in quantum Deus est, et in quantum natura divina est, et sapiens est sapientia ingenita, scilicet sapientia æterna, quæ est Pater: et sapientia est sapientia ingenita, scilicet sapientia æterna, quæ est Pater: et sapientia quæ non est ingenita, quæ communis est tribus personis : non tamen ge- quæ non est ingenita, quæ communis est tribus personis : non tamen ge- mina sapientia: quia non est alia et alia sapientia, sapientia ingenita quæ mina sapientia: quia non est alia et alia sapientia, sapientia ingenita quæ tantum Pater est, et sapientia quæ communiter Pater est et Filius et Spi- tantum Pater est, et sapientia quæ communiter Pater est et Filius et Spi- ritus sanctus. In quantum vero eadem persona est homo, id est, secundum ritus sanctus. In quantum vero eadem persona est homo, id est, secundum hominem acceptum, vel in quantum est subsistens ex anima et carne, sa- hominem acceptum, vel in quantum est subsistens ex anima et carne, sa- piens est sapientia gratuita. Sapiens ergo est humano sensu et divino. piens est sapientia gratuita. Sapiens ergo est humano sensu et divino.

1 Isa. XI, 2. 1 Isa. XI, 2.

248 248

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

De intentione verborum Ambrosii : et, De intentione verborum Ambrosii : et, An in Christo intellectus agens potuit An in Christo intellectus agens potuit abstrahere ab aliis formis rationes abstrahere ab aliis formis rationes universales? universales?

« Alibi « Alibi etc. >> etc. >>

tamen scriptum reperitur, tamen scriptum reperitur,

Hic objicit per verba Ambrosii. Et Hic objicit per verba Ambrosii. Et habet tres partes, scilicet objectionem, et habet tres partes, scilicet objectionem, et explanationem intentionis, cum obje- explanationem intentionis, cum obje- ctione in contrarium, ibi, E, « Sed ex qua ctione in contrarium, ibi, E, « Sed ex qua causa illius dicti intelligentia, etc. » causa illius dicti intelligentia, etc. »

Incidit autem hic dubium de inten- Incidit autem hic dubium de inten- tione Ambrosii. Si enim hoc vult dicere tione Ambrosii. Si enim hoc vult dicere quod imponit sibi Magister: tunc nihil quod imponit sibi Magister: tunc nihil probat contra hæreticum. probat contra hæreticum.

1. Dicit enim Magister, quod vult di- 1. Dicit enim Magister, quod vult di- cere, quod sensus proficiebat humanus, cere, quod sensus proficiebat humanus, dum profectum aliis ostendit: sed hoc dum profectum aliis ostendit: sed hoc competit etiam sensui divino : ergo per competit etiam sensui divino : ergo per illam mutabilitatem in profectu qui est illam mutabilitatem in profectu qui est in aliis, non potest probare quod in in aliis, non potest probare quod in Christo sensus humanus fuit, sicut in- Christo sensus humanus fuit, sicut in- tendit Ambrosius : loquitur enim contra tendit Ambrosius : loquitur enim contra hæreticos qui dicebant Christum esse hæreticos qui dicebant Christum esse simplicem creaturam. simplicem creaturam.

2. Præterea, Videbatur, quod Ambro- 2. Præterea, Videbatur, quod Ambro- sius dixit verum. Christus enim omnia sius dixit verum. Christus enim omnia quæ in nostra natura plantavit, assum- quæ in nostra natura plantavit, assum- psit sed in nostra natura etiam in pri- psit sed in nostra natura etiam in pri- mo statu plantavit cognitionem experi- mo statu plantavit cognitionem experi- mentalem quæ accipitur a singularibus: mentalem quæ accipitur a singularibus: ergo illam assumpsit. PRIMA scribitur a ergo illam assumpsit. PRIMA scribitur a Damasceno. SECUNDA probatur per Au- Damasceno. SECUNDA probatur per Au- gustinum in libro super Genesim da lit- gustinum in libro super Genesim da lit- teram super illud: Tulit Dominus Deus teram super illud: Tulit Dominus Deus hominem, et posuit eum in parasido vo- hominem, et posuit eum in parasido vo- luptatis, ut operaretur et custodiret il- luptatis, ut operaretur et custodiret il-

1 Genes. II, 15. 1 Genes. II, 15.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. VIII super Genesim ad 2 S. AUGUSTINUS, Lib. VIII super Genesim ad

lum. Super illum enim locum in libro lum. Super illum enim locum in libro VIII super Genesim ad litteram² dicit VIII super Genesim ad litteram² dicit Augustinus 1 ostendens quod non ante Augustinus 1 ostendens quod non ante peccatum hominem ad laboris indigen- peccatum hominem ad laboris indigen- tiam damnavit : sed ut experimento tiam damnavit : sed ut experimento excitatus magis Creatorem cognosce- excitatus magis Creatorem cognosce- ret operantem in natura. Et sunt hæc ret operantem in natura. Et sunt hæc verba: « Quid enim majus mirabili- verba: « Quid enim majus mirabili- usque spectaculum est, aut ubi magis usque spectaculum est, aut ubi magis cum rerum natura quodammodo hu- cum rerum natura quodammodo hu- mana ratio loqui potest, quam cum po- mana ratio loqui potest, quam cum po- sitis seminibus, plantatis surculis, trans- sitis seminibus, plantatis surculis, trans- latis arbusculis, insitis malleolis, tam- latis arbusculis, insitis malleolis, tam- quam interrogatur quæque vis radicis et quam interrogatur quæque vis radicis et germinis, quid possit, quidve non pos- germinis, quid possit, quidve non pos- sit unde possit, unde non possit : quid sit unde possit, unde non possit : quid in co valcat numerorum invisibilis inte- in co valcat numerorum invisibilis inte- riorque potentia, quid extrinsecus adhibi- riorque potentia, quid extrinsecus adhibi- ta diligentia in ipsaque consideratione ta diligentia in ipsaque consideratione perspicere, quia neque qui plantat est ali- perspicere, quia neque qui plantat est ali- quid, neque qui rigat, sed qui incremen- quid, neque qui rigat, sed qui incremen- tum dat Deus³. » Ex hoc accipitur, quod tum dat Deus³. » Ex hoc accipitur, quod licet Adam omnium naturarum habuerit licet Adam omnium naturarum habuerit scientiam, quod tamen profecerit in co- scientiam, quod tamen profecerit in co- gnitione experimenti Ergo a simili, licet gnitione experimenti Ergo a simili, licet Christus scientiam habuerit omnium, Christus scientiam habuerit omnium, etiam cognitione experimenti proficere etiam cognitione experimenti proficere potuit et hac cognitione non proficit potuit et hac cognitione non proficit intellectus divinus, quia de rebus nihil intellectus divinus, quia de rebus nihil accipit. accipit.

: :

3. Præterea, Sensus Christi recepti- 3. Præterea, Sensus Christi recepti- vus fuit sensibilium specierum præsente vus fuit sensibilium specierum præsente materia. Aut igitur sensus Christi com- materia. Aut igitur sensus Christi com- munis in Christo potuit facere composi- munis in Christo potuit facere composi- tionem sensatorum in ipso, ut diceret, tionem sensatorum in ipso, ut diceret, hoc croceum est dulce, et hoc croceum hoc croceum est dulce, et hoc croceum amarum aut non. Si non : ergo imper- amarum aut non. Si non : ergo imper- fectior fuit quam nos: quia sensus com- fectior fuit quam nos: quia sensus com- munis potuit hoc facere in nobis. Si po- munis potuit hoc facere in nobis. Si po- tuit ergo sensus communis potuit in tuit ergo sensus communis potuit in Christo facere novas compositiones om- Christo facere novas compositiones om- ni die. Aut igitur illarum compositio- ni die. Aut igitur illarum compositio- num formæ a vi imaginativa servari pot- num formæ a vi imaginativa servari pot- erant, aut non. Si non: iterum sequitur, erant, aut non. Si non: iterum sequitur, quod impotentior nobis fuit. Si sic: ergo quod impotentior nobis fuit. Si sic: ergo multa nova habuit in imaginatione. multa nova habuit in imaginatione.

litteram, cap. 8. litteram, cap. 8.

3 I ad Corinth. 111, 7. 3 I ad Corinth. 111, 7.

Quæst. Quæst.

led contra, led contra,

Solutio Solutio

IN III SENTENT. DIST. XIII, D, ART. 10. IN III SENTENT. DIST. XIII, D, ART. 10.

ULTERIUS quæro, Utrum intellectus ULTERIUS quæro, Utrum intellectus agens in Christo potuit abstrahere ab agens in Christo potuit abstrahere ab aliis formis rationes ulteriores, aut non? aliis formis rationes ulteriores, aut non? Si non ergo impotens. Si sic: ergo abs- Si non ergo impotens. Si sic: ergo abs- traxit. Quidquid autem abstrahit agens traxit. Quidquid autem abstrahit agens intellectus, imprimit in possibilem: ergo intellectus, imprimit in possibilem: ergo possibilis intellectus in Christo recepit possibilis intellectus in Christo recepit novam speciem, et novas species mul- novam speciem, et novas species mul- tas ergo videtur, quod novam scien- tas ergo videtur, quod novam scien- tiam et ita profecit in eo sensus huma- tiam et ita profecit in eo sensus huma- nus, ut dicit Ambrosius. nus, ut dicit Ambrosius.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Duæ formæ ejusdem speciei non 1. Duæ formæ ejusdem speciei non possunt esse in eodem subjecto: habitus possunt esse in eodem subjecto: habitus autem cognitionis omnium fuit in Christo autem cognitionis omnium fuit in Christo ab instanti suæ conceptionis : ergo non ab instanti suæ conceptionis : ergo non fuit susceptibilis alicujus habitus per fuit susceptibilis alicujus habitus per cognitionem experimenti. cognitionem experimenti.

2. Item, Materia non est in potentia ad 2. Item, Materia non est in potentia ad formam quam habet, et nihil recipit nisi formam quam habet, et nihil recipit nisi id ad quod est in potentia: ergo num- id ad quod est in potentia: ergo num- quam recipit formam quam habet: sed quam recipit formam quam habet: sed agens intellectus se habet ad possibilem, agens intellectus se habet ad possibilem, ut forma ad materiam, ut ait Philosophus, ut forma ad materiam, ut ait Philosophus, vel ars ad materiam : ergo possibilis non vel ars ad materiam : ergo possibilis non recipit ab agente formam quam habet: recipit ab agente formam quam habet: ergo intellectus in Christo non profecit: ergo intellectus in Christo non profecit: et ita iterum videtur falsum esse quod et ita iterum videtur falsum esse quod dicit Ambrosius. Si dicas, quod possibilis dicit Ambrosius. Si dicas, quod possibilis non est ut materia naturæ, sed ut ma- non est ut materia naturæ, sed ut ma- teria artis, propter quod dicit Philoso- teria artis, propter quod dicit Philoso- phus quod se habet agens ad possibilem phus quod se habet agens ad possibilem ut ars ad materiam adhuc concluditur ut ars ad materiam adhuc concluditur propositum licet enim materia artis propositum licet enim materia artis non amittat formam naturæ accipiendo non amittat formam naturæ accipiendo formam artis, ut dicebat Empedocles, formam artis, ut dicebat Empedocles, tamen non recipit simul duas formas tamen non recipit simul duas formas artis ejusdem speciei, nec duas formas artis ejusdem speciei, nec duas formas naturæ ejusdem speciei. Cum igitur naturæ ejusdem speciei. Cum igitur agens sit ut ars, eo quod ipse est species agens sit ut ars, eo quod ipse est species specierum intelligibilium, possibilis non specierum intelligibilium, possibilis non simul recipit ab eo duas species ejusdem simul recipit ab eo duas species ejusdem rationis. rationis.

SOLUTIO. Dicendum sine præjudicio, SOLUTIO. Dicendum sine præjudicio, quod plus veritatis est in verbis Ambro- quod plus veritatis est in verbis Ambro- sii quam Magister eliciat ex eis, quia sine sii quam Magister eliciat ex eis, quia sine dubio aliter nihil probaret contra hære- dubio aliter nihil probaret contra hære- ticum Pono enim in Christo quatuor ticum Pono enim in Christo quatuor

249 249

esse cognitiones, quarum una in summo esse cognitiones, quarum una in summo erat cognitio Filii Dei quæ est cognitio erat cognitio Filii Dei quæ est cognitio quam unam numero ab æterno increa- quam unam numero ab æterno increa- tam habet cum Patre et Spiritu sancto. tam habet cum Patre et Spiritu sancto.

Aliam autem habet anima Christi ex Aliam autem habet anima Christi ex conjunctione ad divinitatem et hæc est conjunctione ad divinitatem et hæc est cognitio per speciem quæ est patriæ, et cognitio per speciem quæ est patriæ, et ultra quam patriæ : quia alii cogno- ultra quam patriæ : quia alii cogno- scunt per speciem præsentiæ divinæ, ipse scunt per speciem præsentiæ divinæ, ipse autem cognoscebat per speciem unitam autem cognoscebat per speciem unitam sibi quia deitas quæ est species, est uni- sibi quia deitas quæ est species, est uni- ta sibi, et hac cognitione fuit ipse coni- ta sibi, et hac cognitione fuit ipse coni- prehensor et verissime. prehensor et verissime.

Alia est cognitio quam accepit a ve- Alia est cognitio quam accepit a ve- ritate status innocentiæ : et hæc est con- ritate status innocentiæ : et hæc est con- creta sibi cognitio omnium naturalium creta sibi cognitio omnium naturalium quam etiam habuit Adam ante peccatum. quam etiam habuit Adam ante peccatum.

Quaita autem cognitio est quæ est via- Quaita autem cognitio est quæ est via- toris quæ est cognitio experimenti: sed toris quæ est cognitio experimenti: sed origo experimenti est duplex: una quæ origo experimenti est duplex: una quæ est scientiam faciens, et sic est in igno- est scientiam faciens, et sic est in igno- rante in quo per experimentum acqui- rante in quo per experimentum acqui- ritur memoria, et ex memoria et experi- ritur memoria, et ex memoria et experi- mento una universalis ratio quæ generat mento una universalis ratio quæ generat scientiam in intellectu non habente. Aliud scientiam in intellectu non habente. Aliud est experimentum non habitum quidem est experimentum non habitum quidem faciens, sed excitans, sicut Adam habuit faciens, sed excitans, sicut Adam habuit experimentum, ut probatum est in au- experimentum, ut probatum est in au- ctoritate Augustini et hanc habuit Chri- ctoritate Augustini et hanc habuit Chri- stus, et profecit in ea : et hoc intendit stus, et profecit in ea : et hoc intendit Ambrosius et ideo dicit, Sensus profi- Ambrosius et ideo dicit, Sensus profi- ciebat humanus et non dicebat, Intel- ciebat humanus et non dicebat, Intel- lectus proficiebat humanus, ut dicit Ba- lectus proficiebat humanus, ut dicit Ba- silius in quadam homilia super princi- silius in quadam homilia super princi- pium Proverbiorum. Sensus est intelle- pium Proverbiorum. Sensus est intelle- ctus de præsenti, hoc est dicere, intelle- ctus de præsenti, hoc est dicere, intelle- ctus reflexus ad sensum: et ille immuta- ctus reflexus ad sensum: et ille immuta- tur ad actum per experimentum, licet tur ad actum per experimentum, licet non ad novum habitum, ut probatum est non ad novum habitum, ut probatum est objiciendo. Bene enim concedo sensum objiciendo. Bene enim concedo sensum Christi particularem fuisse apprehensi- Christi particularem fuisse apprehensi- vum sensibilium, et sensum commu- vum sensibilium, et sensum commu- nem fuisse compositum, et imaginatio- nem fuisse compositum, et imaginatio- nem receptivam imaginationum : sed nem receptivam imaginationum : sed intellectus secundum actum factus in intellectus secundum actum factus in aliquo habitu non recipit amplius ejus- aliquo habitu non recipit amplius ejus- dem rationis habitum quia duæ species dem rationis habitum quia duæ species ejusdem rationis non sunt in uno eo- ejusdem rationis non sunt in uno eo-

dem. dem.

250 250

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Si autem objiciatur, quod est simile Si autem objiciatur, quod est simile de imaginatione et sensu, bene concedo de imaginatione et sensu, bene concedo quamdiu manet imaginatio ejusdem : quamdiu manet imaginatio ejusdem : sed imaginationes transeunt frequenter sed imaginationes transeunt frequenter in viribus sensibilibus, et recipiuntur no- in viribus sensibilibus, et recipiuntur no- væ plus quam in intellectu. væ plus quam in intellectu.

Adobject. I. AD ID autem quod contra objicitur, Adobject. I. AD ID autem quod contra objicitur, dicendum, quod novum habitum non re- dicendum, quod novum habitum non re- cepit, sed novam habitus conversionem cepit, sed novam habitus conversionem ad hoc vel illud ex intellectu ad sensum ad hoc vel illud ex intellectu ad sensum reflexum. reflexum.

Si autem objicias, quod Christus ea- Si autem objicias, quod Christus ea- dem ratione non debuit habere nisi unam dem ratione non debuit habere nisi unam cognitionem quia duæ cognitiones ad cognitionem quia duæ cognitiones ad idem non ordinantur. Dicendum, quod idem non ordinantur. Dicendum, quod illæ tres non sunt ejusdem rationis : quia illæ tres non sunt ejusdem rationis : quia una est essentia divina: alia autem con- una est essentia divina: alia autem con- templatio in Verbo unito tertia vero templatio in Verbo unito tertia vero habitualis humana, sed flexibilis ad hoc habitualis humana, sed flexibilis ad hoc vel illud, est de perfectione viatoris. vel illud, est de perfectione viatoris.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

An Jesus proficiebat ætate et sapientia An Jesus proficiebat ætate et sapientia

hominis? hominis?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, circa initium : « Ergo si proficiebat C, circa initium : « Ergo si proficiebat ætate hominis, proficiebat sapientia ho- ætate hominis, proficiebat sapientia ho- minis, etc. » minis, etc. »

Videtur enim sapientiam hominis non Videtur enim sapientiam hominis non habuisse quia habuisse quia

1. Natura non abundat in superfluis, 1. Natura non abundat in superfluis, ut dicit Philosophus cum igitur habue- ut dicit Philosophus cum igitur habue- rit nobiliorem cognitionem quam etiam rit nobiliorem cognitionem quam etiam futura non latent, ut infra dicit in Littera, futura non latent, ut infra dicit in Littera, videtur non habuisse humanam, quia su- videtur non habuisse humanam, quia su- perflua esset. perflua esset.

2. Item, In inferioribus videmus, quod 2. Item, In inferioribus videmus, quod lumen majus offuscat minus, ut lumen lumen majus offuscat minus, ut lumen candelæ non apparet in sole: ergo ita candelæ non apparet in sole: ergo ita fuit etiam in anima Christi: ergo non fuit etiam in anima Christi: ergo non habuit nisi scientiam divinam : et sic habuit nisi scientiam divinam : et sic falsum est, ut videtur, quod dicit. falsum est, ut videtur, quod dicit.

3. Item, Perfectius est scire nihil acci- 3. Item, Perfectius est scire nihil acci-

piendo a re, quam accipiendo: et perfe- piendo a re, quam accipiendo: et perfe- ctius est scire per causam, quam per effe- ctius est scire per causam, quam per effe- ctum et perfectius est scire per scien- ctum et perfectius est scire per scien- tiam quæ est causa, quam quæ non est tiam quæ est causa, quam quæ non est causa, sed similitudo tantum. Ergo cum causa, sed similitudo tantum. Ergo cum nullum perfectorum negaverit Filio suo nullum perfectorum negaverit Filio suo Deus, et omne imperfectum ab eo remo- Deus, et omne imperfectum ab eo remo- verit præter hoc solum quod ordinem verit præter hoc solum quod ordinem habuit ad nostram redemptionem, vide- habuit ad nostram redemptionem, vide- tur quod omnem modum cognitionis tur quod omnem modum cognitionis imperfectæ removerit ab eo quia co- imperfectæ removerit ab eo quia co- gnitio imperfecta magis est contraria sa- gnitio imperfecta magis est contraria sa- luti, quam promotiva. Cum igitur homo luti, quam promotiva. Cum igitur homo cognoscat scientia causata a rebus, An- cognoscat scientia causata a rebus, An- gelus scientia quæ est similitudo rerum et gelus scientia quæ est similitudo rerum et non causa, Deus autem scientia quæ est non causa, Deus autem scientia quæ est causa rerum, videtur quod solum illam causa rerum, videtur quod solum illam habuerit et non aliam. habuerit et non aliam.

AD HOC dicendum, qnod Christus ha- Sol AD HOC dicendum, qnod Christus ha- Sol buit cognitionem multiplicem, scilicet buit cognitionem multiplicem, scilicet increatam, et ex unione ad Verbum : increatam, et ex unione ad Verbum : comprehensoris in patria, eo quod Ver- comprehensoris in patria, eo quod Ver- bum sibi quoad animam semper fuit præ- bum sibi quoad animam semper fuit præ- sens et unitum : et etiam cognitionem sens et unitum : et etiam cognitionem Adæ et etiam aliquo modo cognitio- Adæ et etiam aliquo modo cognitio- nem experimenti. nem experimenti.

AD ID autem quod contra objicitur, AD ID autem quod contra objicitur, dicendum quod non erat superfluum in dicendum quod non erat superfluum in Christo quod erat naturæ vel status os- Christo quod erat naturæ vel status os- tensivum quia hoc multum valet nobis tensivum quia hoc multum valet nobis credere in eo utramque naturam : et credere in eo utramque naturam : et etiam hujusmodi cognitiones sunt de ra- etiam hujusmodi cognitiones sunt de ra- tione statuum. tione statuum.

Ac Ac

AD ALIUD dicendum, quod hoc falsum Ad AD ALIUD dicendum, quod hoc falsum Ad est, nisi lumina sint ejusdem rationis est, nisi lumina sint ejusdem rationis quoad lucem ad minus, et nisi projiciant quoad lucem ad minus, et nisi projiciant radios ad eamdem partem. Neutro au- radios ad eamdem partem. Neutro au- tem istorum modorum est hic: quia is- tem istorum modorum est hic: quia is- tæ scientiæ non sunt ejusdem rationis, tæ scientiæ non sunt ejusdem rationis, nec etiam eodem modo illuminant super nec etiam eodem modo illuminant super cognita. cognita.

Si autem dicas, quod in inferioribus Si autem dicas, quod in inferioribus etiam lumina non sunt ejusdem rationis, etiam lumina non sunt ejusdem rationis, et tamen mutuo se aborbent. Dicendum, et tamen mutuo se aborbent. Dicendum, quod falsum est: quia quoad lucem ad quod falsum est: quia quoad lucem ad minus habent eamdem rationem propor- minus habent eamdem rationem propor- tionis ad actum: lux enim non est in tionis ad actum: lux enim non est in inferiori corpore nisi secundum naturam inferiori corpore nisi secundum naturam

Ad 3. Ad 3.

IN III SENTENT. DIST. XIII, D, ART. 12. IN III SENTENT. DIST. XIII, D, ART. 12.

qua communicat cum superiori corpore, qua communicat cum superiori corpore, ut dicit Philosophus et ideo licet ha- ut dicit Philosophus et ideo licet ha- beant virtutes diversas in movendo, ta- beant virtutes diversas in movendo, ta- men lucere est commune eis secundum men lucere est commune eis secundum proportionem. Sic autem non est in proportionem. Sic autem non est in scientiis quia æquivoce sunt scientiæ, scientiis quia æquivoce sunt scientiæ, sicut ostendit modus objectionis: quia sicut ostendit modus objectionis: quia una est causa rei, et alia similitudo, et una est causa rei, et alia similitudo, et tertia causata a re. tertia causata a re.

AD ALIUD dicendum, quod habere om- AD ALIUD dicendum, quod habere om- nem modum sciendi non est de ratione nem modum sciendi non est de ratione imperfectionis naturæ humanæ : quod imperfectionis naturæ humanæ : quod enim imperfectum esset Deo, hoc per- enim imperfectum esset Deo, hoc per- fectum esset Angelo vel homini: unde fectum esset Angelo vel homini: unde cum Christus Deus fuerit et homo, om- cum Christus Deus fuerit et homo, om- nes modos perfectionis utiles nobis ha- nes modos perfectionis utiles nobis ha- buit secundum statum utriusque na- buit secundum statum utriusque na- turæ. turæ.

ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.

Utrum in Christo ab infantia fuerit ali- Utrum in Christo ab infantia fuerit ali- qua ignorantia, vel habuerit omnem qua ignorantia, vel habuerit omnem scientiam ? scientiam ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, circa medium « Expers autem ibi, C, circa medium « Expers autem agnitionis infantia, etc. » agnitionis infantia, etc. »