74 74

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO IV. DISTINCTIO IV.

Qualiter caro Christi fuerit per Spiritum sanctum concepta ? Qualiter caro Christi fuerit per Spiritum sanctum concepta ?

A. Quare in Scriptura sæpius tribuatur incarnatio quæ est opus Trinitatis, Spiritui A. Quare in Scriptura sæpius tribuatur incarnatio quæ est opus Trinitatis, Spiritui sancto, et de ipso etiam conceptus et natus dicatur ? sancto, et de ipso etiam conceptus et natus dicatur ?

Cum vero incarnatio Verbi, sicut in superioribus tractatum est, operatio Cum vero incarnatio Verbi, sicut in superioribus tractatum est, operatio vere sit Patris et Filii et Spiritus sancti, investigatione dignum nobis vere sit Patris et Filii et Spiritus sancti, investigatione dignum nobis videtur, quare in Scriptura Spiritui sancto hoc opus sæpius tribuatur, et videtur, quare in Scriptura Spiritui sancto hoc opus sæpius tribuatur, et de ipso Christus conceptus et natus memoretur. Non enim ideo operatio de ipso Christus conceptus et natus memoretur. Non enim ideo operatio incarnationis Spiritui sancto sæpius tribuitur, quod eam ipse solus sine incarnationis Spiritui sancto sæpius tribuitur, quod eam ipse solus sine Patre et Filio fecerit : sed quia Spiritus sanctus est charitas et donum Patre et Filio fecerit : sed quia Spiritus sanctus est charitas et donum Patris et Filii: et ineffabili Dei charitate Verbum caro factum est¹, et Patris et Filii: et ineffabili Dei charitate Verbum caro factum est¹, et ineffabili Dei dono Filius Dei sibi univit formam servi 2. Non ergo frequens ineffabili Dei dono Filius Dei sibi univit formam servi 2. Non ergo frequens denominatio Spiritus sancti ab illo opere Patrem vel Filium secludit: sed denominatio Spiritus sancti ab illo opere Patrem vel Filium secludit: sed potius uno nominato tres intelliguntur, sicut fit sæpe in aliis operibus. potius uno nominato tres intelliguntur, sicut fit sæpe in aliis operibus.

Unde Augustinus super hoc movens quæstionem, in hunc modum Unde Augustinus super hoc movens quæstionem, in hunc modum eamdem determinat in Enchiridion ita inquiens: Cum illam creaturam eamdem determinat in Enchiridion ita inquiens: Cum illam creaturam quam Virgo concepit et peperit, quamvis ad solam personam Filii pertinen- quam Virgo concepit et peperit, quamvis ad solam personam Filii pertinen- tem, tota Trinitas fecerit (neque enim separabilia sunt opera Trinitatis), tem, tota Trinitas fecerit (neque enim separabilia sunt opera Trinitatis), cur in ea facienda Spiritus sanctus solus nominatus est ? An etiam quando cur in ea facienda Spiritus sanctus solus nominatus est ? An etiam quando unus trium in aliquo opere nominatur, universa operari Trinitas intelligi- unus trium in aliquo opere nominatur, universa operari Trinitas intelligi- tur? Ita vere est, et exemplis doceri potest. Audistis propositam quæstio- tur? Ita vere est, et exemplis doceri potest. Audistis propositam quæstio- nem, ejusdemque solutionem vel expositionem. nem, ejusdemque solutionem vel expositionem.

1 Joan. 1, 14. 1 Joan. 1, 14.

* Ad Philip. III, 7: Semetipsum exinanivit, formam servi accipiens, in similitudinem hominum * Ad Philip. III, 7: Semetipsum exinanivit, formam servi accipiens, in similitudinem hominum factus, et habitu inventus ut homo. factus, et habitu inventus ut homo.

IN III SENTENT. DIST. IV, A, ART. 1. IN III SENTENT. DIST. IV, A, ART. 1.

75 75

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

« Cum vero incarnatio Verbi, sicut in Cujus personæ attributo Incarnatio po- « Cum vero incarnatio Verbi, sicut in Cujus personæ attributo Incarnatio po- superioribus tractatum est, etc. » superioribus tractatum est, etc. »

Hic incipit pars secunda illius partis, Hic incipit pars secunda illius partis, in qua agitur de conjunctione assumen- in qua agitur de conjunctione assumen- tis et assumpti, et in qua determinatur tis et assumpti, et in qua determinatur de operante conjunctionem et conjun- de operante conjunctionem et conjun- gente unibilia ipsa et tota continetur in gente unibilia ipsa et tota continetur in ista distinctione. ista distinctione.

Et dividitur in partes duas : in quarum Et dividitur in partes duas : in quarum prima Magister adducit rationem pro et prima Magister adducit rationem pro et contra, Quare incarnatio attribuitur Spi- contra, Quare incarnatio attribuitur Spi- ritui sancto? In secunda autem ulterius ritui sancto? In secunda autem ulterius quæritur, Cur Apostolus dicat eum fa- quæritur, Cur Apostolus dicat eum fa- ctum ex semine David secundum carnem: ctum ex semine David secundum carnem: cum ipse secundum carnem factus sit de cum ipse secundum carnem factus sit de Spiritus sancti potestate, non de semine Spiritus sancti potestate, non de semine virili ? et hoc incipit in ultimo capitulo virili ? et hoc incipit in ultimo capitulo istius distinctionis, ibi scilicet, D, «< Sed istius distinctionis, ibi scilicet, D, «< Sed quæri potest, Cum nos Salvatorem, quæri potest, Cum nos Salvatorem, etc. » etc. »

Pars prima subdividitur in duas in Pars prima subdividitur in duas in quarum prima accipitur ratio, quare quarum prima accipitur ratio, quare Christus dicatur conceptus de Spiritu Christus dicatur conceptus de Spiritu sancto, penes Spiritus sancti attributum sancto, penes Spiritus sancti attributum quod est charitas. In secunda autem ac- quod est charitas. In secunda autem ac- cipitur alia ratio penes Spiritus sancti cipitur alia ratio penes Spiritus sancti opus, ibi, C, « Potest etiam dici Chri- opus, ibi, C, « Potest etiam dici Chri- stus secundum hominem ideo natus, stus secundum hominem ideo natus,

etc. » etc. »

Prior harum ulterius subdividitur in Prior harum ulterius subdividitur in tres in quarum prima movet quæstio- tres in quarum prima movet quæstio- nem, et adhibet solutionem. In secunda, nem, et adhibet solutionem. In secunda, solutionem per auctoritatem Augustini solutionem per auctoritatem Augustini confirmat, ibi, A, § 2 : « Cum illam cre- confirmat, ibi, A, § 2 : « Cum illam cre- aturam quam Virgo concepit, etc. » aturam quam Virgo concepit, etc. »

In tertia, tangit objectionem contra- In tertia, tangit objectionem contra- riam ex hoc quod videtur Spiritus san- riam ex hoc quod videtur Spiritus san- ctus esse pater Filii secundum hominem, ctus esse pater Filii secundum hominem, et solvit, ibi, B, « Sed non est in hoc et solvit, ibi, B, « Sed non est in hoc diutius immorandum. » diutius immorandum. »

tissimum attribuitur ? tissimum attribuitur ?

Incidit autem quæstio circa primum Incidit autem quæstio circa primum capitulum, Cujus personæ attributo in- capitulum, Cujus personæ attributo in- carnatio potissimum attribuatur? carnatio potissimum attribuatur?

Videtur autem, quod Patri. Videtur autem, quod Patri.

1. Joan. 1, 16: Sic Deus dilexit 1. Joan. 1, 16: Sic Deus dilexit mundum, ut Filium suum unigenitum mundum, ut Filium suum unigenitum daret. Constat autem, quod ly Deus sup- daret. Constat autem, quod ly Deus sup- ponat ibi pro Patre: quia Filius unige- ponat ibi pro Patre: quia Filius unige- nitus non est Christus nisi Patris, non nitus non est Christus nisi Patris, non suus, nec Spiritus sancti, nec totius Tri- suus, nec Spiritus sancti, nec totius Tri- nitatis. Ergo videtur, quod datio illa est nitatis. Ergo videtur, quod datio illa est in carnem missio: ergo videtur, quod in carnem missio: ergo videtur, quod specialiter convenit Patri. specialiter convenit Patri.

2. Item, Hoc ostendit nomen Angeli 2. Item, Hoc ostendit nomen Angeli missi quia fortitudo Dei Gabriel inter- missi quia fortitudo Dei Gabriel inter- pretatur. Cum igitur nomina nuntiorum pretatur. Cum igitur nomina nuntiorum attributa declarent, et missio et fortitu- attributa declarent, et missio et fortitu- do sint potentiæ, videtur quod Patri de- do sint potentiæ, videtur quod Patri de- buit attribui. buit attribui.

3. Item, Generatione humana non est 3. Item, Generatione humana non est ipse alia filatione filius, quam illa qua est ipse alia filatione filius, quam illa qua est Filius Patris cum igitur per hanc rela- Filius Patris cum igitur per hanc rela- tionem ponat aliud quam Patrem, debet tionem ponat aliud quam Patrem, debet attribui opus generationis humanæ Patri, attribui opus generationis humanæ Patri, et non Filio, vel Spiritui sancto. et non Filio, vel Spiritui sancto.

4. Item, Supra habitum est, quod mit- 4. Item, Supra habitum est, quod mit- titur qui ab alio est: sed Filius a Patre titur qui ab alio est: sed Filius a Patre est ergo mittitur congruentissime ab est ergo mittitur congruentissime ab ipso principalissima autem omnium ipso principalissima autem omnium missionum fuit illa quæ est in carnem : missionum fuit illa quæ est in carnem : ergo illa congruentissime Patri attribui- ergo illa congruentissime Patri attribui- tur. Illa autem missio fuit incarnatio: tur. Illa autem missio fuit incarnatio: ergo incarnatio attribuitur Patri. ergo incarnatio attribuitur Patri.

VIDETUR autem, quod Filio debeat attri- VIDETUR autem, quod Filio debeat attri- bui. bui.

1. Supra enim habitum est, quod quia 1. Supra enim habitum est, quod quia omnia in sapientia fecit, in sapientia omnia in sapientia fecit, in sapientia etiam recreari debuerunt: ergo opus in- etiam recreari debuerunt: ergo opus in-

Solutio. Solutio.

76 76

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

carnationis Filio attribuitur, cui etiam carnationis Filio attribuitur, cui etiam attribuitur sapientia. attribuitur sapientia.

2. Item, Illius est operari præcipue in- 2. Item, Illius est operari præcipue in- carnationem, cujus ipsam carnem maxi- carnationem, cujus ipsam carnem maxi- me est assumere. hoc autem est Filius : me est assumere. hoc autem est Filius : ergo Filii ut operantis est opus incarna- ergo Filii ut operantis est opus incarna-

tionis. tionis.

3. Item, Bernardus in libro V de Con- 3. Item, Bernardus in libro V de Con- sideratione dicit: « Mulier sapientia fer- sideratione dicit: « Mulier sapientia fer- mento fidei gloriosæ Virginis tria sata in mento fidei gloriosæ Virginis tria sata in incarnatione conjunxit, scilicet novum, incarnatione conjunxit, scilicet novum, antiquum, æternum: novum in creatione antiquum, æternum: novum in creatione animæ de nihilo, antiquum in assump- animæ de nihilo, antiquum in assump- tione corporis de natura corporis Adæ, tione corporis de natura corporis Adæ, æternum in unione deitatis. » Cum igi- æternum in unione deitatis. » Cum igi- tur sapientia sit attributum Filii, Fiho tur sapientia sit attributum Filii, Fiho maxime attribuitur incarnatio. maxime attribuitur incarnatio.

unde deberet, et unde solvere posset unde deberet, et unde solvere posset pretium, et per deitatem ipsum oblatum pretium, et per deitatem ipsum oblatum esset cum eo cui offerebatur unum, et esset cum eo cui offerebatur unum, et cum sacerdote offerente ipsum in hostia cum sacerdote offerente ipsum in hostia unum, et cum his pro quibus offerebatur unum, et cum his pro quibus offerebatur unum in natura humanitatis. Et hoc est unum in natura humanitatis. Et hoc est quod dicit Augustinus in libro IV de quod dicit Augustinus in libro IV de Trinitate, sic inquiens: « Quid tam grate Trinitate, sic inquiens: « Quid tam grate offerri et suscipi posset, quam caro sa- offerri et suscipi posset, quam caro sa- crificii nostri, corpus effectum sacerdotis crificii nostri, corpus effectum sacerdotis nostri ? Ut quoniam quatuor consideran- nostri ? Ut quoniam quatuor consideran- tur in omni sacrificio, cui offeratur, a tur in omni sacrificio, cui offeratur, a quo offeratur, quid offeratur, pro qui- quo offeratur, quid offeratur, pro qui- bus offeratur. Idem ipse unus verusque bus offeratur. Idem ipse unus verusque mediator, per sacrificium pacis reconci- mediator, per sacrificium pacis reconci- lians nos Deo, unum cum illo maneret lians nos Deo, unum cum illo maneret cui offerebat, unum in se faceret pro qui- cui offerebat, unum in se faceret pro qui- bus offerebat, unus ipse esset qui offere- bus offerebat, unus ipse esset qui offere-

SED VIDETUR, quod præcipue Spiritui bat, et quod offerebat. »Potentia autem SED VIDETUR, quod præcipue Spiritui bat, et quod offerebat. »Potentia autem sancto: quia sancto: quia

1. Ita dicit Symbolum, « Qui concep- 1. Ita dicit Symbolum, « Qui concep-

tus est de Spiritu sancto. » tus est de Spiritu sancto. »

2. Item, Matth. 1, 20: Quod enim in 2. Item, Matth. 1, 20: Quod enim in ea natum est, de Spiritu sancto est. ea natum est, de Spiritu sancto est.

3. Item, Lucæ, 1, 35: Spiritus sanctus 3. Item, Lucæ, 1, 35: Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi superveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit tibi. obumbrabit tibi.

4. Præterea, Hoc hic per plures au- 4. Præterea, Hoc hic per plures au- ctoritates probatur in Littera. ctoritates probatur in Littera.

SOLUTIO. Dicendum, quod secundum SOLUTIO. Dicendum, quod secundum aliquid singularum personarum attributa aliquid singularum personarum attributa inveniuntur in incarnatione quoad con- inveniuntur in incarnatione quoad con- junctionem enim distantium humanæ junctionem enim distantium humanæ naturæ et divinæ apparuit potentia, sed naturæ et divinæ apparuit potentia, sed quoad movens ad assumptionem carnis quoad movens ad assumptionem carnis apparuit bonitas, quoad modum autem apparuit bonitas, quoad modum autem unionis indissolubilis apparuit sapientia. unionis indissolubilis apparuit sapientia.

Similiter, In consequentibus incarna- Similiter, In consequentibus incarna- tionem ex parte finis qui est redemptio, tionem ex parte finis qui est redemptio, apparuit bonitas: in solutione autem apparuit bonitas: in solutione autem pretii debiti per modum debiti et potentis pretii debiti per modum debiti et potentis solvere, apparuit sapientia, quæ conjun- solvere, apparuit sapientia, quæ conjun- xit ea in pretio, quibus ipsum pretium xit ea in pretio, quibus ipsum pretium refutari non poterat: ut scilicet (sicut refutari non poterat: ut scilicet (sicut dicit Augustinus) haberet unum in se dicit Augustinus) haberet unum in se

1 S. AUGUSTINUS, Lib, IV de Trinitate, cap, 14. 1 S. AUGUSTINUS, Lib, IV de Trinitate, cap, 14. 2 S. JOANNES DAMASCENUS, Lib. III de Fide or- 2 S. JOANNES DAMASCENUS, Lib. III de Fide or-

apparuit in fine, etiam in victoria mortis apparuit in fine, etiam in victoria mortis inferni et diaboli : quia tamen finis in- inferni et diaboli : quia tamen finis in- tentus est bonitas, et primum movens tentus est bonitas, et primum movens est bonitas ideo attribuitur Spiritui est bonitas ideo attribuitur Spiritui

sancto. sancto.

Quod autem ita sit dicunt quatuor au- Quod autem ita sit dicunt quatuor au- ctoritates. Dicit enim Joannes Damascenus ctoritates. Dicit enim Joannes Damascenus sic «Monstratur in incarnatione simul sic «Monstratur in incarnatione simul bonitas, et sapientia, et justitia, et poten- bonitas, et sapientia, et justitia, et poten- tia Dei bonitas quidem quia non dc- tia Dei bonitas quidem quia non dc- spexit proprii plasmatis infirmitatem, sed spexit proprii plasmatis infirmitatem, sed viscera ejus commota sunt ipso cadente, viscera ejus commota sunt ipso cadente, et manum porrexit. Justitia quidem : et manum porrexit. Justitia quidem : quoniam homine victo, non alio quam quoniam homine victo, non alio quam homine fecit vinci tyrannum. Sapientia homine fecit vinci tyrannum. Sapientia quidem quoniam invenit aparii, id est, quidem quoniam invenit aparii, id est, difficillimi solutionem decentissimam 2. » difficillimi solutionem decentissimam 2. » Item, Cassianus in libro I contra Nesto- Item, Cassianus in libro I contra Nesto- rium dicit sic : « Descendit Verbum rium dicit sic : « Descendit Verbum Filius, adest majestas Spiritus sancti, Filius, adest majestas Spiritus sancti, virtus obumbrat Patris, utique ut in sa- virtus obumbrat Patris, utique ut in sa- cramento conceptionis omnis esset ope- cramento conceptionis omnis esset ope- ratio trinitatis. » Item, Bernardus in li- ratio trinitatis. » Item, Bernardus in li- bro V de Consideratione dicit, quod tres bro V de Consideratione dicit, quod tres personæ operatæ sunt Christi incarnatio- personæ operatæ sunt Christi incarnatio- nem. Idem dicit Augustinus in libro IV nem. Idem dicit Augustinus in libro IV de Trinitate. de Trinitate.

thodoxa, cap. 1. thodoxa, cap. 1.

IN III SENTENT. DIST. IV, A, ART. 2 ET 3. IN III SENTENT. DIST. IV, A, ART. 2 ET 3.

77 77

Et per hæc patet solutio ad totum Et per hæc patet solutio ad totum quod objectum est. quod objectum est.

Solutio. Solutio.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An Incarnatio potest dici opus charita- An Incarnatio potest dici opus charita- tis, et opus doni, sicut dicitur opus tis, et opus doni, sicut dicitur opus Spiritus sancti ? Spiritus sancti ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa medium : « Spiritus sanctus est A, circa medium : « Spiritus sanctus est charitas et donum Patris, etc. » charitas et donum Patris, etc. »

Utrum potest scilicet dici opus chari- Utrum potest scilicet dici opus chari- tatis, et opus doni, sicut dicitur opus tatis, et opus doni, sicut dicitur opus Spiritus sancti ? Spiritus sancti ?

: :

Et videtur, quod sic: quia propter Et videtur, quod sic: quia propter quod unumquodque tale, et illud magis quod unumquodque tale, et illud magis est tale sed Spiritus sancti opus dicitur est tale sed Spiritus sancti opus dicitur propter charitatem, et quia donum est: propter charitatem, et quia donum est: ergo magis debet dici charitatis opus et ergo magis debet dici charitatis opus et doni. doni.

SOLUTIO. Nihil prohibet, quod dicatur SOLUTIO. Nihil prohibet, quod dicatur opus charitatis ut disponentis ad opus : opus charitatis ut disponentis ad opus : sed aliter dicitur opus Spiritus suncti, ut sed aliter dicitur opus Spiritus suncti, ut scilicet substantiæ operantis. Doni autem scilicet substantiæ operantis. Doni autem opus non convenienter dicitur: quia opus non convenienter dicitur: quia donum non dicit comparationem ad opus, donum non dicit comparationem ad opus, sed ad dantem, et ad eum cui datur. sed ad dantem, et ad eum cui datur. Charitas autem respicit actum, ut habitus Charitas autem respicit actum, ut habitus ordinans ad actum et inclinans: et ideo ordinans ad actum et inclinans: et ideo proprie dicitur opus Spiritus sancti, mi- proprie dicitur opus Spiritus sancti, mi- nus proprie charitatis, sed non potest nus proprie charitatis, sed non potest congrue dici opus doni. congrue dici opus doni.

1 Cf. Supra, Dist III. 1 Cf. Supra, Dist III.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Utrum uno nominato necessario tres in- Utrum uno nominato necessario tres in- telligantur ? telligantur ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit · Deinde quæritur de hoc quod dicit · « Sed potius uno nominato tres intelli- « Sed potius uno nominato tres intelli- guntur, etc. » guntur, etc. »

Videtur enim, quod non quia intelle- Videtur enim, quod non quia intelle- cta essentia, non de necessitate intelligi- cta essentia, non de necessitate intelligi- tur persona quia multi intelligunt es- tur persona quia multi intelligunt es- sentiam, qui negant personam: et una sentiam, qui negant personam: et una persona nominata, non de necessitate persona nominata, non de necessitate intelliguntur aliæ: Patre enim nomina- intelliguntur aliæ: Patre enim nomina- to, non intelligitur Spiritus sanctus. to, non intelligitur Spiritus sanctus.

1 1

Præterea quæritur, Utrum semper ita Præterea quæritur, Utrum semper ita sit, quod uno nominato alii intelligan- sit, quod uno nominato alii intelligan- tur? Videtur quod non: quia supra tur? Videtur quod non: quia supra habitum est, quod quidam cognoverunt habitum est, quod quidam cognoverunt Patrem, et Filium, et non Spiritum san- Patrem, et Filium, et non Spiritum san- ctum ergo videtur, quod non necessario ctum ergo videtur, quod non necessario sit verum, quod uno nominato, tres alii sit verum, quod uno nominato, tres alii intelligantur. intelligantur.

SOLUTIO. Dicendum, quod nominato SOLUTIO. Dicendum, quod nominato uno ad actum operis, sine dubio tres in- uno ad actum operis, sine dubio tres in- telliguntur: quia in indivisibili essentia telliguntur: quia in indivisibili essentia trium referuntur ad opus. trium referuntur ad opus.

Præterea, Proprietates quæ attribuun- Præterea, Proprietates quæ attribuun- tur personis, resultant in opere: et ideo tur personis, resultant in opere: et ideo omnes simul intelliguntur. omnes simul intelliguntur.

AD ILLUD quod contra objicitur, quod AD ILLUD quod contra objicitur, quod essentia ab aliquo intellecta non necessa- essentia ab aliquo intellecta non necessa- rio intelliguntur personæ, dicendum quod rio intelliguntur personæ, dicendum quod sic non loquitur Auctor, imo secundum sic non loquitur Auctor, imo secundum modum Scripturæ quæ consuevit aliquod modum Scripturæ quæ consuevit aliquod unum nominare propter speciale attribu- unum nominare propter speciale attribu- tum : et tamen alias subintelligit : sicut, tum : et tamen alias subintelligit : sicut, Joan. xvi, 3 : Ut cognoscant te, solum Joan. xvi, 3 : Ut cognoscant te, solum Deum verum, et quem misisti, Jesum Deum verum, et quem misisti, Jesum Christum. Non enim hic excluditur Spi- Christum. Non enim hic excluditur Spi- ritus sanctus. ritus sanctus.

Quaest. Quaest.

Solutio. Solutio.

Ad quæst. Ad quæst.

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

78 78

AD ALIUD dicendum, quod semper ita AD ALIUD dicendum, quod semper ita est, quando referuntur ad aliquod opus est, quando referuntur ad aliquod opus

per se et non oportet quod sit per in- per se et non oportet quod sit per in- tentionem suarum relationum. tentionem suarum relationum.

B. Quo sensu dicatur Christus conceptus et natus de Spiritu sancto ? B. Quo sensu dicatur Christus conceptus et natus de Spiritu sancto ?

2 2

Sed non est in hoc diutius immorandum. Illud enim movet, quomodo Sed non est in hoc diutius immorandum. Illud enim movet, quomodo dictus est Christus natus de Spiritu sancto 1, cum Filius nullo modo sit dictus est Christus natus de Spiritu sancto 1, cum Filius nullo modo sit Spiritus sancti ? Numquid dicturi sumus patrem hominis Christi esse Spiri- Spiritus sancti ? Numquid dicturi sumus patrem hominis Christi esse Spiri- tum sanctum, ut Deus Pater Verbum genuerit, et Spiritus sanctus homi- tum sanctum, ut Deus Pater Verbum genuerit, et Spiritus sanctus homi- nem ? ex qua utraque substantia Christus unus esset, et Dei Patris Filius nem ? ex qua utraque substantia Christus unus esset, et Dei Patris Filius secundum Verbum, et Spiritus sancti Filius secundum hominem, quod secundum Verbum, et Spiritus sancti Filius secundum hominem, quod eum Spiritus sanctus tamquam Pater ejus e Mitra Virgi ne genuisset. Quis eum Spiritus sanctus tamquam Pater ejus e Mitra Virgi ne genuisset. Quis hoc dicere audebit, cum hoc ita sit absurdum, ut nullæ fidelium aures id hoc dicere audebit, cum hoc ita sit absurdum, ut nullæ fidelium aures id valeant sustinere? Proinde cum fatemur³ Christum natum de Spiritu valeant sustinere? Proinde cum fatemur³ Christum natum de Spiritu sancto ex Maria Virgine, quomodo non sit Filius Spiritus sancti, et sit sancto ex Maria Virgine, quomodo non sit Filius Spiritus sancti, et sit Filius Virginis, cum et de illo et de illa sit natus, explicare difficile est. Filius Virginis, cum et de illo et de illa sit natus, explicare difficile est. Procul dubio non sic de illo, ut de patre: sic autem de illa, ut de matre Procul dubio non sic de illo, ut de patre: sic autem de illa, ut de matre

natus est. natus est.

Non est autem concedendum quidquid de aliqua re nascitur, continuo Non est autem concedendum quidquid de aliqua re nascitur, continuo ejusdem rei filium nuncupandum. Ut enim omittam aliter de homine ejusdem rei filium nuncupandum. Ut enim omittam aliter de homine nasci filium, aliter capillum, aliter pediculum et lumbricum, quorum nihil nasci filium, aliter capillum, aliter pediculum et lumbricum, quorum nihil est filius. Ut ergo hæc omittam, quoniam tantæ rei deformiter comparan- est filius. Ut ergo hæc omittam, quoniam tantæ rei deformiter comparan- tur, certe qui nascuntur ex aqua et Spiritu sancto, non aquæ filios eos re- tur, certe qui nascuntur ex aqua et Spiritu sancto, non aquæ filios eos re- cte quispiam dixerit sed dicuntur filii Dei Patris, et Matris Ecclesiæ. cte quispiam dixerit sed dicuntur filii Dei Patris, et Matris Ecclesiæ.

: :

Sic ergo de Spiritu sancto natus est Christus, nec tamen Filius est Sic ergo de Spiritu sancto natus est Christus, nec tamen Filius est Spiritus sancti. Sicut e converso non omnes qui dicuntur alicujus filii, Spiritus sancti. Sicut e converso non omnes qui dicuntur alicujus filii, consequens est ut de illo etiam nati esse dicantur: ut illi qui adoptantur. consequens est ut de illo etiam nati esse dicantur: ut illi qui adoptantur. Dicuntur etiam filii gehennæ, non ex illa nati, sed in illam præparati 5. Dicuntur etiam filii gehennæ, non ex illa nati, sed in illam præparati 5. Cum itaque de aliquo nascatur aliquid, et non ita ut sit filius: nec rursus Cum itaque de aliquo nascatur aliquid, et non ita ut sit filius: nec rursus omnis qui dicitur filius, de illo sit natus, cujus dicitur filius profecto omnis qui dicitur filius, de illo sit natus, cujus dicitur filius profecto modus iste quo natus est Christus de Maria sicut filius, et de Spiritu modus iste quo natus est Christus de Maria sicut filius, et de Spiritu

1 Matth 1, 20: Quod in ea natum est, de Spiritu sancto est. 1 Matth 1, 20: Quod in ea natum est, de Spiritu sancto est.

2 In edit. J. Alleaume deest et. 2 In edit. J. Alleaume deest et.

3 Edit. J. Alleaume, fateamur. 3 Edit. J. Alleaume, fateamur.

Joan. 11,5 Amen, amen dico tibi, nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, etc. Joan. 11,5 Amen, amen dico tibi, nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, etc. 5 Cf. Matth. XXIII, 15. 5 Cf. Matth. XXIII, 15.

IN III SENTENT. DIST. IV, B, ART. 4. IN III SENTENT. DIST. IV, B, ART. 4.

79 79

sancto non sicut filius, insinuat nobis gratiam Dei, qua homo nullis sancto non sicut filius, insinuat nobis gratiam Dei, qua homo nullis meritis præcedentibus in ipso exordio naturæ suæ quo esse coepit, Verbo meritis præcedentibus in ipso exordio naturæ suæ quo esse coepit, Verbo Dei copularetur in tantam personæ unitatem, ut idem esset Filius Dei qui Dei copularetur in tantam personæ unitatem, ut idem esset Filius Dei qui filius hominis, et filius hominis qui Filius Dei : et sic in naturæ humanæ filius hominis, et filius hominis qui Filius Dei : et sic in naturæ humanæ susceptione, fieret quodammodo ipsa gratia illi homini naturalis, qua susceptione, fieret quodammodo ipsa gratia illi homini naturalis, qua nullum possit admittere peccatum. Quæ gratia ideo per Spiritum sanctum nullum possit admittere peccatum. Quæ gratia ideo per Spiritum sanctum est significata, quia ipse proprie sic est Deus, ut sit etiam Dei donum. Per est significata, quia ipse proprie sic est Deus, ut sit etiam Dei donum. Per hoc ergo quod de Spiritu sancto esse nativitas Christi dicitur, quid aliud hoc ergo quod de Spiritu sancto esse nativitas Christi dicitur, quid aliud quam ipsa gratia Dei demonstratur, qua homo ' mirabili et ineffabili modo quam ipsa gratia Dei demonstratur, qua homo ' mirabili et ineffabili modo Verbo Dei est adjunctus atque connexus, et divina gratia corporaliter Verbo Dei est adjunctus atque connexus, et divina gratia corporaliter repletus? repletus?

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Sed non est in hoc diutius immo- « Sed non est in hoc diutius immo- randum, etc. » randum, etc. »

Hic Magister objicit contra prædeter- Hic Magister objicit contra prædeter- minata prius quia si opus incarnationis minata prius quia si opus incarnationis attribuitur Spiritui sancto, et quidquid attribuitur Spiritui sancto, et quidquid operatur formam corporis in generatione, operatur formam corporis in generatione, videtur esse pater videbitur, quod Spi- videtur esse pater videbitur, quod Spi- ritus sanctus sit pater Christi secundum ritus sanctus sit pater Christi secundum generationem humanam. generationem humanam.

Et hæc pars habet tria capitula: in Et hæc pars habet tria capitula: in quorum primo tangit objectionem di- quorum primo tangit objectionem di- ctam, et solvit. In secundo, dat instan- ctam, et solvit. In secundo, dat instan- tiam huic propositioni, Quidquid ex aqua tiam huic propositioni, Quidquid ex aqua renascitur, est filius illius, ibi, § 2: renascitur, est filius illius, ibi, § 2: « Non est autem concedendum, etc. » In « Non est autem concedendum, etc. » In tertio, dat instantiam huic, Omne quod tertio, dat instantiam huic, Omne quod est filius alicujus, de illo natum est, ibi, est filius alicujus, de illo natum est, ibi, §3: « Sic ergo de Spiritu sancto natus §3: « Sic ergo de Spiritu sancto natus est, etc. » est, etc. »

In edit. J Alleaume suppletur quia. In edit. J Alleaume suppletur quia. Matth v. 9. Matth v. 9.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An Trinitas posset dici pater Christi? An Trinitas posset dici pater Christi? et, An Spiritus sanctus posset dici et, An Spiritus sanctus posset dici pater ejus? et, An Christus possit di- pater ejus? et, An Christus possit di- ci filius Spiritus sancti secundum gra- ci filius Spiritus sancti secundum gra- tiam? et, An sit filius adoptivus ? tiam? et, An sit filius adoptivus ?

Incidit autem hic dubium, Utrum Tri- Incidit autem hic dubium, Utrum Tri- nitas posset dici pater Christi ? nitas posset dici pater Christi ?

Videtur, quod sic: quoniam Videtur, quod sic: quoniam

1. Augustinus dicit infra, « Quoniam 1. Augustinus dicit infra, « Quoniam homo ille nullis præcedentibus meritis, homo ille nullis præcedentibus meritis, sed gratia habuit ut in unitatem personæ sed gratia habuit ut in unitatem personæ Filii Dei assumeretur: sed ex hac gratia Filii Dei assumeretur: sed ex hac gratia dicitur Trinitas Pater noster, cum ora- dicitur Trinitas Pater noster, cum ora- mus, Pater noster, qui es in cælis : » mus, Pater noster, qui es in cælis : » ergo videtur, quod Trinitas sit Pater ergo videtur, quod Trinitas sit Pater Christi. Christi.

2. Item, Virtus activa conceptus est ex 2. Item, Virtus activa conceptus est ex patre virtus autem activa conceptus patre virtus autem activa conceptus filii, sicut probatur est prius, fuit com- filii, sicut probatur est prius, fuit com- muniter ex tota Trinitate: ergo videtur muniter ex tota Trinitate: ergo videtur quod Trinitas sit Pater Christi. quod Trinitas sit Pater Christi.

3. Item, Confiteor tibi, Pater, Domi- 3. Item, Confiteor tibi, Pater, Domi- ne cœli et terræ¹. Hoc exponunt Sancti, ne cœli et terræ¹. Hoc exponunt Sancti,

• Matth x1, 25. • Matth x1, 25.

Sed contra. Sed contra.

80 80

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quod omnium pater sit creatione : ergo quod omnium pater sit creatione : ergo multo magis formatione divini corporis multo magis formatione divini corporis erit pater Christi, ut videtur. erit pater Christi, ut videtur.

4. Item, Videmus secundum naturam 4. Item, Videmus secundum naturam operationem patris esse decisivam ma- operationem patris esse decisivam ma- teriæ, conversivam ejus ad corpus nati, teriæ, conversivam ejus ad corpus nati, formativam esse in figuram membrorum, formativam esse in figuram membrorum, distinctivam et positivam organorum: distinctivam et positivam organorum: sed omnia hæc fecit Trinitas, separando sed omnia hæc fecit Trinitas, separando purissimos sanguines Virginis, formando purissimos sanguines Virginis, formando speciem corporis, distinguendo et com- speciem corporis, distinguendo et com- ponendo membra igitur Trinitas etiam ponendo membra igitur Trinitas etiam verius videtur esse pater Christi, eo quod verius videtur esse pater Christi, eo quod hæc fecit in momento, quam homo sit hæc fecit in momento, quam homo sit pater hominis cujus virtus facit hoc suc- pater hominis cujus virtus facit hoc suc- cessive. cessive.

5. Item, Homo pater dicitur alterius 5. Item, Homo pater dicitur alterius propter vim formantem corpus: ergo propter vim formantem corpus: ergo multo magis Trinitas pater Christi dice- multo magis Trinitas pater Christi dice- tur propter virtutem formativam corpo- tur propter virtutem formativam corpo- ris et animæ quia utrumque Trinitas ris et animæ quia utrumque Trinitas formavit. formavit.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Non potest dici filius Trinitatis nisi 1. Non potest dici filius Trinitatis nisi gratia personarum: ergo Christus est gratia personarum: ergo Christus est filius suus ergo aliqua res seipsam gi- filius suus ergo aliqua res seipsam gi- gnit ut sic. gnit ut sic.

2. Si dicatur, quod hoc non sequitur : 2. Si dicatur, quod hoc non sequitur : quia Christus secundum naturam huma- quia Christus secundum naturam huma- nam est filius suus, secundum autem na- nam est filius suus, secundum autem na- turam divinam non. CONTRA: Nulla res turam divinam non. CONTRA: Nulla res filius alterius dicitur gratia naturæ, quia filius alterius dicitur gratia naturæ, quia natura non est filius alicujus, sed perso- natura non est filius alicujus, sed perso- na non enim dicimus, quod corpus et na non enim dicimus, quod corpus et anima Socratis sit filius Platonis, sed ip- anima Socratis sit filius Platonis, sed ip- se Socrates igitur Christus in persona se Socrates igitur Christus in persona est filius suus secundum personam : ergo est filius suus secundum personam : ergo aliqua res omni modo eodem quo gene- aliqua res omni modo eodem quo gene- rat, gignit seipsam ut sic. rat, gignit seipsam ut sic.

3. Præterea, Christus est filius suus. 3. Præterea, Christus est filius suus. Detur ista. Item etiam est verum, quod Detur ista. Item etiam est verum, quod Christus non est filius suus: ergo Chri- Christus non est filius suus: ergo Chri- stus est duo filii, scilicet Patris, et suus stus est duo filii, scilicet Patris, et suus cum aliis hoc autem falsum est : ergo cum aliis hoc autem falsum est : ergo Christus non potest dici filius Trinita- Christus non potest dici filius Trinita- tis. tis.

4. Item, Cassianus in libro V de In- 4. Item, Cassianus in libro V de In-

11 Joan. IV, 3. 11 Joan. IV, 3.

carnatione tractans illud Apostoli Joan- carnatione tractans illud Apostoli Joan- nis, Omnis spiritus qui solvit Jesum, ex nis, Omnis spiritus qui solvit Jesum, ex Deo non est dicit sic, « Solvere, hoc Deo non est dicit sic, « Solvere, hoc est quod unitum est in Jesu velle rumpere, est quod unitum est in Jesu velle rumpere, et quod individuum separare. » Quid au- et quod individuum separare. » Quid au- tem in Jesu unitum et individuum? Uti- tem in Jesu unitum et individuum? Uti- que homo, et Deus: ergo Jesum separat, que homo, et Deus: ergo Jesum separat, qui hoc separat atque disrumpit: ergo qui hoc separat atque disrumpit: ergo quicumque dicit aliud convenire homini quicumque dicit aliud convenire homini in quantum est homo, et aliud Filio Dei in quantum est homo, et aliud Filio Dei in quantum est persona, solvit Jesum: in quantum est persona, solvit Jesum: sed filiatio convenit ei in quantum est sed filiatio convenit ei in quantum est persona: ergo qui aliam filiationem dicit persona: ergo qui aliam filiationem dicit ei convenire secundum quod est Deus, et ei convenire secundum quod est Deus, et aliam secundum quod est homo, solvit aliam secundum quod est homo, solvit Jesum ergo hoc dicere non est tantum Jesum ergo hoc dicere non est tantum inconveniens, sed etiam hæreticum. inconveniens, sed etiam hæreticum.

5. Si forte dicatur, quod filiatio non 5. Si forte dicatur, quod filiatio non convenit ei gratia hypostasis, sed gratia convenit ei gratia hypostasis, sed gratia naturæ hoc est ridiculum: quia nulli, naturæ hoc est ridiculum: quia nulli, nec Deo, nec homini convenit paternitas nec Deo, nec homini convenit paternitas vel filiatio nisi gratia hypostasis, et non vel filiatio nisi gratia hypostasis, et non

naturæ. naturæ.

: :

: :

6. Item, Unio in Christo est gratia hy- 6. Item, Unio in Christo est gratia hy- postasis, et non gratia naturæ, quia na- postasis, et non gratia naturæ, quia na- turæ manent distinctæ: sed unio est ad turæ manent distinctæ: sed unio est ad esse, non tantum ad consensum volun- esse, non tantum ad consensum volun- tatis igitur hæc hypostasis est illa: et tatis igitur hæc hypostasis est illa: et quidquid dicitur de illa secundum quod quidquid dicitur de illa secundum quod est hypostasis, dicetur et de alia: sed est hypostasis, dicetur et de alia: sed hypostasis æterna non est Filius nisi Pa- hypostasis æterna non est Filius nisi Pa- tris tantum. PRIMA Scribitur ab Augusti- tris tantum. PRIMA Scribitur ab Augusti- no qui dicit, quod tanta fuit unio, quod no qui dicit, quod tanta fuit unio, quod hominem Deum faceret, et Deum homi- hominem Deum faceret, et Deum homi- nem. SECUNDA scribitur a Cassiano in libro nem. SECUNDA scribitur a Cassiano in libro VII de Incarnatione, et per Leonem Pa- VII de Incarnatione, et per Leonem Pa- pam contra Nestorium, ubi sic dicit: pam contra Nestorium, ubi sic dicit: « Tanta hominis ac Dei unitas legitur, « Tanta hominis ac Dei unitas legitur, ut et homo Deo semper antea coæternus, ut et homo Deo semper antea coæternus, et postea homini Deus compassus esse et postea homini Deus compassus esse videatur. » videatur. »

Hæc autem inducta sunt propter quo- Hæc autem inducta sunt propter quo- rumdam solutionem erroneam, qui di- rumdam solutionem erroneam, qui di- cunt, quod posset dici filius Trinitatis, cunt, quod posset dici filius Trinitatis, nisi innueretur confusio relationum: ta- nisi innueretur confusio relationum: ta- men non distingueretur, utrum esset men non distingueretur, utrum esset filius secundum naturam divinam, aut filius secundum naturam divinam, aut

Juæst 1. Juæst 1.

IN III SENTENT. DIST. IV, B, ART. 4. IN III SENTENT. DIST. IV, B, ART. 4.

secundum humanam. Hæc enim fuit hæ- secundum humanam. Hæc enim fuit hæ- resis cujusdam Leporini monachi, qui resis cujusdam Leporini monachi, qui relationum quaternitatem induxit, ut relationum quaternitatem induxit, ut Christum duos filios diceret. Christum duos filios diceret.

7. Item, Christus non alia personalita- 7. Item, Christus non alia personalita- te persona et hypostasis est æterna: sed te persona et hypostasis est æterna: sed filiatione æterna persona et hypostasis: filiatione æterna persona et hypostasis: ergo ipse homo etiam existens propter ergo ipse homo etiam existens propter unionem non dicetur filius nisi æterna unionem non dicetur filius nisi æterna filiatione per relationem ad Deum. filiatione per relationem ad Deum.

SED ULTERIUS quæritur, Utrum posset SED ULTERIUS quæritur, Utrum posset dici filius Spiritus sancti ? dici filius Spiritus sancti ?

Et videtur quod sic: quia Et videtur quod sic: quia

1. Quod ex aliquo et de aliquo conci- 1. Quod ex aliquo et de aliquo conci- pitur et nascitur in similitudine substan- pitur et nascitur in similitudine substan- tiæ secum existens, est filius ejus: quia tiæ secum existens, est filius ejus: quia per hoc quod dico, concipitur et nasci- per hoc quod dico, concipitur et nasci- tur in similitudine substantiæ, excludo tur in similitudine substantiæ, excludo omnes instantias Augustini filius autem omnes instantias Augustini filius autem de Spiritu sancto concipitur et nascitur de Spiritu sancto concipitur et nascitur in similitudine substantiæ secum exi- in similitudine substantiæ secum exi- stens ergo est filius Spiritus sancti. stens ergo est filius Spiritus sancti. PRIMA probata est. SECUNDA tota scribitur PRIMA probata est. SECUNDA tota scribitur in Symbolo et Evangelio: quia Symbo- in Symbolo et Evangelio: quia Symbo- lum dicit, quod « conceptus est de Spi- lum dicit, quod « conceptus est de Spi- ritu sancto » Evangelium dicit natum ritu sancto » Evangelium dicit natum de Spiritu sancto et consubstantialem de Spiritu sancto et consubstantialem sibi quia et Patri et Spiritui sibi quia et Patri et Spiritui

sancto. sancto.

1 1

2. Item, Damascenus dicit, quod de- 2. Item, Damascenus dicit, quod de- scendit in Virginem Verbum tamquam scendit in Virginem Verbum tamquam divinum semen: ergo videtur, quod divinum semen: ergo videtur, quod Spiritus sanctus operabatur ex semine: Spiritus sanctus operabatur ex semine: et qui operatur ex semine est pater: cr- et qui operatur ex semine est pater: cr- go videtur, quod Spiritus sanctus sit pa go videtur, quod Spiritus sanctus sit pa

ter Christi. ter Christi.

3. Item, Perfectioris agentis perfectior 3. Item, Perfectioris agentis perfectior est operatio sed imperfectior est opera- est operatio sed imperfectior est opera- tio quæ operatur ex materia, quam illa tio quæ operatur ex materia, quam illa quæ producit materiam et formam simul: quæ producit materiam et formam simul: ergo prima est imperfectioris, secunda ergo prima est imperfectioris, secunda perfectioris. Si autem propter operatio- perfectioris. Si autem propter operatio- nem patri homini attribuitur quod sit pa- nem patri homini attribuitur quod sit pa- ter, multo magis debuit attribui Spiritui ter, multo magis debuit attribui Spiritui sancto esse patrem propter perfectiorem sancto esse patrem propter perfectiorem modum operationis. modum operationis.

1 Cf. Matth. 1, 20. 1 Cf. Matth. 1, 20.

XXVIII XXVIII

81 81

Ad hoc iterum solventes sunt mirabiles Ad hoc iterum solventes sunt mirabiles homines, quod etiam hoc posset dici nisi homines, quod etiam hoc posset dici nisi in voce notaretur confusio, scilicet con- in voce notaretur confusio, scilicet con- fusio filiationis. fusio filiationis.

SED CONTRA hoc sunt SED CONTRA hoc sunt

1. Auctoritates Augustini et Ambrosii 1. Auctoritates Augustini et Ambrosii dicentium, quod nullo modo potest dici dicentium, quod nullo modo potest dici filius Spiritus sancti : cum ipse non sit filius Spiritus sancti : cum ipse non sit filius nisi secundum hypostasim, et hy- filius nisi secundum hypostasim, et hy- postasis in Christo non sit nisi una, ipse postasis in Christo non sit nisi una, ipse non erit nisi una filiatione filius. non erit nisi una filiatione filius.

2. Item, Sancti dicunt, quod Christus 2. Item, Sancti dicunt, quod Christus non est nisi natura Filius: natura autem non est nisi natura Filius: natura autem Filius non est nisi Patris: ergo non est Filius non est nisi Patris: ergo non est Filius nisi Patris: ergo non est Filius Filius nisi Patris: ergo non est Filius Spiritus sancti. Spiritus sancti.

SED ADHUC ulterius quæritur, Utrum SED ADHUC ulterius quæritur, Utrum cum hac determinatione, Filius gratia, cum hac determinatione, Filius gratia, sit dicendum, Christus gratia vel secun- sit dicendum, Christus gratia vel secun- dum gratiam Spiritus sancti filius ? dum gratiam Spiritus sancti filius ?

Videtur, quod sic: quia hic in Littera Videtur, quod sic: quia hic in Littera habemus, quod homo ille in unitatem habemus, quod homo ille in unitatem Filii Dei assumeretur, quod hoc gratia Filii Dei assumeretur, quod hoc gratia non meritis habuerit: sed omnis gratia non meritis habuerit: sed omnis gratia est Spiritus sancti per attributionem: est Spiritus sancti per attributionem: ergo videtur, quod ipse sit filius gratia ergo videtur, quod ipse sit filius gratia Spiritus sancti. Spiritus sancti.

CONTRA hoc est CONTRA hoc est

1. Textus Evangelii qui dicit: Vidimus 1. Textus Evangelii qui dicit: Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti a gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti a Patre, plenum gratiæ et veritatis: ergo Patre, plenum gratiæ et veritatis: ergo plenitudo gratiæ est ei a Patre: non ergo plenitudo gratiæ est ei a Patre: non ergo attribuitur ei ex filiatione Spiritus sancti. attribuitur ei ex filiatione Spiritus sancti.

2. Præterea, Cum dico, Hic homo est 2. Præterea, Cum dico, Hic homo est filius gratia: aut gratia sumitur ibi pro filius gratia: aut gratia sumitur ibi pro habitu gratum faciente, aut est gratia habitu gratum faciente, aut est gratia faciens unionem hypostasis et personæ. faciens unionem hypostasis et personæ. Si primo modo, tunc hic homo non est Si primo modo, tunc hic homo non est filius Dei nisi per acceptionem gratiæ, filius Dei nisi per acceptionem gratiæ, et non per hypostasim: et hoc est hære- et non per hypostasim: et hoc est hære- sis Nestorii et Eutychetis. Si secundo sis Nestorii et Eutychetis. Si secundo modo, tunc eadem est hypostasis hujus modo, tunc eadem est hypostasis hujus hominis et Filii Dei: sed hæc hypostasis hominis et Filii Dei: sed hæc hypostasis est hypostasis filiatione æterna tantum : est hypostasis filiatione æterna tantum : ergo hæc hypostasis non erit gratia Spi- ergo hæc hypostasis non erit gratia Spi-

ritus sancti. ritus sancti.

Sed contra. Sed contra.

Quæst 2. Quæst 2.

Contra. Contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

82 82

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

SED ULTERIUS quæritur, Utrum Chri- SED ULTERIUS quæritur, Utrum Chri- stus sit adoptivus filius ? stus sit adoptivus filius ?

Sed hoc Magister inferius determina- Sed hoc Magister inferius determina- bit ideo usque illuc est differendum. bit ideo usque illuc est differendum.

SOLUTIO. Absque dubio dicendum est, SOLUTIO. Absque dubio dicendum est, quod nullo modo nec gratia nec natura quod nullo modo nec gratia nec natura Christus est filius Trinitatis, nec etiam Christus est filius Trinitatis, nec etiam Spiritus sancti, propter rationes ad op- Spiritus sancti, propter rationes ad op- positum, quæ fere omnes extractæ sunt positum, quæ fere omnes extractæ sunt ex dictis Patrum. Illa enim gratia est ex dictis Patrum. Illa enim gratia est gratia unionis secundum esse, et non gratia unionis secundum esse, et non acceptationis et ideo sic gratia filius est acceptationis et ideo sic gratia filius est natura filius: quia natura filius non est natura filius: quia natura filius non est nisi Patris et etiam hac gratia non est nisi Patris et etiam hac gratia non est nisi filius Patris. Quare auten sit matris nisi filius Patris. Quare auten sit matris filius, infia quæretur. filius, infia quæretur.

DICENDUM ergo ad primum, quod hæc DICENDUM ergo ad primum, quod hæc est falsa, quod ex tali gratia dicatur est falsa, quod ex tali gratia dicatur Trinitas pater noster: imo illa gratia est Trinitas pater noster: imo illa gratia est acceptationis quæ consensum voluntatis acceptationis quæ consensum voluntatis facit et non unit nos Deo in unitatem facit et non unit nos Deo in unitatem personæ, sed in unitatem Spiritus sancti, personæ, sed in unitatem Spiritus sancti, sicut dicit Apostolus: Qui adhæret Do- sicut dicit Apostolus: Qui adhæret Do- mino, unus spiritus est, scilicet cum eo ¹. mino, unus spiritus est, scilicet cum eo ¹. Quæ unitas spiritus est in consensione Quæ unitas spiritus est in consensione voluntatis, non in unitate personæ vel voluntatis, non in unitate personæ vel

naturæ. naturæ.

AD ALIUD dicendum, quod vis operati- AD ALIUD dicendum, quod vis operati- va conceptus quæ est in semine intrinse- va conceptus quæ est in semine intrinse- ca, quod generatum est ex substantia ca, quod generatum est ex substantia generantis, facit patrem hominem esse generantis, facit patrem hominem esse patrem sed vis quæ operatur extrinse- patrem sed vis quæ operatur extrinse- cus super materiam, non ex substantia cus super materiam, non ex substantia operationis adductam, sed super alienam, operationis adductam, sed super alienam, et aliunde assumptam, facit operantem et aliunde assumptam, facit operantem esse artificem vel opificem, sed non pa- esse artificem vel opificem, sed non pa- trem et talis fuit virtus operans in con- trem et talis fuit virtus operans in con- ceptu Christi. Unde Præpositivus dicit ceptu Christi. Unde Præpositivus dicit in quodam sermone Domini, tractans in quodam sermone Domini, tractans illud Evangelii: Nonne hic est fabri fi- illud Evangelii: Nonne hic est fabri fi- lus. Dicit enim, quod Filius est Patris lus. Dicit enim, quod Filius est Patris cœlestis in incarnatione enim illi tres cœlestis in incarnatione enim illi tres magni fabri mundi fabricatores in fabri- magni fabri mundi fabricatores in fabri- cam uteri virginalis descenderunt, et cam uteri virginalis descenderunt, et corpus Christo fabricaverunt. Operatio corpus Christo fabricaverunt. Operatio

1 I ad Corinth. VI, 17. 1 I ad Corinth. VI, 17.

autem fabri est operatio artificis, et non autem fabri est operatio artificis, et non naturæ patris. naturæ patris.

AD ALIUD dicendum, quod nos dicimur AD ALIUD dicendum, quod nos dicimur filii adoptivi, in qua filiatione non potest filii adoptivi, in qua filiatione non potest Christus dici filius, sicut Magister infra Christus dici filius, sicut Magister infra ostendet. ideo non est simile, quia sua ostendet. ideo non est simile, quia sua gratia est uniens ad esse unum in per- gratia est uniens ad esse unum in per- sona, nostra autem ad esse unum in sona, nostra autem ad esse unum in consensione voluntatis tantum. consensione voluntatis tantum.

AD ALIUD dicendum, quod decisio quæ AD ALIUD dicendum, quod decisio quæ est patrum, est ex substantia propria, et est patrum, est ex substantia propria, et non aliena sicut Trinitas decidit de cor- non aliena sicut Trinitas decidit de cor- pore Virginis, et virtus formativa est pore Virginis, et virtus formativa est originata in semine de generativa patris: originata in semine de generativa patris: et talis non fuit virtus operans concep- et talis non fuit virtus operans concep- tum Christi et ideo objectio illa non tum Christi et ideo objectio illa non procedit. procedit.

AD ALIUD dicendum, quod licet Deus AD ALIUD dicendum, quod licet Deus format corpus et animam, non tamen format corpus et animam, non tamen dicitur pater Christi Deus Trinitas, prop- dicitur pater Christi Deus Trinitas, prop- ter dissimilem modum formationis, ut ter dissimilem modum formationis, ut dictum est. dictum est.

Ad 3, Ad 3,

Ad 4 Ad 4

Ad 5, Ad 5,

AD ALIUD quod ulterius quæritur, Ad quæ AD ALIUD quod ulterius quæritur, Ad quæ Utrum Christus dicatur filius Spiritus Utrum Christus dicatur filius Spiritus

sancti ? sancti ?

Dicendum, quod nullo modo catholice Dicendum, quod nullo modo catholice potest dici filius Spiritus sancti. potest dici filius Spiritus sancti.

AD ID autem quod objicitur primo, AD ID autem quod objicitur primo, dicendum, quod Christus non cst con- dicendum, quod Christus non cst con- ceptus et natus de Spiritu sancto ut ex ceptus et natus de Spiritu sancto ut ex patre. quia nen de substantia decisa a patre. quia nen de substantia decisa a Spiritu sancto, vel virtute formante origi- Spiritu sancto, vel virtute formante origi- naliter accepta ab ipso: sed ex ipso natus naliter accepta ab ipso: sed ex ipso natus et conceptus est, sicut ex potestate ope- et conceptus est, sicut ex potestate ope- rantis extrinsecus: et ideo non est pater rantis extrinsecus: et ideo non est pater ejus, nec Glius habet identitatem ejus, nec Glius habet identitatem substantiæ cum Spiritu sancto secundum substantiæ cum Spiritu sancto secundum quod operatur natura secundum sub- quod operatur natura secundum sub- stantiam Spiritus sancti quia illa natura stantiam Spiritus sancti quia illa natura est humana in qua Spiritus sanctus non est humana in qua Spiritus sanctus non convenit cum Christo. convenit cum Christo.

AD ALIUD dicendum, quod Joannes AD ALIUD dicendum, quod Joannes Damascenus non dicit, quod verum se- Damascenus non dicit, quod verum se- men descendit in Virginem, sed tamquam men descendit in Virginem, sed tamquam divinum semen. ut per duo ly tam- divinum semen. ut per duo ly tam- quam divinum semen extrahatur extra quam divinum semen extrahatur extra

2 Matth. XIII, 55. 2 Matth. XIII, 55.

Adl Adl

Ad Ad

Ad 3. Ad 3.

IN III SENTENT. DIST IV, B, ART. 5. IN III SENTENT. DIST IV, B, ART. 5.

rationem seminis rationem seminis non potest esse pars substantiæ Dei: quia non potest esse pars substantiæ Dei: quia substantia Dei est indivisibilis: sed habet substantia Dei est indivisibilis: sed habet aliquid de virtute Dei. aliquid de virtute Dei.

divinum enim semen divinum enim semen

Item, Tamquam divinum semen mi- Item, Tamquam divinum semen mi- nus adhuc dicit, quam divinum semen: nus adhuc dicit, quam divinum semen: unde divinum semen privat rationem unde divinum semen privat rationem substantiæ seminis tamquam autem substantiæ seminis tamquam autem virtutem privat operantem seminis, quæ virtutem privat operantem seminis, quæ est intrinseca et naturalis, qualis vis ad est intrinseca et naturalis, qualis vis ad formationem corporis Christi non fuit in formationem corporis Christi non fuit in carne separata. Unde non remanet de carne separata. Unde non remanet de proprietatibus seminis, ex quo tollitur proprietatibus seminis, ex quo tollitur virtus et substantia intrinseca formativa, virtus et substantia intrinseca formativa, nisi operatio ipsa, et illa fuit ibi, quia nisi operatio ipsa, et illa fuit ibi, quia conceptus convertebatur, formabatur, et conceptus convertebatur, formabatur, et figurabatur ad conversionem speciei, et figurabatur ad conversionem speciei, et formam corporis, et figuram lineamen- formam corporis, et figuram lineamen- torun corporis aliorum hominum, et hoc torun corporis aliorum hominum, et hoc operatione et virtute Spiritus sancti. operatione et virtute Spiritus sancti. Unde ex hoc non sequitur quod opera- Unde ex hoc non sequitur quod opera- batur ex semine. batur ex semine.

quæst. 2. quæst. 2.

AD ALIUD dicendum, quod perfectiori AD ALIUD dicendum, quod perfectiori agenti debetur perfectior operatio: sed agenti debetur perfectior operatio: sed non sequitur, quod illa operatio in ope- non sequitur, quod illa operatio in ope- rante facit rationem patris. Bene enim rante facit rationem patris. Bene enim concedo, quod operatio Spiritus sancti concedo, quod operatio Spiritus sancti est perfectior quam patris carnalis : non ta- est perfectior quam patris carnalis : non ta- men fuit illa operatio per modum patris. men fuit illa operatio per modum patris.

AD ID quod ulterius quæritur, Utrum AD ID quod ulterius quæritur, Utrum cum hac determinatione secundum gra- cum hac determinatione secundum gra- tiam Spiritus sanctus posset dici pater tiam Spiritus sanctus posset dici pater

Christi? Christi?

Dicendum, quod nullo modo dicen- Dicendum, quod nullo modo dicen- dum est quia gratia est ad esse unum dum est quia gratia est ad esse unum in persona, et filius non dicitur aliquis in persona, et filius non dicitur aliquis patris nisi in persona et gratia personæ : patris nisi in persona et gratia personæ : unde illa objectio non procedit. Et bene unde illa objectio non procedit. Et bene concedo, quod illa solutio erronea est et concedo, quod illa solutio erronea est et contraria dictis Sanctorum, quod possit contraria dictis Sanctorum, quod possit in re concedi, si non accederet confusio in re concedi, si non accederet confusio in significatione relationum, sicut ex- in significatione relationum, sicut ex- presse probatum est. Et dicunt Sancti presse probatum est. Et dicunt Sancti quod concessio nostra per sermonem, quod concessio nostra per sermonem, vel negatio, non facit rem sic esse, vel vel negatio, non facit rem sic esse, vel non esse: unde ita esset, quod Christus non esse: unde ita esset, quod Christus esset filius gratia Spiritus sancti, quod esset filius gratia Spiritus sancti, quod Sancti negant rationibus inductis. Sancti negant rationibus inductis.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

83 83

An Virgo gloriosa vere fuerit mater An Virgo gloriosa vere fuerit mater Christi ? et, Aη Θεοτόκος, vel Χριστοτόκος Christi ? et, Aη Θεοτόκος, vel Χριστοτόκος dici debeat? dici debeat?

Deinde quæritur de hoc quod dicit B, Deinde quæritur de hoc quod dicit B, in fine § 1: Sic autem de illa, ut de in fine § 1: Sic autem de illa, ut de matre natus est. » matre natus est. »

Hoc enim videtur falsum : Hoc enim videtur falsum :

1. Mater enim est quæ virtute actus 1. Mater enim est quæ virtute actus suæ propriæ generativæ de substantia suæ propriæ generativæ de substantia sui corporis materiam conceptus de- sui corporis materiam conceptus de- scindit, ut quidam dicunt: sed decisio scindit, ut quidam dicunt: sed decisio purissimi sanguinis facta est per Spiri- purissimi sanguinis facta est per Spiri- tum sanctum, ut supra habitum est in tum sanctum, ut supra habitum est in auctoritate Damasceni: ergo Beata Virgo auctoritate Damasceni: ergo Beata Virgo non fuit mater Christi. non fuit mater Christi.

2. Si forte dicatur, quod mater dicatur 2. Si forte dicatur, quod mater dicatur gratia materiæ quæ accepta est ab ipsa, gratia materiæ quæ accepta est ab ipsa, et gratia nutritionis conceptus quæ facta et gratia nutritionis conceptus quæ facta est in ipsa secundum hoc æs esset ma- est in ipsa secundum hoc æs esset ma- ter statuæ, quod falsum est: ergo vide- ter statuæ, quod falsum est: ergo vide- tur, quod non fuit vera mater ejus. tur, quod non fuit vera mater ejus.

3. Adhuc, Quidam dicunt, quod vege- 3. Adhuc, Quidam dicunt, quod vege- tatio embryonum est in matre ad mo- tatio embryonum est in matre ad mo- dum plantæ, eo quod per cotyledones dum plantæ, eo quod per cotyledones alligatur matrici, et a nervis matris ac- alligatur matrici, et a nervis matris ac- cipit sensum et motum, ab arteriis au- cipit sensum et motum, ab arteriis au- tem spiritum vitalem et pulsatilem, a tem spiritum vitalem et pulsatilem, a venis suum nutrimentem et spiritum venis suum nutrimentem et spiritum naturalem: et ita volunt, quod omnes naturalem: et ita volunt, quod omnes motus formationis et nutritionis et vege- motus formationis et nutritionis et vege- tationis sint ab anima matris. SED CON- tationis sint ab anima matris. SED CON- TRA: Semen projectum ad matricem, aut TRA: Semen projectum ad matricem, aut habet motum naturalem ad conversio- habet motum naturalem ad conversio- nem, et vegetationem, aut non. Si habet nem, et vegetationem, aut non. Si habet naturalem ergo a principio intrinseco naturalem ergo a principio intrinseco sibi: sed anima matris non est princi- sibi: sed anima matris non est princi- pium sibi intrinsecum: ergo non move- pium sibi intrinsecum: ergo non move- tur ab anina matris. Si non habet mo- tur ab anina matris. Si non habet mo- tum naturalem: tunc omnis generatio tum naturalem: tunc omnis generatio hominis esset innaturalis. hominis esset innaturalis.

4. Præterea, Detur hoc, quod movetur 4. Præterea, Detur hoc, quod movetur

Quæst. Quæst.

84 84

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ad modum plantæ in terra. Planta autem ad modum plantæ in terra. Planta autem in terra non accipit nisi materiam, et in terra non accipit nisi materiam, et non virtutem formativam : quinimo illam non virtutem formativam : quinimo illam habet vel a stellis, vel in semine plantæ habet vel a stellis, vel in semine plantæ est: ergo et conceptus in matre formati- est: ergo et conceptus in matre formati- vam non accipit a matre. vam non accipit a matre.

5. Item, Philosophus dicit, quod in 5. Item, Philosophus dicit, quod in solis vegetabilibus virtus fœminæ et solis vegetabilibus virtus fœminæ et masculi est in uno: quia plantæ ubique masculi est in uno: quia plantæ ubique imprægnant et imprægnantur. In omni- imprægnant et imprægnantur. In omni- bus autem sensibilibus virtus formativa bus autem sensibilibus virtus formativa non est a matre, sed a masculo: ergo non est a matre, sed a masculo: ergo non est hoc matris proprium, quod mo- non est hoc matris proprium, quod mo- vet ad formam et vegetationem: et quia vet ad formam et vegetationem: et quia hoc creditum est apud eos qui noverunt hoc creditum est apud eos qui noverunt opinionem Aristotelis, sed tantæ rei talis opinionem Aristotelis, sed tantæ rei talis disputatio non congruit, dimittitur illud. disputatio non congruit, dimittitur illud.

ET QUÆRATUR, Utrum Beata Virgo de- ET QUÆRATUR, Utrum Beata Virgo de- beat dici Θεοτόκος, vel tantum Χριστοτόκος, beat dici Θεοτόκος, vel tantum Χριστοτόκος, ut dixerunt quidam hæretici ? ut dixerunt quidam hæretici ?

Videtur autem quod debeat dici θεοτόκος, Videtur autem quod debeat dici θεοτόκος, quia quia

1. Sic dicit Damascenus: «< cotózov, 1. Sic dicit Damascenus: «< cotózov, id est, Dei genitricem principaliter et id est, Dei genitricem principaliter et vere Mariam prædicamus Virginem: vere Mariam prædicamus Virginem: sicut enim Deus vere est qui ex ipsa na- sicut enim Deus vere est qui ex ipsa na- tus est ita vere sotózos, id est, Dei ge- tus est ita vere sotózos, id est, Dei ge- nitrix est, quæ verum Deum ex ipsa in- nitrix est, quæ verum Deum ex ipsa in- carnatum genuit '. » carnatum genuit '. »

2. Item, Damascenus, ibidem: « Non 2. Item, Damascenus, ibidem: « Non hominem nudum genuit Sancta Virgo, hominem nudum genuit Sancta Virgo, sed Deum verum: non nudum, sed in- sed Deum verum: non nudum, sed in- carnatum: non ccelicum corpus subdu- carnatum: non ccelicum corpus subdu- centem, et ut per solma, id est, canale, centem, et ut per solma, id est, canale, per ipsam transeuntem, sed ex ipsa per ipsam transeuntem, sed ex ipsa óμoooov, id est, consubstantialem nobis óμoooov, id est, consubstantialem nobis carnem assumentem, et in seipso sub- carnem assumentem, et in seipso sub-

sistentem. » sistentem. »

2. Item, Ibidem: « Juste et vere sotózov, 2. Item, Ibidem: « Juste et vere sotózov, id est, Dei genitricem, sanctam Mariam id est, Dei genitricem, sanctam Mariam nominamus. hoc enim nomen univer- nominamus. hoc enim nomen univer- sum mysterium incarnationis constituit. sum mysterium incarnationis constituit. Si enim Osotózos, id est, Dei genitrix, quæ Si enim Osotózos, id est, Dei genitrix, quæ Deum genuit, omnino Deus est qui ex Deum genuit, omnino Deus est qui ex ipsa natus est, omnino etiam et homo. » ipsa natus est, omnino etiam et homo. » 4. Item, Ibidem: « Xpitotózov, id est, 4. Item, Ibidem: « Xpitotózov, id est,

1 S. JOAN. DAMASCENUS, Lib. III de Fide or- 1 S. JOAN. DAMASCENUS, Lib. III de Fide or-

Christi genitricem non dicimus Virginem: Christi genitricem non dicimus Virginem: quoniam in destructionem vocis 0εotóxos, quoniam in destructionem vocis 0εotóxos, id est, Dei genitrix, nequam et inquina- id est, Dei genitrix, nequam et inquina- tus et similis Judæo Nestorius id adinve- tus et similis Judæo Nestorius id adinve- nit, ut vas dehonorationis in inhoratio- nit, ut vas dehonorationis in inhoratio- nem solius vere honoratæ super omnem nem solius vere honoratæ super omnem creaturam etsi ipse rescindatur cum creaturam etsi ipse rescindatur cum patre suo diabolo. » In ista auctoritate patre suo diabolo. » In ista auctoritate non est dissimilis Judæo Nestorius, hoc non est dissimilis Judæo Nestorius, hoc est, hæreticus, qui vas dehonorationis, est, hæreticus, qui vas dehonorationis, et fronestarius Judæo similis, id est, ha- et fronestarius Judæo similis, id est, ha- bens phrenesim Judæi vel Judæorum, di- bens phrenesim Judæi vel Judæorum, di- centium Christum esse purum hominem, centium Christum esse purum hominem, invenit hoc nomen ex patris sui diaboli invenit hoc nomen ex patris sui diaboli

mendaciis. mendaciis.

SED CONTRA: SED CONTRA:

: :

1. Secundum hoc est mater, secundum 1. Secundum hoc est mater, secundum quod dedit sed non dedit naturam nisi quod dedit sed non dedit naturam nisi hominis igitur ipsa non debet dici, ut hominis igitur ipsa non debet dici, ut videtur, θεοτόκος. videtur, θεοτόκος.

2. Item, Secundum hoc est mater, 2. Item, Secundum hoc est mater, secundum quod est consubstantialis: sed secundum quod est consubstantialis: sed non est consubstantialis nisi secundum non est consubstantialis nisi secundum naturam humanam : ergo non debet dici naturam humanam : ergo non debet dici mater nisi quoad hoc quod est humanæ mater nisi quoad hoc quod est humanæ naturæ. Et sic iterum sequitur, quod non naturæ. Et sic iterum sequitur, quod non debet dici Θεοτόκος. debet dici Θεοτόκος.

3. Item, Quid obest si dicatur Xpisto- 3. Item, Quid obest si dicatur Xpisto- Toxos? Sicut enim dicit Ambrosius, in no- Toxos? Sicut enim dicit Ambrosius, in no- mine Christi non modo, dico, divinitas: mine Christi non modo, dico, divinitas: sed Trinitas intelligitur cum igitur sed Trinitas intelligitur cum igitur Christus intelligitur unctus secundum Christus intelligitur unctus secundum naturam humanam, et unctio secundum naturam humanam, et unctio secundum naturam divinam: videtur, quod nulla naturam divinam: videtur, quod nulla sit ei dehonoratio, si Xpotoxos dicatur. sit ei dehonoratio, si Xpotoxos dicatur.

4. Item, Habitum est supra, quod 4. Item, Habitum est supra, quod Christus una filiatione filius est: et illa Christus una filiatione filius est: et illa

filiatio est æterna: secundum hanc igitur filiatio est æterna: secundum hanc igitur filiationem non est est filius Virginis: et filiationem non est est filius Virginis: et non habet aliam, ut probatum est: ergo non habet aliam, ut probatum est: ergo nullo modo est filius Virginis: ergo ipsa nullo modo est filius Virginis: ergo ipsa που θεοτόκος ncc χριστοτόκος dici debet. που θεοτόκος ncc χριστοτόκος dici debet.

SOLUTIO Dicimus absque dubio, quod SOLUTIO Dicimus absque dubio, quod gloriosa Virgo verissime mater Christi gloriosa Virgo verissime mater Christi est et quia hoc collatum est ei ut pos- est et quia hoc collatum est ei ut pos- set virgo fieri mater Christi a gratia: sed set virgo fieri mater Christi a gratia: sed

thodoxa, cap. 2. thodoxa, cap. 2.

Sed con Sed con

Soluti'. Soluti'.

Ad ! Ad !

Ad 2. Ad 2.

IN III SENTENT. DIST. IV, B, ART. 5. IN III SENTENT. DIST. IV, B, ART. 5.

collatione facta, naturaliter ipsa mater collatione facta, naturaliter ipsa mater Christi est. Sicut autem in distinctione Christi est. Sicut autem in distinctione præcedenti habitum est, non est matris præcedenti habitum est, non est matris quod ipsa est conversiva ad speciem, et quod ipsa est conversiva ad speciem, et formativa membrorum conceptus: sed formativa membrorum conceptus: sed sunt ejus operationes ad meliorationem sunt ejus operationes ad meliorationem complexionis ex materia, et disponenti- complexionis ex materia, et disponenti- bus virtutibus ex complexione matricis bus virtutibus ex complexione matricis et nutrimenti. Nec hoc præsumo dicere, et nutrimenti. Nec hoc præsumo dicere, quod ipsa sanguinem formandum in cor- quod ipsa sanguinem formandum in cor- pus Christi deciderit: quia dicit aucto- pus Christi deciderit: quia dicit aucto- ritas Damasceni supra habita, quod se- ritas Damasceni supra habita, quod se- parationem illam fecit Spiritus sanctus. parationem illam fecit Spiritus sanctus. Sed hoc verum est, quia fidei meritum Sed hoc verum est, quia fidei meritum in ipsa disposuit ad hoc quod hoc in ea in ipsa disposuit ad hoc quod hoc in ea fieret et hoc est quod dicit Beatus Ber- fieret et hoc est quod dicit Beatus Ber- nardus in libro V de Consideratione his nardus in libro V de Consideratione his verbis: « Sive conjunctis, sive disjun- verbis: « Sive conjunctis, sive disjun- ctis duobus (scilicet anima, et carne) ni- ctis duobus (scilicet anima, et carne) ni- hilominus perseveravit in tribus unitas hilominus perseveravit in tribus unitas personalis. Æque unus Christus, unaque personalis. Æque unus Christus, unaque persona, Verbum anima et caro, etiam persona, Verbum anima et caro, etiam mortuo homine perduravit. In utero Vir. mortuo homine perduravit. In utero Vir. ginis (ut sentio ego) commixtio hæc et ginis (ut sentio ego) commixtio hæc et fermentatio facta est: et ipsa mulier quæ fermentatio facta est: et ipsa mulier quæ miscuit, et fermentavit. Nam fermentum miscuit, et fermentavit. Nam fermentum non immerito fortasse dixerim fidem Ma non immerito fortasse dixerim fidem Ma riæ. Plane beata quæ credidit, quoniam riæ. Plane beata quæ credidit, quoniam perfecta sunt in ea quæ dicta sunt ei a perfecta sunt in ea quæ dicta sunt ei a a Domino. Perfecta autem non essent si a Domino. Perfecta autem non essent si quominus juxta verbum Dei esset fer- quominus juxta verbum Dei esset fer- mentatum totum, et perpetuo fermen- mentatum totum, et perpetuo fermen- tatum servans nobis tam in morte quam tatum servans nobis tam in morte quam in vita pariter unum atque integrum me- in vita pariter unum atque integrum me- diatorem Dei et hominum cum sua dei diatorem Dei et hominum cum sua dei tate hominem Christum Jesum '. » Se- tate hominem Christum Jesum '. » Se- cundum hanc auctoritatem oportet, quod cundum hanc auctoritatem oportet, quod Beata Virgo miscuit et fermentavit, id Beata Virgo miscuit et fermentavit, id est, ad mixtionem, hoc est, ad unionem est, ad mixtionem, hoc est, ad unionem et fermentationem et congruitatem ma- et fermentationem et congruitatem ma- teriæ operata est merito fidei: quia com- teriæ operata est merito fidei: quia com- mixtio illa hic non est nisi unio trium mixtio illa hic non est nisi unio trium satorum, id est, corporis, et animæ, et satorum, id est, corporis, et animæ, et deitatis et fermentatio massæ virginalis deitatis et fermentatio massæ virginalis nihil aliud est quam maturitas congrui- nihil aliud est quam maturitas congrui-

tatis. tatis.

AD Hoc quod objicitur de ære in sta- AD Hoc quod objicitur de ære in sta-

1 S. BERNARDUS, Lib. V de Consideratione, 1 S. BERNARDUS, Lib. V de Consideratione,

85 85

tua, dicendum quod non est simile: quia tua, dicendum quod non est simile: quia æs est tota materia statuæ secundum se æs est tota materia statuæ secundum se totum, et præterea non operatur secundis totum, et præterea non operatur secundis actibus ad statuæ figuram et vegetatio- actibus ad statuæ figuram et vegetatio- nem et nutrimentum per virtutem intra- nem et nutrimentum per virtutem intra- neam ipsi æri. neam ipsi æri.

AD ID quod objicitur de solutione quo- Ad 3, 4 e 5. AD ID quod objicitur de solutione quo- Ad 3, 4 e 5. rumdam, dicendum quod illa suspensio rumdam, dicendum quod illa suspensio non ostendit ex matre esse nisi opera- non ostendit ex matre esse nisi opera- tiones secundas: quia principalis est in tiones secundas: quia principalis est in semine viri: in conceptu autem virginali semine viri: in conceptu autem virginali fuit ex opere Spiritus sancti. fuit ex opere Spiritus sancti.