Ad 3 et 4 Ad 3 et 4

IN III SENTENT. DIST. IX, B. IN III SENTENT. DIST. IX, B.

per Deum simpliciter sumus. Et ratio per Deum simpliciter sumus. Et ratio imaginis etiam invenitur in omnibus et imaginis etiam invenitur in omnibus et sic cultus et obsequium invenitur in dono sic cultus et obsequium invenitur in dono pietatis ad omnes. Pietas autem quæ est pietatis ad omnes. Pietas autem quæ est affectus in oratione, dicit dispositionem affectus in oratione, dicit dispositionem tendentis per obsequium et cultum in tendentis per obsequium et cultum in Deum, in liquescente affectu per amo- Deum, in liquescente affectu per amo- rem ejus qui colitur. Et per hoc patet rem ejus qui colitur. Et per hoc patet solutio ad duo prima. solutio ad duo prima.

AD ALIUD dicendum, quod religio et AD ALIUD dicendum, quod religio et cultus Dei non sunt idem : sed religio est cultus Dei non sunt idem : sed religio est observantia colentium derivata ex cultu, observantia colentium derivata ex cultu, et propter cultum observata. Unde dici- et propter cultum observata. Unde dici- tur religio quasi religatio: et ligat co- tur religio quasi religatio: et ligat co- lentem ad vitam quæ culturæ concordat. lentem ad vitam quæ culturæ concordat. Et hoc notat Augustinus distincte dicens, Et hoc notat Augustinus distincte dicens, quod latria est cultus qua colitur Deus : quod latria est cultus qua colitur Deus : religio autem quæ in nobis est erga religio autem quæ in nobis est erga Deum. Et si objicitur quod Augustinus di- Deum. Et si objicitur quod Augustinus di- cit quod dicitur a religendo : dicendum cit quod dicitur a religendo : dicendum quod utrumque dicit Augustinus, eo quod quod utrumque dicit Augustinus, eo quod unum est causa alterius: cum enim reli- unum est causa alterius: cum enim reli- gimus Deum nobis colendum, religamus gimus Deum nobis colendum, religamus nos ad observantias in quibus culture nos ad observantias in quibus culture suæ concordemus. suæ concordemus.

179 179

Ad aliud dicendum, quod dilectio est Ad quæst. 2. Ad aliud dicendum, quod dilectio est Ad quæst. 2. de cultu materialiter, et sicut movens. de cultu materialiter, et sicut movens. Sacrificium autem per se ut actus cultus. Sacrificium autem per se ut actus cultus. Unde dicit Augustinus, quod sacrificium Unde dicit Augustinus, quod sacrificium non offertur nisi Deo et Angeli appa- non offertur nisi Deo et Angeli appa- rentes, si boni fuerunt, non petierunt ut rentes, si boni fuerunt, non petierunt ut sibi sacrificium offerretur: quia hono- sibi sacrificium offerretur: quia hono- rem Dei non usurpabant. rem Dei non usurpabant.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod ille actus magis profitetur honorem quod ille actus magis profitetur honorem divinum quam aliquis alius, eo quod soli divinum quam aliquis alius, eo quod soli illi debetur a quo omnia habemus quæ illi debetur a quo omnia habemus quæ offerimus, et qui sacrificium pro nobis offerimus, et qui sacrificium pro nobis obtulit sed alias operationes etiam ho- obtulit sed alias operationes etiam ho- minibus exhibemus. minibus exhibemus.

Et nota, quod aliud est sacrificium, Et nota, quod aliud est sacrificium, aliud oblatio: quia oblatio fit ad usum aliud oblatio: quia oblatio fit ad usum ministrorum, ut habeant cibum in domo ministrorum, ut habeant cibum in domo Dei. Sacrificium autem offertur soli Deo Dei. Sacrificium autem offertur soli Deo tantum licet a determinatione sua post- tantum licet a determinatione sua post- ea, vel ad usum, vel ad aliud quid con- ea, vel ad usum, vel ad aliud quid con- vertatur. vertatur.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

B Aliorum sententia qui unam adorationem utrique exhibendam tradunt. B Aliorum sententia qui unam adorationem utrique exhibendam tradunt.

Aliis autem placet Christi humanitatem una adoratione cum Verbo esse Aliis autem placet Christi humanitatem una adoratione cum Verbo esse adorandam non propter se, sed propter illum cujus scabellum est, cui est adorandam non propter se, sed propter illum cujus scabellum est, cui est unita. Neque ipsa humanitas sola vel nuda, sed cum Verbo cui est unita : unita. Neque ipsa humanitas sola vel nuda, sed cum Verbo cui est unita : nec propter se, sed propter illum cui est unita, est adoranda. Nec qui hoc nec propter se, sed propter illum cui est unita, est adoranda. Nec qui hoc facit idololatriæ reus judicari potest: quia nec soli creaturæ, nec propter facit idololatriæ reus judicari potest: quia nec soli creaturæ, nec propter ipsam, sed Creatori cum humanitate et in humanitate sua servit. De hoc ipsam, sed Creatori cum humanitate et in humanitate sua servit. De hoc Joannes Damascenus ita ait : Duæ sunt naturæ Christi, ratione et modo Joannes Damascenus ita ait : Duæ sunt naturæ Christi, ratione et modo differentes, unitæ vero secundum hypostasim. Unus ergo Christus est differentes, unitæ vero secundum hypostasim. Unus ergo Christus est Deus perfectus, et homo perfectus: quem adoramus cum Patre et Spiritu Deus perfectus, et homo perfectus: quem adoramus cum Patre et Spiritu una adoratione cum incontaminata carne ejus. Non inadorabilem carnem una adoratione cum incontaminata carne ejus. Non inadorabilem carnem dicentes: adoratur enim in una Verbi hypostasi: quæ hypostasis generata dicentes: adoratur enim in una Verbi hypostasi: quæ hypostasis generata est. Non creaturæ venerationem præbentes. Non ergo ut nudam carnem est. Non creaturæ venerationem præbentes. Non ergo ut nudam carnem

180 180

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

adoramus, sed ut unitam deitati in unam hypostasim Dei Verbum duabus adoramus, sed ut unitam deitati in unam hypostasim Dei Verbum duabus reductis naturis. Timeo carbonem tangere propter ligno copulatum ignem. reductis naturis. Timeo carbonem tangere propter ligno copulatum ignem. Adoro Christi Dei mei simul utramque naturam, propter carni unitam dei- Adoro Christi Dei mei simul utramque naturam, propter carni unitam dei- tatem. Non enim quartam appono personam in Trinitate, sed unam per- tatem. Non enim quartam appono personam in Trinitate, sed unam per- sonam confiteor Verbi et carnis ejus'. His verbis insinuari videtur Christi sonam confiteor Verbi et carnis ejus'. His verbis insinuari videtur Christi humanitatem una adoratione cum Verbo esse adorandam. De hoc etiam humanitatem una adoratione cum Verbo esse adorandam. De hoc etiam Augustinus ait ex sermone Domini, ubi dicit, Non turbetur cor vestrum ², Augustinus ait ex sermone Domini, ubi dicit, Non turbetur cor vestrum ², ita dicit: Dicunt hæretici Filium non natura esse Deum, sed creatum. Qui- ita dicit: Dicunt hæretici Filium non natura esse Deum, sed creatum. Qui- bus respondendum est, quia si Filius non est Deus natura, sed creatura: bus respondendum est, quia si Filius non est Deus natura, sed creatura: nec colendus est omnino, nec ut Deus adorandus, dicente Apostolo: Colue- nec colendus est omnino, nec ut Deus adorandus, dicente Apostolo: Colue- runt et servierunt creaturæ potius quam Creatori ³. Sed illi ad hoc replica- runt et servierunt creaturæ potius quam Creatori ³. Sed illi ad hoc replica- bunt, et dicent: Quid est quod carnem ejus, quam creaturam esse non ne- bunt, et dicent: Quid est quod carnem ejus, quam creaturam esse non ne- gas, simul cum divinitate adoras, et ei non minus quam divinitati deservis? gas, simul cum divinitate adoras, et ei non minus quam divinitati deservis? Ego Dominicam carnem, imo perfectam in Christo humanitatem ideo Ego Dominicam carnem, imo perfectam in Christo humanitatem ideo adoro, quod a divinitate suscepta et deitati unita est, ut non alium et alium, adoro, quod a divinitate suscepta et deitati unita est, ut non alium et alium, sed unum eumdemque Deum et hominem Filium Dei esse confitear. Deni- sed unum eumdemque Deum et hominem Filium Dei esse confitear. Deni- que si hominem separaveris a Deo, illi numquam credo, nec servio : velut que si hominem separaveris a Deo, illi numquam credo, nec servio : velut si quis purpuram vel diadema regale jacens inveniat, numquid ea conabi- si quis purpuram vel diadema regale jacens inveniat, numquid ea conabi- tur adorare ? Cum vero eis rex fuerit indutus, periculum mortis incurrit, tur adorare ? Cum vero eis rex fuerit indutus, periculum mortis incurrit, si ea cum rege adorare quis contempserit. Ita et in Christo Domino huma- si ea cum rege adorare quis contempserit. Ita et in Christo Domino huma- nitatem non solam, vel nudam, sed divinitati unitam, scilicet unum Filium nitatem non solam, vel nudam, sed divinitati unitam, scilicet unum Filium Deum verum et hominem verum si quis adorare contempserit, æternaliter Deum verum et hominem verum si quis adorare contempserit, æternaliter morietur. Idem, super Psalmum XCVIII, ubi dicitur: Adorate scabeilum morietur. Idem, super Psalmum XCVIII, ubi dicitur: Adorate scabeilum pedum ejus, quoniam sanctum est ³. Sciendum quia in Christo terra est, id pedum ejus, quoniam sanctum est ³. Sciendum quia in Christo terra est, id est, caro quæ sine impietate adoratur. Suscepit enim de terra terram: quia est, caro quæ sine impietate adoratur. Suscepit enim de terra terram: quia caro de terra est, et de carne Mariæ carnem accepit. Hæc sine impictate a caro de terra est, et de carne Mariæ carnem accepit. Hæc sine impictate a Verbo Dei assumpta adoratur a nobis : quia nemo carnem ejus manducat, Verbo Dei assumpta adoratur a nobis : quia nemo carnem ejus manducat, nisi prius adoret : sed qui adorat non terram intuetur, sed illum potius cu- nisi prius adoret : sed qui adorat non terram intuetur, sed illum potius cu- jus scabellum est propter quem adorat. jus scabellum est propter quem adorat.

His auctoritatibus præmissæ investigationis absolutio explicatur. His auctoritatibus præmissæ investigationis absolutio explicatur.

1 S. JOANNES DAMASCENUS, Lib. III de Fide orthodoxa, cap. 8. 1 S. JOANNES DAMASCENUS, Lib. III de Fide orthodoxa, cap. 8.

2 Joan. XIV, 1. 2 Joan. XIV, 1.

3 Ad Roman. 1, 25. 3 Ad Roman. 1, 25.

* S. AUGUSTINUS, Sermo LVIII de Verbis Domini. * S. AUGUSTINUS, Sermo LVIII de Verbis Domini.

5 Psal. XCVIII, 5. 5 Psal. XCVIII, 5.

IN III SENTENT. DIST. XI, B, ART. 9. IN III SENTENT. DIST. XI, B, ART. 9.

181 181

Sed contra Sed contra

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An humanitas Christi sit adoranda An humanitas Christi sit adoranda latria? latria?

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: "Aliis autem placet, etc. » "Aliis autem placet, etc. »

Videtur enim, quod Christi huma- Videtur enim, quod Christi huma- nitas non debeat adorari latria: quia nitas non debeat adorari latria: quia

1. Humanitas (ut supra expositum est) 1. Humanitas (ut supra expositum est) natura est humana, et semper remansit natura est humana, et semper remansit creata, et creatura in omnibus suis pro- creata, et creatura in omnibus suis pro- prietatibus ergo sibi non debetur ser- prietatibus ergo sibi non debetur ser- vitus nisi ut creaturæ. vitus nisi ut creaturæ.

2. Item, Christus verus Deus est, et 2. Item, Christus verus Deus est, et homo verus ergo si ex veritate Dei de- homo verus ergo si ex veritate Dei de- betur ei cultus Dei, ex veritate hominis betur ei cultus Dei, ex veritate hominis debetur ei cultus hominis. Hæc autem debetur ei cultus hominis. Hæc autem est dulia ergo non debet adorari la- est dulia ergo non debet adorari la- tria. tria.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Rabanus dicit: «< Caro Christi latria est Rabanus dicit: «< Caro Christi latria est adoranda sicut Verbum Dei: sed non adoranda sicut Verbum Dei: sed non omni specie latriæ: quia non adoramus omni specie latriæ: quia non adoramus cam prostrati in terram; sicut nec credi- cam prostrati in terram; sicut nec credi- mus, quod nos creavit: nec sacrificamus mus, quod nos creavit: nec sacrificamus ei sicut Deo: sed adoramus eam, quia ei sicut Deo: sed adoramus eam, quia per ipsam redempti sumus, per ipsam redempti sumus, sicut per sicut per Deum » ergo videtur, quod latria sit Deum » ergo videtur, quod latria sit adoranda. adoranda.

Ad idem valent similia inducta a Da- Ad idem valent similia inducta a Da- masceno et Augustino, quæ jacent in masceno et Augustino, quæ jacent in Littera. Littera.

Sed hic incidit dubium de dicto Ra- Sed hic incidit dubium de dicto Ra- bani quia videtur ponere diversas spe- bani quia videtur ponere diversas spe- cies latriæ, et videtur dicere, quod non cies latriæ, et videtur dicere, quod non adoramus prostrati: tamen etiam homi- adoramus prostrati: tamen etiam homi- nes frequenter prostrati adoramus: sic- nes frequenter prostrati adoramus: sic- ut dixit Jacob filus euntibus in Ægy- ut dixit Jacob filus euntibus in Ægy- ptum Ite ad dominum terræ, et cum ptum Ite ad dominum terræ, et cum inveneritis eum, adorate eum super ter- inveneritis eum, adorate eum super ter- ram 1. ram 1.

1 Cf. Genes. XLII, 26. 1 Cf. Genes. XLII, 26.

Præterea circa hoc quæritur, Qua Quest 1. Præterea circa hoc quæritur, Qua Quest 1. adoratione adoranda sit gloriosa mater adoratione adoranda sit gloriosa mater Verbi quod carnem assumpsit? Verbi quod carnem assumpsit?

Et videtur, quod latria: quia honor Et videtur, quod latria: quia honor matris ad regem refertur. matris ad regem refertur.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Quia ipsa est simplex creatura: ergo Quia ipsa est simplex creatura: ergo non debetur ei honor divinus: nec ipsa, non debetur ei honor divinus: nec ipsa, cum sit optima et justissima, quæret cum sit optima et justissima, quæret eum tamquam usurpando alienum. eum tamquam usurpando alienum.

SOLUTIO. Dicendum, quod caro Christi SOLUTIO. Dicendum, quod caro Christi dupliciter consideratur, scilicet ut sup- dupliciter consideratur, scilicet ut sup- positum est quod est hic homo et Chri- positum est quod est hic homo et Chri- stus et cum ille sit Deus, non nisi latria stus et cum ille sit Deus, non nisi latria adoratur sicut Deus, quia vere Deus est adoratur sicut Deus, quia vere Deus est secundum opinionem secundam supra secundum opinionem secundam supra tactam, quæ sola vere Catholica est. Et tactam, quæ sola vere Catholica est. Et per hoc accipitur caro, quando dicitur, per hoc accipitur caro, quando dicitur, Verbum caro factum est 2 : quia per Verbum caro factum est 2 : quia per synecdochen pars ponitur pro toto. synecdochen pars ponitur pro toto.

Alio modo consideratur ut pars hu- Alio modo consideratur ut pars hu- jus hominis et tunc quia actu unita est jus hominis et tunc quia actu unita est deitati, et nihil sui separatum est a dei- deitati, et nihil sui separatum est a dei- tate, sicut nihil carbonis separatum est tate, sicut nihil carbonis separatum est ab igne ideo adhuc latria est adoranda. ab igne ideo adhuc latria est adoranda.

Tertio, consideratur vage secundum Tertio, consideratur vage secundum solum intellectum denudata a deitate: et solum intellectum denudata a deitate: et sic adoranda est hyperdulia, ut dixit sic adoranda est hyperdulia, ut dixit prius inducta opinio. prius inducta opinio.

AD ID quod primo objicitur, dicendum AD ID quod primo objicitur, dicendum quod licet humanitas sit distincta a na- quod licet humanitas sit distincta a na- tura suis proprietatibus, non tamen est tura suis proprietatibus, non tamen est separata a societate et unione. separata a societate et unione.

AD ALIUD dicendum, quod licet sit ho- AD ALIUD dicendum, quod licet sit ho- mo verus, non tamen homo purus. Non mo verus, non tamen homo purus. Non tamen nego quin et Christo et Deo hy- tamen nego quin et Christo et Deo hy- perdulia exhibeatur: quia non tantum perdulia exhibeatur: quia non tantum uno honore, sed omni honore dignus uno honore, sed omni honore dignus est sed non debet adorari dulia tantum. est sed non debet adorari dulia tantum. Unde Glossa super illud Psalmi LXVII, Unde Glossa super illud Psalmi LXVII, 27 In ecclesiis benedicite Domino Deo : 27 In ecclesiis benedicite Domino Deo : dicit Deo, quia adoratur latria: et Do-- dicit Deo, quia adoratur latria: et Do-- mino, quia adoratur dulia. mino, quia adoratur dulia.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

AD ALIUD dicendum, quod sunt species Ad object. AD ALIUD dicendum, quod sunt species Ad object. materiales et accidentales, ut prius di- materiales et accidentales, ut prius di- ctum est de dulia, eo quod Deus ado- ctum est de dulia, eo quod Deus ado-

2 Joan. 1, 14. 2 Joan. 1, 14.

Ad dubium. Ad dubium.

Ad quæst. Ad quæst.

Solutio. Solutio.

182 182

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ratur in se et in assumpta humani- ratur in se et in assumpta humani-

tate. tate.

AD ALIUD dicendum, quod prostratio AD ALIUD dicendum, quod prostratio dupliciter fit, scilicet in testimonium dupliciter fit, scilicet in testimonium honoris, vel signum attributi quod est honoris, vel signum attributi quod est nobis causa venerationis in illo modo nobis causa venerationis in illo modo adorationis. Primo modo prostrati ado- adorationis. Primo modo prostrati ado- ramus omnem quem colimus. Secundo ramus omnem quem colimus. Secundo modo prostrati adoramus Creatorem qui modo prostrati adoramus Creatorem qui ex nihilo in aliquid erexit, et genuflexio ex nihilo in aliquid erexit, et genuflexio est quasi ad casum Redemptorem qui de est quasi ad casum Redemptorem qui de casu peccator relevavit. casu peccator relevavit.

AD ALIUD dicendum, quod Beata Virgo AD ALIUD dicendum, quod Beata Virgo hyperdulia est adoranda: licet enim ho- hyperdulia est adoranda: licet enim ho- nor matris sit honor regis, tamen quia nor matris sit honor regis, tamen quia per deitatem aliam generationem habuit per deitatem aliam generationem habuit filius, honor divinus ei non debetur, filius, honor divinus ei non debetur, sicut deitatem Filius ab ipsa non acce- sicut deitatem Filius ab ipsa non acce- pit. pit.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

Qua specie cultus Christus debeat coli? Qua specie cultus Christus debeat coli?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, circa medium : « Si Filius non ibi, B, circa medium : « Si Filius non est Deus natura, sed creatura: nec colen- est Deus natura, sed creatura: nec colen- dus est, etc. » dus est, etc. »

CONTRA: Non est ejusdem colere, et CONTRA: Non est ejusdem colere, et coli. Filius autem caluit Patrem, orando, coli. Filius autem caluit Patrem, orando, offerendo, objiciendo: ergo videtur, quod offerendo, objiciendo: ergo videtur, quod coli latria non debeat. coli latria non debeat.

AD HOC dicendum, quod Christus de- AD HOC dicendum, quod Christus de- bet coli latria: licet enim coluerit, hoc bet coli latria: licet enim coluerit, hoc fecit in quantum homo fuit, et mediator fecit in quantum homo fuit, et mediator Dei et hominum. Unde utrumque com- Dei et hominum. Unde utrumque com- petit ei, et unum non excludit reliquum : petit ei, et unum non excludit reliquum : sicut secundum hominem minor est Pa- sicut secundum hominem minor est Pa- tre, et secundum Deum æqualis. tre, et secundum Deum æqualis.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

Quomodo hostia consecrata sit ado- Quomodo hostia consecrata sit ado-

randa? randa?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, circa medium : « Coluerunt et ibi, B, circa medium : « Coluerunt et servierunt creaturæ potius, etc. » servierunt creaturæ potius, etc. »

1. Ponamus enim quod Satanas trans- 1. Ponamus enim quod Satanas trans- figuret se in Angelum lucis, et aliquis figuret se in Angelum lucis, et aliquis simplex adoret latria : videtur colere simplex adoret latria : videtur colere creaturam et tamen non peccare, quia creaturam et tamen non peccare, quia ignorantia facti excusat a toto. ignorantia facti excusat a toto.

2. Præterea, Ponamus, quod adhi- 2. Præterea, Ponamus, quod adhi- beat diligentiam quam potest, et semper beat diligentiam quam potest, et semper videatur ei Deus esse: tunc videtur non videatur ei Deus esse: tunc videtur non

peccare adorando eum pro Christo : peccare adorando eum pro Christo : iste enim non tenetur discretionem spi- iste enim non tenetur discretionem spi- rituum habere, quia illam non potest rituum habere, quia illam non potest acquirere: ergo si facit quod potest, non acquirere: ergo si facit quod potest, non videtur peccare. videtur peccare.

ULTERIUS, Quæritur de adoratione ho- ULTERIUS, Quæritur de adoratione ho- stiæ in Missa: stiæ in Missa:

1. Non enim constat mihi, quod con- 1. Non enim constat mihi, quod con- secrata sit ergo non debeo eam adorare secrata sit ergo non debeo eam adorare umquain, nisi sub conditione, scilicet umquain, nisi sub conditione, scilicet si nihil ille omisit de contingentibus : si nihil ille omisit de contingentibus : hoc autem videtur absurdum si quilibet hoc autem videtur absurdum si quilibet simplex hujusmodi conditionem in sua simplex hujusmodi conditionem in sua consideratione habere deberet. consideratione habere deberet.

2. Præterea, De quolibet præsumen- 2. Præterea, De quolibet præsumen- dum est bonum, nisi probetur contra- dum est bonum, nisi probetur contra- rium ergo de sacerdote celebranie præ- rium ergo de sacerdote celebranie præ- sumere debeo bonum: ergo præsumere sumere debeo bonum: ergo præsumere debeo, quod hostia sit consecrata, cum debeo, quod hostia sit consecrata, cum non sit mihi probatum contrarium. non sit mihi probatum contrarium.

SOLUTIO. Ad primum dico, quod ab SOLUTIO. Ad primum dico, quod ab eo qui non habet discretionem spirituum, eo qui non habet discretionem spirituum, omne quod apparet sensibus, timendum omne quod apparet sensibus, timendum est, et numquam est simpliciter adoran- est, et numquam est simpliciter adoran- dum tribus de causis: quarum una est dum tribus de causis: quarum una est propter crebram illusionem sensuum. propter crebram illusionem sensuum.

Quæs Quæs

Solut Solut

Ad quæst. Ad quæst.

IN III SENTENT. DIST. IX, B, ART. 12 ET 13. IN III SENTENT. DIST. IX, B, ART. 12 ET 13.

Secunda est conscientia propriæ humili- Secunda est conscientia propriæ humili- tatis quia debet se non dignum repu- tatis quia debet se non dignum repu- tare, quod bonus Angelus appareat ei: tare, quod bonus Angelus appareat ei: et ideo malum timere. Tertium est, quod et ideo malum timere. Tertium est, quod conditio apposita non nocet, sed prod- conditio apposita non nocet, sed prod- esse potest. Si enim Deus est qui ap- esse potest. Si enim Deus est qui ap- paret, ipse diliget quod sumus tuti pro- paret, ipse diliget quod sumus tuti pro- pter timorem suum. Hujus exemplum pter timorem suum. Hujus exemplum habemus secundum expositionem Chry- habemus secundum expositionem Chry- sostomi, Joan. 1, 45 et seq., in Nathana- sostomi, Joan. 1, 45 et seq., in Nathana- ele, quem cum vocaret Philippus di- ele, quem cum vocaret Philippus di- cens: Invenimus Jesum, filium Joseph, cens: Invenimus Jesum, filium Joseph, a Nazareth, respondit: A Nazareth pot- a Nazareth, respondit: A Nazareth pot- est aliquid boni esse? quasi tardus ad est aliquid boni esse? quasi tardus ad credendum et ideo quia non credidit credendum et ideo quia non credidit statim, sed examinavit factum, non cre- statim, sed examinavit factum, non cre- dens omni spiritui, sed probans speciem dens omni spiritui, sed probans speciem si ex Deo esset, laudabatur a Christo, si ex Deo esset, laudabatur a Christo, cum dicit: Ecce verus Israelita, in quo cum dicit: Ecce verus Israelita, in quo dolus non est. Exemplum etiam est in dolus non est. Exemplum etiam est in Zacharia, Luc. 1, 12 et 29 et in Beata Zacharia, Luc. 1, 12 et 29 et in Beata Virgine, qui turbati sunt ad visitationem Virgine, qui turbati sunt ad visitationem boni Angeli et ideo dico, quod num- boni Angeli et ideo dico, quod num- quam potest facere quod in se est, qui quam potest facere quod in se est, qui simpliciter adorat: quia hoc in ipso erat, simpliciter adorat: quia hoc in ipso erat, ut his de causis timens, conditionem ut his de causis timens, conditionem apponeret. apponeret.

ET ID quod quæritur de hostia sacer- ET ID quod quæritur de hostia sacer- Ad 1. dotis, solvendum est distinguendo, quod Ad 1. dotis, solvendum est distinguendo, quod scilicet aut est sacerdos notus, aut igno- scilicet aut est sacerdos notus, aut igno- tus. Si notus: aut scitur quod consuevit tus. Si notus: aut scitur quod consuevit negligens esse in divinis, aut non quia negligens esse in divinis, aut non quia multi licet sint malæ vitæ, tamen non multi licet sint malæ vitæ, tamen non sunt negligentes in divinis, ut aliquid sunt negligentes in divinis, ut aliquid omittant. Si notus est, quod non con- omittant. Si notus est, quod non con- suevit aliquid omittere, tunc eo ipso suevit aliquid omittere, tunc eo ipso conditio probabiliter præsupposita est conditio probabiliter præsupposita est ab adorante, quod scilicet sit hostia con- ab adorante, quod scilicet sit hostia con- secrata. Si autem ignotus est, vel nota secrata. Si autem ignotus est, vel nota est sua consueta negligentia in divinis: est sua consueta negligentia in divinis: tunc bene puto, quod actualiter vel ha- tunc bene puto, quod actualiter vel ha- bitualiter debet apponi conditio. bitualiter debet apponi conditio.

Ad 2. Ad 2.

AD ID quod contra objicitur, dicen- AD ID quod contra objicitur, dicen- dum quod ego per hoc sacerdotem non dum quod ego per hoc sacerdotem non judico esse malum: sed ut sapiens ca- judico esse malum: sed ut sapiens ca- veo mihi a periculo idololatriæ, vel a veo mihi a periculo idololatriæ, vel a specie idololatriæ. specie idololatriæ.

ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.

183 183

An Christus plus adoretur aliqua trium An Christus plus adoretur aliqua trium personarum? personarum?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, circa finem: « In Christo Domino ibi, B, circa finem: « In Christo Domino humanitatem non solam, vel nudam, humanitatem non solam, vel nudam,

etc. » etc. »

1. Videtur enim sequi ex hoc quod 1. Videtur enim sequi ex hoc quod magis adorandus est Filius post incar- magis adorandus est Filius post incar- nationem, quam ante: quia post incar- nationem, quam ante: quia post incar- nationem adoramus utramque naturam nationem adoramus utramque naturam in ipso, ante incarnationem alteram tan- in ipso, ante incarnationem alteram tan- tum. tum.

2. Item, Ex hoc videtur, quod magis 2. Item, Ex hoc videtur, quod magis sit adorandus Filius, quam Pater vel sit adorandus Filius, quam Pater vel Spiritus sanctus: quia in illis non ado- Spiritus sanctus: quia in illis non ado- ramus nisi unam naturam, in Christo ramus nisi unam naturam, in Christo autem duas. autem duas.

SED AD hoc respondere leve est: quia Solutic. SED AD hoc respondere leve est: quia Solutic. non sequitur si plura adorantur in ipso, non sequitur si plura adorantur in ipso, quod propter hoc plus adoretur: et mu- quod propter hoc plus adoretur: et mu- tatur ibi discretum quasi in continuum. tatur ibi discretum quasi in continuum. Vel dicatur, quod adoratio humanæ na- Vel dicatur, quod adoratio humanæ na- turæ non addit novam adorationem, turæ non addit novam adorationem, sed novam materiam, in qua deitas ado- sed novam materiam, in qua deitas ado- ratur: quia adoratio non sistit in hu- ratur: quia adoratio non sistit in hu- mana natura per se, sed refertur ad uni- mana natura per se, sed refertur ad uni- tam sibi naturam divinam: et sic una tam sibi naturam divinam: et sic una est adoratio trium, sicut una divinitas est adoratio trium, sicut una divinitas trium. trium.

ARTICULUS XIII. ARTICULUS XIII.

An sit una adoratio trium personarum? An sit una adoratio trium personarum?

Sed tunc quæritur ratione hujus, Sed tunc quæritur ratione hujus, Utrum una adoratione adorentur tres Utrum una adoratione adorentur tres personæ ? personæ ?

Sed contra. Sed contra.

184 184

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD, D. ALB. MAG. ORD. PRÆD,

Et videtur, quod non quia fides dis- Et videtur, quod non quia fides dis- tinguit inter eas: et adoratio sequitur tinguit inter eas: et adoratio sequitur fidem ergo adoratio erit distincta. fidem ergo adoratio erit distincta.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Adoratio professio majestatis co- 1. Adoratio professio majestatis co- lendæ est cum igitur una sit majestas lendæ est cum igitur una sit majestas trium, una erit adoratio. trium, una erit adoratio.

2. Item, Ponamus personas non esse, 2. Item, Ponamus personas non esse, adhuc erit eadem ratio adorationis quæ adhuc erit eadem ratio adorationis quæ modo, scilicet quia Creator, et majestas modo, scilicet quia Creator, et majestas

summa est summo cultu et honore di- summa est summo cultu et honore di- gna ergo videtur, quod adoratio non gna ergo videtur, quod adoratio non debetur personis in quantum sunt distin- debetur personis in quantum sunt distin- ctæ, sed in quantum unum sunt: et sic ctæ, sed in quantum unum sunt: et sic sequitur, quod una sit adoratio eorum. sequitur, quod una sit adoratio eorum.

SOLUTIO. Bene concedo, quod una est SOLUTIO. Bene concedo, quod una est adoratio trium quoad rationem adora- adoratio trium quoad rationem adora- tionis: quia illud quod et propter quod tionis: quia illud quod et propter quod adoramus, unum est in tribus. adoramus, unum est in tribus.

Solut Solut

AD ID quod contra objicitur, dicendum Ad obje AD ID quod contra objicitur, dicendum Ad obje quod licet fides distinguat, tamen unit quod licet fides distinguat, tamen unit etiam personas, et dicit unum esse in etiam personas, et dicit unum esse in tribus in quantum adorandæ sunt. Sed tribus in quantum adorandæ sunt. Sed si fides poneret rationem adorationis in si fides poneret rationem adorationis in proprietatibus distinguentibus, sequere- proprietatibus distinguentibus, sequere- tur argumentum quod non facit fides: tur argumentum quod non facit fides: quin potius ponit in eo quod personas quin potius ponit in eo quod personas unit, quod est natura divinitatis una in unit, quod est natura divinitatis una in tribus. tribus.

IN III SENTENT. DIST. X, A. IN III SENTENT. DIST. X, A.

185 185

DISTINCTIO X. DISTINCTIO X.

De communicatione idiomatum et proprietatem respicientium per- De communicatione idiomatum et proprietatem respicientium per- sonam, prout sonant in nobilitatem : scilicet de personali condi- sonam, prout sonant in nobilitatem : scilicet de personali condi- tione et filiali adoptione. Argumentatio de utraque parte quæ- tione et filiali adoptione. Argumentatio de utraque parte quæ- stionis. stionis.

A. An Christus secundum quod homo, sit persona vel aliquid? A. An Christus secundum quod homo, sit persona vel aliquid?

Solet etiam a quibusdam inquiri, Utrum Christus secundum quod homo, Solet etiam a quibusdam inquiri, Utrum Christus secundum quod homo, sit persona vel etiam sit aliquid? Ex utraque parte hujus quæstionis ar- sit persona vel etiam sit aliquid? Ex utraque parte hujus quæstionis ar- gumenta concurrunt. Quod enim persona sit, his edisserunt rationibus: Si gumenta concurrunt. Quod enim persona sit, his edisserunt rationibus: Si secundum quod homo aliquid est, vel persona, vel substantia, vel aliud secundum quod homo aliquid est, vel persona, vel substantia, vel aliud est. Sed aliud non ergo persona, vel substantia. Si substantia est: vel ra- est. Sed aliud non ergo persona, vel substantia. Si substantia est: vel ra- tionalis, vel irrationalis. Sed non est irrationalis substantia: ergo rationa- tionalis, vel irrationalis. Sed non est irrationalis substantia: ergo rationa- lis. Si vero secundum quod homo, est rationalis substantia: ergo persona: lis. Si vero secundum quod homo, est rationalis substantia: ergo persona: quia hæc est diffinitio personæ, substantia rationalis individuæ naturæ: Si quia hæc est diffinitio personæ, substantia rationalis individuæ naturæ: Si ergo secundum quod homo est aliquid, et secundum quod homo persona ergo secundum quod homo est aliquid, et secundum quod homo persona est. Sed e converso, si secundum quod homo persona est, vel tertia in est. Sed e converso, si secundum quod homo persona est, vel tertia in Trinitate, vel alia: sed alia non ergo tertia in Trinitate persona. At si Trinitate, vel alia: sed alia non ergo tertia in Trinitate persona. At si secundum quod homo persona est tertia in Trinitate: ergo Deus. Propter secundum quod homo persona est tertia in Trinitate: ergo Deus. Propter hæc inconvenientia et alia, quidam dicunt Christum secundum hominem hæc inconvenientia et alia, quidam dicunt Christum secundum hominem non esse personam, nec aliquid, nisi forte secundum sit expressivum uni- non esse personam, nec aliquid, nisi forte secundum sit expressivum uni- tatis personæ. Secundum enim habet multiplicem rationem. Aliquando tatis personæ. Secundum enim habet multiplicem rationem. Aliquando enim exprimit conditionem vel proprietatem divinæ naturæ vel humanæ, enim exprimit conditionem vel proprietatem divinæ naturæ vel humanæ, aliquando unitatem personæ, aliquando notat habitum, aliquando causam. aliquando unitatem personæ, aliquando notat habitum, aliquando causam. Cujus distinctionis rationem diligenter lector animadvertat, atque in sinu Cujus distinctionis rationem diligenter lector animadvertat, atque in sinu memoriæ recondat, nec¹ ejus confundantur sensus, cum de Christo sermo memoriæ recondat, nec¹ ejus confundantur sensus, cum de Christo sermo occurrerit. occurrerit.

1 Edit. J. Alleaume, ne. 1 Edit. J. Alleaume, ne.

186 186

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

« Solet etiam a quibusdam inquiri, An Christus secundum quod homo, sit « Solet etiam a quibusdam inquiri, An Christus secundum quod homo, sit

etc. » etc. »

Hic incipit pars illa in qua Magister Hic incipit pars illa in qua Magister agit de proprietatibus consequentibus agit de proprietatibus consequentibus Christum unitum ex humana natura: et Christum unitum ex humana natura: et continet istam et consequentem distin- continet istam et consequentem distin- ctionem, et primum capitulum distinctio- ctionem, et primum capitulum distinctio- nis duodecimæ. nis duodecimæ.

Et dividitur in partes duas : in quarum Et dividitur in partes duas : in quarum prima determinatur de proprietatibus prima determinatur de proprietatibus consequentibus Christum secundum quod consequentibus Christum secundum quod homo est et hæc incipit in principio homo est et hæc incipit in principio distinctionis XI, ibi, «Solet etiam quæri, distinctionis XI, ibi, «Solet etiam quæri, Utrum debeat simpliciter dici, etc. » Utrum debeat simpliciter dici, etc. »

Et hæc distinctio quæ continet primam Et hæc distinctio quæ continet primam partem, dividitur in partes tres. In pri- partem, dividitur in partes tres. In pri- ma ostenditur, quod non consequitur ma ostenditur, quod non consequitur Christum in eo quod homo est, esse per- Christum in eo quod homo est, esse per- sonam. In secunda ostenditur, quod non sonam. In secunda ostenditur, quod non sequitur eum in eo quod homo est, esse sequitur eum in eo quod homo est, esse filium adoptivum, ibi scilicet, D, « Si ve- filium adoptivum, ibi scilicet, D, « Si ve- ro quæritur, An Christus sit adoptivus ro quæritur, An Christus sit adoptivus filius, etc.? » In tertia quæritur, Ad quid filius, etc.? » In tertia quæritur, Ad quid refertur prædestinatio sua, utrum ad na- refertur prædestinatio sua, utrum ad na- turam, vel ad personam? et hoc in eo turam, vel ad personam? et hoc in eo quod homo est, quia sic est prædestina- quod homo est, quia sic est prædestina- tus in ultimo capitulo, ibi scilicet, F, tus in ultimo capitulo, ibi scilicet, F, « Deinde si quæritur, Utrum prædestina- « Deinde si quæritur, Utrum prædestina- tio, etc. » tio, etc. »

In prima harum sunt tria capitula quo- In prima harum sunt tria capitula quo- rum divisio per se patet. rum divisio per se patet.

persona? et, An Christus secundum persona? et, An Christus secundum quod homo, sit individuum? et, An in quod homo, sit individuum? et, An in eo quod homo, sit etiam suppositum ? eo quod homo, sit etiam suppositum ? el, An secundum quod homo, sit res el, An secundum quod homo, sit res naturæ ? naturæ ?

Hic est dubium primo de illa quæstio- Que Hic est dubium primo de illa quæstio- Que ne quam ponit in primo capitulo, Utrum ne quam ponit in primo capitulo, Utrum Christus secundum quod homo, sit per- Christus secundum quod homo, sit per- sona? sona?

Videtur autem quod sic: quia Videtur autem quod sic: quia

1. Christus secundum quod homo, aut 1. Christus secundum quod homo, aut est homo in specie, aut in individuo. est homo in specie, aut in individuo. Non in specie: quia sic aut esset simplex Non in specie: quia sic aut esset simplex valde, quod esset in omni homine : aut valde, quod esset in omni homine : aut esset omnis homo: quorum utrumque esset omnis homo: quorum utrumque falsum est. Sicut etiam Damascenus di- falsum est. Sicut etiam Damascenus di- cit, quod naturam nostram non in specie, cit, quod naturam nostram non in specie, sed in atomo assumpsit: ergo Christus sed in atomo assumpsit: ergo Christus est unus homo: unum autem est quod est unus homo: unum autem est quod in se est indivisum, et a quolibet alio di- in se est indivisum, et a quolibet alio di- visum ergo Christus est singularis ho- visum ergo Christus est singularis ho- mo in natura hominis omnis autem mo in natura hominis omnis autem singularis homo in natura hominis est singularis homo in natura hominis est persona ergo Christus in quantum ho- persona ergo Christus in quantum ho- mo, est persona. mo, est persona.

2. Item, Christus in quantum homo, 2. Item, Christus in quantum homo, est animal rationale mortale, et hic : est animal rationale mortale, et hic : ergo est et hoc animal rationale mortale : ergo est et hoc animal rationale mortale : hoc autem de quocumque verum est di- hoc autem de quocumque verum est di- cere, quod est hoc animal rationale mor- cere, quod est hoc animal rationale mor- tale, est persona : ergo Christus in quan- tale, est persona : ergo Christus in quan- tum homo, est persona. tum homo, est persona.

3. Item, Persona dicitur quasi per se 3. Item, Persona dicitur quasi per se una: sed Christus in quantum homo est una: sed Christus in quantum homo est per se per se unum quod supra probatum unum quod supra probatum est, quia Christus non est duo: ergo est, quia Christus non est duo: ergo Christus in quantum homo, est persona. Christus in quantum homo, est persona.

4. Præterea, Quod inconveniens esset, 4. Præterea, Quod inconveniens esset, cum diceretur Christum in quantum est cum diceretur Christum in quantum est homo, esse personam? Videtur quod homo, esse personam? Videtur quod

Duæst. 2. Duæst. 2.

Quæst. 3. Quæst. 3.

IN III SENTENT. DIST. X, A, ART. 1. IN III SENTENT. DIST. X, A, ART. 1.

nullum quia ex hoc non sequitur, quod nullum quia ex hoc non sequitur, quod Christus sit duæ personæ : sicut ego vi- Christus sit duæ personæ : sicut ego vi- deo, quod in quantum homo dormivit, deo, quod in quantum homo dormivit, et in quantum Deus stellas creavit et et in quantum Deus stellas creavit et tamen non sequitur, quod sit duo. tamen non sequitur, quod sit duo.

5. Præterea, In quantum homo: aut 5. Præterea, In quantum homo: aut est aliquid, aut nihil. Constat, quod ali- est aliquid, aut nihil. Constat, quod ali- quid illud igitur quod ipse est in quan- quid illud igitur quod ipse est in quan- tum homo, in recto prædicatur de ipso, tum homo, in recto prædicatur de ipso, et non potest non esse hoc aliquid in spe- et non potest non esse hoc aliquid in spe- cie hominis nihil autem est hoc aliquid cie hominis nihil autem est hoc aliquid perfectum in natura hominis nisi persona. perfectum in natura hominis nisi persona.

ULTERIUS quæritur, Cum individuum ULTERIUS quæritur, Cum individuum sit minus quam esse personam, utrum sit minus quam esse personam, utrum secundum quod homo, sit individuum? secundum quod homo, sit individuum? Videtur autem quod sic : quia Videtur autem quod sic : quia

1. Individuum est quod constat ex col- 1. Individuum est quod constat ex col- lectione accidentium, quæ impossibile lectione accidentium, quæ impossibile est in alio inveniri: talia autem acciden- est in alio inveniri: talia autem acciden- tia inveniuntur plura in Christo homine: tia inveniuntur plura in Christo homine: ergo videtur, quod in co quod homo sit ergo videtur, quod in co quod homo sit individuum. individuum.

2. Item, Boetius : « Species est totum 2. Item, Boetius : « Species est totum esse individuorum. » Et hoc ideo dicit, esse individuorum. » Et hoc ideo dicit, quia quidquid est post speciem, habet quia quidquid est post speciem, habet individuantia sibi soli convenientia: ergo individuantia sibi soli convenientia: ergo ipse secundum quod homo, est indivi- ipse secundum quod homo, est indivi- duum. duum.

ULTERIUS quæritur, Utrum ipse in eo ULTERIUS quæritur, Utrum ipse in eo quod homo sit suppositum? quod homo sit suppositum?

Et videtur quod sic : Et videtur quod sic :

1. Omne enim quod est hoc aliquid sub 1. Omne enim quod est hoc aliquid sub aliqua natura communi, est suppositum il- aliqua natura communi, est suppositum il- lius naturæ Christus autem in eo quod lius naturæ Christus autem in eo quod homo, est hoc aliquid in hac natura com- homo, est hoc aliquid in hac natura com- muni quæ est homo: ergo est supposi- muni quæ est homo: ergo est supposi- tum hominis. tum hominis.

2. Item, Communitas quæ est in ratione 2. Item, Communitas quæ est in ratione suppositi cum dicitur, Petrus est suppo- suppositi cum dicitur, Petrus est suppo- situm hominis, et Paulus est suppositum situm hominis, et Paulus est suppositum hominis, et sic de aliis, provenit ex pro- hominis, et sic de aliis, provenit ex pro- portione singulorum ad communitatem portione singulorum ad communitatem speciei: sed de Christo vere prædicatur speciei: sed de Christo vere prædicatur homo ergo ipse habet illam proportio- homo ergo ipse habet illam proportio- nem ad speciem quam alii: ergo ipse nem ad speciem quam alii: ergo ipse secundum quod homo, est suppositum secundum quod homo, est suppositum hominis. hominis.

SED CONTRA : SED CONTRA :

187 187

1. Dicit Damascenus, quod in Domino 1. Dicit Damascenus, quod in Domino Jesu non est communem speciem acci- Jesu non est communem speciem acci- pere: ergo nec suppositum speciei alicu- pere: ergo nec suppositum speciei alicu- jus ergo Christus secundum quod est ho- jus ergo Christus secundum quod est ho- mo, non est alicujus speciei suppositum. mo, non est alicujus speciei suppositum.

2. Item, Boetius : « Species est totum 2. Item, Boetius : « Species est totum esse individuorum : » sed species homi- esse individuorum : » sed species homi- nis non est totum esse Christi : ergo ipse nis non est totum esse Christi : ergo ipse non est suppositum hominis. PROBATIO non est suppositum hominis. PROBATIO minoris est: quia Christus est in divini- minoris est: quia Christus est in divini- tate et humanitate: ergo humanitas non tate et humanitate: ergo humanitas non est totum esse ejus. est totum esse ejus.

3. Item, Supra habitum est in exposi- 3. Item, Supra habitum est in exposi- tione secundæ opinionis, quod hic homo tione secundæ opinionis, quod hic homo supponitur tribus substantiis, et duabus supponitur tribus substantiis, et duabus naturis nullum autem suppositum est naturis nullum autem suppositum est nisi in una natura: ergo Christus in eo nisi in una natura: ergo Christus in eo quod homo, vel secundum quod homo, quod homo, vel secundum quod homo, non est suppositum hominis. non est suppositum hominis.

4. Item, Dicit Philosophus, quod ea- 4. Item, Dicit Philosophus, quod ea- dem est ratio propositionis, et unius dem est ratio propositionis, et unius tantum propositionis : ergo a simili ea- tantum propositionis : ergo a simili ea- dem est ratio suppositi, et unius tantum dem est ratio suppositi, et unius tantum suppositi. Inde ulterius objicitur: Unum suppositi. Inde ulterius objicitur: Unum suppositum est unius naturæ suppositum: suppositum est unius naturæ suppositum: sed Christus non subjicitur uni naturæ : sed Christus non subjicitur uni naturæ : ergo ipse non est suppositum unum: ergo ipse non est suppositum unum: quia quod non est unum, hoc non est quia quod non est unum, hoc non est aliquid, ut dicit Boetius. aliquid, ut dicit Boetius.

ULTERIUS quæritur, Si Christus secun- ULTERIUS quæritur, Si Christus secun- dum quod homo, sit res naturæ hu- dum quod homo, sit res naturæ hu- manæ ? manæ ?

Videtur quod sic: quia Videtur quod sic: quia

1. Res naturæ est id quod fit actu na- 1. Res naturæ est id quod fit actu na- turæ illius qui est generatio: Christus turæ illius qui est generatio: Christus autem factus est generatione et nativitate autem factus est generatione et nativitate humana ex matre: ergo ipse est res na- humana ex matre: ergo ipse est res na- turæ humanæ, ut videtur. turæ humanæ, ut videtur.

2. Item, Supra habitum est a Dama- 2. Item, Supra habitum est a Dama- sceno, quod ipse est spooúσtos, in explana- sceno, quod ipse est spooúσtos, in explana- tione secundæ opinionis: sed hoc non tione secundæ opinionis: sed hoc non potest esse nisi sit res ejusdem naturæ, potest esse nisi sit res ejusdem naturæ, cujus ipsa res est : et ipsa res est naturæ cujus ipsa res est : et ipsa res est naturæ humanæ ergo et Christus est res naturæ humanæ ergo et Christus est res naturæ ejusdem. ejusdem.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Res alicujus naturæ est hypostasis 1. Res alicujus naturæ est hypostasis

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 4. Quæst. 4.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

188 188

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

incommunicabilis sub natura illa: Chri- incommunicabilis sub natura illa: Chri- stus autem secundum quod homo, non stus autem secundum quod homo, non est hypostasis incommunicabilis sub na- est hypostasis incommunicabilis sub na- tura humana: ergo non est res naturæ tura humana: ergo non est res naturæ humanæ. PROBATIO minoris. Christus in humanæ. PROBATIO minoris. Christus in eo quod homo, assumptus est in singu- eo quod homo, assumptus est in singu- laritatem divinæ personæ : ergo non est laritatem divinæ personæ : ergo non est incommunicabilis sub natura humana : incommunicabilis sub natura humana : quia supra habitum est, quod incommu- quia supra habitum est, quod incommu- nicabile non communicat alu assumptio- nicabile non communicat alu assumptio-

nem. nem.

2. Si dicas, quod in eo quod homo 2. Si dicas, quod in eo quod homo non est assumptus in singularitatem di- non est assumptus in singularitatem di- vinæ personæ. CONTRA: Christus est una vinæ personæ. CONTRA: Christus est una persona singularis: aut in eo quod ho- persona singularis: aut in eo quod ho- mo, aut in eo quod Deus. Constat, quod mo, aut in eo quod Deus. Constat, quod non in eo quod homo: quia ipse æterna non in eo quod homo: quia ipse æterna personalitate persona est, ut dicunt San- personalitate persona est, ut dicunt San- cti ergo ipse persona est in quantum cti ergo ipse persona est in quantum Deus. Si igitur hic homo est in eadem Deus. Si igitur hic homo est in eadem singularitate personæ, hoc erit per as- singularitate personæ, hoc erit per as- sumptionem ergo ipse in eo quod homo sumptionem ergo ipse in eo quod homo communicavit singularitati personæ di- communicavit singularitati personæ di-

vinæ. vinæ.

Ad hæc et omnia hujusmodi sophis- Ad hæc et omnia hujusmodi sophis- mata posuit Magister distinctionem de mata posuit Magister distinctionem de consignificationibus ejus quod est secun- consignificationibus ejus quod est secun- dum quod, vel in eo quod, ut patet in dum quod, vel in eo quod, ut patet in Littera. Sed quia infra distinctionis illius Littera. Sed quia infra distinctionis illius reddemus rationem, ideo his responde- reddemus rationem, ideo his responde- mus de plano secundum supra habita in mus de plano secundum supra habita in distinctione V. Et dicimus ad primo quæ- distinctione V. Et dicimus ad primo quæ- situm, quod si ly secundum quod notat situm, quod si ly secundum quod notat causam vel naturæ conditionem, hoc'est, causam vel naturæ conditionem, hoc'est, quod humanitas sit causa, quare ipse sit quod humanitas sit causa, quare ipse sit persona vel humana in ipso conditio persona vel humana in ipso conditio sive proprietas sit causa, quod sit per- sive proprietas sit causa, quod sit per- sona: tunc, inquam, dicimus quod ipse sona: tunc, inquam, dicimus quod ipse in eo quod homo, vel secundum quod in eo quod homo, vel secundum quod homo, non est persona: quia perso- homo, non est persona: quia perso- nalitas qua ipse est persona, nalitas qua ipse est persona, personalitas est: et hoc sequitur divini- personalitas est: et hoc sequitur divini- tatem in ipso. Si autem cum dicitur, tatem in ipso. Si autem cum dicitur, Christus secundum quod homo est per- Christus secundum quod homo est per- sona, ly secundum quod notet unitatem sona, ly secundum quod notet unitatem vel identitatem suppositi hominis ad sup- vel identitatem suppositi hominis ad sup- positum divinum: tunc ipse in eo quod positum divinum: tunc ipse in eo quod vel secundum quod homo, est persona. vel secundum quod homo, est persona.

æterna æterna

In hoc sensu distinguendæ sunt etiam In hoc sensu distinguendæ sunt etiam omnes sequentes quæstiones de individuo, omnes sequentes quæstiones de individuo, et supposito, et re naturæ præcipue et supposito, et re naturæ præcipue secundum opinionem secundam, quam secundum opinionem secundam, quam solam tenemus: quia illa ponit, quod solam tenemus: quia illa ponit, quod cum dico hoc, demonstrato Christo, de- cum dico hoc, demonstrato Christo, de- monstratur in duabus naturis, et in tribus monstratur in duabus naturis, et in tribus substantiis propter unionem. Facilius substantiis propter unionem. Facilius tamen conceduntur quæ ultimæ, scilicet tamen conceduntur quæ ultimæ, scilicet quod Christus secundum quod homo sit quod Christus secundum quod homo sit suppositum et res naturæ, quam duæ suppositum et res naturæ, quam duæ primæ, scilicet quod secundum quod ho- primæ, scilicet quod secundum quod ho- mo sit persona vel individuum hominis. mo sit persona vel individuum hominis.

DICENDUM ergo ad primum, quod Chri- DICENDUM ergo ad primum, quod Chri- stus secundum quod homo, est homo in stus secundum quod homo, est homo in individuo. Sed si vellemus vim facere in individuo. Sed si vellemus vim facere in intentione ejus quod est unum, sicut facit intentione ejus quod est unum, sicut facit objectio tunc non sequitur ex hoc quod objectio tunc non sequitur ex hoc quod sit unus homo: quia non est divisus a sit unus homo: quia non est divisus a persona Filii Dei, in cujus singularitatem persona Filii Dei, in cujus singularitatem est unitus. est unitus.

Et si tu objicis, Christus secundum Et si tu objicis, Christus secundum quod homio, aut est unus homo, aut plu- quod homio, aut est unus homo, aut plu- res homines: sed non plures: ergo unus. res homines: sed non plures: ergo unus. Dico, quod non valet, eo quod unum Dico, quod non valet, eo quod unum aliter et aliter accipitur. In prima enim aliter et aliter accipitur. In prima enim accipitur unum, prout opponitur ad exi- accipitur unum, prout opponitur ad exi- stens in conjunctione ad aliud : et in se- stens in conjunctione ad aliud : et in se- cunda accipitur, prout opponitur pluri- cunda accipitur, prout opponitur pluri- bus. Et est instantia, Pes Pauli non est bus. Et est instantia, Pes Pauli non est unus. PROBATIO. Pes Pauli non est divisus unus. PROBATIO. Pes Pauli non est divisus ab aliis ergo pes Pauli non est per se ab aliis ergo pes Pauli non est per se unus. CONTRA: Pes Pauli non est unus unus. CONTRA: Pes Pauli non est unus per se : ergo est plures. Unde patet, per se : ergo est plures. Unde patet, quod in proposito in quo est unio hujus quod in proposito in quo est unio hujus hominis in Filium Dei, non valet hujus- hominis in Filium Dei, non valet hujus- modi processus. Si autem etiam conce- modi processus. Si autem etiam conce- deretur, quod Christus esset unus homo, deretur, quod Christus esset unus homo, prout unum opponitur pluribus, non prout unum opponitur pluribus, non sequeretur ulterius, quod esset homo sequeretur ulterius, quod esset homo singularis, eo quod ipse communicavit singularis, eo quod ipse communicavit personæ divinæ, et humana singularitate personæ divinæ, et humana singularitate non est singularis, sed potius divina per- non est singularis, sed potius divina per- sonalitate singularis est. sonalitate singularis est.

AD ALIUD dicendum, quod hæc est fal- AD ALIUD dicendum, quod hæc est fal- sa, Christus, in quantum homo, est per sa, Christus, in quantum homo, est per se unum, sicut jam ostensum est: quia se unum, sicut jam ostensum est: quia persona interpretatur per hoc quod dico persona interpretatur per hoc quod dico per se unит : unum autem oppositum per se unит : unum autem oppositum

id 4. id 4.

Ad 4. Ad 4.

IN III SENTENT. DIST. X, A, ART. 1. IN III SENTENT. DIST. X, A, ART. 1.

est communicabilitati et pluralitati. Sed est communicabilitati et pluralitati. Sed objectio procedit ac si pluralitati tantum objectio procedit ac si pluralitati tantum opponatur: sic enim secundnm quod op- opponatur: sic enim secundnm quod op- ponitur pluralitati, supra probatum est, ponitur pluralitati, supra probatum est, quod est unum, et non duo: sed non ut quod est unum, et non duo: sed non ut existens: quia sic subsistit in divina per- existens: quia sic subsistit in divina per-

sona. sona.

AD ALIUD dicendum, quod si concede- AD ALIUD dicendum, quod si concede- retur, quod Christus secundum quod ho- retur, quod Christus secundum quod ho- mo esset persona: et ly secundum quod mo esset persona: et ly secundum quod notaret causam vel naturæ conditionem, notaret causam vel naturæ conditionem,

sequeretur quod esset duæ personæ. sequeretur quod esset duæ personæ. PROBATIO. Christus enim secundum quod PROBATIO. Christus enim secundum quod Deus, est persona, et secundum quod Deus, est persona, et secundum quod homo esset persona: et quod ipse est homo esset persona: et quod ipse est secundum quod Deus, non est ipse se- secundum quod Deus, non est ipse se- cundum quod homo. PROBATIO. Secun- cundum quod homo. PROBATIO. Secun- dum quod homo creavit stellas, et est dum quod homo creavit stellas, et est æternus, falsum est: secundum quod Deus æternus, falsum est: secundum quod Deus dormivit et comedit, falsum est : ergo dormivit et comedit, falsum est : ergo quod ipse est secundum quod Deus, non quod ipse est secundum quod Deus, non est ipse secundum homo: igitur seque- est ipse secundum homo: igitur seque- retur quod ipse esset personæ duæ. Ita retur quod ipse esset personæ duæ. Ita dico si ly secundum quod notaret causam dico si ly secundum quod notaret causam vel naturæ conditionem. Et hoc est ma- vel naturæ conditionem. Et hoc est ma- gnum inconveniens: quia hæresis est. gnum inconveniens: quia hæresis est. PROBATIO. Sit Christus duæ personæ : PROBATIO. Sit Christus duæ personæ : scriptum est, quod Pater dedit illi ho- scriptum est, quod Pater dedit illi ho- mini nomen quod est supra omne nomen, mini nomen quod est supra omne nomen, et dicit Augustinus, ut scilicet Deus vo- et dicit Augustinus, ut scilicet Deus vo- cetur, et sit ut omnis lingua confiteatur cetur, et sit ut omnis lingua confiteatur ei, quia Christus in gloria est Dei Patris. ei, quia Christus in gloria est Dei Patris. Ergo quatuor personæ essent in gloria Ergo quatuor personæ essent in gloria Dei et sic sequeretur quaternitas in di- Dei et sic sequeretur quaternitas in di- vinis, quæ est hæresis cujusdam Lepori- vinis, quæ est hæresis cujusdam Lepori- ni monachi gallici, temporibus Leonis ni monachi gallici, temporibus Leonis Papæ reprobata. Alia hæresis sequitur Papæ reprobata. Alia hæresis sequitur secundum Boetium, scilicet quod si ipse secundum Boetium, scilicet quod si ipse est duæ personæ, non est unio facta in est duæ personæ, non est unio facta in persona nec iterum est unio facta in na- persona nec iterum est unio facta in na- tura ergo nulla unio facta est in Christo : tura ergo nulla unio facta est in Christo : et sic ille homo est nudus homo. Et hæc et sic ille homo est nudus homo. Et hæc fuit hæresis Nestorii et Eutychetis, ab fuit hæresis Nestorii et Eutychetis, ab Ambrosio et Cassiano confutata, et ab Ambrosio et Cassiano confutata, et ab eodem Leone Papa tertio reprobata, et eodem Leone Papa tertio reprobata, et in concilio Nicæno condemnata. Igitur in concilio Nicæno condemnata. Igitur

1 Ad Philip. II, 9 et seq. Propter quod et 1 Ad Philip. II, 9 et seq. Propter quod et Deus donauit illi nomen quod est super omne Deus donauit illi nomen quod est super omne

. .

189 189

patet quantum inconveniens est conce- patet quantum inconveniens est conce- dere, quod Christus in eo quod homo, sit dere, quod Christus in eo quod homo, sit persona, ita quod ly secundum quod ex- persona, ita quod ly secundum quod ex- primat causam vel naturæ proprietatem primat causam vel naturæ proprietatem seu conditionem. seu conditionem.

AD ALIUD dicendum, quod Christus in AD ALIUD dicendum, quod Christus in eo quod homo est aliquid, quia hic homo: eo quod homo est aliquid, quia hic homo: sed non sequitur, quod sit persona : sed non sequitur, quod sit persona : quia hoc aliquid, id est, homo non habet quia hoc aliquid, id est, homo non habet personæ incommunicabilitatem triplicem, personæ incommunicabilitatem triplicem, quam supra in distinctione quinta nota- quam supra in distinctione quinta nota- vimus in fine. vimus in fine.

Ad 5. Ad 5.

AD ID quod ulterius quæritur, Utrum Ad quæst 2. AD ID quod ulterius quæritur, Utrum Ad quæst 2. Christus secundum quod homo sit indi- Christus secundum quod homo sit indi- viduum? Dicendum in eodem sensu, viduum? Dicendum in eodem sensu, quod non quia individuum dicitur si- quod non quia individuum dicitur si- gnificare quod in se est unum, et sua sin- gnificare quod in se est unum, et sua sin- gularitate est ab aliis divisum : et ita om- gularitate est ab aliis divisum : et ita om- nia individua incommunicabilitatem per- nia individua incommunicabilitatem per- sonæ includunt in suo intellectu, licet sonæ includunt in suo intellectu, licet non habeant in se quod sint supposita non habeant in se quod sint supposita rationalis naturæ. rationalis naturæ.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod ipsa individuantia si vis fiat in in- quod ipsa individuantia si vis fiat in in- dividuantibus, non habet in eo quod ho- dividuantibus, non habet in eo quod ho- mo principium enim individuantium est mo principium enim individuantium est personæ singularitas, hoc est, proprietas personæ singularitas, hoc est, proprietas personalis, a qua persona persona est: personalis, a qua persona persona est: et hoc non habet in eo quod homo, sed et hoc non habet in eo quod homo, sed in eo quod Filius Dei: sed hoc est ve- in eo quod Filius Dei: sed hoc est ve- rum, quod ipse ens homo habet illam rum, quod ipse ens homo habet illam collectionem individuantium : et in eo collectionem individuantium : et in eo quod homo habet aliqua quæ non in alio quod homo habet aliqua quæ non in alio inveniuntur: sed illa non complent sin- inveniuntur: sed illa non complent sin- gularitatem individuationis ejus. gularitatem individuationis ejus.

AD ALIUD dicendum, quod Christus in AD ALIUD dicendum, quod Christus in eo quod homo est aliquid post speciem eo quod homo est aliquid post speciem et sub specie hominis: sed non est tan- et sub specie hominis: sed non est tan- tum hoc, imo etiam est Filius Dei: et tum hoc, imo etiam est Filius Dei: et ideo non sequitur, quod quidquid est post ideo non sequitur, quod quidquid est post speciem in ipso, sit de individuantibus in speciem in ipso, sit de individuantibus in specie illa. specie illa.

Præterea, Hæc propositio Boetii, quod Præterea, Hæc propositio Boetii, quod species est totum esse individuorum, species est totum esse individuorum, non est vera nisi de his individuis quæ non est vera nisi de his individuis quæ

nomen, ut... et omnis lingua confiteatur quia Do- nomen, ut... et omnis lingua confiteatur quia Do- minus Jesus Christus est in gloria est Dev Patris. minus Jesus Christus est in gloria est Dev Patris.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Adquæst. 3. Adquæst. 3.

Ad object. 1. Ad object. 1.

Ad object. 2. Ad object. 2.

Adobject. 3. Adobject. 3.

190 190

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

supponuntur speciei in natura una. Chri- supponuntur speciei in natura una. Chri- stus autem supponitur in duabus natu- stus autem supponitur in duabus natu- ris et tribus substantiis, ut supra dictum ris et tribus substantiis, ut supra dictum

est. est.

AD ID quod ulterius quæritur, Utrum AD ID quod ulterius quæritur, Utrum Christus in eo quod homo vel secundum Christus in eo quod homo vel secundum quod homo, sit suppositum, potest con- quod homo, sit suppositum, potest con- cedi etiamsi secundum quod dicit cau- cedi etiamsi secundum quod dicit cau- sam vel conditionem naturæ. Tamen sam vel conditionem naturæ. Tamen Magister videtur velle, quod non sit ab- Magister videtur velle, quod non sit ab- solute concedendum: quia quæstio sua solute concedendum: quia quæstio sua talis est, Si Christus secundum quod ho- talis est, Si Christus secundum quod ho- mo sit persona, vel etiam sit aliquid? et mo sit persona, vel etiam sit aliquid? et videtur suam distinctionem retorquere ad videtur suam distinctionem retorquere ad utramque partem quæstionis. Si igitur utramque partem quæstionis. Si igitur concedatur, quod sine dubio suppositum concedatur, quod sine dubio suppositum et individuum et persona non convertun- et individuum et persona non convertun- tur secundum intentiones nominum, licet tur secundum intentiones nominum, licet suppositum et individuum secundum suppositum et individuum secundum supposita convertantur. supposita convertantur.

Si, inquam, concedatur, respondendum Si, inquam, concedatur, respondendum est ad id quod contra objicitur, quod est ad id quod contra objicitur, quod intellectus auctoritatis Damasceni non est intellectus auctoritatis Damasceni non est ille qui ponitur: sed quod non sit com- ille qui ponitur: sed quod non sit com- munis species, prout species dicit for- munis species, prout species dicit for- mam totius prædicabilem de toto: quia mam totius prædicabilem de toto: quia ita non fit in Domino Jesu aliqua forma ita non fit in Domino Jesu aliqua forma totius, in qua uniatur divinitas et huma- totius, in qua uniatur divinitas et huma- nitas, sicut corpus et anima in homine. nitas, sicut corpus et anima in homine. Supra enim habitum est, quod inexpli- Supra enim habitum est, quod inexpli- cabilis est istius compositionis ratio, quæ cabilis est istius compositionis ratio, quæ non est partium unio. Sed non intendit non est partium unio. Sed non intendit Damascenus, quod Christus in eo quod Damascenus, quod Christus in eo quod homo, non sit vere in specie homo; quia homo, non sit vere in specie homo; quia hoc supra habitum est in verbis suis, hoc supra habitum est in verbis suis, quod ipse pooσto; matri, ex eo quod illæ quod ipse pooσto; matri, ex eo quod illæ duæ naturæ non compositæ sunt respectu duæ naturæ non compositæ sunt respectu tertiæ quia si essent compositæ respe- tertiæ quia si essent compositæ respe- ctu tertiæ, tunc Christus nec homo esset, ctu tertiæ, tunc Christus nec homo esset, nec Deus sicut homo nec corpus est, nec Deus sicut homo nec corpus est, nec anima. nec anima.

AD ALIUD dicendum, quod illa propo- AD ALIUD dicendum, quod illa propo- sitio in Christo non tenet, nec posita est sitio in Christo non tenet, nec posita est a Boetio nisi de illis quæ sunt in natura a Boetio nisi de illis quæ sunt in natura

tantum una. tantum una.

Ad aliud dicendum, quod cum dicitur Ad aliud dicendum, quod cum dicitur Christus esse suppositum hominis, non Christus esse suppositum hominis, non excluditur natura divina, nec excluditur excluditur natura divina, nec excluditur

suppositum divinæ naturæ ; quia Chri- suppositum divinæ naturæ ; quia Chri- stus est unum suppositum quod vere stus est unum suppositum quod vere subjicitur utrique naturæ. subjicitur utrique naturæ.

[ [

AD ALIUD dicendum, quod bene conce- Adobe AD ALIUD dicendum, quod bene conce- Adobe do, quod Christus est unum suppositum : do, quod Christus est unum suppositum : sed non valet, si ulterius inferatur : ergo sed non valet, si ulterius inferatur : ergo est unius naturæ suppositum : et proce- est unius naturæ suppositum : et proce- dit ab insufficienti: quia aut unum sup- dit ab insufficienti: quia aut unum sup- positum est unius naturæ: vel plurium positum est unius naturæ: vel plurium unitatum supposito. unitatum supposito.

AD ID quod ulterius quæritur de re na- Adqua AD ID quod ulterius quæritur de re na- Adqua turæ humanæ, concedo etiam hoc in om- turæ humanæ, concedo etiam hoc in om- ni sensu. ni sensu.

AD ID autem quod objicitur in contra- Adobje AD ID autem quod objicitur in contra- Adobje rium, quod res naturæ alicujus est hy- rium, quod res naturæ alicujus est hy- postasis incommunicabilis, etc., bene postasis incommunicabilis, etc., bene concedo quia res hujus naturæ est in- concedo quia res hujus naturæ est in- communicabilis sed non a propria sin- communicabilis sed non a propria sin- gularitate, sed singularitate personæ di- gularitate, sed singularitate personæ di- vinæ. Et hoc non impedit quin vere sit vinæ. Et hoc non impedit quin vere sit res naturæ istius: unio enim nihil au- res naturæ istius: unio enim nihil au- fert de inventis, sed confert multa bo- fert de inventis, sed confert multa bo-

na. na.

AD HOC autem quod ulterius proponi. Ad objej AD HOC autem quod ulterius proponi. Ad objej tur, Utrum secundum quod homo sit tur, Utrum secundum quod homo sit communicabilis et communicet? Dicen- communicabilis et communicet? Dicen- dum, quod si ly secundum quod notet dum, quod si ly secundum quod notet causam vel conditionem naturæ assum- causam vel conditionem naturæ assum- ptibilis et unibilis, vera est locutio illa. ptibilis et unibilis, vera est locutio illa. Si autem exprimat unitatem personæ, Si autem exprimat unitatem personæ, falsa est. Si autem in verissimo sensu falsa est. Si autem in verissimo sensu concedatur non valet ulterius: ergo concedatur non valet ulterius: ergo non est res naturæ : quia res naturæ de non est res naturæ : quia res naturæ de suo intellectu non habet incommunica- suo intellectu non habet incommunica- bilitatem. Et est in argumento fallacia bilitatem. Et est in argumento fallacia consequentis. E contrario enim valet, non consequentis. E contrario enim valet, non est res naturæ : ergo incommunicabile est res naturæ : ergo incommunicabile non est quia res naturæ sequitur ad in- non est quia res naturæ sequitur ad in- communicabile et non e contrario. communicabile et non e contrario.

Solutio Solutio

IN III SENTENT. DIST. X, A, ART. 2. IN III SENTENT. DIST. X, A, ART. 2.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Quæ sunt de distinctione ejus quod est Quæ sunt de distinctione ejus quod est secundum quod. secundum quod.

Deinde quæritur de hoc quod dicit Deinde quæritur de hoc quod dicit Magister, ibi, A, sub finein : « Secundum Magister, ibi, A, sub finein : « Secundum enim habet multiplicem rationem. » enim habet multiplicem rationem. »

Ilic ponit Magister quatuor quæ ponit Ilic ponit Magister quatuor quæ ponit ly secundum quod, scilicet conditionem ly secundum quod, scilicet conditionem sive proprietatem, unitatem personæ, sive proprietatem, unitatem personæ, habitum, et causam. Et quæritur, Quæ habitum, et causam. Et quæritur, Quæ sint exempla istius divisionis ? sint exempla istius divisionis ?

Et dicendum, quod notat conditionem Et dicendum, quod notat conditionem pro proprietate, quando ponitur cum pro proprietate, quando ponitur cum dictione significante alteram naturarum dictione significante alteram naturarum in ipso, et sequitur aliquid quod est pro- in ipso, et sequitur aliquid quod est pro- prium illi naturæ : ut cum dicitur, Chri- prium illi naturæ : ut cum dicitur, Chri- stus secundum quod Deus est bonus, vel stus secundum quod Deus est bonus, vel secundum quod Deus est increatus, et secundum quod Deus est increatus, et hujusmodi quæ denotant proprietates soli hujusmodi quæ denotant proprietates soli Deo convenientes. Et ab altera parte cum Deo convenientes. Et ab altera parte cum humana positum natura, infert proprie- humana positum natura, infert proprie- tates consequentes illam ut, Christus tates consequentes illam ut, Christus secundum quod homo est risibile, et secundum quod homo est risibile, et animal disciplinæ perceptibile, et ratio- animal disciplinæ perceptibile, et ratio- nalis, et corporeus, et mortalis, et hujus- nalis, et corporeus, et mortalis, et hujus- modi. Secundum hoc nota regulam, modi. Secundum hoc nota regulam, quod quidquid prædicatur de subjecto quod quidquid prædicatur de subjecto aliquo cui adjungitur hæc dictio secun- aliquo cui adjungitur hæc dictio secun- dum quod, vel in eo quod, in hoc sensu dum quod, vel in eo quod, in hoc sensu accepta, aut est diffinitio subjecti, aut accepta, aut est diffinitio subjecti, aut pars diffinitionis, aut propria passio quæ pars diffinitionis, aut propria passio quæ vocatur accidens per se inhærens, au vocatur accidens per se inhærens, au effectus immediatus, aut causa illius im- effectus immediatus, aut causa illius im- mediata. Et exempla istius sunt hæc per mediata. Et exempla istius sunt hæc per ordinem enumerationis, Christus secun- ordinem enumerationis, Christus secun- dum quod homo est animal rationale, dum quod homo est animal rationale, mortale, et est animal, et risibile et mortale, et est animal, et risibile et Christus secundum quod interfectus est, Christus secundum quod interfectus est, interiit: interiit: et Christus secundum quod et Christus secundum quod