194 194

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An Filius Dei sit prædestinatus ? An Filius Dei sit prædestinatus ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : «< Christus secundum quod homo præde- «< Christus secundum quod homo præde- stinatus est ut sit Dei Filius, etc. » stinatus est ut sit Dei Filius, etc. »

conveniunt prædestinari autem non conveniunt prædestinari autem non connotat tempus: ergo videtur, quod connotat tempus: ergo videtur, quod multo magis debeat condedi, Filius Dei multo magis debeat condedi, Filius Dei est prædestinatus, quam Filius Dei est est prædestinatus, quam Filius Dei est missus. missus.

4. Item, In aliis prædestinatis video, 4. Item, In aliis prædestinatis video, quod non oportet addere secundum quod : quod non oportet addere secundum quod : dicimus enim simpliciter, quod Petrus dicimus enim simpliciter, quod Petrus prædestinatus sit et Paulus: ergo vide- prædestinatus sit et Paulus: ergo vide- tur, quod nec in Christo addere oportet: tur, quod nec in Christo addere oportet: ergo simpliciter potest dici, Filius Dei est ergo simpliciter potest dici, Filius Dei est prædestinatus. prædestinatus.

5. Item, Prædestinatio proprie perso- 5. Item, Prædestinatio proprie perso- næ est, et non naturæ: non enim dici- næ est, et non naturæ: non enim dici- mus, quod corpus Petri prædestinatum mus, quod corpus Petri prædestinatum sit, nec anima ejus, sed ipse Petrus : er- sit, nec anima ejus, sed ipse Petrus : er- go cum secundum Sanctorum dicta Chri- go cum secundum Sanctorum dicta Chri-

Gratia hujus incidit hic quæstio de Gratia hujus incidit hic quæstio de prædestinatione ut Filii Dei: de qua prædestinatione ut Filii Dei: de qua breviter quæramus tria, scilicet utrum breviter quæramus tria, scilicet utrum Filius Dei sit prædestinatus? Filius Dei sit prædestinatus? Secundo, Utrum Filius Dei sit præde- stus sit prædestinatus, prædestinatio con- Secundo, Utrum Filius Dei sit præde- stus sit prædestinatus, prædestinatio con- stinatus esse Filius Dei? stinatus esse Filius Dei? venit ei in quantum est persona: sed venit ei in quantum est persona: sed

Tertio, Utrum Filius Dei prædestinatus in quantum est persona, est Filius Dei : Tertio, Utrum Filius Dei prædestinatus in quantum est persona, est Filius Dei : est esse homo ? est esse homo ?

AD PRIMUM objicitur sic: AD PRIMUM objicitur sic:

1. Dicit Augustinus et supra habita est 1. Dicit Augustinus et supra habita est auctoritas, quod talis fuit illa unio, quæ auctoritas, quod talis fuit illa unio, quæ Deum faceret hominem, et hominem Deum faceret hominem, et hominem Deum ut omnia quæ vere dicuntur de Deum ut omnia quæ vere dicuntur de homine, dicantur de Deo, et e converso : homine, dicantur de Deo, et e converso : ergo cum hæc sit vera, Filius Dei est ergo cum hæc sit vera, Filius Dei est homo, et homo est prædestinatus: vi- homo, et homo est prædestinatus: vi- detur sequi propter regulam antepræ- detur sequi propter regulam antepræ- dicamentalem Augustini, quod Filius Dei dicamentalem Augustini, quod Filius Dei sit prædestinatus. sit prædestinatus.

2. Item, Secundum opinionem secun- 2. Item, Secundum opinionem secun- dam Christus non est nisi unum solum dam Christus non est nisi unum solum suppositum sed de hoc supposito ve- suppositum sed de hoc supposito ve- rum est dicere, quod est prædestinatum: rum est dicere, quod est prædestinatum: ergo Filius Dei est prædestinatus. ergo Filius Dei est prædestinatus.

3. Si dicatur, quod hoc non valet, 3. Si dicatur, quod hoc non valet, quia Filius Dei non nominat aliquid nisi quia Filius Dei non nominat aliquid nisi quod est æternum prædestinatio autem quod est æternum prædestinatio autem passiva non est nisi temporalium rerum. passiva non est nisi temporalium rerum. CONTRA Video quod hæc conceditur, CONTRA Video quod hæc conceditur, Filius Dei mittitur, Filius Dei datur, sicut Filius Dei mittitur, Filius Dei datur, sicut probatur in libro I Sententiarum : sed probatur in libro I Sententiarum : sed mittitur et datur tempus connotant se- mittitur et datur tempus connotant se- cundum actum, quia non ab æterno Deo cundum actum, quia non ab æterno Deo

1 Cf. 1 Sententiarum, Dist. XV. 1 Cf. 1 Sententiarum, Dist. XV.

ergo videtur, quod Filius Dei est præde- ergo videtur, quod Filius Dei est præde-

stinatus. stinatus.

6. Item, Posito aliquo subjecto, non 6. Item, Posito aliquo subjecto, non oportet quod prædicatum reddatur ei oportet quod prædicatum reddatur ei per se, nisi fiat reduplicatio circa sub- per se, nisi fiat reduplicatio circa sub- jectum illud ut cum dico, homo, de jectum illud ut cum dico, homo, de ipso possum prædicare id quod per se ipso possum prædicare id quod per se convenit, et id quod convenit per aliud, et convenit, et id quod convenit per aliud, et id quod convenit per accidens. Est enim id quod convenit per accidens. Est enim homo animal rationale, mortale et ho- homo animal rationale, mortale et ho- mo est corpus animatum, quod non con- mo est corpus animatum, quod non con- venit per se, sed in quantum animal : venit per se, sed in quantum animal : et homo est albus, quod convenit per et homo est albus, quod convenit per accidens: : ergo videtur similiter, quod accidens: : ergo videtur similiter, quod cum Filius Dei sit quoddam subjectum, cum Filius Dei sit quoddam subjectum, quod potest de ipso vere prædicari quod quod potest de ipso vere prædicari quod convenit ei per aliud: sed per hoc quod convenit ei per aliud: sed per hoc quod est homo, conuenit ei esse præde- est homo, conuenit ei esse præde- stinatum: ergo simpliciter possum con- stinatum: ergo simpliciter possum con- cedere, Filius Dei est prædestinatus. cedere, Filius Dei est prædestinatus.

7. Item, Alia prædicata quæ conve- 7. Item, Alia prædicata quæ conve- niunt sibi in quantum homo, possum niunt sibi in quantum homo, possum prædicare simpliciter de ipso, sicut natus, prædicare simpliciter de ipso, sicut natus, et passus, et mortuus: ergo videtur, et passus, et mortuus: ergo videtur, quod illud simpliciter concedendum est, quod illud simpliciter concedendum est, quod Filius Dei est prædestinatus. quod Filius Dei est prædestinatus.

led contra led contra

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

SED CONTRA: SED CONTRA:

IN III SENTENT. DIST. X, C, ART. 5. IN III SENTENT. DIST. X, C, ART. 5.

1. Filius Dei est æternus. nullum 1. Filius Dei est æternus. nullum æternum potest esse prædestinatum : æternum potest esse prædestinatum : ergo Filius Dei non potest esse præde- ergo Filius Dei non potest esse præde- stinatus. stinatus.

2. Item, Filius Dei est prædestinans 2. Item, Filius Dei est prædestinans prædestinans autem numquam potest prædestinans autem numquam potest esse prædestinatum : ergo Filius Dei esse prædestinatum : ergo Filius Dei non potest esse prædestinatus. non potest esse prædestinatus.

QUOD concedimus, dicentes ad pri- QUOD concedimus, dicentes ad pri- mum, quod talis est unio, etc., hoc in- mum, quod talis est unio, etc., hoc in- telligitur in his quæ in suo intellectu non telligitur in his quæ in suo intellectu non habent rationem oppositionis ad Filium habent rationem oppositionis ad Filium Dei sicut factus, creatus, creatura, præ- Dei sicut factus, creatus, creatura, præ- destinatus, recens, et hujusmodi: hæc destinatus, recens, et hujusmodi: hæc enim omnia etiam de homine illo non di- enim omnia etiam de homine illo non di- cuntur gratia personæ vel suppositi, sed cuntur gratia personæ vel suppositi, sed gratia naturæ humanæ, sicut supra patuit gratia naturæ humanæ, sicut supra patuit in explanatione secundæ opinionis, ubi in explanatione secundæ opinionis, ubi dicitur Christus prædestinatus, secun- dicitur Christus prædestinatus, secun- dum quod est in natura humana. dum quod est in natura humana.

AD ALIUD dicendum, quod suppositum AD ALIUD dicendum, quod suppositum illud sicut nec persona, est prædestina- illud sicut nec persona, est prædestina- tum nisi gratia naturæ humanæ. tum nisi gratia naturæ humanæ.

AD ID quod contra objicitur de mis- AD ID quod contra objicitur de mis- sione, dicendum quod non est simile: sione, dicendum quod non est simile: quia missio in se habet æternum et tem- quia missio in se habet æternum et tem- porale et per temporale tamen determi- porale et per temporale tamen determi- natur, sicut dicit Augustinus, quod mitti natur, sicut dicit Augustinus, quod mitti est cognosci quod ab alio sit: sed præ- est cognosci quod ab alio sit: sed præ- destinatio non claudit in se æternum se- destinatio non claudit in se æternum se- cundum quod est passiva, sed temporale cundum quod est passiva, sed temporale tantum unde missio Filii non præcedit tantum unde missio Filii non præcedit mitti, sicut prædestinatio præcedit præ- mitti, sicut prædestinatio præcedit præ- destinatum. destinatum.

AD ALIUD dicendum, quod in aliis non AD ALIUD dicendum, quod in aliis non oportet addere: quia forma illorum ni- oportet addere: quia forma illorum ni- hil significat oppositum prædestinationi: hil significat oppositum prædestinationi: quia forma illorum dicit illud quod non quia forma illorum dicit illud quod non est ab æterno: et ideo determinatio clau- est ab æterno: et ideo determinatio clau- ditur in intellectu eorum. In Filio autem ditur in intellectu eorum. In Filio autem Dei totum oppositum est: quia contra- Dei totum oppositum est: quia contra- rium prædestinationi clauditur in intelle- rium prædestinationi clauditur in intelle- ctu Filii Dei, ctu Filii Dei,

AD ALIUD dicendum, quod prædestina- AD ALIUD dicendum, quod prædestina- tio personæ est, sed non gratia personæ, tio personæ est, sed non gratia personæ, quinimo est gratia naturæ in persona : quinimo est gratia naturæ in persona : quia gratia illius temporalis est persona, quia gratia illius temporalis est persona,

193 193

vel æterna. Unde in aliis in quibus utrum- vel æterna. Unde in aliis in quibus utrum- que temporale est, scilicet natura, et que temporale est, scilicet natura, et persona, non est oppositio formæ subje- persona, non est oppositio formæ subje- cti ad prædicatum : sed in Christo non cti ad prædicatum : sed in Christo non convenit gratia personæ, sed gratia na- convenit gratia personæ, sed gratia na- turæ temporalis: et ideo oportet addere turæ temporalis: et ideo oportet addere determinationem. determinationem.

AD ALIUD dicendum, quod licet prædi- AD ALIUD dicendum, quod licet prædi- catum non semper per se reddatur sub- catum non semper per se reddatur sub- jecto, tamen numquam aptatur ei prædi- jecto, tamen numquam aptatur ei prædi- catum quod oppositum est ei, nisi aliqua catum quod oppositum est ei, nisi aliqua determinatio addatur, gratia cujus con- determinatio addatur, gratia cujus con- venit ei. Sic autem est in proposito, venit ei. Sic autem est in proposito, quod prædicatum oppositionem habet ad quod prædicatum oppositionem habet ad subjectum et ideo oportet apponere subjectum et ideo oportet apponere determinationem alterius naturæ, gratia determinationem alterius naturæ, gratia cujus ea quæ opposita sunt in se, conve- cujus ea quæ opposita sunt in se, conve- niunt in Christo propter unionem duarum niunt in Christo propter unionem duarum naturarum factam in persona æterna. naturarum factam in persona æterna.

AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile de quibusdam aliis prædicatis, quæ mile de quibusdam aliis prædicatis, quæ non habent oppositionem ad subjectum, non habent oppositionem ad subjectum, ut dictum est: et de illis quæ ex se op- ut dictum est: et de illis quæ ex se op- positionem exprimunt, puta, nasci, pati, positionem exprimunt, puta, nasci, pati, mori, non conveniunt supposito nisi gra- mori, non conveniunt supposito nisi gra- tia naturæ, et ideo sunt naturæ per se et tia naturæ, et ideo sunt naturæ per se et immediate, et personæ per consequens : immediate, et personæ per consequens : creari autem, et esse recentem, et esse creari autem, et esse recentem, et esse prædestinatum conveniunt personæ ra- prædestinatum conveniunt personæ ra- tione suppositi : et ideo non est simile. tione suppositi : et ideo non est simile.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An Filius Dei sit prædestinatus esse An Filius Dei sit prædestinatus esse Dei Filius ? Dei Filius ?

Secundo quæritur, Utrum Filius Dei Secundo quæritur, Utrum Filius Dei sit prædestinatus esse Filius Dei? sit prædestinatus esse Filius Dei? Videtur, quod sic: quia Videtur, quod sic: quia

1. Hic homo est prædestinatus ut sit 1. Hic homo est prædestinatus ut sit Filius Dei et hic homo est Filius Dei : Filius Dei et hic homo est Filius Dei : ergo hic homo est prædestinatus ut sit ergo hic homo est prædestinatus ut sit Filius Dei ergo Filius Dei est præde. Filius Dei ergo Filius Dei est præde. stinatus ut sit Filius Dei. stinatus ut sit Filius Dei.

2. Item, Damascenus dicit, quod natu- 2. Item, Damascenus dicit, quod natu-

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

196 196

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ræ Christi sibi invicem sua communicant ræ Christi sibi invicem sua communicant idiomata, id est, proprietates: sed una idiomata, id est, proprietates: sed una proprietatum est prædestinatio ut sit Fi- proprietatum est prædestinatio ut sit Fi- lius Dei ergo hæc communicatur Fi- lius Dei ergo hæc communicatur Fi- lio Dei ergo Filius Dei est prædestina- lio Dei ergo Filius Dei est prædestina- tus ut sit Filius Dei. tus ut sit Filius Dei.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Compositio importata per ly est, cum 1. Compositio importata per ly est, cum dicitur, Filius Dei est prædestinatus ut dicitur, Filius Dei est prædestinatus ut sit Filius Dei, ex utraque parte habet sit Filius Dei, ex utraque parte habet oppositionem, scilicet ex parte subjecti, oppositionem, scilicet ex parte subjecti, et ex parte determinationis prædicari : et ex parte determinationis prædicari : ergo illa falsior est quam prima, hæc sci- ergo illa falsior est quam prima, hæc sci- licet, Filius Dei est prædestinatus. licet, Filius Dei est prædestinatus.

2. Item, Nihil prædestinatur ad id 2. Item, Nihil prædestinatur ad id quod est æternum : ergo nihil prædesti- quod est æternum : ergo nihil prædesti- natur ad hoc. PROBATIO primæ (quia se- natur ad hoc. PROBATIO primæ (quia se- cunda patet se patet): quia dicit Au- cunda patet se patet): quia dicit Au- gustinus, quod prædestinatio est præ- gustinus, quod prædestinatio est præ- paratio gratiæ in præsenti, et gloriæ in paratio gratiæ in præsenti, et gloriæ in futuro sed nec gratia ut præsens, nec futuro sed nec gratia ut præsens, nec gloria in futuro nobis est æterna : ergo gloria in futuro nobis est æterna : ergo cum omnis prædestinatio sit ad hoc, non cum omnis prædestinatio sit ad hoc, non prædestinatur aliquid ad æternum : ergo prædestinatur aliquid ad æternum : ergo constat prima et sic sequitur conclusio. constat prima et sic sequitur conclusio.

SOLUTIO. Dicendum, quod hæc est fal- SOLUTIO. Dicendum, quod hæc est fal- sa, meo judicio, Filius Dei est prædesti- sa, meo judicio, Filius Dei est prædesti- natus ut sit Filius Dei, et falsior quam natus ut sit Filius Dei, et falsior quam prior. prior.

AD ARGUMENTUM primum dicendum est AD ARGUMENTUM primum dicendum est (ut supra) quod licet hic homo sit præde- (ut supra) quod licet hic homo sit præde- stinatus, non sequitur hoc de Filio Dei : stinatus, non sequitur hoc de Filio Dei : quia in significato nominis, cum dicitur, quia in significato nominis, cum dicitur, hic homo, clauditur illud, gratia cujus hic homo, clauditur illud, gratia cujus Filio Dei prædestinatio convenit: non Filio Dei prædestinatio convenit: non autem cum dicitur, Filius Dei, etc. autem cum dicitur, Filius Dei, etc.

AD ALIUD dicendum, ut prius, quod illa AD ALIUD dicendum, ut prius, quod illa idiomata quæ non per se sunt hypostasis, idiomata quæ non per se sunt hypostasis, sed per prius sunt naturæ, et habent in sed per prius sunt naturæ, et habent in se rationem oppositionis ad subjectum, se rationem oppositionis ad subjectum, non communicantur sine determinatione: non communicantur sine determinatione: tamen nota, quod in ratione quæ ad op- tamen nota, quod in ratione quæ ad op- positum ultimo est inducta, etiam pecca- positum ultimo est inducta, etiam pecca- tum est: quia non tenet nisi de his præ- tum est: quia non tenet nisi de his præ- destinatis in quibus gratia præparata est destinatis in quibus gratia præparata est habitus ipsos reddens bonos, et opera eo- habitus ipsos reddens bonos, et opera eo- rum faciens bona et meritoria: in Christo rum faciens bona et meritoria: in Christo autem est gratia unionis ad esse, et præ- autem est gratia unionis ad esse, et præ-

paratur ei ut ipse homo sit æternus Filio paratur ei ut ipse homo sit æternus Filio Dei sed tamen hoc non præparatur Fi- Dei sed tamen hoc non præparatur Fi- lio Dei, quia ipse ab æterno fuit hoc. lio Dei, quia ipse ab æterno fuit hoc.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An concedendum sit, quod Filius Dei An concedendum sit, quod Filius Dei prædestinatus est esse homo ? prædestinatus est esse homo ?

Tertio quæritur, Utrum concedendum, Tertio quæritur, Utrum concedendum, quod Filius Dei est prædestinatus esse quod Filius Dei est prædestinatus esse homo ? homo ?

Videtur quod non quia Videtur quod non quia

1. Prædestinatio virtute præpositionis 1. Prædestinatio virtute præpositionis præ notat ordinem antecessionis respectu præ notat ordinem antecessionis respectu prædestinati si igitur Filius Dei sit præ- prædestinati si igitur Filius Dei sit præ- destinatus, oporteret quod aliquid prius destinatus, oporteret quod aliquid prius esset Filio Dei, quod falsum est. esset Filio Dei, quod falsum est.

2. Item, Nihil prædestinatur nisi ad 2. Item, Nihil prædestinatur nisi ad gratiam, vel ad gloriam, vel ad alterum gratiam, vel ad gloriam, vel ad alterum illorum Filio autem Dei nulla gratia illorum Filio autem Dei nulla gratia præparatur non enim fit et gratia per præparatur non enim fit et gratia per unionem ad hominem, sed potius e unionem ad hominem, sed potius e converso: ergo videtur, quod Filius Dei converso: ergo videtur, quod Filius Dei non sit prædestinatus esse homo in tem- non sit prædestinatus esse homo in tem- pore. pore.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. In Littera supra habitum est, quod 1. In Littera supra habitum est, quod prædestinatum est quod Filius Dei esset prædestinatum est quod Filius Dei esset homo in tempore: ergo videtur, quod homo in tempore: ergo videtur, quod Filius Dei prædestinatus est esse homo. Filius Dei prædestinatus est esse homo.

2. Præterea, Filius Dei est homo: aut 2. Præterea, Filius Dei est homo: aut ergo hoc ab æterno est verum, aut non. ergo hoc ab æterno est verum, aut non. Si sic ergo ab æterno verum est quod Si sic ergo ab æterno verum est quod Filius Dei sit homo, quod falsum est. Si Filius Dei sit homo, quod falsum est. Si in tempore est verificatum : ergo ante in tempore est verificatum : ergo ante fuit prævisum ut fieret: aut ergo ut fie- fuit prævisum ut fieret: aut ergo ut fie- ret per gratiam, aut per naturam. Non ret per gratiam, aut per naturam. Non per naturam : ergo per gratiam : sed nul- per naturam : ergo per gratiam : sed nul- la gratia datur in tempore, quæ ante non la gratia datur in tempore, quæ ante non præparetur ergo prævisum est et præ- præparetur ergo prævisum est et præ- paratum per gratiam ut Filius Dei sit ho- paratum per gratiam ut Filius Dei sit ho- mo iste prædestinatus: ergo ante incar- mo iste prædestinatus: ergo ante incar- nationem Filius Dei prædestinatus est es- nationem Filius Dei prædestinatus est es- se homo. se homo.

: :

Sed co Sed co

Solutio. Solutio.

d object. d object.

IN III SENTENT. DIST. X, C, ART. 7. IN III SENTENT. DIST. X, C, ART. 7.

SOLUTIO. Dicendum, quod hæc est du- SOLUTIO. Dicendum, quod hæc est du- plex, Filius Dei prædestinatus est esse plex, Filius Dei prædestinatus est esse hemo, ex eo quod ly prædestinatus pot- hemo, ex eo quod ly prædestinatus pot- est determinare compositionem ex parte est determinare compositionem ex parte subjecti, vel ex parte prædicati. Si deter- subjecti, vel ex parte prædicati. Si deter- minat eam ex parte prædicati, vera est : minat eam ex parte prædicati, vera est : quia Filium Dei esse hominem prædesti- quia Filium Dei esse hominem prædesti- natum est. Si autem determinat ex parte natum est. Si autem determinat ex parte subjecti, sic notabit antecessionem ad sub- subjecti, sic notabit antecessionem ad sub- jectum, et sic falsa est. Quidam tamen jectum, et sic falsa est. Quidam tamen dicunt, quod alia de causa est duplex, dicunt, quod alia de causa est duplex, scilicet ex eo quod ly prædestinatus pot- scilicet ex eo quod ly prædestinatus pot- est esse nomen, vel participium : et si est esse nomen, vel participium : et si sit nomen, dicunt quod est adjectivum sit nomen, dicunt quod est adjectivum hujus quod dico, homo: et si sit parti- hujus quod dico, homo: et si sit parti- cipium, tunc dicunt eam esse falsam. Sed cipium, tunc dicunt eam esse falsam. Sed hoc nihil est: quia si sit nomen, tunc hoc nihil est: quia si sit nomen, tunc nihil est dictum, quod Filius Dei præde- nihil est dictum, quod Filius Dei præde- stinatus est esse homo: sicut nihil est stinatus est esse homo: sicut nihil est dictum, Filius Dei est esse homo, quin dictum, Filius Dei est esse homo, quin incongrua est locutio: unde prima di- incongrua est locutio: unde prima di- stinctio melior est. stinctio melior est.

AD ID ergo quod objicitur contra, di- AD ID ergo quod objicitur contra, di- 1 et 2. cendum quod si ly prædestinatus deter- 1 et 2. cendum quod si ly prædestinatus deter- minet compositionem ante et post, tunc minet compositionem ante et post, tunc notabit antecessionem non respectu Filii notabit antecessionem non respectu Filii Dei secundum se, sed potius respectu ho- Dei secundum se, sed potius respectu ho- minis esse. minis esse.

Et per hoc patet etiam solutio ad se- Et per hoc patet etiam solutio ad se- cundum. cundum.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An Christus sit prædestinatus ut sit hic An Christus sit prædestinatus ut sit hic

homo? homo?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : << Christus secundum quod homo præde- << Christus secundum quod homo præde- stinatus est ut sit Dei Filius, etc. » stinatus est ut sit Dei Filius, etc. »

Per hoc enim hæc videtur a Magistro Per hoc enim hæc videtur a Magistro concedi, hic homo vel Christus ens homo concedi, hic homo vel Christus ens homo prædestinatus est ut sit Filius Dei et prædestinatus est ut sit Filius Dei et videtur hæc falsa esse, hic homo vel ho- videtur hæc falsa esse, hic homo vel ho- mo prædestinatus est ut sit Filius Dei : mo prædestinatus est ut sit Filius Dei : nihil enim prædestinatum quod non ab nihil enim prædestinatum quod non ab

197 197

æterno sit prædestinatum: si ergo hæc æterno sit prædestinatum: si ergo hæc est vera, Christus secundum hominem est vera, Christus secundum hominem vel humanam naturam est prædestinatus, vel humanam naturam est prædestinatus, videtur quod ante incarnationem fuit ve- videtur quod ante incarnationem fuit ve- ra sicut etiam hæc vera dicitur esse, ra sicut etiam hæc vera dicitur esse, Petrus ab æterno prædestinatus est vel Petrus ab æterno prædestinatus est vel fuit prædestinatus. fuit prædestinatus.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Cum dicitur, Hic homo ante incarna- Cum dicitur, Hic homo ante incarna- tionem est prædestinatus, hic homo sup- tionem est prædestinatus, hic homo sup- ponit eo quod supplet vicem verbi præ- ponit eo quod supplet vicem verbi præ- teriti temporis, sicut cum dicitur, Hic teriti temporis, sicut cum dicitur, Hic homo est amatus. Regula autem est, homo est amatus. Regula autem est, quod terminus supponens verbo præteri- quod terminus supponens verbo præteri- ti temporis, supponit pro præsenti vel ti temporis, supponit pro præsenti vel pro præterito si debeat locutio esse vera. pro præterito si debeat locutio esse vera. Sequitur enim, Hic est amatus, vel homo Sequitur enim, Hic est amatus, vel homo est amatus: ergo homo qui est vel fuit, est amatus: ergo homo qui est vel fuit, est amatus ergo a simili, si Christus est est amatus ergo a simili, si Christus est prædestinatus, videtur quod aut homo prædestinatus, videtur quod aut homo qui est, aut qui fuit: et cum pro utroque qui est, aut qui fuit: et cum pro utroque falsa sit, videtur locutio simpliciter esse falsa sit, videtur locutio simpliciter esse falsa. Et hæc objectio generalis est de falsa. Et hæc objectio generalis est de omnibus prædestinatis. omnibus prædestinatis.

SOLUTIO. Dicendum, quod hoc non se- SOLUTIO. Dicendum, quod hoc non se- quitur cum verbis pertinentibus ad actum quitur cum verbis pertinentibus ad actum animæ, vel notantibus formam: quia animæ, vel notantibus formam: quia illa habent vim ampliandi: non enim se- illa habent vim ampliandi: non enim se- quitur, cogitatum est de homine: ergo de quitur, cogitatum est de homine: ergo de homine qui est, vel qui fuit: nec sequi- homine qui est, vel qui fuit: nec sequi- tur, homo potest vel potuit esse: ergo tur, homo potest vel potuit esse: ergo homo qui est, vel qui fuit. Similiter est homo qui est, vel qui fuit. Similiter est hoc quod dico, quod prædestinatus perti- hoc quod dico, quod prædestinatus perti- net ad actum intellectus et voluntatis di- net ad actum intellectus et voluntatis di- vinæ quia esse prædestinatum est esse vinæ quia esse prædestinatum est esse prævisum ad gratiam et gloriam : et ideo prævisum ad gratiam et gloriam : et ideo non sequitur, quod sit de eo qui est vel non sequitur, quod sit de eo qui est vel fuit sed sufficit ei, quod futurus sit. fuit sed sufficit ei, quod futurus sit.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

198 198

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Sed contra. Sed contra.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

gratiam nihil præcedit. Omne autem gratiam nihil præcedit. Omne autem quod prædestinatione præparatur, præ- quod prædestinatione præparatur, præ- cedit prædestinatio: ergo prædestinatio cedit prædestinatio: ergo prædestinatio non præparat huic homini gratiam infi- non præparat huic homini gratiam infi-

nitam vel increatam. nitam vel increatam.

2. Item, Prædestinatio est præparatio 2. Item, Prædestinatio est præparatio

An Christus sit prædestinatus ad gratiam gratiæ in præsenti, et gloriæ in futuro: An Christus sit prædestinatus ad gratiam gratiæ in præsenti, et gloriæ in futuro:

infinitam ? infinitam ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, circa finem: « Ut autem ipse ens ho- C, circa finem: « Ut autem ipse ens ho- mo sit Dei Filius, per gratiam habet. » mo sit Dei Filius, per gratiam habet. » Ex hoc enim videtur, quod ad gratiam Ex hoc enim videtur, quod ad gratiam sit prædestinatus, et videtur quod ad sit prædestinatus, et videtur quod ad gratiam infinitam. gratiam infinitam.

1. Joan. III, 34: Non enim ad mensuram 1. Joan. III, 34: Non enim ad mensuram dat Deus spiritum. Quod autem non est dat Deus spiritum. Quod autem non est ad mensuram, hoc est infinitum : ergo ad mensuram, hoc est infinitum : ergo videtur, quod ipse prædestinatus sit ad videtur, quod ipse prædestinatus sit ad gratiam infinitam. gratiam infinitam.

2. Item, Vidimus gloriam ejus, glo- 2. Item, Vidimus gloriam ejus, glo- riam quasi Unigeniti a Patre, plenum riam quasi Unigeniti a Patre, plenum gratiæ et veritatis 1. Cum autem nulla gratiæ et veritatis 1. Cum autem nulla gratia sit in ipso nisi præparata ab æterno, gratia sit in ipso nisi præparata ab æterno, videtur esse prædestinatus ad plenitu- videtur esse prædestinatus ad plenitu- dinem gratiæ, de cujus plenitudine nos dinem gratiæ, de cujus plenitudine nos omnes accepimus, ei gratiam pro gratia ³. omnes accepimus, ei gratiam pro gratia ³.

3. Item, Glossa super illud Apostoli, ad 3. Item, Glossa super illud Apostoli, ad Roman. vii, 23 : Adoptionem filiorum Roman. vii, 23 : Adoptionem filiorum Dei exspectantes, etc. « Nullum majus Dei exspectantes, etc. « Nullum majus donum posset Deus prædestinare homini, donum posset Deus prædestinare homini, quam ut Verbum suum per quod omnia quam ut Verbum suum per quod omnia creavit, caput faceret illis, et ipsos tam- creavit, caput faceret illis, et ipsos tam- quam membra capitis. » Ergo prædestina- quam membra capitis. » Ergo prædestina- tus est ad hoc, qued sit caput Ecclesiæ : tus est ad hoc, qued sit caput Ecclesiæ : sed caput influit sensum et motum : ergo sed caput influit sensum et motum : ergo Christus dat plenitudinem gratiæ: hoc Christus dat plenitudinem gratiæ: hoc autem non potest facere nisi ex plenitu- autem non potest facere nisi ex plenitu- dine divina, quia fides et gratia a nulla dine divina, quia fides et gratia a nulla creatura possunt esse: ergo hic homo creatura possunt esse: ergo hic homo prædestinatus est ad gratiam infinitam. prædestinatus est ad gratiam infinitam. SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Gratia infinita est gratia increata, 1. Gratia infinita est gratia increata, quia nihil infinitum est nisi increatum: quia nihil infinitum est nisi increatum: sed increatum est æternum: quod autem sed increatum est æternum: quod autem æternum est, nihil præcedit: ergo illam æternum est, nihil præcedit: ergo illam

1 Joan. 1, 14. 1 Joan. 1, 14.

ergo et gratia et gloria præparata, ex ergo et gratia et gloria præparata, ex prædestinatione habent conditionem ex prædestinatione habent conditionem ex differentia temporis consignata : æter- differentia temporis consignata : æter- num autem et infinitum nullam habent num autem et infinitum nullam habent talem temporis conditionem : ergo præ- talem temporis conditionem : ergo præ- destinatio non præparat gratiam æter- destinatio non præparat gratiam æter- nam vel infinitam. nam vel infinitam.

SOLUTIO. Dicendum, quod omnis gra- Solut SOLUTIO. Dicendum, quod omnis gra- Solut tia quæ habetur a Christo homine secun- tia quæ habetur a Christo homine secun- dum quod prædestinatus, prædestinata dum quod prædestinatus, prædestinata est secum et præparata sibi, et est creata est secum et præparata sibi, et est creata in tempore quia ipse non est prædesti- in tempore quia ipse non est prædesti- natus nisi in quantum homo, ut prius natus nisi in quantum homo, ut prius probatum est: et hæc gratia est duplex, probatum est: et hæc gratia est duplex, scilicet unionis, et habitus. Unionis au- scilicet unionis, et habitus. Unionis au- tem iterum est duplex, scilicet prima, et tem iterum est duplex, scilicet prima, et consequens. Prima est, ut vere sit Filius consequens. Prima est, ut vere sit Filius Dei, et unio creata sit quæ media est in- Dei, et unio creata sit quæ media est in- ter hominem et Filium Dei, et naturam ter hominem et Filium Dei, et naturam humanam et naturam divinam, ut supra humanam et naturam divinam, ut supra probatum est: quia est relatio se tenens probatum est: quia est relatio se tenens secundum rem ex parte uniti quod crea- secundum rem ex parte uniti quod crea- tum est. Et ad hanc gratiam sequitur tum est. Et ad hanc gratiam sequitur multiplex alia gratia, scilicet quod sit multiplex alia gratia, scilicet quod sit caput, quod sit Deus, quod sit influens caput, quod sit Deus, quod sit influens Ecclesiæ sensum et motum : quia licet Ecclesiæ sensum et motum : quia licet infinita et æterna sint in se, tamen rela- infinita et æterna sint in se, tamen rela- tio hominis ad illa, non est nisi per unio- tio hominis ad illa, non est nisi per unio- nem in tempore faciam : ei sic in quan- nem in tempore faciam : ei sic in quan- tum hujusmodi sunt hominis, præparata tum hujusmodi sunt hominis, præparata sunt et prædestinata, et non simpliciter : sunt et prædestinata, et non simpliciter : et hoc est quod intendit dicere Magister et hoc est quod intendit dicere Magister ex verbis Augustini: et per hoc patet ex verbis Augustini: et per hoc patet solutio eorum quæ primo objiciuntur in solutio eorum quæ primo objiciuntur in contrarium. contrarium.

Gratia autem habitualis est charitas Gratia autem habitualis est charitas Christi, et virtutes aliæ : et ad has con- Christi, et virtutes aliæ : et ad has con- sequens gratia est meritum Christi, et sequens gratia est meritum Christi, et hujusmodi. hujusmodi.

2 Ibidem, 1, 16. 2 Ibidem, 1, 16.

IN III SENTENT. DIST. X, D. IN III SENTENT. DIST. X, D.

Et per hanc distinctionem patet solutio Et per hanc distinctionem patet solutio ad omnia quæsita. ad omnia quæsita.

Sunt tamen qui hoc dicunt, quod Sunt tamen qui hoc dicunt, quod nulla gratia infinita prædestinata est in nulla gratia infinita prædestinata est in Christo, et dicunt quod Christus est ca- Christo, et dicunt quod Christus est ca- put Ecclesiæ dupliciter, scilicet in confor- put Ecclesiæ dupliciter, scilicet in confor- mitate naturæ: et sic non influit nisi per mitate naturæ: et sic non influit nisi per meritum, scilicet quia meruit Ecclesiæ meritum, scilicet quia meruit Ecclesiæ gratiam et est unum caput cum Patre gratiam et est unum caput cum Patre et Spiritu sancto, et sic influit et hoc et Spiritu sancto, et sic influit et hoc non prædestinatum esse Christo dicunt. non prædestinatum esse Christo dicunt.

SED CONTRA: Hic homo habet influere SED CONTRA: Hic homo habet influere sensum et motum, et non ab æterno : sensum et motum, et non ab æterno : ergo in tempore et nihil habet in tem- ergo in tempore et nihil habet in tem-

199 199

pore nisi quod est ei præparatum ab æter- pore nisi quod est ei præparatum ab æter- no ergo ab æterno est ei hoc prædesti- no ergo ab æterno est ei hoc prædesti-

natum. natum.

Præterea, In Littera sæpe habetur Præterea, In Littera sæpe habetur quod prædestinatum est ut esset Deus quod prædestinatum est ut esset Deus naturaliter et vere, et ut esset Filius Dei : naturaliter et vere, et ut esset Filius Dei : unde patet illam opinionem esse falsam. unde patet illam opinionem esse falsam. Licet enim æternum non incipiat in se, Licet enim æternum non incipiat in se, tamen iste incepit esse æternum, id est, tamen iste incepit esse æternum, id est, id quod æternum et infinitum: unde id quod æternum et infinitum: unde eliam ista conceditur, quod iste puer eliam ista conceditur, quod iste puer creavit stellas et hoc (quia gratiam ha- creavit stellas et hoc (quia gratiam ha- buit) sine dubio prædestinatum fuit an- buit) sine dubio prædestinatum fuit an- tequam gratiam haberet. tequam gratiam haberet.

D. An Christus sit adoptivus filius secundum quod homɔ, vel alio modo? D. An Christus sit adoptivus filius secundum quod homɔ, vel alio modo?

Si vero quæritur, an Christus sit adoptivus filius secundum quod homo, Si vero quæritur, an Christus sit adoptivus filius secundum quod homo, sive alio modo? Respondemus Christum non esse adoptivum filium aliquo sive alio modo? Respondemus Christum non esse adoptivum filium aliquo modo, sed tantum naturalem : quia natura Filius Dei est, non adoptionis modo, sed tantum naturalem : quia natura Filius Dei est, non adoptionis gratia. Non autem sic dicitur Filius natura, ut dicitur Deus natura. Non gratia. Non autem sic dicitur Filius natura, ut dicitur Deus natura. Non enim eo Filius est quo Deus est: quia proprietate nativitatis filius, natura enim eo Filius est quo Deus est: quia proprietate nativitatis filius, natura divinitatis Deus est : et tamen dicitur natura vel naturæ Filius, quia natu- divinitatis Deus est : et tamen dicitur natura vel naturæ Filius, quia natu- raliter est Filius, eamdem scilicet habens naturam quam ille qui genuit. raliter est Filius, eamdem scilicet habens naturam quam ille qui genuit. Adoptivus autem filius non est: quia prius non fuit, et postmodum adop- Adoptivus autem filius non est: quia prius non fuit, et postmodum adop- tatus est in filium : sicut nos dicimur adoptivi filii, quia cum nati fuerimus tatus est in filium : sicut nos dicimur adoptivi filii, quia cum nati fuerimus iræ filii, per gratiam facti sumus filii Dei. Christus vero numquam fuit iræ filii, per gratiam facti sumus filii Dei. Christus vero numquam fuit non Filius Dei, et ideo non est adoptivus filius. non Filius Dei, et ideo non est adoptivus filius.

1 Ad Ephes. 11, 3: Eramus natura filii iræ, etc. 1 Ad Ephes. 11, 3: Eramus natura filii iræ, etc.

Quæst..1 Quæst..1

Quæst. 2. Quæst. 2.

200 200

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An Christus sit filius adoptivus? An Christus sit filius adoptivus?

« Si vero quæritur, An Christus sit « Si vero quæritur, An Christus sit adoptivus filius, etc. » adoptivus filius, etc. »

Hic incipit illa pars quæ est de quæ- Hic incipit illa pars quæ est de quæ- stione illa, Utrum Christus sit adoptivus stione illa, Utrum Christus sit adoptivus filius. filius.

Et dividitur in partes duas : in quarum Et dividitur in partes duas : in quarum prima ostendit, quod Christus non sit prima ostendit, quod Christus non sit adoptivus, sed natura filius. In secunda adoptivus, sed natura filius. In secunda objicit in contrarium et solvit, ibi, E, objicit in contrarium et solvit, ibi, E, «Sed ad hoc opponitur, etc. » «Sed ad hoc opponitur, etc. »

Ante Litteram oportet hic duo quæ- Ante Litteram oportet hic duo quæ- rere, scilicet quid sit adoptio in divinis? rere, scilicet quid sit adoptio in divinis? Et, Utrum Deo conveniat aliquid ado- Et, Utrum Deo conveniat aliquid ado- ptare? ptare?

AD PRIMUM proceditur sic: AD PRIMUM proceditur sic:

Adoptio a viris perfecta sic describi- Adoptio a viris perfecta sic describi- tur: Est extraneæ personæ in filium, vel tur: Est extraneæ personæ in filium, vel nepotem, vel deinceps assumptio legiti- nepotem, vel deinceps assumptio legiti-

ma. ma.

Sed juxta hanc diffinitionem videtur Sed juxta hanc diffinitionem videtur non esse adoptio in divinis: quia non esse adoptio in divinis: quia

1. Secundum Deum non est aliquis 1. Secundum Deum non est aliquis extraneus Deo ergo videtur quod nul- extraneus Deo ergo videtur quod nul- lus adoptatur. lus adoptatur.

2. Item, Pater adoptivus non producit 2. Item, Pater adoptivus non producit filium adoptivum ad esse: sed Deus nos filium adoptivum ad esse: sed Deus nos omnes producit ad esse: ergo non potest omnes producit ad esse: ergo non potest esse pater adoptivus. esse pater adoptivus.

PRÆTEREA, Cum adoptio duobus mo- PRÆTEREA, Cum adoptio duobus mo- dis fiat per leges, scilicet quando aliquis dis fiat per leges, scilicet quando aliquis qui sui juris est, adoptatur in filium, et qui sui juris est, adoptatur in filium, et transit in tutelam et dominium adopta- transit in tutelam et dominium adopta- toris, et similiter filii si quos habet : toris, et similiter filii si quos habet : quæ adoptio dicitur arrogatio. Alia fit quæ adoptio dicitur arrogatio. Alia fit adoptio ejus qui non est sui juris, sed adoptio ejus qui non est sui juris, sed adhuc sub gubernatione naturalis pa- adhuc sub gubernatione naturalis pa- tris et ille non transit ad dominium tris et ille non transit ad dominium adoptatoris. adoptatoris.

Quæritur, Utrum utroque modo possit Quæritur, Utrum utroque modo possit esse in divinis ? esse in divinis ?

Videtur quod sic: quia omnes adopta- Videtur quod sic: quia omnes adopta- mur, sive simus nostri juris, sive non: mur, sive simus nostri juris, sive non: ergo videtur, quod utroque modo sit in ergo videtur, quod utroque modo sit in divinis. divinis.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Adoptatus simplici adoptione non Adoptatus simplici adoptione non transit in regimen patris adoptantis : sed transit in regimen patris adoptantis : sed omnes adoptati a Deo transeunt in dis- omnes adoptati a Deo transeunt in dis- ciplinam et gubernationem Dei: ergo ciplinam et gubernationem Dei: ergo non est in divinis adoptio. PROBATIO me- non est in divinis adoptio. PROBATIO me- diæ. Ad Hebr. x1, 7 et 8: Quis filius diæ. Ad Hebr. x1, 7 et 8: Quis filius quem non corripit pater ? Quod si extra quem non corripit pater ? Quod si extra disciplinam estis, cujus participes facti disciplinam estis, cujus participes facti sunt omnes, ergo adulteri, et non filii sunt omnes, ergo adulteri, et non filii

estis. estis.

Item, Ad Roman. VIII, 15: Non enim Item, Ad Roman. VIII, 15: Non enim accepistis spiritum servitutis iterum in accepistis spiritum servitutis iterum in timore, sed accepistis spiritum adoptio- timore, sed accepistis spiritum adoptio- nis filiorum, in quo clamamus: Abba nis filiorum, in quo clamamus: Abba (Pater). Ergo videtur ex quo (Pater). Ergo videtur ex quo transimus in dominium Dei per adoptio- transimus in dominium Dei per adoptio- nem, quod non sit ibi adoptio simplex: nem, quod non sit ibi adoptio simplex: sed arrogatio tantum. sed arrogatio tantum.

omnes omnes

PRÆTEREA, Quæritur de hoc quod dicit, PRÆTEREA, Quæritur de hoc quod dicit, « Assumptio legitima. » « Assumptio legitima. » Videtur enim eo ipso assumere, quod Videtur enim eo ipso assumere, quod creat nos quia creat nos quia

Sed co Sed co

1. Creat in nobis lumen vultus sui, 1. Creat in nobis lumen vultus sui, quod est imago in anima nostra : ergo quod est imago in anima nostra : ergo videtur, quod ex creatione sumit nos in videtur, quod ex creatione sumit nos in filios. filios.

2. Præterea, Sancti dicunt, quod su- 2. Præterea, Sancti dicunt, quod su- mus filii Dei ex creatione, et non natu- mus filii Dei ex creatione, et non natu- rales filii : ergo sumus filii adoptivi. rales filii : ergo sumus filii adoptivi.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Adoptio non fit nisi de consensu li- 1. Adoptio non fit nisi de consensu li- beri arbitrii, non enim compellit nolen- beri arbitrii, non enim compellit nolen- tes, ut dicit Damascenus. Ex creatione tes, ut dicit Damascenus. Ex creatione autem non habemus usum liberi arbitrii : autem non habemus usum liberi arbitrii : ergo videtur, quod non sumus filii adop- ergo videtur, quod non sumus filii adop- tivi ex creatione. tivi ex creatione.

2. Præterea, Spiritus adoptionis dis- 2. Præterea, Spiritus adoptionis dis- tinguitur a Spiritu servitutis, ut prius tinguitur a Spiritu servitutis, ut prius patuit in auctoritate inducta: sed Spiri- patuit in auctoritate inducta: sed Spiri- tus adoptionis est in gratia gratum fa- tus adoptionis est in gratia gratum fa- ciente quam non habemus a natura : er- ciente quam non habemus a natura : er-

Quæs Quæs

Sed c Sed c

Quæst. 4. Quæst. 4.

Duæst. 5. Duæst. 5.

Solutio. Solutio.

d quæst. 1. d quæst. 1.

IN III SENTENT. DIST. X, D, ART. 9. IN III SENTENT. DIST. X, D, ART. 9.

go videtur, quod non a natura sumus go videtur, quod non a natura sumus filii adoptionis. filii adoptionis.

: :

3. Item, Apostolus, ad Roman. viii, 17, 3. Item, Apostolus, ad Roman. viii, 17, infert postquam locutus est de Spiritu infert postquam locutus est de Spiritu adoptionis qui facit filios: Si autem filii, adoptionis qui facit filios: Si autem filii, et hæredes hæredes quidem Dei, cohæ- et hæredes hæredes quidem Dei, cohæ- redes autem Christi. Constat autem, redes autem Christi. Constat autem, quod non ex creatione sumus hæredes: quod non ex creatione sumus hæredes: ergo videtur, quod non ex creatione su- ergo videtur, quod non ex creatione su- mus adoptati. mus adoptati.

Præterea, Quæ est legitima assump- Præterea, Quæ est legitima assump-

tio? tio?

: :

Si illa est quæ fit secundum leges: illa Si illa est quæ fit secundum leges: illa fit de consensu principis, si est arroga- fit de consensu principis, si est arroga- tio vel de consensu senatus, quando est tio vel de consensu senatus, quando est adoptio simplex: nihil autem simile est adoptio simplex: nihil autem simile est in divinis ergo videtur, quod quoad in divinis ergo videtur, quod quoad hoc non valet diffinitio. hoc non valet diffinitio.

ITEM, Augustinus dicit, quod per ITEM, Augustinus dicit, quod per filium naturalem adoptantur filii gratiæ ; filium naturalem adoptantur filii gratiæ ; et hoc modo non fit adoptio legitima : et hoc modo non fit adoptio legitima : imo adoptat pater sine filio imo adoptat pater sine filio ergo vide- ergo vide- tur, quod adoptio in divinis non fit ad tur, quod adoptio in divinis non fit ad similitudinem legalis adoptionis. similitudinem legalis adoptionis.

SOLUTIO. Dicendum, quod in parte SOLUTIO. Dicendum, quod in parte adoptio divina similis est legali, et in adoptio divina similis est legali, et in parte dissimilis. Quoad hoc enim, quod parte dissimilis. Quoad hoc enim, quod adoptio fit per favorem adoptantis spe- adoptio fit per favorem adoptantis spe- cialem ad adoptatum, et quod adoptatus cialem ad adoptatum, et quod adoptatus arrogatione transit in potestatem patris arrogatione transit in potestatem patris adoptivi, et quoad jus aliquod in hære- adoptivi, et quoad jus aliquod in hære- ditate percipienda secundum filii portio- ditate percipienda secundum filii portio- nem adoptivi simile est. Quoad hoc au- nem adoptivi simile est. Quoad hoc au- tem, quod pater adoptivus adoptivo filio tem, quod pater adoptivus adoptivo filio non tenetur dare nisi quartam partem non tenetur dare nisi quartam partem bonorum et quoad hoc, quod est extra- bonorum et quoad hoc, quod est extra- neus ab eo, ita quod ipse non conduxit neus ab eo, ita quod ipse non conduxit eum ad esse, est aliquantulum dissimile. eum ad esse, est aliquantulum dissimile.

DICENDUM ergo ad primum, quod om- DICENDUM ergo ad primum, quod om- nes adoptamur in filios propter hæredita- nes adoptamur in filios propter hæredita- tis beatitudinem patris nostri adoptantis. tis beatitudinem patris nostri adoptantis. Unde in Psalmo CXLI, 6: Clamavi ad Unde in Psalmo CXLI, 6: Clamavi ad te, Domine dixi: tu. es spes mea, por- te, Domine dixi: tu. es spes mea, por-

Baruch, III, 24 Baruch, III, 24

: :

201 201

tio mea in terra viventium. Et alibi, tio mea in terra viventium. Et alibi, Psal. xv, 6 Funes ceciderunt mihi in Psal. xv, 6 Funes ceciderunt mihi in præclaris. Et, Baruch: O Israel, quam præclaris. Et, Baruch: O Israel, quam magna est domus Dei, et ingens locus magna est domus Dei, et ingens locus possessionis ejus¹! possessionis ejus¹!

AD PRIMUM ergo dicendum, quod ex- AD PRIMUM ergo dicendum, quod ex- traneus Deo nullus est: quia extraneus traneus Deo nullus est: quia extraneus in sacra Scriptura notat in alienationem in sacra Scriptura notat in alienationem vitii, sicut dicitur in Psalmo XVII, 46: vitii, sicut dicitur in Psalmo XVII, 46: Filii alieni mentiti sunt mihi, filii alieni Filii alieni mentiti sunt mihi, filii alieni inveterati sunt, etc. Unde, Act. xvii, 28, inveterati sunt, etc. Unde, Act. xvii, 28, dixit Paulus Ipsius enim et genus su- dixit Paulus Ipsius enim et genus su- mus. Sed tamen non sumus filii per na- mus. Sed tamen non sumus filii per na- turam ideo adoptari possumus. turam ideo adoptari possumus.

AD ALIUD dicendum, quod licet nos AD ALIUD dicendum, quod licet nos Deus ad esse conducat, tamen non gene- Deus ad esse conducat, tamen non gene- rando conducit ad esse et ideo non su- rando conducit ad esse et ideo non su- mus de sua substantia, et ideo possumus mus de sua substantia, et ideo possumus adoptari. adoptari.

AD ALIUD dicendum, quod aliquid si- AD ALIUD dicendum, quod aliquid si- mile invenitur utrique adoptioni quoad mile invenitur utrique adoptioni quoad hoc, quod quidam per adoptionis gra- hoc, quod quidam per adoptionis gra- tiam in specialiorem potestatem trans- tiam in specialiorem potestatem trans- eunt Dei adoptantis, sicut religiosi qui eunt Dei adoptantis, sicut religiosi qui quasi arrogantur, eo quod faciunt se quasi arrogantur, eo quod faciunt se primo mancipatos per illud quod habe- primo mancipatos per illud quod habe- tur, Deuteron. xxxш, 9, de Levi: Qui tur, Deuteron. xxxш, 9, de Levi: Qui dixit patri suo, et matri suæ : Nescio dixit patri suo, et matri suæ : Nescio vos et fratribus suis: Ignoro vos. Alii vos et fratribus suis: Ignoro vos. Alii vero remanentes in sæculo, in cura et vero remanentes in sæculo, in cura et sollicitudine hujus vitæ, magis habent sollicitudine hujus vitæ, magis habent aliquod simile adoptioni simplici. aliquod simile adoptioni simplici.

AD ALIUD dicendum, quod bene con- AD ALIUD dicendum, quod bene con- cedo, quod omnes illi adoptantur, qui cedo, quod omnes illi adoptantur, qui per testimonium gratiæ adoptantis et per testimonium gratiæ adoptantis et Spiritus sancti possunt dicere in con- Spiritus sancti possunt dicere in con- scientia, Abba : quia illud testimonium scientia, Abba : quia illud testimonium exigitur, sicut dicit Apostolus, ad Ro- exigitur, sicut dicit Apostolus, ad Ro- man. vi, 16 et 17 Ipse enim Spiritus man. vi, 16 et 17 Ipse enim Spiritus testimonium reddet spiritui nostro, quod testimonium reddet spiritui nostro, quod sumus filii Dei. Si autem filii, et hære- sumus filii Dei. Si autem filii, et hære- des hæredes quidem Dei, cohæredes au- des hæredes quidem Dei, cohæredes au- tem Christi. tem Christi.

AD HOC quod quæritur, Utrum eo quod AD HOC quod quæritur, Utrum eo quod creamur simus adoptati? Dicendum, creamur simus adoptati? Dicendum,

Ad 1 Ad 1

Ad 2. Ad 2.

Ad quæst. 2. Ad quæst. 2.

Ad quæst. 3. Ad quæst. 3.

Adquæst. 4. Adquæst. 4.

Ad quæst. 5. Ad quæst. 5.

202 202

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quod non quia sola similitudo imaginis quod non quia sola similitudo imaginis non facit nos filios adoptivos, eo quod ex non facit nos filios adoptivos, eo quod ex creatione nulla creatura habet unde pos- creatione nulla creatura habet unde pos- set jure transire in dominium patris : set jure transire in dominium patris : sed ex adoptione accipimus pignus spiri- sed ex adoptione accipimus pignus spiri- tus, quo acquirimus jus in hæreditatem tus, quo acquirimus jus in hæreditatem et dominium patris. Nec tamen dico, et dominium patris. Nec tamen dico, quod exigatur usus liberi arbitrii: quia quod exigatur usus liberi arbitrii: quia sic parvuli non haberent gratiam adop- sic parvuli non haberent gratiam adop- tionis. tionis.

AD HOC autem quod objicitur, quod AD HOC autem quod objicitur, quod non compellit nolentem sive renitentem, non compellit nolentem sive renitentem, dicendum quod compellere est vin in- dicendum quod compellere est vin in- ferre et vis infertur, ubi est obstacu- ferre et vis infertur, ubi est obstacu- lum resistens: sed in parvulis his etsi lum resistens: sed in parvulis his etsi sit obstaculum originalis peccati, non sit obstaculum originalis peccati, non tamen est resistens cum contrario cona- tamen est resistens cum contrario cona- tu voluntatis : et ideo non est ibi com- tu voluntatis : et ideo non est ibi com- pulsio. pulsio.

Præterea, Ad hoc quod adoptentur, Præterea, Ad hoc quod adoptentur, operantur passio Christi, et fides matris operantur passio Christi, et fides matris Ecclesiæ et talis adoptio fit ex nimia li- Ecclesiæ et talis adoptio fit ex nimia li- beralitate principis adoptantis. beralitate principis adoptantis.

AD HOC quod ulterius quæritur, Utrum AD HOC quod ulterius quæritur, Utrum sit de consensu principis? Dicendum, sit de consensu principis? Dicendum, quod non quia ista adoptio est princi- quod non quia ista adoptio est princi- pis non enim oportet, quod princeps pis non enim oportet, quod princeps quærat consensum alterius vel senatus : quærat consensum alterius vel senatus : unde etiam largiori manu fit ista adop- unde etiam largiori manu fit ista adop- tio, quam humana: quia fit ad totam tio, quam humana: quia fit ad totam hæreditatem et non ab eo qui careat hæreditatem et non ab eo qui careat filio, sed ab eo qui habet Unigenitum, et filio, sed ab eo qui habet Unigenitum, et qui multos filios in gloriam domus suæ qui multos filios in gloriam domus suæ adducit: nec fit ab eo qui alios non adducit: nec fit ab eo qui alios non adoptaverit, sed ab eo qui omnes adopta- adoptaverit, sed ab eo qui omnes adopta- vit in humanis enim legibus non potest vit in humanis enim legibus non potest adoptare habens liberos naturales prop- adoptare habens liberos naturales prop- ter penuriam quæ contingit ex divisione ter penuriam quæ contingit ex divisione hæreditatis. Similiter non multos potest hæreditatis. Similiter non multos potest adoptare eadem de causa: et hoc obsta- adoptare eadem de causa: et hoc obsta- culum non est in divinis : et ideo omnes culum non est in divinis : et ideo omnes adoptari possumus singuli in hæredita- adoptari possumus singuli in hæredita-

tem totam. tem totam.

AD ID quod quæritur, Utrum fiat me- AD ID quod quæritur, Utrum fiat me-

diante filio per naturam? Dicendum diante filio per naturam? Dicendum quod sic: Pater enim adoptat a proprie- quod sic: Pater enim adoptat a proprie- tate sed Filius nomen filiationis nobis tate sed Filius nomen filiationis nobis

communical, et transfert in regnum hæ- communical, et transfert in regnum hæ- reditatis suæ per jus adoptionis. Spiritus reditatis suæ per jus adoptionis. Spiritus sanctus est quo ut pignore quodam sanctus est quo ut pignore quodam adoptamur per charitatem quæ filios fa- adoptamur per charitatem quæ filios fa- cit. cit.

Quod autem objicitur, quod secundum Quod autem objicitur, quod secundum hoc non videtur esse legitima. Dicen- hoc non videtur esse legitima. Dicen- dum, quod legitima est adhuc quia in dum, quod legitima est adhuc quia in humana adoptione aliud reformat pa- humana adoptione aliud reformat pa- ctum, ut dictum est, scilicet penuria quæ ctum, ut dictum est, scilicet penuria quæ contingit per divisionem hæreditatis : contingit per divisionem hæreditatis : sed hic quanto plures adoptantur, major sed hic quanto plures adoptantur, major singulorum efficitur hæreditas. singulorum efficitur hæreditas.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

An Deo conveniat adoptare? An Deo conveniat adoptare?

Secundo quæritur, Utrum conveniat Secundo quæritur, Utrum conveniat Deo adoptare? Deo adoptare?

Videtur autem quod non : quia Videtur autem quod non : quia

1. Adoptare non potest qui multos ha- 1. Adoptare non potest qui multos ha- bet filios. bet filios.

2. Præterea, Adoptio concessa est pro 2. Præterea, Adoptio concessa est pro consolatione filiorum amissorum: unde consolatione filiorum amissorum: unde etiam mulieri conceditur in solatium pro etiam mulieri conceditur in solatium pro filiis defunctis: ergo videtur, quod Dec filiis defunctis: ergo videtur, quod Dec non conveniat. non conveniat.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Adoptare non potest qui generare non Adoptare non potest qui generare non potest sed Deus nos regenerat: ergo potest sed Deus nos regenerat: ergo omnes adoptare potest, per locum a con- omnes adoptare potest, per locum a con- trario sensu quo Jurisperiti in suis argu- trario sensu quo Jurisperiti in suis argu- mentis utuntur. Unde, Isa. LXVI, 9: mentis utuntur. Unde, Isa. LXVI, 9: Numquid ego qui alios parere facio, Numquid ego qui alios parere facio, ipse non pariam? dicit Dominus: si ipse non pariam? dicit Dominus: si ego qui generationem cæteris tribuo, ste- ego qui generationem cæteris tribuo, ste- rilis ero? ait Dominns Deus tuus. rilis ero? ait Dominns Deus tuus.

Sed cor Sed cor

SOLUTIO. Illud quæsitum jam supra Sold SOLUTIO. Illud quæsitum jam supra Sold determinatum est: quia Deus adoptare determinatum est: quia Deus adoptare larga manu omnes potest, propter divi- larga manu omnes potest, propter divi- tias sui patrimonii. tias sui patrimonii.

AD HOC autem quod objicitur, dicen- AD HOC autem quod objicitur, dicen- dum quod hæc adoptio non fit propter dum quod hæc adoptio non fit propter

Ad obi Ad obi

IN III SENTENT. DIST. X, D, ART. 11 ET 12. IN III SENTENT. DIST. X, D, ART. 11 ET 12.

distinctionem filiorum, nisi dicamus distinctionem filiorum, nisi dicamus quod fit ad restaurandam ruinam in cœ- quod fit ad restaurandam ruinam in cœ- lo factam et in paradiso: sed hoc non lo factam et in paradiso: sed hoc non erit conveniens nisi de illa adoptione erit conveniens nisi de illa adoptione qua adoptantur filii iræ, de qua infra qua adoptantur filii iræ, de qua infra determinabitur : quia gratia adoptionis determinabitur : quia gratia adoptionis ad hæreditatem competit omni creaturæ ad hæreditatem competit omni creaturæ rationali: nec ista gratia proprie est in rationali: nec ista gratia proprie est in solatium filiorum amissorum per pecca- solatium filiorum amissorum per pecca- tum quia esset, etiamsi peccatum non tum quia esset, etiamsi peccatum non esset, nisi accipiatur secundum accidens esset, nisi accipiatur secundum accidens hujus status peccati in quo sumus: sed hujus status peccati in quo sumus: sed potius ex magnificentia Imperatoris potius ex magnificentia Imperatoris summi, et ex magnitudine hæreditatis : summi, et ex magnitudine hæreditatis : et hoc videtur in Evangelio significari, et hoc videtur in Evangelio significari, ubi dicitur: Exi cito in plateas et vicos ubi dicitur: Exi cito in plateas et vicos civitatis et pauperes, ac debiles, et cæ- civitatis et pauperes, ac debiles, et cæ- cos, et claudos introduc huc,... ut im- cos, et claudos introduc huc,... ut im- pleatur domus mea¹. pleatur domus mea¹.

203 203

pullulans pullulat primum. Si autem pullulans pullulat primum. Si autem Filius sit persona in duabus naturis et Filius sit persona in duabus naturis et tribus substantiis, sicut dicit secunda tribus substantiis, sicut dicit secunda opinio, tunc Filius natura: eo quod est opinio, tunc Filius natura: eo quod est Filius filiatione æterna quæ est secundum Filius filiatione æterna quæ est secundum naturam divinam : ipse enim persona naturam divinam : ipse enim persona est æterna personalitate: et hoc innuit est æterna personalitate: et hoc innuit Magister cum dicit : « Et tamen dicitur Magister cum dicit : « Et tamen dicitur « natura vel naturæ Filius, quia natura- « natura vel naturæ Filius, quia natura- « liter est Filius, eamdem scilicet habens « liter est Filius, eamdem scilicet habens « naturam quam ille qui genuit. » Sed « naturam quam ille qui genuit. » Sed in hoc est differentia, quod Christus in hoc est differentia, quod Christus homo habuit illam naturam per gratiam homo habuit illam naturam per gratiam non adoptionis, sed unionis in esse hy- non adoptionis, sed unionis in esse hy- postasis et personæ quæ per naturam postasis et personæ quæ per naturam Filius est: et ideo filiatio naturalis quasi Filius est: et ideo filiatio naturalis quasi transit ad hunc hominem, qui per se est transit ad hunc hominem, qui per se est in Filio Dei: transit autem per unionem in Filio Dei: transit autem per unionem factam in hypostasi. factam in hypostasi.

Solutio. Solutio.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

Utrum Christus dicatur Filius natura, Utrum Christus dicatur Filius natura, ut Deus? ut Deus?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, D, «Non autem sic dicitur Filius ibi, D, «Non autem sic dicitur Filius natura, ut dicitur Deus natura. » natura, ut dicitur Deus natura. »

Hoc enim videtur falsum: quia Deus Hoc enim videtur falsum: quia Deus dicitur natura secundum deitatem: ergo dicitur natura secundum deitatem: ergo sic dicitur Filius natura, ut Deus natura. sic dicitur Filius natura, ut Deus natura.

AD HOC dicendum, quod Magister facit AD HOC dicendum, quod Magister facit vim in modo: quia quando dicitur Deus vim in modo: quia quando dicitur Deus natura, ablativus construitur in ha- natura, ablativus construitur in ha- bitudine causæ formalis. Cum autem bitudine causæ formalis. Cum autem dicitur Filius natura, construitur in dicitur Filius natura, construitur in duplici habitudine. Si cnim Filius dicitur duplici habitudine. Si cnim Filius dicitur persona simplex sine assumpta huma- persona simplex sine assumpta huma- nitate, tunc ly natura construitur quasi nitate, tunc ly natura construitur quasi in habitudine causæ efficientis, secundum in habitudine causæ efficientis, secundum quod Philosophus dicit in quinto primæ quod Philosophus dicit in quinto primæ philosophiæ, quod natura est ex qua philosophiæ, quod natura est ex qua

1 Luc. XIV, 21, 23. 1 Luc. XIV, 21, 23.

ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.

Qui sunt illi qui adoptantur, et an sint Qui sunt illi qui adoptantur, et an sint in peccato existentes? in peccato existentes?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, D, sub finem: « Quia cum nati fuerimus D, sub finem: « Quia cum nati fuerimus ræ fili, per gratiam facti sumus filii ræ fili, per gratiam facti sumus filii Dei. » Dei. »

Ex hoc enim videtur, quod non ado- Ex hoc enim videtur, quod non ado- ptantur nisi qui sunt in peccato exi- ptantur nisi qui sunt in peccato exi-

stentes. stentes.

Hoc etiam videtur, quia Hoc etiam videtur, quia

1. Non adoptantur, nisi qui vocantur: 1. Non adoptantur, nisi qui vocantur: non vocantur autem, nisi qui removen- non vocantur autem, nisi qui removen- tur a peccatis, ut dicit Glossa super tur a peccatis, ut dicit Glossa super illud Apostoli, ad Roman. vIII, 30: Quos illud Apostoli, ad Roman. vIII, 30: Quos prædestinavit, hos et vocavit: et quos prædestinavit, hos et vocavit: et quos vocavit, hos et justificavit. SED CONTRA: vocavit, hos et justificavit. SED CONTRA: Peccatum potius videtur esse causati- Peccatum potius videtur esse causati- vum iræ, quam adoptionis in humanis vum iræ, quam adoptionis in humanis enim adoptionibus si aliquis offenderet enim adoptionibus si aliquis offenderet

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

204 204

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

aliquem, non adoptaret illum, sed po- aliquem, non adoptaret illum, sed po- tius eum qui obsecutus est ei. tius eum qui obsecutus est ei.

2. Præterea, Secundum hoc videtur, 2. Præterea, Secundum hoc videtur, quod gratia adoptionis non competat quod gratia adoptionis non competat Angelo in primo statu, nec etiam ho- Angelo in primo statu, nec etiam ho- mini in statu innocentiæ. Quod enim mini in statu innocentiæ. Quod enim Angelo non competat, videtur: quia non Angelo non competat, videtur: quia non adoptatur, qui jam est in domo: sed adoptatur, qui jam est in domo: sed Angelus semper fuit in coelo, et ante Angelus semper fuit in coelo, et ante confirmationem, et post: ergo videtur, confirmationem, et post: ergo videtur, quod per adoptionem non indigeat in- quod per adoptionem non indigeat in- troduci. troduci.

3. Præterea, De homine etiam in statu 3. Præterea, De homine etiam in statu innocentiæ videtur, quod non indiguerit innocentiæ videtur, quod non indiguerit gratia adoptionis: quia peccatum quod gratia adoptionis: quia peccatum quod ipsum elongaverat ab hæreditate, non- ipsum elongaverat ab hæreditate, non- dum fecit. SED CONTRA: Ex nostro non dum fecit. SED CONTRA: Ex nostro non possumus habere jus in hæreditatem possumus habere jus in hæreditatem Dei, sed oportet quod ex suo munere Dei, sed oportet quod ex suo munere gratiæ acquiramus: sed hoc est ado- gratiæ acquiramus: sed hoc est ado- ptare, jus ex gratia nobis collata in Dei ptare, jus ex gratia nobis collata in Dei hæreditatem acquirere : ergo adoptio hæreditatem acquirere : ergo adoptio competit et Angelo ante confirmationem, competit et Angelo ante confirmationem, et similiter homini in statu innocentiæ. et similiter homini in statu innocentiæ.

SOLUTIO. Dicimus, quod gratia ado- SOLUTIO. Dicimus, quod gratia ado- ptionis quiddam habet per se, quiddam ptionis quiddam habet per se, quiddam per accidens. Per se habet tria, scilicet per accidens. Per se habet tria, scilicet statum non filii per naturam quem inve- statum non filii per naturam quem inve- nit in adoptato: habitum gratiæ gratum nit in adoptato: habitum gratiæ gratum facientis, qui habitus substantia est istius facientis, qui habitus substantia est istius gratiæ per quam fit adoptio: et tertium gratiæ per quam fit adoptio: et tertium quod est effectus ejus, et hoc est colla- quod est effectus ejus, et hoc est colla- tio sive acquisitio juris in hæreditatem tio sive acquisitio juris in hæreditatem Patris adoptantis: et penes hæc tria sibi Patris adoptantis: et penes hæc tria sibi substantialia salvatur adoptio, tam in substantialia salvatur adoptio, tam in Angelo, quam in homine primo ante Angelo, quam in homine primo ante statum peccati: quartum habet per ac- statum peccati: quartum habet per ac- cidens, scilicet stati peccati, in quo na- cidens, scilicet stati peccati, in quo na- scuntur, qui post peccatum adoptantur. scuntur, qui post peccatum adoptantur.

DICENDUM ergo ad primum, quod non DICENDUM ergo ad primum, quod non est simile de Deo et homine adoptante: est simile de Deo et homine adoptante: nos enim obsequiis possumus prævenire nos enim obsequiis possumus prævenire affectum et favorem sive amorem et affectum et favorem sive amorem et

1 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 1 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus,

gratiam hominis adoptantis nos: quia gratiam hominis adoptantis nos: quia non de suo obsequimur ei, sed de no- non de suo obsequimur ei, sed de no- stro sed in Deo non est sic: quia non stro sed in Deo non est sic: quia non possumus ei obsequi nisi de suo : et ideo possumus ei obsequi nisi de suo : et ideo ipse gratia prævenit nos ut velimus: ipse gratia prævenit nos ut velimus: unde prius adoptat ipse, et nos adoptati unde prius adoptat ipse, et nos adoptati incipimus obsequi. incipimus obsequi.

AD ID quod objicitur de Angelo et AD ID quod objicitur de Angelo et homine primo, jam patuit solutio. homine primo, jam patuit solutio.

AD ID quod contra objicitur, dicen- AD ID quod contra objicitur, dicen- dum quod non est idem esse in cœlo, ut dum quod non est idem esse in cœlo, ut in habitatione magis congrua secundum in habitatione magis congrua secundum naturam, et habere jus in hæreditatem naturam, et habere jus in hæreditatem regni. Primum enim concessum est An- regni. Primum enim concessum est An- gelo per creationem: quia dicit Beda gelo per creationem: quia dicit Beda super illud Genes. I, 1: In principio super illud Genes. I, 1: In principio creavit Deus cælum et terram, quod per creavit Deus cælum et terram, quod per cœlum intelligitur angelica natura, vel cœlum intelligitur angelica natura, vel coelum empyreum quod statim ut est coelum empyreum quod statim ut est factum, sanctis Angelis est repletum. factum, sanctis Angelis est repletum. Secundum autem non datur nisi per gra- Secundum autem non datur nisi per gra- tiam adoptionis. tiam adoptionis.

Et si objicitur, quod naturalia non Et si objicitur, quod naturalia non demerentur: ergo si coelum empyreum demerentur: ergo si coelum empyreum est naturalis locus et datus ex creatione est naturalis locus et datus ex creatione ipsis Angelis, diabolus debuit ibi rema- ipsis Angelis, diabolus debuit ibi rema- nere. Dicendum, quod naturalia quæ nere. Dicendum, quod naturalia quæ sunt partes substantiæ non amittimus, sunt partes substantiæ non amittimus, sicut partes animæ et corporis: de illis sicut partes animæ et corporis: de illis enim dicit Dionysius in libro de Divinis enim dicit Dionysius in libro de Divinis nominibus: : « Data dæmonibus naturalia nominibus: : « Data dæmonibus naturalia dona nequaquam ea mutata esse dici- dona nequaquam ea mutata esse dici- mus: sed sunt integra splendidissima ¹. » mus: sed sunt integra splendidissima ¹. » Sunt alia naturalia congrua secundum Sunt alia naturalia congrua secundum statum innocentiæ, vel gratiæ, vel cul- statum innocentiæ, vel gratiæ, vel cul- pa et illa mutantur in melius, et in pe- pa et illa mutantur in melius, et in pe- jus ut mundus datur homini in culpa jus ut mundus datur homini in culpa existenti ad incolatum miseriæ, tamen existenti ad incolatum miseriæ, tamen in quo mereri possit: paradisus autem in quo mereri possit: paradisus autem statui innocentiæ in locum deliciarum : statui innocentiæ in locum deliciarum : et infernus damnatis: coelum autem et infernus damnatis: coelum autem empyreum creaturis exaltatis per glo- empyreum creaturis exaltatis per glo-

riam. riam.

cap. 4. cap. 4.

Adl Adl

Ad Ad

IN III SENTENT. DIST. X, E. IN III SENTENT. DIST. X, E.

205 205

E. Oppositio, quod sit adoptivus filius. E. Oppositio, quod sit adoptivus filius.