224 224

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

B. Si Deus alium hominem assumere potuit, vel aliunde quam de genere Adæ ? B. Si Deus alium hominem assumere potuit, vel aliunde quam de genere Adæ ?

Solet etiam quæri, Utrum alium hominem vel aliunde quam de genere Solet etiam quæri, Utrum alium hominem vel aliunde quam de genere illius Adam Deus assumere potuerit? Ad quod sane dici potest, ipsum illius Adam Deus assumere potuerit? Ad quod sane dici potest, ipsum aliam animam et aliam carnem potuisse assumere: quia gratia tantum aliam animam et aliam carnem potuisse assumere: quia gratia tantum assumpta est anima illa et caro a Verbo Dei. Ut enim ait Augustinus, In assumpta est anima illa et caro a Verbo Dei. Ut enim ait Augustinus, In rebus per tempus ortis illa summa gratia est, quod homo in unitate per-. rebus per tempus ortis illa summa gratia est, quod homo in unitate per-. sonæ conjunctus est Deo'. Potuit ergo Deus aliam animam et aliam car- sonæ conjunctus est Deo'. Potuit ergo Deus aliam animam et aliam car- nem sumere: et carnem utique aliunde quam de genere Adam. Unde nem sumere: et carnem utique aliunde quam de genere Adam. Unde Augustinus in libro XIII de Trinitate: Potuit itaque Deus hominem aliunde Augustinus in libro XIII de Trinitate: Potuit itaque Deus hominem aliunde suscipere, in quo esset mediator Dei et hominum, non de genere illius suscipere, in quo esset mediator Dei et hominum, non de genere illius Adam, qui peccato suo obligavit genus humanum: sicut ipsum quem pri- Adam, qui peccato suo obligavit genus humanum: sicut ipsum quem pri- mo creavit, non de genere alicujus creavit. Poterat ergo vel sic, vel alio mo creavit, non de genere alicujus creavit. Poterat ergo vel sic, vel alio quo vellet modo creare unum alium, de quo vinceretur victor prioris. Sed quo vellet modo creare unum alium, de quo vinceretur victor prioris. Sed melius judicavit, et de ipso quod victum fuerat genere assumere hominem, melius judicavit, et de ipso quod victum fuerat genere assumere hominem, per quem hominis vinceret inimicum: et tamen ex Virgine, cujus concep- per quem hominis vinceret inimicum: et tamen ex Virgine, cujus concep- tum Spiritus, non caro: fides, non libido prævenit: nec interfuit carnis tum Spiritus, non caro: fides, non libido prævenit: nec interfuit carnis concupiscentia qua cæteri concipiuntur, qui originale trahunt peccatum: concupiscentia qua cæteri concipiuntur, qui originale trahunt peccatum: sed credendo, non concumbendo facta est fœcundata virginitas ². sed credendo, non concumbendo facta est fœcundata virginitas ².

Ex his aperte ostenditur, et alium, et aliunde hominem Deum assumere Ex his aperte ostenditur, et alium, et aliunde hominem Deum assumere potuisse. potuisse.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Solet etiam quæri, Utrum aluim ho- « Solet etiam quæri, Utrum aluim ho- minem, etc. » minem, etc. »

In hoc loco tangit Magister Christum In hoc loco tangit Magister Christum conjunctum ex unione divinitatis et hu- conjunctum ex unione divinitatis et hu- manitatis ex conditionbus humanæ na- manitatis ex conditionbus humanæ na-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XIII de Trinitate, cap. 19. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XIII de Trinitate, cap. 19.

turæ, secundum ea quæ insunt ei, sicut turæ, secundum ea quæ insunt ei, sicut materia, potestas peccandi, discretio materia, potestas peccandi, discretio sexus. Et de his tribus movet hic tres sexus. Et de his tribus movet hic tres quæstiones. Primo, Utrum aliunde po- quæstiones. Primo, Utrum aliunde po- tuit assumere materialiter eam materiam, tuit assumere materialiter eam materiam, quam de Adam ? Secundo quæritur, quam de Adam ? Secundo quæritur, Utrum ille homo potuit peccare? ibi, C, Utrum ille homo potuit peccare? ibi, C, «< Ideo non immerito quæritur, etc. » Ter- «< Ideo non immerito quæritur, etc. » Ter- tio quæritur, Utrum potuit assumere in tio quæritur, Utrum potuit assumere in sexu muliebri ? ibi, D, « Solet etiam sexu muliebri ? ibi, D, « Solet etiam quæri, quamvis curiose, etc. » quæri, quamvis curiose, etc. »

2 IDEM, Ibidem, cap. 18. 2 IDEM, Ibidem, cap. 18.

d contra. d contra.

IN III SENTENT. DIST. XII, B, ART. 2. IN III SENTENT. DIST. XII, B, ART. 2.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Utrum aliunde potuit assumere ma- Utrum aliunde potuit assumere ma- terialiter eam materiam, quam de terialiter eam materiam, quam de Adam? Adam?

Incidit autem quæstio circa primum, Incidit autem quæstio circa primum, Utrum aliunde quam de Adam potuisset Utrum aliunde quam de Adam potuisset

assumere ? assumere ?

Secundo, Utrum debuit assumere ali- Secundo, Utrum debuit assumere ali- quem qui esset similis Adæ in princi- quem qui esset similis Adæ in princi- piando totum genus humanum naturaliter piando totum genus humanum naturaliter et materialiter, sicut Adam ? et materialiter, sicut Adam ?

Videtur autem aliunde: quia Videtur autem aliunde: quia

1. Ita dicit Augustinus: « Potuit itaque 1. Ita dicit Augustinus: « Potuit itaque « Deus hominem aliunde suscipere, in « Deus hominem aliunde suscipere, in « quo esset mediator Dei et hominum, « quo esset mediator Dei et hominum, « non de genere illius Adam, qui pec- « non de genere illius Adam, qui pec- « cato suo obligavit genus humanum. » « cato suo obligavit genus humanum. » 2. Item, Extrahens a poena et a culpa, 2. Item, Extrahens a poena et a culpa, elongatus debet esse ab utroque : sicut elongatus debet esse ab utroque : sicut extrahens a fovea, non est in fovea: sed extrahens a fovea, non est in fovea: sed Christus est extrahens nos Christus est extrahens nos a poena et a poena et culpa ergo debet elongari ab utroque. culpa ergo debet elongari ab utroque. 3. Item, Totum quod fuit in Adam 3. Item, Totum quod fuit in Adam debito pœnæ subjacuit: id autem quod debito pœnæ subjacuit: id autem quod poenam per se debet, non potest pro poenam per se debet, non potest pro alio poenam patiendo satisfacere. Cum alio poenam patiendo satisfacere. Cum igitur Christus satisfacere venerit, mate- igitur Christus satisfacere venerit, mate- riam de Adam natura assumere non de- riam de Adam natura assumere non de- buit, ut videtur. buit, ut videtur.

4 Item, Medicina duplicis morbi non 4 Item, Medicina duplicis morbi non paratur corpori per contrarietatem ad paratur corpori per contrarietatem ad unum morbum tantum sed Christus est unum morbum tantum sed Christus est medicina nostra: ergo contrarias debuit medicina nostra: ergo contrarias debuit habere formas ad utrumque morbum : habere formas ad utrumque morbum : sed duplex est morbus, pœnæ, et culpæ : sed duplex est morbus, pœnæ, et culpæ : ergo videtur, quod ipse neutrum in se ergo videtur, quod ipse neutrum in se habere debuit: et sic de natura Adæ habere debuit: et sic de natura Adæ quæ tota poenæ subjacebat, accipere na- quæ tota poenæ subjacebat, accipere na- turam non debuit, ut videtur. turam non debuit, ut videtur.

225 225

satisfit, aut idem debent esse, aut ejus- satisfit, aut idem debent esse, aut ejus- dem naturæ: sed idem esse non pos- dem naturæ: sed idem esse non pos- sunt, quia Adam infinitum bonum Deo sunt, quia Adam infinitum bonum Deo peccando abstulerat : ergo oportuit, peccando abstulerat : ergo oportuit, quod essent ejusdem generis: non au- quod essent ejusdem generis: non au- tem essent ejusdem generis si hominem tem essent ejusdem generis si hominem aliunde assumpsisset : ergo videtur, aliunde assumpsisset : ergo videtur, quod debuit hominem de genere Adæ quod debuit hominem de genere Adæ

assumere. assumere.

2. Item, Deus nascituros de Adam 2. Item, Deus nascituros de Adam multos salvandos præviderat : sed Apo- multos salvandos præviderat : sed Apo- stolus dicit, ad Hebr. 11, 11, quod qui stolus dicit, ad Hebr. 11, 11, quod qui sanctificat, et qui sanctificantur, ex uno sanctificat, et qui sanctificantur, ex uno omnes, supple, sunt: ergo necesse fuit omnes, supple, sunt: ergo necesse fuit quantum est de necessitate congruentiæ, quantum est de necessitate congruentiæ, quod Christus sanctificans et qui sancti- quod Christus sanctificans et qui sancti- ficantur, essent per naturam materiæ ex ficantur, essent per naturam materiæ ex

uno. uno.

3. Item, Nihil unum in natura refer- 3. Item, Nihil unum in natura refer- tur ad duo principia sui generis, quæ tur ad duo principia sui generis, quæ sunt principia secundum unam rationem sunt principia secundum unam rationem principii: non enim asini referuntur ad principii: non enim asini referuntur ad duos asinos active primo generantes, duos asinos active primo generantes, nec leones ad duos leones : ergo nec nec leones ad duos leones : ergo nec homines possunt referri ad duos homi- homines possunt referri ad duos homi- nes. Sed si hominem aliunde assumpsis- nes. Sed si hominem aliunde assumpsis- set, aut in illo vere esset natura humana, set, aut in illo vere esset natura humana, aut non. Si non tunc nihil valet nobis aut non. Si non tunc nihil valet nobis redemptioquia pro nobis satisfacere redemptioquia pro nobis satisfacere non debuit, qui homo non fuit, ut supra non debuit, qui homo non fuit, ut supra probatum est. Si autem vere esset in probatum est. Si autem vere esset in ipso natura humana: tunc natura hu- ipso natura humana: tunc natura hu- mana una specie non referretur ad unum mana una specie non referretur ad unum principium primum, quod est contra principium primum, quod est contra omnem naturæ ordinem. Ergo creator omnem naturæ ordinem. Ergo creator naturæ quæ hunc naturæ ordinem indi- naturæ quæ hunc naturæ ordinem indi- dit, esset etiam naturæ perversor, quod dit, esset etiam naturæ perversor, quod esse non potest. esse non potest.

4. Item, In natura materiali recursus 4. Item, In natura materiali recursus est ad materiale unum principium in illo est ad materiale unum principium in illo genere ergo hoc etiam erit in natura genere ergo hoc etiam erit in natura humana. Hoc igitur materiale, aut erit humana. Hoc igitur materiale, aut erit in primo homine, aut extra ipsum. Si in primo homine, aut extra ipsum. Si in primo homine, tunc omnis homo ma- in primo homine, tunc omnis homo ma- terialiter erit ab illo, sicut est veritas : terialiter erit ab illo, sicut est veritas : et Christus homo materiam sumere con- et Christus homo materiam sumere con- gruenter non potuit nisi ab illo. Si au- gruenter non potuit nisi ab illo. Si au- tem extra ipsum ergo aliquid de mate- tem extra ipsum ergo aliquid de mate- dicit, quod satisfaciens, et ille pro quo ria possibili ad formam hominis possi- dicit, quod satisfaciens, et ille pro quo ria possibili ad formam hominis possi-

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Anselmus in libro, Cur Deus homo, 1. Anselmus in libro, Cur Deus homo,

15 15

XXVIII XXVIII

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3 Ad 3

226 226

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bilitate disposita (quia de illa loquimur) bilitate disposita (quia de illa loquimur) fuit extra principium propagationis na- fuit extra principium propagationis na- turæ humanæ. Sed quidquid est extra turæ humanæ. Sed quidquid est extra principium propagationis non propaga- principium propagationis non propaga- tur ergo aliqua materia disposita ad tur ergo aliqua materia disposita ad formam hominis non propagatur, quod formam hominis non propagatur, quod non est intelligibile ergo necesse fuit, non est intelligibile ergo necesse fuit, quod tota fuit intra. Si igitur Christus quod tota fuit intra. Si igitur Christus homo esse debuit, ex materia Adæ natu- homo esse debuit, ex materia Adæ natu- ram assumere oportuit. ram assumere oportuit.

SOLUTIO. Ultimis rationibus consen- SOLUTIO. Ultimis rationibus consen- tiendo, dicimus quod Deo nihil est im- tiendo, dicimus quod Deo nihil est im- possibile sed quantum est de congrui- possibile sed quantum est de congrui- tate naturæ et satisfactionis, non debuit tate naturæ et satisfactionis, non debuit Christus aliunde quam de Adam homi- Christus aliunde quam de Adam homi- nem accipere. nem accipere.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod Au- AD PRIMUM ergo dicendum, quod Au- gustinus loquitur de potentia Dei abso- gustinus loquitur de potentia Dei abso- luta, cui nihil est impossibile nec incon- luta, cui nihil est impossibile nec incon- gruum quia eo ipso quod faceret, hoc gruum quia eo ipso quod faceret, hoc congruum esset. congruum esset.

AD ALIUD dicendum, quod aliud est de AD ALIUD dicendum, quod aliud est de extrahente de loco ad locum, et de ex- extrahente de loco ad locum, et de ex- trahente per meritum satisfactionis : trahente per meritum satisfactionis : quia illum oportet distare a loco casus, quia illum oportet distare a loco casus, istum autem ei qui cecidit in aliquo istum autem ei qui cecidit in aliquo communicare licet, non in debito satis- communicare licet, non in debito satis- factionis, nisi sicut ipse volens debito- factionis, nisi sicut ipse volens debito- rem facit. unde communicabit in poena rem facit. unde communicabit in poena et natura. et natura.

AD ALIUD dicendum, quod totum quod AD ALIUD dicendum, quod totum quod fuit actu in Adam, hoc poenæ et debito fuit actu in Adam, hoc poenæ et debito poenæ subjacuit: et etiam quidquid fuit poenæ subjacuit: et etiam quidquid fuit hoc modo originis sed ipse origo esse hoc modo originis sed ipse origo esse potuit sed non quidquid materialiter, potuit sed non quidquid materialiter, id est, per corpulentam substantiam in id est, per corpulentam substantiam in eo fuit, subjacuit debito, licet pœnæ eo fuit, subjacuit debito, licet pœnæ subjaceret quia Christus fuit in lumbis subjaceret quia Christus fuit in lumbis ejus per corpulentam substantiam. Unde ejus per corpulentam substantiam. Unde dicit Augustinus, quod fuit in eo vul- dicit Augustinus, quod fuit in eo vul- nus, et medicina vulneris: hoc tamen pur- nus, et medicina vulneris: hoc tamen pur- gatum fuit antequam assumeretur. Unde gatum fuit antequam assumeretur. Unde possumus dicere, quod totum in eo subja- possumus dicere, quod totum in eo subja- cuit debito pœnæ : sed ut assumptum de cuit debito pœnæ : sed ut assumptum de eo, non subjacuit debito pœnæ : sed pœ- eo, non subjacuit debito pœnæ : sed pœ- nalitatem voluntarie assumpsit, qui se- nalitatem voluntarie assumpsit, qui se-

1 Cf. Supra, Dist. III. 1 Cf. Supra, Dist. III.

parare eam si voluisset, potuisset. Prima parare eam si voluisset, potuisset. Prima tamen solutio magis concordat verbis tamen solutio magis concordat verbis Augustini supra positis de Christi deci- Augustini supra positis de Christi deci-

matione'. matione'.

AD ALIUD dicendum, quod aliud est de AD ALIUD dicendum, quod aliud est de medicina spirituali et corporalı: quia medicina spirituali et corporalı: quia spiritualis est per modum justitiæ, et sa- spiritualis est per modum justitiæ, et sa- tisfacientis et ideo prout exigit justitia tisfacientis et ideo prout exigit justitia restitutionem quærens, non dimittitur restitutionem quærens, non dimittitur in ea reatus pœnæ nisi per poenæ susti- in ea reatus pœnæ nisi per poenæ susti- nentiam ideo conveniens fuit Christum nentiam ideo conveniens fuit Christum de Adam naturam hominis assumere. de Adam naturam hominis assumere.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An Christus debuit naturam assumere, An Christus debuit naturam assumere, quæ esset principium omnium ? quæ esset principium omnium ?

Secundo quæritur, Utrum Christus Secundo quæritur, Utrum Christus debuit alicujus naturam assumere quæ debuit alicujus naturam assumere quæ esset principium omnium, sicut Adam? esset principium omnium, sicut Adam? Videtur autem quod sic: quia Videtur autem quod sic: quia

1. Dicit Apostolus ad Roman. v, 19, 1. Dicit Apostolus ad Roman. v, 19, quod sicut per inobedientiam unius ho- quod sicut per inobedientiam unius ho- minis peccatores constituti sunt multi, minis peccatores constituti sunt multi, ita et per unius obeditionem justi consti- ita et per unius obeditionem justi consti- tuuntur multi: ergo justitia debet esse tuuntur multi: ergo justitia debet esse propagabilis in uno, sicut peccatum : propagabilis in uno, sicut peccatum : hoc autem esse non potest, nisi sit prin- hoc autem esse non potest, nisi sit prin- cipium omnium: ergo videtur, quod cipium omnium: ergo videtur, quod natura quæ est in Christo debet habere natura quæ est in Christo debet habere relationem principu ad totam naturam relationem principu ad totam naturam humanam. humanam.

2. Item, Hæc est causa, quod peccata 2. Item, Hæc est causa, quod peccata parentum non innascuntur parvulis : parentum non innascuntur parvulis : quia licet ex ipsis propagentur, tamen quia licet ex ipsis propagentur, tamen in eis non inveniuntur sicut in principio in eis non inveniuntur sicut in principio totius originis humanæ : ergo per con- totius originis humanæ : ergo per con- trarium, quod justificantur ex uno, debet trarium, quod justificantur ex uno, debet esse causa, quia originaliter in uno repa- esse causa, quia originaliter in uno repa- rantur. rantur.

3. Item, Nullus magis satisfacere de- 3. Item, Nullus magis satisfacere de- bet pro omnibus, quam ille qui est origo bet pro omnibus, quam ille qui est origo

A A

d contra. d contra.

IN III SENTENT. DIST. XII, B. IN III SENTENT. DIST. XII, B.

omnium, et in quo omnes peccaverunt : omnium, et in quo omnes peccaverunt : ergo videtur, quod cum Christus pro ergo videtur, quod cum Christus pro omnibus satisfacere venerit, quod eum omnibus satisfacere venerit, quod eum qui origo omnium erat, protoplastum qui origo omnium erat, protoplastum scilicet, assumere debuit. scilicet, assumere debuit.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Sicut prius probatum est, contra 1. Sicut prius probatum est, contra naturæ totius rationem est et ordinem, naturæ totius rationem est et ordinem, ut duo sint principia unius eodem modo ut duo sint principia unius eodem modo principiandi ergo Christus principium principiandi ergo Christus principium omnium hominum in conformitate na- omnium hominum in conformitate na- turæ esse non potuit, nisi ipsum Adam turæ esse non potuit, nisi ipsum Adam assumeret. assumeret.

2. Adhuc autem sequerentur quinque 2. Adhuc autem sequerentur quinque maxima inconvenientia: quorum pri- maxima inconvenientia: quorum pri- mum est, quia assumptus et assumens mum est, quia assumptus et assumens esset una persona: et cum assumptus esset una persona: et cum assumptus damnabiliter peccaverit, sequeretur quod damnabiliter peccaverit, sequeretur quod Filius Dei damnabiliter peccasset: quia Filius Dei damnabiliter peccasset: quia quidquid agit hic homo vel egit, totum quidquid agit hic homo vel egit, totum ageret Filius Dei assumens. Secundum ageret Filius Dei assumens. Secundum est, quod cum tota natura Adæ actuali- est, quod cum tota natura Adæ actuali- ter peccato subjacuerit, sequeretur quod ter peccato subjacuerit, sequeretur quod Christi natura peccato subjacuisset, quod Christi natura peccato subjacuisset, quod iterum falsum est. Tertium est, quod iterum falsum est. Tertium est, quod oporteret, quod gratia originaliter esset oporteret, quod gratia originaliter esset ex carne, sicut et peccatum : quia non ex carne, sicut et peccatum : quia non posset fieri multiplicatio nisi secundum posset fieri multiplicatio nisi secundum generationem qua Christus generaret: generationem qua Christus generaret: et hoc ipsum absurdum et horrendum et hoc ipsum absurdum et horrendum de Christo etiam est cogitare. Quartum de Christo etiam est cogitare. Quartum est, quod secundum hoc Christus homo est, quod secundum hoc Christus homo

227 227

non esset tunc generatione humana: non esset tunc generatione humana: quia non poterit nasci, qui natus est. quia non poterit nasci, qui natus est. Quintum et ultimum est, quod secun- Quintum et ultimum est, quod secun- dum hoc Christus ex persona Adæ per- dum hoc Christus ex persona Adæ per- sonam assumeret, et persona personam sonam assumeret, et persona personam consumeret. Quæ quia absurda sunt, di- consumeret. Quæ quia absurda sunt, di- cendum quod Christus unum qui mate- cendum quod Christus unum qui mate- riale principium vel originale esset om- riale principium vel originale esset om- nium principium secundum propagatio- nium principium secundum propagatio- nem, assumere non debuit, id est, non nem, assumere non debuit, id est, non fuit congruum. fuit congruum.

Ad 1. Ad 1.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod Solutio. AD PRIMUM ergo dicendum, quod Solutio. Apostolus loquitur per modum satisfa- Apostolus loquitur per modum satisfa- ctionis et meriti, et non propagationis ctionis et meriti, et non propagationis naturæ materialiter vel originaliter. naturæ materialiter vel originaliter.

AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile quia licet peccatum per essentiam mile quia licet peccatum per essentiam et formam non sit in carne sicut in sub- et formam non sit in carne sicut in sub- jecto, tamen causaliter est in carne : jecto, tamen causaliter est in carne : quia innascitur animæ ex carne sed quia innascitur animæ ex carne sed gratia nec essentialiter nec originaliter gratia nec essentialiter nec originaliter potest esse nisi ex Deo, et non nisi in potest esse nisi ex Deo, et non nisi in subjecto spirituali quod est anima ratio- subjecto spirituali quod est anima ratio- nalis vel Angelus. nalis vel Angelus.

AD ALIUD dicendum, quod licet nullus AD ALIUD dicendum, quod licet nullus magis debeat, tamen nullus minus potest magis debeat, tamen nullus minus potest quam ille. Ad satisfactorem autem (ut quam ille. Ad satisfactorem autem (ut supra probatum est) exigitur, quod pos- supra probatum est) exigitur, quod pos- sit et debeat debeat ex natura, possit sit et debeat debeat ex natura, possit autem ex deitate sibi conjuncta. autem ex deitate sibi conjuncta.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

C. Si homo ille potuit peccare, vel non esse Deus? C. Si homo ille potuit peccare, vel non esse Deus?

Ideo non immerito quæritur, Utrum homo ille potuerit peccare, vel non Ideo non immerito quæritur, Utrum homo ille potuerit peccare, vel non esse Deus? Si enim potuit peccare, et potuit damnari. Si potuit damnari, esse Deus? Si enim potuit peccare, et potuit damnari. Si potuit damnari, potuit non esse Deus. Ergo si potuit peccare, potuit non esse Deus: quia potuit non esse Deus. Ergo si potuit peccare, potuit non esse Deus: quia esse Deum, et posse velle iniquitatem, simul esse nequeunt. Ilic distinctio- esse Deum, et posse velle iniquitatem, simul esse nequeunt. Ilic distinctio- ne opus est, utrum de persona, an de natura agitur¹. Si enim de persona ne opus est, utrum de persona, an de natura agitur¹. Si enim de persona

1 Edit. J. Alleaume, agatur. 1 Edit. J. Alleaume, agatur.

228 228

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

agitur, manifestum est quia peccare non potuit, nec Deus non esse potuit. agitur, manifestum est quia peccare non potuit, nec Deus non esse potuit. Si vero de natura, discutiendum est, utrum agat de ea ut Verbo unita, an Si vero de natura, discutiendum est, utrum agat de ea ut Verbo unita, an de ea tamquam non unita Verbo, et tamen enti, id est, an de ea secundum de ea tamquam non unita Verbo, et tamen enti, id est, an de ea secundum quod fuit unita Verbo, an de ea secundum quod esse potuit, et non unita quod fuit unita Verbo, an de ea secundum quod esse potuit, et non unita Verbo. Non est enim ambiguum, animam illam entem unitam Verbo Verbo. Non est enim ambiguum, animam illam entem unitam Verbo peccare non posse: et est sine ambiguitate verum, eamdem si esset et non peccare non posse: et est sine ambiguitate verum, eamdem si esset et non unita Verbo, posse peccare. unita Verbo, posse peccare.

Sed contra Sed contra

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An Deus potuit assumere hominem An Deus potuit assumere hominem peccatorem ? peccatorem ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in secunda quæstione, ibi, « Ideo non im- secunda quæstione, ibi, « Ideo non im- merito quæritur, Utrum ille, etc. » merito quæritur, Utrum ille, etc. »

Videtur autem, quod assumere potuit Videtur autem, quod assumere potuit hominem peccatorem: quia hominem peccatorem: quia

1. Omnipotens est: ergo cum sit po- 1. Omnipotens est: ergo cum sit po- tentiæ illum assumere, potuit. tentiæ illum assumere, potuit.

2. Præterea, Misericordia fuit quod 2. Præterea, Misericordia fuit quod miseriam nostram assumpsit: ergo ma- miseriam nostram assumpsit: ergo ma- jorem assumere miseriam majoris fuit jorem assumere miseriam majoris fuit misericordiæ: sed miserior est peccator misericordiæ: sed miserior est peccator quam innocens: ergo majoris misericor- quam innocens: ergo majoris misericor- diæ fuisset assumere peccatorem quam diæ fuisset assumere peccatorem quam innocentem. innocentem.

3. Item, Natura operatur breviori 3. Item, Natura operatur breviori modo quo potest: ergo et gratia, cum modo quo potest: ergo et gratia, cum superfluum minus sit in gratia quam in superfluum minus sit in gratia quam in natura, eo quod gratia multo pauciori- natura, eo quod gratia multo pauciori- bus se expedit: sed assumendo peccato- bus se expedit: sed assumendo peccato- rem statit fuisset curatus a peccato, et rem statit fuisset curatus a peccato, et non oportuisset postea prædicare, et pa- non oportuisset postea prædicare, et pa- ti, et multa alia facere quæ fecit: ergo ti, et multa alia facere quæ fecit: ergo videtur, quod assumere debuit peccato- videtur, quod assumere debuit peccato-

rem. rem.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Si assumpsisset peccatorem, ex pecca- Si assumpsisset peccatorem, ex pecca- to debitum mortis habuisset: ergo per to debitum mortis habuisset: ergo per mortem pro nullo satisfecisset: quia di- mortem pro nullo satisfecisset: quia di-

cit Anselmus, quod id quod per se de- cit Anselmus, quod id quod per se de- bet, solvendo illud, pro alio non satisfa- bet, solvendo illud, pro alio non satisfa-

cit. cit.

SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate peccatorem non potuit nec debuit assu- peccatorem non potuit nec debuit assu- mere: quia hoc nec naturæ Dei, nec of- mere: quia hoc nec naturæ Dei, nec of- ficio mediatoris competebat, et redimen- ficio mediatoris competebat, et redimen- dis intulisset potius redemptionis impe- dis intulisset potius redemptionis impe- dimentum. dimentum.

Soll Soll

AD PRIMUM ergo dicendum est, quod Ad AD PRIMUM ergo dicendum est, quod Ad impotentiæ est assumere peccatorem, ita impotentiæ est assumere peccatorem, ita quod peccato suo subjaceat assumiens. quod peccato suo subjaceat assumiens.

AD ALIUD dicendum, quod crudelis est AD ALIUD dicendum, quod crudelis est misericordia, nec est misericordia, quæ misericordia, nec est misericordia, quæ miseriam auget et non abolet. Si autem miseriam auget et non abolet. Si autem Christus peccator fuisset, tanto plus fuis- Christus peccator fuisset, tanto plus fuis- semus miseri: quia tunc ille in quo om- semus miseri: quia tunc ille in quo om- nium spes erat, ut a peccato liberaret, a nium spes erat, ut a peccato liberaret, a peccato nec seipsum liberare potuis- peccato nec seipsum liberare potuis-

set. set.

AD ALIUD dicendum, quod hæc non AD ALIUD dicendum, quod hæc non erat brevis via. Si enim prius purgasset erat brevis via. Si enim prius purgasset peccatorem, et tunc assumpsisset: licet peccatorem, et tunc assumpsisset: licet illum liberasset, nos tamen adhuc non illum liberasset, nos tamen adhuc non liberasset et ideo adhuc oportuisset cum liberasset et ideo adhuc oportuisset cum omnia facere quæ fecit, et nostram natu- omnia facere quæ fecit, et nostram natu- ram innocentem in utero Virginis assu- ram innocentem in utero Virginis assu- mendo. mendo.

A A

IN III SENTENT. DIST. XII, C, ART. 5. IN III SENTENT. DIST. XII, C, ART. 5.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An Christus potuit velle malum aut An Christus potuit velle malum aut iniquitatem ? iniquitatem ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, « Esse Deum, et posse velle ini- ibi, C, « Esse Deum, et posse velle ini- quitatem, simul esse nequent. » quitatem, simul esse nequent. »

Videtur enim, quod hoc sit falsum : Videtur enim, quod hoc sit falsum : 1. Aut enim Christus potuit peccare, 1. Aut enim Christus potuit peccare, aut non peccare. Si non potuit peccare : aut non peccare. Si non potuit peccare : ergo necessario fuit bonus: ergo bonitas ergo necessario fuit bonus: ergo bonitas sua non fuit laudabilis. Si potuit peccare, sua non fuit laudabilis. Si potuit peccare, habeo propositum : quia si potuit pecca- habeo propositum : quia si potuit pecca- re, potuit velle iniquitatem, et tamen re, potuit velle iniquitatem, et tamen Deus est ergo simul potuit peccare, et Deus est ergo simul potuit peccare, et esse Deus. esse Deus.

2. Præterea, Opponunt quidam sic: 2. Præterea, Opponunt quidam sic: Christus aut mentiri potuit, aut non. Si Christus aut mentiri potuit, aut non. Si non potuit ergo falsum proferre non non potuit ergo falsum proferre non potuit ergo non potuit omnia quæ tu potuit ergo non potuit omnia quæ tu potes quia tu falsum proferre poteris. potes quia tu falsum proferre poteris. Si autem mentiri potuit: ergo peccare Si autem mentiri potuit: ergo peccare potuit et omne peccatum, actuale præ- potuit et omne peccatum, actuale præ- cipue, est voluntarium: ergo potuit velle cipue, est voluntarium: ergo potuit velle peccatum. peccatum.

3. Item, Videtur voluisse peccatum 3. Item, Videtur voluisse peccatum aliquando quia voluit hoc quod non aliquando quia voluit hoc quod non voluit Deus Pater: quia voluit calicem voluit Deus Pater: quia voluit calicem transferri a se 1. transferri a se 1.

4. Si dicas quod non est peccatum 4. Si dicas quod non est peccatum velle quod Deus non vult. CONTRA Su- velle quod Deus non vult. CONTRA Su- per illud Cantic. 1, 3: Recti diligunt te, per illud Cantic. 1, 3: Recti diligunt te, dicit Glossa, quod curvitas animæ est dicit Glossa, quod curvitas animæ est velle illud quod Deus non vult : ergo est velle illud quod Deus non vult : ergo est peccatum, quia nihil est curvitas animæ peccatum, quia nihil est curvitas animæ nisi peccatum. nisi peccatum.

5. Item, Aut voluit quod calix ab eo 5. Item, Aut voluit quod calix ab eo transiret, aut non. Si sic: tunc voluit transiret, aut non. Si sic: tunc voluit quod Pater noluit, et sic voluit pecca- quod Pater noluit, et sic voluit pecca- tum, ut videtur. Si non, et petiit : ergo tum, ut videtur. Si non, et petiit : ergo petiit quod non voluit et ita duplex petiit quod non voluit et ita duplex videtur fuisse, quod iterum peccatum est: videtur fuisse, quod iterum peccatum est:

1 Matth. XVI, 39. 1 Matth. XVI, 39.

229 229

et ita videtur, quod non repugnent ista, et ita videtur, quod non repugnent ista, posse velle iniquitatem, et esse Deum. posse velle iniquitatem, et esse Deum.

SOLUTIO. Dicendum, quod Christus non SOLUTIO. Dicendum, quod Christus non potuit velle iniquitatem : et hoc non fuit potuit velle iniquitatem : et hoc non fuit coactio, sed immobilitas honestatis suæ coactio, sed immobilitas honestatis suæ ex unione ad deitatem. ex unione ad deitatem.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod boni- AD PRIMUM ergo dicendum, quod boni- tas Christi laudabilissima fuit ex hoc tas Christi laudabilissima fuit ex hoc quod peccare non potuit: quia hoc non quod peccare non potuit: quia hoc non posse, nobilissimum posse, nobilissimum

posse est : unde posse est : unde non sonat coactionem, sed potius immo- non sonat coactionem, sed potius immo- bilitatem voluntatis ex perfecta affectione bilitatem voluntatis ex perfecta affectione circa summum bonum quam habet Chri- circa summum bonum quam habet Chri- stus ex unione. stus ex unione.

AD ALIUD dicendum, quod Christus AD ALIUD dicendum, quod Christus numquam mentiri potuit et pono, quod numquam mentiri potuit et pono, quod proferat falsum, erit materialiter suppo- proferat falsum, erit materialiter suppo- situm suum falsum, et non cum inten- situm suum falsum, et non cum inten- tione fallendi, vel significandi falsum ita tione fallendi, vel significandi falsum ita esse ut pronuntiatur falsitas enim veri- esse ut pronuntiatur falsitas enim veri- tati immisceri non potest. tati immisceri non potest.

AD ALIUD dicendum, quod Christus AD ALIUD dicendum, quod Christus numquam voluit quod Pater noluit eum numquam voluit quod Pater noluit eum velle. Quando enim Pater eum fecit ho- velle. Quando enim Pater eum fecit ho- minem, voluit eum velle et ostendere se minem, voluit eum velle et ostendere se velle omnia homini naturalia: et ideo velle omnia homini naturalia: et ideo voluit eum velle quod sequebatur ex ti- voluit eum velle quod sequebatur ex ti- more naturalium. Quod dixit : Si possi- more naturalium. Quod dixit : Si possi- bile est, etc., ostensivum fuit naturalis bile est, etc., ostensivum fuit naturalis timoris et hoc velle dummodo timor timoris et hoc velle dummodo timor non deduceret rationem non fuit contra- non deduceret rationem non fuit contra- rium voluntati Patris, sed potius Pater rium voluntati Patris, sed potius Pater voluit eum hoc velle. voluit eum hoc velle.

AD ID quod objicitur de Canticis, dicen- AD ID quod objicitur de Canticis, dicen- dum, quod intelligitur de conformitate dum, quod intelligitur de conformitate voluntatis Dei et forma volendi, scilicet voluntatis Dei et forma volendi, scilicet ut ex eadem charitate velimus ex qua ut ex eadem charitate velimus ex qua vult Deus in volito enim solo quando- vult Deus in volito enim solo quando- que conformare voluntatem ad volunta- que conformare voluntatem ad volunta- tem est mortale peccatum, ut patet in fine tem est mortale peccatum, ut patet in fine primi libri Sententiarum, in auctoritate primi libri Sententiarum, in auctoritate Augustini, de duobus filiis, quorum unus Augustini, de duobus filiis, quorum unus ex avaritia patrem morientem vult mori: ex avaritia patrem morientem vult mori: alter ex pietate vult eum vivere, quod non alter ex pietate vult eum vivere, quod non vult Deus. De hac autem materia ibi plu- vult Deus. De hac autem materia ibi plu-

ra notata sunt. ra notata sunt.

Solutio Solutio

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4 Ad 4

Ad 5. Ad 5.

230 230

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

AD ALIUD dicendum, quod petiit quod AD ALIUD dicendum, quod petiit quod voluit eum Pater petere, quando naturam voluit eum Pater petere, quando naturam passibilem dedit: et ideo nec duplex, passibilem dedit: et ideo nec duplex, nec difformis a Patris voluntate osten- nec difformis a Patris voluntate osten- ditur. ditur.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An ista sit vera, demonstrando Chri- An ista sit vera, demonstrando Chri- stum, Iste homo peccare potuit ? stum, Iste homo peccare potuit ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, « Hic distinctione opus est, etc. » ibi, C, « Hic distinctione opus est, etc. » Videtur enim, quod hæc simpliciter sit Videtur enim, quod hæc simpliciter sit falsa, Iste homo peccare potuit. falsa, Iste homo peccare potuit.

1. Sicut enim in principio istius di- 1. Sicut enim in principio istius di- stinctionis ostensum est, ly iste demon- stinctionis ostensum est, ly iste demon- strat et supponit personam : et illa non strat et supponit personam : et illa non potest peccare sive intelligatur in huma- potest peccare sive intelligatur in huma- nitale, sive non: ergo non opus est di- nitale, sive non: ergo non opus est di- stinctione, sed absolute est neganda. stinctione, sed absolute est neganda.

2. Item, Detur, quod demonstrat na- 2. Item, Detur, quod demonstrat na- turam, adhuc non excluditur unio: et turam, adhuc non excluditur unio: et unita non potest peccare: ergo adhuc unita non potest peccare: ergo adhuc simpliciter est neganda. simpliciter est neganda.

3. Item, Demus etiam, quod non sit 3. Item, Demus etiam, quod non sit unita, cum Christus in se duo habuit, unita, cum Christus in se duo habuit,

scilicet unionem et statum comprehenso- scilicet unionem et statum comprehenso- ris in via, quia in via verus comprehen- ris in via, quia in via verus comprehen- sor fuit cessante unione, non propter sor fuit cessante unione, non propter hoc deficit ratio comprehensoris : et tunc hoc deficit ratio comprehensoris : et tunc iterum peccare non potuit: ergo vide- iterum peccare non potuit: ergo vide- tur, quod in omni sensu ista simpliciter tur, quod in omni sensu ista simpliciter sit neganda. sit neganda.

Ad Ad

SOLUTIO. Videtur mihi simpliciter et S SOLUTIO. Videtur mihi simpliciter et S absolute neganda esse: et tamen Magi- absolute neganda esse: et tamen Magi- ster intelligit distinctione opus esse, non ster intelligit distinctione opus esse, non quod locutio sit multiplex, quia in veri- quod locutio sit multiplex, quia in veri- tate absolute est falsa : sed intendit, quod tate absolute est falsa : sed intendit, quod si quæstio fiat de natura, quod tunc pot- si quæstio fiat de natura, quod tunc pot- est intelligi unita, vel non unita : et si est intelligi unita, vel non unita : et si intelligitur non unita, tunc habebit po- intelligitur non unita, tunc habebit po- tentiam peccandi : non ex aliquo incli- tentiam peccandi : non ex aliquo incli- nante in peccatum, sicut nos ex fomite, nante in peccatum, sicut nos ex fomite, sed potius ex sola flexibilitate liberi arbi- sed potius ex sola flexibilitate liberi arbi- trii. trii.

Et tunc ad argumentum contra factum Et tunc ad argumentum contra factum de comprehensione, dicendum, qued com- de comprehensione, dicendum, qued com- prehensio Christi fundatursuper unionem, prehensio Christi fundatursuper unionem, et cessante unione cessabit comprehensio et cessante unione cessabit comprehensio in via quia in statu patriæ non sic est: in via quia in statu patriæ non sic est: sed natura humana non accipitur hic nisi sed natura humana non accipitur hic nisi sola et nuda contemplatione intellectus, sola et nuda contemplatione intellectus, qualiter numquam fuit: quia ipse fa- qualiter numquam fuit: quia ipse fa- ciendo eam univit, et uniendo fecit eam ciendo eam univit, et uniendo fecit eam

esse. esse.

D. Quorumdam oppositio, quod potuerit etiam unita peccare. D. Quorumdam oppositio, quod potuerit etiam unita peccare.

Quidam tamen probare conantur etiam eam unitam Verbo posse pec- Quidam tamen probare conantur etiam eam unitam Verbo posse pec- care: quia liberum arbitrium habet, et ita potest flecti in utramque partem: care: quia liberum arbitrium habet, et ita potest flecti in utramque partem: quod frivolum est, cum et Angeli liberum arbitium habeant, et tamen quod frivolum est, cum et Angeli liberum arbitium habeant, et tamen gratia adeo sunt confirmati ut peccare nequeant. Quanto magis ergo ille gratia adeo sunt confirmati ut peccare nequeant. Quanto magis ergo ille homo cui spiritus est datus sine mensura ¹? Inducunt quoque auctoritatem homo cui spiritus est datus sine mensura ¹? Inducunt quoque auctoritatem

1 Joan. II, 34: Quem misit Deus, verba Dei loquitur : non enim ad mensuram dat Deus spiritum. 1 Joan. II, 34: Quem misit Deus, verba Dei loquitur : non enim ad mensuram dat Deus spiritum.

IN III SENTENT. DIST. XII, E, ART. 7 ET 8. IN III SENTENT. DIST. XII, E, ART. 7 ET 8.

231 231

ad probandum idem. Scriptum est enim in libro Sapientiæ Qui potuit ad probandum idem. Scriptum est enim in libro Sapientiæ Qui potuit transgredi, et non est transgressus: facere mala, et non fecit. Sed hoc transgredi, et non est transgressus: facere mala, et non fecit. Sed hoc accipiendum est secundum membra: vel partim de capite, partim de accipiendum est secundum membra: vel partim de capite, partim de membris. De capite, Non est transgressus, et non fecit malum. De membris, membris. De capite, Non est transgressus, et non fecit malum. De membris, Potuit transgredi, et facere malum. Potuit transgredi, et facere malum.

contra. contra.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An Christus potuit peccare in actu? An Christus potuit peccare in actu?

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « Quidam tamen nituntur probare, « Quidam tamen nituntur probare,

etc. » etc. »

Licet enim Christus peccare non potue- Licet enim Christus peccare non potue- rit in actu, videtur tamen potentiam rit in actu, videtur tamen potentiam peccandi habuisse, pluribus rationibus. peccandi habuisse, pluribus rationibus.

1. Quarum prima sumitur ab auctori- 1. Quarum prima sumitur ab auctori- tate Bernardi qui dicit, quod tantum de- tate Bernardi qui dicit, quod tantum de- scendit, quantum descendere potuit: sed scendit, quantum descendere potuit: sed infimus gradus præter culpam est poten- infimus gradus præter culpam est poten- tia peccandi, et non peccare: ergo vide- tia peccandi, et non peccare: ergo vide- tur, quod ad illum gradum descendit. tur, quod ad illum gradum descendit.

2. Item, Aristoteles in III Topicorum : 2. Item, Aristoteles in III Topicorum : Potestates malorum eligendæ sunt, ut Potestates malorum eligendæ sunt, ut furari, etc. potest enim Deus prava furari, etc. potest enim Deus prava agere. Ergo videtur, quod Christus elege- agere. Ergo videtur, quod Christus elege- rit sibi has potestates. rit sibi has potestates.

3. Item, Omnis potentia rationalis est 3. Item, Omnis potentia rationalis est ad opposita Christus habuit formam ra- ad opposita Christus habuit formam ra- tionalem ergo habuit potentiam ad ma- tionalem ergo habuit potentiam ad ma- lum sive mali : ergo habuit potentiam lum sive mali : ergo habuit potentiam peccandi. peccandi.

SED CONTRA : SED CONTRA :

« Putasne, quod additum minuit, et « Putasne, quod additum minuit, et subtractum auget, esse libertatem et par- subtractum auget, esse libertatem et par- tem libertatis ? » Ita dicit Anselmus, et tem libertatis ? » Ita dicit Anselmus, et loquitur de flexibilitate ad opposita : ergo loquitur de flexibilitate ad opposita : ergo flexibilitas minuit libertatem arbitrii si flexibilitas minuit libertatem arbitrii si addatur ei ergo videtur, quod non fuerit addatur ei ergo videtur, quod non fuerit in Christo, quia nihil minuens libertatem in Christo, quia nihil minuens libertatem suam profuisset nobis. suam profuisset nobis.

* Eccli. * Eccli.

XXXI, 10. XXXI, 10.

Ad 1. Ad 1.

SOLUTIO. Dicendum, quod Christus po- Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod Christus po- Solutio. testatem peccandi non habuit. testatem peccandi non habuit.

AD ALIUD dicendum, quod potestates AD ALIUD dicendum, quod potestates malorum non sunt potestates ad mala : malorum non sunt potestates ad mala : et ideo non eliguntur secundum quod et ideo non eliguntur secundum quod sunt malorum, sed eliguntur secundum sunt malorum, sed eliguntur secundum quod sunt potestates ad bona: quia ea- quod sunt potestates ad bona: quia ea- dem est potestas boni et mali, licet non dem est potestas boni et mali, licet non sit nisi ad bonum: et ideo gratia illius sit nisi ad bonum: et ideo gratia illius ad quod finaliter est, dicit eam esse eli- ad quod finaliter est, dicit eam esse eli- gendam, et non gratia mali, quod quando gendam, et non gratia mali, quod quando est, indicat defectum ejus. Quod autem est, indicat defectum ejus. Quod autem dicit, quod Deus potest prava agere, in- dicit, quod Deus potest prava agere, in- telligitur sic, ut quidam dicunt, quod telligitur sic, ut quidam dicunt, quod quædam facere potest Deus, quæ nunc quædam facere potest Deus, quæ nunc prava sunt sed si faceret ea, non essent prava sunt sed si faceret ea, non essent prava. Vel potest dici ipsum loqui secun- prava. Vel potest dici ipsum loqui secun- dum opinionem Gentilium de his quæ dum opinionem Gentilium de his quæ idola sunt. idola sunt.

AD ALIUD dicendum, quod potentia ra- AD ALIUD dicendum, quod potentia ra- tionalis ut est potentia, est ad opposita, tionalis ut est potentia, est ad opposita, et sic semper fuit in Christo: unde in et sic semper fuit in Christo: unde in ipso numquam fuit ut potentia indiffe- ipso numquam fuit ut potentia indiffe- renter se habens ad utrumque contrario- renter se habens ad utrumque contrario-

rum. rum.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An Christo datus sit spiritus et gratia An Christo datus sit spiritus et gratia sine mensura ? sine mensura ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, bi, D, « Ille homo cui spiritus est datus bi, D, « Ille homo cui spiritus est datus sine mensura, etc. » sine mensura, etc. »

Videtur enim hoc falsum: quia Videtur enim hoc falsum: quia

1. Spiritus aut est hic creatus, aut in- 1. Spiritus aut est hic creatus, aut in-

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

232 232

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

creatus. Si increatus, hoc esset parum creatus. Si increatus, hoc esset parum dicere quia omni ille datur homini, cui dicere quia omni ille datur homini, cui datur, sine mensura: quia ille non habet datur, sine mensura: quia ille non habet mensuram. Si autem loquimur de creato mensuram. Si autem loquimur de creato qui est gratia hoc videtur falsum : quia qui est gratia hoc videtur falsum : quia essentia animæ Christi finita est : ergo essentia animæ Christi finita est : ergo non est sine mensura habitus ejus. non est sine mensura habitus ejus.

2. Si dicas, quod essentialiter finitus 2. Si dicas, quod essentialiter finitus est habitus gratiæ animæ Christi, sed vir- est habitus gratiæ animæ Christi, sed vir- tute est infinitus. CONTRA: Virtus infinita tute est infinitus. CONTRA: Virtus infinita non est in subjecto finito, si attendatur non est in subjecto finito, si attendatur infinitas secundum vigorem virtutis, et infinitas secundum vigorem virtutis, et non secundum iterationem actuum: quia non secundum iterationem actuum: quia motores sphærarum, si tamen motores motores sphærarum, si tamen motores habeant, sicut dicunt quidam Philoso- habeant, sicut dicunt quidam Philoso- phi, etiamsi dicerentur semper posse phi, etiamsi dicerentur semper posse movere, non ex hoc sequeretur, quod movere, non ex hoc sequeretur, quod essent infinitæ virtutis: ergo cum virtus essent infinitæ virtutis: ergo cum virtus finita sit in essentia, erit finita in poten- finita sit in essentia, erit finita in poten- tia merendi et ita datur ei spiritus ad tia merendi et ita datur ei spiritus ad mensuram et in essentia spiritus gratiæ, mensuram et in essentia spiritus gratiæ, et in vigore gratiæ. et in vigore gratiæ.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Ponatur, quod Christus habeat gratiam Ponatur, quod Christus habeat gratiam finitam, alius Sanctus quicumque sit, finitam, alius Sanctus quicumque sit, habebit aliquanto minorem : et cum habebit aliquanto minorem : et cum utraque sit finita, essent proportionabi- utraque sit finita, essent proportionabi- les finiti enim ad finitum semper est les finiti enim ad finitum semper est proportio aliqua. Proficiat ergo ille San- proportio aliqua. Proficiat ergo ille San- ctus ergo tantum proficere potest, quod ctus ergo tantum proficere potest, quod gratia sua erit sicut gratia Christi in gratia sua erit sicut gratia Christi in quantitate, quod falsum est : ergo quantitate, quod falsum est : ergo gratia Christi etiam creata est et finita, ut gratia Christi etiam creata est et finita, ut videtur. videtur.

Item, Anselmus probat, quod infini- Item, Anselmus probat, quod infini- tum est quod Adam abstulit Deo, et non tum est quod Adam abstulit Deo, et non potest recompensari nisi per infinitum potest recompensari nisi per infinitum bonum sed recompensatur per meritum bonum sed recompensatur per meritum Christi ergo meritum Christi est infini- Christi ergo meritum Christi est infini- tum bonum, ut videtur. tum bonum, ut videtur.

SOLUTIO. Dicendum, quod gratia Chri- SOLUTIO. Dicendum, quod gratia Chri- sti duplex est, scilicet creata, quæ est sti duplex est, scilicet creata, quæ est habitus animæ. et unionis, quæ attingit habitus animæ. et unionis, quæ attingit gratiam infinitam : quia unio facit homi- gratiam infinitam : quia unio facit homi- nem esse Deum, et posse quod Deus pot- nem esse Deum, et posse quod Deus pot- est. Actus autem meriti Christi attenditur est. Actus autem meriti Christi attenditur penes utramque gratiam : quia aliter penes utramque gratiam : quia aliter non esset verum quod dicit Anselmus, non esset verum quod dicit Anselmus,

quod illud non possit redimere nisi Deus. quod illud non possit redimere nisi Deus. Unde dico, quod habitus animæ Christi Unde dico, quod habitus animæ Christi est habitus animæ unitæ deitati, et agit est habitus animæ unitæ deitati, et agit in virtute illius unionis. in virtute illius unionis.

Dico igitur ad primum, quod est fini- Dico igitur ad primum, quod est fini- tus habitus in sua substantia: et ta- tus habitus in sua substantia: et ta- men potest in infinitum, non ex se, sed men potest in infinitum, non ex se, sed quia est habitus potentiæ unitæ deitati. quia est habitus potentiæ unitæ deitati. Unde non est simile ad quamlibet virtu- Unde non est simile ad quamlibet virtu- tem creatam simplicem, quæ non est tem creatam simplicem, quæ non est unita quia illa non potest in hoc quod unita quia illa non potest in hoc quod potest Christus, propter unionem. Et potest Christus, propter unionem. Et per hoc patet solutio ad ultimum, quod per hoc patet solutio ad ultimum, quod nullus quantumcumque proficiat, potest nullus quantumcumque proficiat, potest aquare habitum illum propter unionem. aquare habitum illum propter unionem.

AD ID quod ante objicitur ad hoc quod AD ID quod ante objicitur ad hoc quod sit infinitus simpliciter, dicendum quod sit infinitus simpliciter, dicendum quod finitus est in essentia: tamen posse ejus finitus est in essentia: tamen posse ejus non accipitur tantum ex ipso, sed etiam non accipitur tantum ex ipso, sed etiam ex unione potentiæ in qua est et ab illa ex unione potentiæ in qua est et ab illa parte attingit infinitum, et contrahit in- parte attingit infinitum, et contrahit in- finitum posse in actu, ut Anselmus pro- finitum posse in actu, ut Anselmus pro- bat. bat.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An Christus habuit potestatem transgre- An Christus habuit potestatem transgre- diendi ? diendi ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, D, circa finem: « Qui potuit transgredi, D, circa finem: « Qui potuit transgredi, et non est transgressus, etc. » et non est transgressus, etc. »

Hoc enim videtur esse ad augmentum Hoc enim videtur esse ad augmentum laudis et ita cum nihil laudabilium de- laudis et ita cum nihil laudabilium de- fuerit Christo, videtur quod hoc habuit : fuerit Christo, videtur quod hoc habuit : ergo potuit transgredi. Nec videtur vale- ergo potuit transgredi. Nec videtur vale- re solutio Magistri : quia re solutio Magistri : quia

1. Nihil laudabilium defuit Christo : 1. Nihil laudabilium defuit Christo : ergo in Christo fuit transgrediendi po- ergo in Christo fuit transgrediendi po-

tentia. tentia.

2. Præterea, Dicit Damascenus, quod 2. Præterea, Dicit Damascenus, quod assumpsit omnia quæ in natura nostra assumpsit omnia quæ in natura nostra plantavit: sed hoc plantavit in natura plantavit: sed hoc plantavit in natura nostra ergo potuit transgredi. nostra ergo potuit transgredi.

아 아

A A

Mutio. Mutio.

Ed 1. Ed 1.

IN III SENTENT. DIST. XII, D. IN III SENTENT. DIST. XII, D.

3. Item, Damascenus, « Totum enim 3. Item, Damascenus, « Totum enim totus assumpsit me, ut toti mihi salutem totus assumpsit me, ut toti mihi salutem gratificaret » ergo videtur, cum poten- gratificaret » ergo videtur, cum poten- tia transgrediendi aliquid sit de nobis tia transgrediendi aliquid sit de nobis et naturale nobis, quod Christus assump- et naturale nobis, quod Christus assump- sit illam. sit illam.

SOLUTIO. Dicendum, quod Christus po- SOLUTIO. Dicendum, quod Christus po- tentiam transgrediendi non habuit: quia tentiam transgrediendi non habuit: quia transgressio non potentia secundum transgressio non potentia secundum quod hujusmodi, sed defectus est. quod hujusmodi, sed defectus est.

ea in- ea in-

AD PRIMUM ergo dicendum, quod in AD PRIMUM ergo dicendum, quod in homine dicit laudem, non per se, sed per homine dicit laudem, non per se, sed per accidens, scilicet in quantum ex accidens, scilicet in quantum ex fertur voluntaria servatio justitiæ: sed in fertur voluntaria servatio justitiæ: sed in quibus major libertas est, ratio sumitur quibus major libertas est, ratio sumitur non ex hujus potentia, sed potius ex non ex hujus potentia, sed potius ex immobilitate liberæ voluntatis servantis immobilitate liberæ voluntatis servantis

233 233

justitiam, sicut in Christo, et confirma- justitiam, sicut in Christo, et confirma- tis. Aliam solutionem Magister dicit in tis. Aliam solutionem Magister dicit in Littera. Littera.

AD ALIUD dicendum, quod potentia AD ALIUD dicendum, quod potentia peccandi in quantum hujusmodi, non est peccandi in quantum hujusmodi, non est plantata ut pars in natura nostra, sed plantata ut pars in natura nostra, sed potius est defectus consequens ex hoc potius est defectus consequens ex hoc quod creati sumus de nihilo et ideo quod creati sumus de nihilo et ideo nec dicit libertatem (ut dicit Anselmus) nec dicit libertatem (ut dicit Anselmus) nec perfectionem libertatis. nec perfectionem libertatis.

AD ALIUD dicendum eodem modo, quod AD ALIUD dicendum eodem modo, quod intelligitur de partibus integralibus, et intelligitur de partibus integralibus, et virtutibus sed potentia peccandi est virtutibus sed potentia peccandi est defectus et impotentia consequens exi- defectus et impotentia consequens exi- tum rationalis naturæ de nihilo: et ideo tum rationalis naturæ de nihilo: et ideo non oportuit illam assumere: quia non non oportuit illam assumere: quia non expediebat nobis. expediebat nobis.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

E. Si Deus potuerit assumere hominem in sexu muliebri? E. Si Deus potuerit assumere hominem in sexu muliebri?

Solet etiam quæri, quamvis curiose, a nonnullis, Si Deus humanam Solet etiam quæri, quamvis curiose, a nonnullis, Si Deus humanam naturam potuit assumere secundum muliebrem sexum ? Quidam arbitran- naturam potuit assumere secundum muliebrem sexum ? Quidam arbitran- tur eum potuisse assumere hominem in fœmineo sexu, ut assumpsit in tur eum potuisse assumere hominem in fœmineo sexu, ut assumpsit in virili. Sed opportunius atque convenientius factum est, ut de fœmina na- virili. Sed opportunius atque convenientius factum est, ut de fœmina na- sceretur, et virum assumeret: ut ita utriusque sexus liberatio ostendere- sceretur, et virum assumeret: ut ita utriusque sexus liberatio ostendere- tur. Unde Augustinus in libro LXXXIII Quæstionum: Hominis liberatio tur. Unde Augustinus in libro LXXXIII Quæstionum: Hominis liberatio in utroque sexu debuit apparere ergo quia verum oportebat suscipere, in utroque sexu debuit apparere ergo quia verum oportebat suscipere, qui sexus honorabilior est, consequens erat et fœminei sexus liberatio *. qui sexus honorabilior est, consequens erat et fœminei sexus liberatio *. Hinc apparet, quia ille vir de fœmina natus est. Sapientia ergo Dei quæ Hinc apparet, quia ille vir de fœmina natus est. Sapientia ergo Dei quæ dicitur unigenitus Filius, homine suscepto in utero et de utero Virginis, dicitur unigenitus Filius, homine suscepto in utero et de utero Virginis, liberationem hominis indicavit. liberationem hominis indicavit.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXII Quæstionum, Quæst. 11. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXII Quæstionum, Quæst. 11.

Sed contra. Sed contra.

234 234

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

An Christus debuit assumere hominem in An Christus debuit assumere hominem in sexu foemineo ? sexu foemineo ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Deinde quæritur de hoc quod dicit in ultima quæstione, ibi, « Solet etiam in ultima quæstione, ibi, « Solet etiam quæri, etc. » quæri, etc. »

Videtur enim, quod Filius Dei ho- Videtur enim, quod Filius Dei ho- minem in fœmineo sexu assumere debuit: minem in fœmineo sexu assumere debuit: quia quia

1. Mors prima per fœminam inchoavit : 1. Mors prima per fœminam inchoavit : ergo etiam per fœminam debuit incipere ergo etiam per fœminam debuit incipere vita. vita.

2. Item, Sapientia quæ est Filius, quasi 2. Item, Sapientia quæ est Filius, quasi fœminæ vicem gessit, quæ nos visceribus fœminæ vicem gessit, quæ nos visceribus charitatis, concepit, et formavit, et pe- charitatis, concepit, et formavit, et pe- perit unde et in Proverb. xxx, 10, for- perit unde et in Proverb. xxx, 10, for- tis mulier dicitur: ergo videtur, quod tis mulier dicitur: ergo videtur, quod in sexu fœmineo aptius fuit sibi accipere in sexu fœmineo aptius fuit sibi accipere hominem, quam in masculino. hominem, quam in masculino.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Prædicatio per fœminam fieri non de- 1. Prædicatio per fœminam fieri non de- bebat cum ergo ad annuntiandum mis- bebat cum ergo ad annuntiandum mis- sus fuerat, in fœmineo sexu naturam sus fuerat, in fœmineo sexu naturam nostram assumere non debuit. nostram assumere non debuit.

2. Item, Caput Ecclesiæ esse debuit, 2. Item, Caput Ecclesiæ esse debuit, mulier autem caput Ecclesiæ esse non mulier autem caput Ecclesiæ esse non potuit: ergo potuit: ergo non debuit esse fœmina. non debuit esse fœmina. 3. Item, In nullo genere est idem filius 3. Item, In nullo genere est idem filius et filiased Christus filius fuisset æterna et filiased Christus filius fuisset æterna generatione, temporali autem filia: ergo generatione, temporali autem filia: ergo

P P

fuisset filius et filia: quia hypostases fuisset filius et filia: quia hypostases communicarent sibi invicem suas proprie- communicarent sibi invicem suas proprie-

tates. tates.

4. Item, Aristoteles in libro XVI de 4. Item, Aristoteles in libro XVI de Animalibus dicit, quod fœmina est mas Animalibus dicit, quod fœmina est mas occasionatus: ergo videtur, quod fœmi- occasionatus: ergo videtur, quod fœmi- na sit ex fœmina imperfectione natu- na sit ex fœmina imperfectione natu- ræ Christus autem perfectissimus esse ræ Christus autem perfectissimus esse debuit ergo debuit esse filius, et non debuit ergo debuit esse filius, et non filia. filia.

5. Præterea, Quatuor modis Deus ho- 5. Præterea, Quatuor modis Deus ho- minem facere potuit, ut dicit Anselmus, minem facere potuit, ut dicit Anselmus, scilicet sine viro et fœmina, ut Adam : scilicet sine viro et fœmina, ut Adam : ex viro sine fœmina, ut Heva. Ex viro et ex viro sine fœmina, ut Heva. Ex viro et fœmina, ut Abel, qui cursus nobis inno- fœmina, ut Abel, qui cursus nobis inno- tuit ergo restabat adhuc unus, scilicet tuit ergo restabat adhuc unus, scilicet ex fœmina sine viro: et cum primo ex ex fœmina sine viro: et cum primo ex viro produxerat fœminam, restabat ut viro produxerat fœminam, restabat ut nunc produceret virum virginem ex fœ- nunc produceret virum virginem ex fœ- mina virgine. mina virgine.

SOLUTIO. Ultimæ rationes sunt conce- SOLUTIO. Ultimæ rationes sunt conce- dendæ. dendæ.

DICENDUM ad primum, quod licet mors DICENDUM ad primum, quod licet mors hæc intravit per fœminam, tamen propa- hæc intravit per fœminam, tamen propa- gatio mortis principalius est per virum : gatio mortis principalius est per virum : quia ipse est principalior in generatione: quia ipse est principalior in generatione: et ab ipso principalius transfunditur in et ab ipso principalius transfunditur in generatione originale. generatione originale.

So So

AD ALIUD dicendum. quod hoc intelli- A AD ALIUD dicendum. quod hoc intelli- A gitur spiritualiter, et in spirituali fœcun- gitur spiritualiter, et in spirituali fœcun- ditate quoad prædicationem aptior est ditate quoad prædicationem aptior est qui in corpore masculus est, quam fœ- qui in corpore masculus est, quam fœ-

mina. mina.

AD ALIA satis solvit Magister in Littera, AD ALIA satis solvit Magister in Littera, ut per se patet inspicienti. ut per se patet inspicienti.

IN III SENTENT. DIST. XIII, A. IN III SENTENT. DIST. XIII, A.

235 235

DISTINCTIO XIII. DISTINCTIO XIII.

Quomodo Verbi seu Christi incarnatio ordinatur ad nostram red- Quomodo Verbi seu Christi incarnatio ordinatur ad nostram red- emptionem quantum ad plenitudinem gratiæ et sapientiæ si- emptionem quantum ad plenitudinem gratiæ et sapientiæ si- mul? mul?

A. Si Christus secundum naturam hominis in sapientia et gratia proficere potuit,vel' A. Si Christus secundum naturam hominis in sapientia et gratia proficere potuit,vel' profecit? profecit?

suram, suram,

Præterea sciendum est, Christum secundum hominem ab ipsa concep- Præterea sciendum est, Christum secundum hominem ab ipsa concep- tione gratiæ plenitudinem recepisse, cui Spiritus datus est non ad men- tione gratiæ plenitudinem recepisse, cui Spiritus datus est non ad men- in quo plenitudo divinitatis corporaliter habitat 2. Ita vero habitat, in quo plenitudo divinitatis corporaliter habitat 2. Ita vero habitat, ut ait Augustinus ad Dardanum, quod omni gratia plenus est. Non ita ha- ut ait Augustinus ad Dardanum, quod omni gratia plenus est. Non ita ha- bitat in sanctis. Ut in nostro corpore inest sensus singulis membris, sed bitat in sanctis. Ut in nostro corpore inest sensus singulis membris, sed non quantum in capite (ibi enim et visus est, et auditus, et olfactus, et non quantum in capite (ibi enim et visus est, et auditus, et olfactus, et gustus, et tactus, in cæteris autem solus est tactus) ita in Christo ha- gustus, et tactus, in cæteris autem solus est tactus) ita in Christo ha- bitat omnis plenitudo divinitatis, quia ille est caput, in quo sunt omnes bitat omnis plenitudo divinitatis, quia ille est caput, in quo sunt omnes sensus. In sanctis vero quasi solus est tactus, quibus datus est spiritus sensus. In sanctis vero quasi solus est tactus, quibus datus est spiritus ad mensuram, cum de illius plenitudine acceperunt ³. Acceperunt autem ad mensuram, cum de illius plenitudine acceperunt ³. Acceperunt autem de illius plenitudine non secundum essentiam, sed secundum similitudi- de illius plenitudine non secundum essentiam, sed secundum similitudi- nem, quia numquam illam eamdem essentialiter, sed similem accepe- nem, quia numquam illam eamdem essentialiter, sed similem accepe- runt gratiam. Puer ergo ille plenus sapientia et gratia fuit ab ipsa con- runt gratiam. Puer ergo ille plenus sapientia et gratia fuit ab ipsa con- ceptione. Unde Jeremias recte dicit: Novum faciet Dominus super terram, ceptione. Unde Jeremias recte dicit: Novum faciet Dominus super terram, mulier circumdabit virum*, quia in utero Virginis perfectus vir exstitit, mulier circumdabit virum*, quia in utero Virginis perfectus vir exstitit, non solum propter animam et carnem, sed etiam propter sapientiam et non solum propter animam et carnem, sed etiam propter sapientiam et gratiam qua plenus erat. gratiam qua plenus erat.

1 Edit. J. Alleaume habet, vel et profecit. 1 Edit. J. Alleaume habet, vel et profecit.

S S

2 Cf. Joan. III, 34; et, Ad Coloss. II, 9: In ipso inhabitat omnis plenitudo divinitatis 2 Cf. Joan. III, 34; et, Ad Coloss. II, 9: In ipso inhabitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter. corporaliter.

3 Joan. 1, 16: Et de plenitudine ejus nos omnes accepimus, et gratiam pro gratia. 3 Joan. 1, 16: Et de plenitudine ejus nos omnes accepimus, et gratiam pro gratia.

4 4

Vulgata habet, Jerem. xxxi, 22: Creavit Dominus novum super terram: Fœmina circumdabit Vulgata habet, Jerem. xxxi, 22: Creavit Dominus novum super terram: Fœmina circumdabit

virum. virum.

236 236

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Præterea sciendum est, Christum « Præterea sciendum est, Christum hominem, etc. » hominem, etc. »

Hic incipit pars illa quæ est de con- Hic incipit pars illa quæ est de con- venientibus Christo secundum potentias venientibus Christo secundum potentias vel virtutes naturales quas suscepit in vel virtutes naturales quas suscepit in humana natura. Et secundum quod du- humana natura. Et secundum quod du- plex est substantia humanæ naturæ, sic plex est substantia humanæ naturæ, sic sunt duplices potentiæ, scilicet animæ et sunt duplices potentiæ, scilicet animæ et corporis et de convenientibus Christo corporis et de convenientibus Christo secundum potentias animæ agit primo. secundum potentias animæ agit primo. In secunda autem parte de convenienti- In secunda autem parte de convenienti- bus ei secundum potentias corporis : et bus ei secundum potentias corporis : et hæc incipit in distinctione XV, ibi, A, hæc incipit in distinctione XV, ibi, A, « Illud quoque prætermittendum non « Illud quoque prætermittendum non est, etc. » est, etc. »

Prima habet duas quæstiones de pro- Prima habet duas quæstiones de pro- fectu gratiæ et sapientiæ Christi, quæ in- fectu gratiæ et sapientiæ Christi, quæ in- sunt per potentias animæ: quaruın una sunt per potentias animæ: quaruın una determinatur in ista distinctione, scilicet determinatur in ista distinctione, scilicet qualiter in gratia et sapientia profecerit. qualiter in gratia et sapientia profecerit. Secunda est de numero sciiorum, utrum Secunda est de numero sciiorum, utrum tot sciverit sicut Pater, et æque limpide, tot sciverit sicut Pater, et æque limpide, vel non ? et hæc determinatur in sequenti vel non ? et hæc determinatur in sequenti distinctione, ibi, A, « Hic quæri opus est, distinctione, ibi, A, « Hic quæri opus est, Cum anima Christi, etc. » Cum anima Christi, etc. »

Hæc autem distinctio habet duas par- Hæc autem distinctio habet duas par- tes in quarum prima quæstionem mo- tes in quarum prima quæstionem mo- vet et solvit. In secunda, objicit in con- vet et solvit. In secunda, objicit in con- trarium, ibi, B, « Huic autem sententiæ trarium, ibi, B, « Huic autem sententiæ videtur obviare, etc. » videtur obviare, etc. »

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Videtur autem, quod increata. Videtur autem, quod increata.

1. Omne enim creatum est in numero, 1. Omne enim creatum est in numero, pondere, et mensura: spiritus huic ho- pondere, et mensura: spiritus huic ho- mini non datur ad mensuram: ergo da- mini non datur ad mensuram: ergo da- tur ei spiritus increatus. tur ei spiritus increatus.

2. Item, In inferiori natura conjuncta 2. Item, In inferiori natura conjuncta est divinitas sine medio habitu, scilicet est divinitas sine medio habitu, scilicet carni ergo multo magis superiori, sci- carni ergo multo magis superiori, sci- licet animæ sine aliquo habitu creata licet animæ sine aliquo habitu creata conjungebatur. Et sic iste homo non ha- conjungebatur. Et sic iste homo non ha- buit sapientiam, vel gratiam, quæ esset buit sapientiam, vel gratiam, quæ esset habitus creatus. habitus creatus.

3. Iten, Inter similia non oporiet po- 3. Iten, Inter similia non oporiet po- nere conjungens medium: aninia autem nere conjungens medium: aninia autem Christi nihil habuit de hoc quod facit Christi nihil habuit de hoc quod facit dissimilitudinem: quia hoc (ut dicit Au- dissimilitudinem: quia hoc (ut dicit Au- gustinus) solum peccatum est: ergo non gustinus) solum peccatum est: ergo non oportet ponere habitum gratiæ medium, oportet ponere habitum gratiæ medium, quo conjungatur animæ divinitas. quo conjungatur animæ divinitas.

4. Item, In Deo non ponimus habitum 4. Item, In Deo non ponimus habitum disponentem potentiam ejus ad opus: disponentem potentiam ejus ad opus: ergo nec etiam in illo quod est unitum ergo nec etiam in illo quod est unitum Deo sed tota anima secundum omnes po- Deo sed tota anima secundum omnes po- tentias est unita Deo : ergo non oportet tentias est unita Deo : ergo non oportet aliud adjutorium ponere præter eam : et aliud adjutorium ponere præter eam : et sic non est ibi habitus creatus aliquis. sic non est ibi habitus creatus aliquis.

3. Item, Natura expedit se pauciori- 3. Item, Natura expedit se pauciori- bus quantum potest: ergo multo magis bus quantum potest: ergo multo magis gratia et Deus: sed divinitas unita pot- gratia et Deus: sed divinitas unita pot- est hoc faccre per se sine habitu gratiæ est hoc faccre per se sine habitu gratiæ et sapientiæ creato : ergo superfluit in et sapientiæ creato : ergo superfluit in Christo ponere habitum gratiæ et sapien- Christo ponere habitum gratiæ et sapien- tiæ creatum. tiæ creatum.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Optimo nihil deest de omni boni- 1. Optimo nihil deest de omni boni- tate quam recipere potest: sed Christus tate quam recipere potest: sed Christus optimus est: ergo non defuit ei aliqua optimus est: ergo non defuit ei aliqua bonitatum, quam potuit recipere: est bonitatum, quam potuit recipere: est autem susceptibilis gratiæ creatæ : ergo autem susceptibilis gratiæ creatæ : ergo habuit eam. habuit eam.

2. Item, Omnia humana quæ sunt 2. Item, Omnia humana quæ sunt An gratia Christi fuit gratia creata, vel perfectionis habere debuit, ut nobis con- An gratia Christi fuit gratia creata, vel perfectionis habere debuit, ut nobis con-

increata? increata?