IN III SENTENT. DIST. X, E, ART. 17 ET 18. IN III SENTENT. DIST. X, E, ART. 17 ET 18.

209 209

Quæst. Quæst.

Bed contra. Bed contra.

Solutio. Solutio.

ARTICULUS XVII. ARTICULUS XVII.

An sint aliqui filii nuncupatione tan- An sint aliqui filii nuncupatione tan- tum? et, An sit aliquod medium in- tum? et, An sit aliquod medium in- ter filium natura, et adoptionis gra- ter filium natura, et adoptionis gra-

tia? tia?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, circa finem: « Veritate, non ibi, E, circa finem: « Veritate, non nuncupatione. » nuncupatione. »

Ex hoc videntur tertii filii introduci: Ex hoc videntur tertii filii introduci: qui nec adoptivi, nec natura filii, sed qui nec adoptivi, nec natura filii, sed nuncupatione sola. nuncupatione sola.

Et si dicatur, quod illi sunt qui sola Et si dicatur, quod illi sunt qui sola creatione sunt filii. CONTRA: Illi non sola creatione sunt filii. CONTRA: Illi non sola nuncupatione sunt filii, sed habent ac- nuncupatione sunt filii, sed habent ac- tum Patris in conductione ad esse, et tum Patris in conductione ad esse, et etiam similitudinem Patris in imagine. etiam similitudinem Patris in imagine.

ULTERIUS quæritur juxta hoc, Utrum ULTERIUS quæritur juxta hoc, Utrum aliquid sit medium inter filium natura, aliquid sit medium inter filium natura, et filium adoptionis gratia ? et filium adoptionis gratia ?

Videtur, quod sic: quia medium par- Videtur, quod sic: quia medium par- ticipat naturam extremorum: sed filius ticipat naturam extremorum: sed filius natura est filius natura tantum filius natura est filius natura tantum filius adoptivus tantum gratia: ergo qui gra- adoptivus tantum gratia: ergo qui gra- tia tantum habet quod est natura filius, tia tantum habet quod est natura filius, ut Christus homo, ipse est medius inter ut Christus homo, ipse est medius inter filium natura pure, et filium adoptione filium natura pure, et filium adoptione pure. pure.

SED CONTRA : SED CONTRA :

Medium non nominatur nomine extre- Medium non nominatur nomine extre- mi nisi ad extremum aliud comparetur. mi nisi ad extremum aliud comparetur. Si ergo hic homo medius est inter Si ergo hic homo medius est inter filium natura et filium adoptione, vide- filium natura et filium adoptione, vide- tur quod nec adoptivus, nec naturaliter tur quod nec adoptivus, nec naturaliter filius absolute debeat vocari. filius absolute debeat vocari.

SOLUTIO. Ad primum dico, quod est SOLUTIO. Ad primum dico, quod est filius creatione sola: et est filius creatio- filius creatione sola: et est filius creatio- et adoptione et est filius nuncu- et adoptione et est filius nuncu- patione, qui imaginem creationis actu patione, qui imaginem creationis actu

ne, ne,

1 Luc. XVI, 25. 1 Luc. XVI, 25.

XXVIII XXVIII

peccati in quo est deturpavit: et ille di- peccati in quo est deturpavit: et ille di- citur nuncupatione filius, non quod non citur nuncupatione filius, non quod non habeat actum et imaginem Patris, sed habeat actum et imaginem Patris, sed quia deficit ab imitatione patris et simili- quia deficit ab imitatione patris et simili- tudine sicut Abraham dixit diviti: Fili, tudine sicut Abraham dixit diviti: Fili, recordare, etc. 1. recordare, etc. 1.

: :

Et per hoc patet solutio ad primum. Et per hoc patet solutio ad primum.

Ad aliud dicendum, quod nullo modo Ad quæst. Ad aliud dicendum, quod nullo modo Ad quæst. Christus homo medium debuit dici inter Christus homo medium debuit dici inter filium natura, et filium per adoptionem : filium natura, et filium per adoptionem : quia non participat nisi unum extremo- quia non participat nisi unum extremo- rum et hoc non per rationem medii, rum et hoc non per rationem medii, sed per rationem extremi : gratia enim sed per rationem extremi : gratia enim qua ille homo filius est, non est gratia qua ille homo filius est, non est gratia adoptionis, ut dictum est, sed unionis adoptionis, ut dictum est, sed unionis ad esse et ideo non est ibi aliquid de ra- ad esse et ideo non est ibi aliquid de ra- tione illius extremi quod est filiatio ado- tione illius extremi quod est filiatio ado- ptionis. Aliud autem extremum est ibi ptionis. Aliud autem extremum est ibi in ratione et simplicitate extremi: quia in ratione et simplicitate extremi: quia Christus eadem numero filiatione filius Christus eadem numero filiatione filius est, qua Filius æternus Dei filius est. est, qua Filius æternus Dei filius est. Extremi natura quæ medium constituit, Extremi natura quæ medium constituit, mixta est, et non permanens in sua sim- mixta est, et non permanens in sua sim- plicitate et natura. plicitate et natura.

ARTICULUS XVIII. ARTICULUS XVIII.

Quæ sit illa gratia per quam nos Quæ sit illa gratia per quam nos adoptamur? adoptamur?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, sub finem : « Per adoptionem ibi, E, sub finem : « Per adoptionem nos filii dicimur, etc. » nos filii dicimur, etc. »

Dubitari enim hic potest, Quæ sit illa Dubitari enim hic potest, Quæ sit illa gratia per quam adoptamur? gratia per quam adoptamur?

Videtur autem, quod dilectio: quia Videtur autem, quod dilectio: quia 1. Dilectio movet patrem adoptantem 1. Dilectio movet patrem adoptantem ut adoptet filium. ut adoptet filium.

2. Item, Ad Coloss. I, 13: Transtulit 2. Item, Ad Coloss. I, 13: Transtulit nos in regnum filii dilectionis suæ. Cum nos in regnum filii dilectionis suæ. Cum ergo adoptionis gratia transfert in re- ergo adoptionis gratia transfert in re- gnum, videtur quod illa gratia sit cha- gnum, videtur quod illa gratia sit cha-

ritas. ritas.

14 14

Solu Solu

Sed contra Sed contra

210 210

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

3. Item, Spiritus sanctus diffundit 3. Item, Spiritus sanctus diffundit charitatem in cordibus nostris, ut habe- charitatem in cordibus nostris, ut habe- tur, ad Roman. v, 5: et ipse dicitur Spi- tur, ad Roman. v, 5: et ipse dicitur Spi- ritus adoptionis filiorum in quo clama- ritus adoptionis filiorum in quo clama- mus Abba (Pater) 1. Ergo videtur, quod mus Abba (Pater) 1. Ergo videtur, quod adoptio fiat per charitatem. adoptio fiat per charitatem.

4. Item, Augustinus dicit, quod sola 4. Item, Augustinus dicit, quod sola charitas distinguit inter agnos et hoedos, charitas distinguit inter agnos et hoedos, inter filios regni et perditionis : cum igi- inter filios regni et perditionis : cum igi- tur ad regnum adoptemur, videtur quod tur ad regnum adoptemur, videtur quod hoc fuit mediante charitate. hoc fuit mediante charitate.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Per assimilationem ad Filium ado- 1. Per assimilationem ad Filium ado- ptamur sed Filius dicit, Matth. x1, 29: ptamur sed Filius dicit, Matth. x1, 29: Discite a me, quia mitis sum, et humilis Discite a me, quia mitis sum, et humilis corde. Et, Joan. XIII, 13 et seq. : Vos vo- corde. Et, Joan. XIII, 13 et seq. : Vos vo- catis me Magister, et Domine : et bene catis me Magister, et Domine : et bene dicitis, sum etenim. Si ergo ego lavi pe- dicitis, sum etenim. Si ergo ego lavi pe- des vestros, Dominus et Magister, et vos des vestros, Dominus et Magister, et vos debetis alter alterius lavare pedes. debetis alter alterius lavare pedes. Exemplum enim dedi vobis, ut quemad- Exemplum enim dedi vobis, ut quemad- modum ego feci vobis, ita et vos faciatis. modum ego feci vobis, ita et vos faciatis.

2. Item, Id quod præcipue dat gra- 2. Item, Id quod præcipue dat gra- tiam, præcipue operatur ad adoptionem : tiam, præcipue operatur ad adoptionem : sed Deus superbis resistit, humilibus au- sed Deus superbis resistit, humilibus au- tem dat gratiam2: ergo humilitas ado- tem dat gratiam2: ergo humilitas ado- ptat. ptat.

SOLUTIO. In adoptione quiddam consi- SOLUTIO. In adoptione quiddam consi- deratur ex parte adoptantis, et quiddam deratur ex parte adoptantis, et quiddam ex parte adoptati. Ex parte adoptantis ex parte adoptati. Ex parte adoptantis primo est dilectio inclinans ad gratiæ primo est dilectio inclinans ad gratiæ collationem, et consequens secundum collationem, et consequens secundum rationem et non secundum tempus est rationem et non secundum tempus est collatio gratiæ. Ex parte autem adoptati collatio gratiæ. Ex parte autem adoptati primum est fides, vel fidei motus, osten- primum est fides, vel fidei motus, osten- dens latitudinem hæreditatis et benigni- dens latitudinem hæreditatis et benigni- tatem adoptantis : accedentem enim ad tatem adoptantis : accedentem enim ad Deum primum oportet credere quia est, Deum primum oportet credere quia est, et quod inquirentibus se remunerator et quod inquirentibus se remunerator est. Secundo est timor pœnæ. Tertio, est. Secundo est timor pœnæ. Tertio, spes hæreditatis et adoptionis consequen- spes hæreditatis et adoptionis consequen- dæ. Et quarto, appetitus secundum di- dæ. Et quarto, appetitus secundum di- lectionem. Et consequenter ipsa adoptio: lectionem. Et consequenter ipsa adoptio: et hoc secundum naturam, licet non se- et hoc secundum naturam, licet non se- cundum tempus. Et ideo gratia simplici- cundum tempus. Et ideo gratia simplici- ter adoptat charitas autem sicut perfe- ter adoptat charitas autem sicut perfe- cte uniens ex parte adoptantis et adopta- cte uniens ex parte adoptantis et adopta- ti fides autem, timor, et humilitas, et ti fides autem, timor, et humilitas, et cæteræ virtutes secundum quid quia cæteræ virtutes secundum quid quia fides ut ostendens, timor ut impellens a fides ut ostendens, timor ut impellens a contrario adoptioni, humilitas ut custo- contrario adoptioni, humilitas ut custo- diens gratiam adoptionis. diens gratiam adoptionis.

F. Utrum persona vel natura prædestinata sit ? F. Utrum persona vel natura prædestinata sit ?

Deinde si quæritur, Utrum, prædestinatio illa quam commemorat Apo- Deinde si quæritur, Utrum, prædestinatio illa quam commemorat Apo- stolus, sit de persona, an de natura? Sane dici potest et personam filii stolus, sit de persona, an de natura? Sane dici potest et personam filii quæ semper fuit, esse prædestinatam secundum hominem assumptum, ut quæ semper fuit, esse prædestinatam secundum hominem assumptum, ut ipsa scilicet ens homo esset Dei Filius: et naturam humanam esse præ- ipsa scilicet ens homo esset Dei Filius: et naturam humanam esse præ- destinatam, ut Verbo Patris personaliter uniretur. destinatam, ut Verbo Patris personaliter uniretur.

1 Ad Roman. VIII, 15. 1 Ad Roman. VIII, 15.

2 Jacob. 1v, 6 et I Petr. v, 5. 2 Jacob. 1v, 6 et I Petr. v, 5.

3 Ad Hebr. x1, 6: Credere enim oportet accecntem ad Deum quia est, et inquirentibus se remunc- 3 Ad Hebr. x1, 6: Credere enim oportet accecntem ad Deum quia est, et inquirentibus se remunc-

rator sit. rator sit.

4 Ad Roman. VII, 29 et seq. 4 Ad Roman. VII, 29 et seq.

contra. contra.

IN III SENTENT. DIST. X, F, ART. 19 ET 20. IN III SENTENT. DIST. X, F, ART. 19 ET 20.

ARTICULUS XIX. ARTICULUS XIX.

Utrum prædestinatio Filii Dei sit unius Utrum prædestinatio Filii Dei sit unius rationis cum nostra ? rationis cum nostra ?

Deinde quæritur de ultima parte istius Deinde quæritur de ultima parte istius distinctionis, quæ incipit ibi, F, « Dein- distinctionis, quæ incipit ibi, F, « Dein- de si quæritur, Utrum prædestinatio, de si quæritur, Utrum prædestinatio,

etc. » etc. »

Et quæruntur duo. Utrum prædesti- Et quæruntur duo. Utrum prædesti- natio Filii Dei sit unius rationis cum natio Filii Dei sit unius rationis cum nostra ? nostra ?

Et, Utrum sit causa nostræ prædesti- Et, Utrum sit causa nostræ prædesti- nationis ? nationis ?

AD PRIMUM proceditur sic: AD PRIMUM proceditur sic:

1. Ad Roman. VIII, 30: « Quos prædes- 1. Ad Roman. VIII, 30: « Quos prædes- tinavit, hos et vocavit. Sed vocatio est se- tinavit, hos et vocavit. Sed vocatio est se- gregatio a massa perditionis per gratiam gregatio a massa perditionis per gratiam finalem, ut colligitur ex sensu Glossæ. finalem, ut colligitur ex sensu Glossæ. Cum igitur Filius Dei prædestinatus, non Cum igitur Filius Dei prædestinatus, non sit vocatus videtur, quod non sit sua sit vocatus videtur, quod non sit sua prædestinatio unius rationis cum nostra. prædestinatio unius rationis cum nostra.

2. Præterea, Videtur sibi per posterius 2. Præterea, Videtur sibi per posterius convenire quia nobis convenit præde- convenire quia nobis convenit præde- stinatio quantum ad personam totam et stinatio quantum ad personam totam et naturam totam sibi autem quoad per- naturam totam sibi autem quoad per- sonam absolute non convenit, sed sonam absolute non convenit, sed gratia personæ in natura, vel gratia na- gratia personæ in natura, vel gratia na- turæ ergo videtur, quod nobis convenit turæ ergo videtur, quod nobis convenit per prius. per prius.

3. Præterea, Non prædestinatur (ut 3. Præterea, Non prædestinatur (ut dicit Rabanus) nisi quod ante destinatur : dicit Rabanus) nisi quod ante destinatur : nihil autem ante Filium est, sed ante nos nihil autem ante Filium est, sed ante nos æternitas est: ergo per prius convenit æternitas est: ergo per prius convenit nobis, quam ei. nobis, quam ei.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Glossa super epistolam ad Roman. Glossa super epistolam ad Roman. VIII, 30 « Prædestinatio Dei præclaris- VIII, 30 « Prædestinatio Dei præclaris- simum lumen est nostræ prædestinatio- simum lumen est nostræ prædestinatio- nis » non autem esset lumen si alterius nis » non autem esset lumen si alterius esset rationis: quia neutrum æquivoco- esset rationis: quia neutrum æquivoco- rum illuminat ad alterum. rum illuminat ad alterum.

211 211

SOLUTIO. SOLUTIO. Dicendum, quod dicitur Dicendum, quod dicitur prædestinari per prius et posterius: et prædestinari per prius et posterius: et in prædestinatione tria sunt, scilicet ter- in prædestinatione tria sunt, scilicet ter- minus a quo, et terminus ad quem, et minus a quo, et terminus ad quem, et ille qui prædestinatur. Terminus a quo ille qui prædestinatur. Terminus a quo est natura vel culpa: natura pura dico: est natura vel culpa: natura pura dico: quia si numquam peccatum esset, adhuc quia si numquam peccatum esset, adhuc essenius prædestinati ad gratiam et glo- essenius prædestinati ad gratiam et glo- riam et quoad hoc per prius convenit riam et quoad hoc per prius convenit nobis præparatio gratiæ, quam Christo. nobis præparatio gratiæ, quam Christo. Terminus ad quem est gloria: et illa per Terminus ad quem est gloria: et illa per prius convenit Christo: quia ascendit prius convenit Christo: quia ascendit pandens iter ante nos, et nos in gloriam pandens iter ante nos, et nos in gloriam adduxit : et ita per prius convenit ei adduxit : et ita per prius convenit ei præparatio gloriæ. Est autem medium præparatio gloriæ. Est autem medium destinatus et antedestinatus: et hoc con- destinatus et antedestinatus: et hoc con- venit Christo simpliciter gratia naturæ, venit Christo simpliciter gratia naturæ, et gratia persona secundum quid et non et gratia persona secundum quid et non simpliciter et ideo nobis convenit per simpliciter et ideo nobis convenit per prius secundum nominis rationem : et prius secundum nominis rationem : et per hoc patet solutio ad totum. per hoc patet solutio ad totum.

ARTICULUS XX. ARTICULUS XX.

Utrum prædestinatio Filii Dei sit causa Utrum prædestinatio Filii Dei sit causa nostræ prædestinationis ? nostræ prædestinationis ?

Secundo quæritur, Si prædestinatio Secundo quæritur, Si prædestinatio sua sit causa nostræ prædestinationis ? sua sit causa nostræ prædestinationis ? Et videtur, quod sic : quia Et videtur, quod sic : quia

1. Ipse est causa nostræ salutis: et sua 1. Ipse est causa nostræ salutis: et sua resurrectio dicitur esse causa nostræ re- resurrectio dicitur esse causa nostræ re- surrectionis. I ad Corinth. xv, 1 et seq. surrectionis. I ad Corinth. xv, 1 et seq.

in Glossa. in Glossa.

2. Præterea, Mediatio mediatoris redu- 2. Præterea, Mediatio mediatoris redu- citur ad actum causæ efficientis : sed ipse citur ad actum causæ efficientis : sed ipse mediator Dei et hominis fuit: ergo ipse mediator Dei et hominis fuit: ergo ipse fuit causa nostræ salutis, et per conse- fuit causa nostræ salutis, et per conse- quens nostræ prædestinationis. quens nostræ prædestinationis.

3. Item, Prædestinatio, ut dicit Grego- 3. Item, Prædestinatio, ut dicit Grego- rius, juvatur orationibus Sanctorum : rius, juvatur orationibus Sanctorum : ergo multo magis a Christo juvatur : er- ergo multo magis a Christo juvatur : er- go ipse est causa. go ipse est causa.

4. Item, Nos non sumus salvandi nisi 4. Item, Nos non sumus salvandi nisi per Christum et quidquid fieret, hoc per Christum et quidquid fieret, hoc

Solutio. Solutio.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

212 212

D. ALB. MAG, ORD. PRÆD. D. ALB. MAG, ORD. PRÆD.

prævisum est ergo nos esse salvandos prævisum est ergo nos esse salvandos per Christum est præparatum et prævi- per Christum est præparatum et prævi- sum : ergo est prædestinatum : ergo sum : ergo est prædestinatum : ergo prædestinatio illa causat prædestinatio- prædestinatio illa causat prædestinatio-

nem nostram. nem nostram.

5. Item, Sicut se habet prædestinatus 5. Item, Sicut se habet prædestinatus ad prædestinatum, sic prædestinatio ad ad prædestinatum, sic prædestinatio ad prædestinationem : sed prædestinatus prædestinationem : sed prædestinatus Christus causat nos: ergo sua prædesti- Christus causat nos: ergo sua prædesti- natia causa nostram, ut videtur. natia causa nostram, ut videtur.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Nihil est causa æterni: sed nostra 1. Nihil est causa æterni: sed nostra prædestinatio est æterna : ergo nihil est prædestinatio est æterna : ergo nihil est causa illius. causa illius.

2. Præterea, Videtur quod nec effectus 2. Præterea, Videtur quod nec effectus nostræ prædestinationis est gratia in nostræ prædestinationis est gratia in præsenti prædestinatio enim non con- præsenti prædestinatio enim non con- venit Christo nisi gratia humanitatis : et venit Christo nisi gratia humanitatis : et ab humanitate sua non causatur gratia: ab humanitate sua non causatur gratia: ergo nulla natura potest esse causa ergo nulla natura potest esse causa stræ prædestinationis. stræ prædestinationis.

no- no-

SOLUTIO. Dicendum, quod est causa SOLUTIO. Dicendum, quod est causa dupliciter, scilicet exemplaris, et causans dupliciter, scilicet exemplaris, et causans per influentiam super causatum. Simili- per influentiam super causatum. Simili- ter in prædestinatione nostra duo sunt, ter in prædestinatione nostra duo sunt,

scilicet æternum quod est propositum scilicet æternum quod est propositum miserendi, et præparatio gratiæ in miserendi, et præparatio gratiæ in præsenti et per consequens gloriæ in præsenti et per consequens gloriæ in futuro. Si igitur quæratur, Utrum præ- futuro. Si igitur quæratur, Utrum præ- destinatio Christi sit causa ut influens destinatio Christi sit causa ut influens super illud quod est æternum in præde- super illud quod est æternum in præde- stinatione nostra ? Dico, quod non : sed stinatione nostra ? Dico, quod non : sed nihil prohibet quod influat per modum nihil prohibet quod influat per modum meriti et mediationis super id quod est meriti et mediationis super id quod est temporale quia hoc est effectus præ- temporale quia hoc est effectus præ- destinationis, qui etiam orationibus San- destinationis, qui etiam orationibus San- ctorum juvatur. Causa autem exemplaris ctorum juvatur. Causa autem exemplaris potest esse: quia nos ad conformitatem potest esse: quia nos ad conformitatem ipsius prædestinati sumus. ipsius prædestinati sumus.

Per hoc patet solutio ad primas ratio- Per hoc patet solutio ad primas ratio- nes, quæ omnes probant, quod est nes, quæ omnes probant, quod est causa influens per modum meriti et me- causa influens per modum meriti et me- diationis. diationis.

AD ID autem quod contra objicitur, di- Ad of AD ID autem quod contra objicitur, di- Ad of cendum quod id quod est æternum non cendum quod id quod est æternum non causatur ab aliquo: sed licet gratia quæ causatur ab aliquo: sed licet gratia quæ est effectus prædestinationis non sit ab est effectus prædestinationis non sit ab homine Christo in quantum est homo, homine Christo in quantum est homo, tamen potest influere per modum me- tamen potest influere per modum me- rentis et satisfacientis pro nobis et me- rentis et satisfacientis pro nobis et me- diantis, ut prius dictum est. diantis, ut prius dictum est.

IN III SENTENT. DIST. XI, A. IN III SENTENT. DIST. XI, A.

213 213

DISTINCTIO XI. DISTINCTIO XI.

De communicatione idiomatum et proprietatum respicientium per- De communicatione idiomatum et proprietatum respicientium per- sonam prout sonat indefectibilitatem, ut prædestinatio, creatio, sonam prout sonat indefectibilitatem, ut prædestinatio, creatio, inceptio. inceptio.

A. Utrum Christus sit creatura, vel creatus, vel factus ? A. Utrum Christus sit creatura, vel creatus, vel factus ?

Solet etiam quæri, Utrum debeat simpliciter dici atque concedi Christum Solet etiam quæri, Utrum debeat simpliciter dici atque concedi Christum esse factum, vel creatum, vel creaturam? Ad quod dici potest, hoc sim- esse factum, vel creatum, vel creaturam? Ad quod dici potest, hoc sim- pliciter et absque determinatione minus congruenter dici. Et si quandoque pliciter et absque determinatione minus congruenter dici. Et si quandoque brevitatis causa simpliciter denuntietur, numquam tamen simpliciter debet brevitatis causa simpliciter denuntietur, numquam tamen simpliciter debet intelligi. Quia ut Augustinus in libro I de Trinitate ait : Cum de Christo intelligi. Quia ut Augustinus in libro I de Trinitate ait : Cum de Christo loquimur quid secundum quid, et propter quid dicatur, prudens et dili- loquimur quid secundum quid, et propter quid dicatur, prudens et dili- gens ac pius lector intelligere debet 1. Qui Christum vel Dei Filium non gens ac pius lector intelligere debet 1. Qui Christum vel Dei Filium non esse factum vel creaturam, in libro I de Trinitate 2 ostendit, ita inquiens: esse factum vel creaturam, in libro I de Trinitate 2 ostendit, ita inquiens: In principio erat Verbum: et, Verbum caro factum est: et, Omnia per ipsum In principio erat Verbum: et, Verbum caro factum est: et, Omnia per ipsum facta sunt 3. Neque dicit omnia nisi quæ facta sunt, id est, omnem creatu- facta sunt 3. Neque dicit omnia nisi quæ facta sunt, id est, omnem creatu- ram. Unde liquide apparet ipsum factum non esse, per quem omnia facta ram. Unde liquide apparet ipsum factum non esse, per quem omnia facta sunt et si factus non est, creatura non est. Si autem creatura non est, sunt et si factus non est, creatura non est. Si autem creatura non est, ejusdem cum Patre substantiæ est. Omnis enim substantia quæ Deus non ejusdem cum Patre substantiæ est. Omnis enim substantia quæ Deus non est, creatura est : et quæ creatura non est, Deus est. Sed si Filius non est est, creatura est : et quæ creatura non est, Deus est. Sed si Filius non est ejusdem substantiæ cujus Pater, ergo facta substantia est : et si facta ejusdem substantiæ cujus Pater, ergo facta substantia est : et si facta substantia est, non omnia per ipsum facta sunt. At omnia per ipsum facta substantia est, non omnia per ipsum facta sunt. At omnia per ipsum facta sunt : facta ergo substantia non est, sed una cum Patre infecta substantia sunt : facta ergo substantia non est, sed una cum Patre infecta substantia est. Idem, in eodem : Si vel Filium fecit Pater quem non fecit ipse Filius, est. Idem, in eodem : Si vel Filium fecit Pater quem non fecit ipse Filius, non omnia per Filium facta sunt. At omnia per Filium facta sunt. Ipse ergo non omnia per Filium facta sunt. At omnia per Filium facta sunt. Ipse ergo

1 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Trinitate, cap. 13. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Trinitate, cap. 13.

IDEM, Ibidem, cap. 6. IDEM, Ibidem, cap. 6.

3 Joan. 1, 1, 14, 3. 3 Joan. 1, 1, 14, 3.

214 214

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

factus non est, ut cum Patre faceret omnia quæ facta sunt. Idem in libro factus non est, ut cum Patre faceret omnia quæ facta sunt. Idem in libro LXXXIII Quæstionum : Dicitur creatura quidquid fecit Deus Pater per LXXXIII Quæstionum : Dicitur creatura quidquid fecit Deus Pater per Filium qui non potest appellari creatura, quoniam per ipsum facta sunt Filium qui non potest appellari creatura, quoniam per ipsum facta sunt omnia. Ambrosius in primo libro de Fide: Probemus, inquit, creaturam omnia. Ambrosius in primo libro de Fide: Probemus, inquit, creaturam non esse Dei Filium. Audivimus enim in Evangelio Dominum mandasse non esse Dei Filium. Audivimus enim in Evangelio Dominum mandasse discipulis, Prædicate Evangelium universæ creaturæ 2. Qui universam discipulis, Prædicate Evangelium universæ creaturæ 2. Qui universam creaturam dicit, nullam excipit, et ubi sunt qui creaturam Christum appel- creaturam dicit, nullam excipit, et ubi sunt qui creaturam Christum appel- lant? Nam si creatura esset, sibi mandaret Evangelium prædicari, et lant? Nam si creatura esset, sibi mandaret Evangelium prædicari, et subjectus esset vanitati : quia, testante Apostolo, Omnis creatura vanitati subjectus esset vanitati : quia, testante Apostolo, Omnis creatura vanitati subjecta est 3. Non ergo Christus creatura est, sed Creator: qui docendæ subjecta est 3. Non ergo Christus creatura est, sed Creator: qui docendæ creaturæ discipulis mandat officium 4. creaturæ discipulis mandat officium 4.

DIVISIO TEXTUS DIVISIO TEXTUS

« Solet etiam quæri, Utrum debeat « Solet etiam quæri, Utrum debeat simpliciter dici, etc. » simpliciter dici, etc. »

In hac parte determinat Magister con- In hac parte determinat Magister con- sequentia Christum unitum ex natura sequentia Christum unitum ex natura humana per relationem ad causam effi- humana per relationem ad causam effi- cientem, sive ad actum causæ efficientis, cientem, sive ad actum causæ efficientis, qui ex parte efficientis est creatio. Ex qui ex parte efficientis est creatio. Ex quo relinquitur naturam humanam esse quo relinquitur naturam humanam esse creatam et creaturam. Ex parte autem creatam et creaturam. Ex parte autem effecti sive causati sequitur inceptio esse effecti sive causati sequitur inceptio esse in natura humana. in natura humana.

Et ideo sunt hic duæ quæstiones, sci- Et ideo sunt hic duæ quæstiones, sci- licet utrum sit concedendum Christum licet utrum sit concedendum Christum esse creaturam? et hæc determinatur in esse creaturam? et hæc determinatur in ista distinctione. Et, Utrum Christus in- ista distinctione. Et, Utrum Christus in- ceperit? et hæc determinatur in primo ceperit? et hæc determinatur in primo capitulo sequentis distinctionis, ibi, A, capitulo sequentis distinctionis, ibi, A, « Post prædicta quæritur, Utrum homo « Post prædicta quæritur, Utrum homo ille cœperit esse, etc. » ille cœperit esse, etc. »

Ista distinctio tria continet, quorum Ista distinctio tria continet, quorum primum est non esse concedendum sim- primum est non esse concedendum sim- pliciter, quod Christus sit creatura. Se- pliciter, quod Christus sit creatura. Se- cundum est de perfidia Arii et poena, cundum est de perfidia Arii et poena,

1 S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXIII Quæstionum, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXIII Quæstionum, Quæst. 67. Quæst. 67.

2 Marc. XVI, 15 Vulgata habet omni creaturæ. 2 Marc. XVI, 15 Vulgata habet omni creaturæ.

propter hoc quod Christum creaturam propter hoc quod Christum creaturam esse dixit et ibidem continetur ex quo esse dixit et ibidem continetur ex quo sensu creatura dicatur, cum quandoque sensu creatura dicatur, cum quandoque dicatur factus, ibi, B, «Arii hæc fuisse dicatur factus, ibi, B, «Arii hæc fuisse perfidia legitur, etc. » In tertia et ultima perfidia legitur, etc. » In tertia et ultima parte solvitur quædam argumentatio so- parte solvitur quædam argumentatio so- phistica, quæ videtur probare quod Chri- phistica, quæ videtur probare quod Chri- stus sit creatura, ibi scilicet, B, § 3 : stus sit creatura, ibi scilicet, B, § 3 : « Nec ex eo quod Christus secundum ho- « Nec ex eo quod Christus secundum ho- minem dicitur esse creatura, etc. minem dicitur esse creatura, etc.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Utrum vere potest dici, Christus, vel hic Utrum vere potest dici, Christus, vel hic homo, demonstrato Christo, est crea- homo, demonstrato Christo, est crea- tura? tura?

Objicitur autem de hoc quod dicit, ibi, Objicitur autem de hoc quod dicit, ibi, A, post pauca : « Ad quod dici potest, A, post pauca : « Ad quod dici potest, hoc simpliciter et absque determinatione hoc simpliciter et absque determinatione minus congruenter dici, etc. » minus congruenter dici, etc. »

Ex hoc enim videtur dicere, quod vere Ex hoc enim videtur dicere, quod vere potest dici, licet incongrue propter hære- potest dici, licet incongrue propter hære- ticos. ticos.

3 Ad Roman. VIII, 20: Vanitati creatura sub- 3 Ad Roman. VIII, 20: Vanitati creatura sub- jecta est non volens, etc jecta est non volens, etc

* S. AMBROSIUS, Lib. de Fide, cap. 6. * S. AMBROSIUS, Lib. de Fide, cap. 6.

IN III SENTENT. DIST. XI, A, ART. 1. IN III SENTENT. DIST. XI, A, ART. 1.

Quod etiam ratione videtur posse os- Quod etiam ratione videtur posse os- tendi : tendi :

1. Hæc enim est vera, Hic homo est 1. Hæc enim est vera, Hic homo est Deus, propter unionem : ergo per con- Deus, propter unionem : ergo per con- versionem, Deus est hic homo. Aut ergo versionem, Deus est hic homo. Aut ergo creatus homo, aut non creatus homo. creatus homo, aut non creatus homo. Si non creatus homo: ergo est aliquis Si non creatus homo: ergo est aliquis non creatus homo, quod falsum est: er- non creatus homo, quod falsum est: er- go Deus est creatus homo: sed creatus go Deus est creatus homo: sed creatus homo est creatura: ergo Deus vel Filius homo est creatura: ergo Deus vel Filius Dei, vel Christus est creatura. Dei, vel Christus est creatura.

2. Item, Propter unionem recipitur 2. Item, Propter unionem recipitur ista, Hic homo est Creator: ergo propter ista, Hic homo est Creator: ergo propter eamdem unionem debet recipi ista, Filius eamdem unionem debet recipi ista, Filius Dei est creatura. Dei est creatura.

3. Item, Cum dicitur, Christus secun- 3. Item, Cum dicitur, Christus secun- dum quod homo est creatura, intellli- dum quod homo est creatura, intellli- gitur sic, Christus secundum quod ho- gitur sic, Christus secundum quod ho- mo est creatura: aut ly homo dicit mo est creatura: aut ly homo dicit suppositum, aut naturam humanam : suppositum, aut naturam humanam : non naturam humanam : quia illa in non naturam humanam : quia illa in recto de Christo non prædicatur : ergo recto de Christo non prædicatur : ergo dicit suppositum : ergo sensus est, Chri- dicit suppositum : ergo sensus est, Chri- stus secundum quod homo et secundum stus secundum quod homo et secundum suppositum humanum est creatura: suppositum humanum est creatura: sed quidquid dicitur de supposito huma- sed quidquid dicitur de supposito huma- no, dicitur de Deo: ergo Christus sim- no, dicitur de Deo: ergo Christus sim- pliciter est creatura. pliciter est creatura.

4. Si dicas, quod hoc fit propter repu- 4. Si dicas, quod hoc fit propter repu- gnantiam intellectuum. CONTRA: Non gnantiam intellectuum. CONTRA: Non est major repugnantia intellectuum inter est major repugnantia intellectuum inter istam, cum dicitur, Iste homo est Crea- istam, cum dicitur, Iste homo est Crea- tor, quam inter istam, Filius Dei est tor, quam inter istam, Filius Dei est creatura et tamen prima recipitur: er- creatura et tamen prima recipitur: er- go videtur, quod etiam secunda. go videtur, quod etiam secunda.

Item, Quæro cum dicitur, Homo est Item, Quæro cum dicitur, Homo est creatura, si dissonantiam habeant prædi- creatura, si dissonantiam habeant prædi- catum et subjectum? Videtur, quod non : catum et subjectum? Videtur, quod non : quia dissonantia vel erit ratione forma- quia dissonantia vel erit ratione forma- rum disparatarum, vel ratione opposi- rum disparatarum, vel ratione opposi- tionis sed patet, quod forma hæc et for- tionis sed patet, quod forma hæc et for- ma creationis, nec disparatæ nec oppo- ma creationis, nec disparatæ nec oppo- sitæ sunt ergo videtur, quod sit conce- sitæ sunt ergo videtur, quod sit conce- denda ista, Hic homo vel homo iste est denda ista, Hic homo vel homo iste est creatura. creatura.

4. Item, A quocumque negatur supe- 4. Item, A quocumque negatur supe- rius et inferius: sed creatura superius est rius et inferius: sed creatura superius est ad omnem formam præter divinam : er- ad omnem formam præter divinam : er- go etiam superius est ad formam homi- go etiam superius est ad formam homi-

215 215

nis ergo si hic homo non est creatura, nis ergo si hic homo non est creatura, sequitur quod hic homo non est homo, sequitur quod hic homo non est homo, quod falsum est : ergo debet concedi quod falsum est : ergo debet concedi ista, Hic homo est creatura. ista, Hic homo est creatura.

SOLUTIO. Dicendum, quod omnes fal- SOLUTIO. Dicendum, quod omnes fal- sæ sunt propositiones si sine determina- sæ sunt propositiones si sine determina- tione proponantur. Si enim homo sit ex tione proponantur. Si enim homo sit ex parte subjecti cum nota demonstrationis, parte subjecti cum nota demonstrationis, stabit necessario pro supposito et perso- stabit necessario pro supposito et perso- na, duplici de causa, scilicet propter de- na, duplici de causa, scilicet propter de- monstrationem, quia non demonstratur monstrationem, quia non demonstratur nisi persona et etiam ratione subjecti, nisi persona et etiam ratione subjecti, quia non subjicitur gratia naturæ, sed quia non subjicitur gratia naturæ, sed gratia personæ et ideo cum persona gratia personæ et ideo cum persona non sit creata vel creatura, illa locutio non sit creata vel creatura, illa locutio erit falsa cum dicitur, Hic homo vel iste erit falsa cum dicitur, Hic homo vel iste homo est creatura. Si autem subjiciatur homo est creatura. Si autem subjiciatur Christus vel Jesus in proprio nomine, Christus vel Jesus in proprio nomine, nomen illud etiam personæ et suppositi nomen illud etiam personæ et suppositi estet ideo iterum erit falsa si sine de- estet ideo iterum erit falsa si sine de- terminatione proponantur. Si autem sup- terminatione proponantur. Si autem sup- ponatur cum subjecto nominante perso- ponatur cum subjecto nominante perso- nam vel personalitatem æternam, tunc nam vel personalitatem æternam, tunc iterum erit falsa, ut cum dicitur, Filius iterum erit falsa, ut cum dicitur, Filius Dei est creatura, vel Jesus vel Christus Dei est creatura, vel Jesus vel Christus est creatura. Si autem creatura sit ex est creatura. Si autem creatura sit ex parte subjecti, et hic homo secundum parte subjecti, et hic homo secundum aliquod nominatorum ex parte prædica- aliquod nominatorum ex parte prædica- ti, iterum erit falsa : quia inartificialis ti, iterum erit falsa : quia inartificialis tunc erit quia propter demonstrationem tunc erit quia propter demonstrationem vel nomen prædicatum stabit pro perso- vel nomen prædicatum stabit pro perso- na, et subjectum pro forma creationis : na, et subjectum pro forma creationis : et ideo tunc intelligitur converti propo- et ideo tunc intelligitur converti propo- sitio, ut cum dicitur, Aliqua creatura vel sitio, ut cum dicitur, Aliqua creatura vel creatura est hic homo: et ideo iterum creatura est hic homo: et ideo iterum tunc erit falsa: et ergo onini casu con- tunc erit falsa: et ergo onini casu con- tingenti falsa est sine determinatione. tingenti falsa est sine determinatione.

AD OBJECTA ergo dicendum, ad primum AD OBJECTA ergo dicendum, ad primum quod hæc est vera, Deus est hic homo : quod hæc est vera, Deus est hic homo : sed ly Deus supponit pro persona Filii sed ly Deus supponit pro persona Filii Dei vel pro natura: quia verum est, quod Dei vel pro natura: quia verum est, quod natura divina est hic homo, licet secun- natura divina est hic homo, licet secun- dum rationem intelligendi non sit adeo dum rationem intelligendi non sit adeo per se ista, Deus est bic homo, sicut per se ista, Deus est bic homo, sicut hæc, Filius Dei est hic homo. Et quod hæc, Filius Dei est hic homo. Et quod postea dividendo infertur: aut creatus ho- postea dividendo infertur: aut creatus ho- mo, aut increatus home: dicendum quod, mo, aut increatus home: dicendum quod, ly hic homo supponit pro persona com- ly hic homo supponit pro persona com-

Solutio Solutio

Ad 1. Ad 1.

Ad Ad

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

216 216

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

posita et ideo illa persona simpliciter posita et ideo illa persona simpliciter est increata, et secundum quid creata : est increata, et secundum quid creata : unde simpliciter danda, non est creatus unde simpliciter danda, non est creatus homo sed istæ duæ, est creatus homo, homo sed istæ duæ, est creatus homo, est non creatus homo, non opponuntur est non creatus homo, non opponuntur per affirmationem et negationem, cum per affirmationem et negationem, cum ambæ sint affirmative. Sed si hæc datur, ambæ sint affirmative. Sed si hæc datur, non est creatus homo, non potest inferri, non est creatus homo, non potest inferri, ergo est non creatus homo, ita quod non ergo est non creatus homo, ita quod non creatus tantum valeat quantum increa- creatus tantum valeat quantum increa- tus quia sicut Magister dicit in libro tus quia sicut Magister dicit in libro I Sententiarum : « Cum igitur Deus ge- I Sententiarum : « Cum igitur Deus ge- nuit Deum ergo eumdem Deum vel nuit Deum ergo eumdem Deum vel alium Deum, quod non sequitur, alium alium Deum, quod non sequitur, alium Deum, propter identitatem naturæ : nec Deum, propter identitatem naturæ : nec sequitur, eumdem, propter distinctionem sequitur, eumdem, propter distinctionem personæ »ita videtur hic dicendum personæ »ita videtur hic dicendum propter diversitatem naturarum in una propter diversitatem naturarum in una persona, cum ly homo vel hic homo sup- persona, cum ly homo vel hic homo sup- ponit personam compositam in duabus ponit personam compositam in duabus naturis, propter increatam naturam non naturis, propter increatam naturam non sequitur, quod sit creatus : et propter sequitur, quod sit creatus : et propter creatam non sequitur, quod sit increa- creatam non sequitur, quod sit increa- tus unde nec sequitur, quod sit creatus tus unde nec sequitur, quod sit creatus homo: nec sequitur, quod increatus homo: nec sequitur, quod increatus

homo. homo.

: :

AD ALIUD dicendum, quod ista recipi- AD ALIUD dicendum, quod ista recipi- tur, quod sit creator, hoc est verum tur, quod sit creator, hoc est verum quia creator imponitur ab actu qui pro- quia creator imponitur ab actu qui pro- prie est personæ secundum quod perso- prie est personæ secundum quod perso- na sed creatum esse vel increatum esse na sed creatum esse vel increatum esse dicitur gratia naturæ : unde non est si- dicitur gratia naturæ : unde non est si- mile de creatus et increatus, et ly crea- mile de creatus et increatus, et ly crea-

tor. tor.

AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur, AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur, Christus secundum quod homo est crea- Christus secundum quod homo est crea- tura, ly secundum quod notat conditio- tura, ly secundum quod notat conditio- nem naturæ: non enim oportet, quod nem naturæ: non enim oportet, quod cum ly secundum quod prædicatur in cum ly secundum quod prædicatur in recto, quod hæc simpliciter in recto præ- recto, quod hæc simpliciter in recto præ- dicetur, nisi ly secundum quod notaret dicetur, nisi ly secundum quod notaret semper identitatem vel unitatem perso- semper identitatem vel unitatem perso- næ et hoc non est verum : et quod næ et hoc non est verum : et quod convenit Christo secundum ly secundum convenit Christo secundum ly secundum quod, non oportet quod conveniat ei ab- quod, non oportet quod conveniat ei ab- solute sicut patuit in distinctione præ- solute sicut patuit in distinctione præ- cedenti. cedenti.

1 Cf. I Sententiarum, Dist. IV. 1 Cf. I Sententiarum, Dist. IV.

AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur, AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur, Iste homo est creator, nulla est repu- Iste homo est creator, nulla est repu- gnantia intellectuum: quia ly iste homo gnantia intellectuum: quia ly iste homo supponit personam, et huic convenit es- supponit personam, et huic convenit es- se creatorem: sed hoc verum est, quod se creatorem: sed hoc verum est, quod supponit personam compositam eo modo supponit personam compositam eo modo compositionis quo secunda opinio dicit: compositionis quo secunda opinio dicit: et ideo istam non reciperem, Iste homo et ideo istam non reciperem, Iste homo est increatus: sicut nec hanc, Iste homo est increatus: sicut nec hanc, Iste homo est creatus, nisi adderetur determinatio. est creatus, nisi adderetur determinatio. Tamen sunt quidam qui dicunt, quod Tamen sunt quidam qui dicunt, quod dissimile est quia humana natura exal- dissimile est quia humana natura exal- tata est in Christo, et habet se insuper tata est in Christo, et habet se insuper ut adveniens divinæ personæ, et ita ver- ut adveniens divinæ personæ, et ita ver- git quasi in accidens: et ideo sua attri- git quasi in accidens: et ideo sua attri- buta non ita conveniunt personæ, sicut buta non ita conveniunt personæ, sicut attributa divinæ naturæ quæ est quasi attributa divinæ naturæ quæ est quasi substantia et in ratione substantiæ ipsa substantia et in ratione substantiæ ipsa persona. Sed hoc non videtur: sed po- persona. Sed hoc non videtur: sed po- tius considerandum in attributis, quia tius considerandum in attributis, quia quædam sunt prima et per se personæ, quædam sunt prima et per se personæ, sicut illa quæ dicunt actum vel posses- sicut illa quæ dicunt actum vel posses- sionem personæ, vel imponuntur ab il- sionem personæ, vel imponuntur ab il- lis sicut creator, creat, et hujusmodi. lis sicut creator, creat, et hujusmodi. Quædam autem conveniunt ratione na- Quædam autem conveniunt ratione na- turæ, sicut esse creatum, vel increatum turæ, sicut esse creatum, vel increatum esse. Et illa quæ conveniunt personæ per esse. Et illa quæ conveniunt personæ per se, illa attribuuntur ex parte utriusque : se, illa attribuuntur ex parte utriusque : non autem illa quæ ratione naturæ, non autem illa quæ ratione naturæ, quando dicunt repugnantiam a parte sub- quando dicunt repugnantiam a parte sub- jecti. jecti.

Si autem objicias, quod invenitur a Si autem objicias, quod invenitur a Sanctis ista, Hic homo fuit ab æterno, Sanctis ista, Hic homo fuit ab æterno, dico quod esse ab æterno convenit perso- dico quod esse ab æterno convenit perso- næ sicut naturæ et ideo illud attribuitur. næ sicut naturæ et ideo illud attribuitur.

Præterea, Esse æternum non ita repu- Præterea, Esse æternum non ita repu- gnat, sicut esse increatum : quia æterni- gnat, sicut esse increatum : quia æterni- tas communicari potest ratione incom- tas communicari potest ratione incom- mutabilitatis, ut dicit Augustinus: sicut mutabilitatis, ut dicit Augustinus: sicut Angeli participant æternitatem, eo quod Angeli participant æternitatem, eo quod æternitas dicit per modum mensurantis æternitas dicit per modum mensurantis extra et ideo homini ratione persona extra et ideo homini ratione persona convenit. Sed esse increatum absolute convenit. Sed esse increatum absolute ponit repugnantiam ad naturam: quia ponit repugnantiam ad naturam: quia nihil est creatum nec increatum nisi ra- nihil est creatum nec increatum nisi ra- tione suæ naturæ. Tamen de hoc sunt tione suæ naturæ. Tamen de hoc sunt opiniones et quidam concedunt simpli- opiniones et quidam concedunt simpli-

Ad 5. Ad 5.

IN III SENTENT. DIST. XI, B. IN III SENTENT. DIST. XI, B.

citer, quod hic homo sit increatus : sed citer, quod hic homo sit increatus : sed nolunt concedere, quod hic homo sit nolunt concedere, quod hic homo sit creatus nisi cum determinatione. creatus nisi cum determinatione.

AD ALIUD dicendum, quod creatura non AD ALIUD dicendum, quod creatura non est superius ad hunc hominem secundum est superius ad hunc hominem secundum quod supponit personam compositam, quod supponit personam compositam, nisi cum determinatione: et ideo si ne- nisi cum determinatione: et ideo si ne- gatur, non propter hoc oportet quod ho- gatur, non propter hoc oportet quod ho- mo negetur ab ipso. mo negetur ab ipso.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An possumus vere dicere Christum esse An possumus vere dicere Christum esse factum ? factum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Au- Deinde quæritur de hoc quod dicit Au- gustinus, ibi, A, circa medium : gustinus, ibi, A, circa medium : « Sed « Sed

217 217

si Filius... facta substantia est, non om- si Filius... facta substantia est, non om- nia per ipsum facta sunt. » nia per ipsum facta sunt. »

Hoc enim non videtur sequi: quia Fi- Hoc enim non videtur sequi: quia Fi- lius Dei est factus homo, hæc concessa lius Dei est factus homo, hæc concessa est supra, distinctione sexta: et homo est supra, distinctione sexta: et homo est facta substantia. est facta substantia.

SOLUTIO. Substantia quæ est Christus, SOLUTIO. Substantia quæ est Christus, prædicatur de Christo in recto: et ideo prædicatur de Christo in recto: et ideo illa non potest esse nisi persona et sup- illa non potest esse nisi persona et sup- positum quia natura facta de eo cujus positum quia natura facta de eo cujus est natura in recto non prædicatur : et est natura in recto non prædicatur : et ideo Christus non potest esse substantia ideo Christus non potest esse substantia facta quia persona et substantia facta facta quia persona et substantia facta esse non potest. Et sic intelligit Augu- esse non potest. Et sic intelligit Augu- stinus. stinus.

AD ALIUD dicendum, quod (ut dictum AD ALIUD dicendum, quod (ut dictum est) Filius non potest esse substantia est) Filius non potest esse substantia quam ipse fecit: sed potest esse substan- quam ipse fecit: sed potest esse substan- tia quam fecit in natura, vel secundum tia quam fecit in natura, vel secundum naturam, vel cujus naturam fecit. naturam, vel cujus naturam fecit.

Solutio. Solutio.

B. De perfidia et pæna Arii. B. De perfidia et pæna Arii.

Arii hæc fuisse perfidia legitur, ut Christum creaturam faceret. Ideo Arii hæc fuisse perfidia legitur, ut Christum creaturam faceret. Ideo effusa sunt Arii viscera, atque crepuit medius, prostratus in faciem, ea effusa sunt Arii viscera, atque crepuit medius, prostratus in faciem, ea quibus Christum negaverat foeda ora pollutus 1. quibus Christum negaverat foeda ora pollutus 1.

His aliisque pluribus testimoniis instruimur non debere fateri simpliciter His aliisque pluribus testimoniis instruimur non debere fateri simpliciter Christum esse factum vel creaturam: sed addita determinatione recte dici Christum esse factum vel creaturam: sed addita determinatione recte dici potest, ut si dicatur factus secundum carnem vel secundum hominem, ut potest, ut si dicatur factus secundum carnem vel secundum hominem, ut factura humanitati, non Deo attribuatur. Ut enim ait Ambrosius in libro I factura humanitati, non Deo attribuatur. Ut enim ait Ambrosius in libro I de Fide Non Deus factus est, sed Deus Dei Filius natus est: postea vero de Fide Non Deus factus est, sed Deus Dei Filius natus est: postea vero secundum carnem homo factus ex Maria est. Misit enim Deus Filium secundum carnem homo factus ex Maria est. Misit enim Deus Filium suum, factum ex muliere, factum sub lege : Filium, inquit, suum, scilicet suum, factum ex muliere, factum sub lege : Filium, inquit, suum, scilicet non unum de multis. Cum dicit suum, generationis æternæ proprietatem non unum de multis. Cum dicit suum, generationis æternæ proprietatem signavit. Postea factum ex muliere asseruit, ut factura non divinitati, sed signavit. Postea factum ex muliere asseruit, ut factura non divinitati, sed assumptioni corporis adscriberetur. Factum ergo ex muliere dicit, propter assumptioni corporis adscriberetur. Factum ergo ex muliere dicit, propter

2 2

1 S. AMBROSIUS, Lib. I de Fide, cap. 9. 1 S. AMBROSIUS, Lib. I de Fide, cap. 9.

2 Ad Galat. IV, 4. 2 Ad Galat. IV, 4.

218 218

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

carnis susceptionem sub lege, propter observantiam legis. Generatio carnis susceptionem sub lege, propter observantiam legis. Generatio generationi non præjudicat, nec caro divinitati. Deus enim æternus incar- generationi non præjudicat, nec caro divinitati. Deus enim æternus incar- nationis sacramentum suscepit, non dividuus, sed unus, et in utroque nationis sacramentum suscepit, non dividuus, sed unus, et in utroque unus, scilicet divinitate et corpore. Non enim alter ex Patre, alter ex Vir- unus, scilicet divinitate et corpore. Non enim alter ex Patre, alter ex Vir- gine: sed idem aliter ex Patre, aliter ex Virgine : sed qui factus est secun- gine: sed idem aliter ex Patre, aliter ex Virgine : sed qui factus est secun- dum nostræ susceptionem naturæ, non secundum æternæ substantiam dum nostræ susceptionem naturæ, non secundum æternæ substantiam vitæ, quem legimus primogenitum et unigenitum. Primogenitum, quia vitæ, quem legimus primogenitum et unigenitum. Primogenitum, quia nemo ante ipsum: unigenitum, quia nemo post ipsum '. nemo ante ipsum: unigenitum, quia nemo post ipsum '.

Ex his evidenter traditur, qua intelligentia accipiendum sit, cum dicitur Ex his evidenter traditur, qua intelligentia accipiendum sit, cum dicitur Christus factus, vel simpliciter, vel cum additamento : ut factura scilicet, Christus factus, vel simpliciter, vel cum additamento : ut factura scilicet, vel creatura, non ad assumentem Deum, sed ad assumptum hominem vel creatura, non ad assumentem Deum, sed ad assumptum hominem referatur. In Deo enim creatura esse non potest, ut Ambrosius ait in libro referatur. In Deo enim creatura esse non potest, ut Ambrosius ait in libro 1 de Fide: Numquid dicto factus est Christus? Numquid mandato creatus 1 de Fide: Numquid dicto factus est Christus? Numquid mandato creatus est Christus? Quomodo autem creatura esse in Deo potest? Etenim Deus est Christus? Quomodo autem creatura esse in Deo potest? Etenim Deus naturæ simplicis est, non conjunctæ atque compositæ: cui nihil accidat, naturæ simplicis est, non conjunctæ atque compositæ: cui nihil accidat, sed solum quod divinum est in natura habeat sua. Etsi ergo Christus se- sed solum quod divinum est in natura habeat sua. Etsi ergo Christus se- cundum hominem dicitur creatura, non tamen simpliciter prædicandus est cundum hominem dicitur creatura, non tamen simpliciter prædicandus est creatura. creatura.

Nec ex eo quod Christus secundum hominem dicitur esse creatura, Nec ex eo quod Christus secundum hominem dicitur esse creatura, potest quis progredi sic argumentando: Si secundum quod homo Christus potest quis progredi sic argumentando: Si secundum quod homo Christus est creatura: vel rationalis, vel non: vel quæ est Deus, vel non: nitens est creatura: vel rationalis, vel non: vel quæ est Deus, vel non: nitens per hoc probare Christum esse aliquid non divinum, quia quod ipse est per hoc probare Christum esse aliquid non divinum, quia quod ipse est secundum hominem, ipse est. Et ideo si secundum hominem est aliqua secundum hominem, ipse est. Et ideo si secundum hominem est aliqua substantia non divina, est utique aliquid non divinum. Sed ex tropicis substantia non divina, est utique aliquid non divinum. Sed ex tropicis locutionibus non est recta argumentationis processio. Illa autem locutio locutionibus non est recta argumentationis processio. Illa autem locutio tropica est, qua Christus dicitur creatura, vel simpliciter, vel cum adjun- tropica est, qua Christus dicitur creatura, vel simpliciter, vel cum adjun- ctione. ctione.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An in Deo creatura esse possit ? An in Deo creatura esse possit ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in secunda parte distinctionis, ibi, B, § 3 : secunda parte distinctionis, ibi, B, § 3 :

1 S. AMBROSIUS, Lib. I de Fide, cap. 6. 1 S. AMBROSIUS, Lib. I de Fide, cap. 6.

«< «<

Quomodo autem creatura esse in Quomodo autem creatura esse in Deo potest? » Deo potest? »

Hoc enim videtur esse contra præde- Hoc enim videtur esse contra præde- terminata: quia terminata: quia

1. Supra, distinctione IX, dixit Au- 1. Supra, distinctione IX, dixit Au- gustinus: « Sciendum, quod in Filio Dei gustinus: « Sciendum, quod in Filio Dei terra est, quæ sine impietate adoratur. terra est, quæ sine impietate adoratur. Suscepit enim de terra terram : quia Suscepit enim de terra terram : quia caro de terra est. » caro de terra est. »

2. Item, Etiam a quibusdam Sanctis 2. Item, Etiam a quibusdam Sanctis dicitur esse creatura: sicut dicit Dama- dicitur esse creatura: sicut dicit Dama-

2 IDEM, Ibidem, cap 7. 2 IDEM, Ibidem, cap 7.

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

IN III SENTENT. DIST. XI, A, ART. 4 ET 5. IN III SENTENT. DIST. XI, A, ART. 4 ET 5.

scenus, quod creatura vocari non dedi- scenus, quod creatura vocari non dedi- gnatur. Et Magister Rodolphus de sancto gnatur. Et Magister Rodolphus de sancto Victore « Potestate non natura fit crea- Victore « Potestate non natura fit crea- tura. » Ergo videtur, quod et creatura tura. » Ergo videtur, quod et creatura sit in ipso Creatore. sit in ipso Creatore.

SOLUTIO. Dicendum, quod intentio SOLUTIO. Dicendum, quod intentio Augustini est, quod in Deo, id est, in Augustini est, quod in Deo, id est, in Trinitate et in unitate non potest esse Trinitate et in unitate non potest esse creatura: quia aut esset persona, aut na- creatura: quia aut esset persona, aut na- tura et ita neutrum potest esse: et ideo tura et ita neutrum potest esse: et ideo Christus non est creatura: quia est no- Christus non est creatura: quia est no- men personæ quæ non est creatura men personæ quæ non est creatura creata sed non intendit, quin hæc per- creata sed non intendit, quin hæc per- sona sit in natura creata, et natura creata sona sit in natura creata, et natura creata in ipsa. in ipsa.

nec nec

AD ALIUD dicendum, quod hujusmodi AD ALIUD dicendum, quod hujusmodi auctoritates sunt cum determinatione auctoritates sunt cum determinatione intelligendæ, non simpliciter, quamvis intelligendæ, non simpliciter, quamvis simpliciter sint prolatæ. simpliciter sint prolatæ.

219 219

conclusio intenta, et debet sic argumen- conclusio intenta, et debet sic argumen- tari, Christus secundum quod homo est tari, Christus secundum quod homo est creatura quia hæc est conclusio intenta, creatura quia hæc est conclusio intenta, et debet sic argumentari, Christus se- et debet sic argumentari, Christus se- cundum quod homo est rationalis crea- cundum quod homo est rationalis crea- tura sed rationalis creatura est crea- tura sed rationalis creatura est crea- tura ergo Christus est creatura. Tunc tura ergo Christus est creatura. Tunc patet, quod hic non est peccatum ex patet, quod hic non est peccatum ex tropo aliquo, sed tantum ex hoc quod tropo aliquo, sed tantum ex hoc quod non repetitur reduplicatio in conclu- non repetitur reduplicatio in conclu- sione. sione.

RESPONSIO ad hoc est, quod impro- Solutio. RESPONSIO ad hoc est, quod impro- Solutio. priam vocat Magister tropicam: quia in priam vocat Magister tropicam: quia in veritate id quod naturæ per se est, præ- veritate id quod naturæ per se est, præ- dicari de persona non debet simpliciter : dicari de persona non debet simpliciter : et si fiat, fit improprie. et si fiat, fit improprie.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Quid intelligit Magister per argumenta- Quid intelligit Magister per argumenta- tionem tropicam? tionem tropicam?

Deinde quæritur de argumentatione Deinde quæritur de argumentatione quam dicit Magister esse ex tropicis, ibi, quam dicit Magister esse ex tropicis, ibi, B, § 4 « Sed ex tropicis locutionibus, B, § 4 « Sed ex tropicis locutionibus,

etc. » etc. »

Si enim tropus est figuralis sermo, Si enim tropus est figuralis sermo, videtur esse ex figurativis propositioni- videtur esse ex figurativis propositioni- bus ista, Christus secundum quod homo bus ista, Christus secundum quod homo est creatura, vel rationalis, vel irratio- est creatura, vel rationalis, vel irratio- nalis, etc. imo non videtur esse pecca- nalis, etc. imo non videtur esse pecca- tum, nisi quod in conclusione non repe- tum, nisi quod in conclusione non repe- titur reduplicatio sic, Christus secundum titur reduplicatio sic, Christus secundum quod homo est creatura: quia hæc est quod homo est creatura: quia hæc est

1 Cf. Supra, Dist. VII. 1 Cf. Supra, Dist. VII.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An Christus sit aliquid non divinum ? An Christus sit aliquid non divinum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, § 4 « Christum esse aliquid non ibi, B, § 4 « Christum esse aliquid non divinum, etc. >> divinum, etc. >>

Supra enim dixit Christum non esse Supra enim dixit Christum non esse hominem dominicum 1 : ergo eadem ra- hominem dominicum 1 : ergo eadem ra- tione videtur, quod non debeat dici ali- tione videtur, quod non debeat dici ali- quod divinum. quod divinum.

SOLUTIO. Non est simile: licet enim SOLUTIO. Non est simile: licet enim utrumque sit possessivum, tamen unum utrumque sit possessivum, tamen unum notat suppositionem : alterum notat notat suppositionem : alterum notat habitum naturæ ut formæ: et bene con- habitum naturæ ut formæ: et bene con- ceditur, Christus est divinum aliquod, ceditur, Christus est divinum aliquod, quia habens deitatem: non autem conce- quia habens deitatem: non autem conce- ceditur esse dominicus, quia hoc sonat in ceditur esse dominicus, quia hoc sonat in subditum domino et servum. subditum domino et servum.

Solutio. Solutio.

அசின அசின

220 220

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO XII. DISTINCTIO XII.

Quomodo Verbi seu Christi incarnatio ordinatur ad nostram red- Quomodo Verbi seu Christi incarnatio ordinatur ad nostram red- emptionem, quantum ad genus naturæ assumptæ ? emptionem, quantum ad genus naturæ assumptæ ?

A. An homo ille semper fuerit vel cœperit esse ? A. An homo ille semper fuerit vel cœperit esse ?

Post prædicta quæritur, Utrum homo ille cœperit esse vel semper fuerit: Post prædicta quæritur, Utrum homo ille cœperit esse vel semper fuerit: sicut simpliciter enuntiamus Christum vel Dei Filium semper fuisse, nec sicut simpliciter enuntiamus Christum vel Dei Filium semper fuisse, nec coepisse ? De hoc Augustinus ita inquit super Joannem : Habuit aliquando coepisse ? De hoc Augustinus ita inquit super Joannem : Habuit aliquando Dei Filius quod nondum habuit idem ipse homo Dei Filius, quia nondum Dei Filius quod nondum habuit idem ipse homo Dei Filius, quia nondum erat homo. Item, idem in eodem: Priusquam mundus esset, nec nos era- erat homo. Item, idem in eodem: Priusquam mundus esset, nec nos era- mus, nec ipse mediator Dei et hominum homo Christus Jesus. Idem, super mus, nec ipse mediator Dei et hominum homo Christus Jesus. Idem, super Psalmum LXXX: Christus noster etsi forte homo recens est, tamen est Psalmum LXXX: Christus noster etsi forte homo recens est, tamen est æternus Deus. Alibi vero legitur, quod puer ille creavit stellas. Et Christus æternus Deus. Alibi vero legitur, quod puer ille creavit stellas. Et Christus dicit se esse principium, et esse ante Abraham 1. dicit se esse principium, et esse ante Abraham 1.

His His

ergo aliisque auctoritatibus in nullo resultantes, dicimus hominem ergo aliisque auctoritatibus in nullo resultantes, dicimus hominem illum in quantum homo est, coepisse, in quantum Verbum est, semper illum in quantum homo est, coepisse, in quantum Verbum est, semper fuisse. Hic enim absque distinctione non est referenda responsio. Nam et fuisse. Hic enim absque distinctione non est referenda responsio. Nam et ipse Augustinus hujusmodi utitur distinctione in pluribus locis, dicens per ipse Augustinus hujusmodi utitur distinctione in pluribus locis, dicens per Christum omnia esse facta in quantum Verbum est. Secundum illud vero Christum omnia esse facta in quantum Verbum est. Secundum illud vero quod homo est, ipsum esse factum et glorificatum. Si ergo ad personam quod homo est, ipsum esse factum et glorificatum. Si ergo ad personam respicias, confidenter dic hominem illum semper fuisse: si vero ad natu- respicias, confidenter dic hominem illum semper fuisse: si vero ad natu- ram hominis, concede eum cepisse. ram hominis, concede eum cepisse.

1 Joan. VIII, 58: Dixit eis Jesus: Amen, amen dico vobis, antequam Abraham fieret, ego sum. Et 1 Joan. VIII, 58: Dixit eis Jesus: Amen, amen dico vobis, antequam Abraham fieret, ego sum. Et pluries alibi in eodem cap. ŷ. 55 et 56. pluries alibi in eodem cap. ŷ. 55 et 56.

Quæst. Quæst.

IN III SENTENT. DIST. XII, A, ART. 1. IN III SENTENT. DIST. XII, A, ART. 1.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Utrum istæ sint veræ, Homo factus est Utrum istæ sint veræ, Homo factus est Deus, Homo incepit esse Deus, Iste Deus, Homo incepit esse Deus, Iste homo incepit esse Deus? homo incepit esse Deus?

« Post prædicta quæritur, etc. » « Post prædicta quæritur, etc. » In isto primo capitulo quæritur a Ma- In isto primo capitulo quæritur a Ma- gistro, Utrum Christus incepit esse? gistro, Utrum Christus incepit esse?

Et ratione hujus quæritur, Utrum hæc Et ratione hujus quæritur, Utrum hæc sit vera, Homo factus est Deus, et, Homo sit vera, Homo factus est Deus, et, Homo incepit esse Deus? incepit esse Deus?

Videtur autem, quod prima istarum Videtur autem, quod prima istarum sit vera: quia sit vera: quia

1. Concessa est supra in omnibus tri- 1. Concessa est supra in omnibus tri- bus opinionibus, quæ non ad aliud in- bus opinionibus, quæ non ad aliud in- ductæ sunt, nisi ut ostenderetur quali- ductæ sunt, nisi ut ostenderetur quali- ter Filius Dei factus est homo, et homo ter Filius Dei factus est homo, et homo factus est Deus, et quid prædicatur per factus est Deus, et quid prædicatur per ly homo. ly homo.

2. Item, Homo est Deus: ergo factus 2. Item, Homo est Deus: ergo factus est Deus, et cœpit esse Deus. est Deus, et cœpit esse Deus.

3. Item, Deus factus est homo: et quid- 3. Item, Deus factus est homo: et quid- quid factum est, incepit esse : ergo quid factum est, incepit esse : ergo Deus coepit esse homo: ergo conversa Deus coepit esse homo: ergo conversa simpliciter : ergo homo incepit esse simpliciter : ergo homo incepit esse

Deus. Deus.

4. Item, In Littera habetur ista, Chri- 4. Item, In Littera habetur ista, Chri- stus noster homo recens est: ergo homo stus noster homo recens est: ergo homo qui incepit, est Deus, ut videtur: et hoc qui incepit, est Deus, ut videtur: et hoc multo videtur falsior esse quam ista, multo videtur falsior esse quam ista, Homo incepit esse Deus. Homo incepit esse Deus.

ULTERIUS quæritur an ista aliquo modo ULTERIUS quæritur an ista aliquo modo concedatur, Homo iste incepit esse concedatur, Homo iste incepit esse Deus? Deus?

Et videtur, quod concedi debeat : Et videtur, quod concedi debeat : quia quia

1. Idem est incipere simpliciter, et in- 1. Idem est incipere simpliciter, et in- cipere esse in specie substantiali: sicut cipere esse in specie substantiali: sicut idem est Socrati incipere esse simplici- idem est Socrati incipere esse simplici- ter, et incipere esse homo: ergo a simili ter, et incipere esse homo: ergo a simili

221 221

idem est huic homini incipere esse, quod idem est huic homini incipere esse, quod incipere esse homo: sed incipit esse incipere esse homo: sed incipit esse homo ergo incipit esse. Et si tu velis homo ergo incipit esse. Et si tu velis instare per istam, Ille incipit esse al- instare per istam, Ille incipit esse al- bus ergo incipit esse: exclusa est in- bus ergo incipit esse: exclusa est in- stantia: quia esse album est esse secun- stantia: quia esse album est esse secun- dum accidens, et ideo non infert esse dum accidens, et ideo non infert esse simpliciter sed esse hominem, est esse simpliciter sed esse hominem, est esse substantialiter: ergo videtur, quod se- substantialiter: ergo videtur, quod se- quatur, quod incipit esse. quatur, quod incipit esse.

2. Item, Supra habitum est, quod ho- 2. Item, Supra habitum est, quod ho- minem fecit, et faciendo univit: ergo in minem fecit, et faciendo univit: ergo in eodem instanti fuit huic esse, et esse ho- eodem instanti fuit huic esse, et esse ho- minem: ergo videtur, quod sicut conce- minem: ergo videtur, quod sicut conce- ditur hæc, incepit esse homo, ita de- ditur hæc, incepit esse homo, ita de- beat hæc concedi, hic incepit esse. beat hæc concedi, hic incepit esse.

3. Præterea, Communiter dicitur, et 3. Præterea, Communiter dicitur, et supra sæpius habitum est, quod hæc sit supra sæpius habitum est, quod hæc sit vera, Deus incepit esse homo, Deus fa- vera, Deus incepit esse homo, Deus fa- ctus est homo: cum tamen factura ejus ctus est homo: cum tamen factura ejus quod factus est, videtur poni circa ly quod factus est, videtur poni circa ly Deus vel circa Filium Dei, et neutri Deus vel circa Filium Dei, et neutri competit ergo multo magis concedenda competit ergo multo magis concedenda est hæc, Homo incepit esse Deus, vel est hæc, Homo incepit esse Deus, vel factus est Deus: cum factio et inceptio factus est Deus: cum factio et inceptio non repugnent naturæ significatæ per non repugnent naturæ significatæ per hunc terminum, Deus. hunc terminum, Deus.

4. Si forte dicas, quod hic ab æterno 4. Si forte dicas, quod hic ab æterno fuit Deus, et hic homo ab æterno est fuit Deus, et hic homo ab æterno est Deus ergo videtur quod hic homo ab Deus ergo videtur quod hic homo ab æterno est sed in omni locutione idem æterno est sed in omni locutione idem possum prædicare de se: et dicit Boetius, possum prædicare de se: et dicit Boetius, quod nulla propositio verior est quam in quod nulla propositio verior est quam in qua idem de se prædicatur: ergo vide- qua idem de se prædicatur: ergo vide- tur, quod si hic homo ab æterno est, tur, quod si hic homo ab æterno est, quod possit inferri, ergo hic homo ab quod possit inferri, ergo hic homo ab æterno est homo, quod est contra Au- æterno est homo, quod est contra Au- gustinum in Littera, ubi dicit quod gustinum in Littera, ubi dicit quod « priusquam mundus esset, nec nos era- « priusquam mundus esset, nec nos era- «mus, nec mediator Dei et hominum «mus, nec mediator Dei et hominum << homo Jesus Christus. >> << homo Jesus Christus. >>

5. Præterea, Ex eadem auctoritate vi- 5. Præterea, Ex eadem auctoritate vi- detur accipi directe, quod mediator Dei detur accipi directe, quod mediator Dei et hominum homo Jesus Christus non et hominum homo Jesus Christus non fuit ab æterno: quod est contra hoc quod fuit ab æterno: quod est contra hoc quod omnes dicunt, quod hic homo fuit ab omnes dicunt, quod hic homo fuit ab æterno, et hic puer qui creavit stellas. Et æterno, et hic puer qui creavit stellas. Et contra hoc est quod ipse dicit in Evangelio contra hoc est quod ipse dicit in Evangelio Joannis, vin, 25: Ego principium, qui et Joannis, vin, 25: Ego principium, qui et

Solutio. Solutio.

222 222

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

loquor vobis. Ly ego enim ibi suppo- loquor vobis. Ly ego enim ibi suppo- nit suum prolatorem, hoc est, illum ho- nit suum prolatorem, hoc est, illum ho- minem. Et est contra hoc quod ibidem minem. Et est contra hoc quod ibidem dicit Amen, amen dico vobis, ante- dicit Amen, amen dico vobis, ante- quam Abraham fieret ego sum 2. quam Abraham fieret ego sum 2. Sicut Sicut enim dicit, Antequam Abraham fieret, enim dicit, Antequam Abraham fieret, ita potest eadem de causa, ita potest eadem de causa, scilicet pro- scilicet pro- pter unitatem personæ, dicere: Antequam pter unitatem personæ, dicere: Antequam mundus fieret, ego sum. mundus fieret, ego sum.

SOLUTIO. Dicendum meo judicio, quod SOLUTIO. Dicendum meo judicio, quod nulla solutio modernorum hic tantum va- nulla solutio modernorum hic tantum va- let, sicut Auctoris solutio quam ponit let, sicut Auctoris solutio quam ponit hic quia cautissima est, quod sine di- hic quia cautissima est, quod sine di- stinctione intellecta vel posita in sermone stinctione intellecta vel posita in sermone non reddatur responsio: quia factum non reddatur responsio: quia factum esse et non factum, coepisse vel non cœ- esse et non factum, coepisse vel non cœ- pisse, creaturam esse vel non esse, sunt pisse, creaturam esse vel non esse, sunt circa personam Christi, propter unionem circa personam Christi, propter unionem duarum naturarum in ipso: sicut alium duarum naturarum in ipso: sicut alium vel eumdem Deum circa Deum generan- vel eumdem Deum circa Deum generan- tem, ut supra dictum est. tem, ut supra dictum est.