_D. ALBERTI MAGNI. _D. ALBERTI MAGNI.

RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS PRÆDICATORUM, RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS PRÆDICATORUM,

COMMENTARII COMMENTARII

IN III SENTENTIARUM. IN III SENTENTIARUM.

B. ALBERTI MAGNI, B. ALBERTI MAGNI,

RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS PRÆDICATORUM, RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS PRÆDICATORUM,

OPERA OMNIA, OPERA OMNIA,

EX EDITIONE LUGDUNENSI RELIGIOSE CASTIGATA, ET PRO AUCTORITATIBUS EX EDITIONE LUGDUNENSI RELIGIOSE CASTIGATA, ET PRO AUCTORITATIBUS

AD FIDEM VULGATÆ VERSIONIS ACCURATIORUMQUE AD FIDEM VULGATÆ VERSIONIS ACCURATIORUMQUE

PATROLOGIÆ TEXTUUM REVOCATA, AUCTAQUE B. ALBERTI VITA AC BIBLIOGRAPHIA SUORUM PATROLOGIÆ TEXTUUM REVOCATA, AUCTAQUE B. ALBERTI VITA AC BIBLIOGRAPHIA SUORUM OPERUM A PP. QUÉTIF ET ECHARD EXARATIS, ETIAM REVISA ET LOCUPLETATA OPERUM A PP. QUÉTIF ET ECHARD EXARATIS, ETIAM REVISA ET LOCUPLETATA

CURA AC LABORE CURA AC LABORE

STEPH. CES. AUG. BORGNET, STEPH. CES. AUG. BORGNET,

Sacerdotis dioecesis Remensis. Sacerdotis dioecesis Remensis.

ANNUENTE FAVENTEQUE PONT. MAX. LEONE XIII. ANNUENTE FAVENTEQUE PONT. MAX. LEONE XIII.

VOLUMEN VICESIMUM OCTAVUM VOLUMEN VICESIMUM OCTAVUM

COMMENTARII IN III SENTENTIARUM. COMMENTARII IN III SENTENTIARUM.

PARISIIS PARISIIS

APUD LUDOVICUM VIVES, BIBLIOPOLAM EDITOREM, APUD LUDOVICUM VIVES, BIBLIOPOLAM EDITOREM,

13, VIA VULGO DICTA DELAMBRE, 13 13, VIA VULGO DICTA DELAMBRE, 13

MDCCCXCIV MDCCCXCIV

D. ALBERTI MAGNI. D. ALBERTI MAGNI.

RATISBONENSIS EPISCOPI, RATISBONENSIS EPISCOPI,

COMMENTARII COMMENTARII

IN TERTIUM LIBRUM SENTENTIARUM. IN TERTIUM LIBRUM SENTENTIARUM.

DE INCARNATIONE VERBI ALIISQUE AD HOC SPECTANTIBUS. DE INCARNATIONE VERBI ALIISQUE AD HOC SPECTANTIBUS.

PROLOGUS. PROLOGUS.

Hujus voluminis continentia perstringitur sub compendio. Hujus voluminis continentia perstringitur sub compendio.

Hic enim rationis ordo postulat, ut qui in primo libro de inexplicabili Hic enim rationis ordo postulat, ut qui in primo libro de inexplicabili mysterio summæ Trinitatis irrefragabili Sanctorum attestatione aliquid di- mysterio summæ Trinitatis irrefragabili Sanctorum attestatione aliquid di- ximus, ac deinde in secundo libro conditionis rerum ordinem, hominis- ximus, ac deinde in secundo libro conditionis rerum ordinem, hominis- que lapsum sub certis auctoritatis regulis insinuavimus: de ejus repara- que lapsum sub certis auctoritatis regulis insinuavimus: de ejus repara- tione per gratiam mediatoris Dei et hominum perstita, atque humanæ red- tione per gratiam mediatoris Dei et hominum perstita, atque humanæ red- emptionis sacramentis, quibus contritiones hominis alligantur, ac vulnera emptionis sacramentis, quibus contritiones hominis alligantur, ac vulnera peccatorum curantur, consequenter in tertio et in quarto libro disseramus: peccatorum curantur, consequenter in tertio et in quarto libro disseramus: ut Samaritanus ad vulneratum ', medicus ad infirmum, gratia ad miserum ut Samaritanus ad vulneratum ', medicus ad infirmum, gratia ad miserum accedat. accedat.

* Luc. x, 33. * Luc. x, 33.

XXVIII XXVIII

2 2

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO I. DISTINCTIO I.

De unione naturarum in Christo ex parte personæ assumentis. De unione naturarum in Christo ex parte personæ assumentis.

A. De incarnatione Verbi. A. De incarnatione Verbi.

Cum venit igitur plenitudo temporis, ut ait Apostolus, misit Deus Filium Cum venit igitur plenitudo temporis, ut ait Apostolus, misit Deus Filium suum, factum ex muliere, factum sub lege, ut eos qui sub lege erant redi- suum, factum ex muliere, factum sub lege, ut eos qui sub lege erant redi- meret, ut adoptionem filiorum Dei reciperemur 1. Tempus autem plenitu- meret, ut adoptionem filiorum Dei reciperemur 1. Tempus autem plenitu- dinis dicitur tempus gratiæ, quod ab adventu Salvatoris exordium sumpsit. dinis dicitur tempus gratiæ, quod ab adventu Salvatoris exordium sumpsit. Hoc est tempus miserendi, et annus benignitatis, in quo gratia et veritas Hoc est tempus miserendi, et annus benignitatis, in quo gratia et veritas per Jesum Christum facta est 2. Gratia, quia per charitatem impletur quod per Jesum Christum facta est 2. Gratia, quia per charitatem impletur quod in lege præcipiebatur. Veritas, quia per Christi adventum exhibetur atque in lege præcipiebatur. Veritas, quia per Christi adventum exhibetur atque perficitur humanæ redemptionis sponsio facta ab antiquo. Filii ergo missio perficitur humanæ redemptionis sponsio facta ab antiquo. Filii ergo missio est ipsa incarnatio. Eo enim missus est, quod in forma hominis mundo vi- est ipsa incarnatio. Eo enim missus est, quod in forma hominis mundo vi- sibilis apparuit, de quo supra sufficienter dictum est. sibilis apparuit, de quo supra sufficienter dictum est.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Cum venit igitur plenitudo tempo- « Cum venit igitur plenitudo tempo- ris, misit Deus Filium suum, factum ris, misit Deus Filium suum, factum ex muliere, factum sub lege, ut eos qui ex muliere, factum sub lege, ut eos qui sub lege erant redimeret". sub lege erant redimeret".

Iste est tertius liber de reparatione Iste est tertius liber de reparatione generis humani, vel hominis lapsi in his generis humani, vel hominis lapsi in his reparantibus quæ sunt per modum rerum reparantibus quæ sunt per modum rerum

1 Ad Galat. IV, 4 et 5 1 Ad Galat. IV, 4 et 5 Joan. 1, 17 Joan. 1, 17

Ad Philip. 11,5 et seq: Hoc sentite in vobis Ad Philip. 11,5 et seq: Hoc sentite in vobis quod et in Christo Jesu: qui cum in forma Dei quod et in Christo Jesu: qui cum in forma Dei

et signorum. Et ideo dividitur in duas et signorum. Et ideo dividitur in duas partes in quarum prima agitur de re- partes in quarum prima agitur de re- paratore et convenientibus ei in eo quod paratore et convenientibus ei in eo quod reparator est quia ipse reparator repa- reparator est quia ipse reparator repa- rat effective. In secunda autem agitur rat effective. In secunda autem agitur de dispositionibus quæ reparant forma- de dispositionibus quæ reparant forma- liter, ut de virtutibus, et donis, et præ- liter, ut de virtutibus, et donis, et præ- ceptis: quia illæ dispositiones supponun- ceptis: quia illæ dispositiones supponun- tur in hac doctrina, ut res, et non ut tur in hac doctrina, ut res, et non ut signa. Et hæc secunda pars incipit in signa. Et hæc secunda pars incipit in distinctione XXXIII, ubi dicit : « Cum distinctione XXXIII, ubi dicit : « Cum vero, etc. » vero, etc. »

esset, non rapinam arbitratus est esse se æqualem esset, non rapinam arbitratus est esse se æqualem Deo sed semetipsum exinanivit formam servi Deo sed semetipsum exinanivit formam servi accipiens, et habitu inventus ut homo. accipiens, et habitu inventus ut homo. 4 Ad Galat. IV, 4 et 5. 4 Ad Galat. IV, 4 et 5.

IN III SENTENT. DIST. I, A, ART. I. IN III SENTENT. DIST. I, A, ART. I.

3 3

Prima harum in duas dividitur : in Prima harum in duas dividitur : in quarum prima agit de his quæ perficiunt quarum prima agit de his quæ perficiunt unionem Filii Dei ad naturam humanam, unionem Filii Dei ad naturam humanam, et e converso. In secunda autem tangit et e converso. In secunda autem tangit de ipsis proprietatibus quæ conveniunt de ipsis proprietatibus quæ conveniunt ipsi Christo Filio Dei et filio hominis se- ipsi Christo Filio Dei et filio hominis se- cundum quod unitus est, et gratia unio- cundum quod unitus est, et gratia unio- nis ipsius. Et hæc incipit in distinctione nis ipsius. Et hæc incipit in distinctione VI, ubi dicit : « Ex prædictis autem VI, ubi dicit : « Ex prædictis autem emergit quæstio, etc. » emergit quæstio, etc. »

Et prima harum continens quinque Et prima harum continens quinque distinctiones, dividitur ulterius in tres distinctiones, dividitur ulterius in tres partes, secundum quod tria perficiunt partes, secundum quod tria perficiunt unionem, scilicet, uniens, unitum, et unionem, scilicet, uniens, unitum, et utrumque simul sociatum. Unde in pri- utrumque simul sociatum. Unde in pri- ma agit de uniente. In secunda, de unito ma agit de uniente. In secunda, de unito sive assumpto. Et hæc incipit in secunda sive assumpto. Et hæc incipit in secunda distinctione, ibi, A, « Et quia in homi- distinctione, ibi, A, « Et quia in homi- ne tota natura humana, etc. » In tertia, ne tota natura humana, etc. » In tertia, agit de utroque simul et hæc incipit in agit de utroque simul et hæc incipit in tertia distinctione, ibi, A, « Quæritur tertia distinctione, ibi, A, « Quæritur etiam de carne Verbi, etc. » etiam de carne Verbi, etc. »

Prima distinctio dividitur in duas par- Prima distinctio dividitur in duas par- tes in quarum prima agit de tempore tes in quarum prima agit de tempore incarnationis, sive unionis ad carnem. incarnationis, sive unionis ad carnem. In secunda, de uniente alium in per- In secunda, de uniente alium in per- sona et hæc incipit in secundo capi- sona et hæc incipit in secundo capi- tulo, ibi, B, « Diligenter vero annotan- tulo, ibi, B, « Diligenter vero annotan- dum est, etc. >> dum est, etc. >>

Et hæc ulterius dividitur in duas par- Et hæc ulterius dividitur in duas par- tes in quarum prima determinat quare tes in quarum prima determinat quare Fílius, non Pater, nec Spiritus sanctus Fílius, non Pater, nec Spiritus sanctus sibi carnem univit. In secunda, tangit sibi carnem univit. In secunda, tangit dubitationem circa hoc, ibi, D, « Sed dubitationem circa hoc, ibi, D, « Sed forte aliqui dicent, etc. » forte aliqui dicent, etc. »

Adhuc prior habet duas partes, ita Adhuc prior habet duas partes, ita quod in prima probat quod dictum est : quod in prima probat quod dictum est : in secunda, solvit quæstionem circa hoc in secunda, solvit quæstionem circa hoc incidentem, ibi, C, « Si vero quæritur. » incidentem, ibi, C, « Si vero quæritur. » In primo capitulo tria facit. Primo In primo capitulo tria facit. Primo dicitur, quod cum venit plenitudo tem- dicitur, quod cum venit plenitudo tem- poris misit Deus Filium suum. Secun- poris misit Deus Filium suum. Secun- do, explanat quid est temporis plenitu- do, explanat quid est temporis plenitu- do. Tertio, explanat quid est Filium do. Tertio, explanat quid est Filium mitti, sicut patet in Littera. mitti, sicut patet in Littera.

Expositio textus. Expositio textus.

Littera sic exponitur : Littera sic exponitur :

« Cum venit, etc. » Apostolus ad Ga- « Cum venit, etc. » Apostolus ad Ga- lat. iv, 4 et 5. lat. iv, 4 et 5.

« Misit, » per hoc quod in carne appa- « Misit, » per hoc quod in carne appa- ruit. ruit.

« Factum sub lege. » « Factum sub lege. »

Nota, quod justo non est lex posita. Nota, quod justo non est lex posita. Unde esse sub lege dicitur tribus modis, Unde esse sub lege dicitur tribus modis, scilicet, ex causa, vel observatione quo- scilicet, ex causa, vel observatione quo- rumdam mandatorum legis, vel ex mo- rumdam mandatorum legis, vel ex mo- tivo legis. Ex causa sic omnes in peccato tivo legis. Ex causa sic omnes in peccato nati fuerunt sub lege. Secundum obser- nati fuerunt sub lege. Secundum obser- vationem autem dupliciter contingit esse vationem autem dupliciter contingit esse sub lege, scilicet, per obedientiam, vel sub lege, scilicet, per obedientiam, vel per consummationem per obedientiam per consummationem per obedientiam sicut justi sunt sub lege: ut consumma- sicut justi sunt sub lege: ut consumma- tio autem, sicut Christus qui implevit le- tio autem, sicut Christus qui implevit le- gem. Sub motivo autem legis quod erat gem. Sub motivo autem legis quod erat timor, fuerunt qui ex servili timore ser- timor, fuerunt qui ex servili timore ser- vabant. vabant.

« Fili ergo missio, etc. » CONTRA: In « Fili ergo missio, etc. » CONTRA: In lege tempore patrum sæpe missus est per lege tempore patrum sæpe missus est per donum sapientiæ: ergo incarnatus est ex donum sapientiæ: ergo incarnatus est ex tunc. tunc.

SOLUTIO. Intelligitur de missione in SOLUTIO. Intelligitur de missione in mundum, non in cor tantum. mundum, non in cor tantum.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An conveniebat Deum incarnari ? An conveniebat Deum incarnari ?

Incidit autem dubitatio prima, An Incidit autem dubitatio prima, An conveniebat Deum incarnari ? conveniebat Deum incarnari ? Et ponam Et ponam ad hoc rationes primo ex ad hoc rationes primo ex parte Dei, secundo ex parte creaturæ. parte Dei, secundo ex parte creaturæ. Ex parte Dei ponam rationes primo ex Ex parte Dei ponam rationes primo ex potentia Dei, secundo ex sapientia, ter- potentia Dei, secundo ex sapientia, ter- tio ex bonitate sumptas. tio ex bonitate sumptas.

Ex parte autem potentiæ Dei, primo Ex parte autem potentiæ Dei, primo

4 4

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

supponuntur quatuor quæ apud sa- supponuntur quatuor quæ apud sa- pientes sunt approbata. Prima suppo- pientes sunt approbata. Prima suppo- sitio est, quod prima causa est poten- sitio est, quod prima causa est poten- tiæ infinitæ in agendo. Secunda est, tiæ infinitæ in agendo. Secunda est, quod potentiæ infinitæ est se demon- quod potentiæ infinitæ est se demon- strare aliquando in opere. Tertia est, non strare aliquando in opere. Tertia est, non posse se demonstrare potentiam infini- posse se demonstrare potentiam infini- tam, nisi in opere aliquo modo infinito. tam, nisi in opere aliquo modo infinito. Quarta est, Dei potentiam in agendo Quarta est, Dei potentiam in agendo nullo indigere. nullo indigere.

INDE SIC: INDE SIC:

$ $

1.Quodlibet pure creatum est finitum et 1.Quodlibet pure creatum est finitum et finitæ virtutis ergo est finitæ essentiæ : finitæ virtutis ergo est finitæ essentiæ : ergo potentiæ infinitæ non erit sufficien- ergo potentiæ infinitæ non erit sufficien- ter demonstrativum: ergo oportet ope- ter demonstrativum: ergo oportet ope- rationem Dei esse aliquo modo super rationem Dei esse aliquo modo super ens increatum. Hoc igitur erit vel ut fiat ens increatum. Hoc igitur erit vel ut fiat ab ipso, vel ut ipse alii uniatur : non ab ipso, vel ut ipse alii uniatur : non primo modo, quia si est ens non crea- primo modo, quia si est ens non crea- tum, fieri non potest, alioquin contradı- tum, fieri non potest, alioquin contradı- ctoria verificarentur de eodem : ergo sic ctoria verificarentur de eodem : ergo sic erit, quod alii creato quod ab eo sine erit, quod alii creato quod ab eo sine comparationis proportione distat, unia- comparationis proportione distat, unia- tur ergo oportet vel conveniens fuit tur ergo oportet vel conveniens fuit Deum uniri creaturæ: et infra probabitur Deum uniri creaturæ: et infra probabitur quoniam solus homo est unibilis ei er- quoniam solus homo est unibilis ei er- go oportuit Deum uniri homini: quia go oportuit Deum uniri homini: quia aliter infinita potentia per effectum infi- aliter infinita potentia per effectum infi- nitum non demonstraretur, quod est nitum non demonstraretur, quod est contra secundum. contra secundum.

2. Item, Potentiæ infinitæ est creatum 2. Item, Potentiæ infinitæ est creatum educere ad altissimum actum cujus ip- educere ad altissimum actum cujus ip- sum est susceptibile: sed (sicut postea sum est susceptibile: sed (sicut postea patebit) creatum erit susceptibile deitatis patebit) creatum erit susceptibile deitatis in unam personam: ergo potentiæ infi- in unam personam: ergo potentiæ infi- nitæ erit conjungere deitatem in effectu nitæ erit conjungere deitatem in effectu aliquo in persona una ; non nisi cum ho- aliquo in persona una ; non nisi cum ho- mine ergo conveniens fuit Deum incar- mine ergo conveniens fuit Deum incar-

nari. nari.

3. Item, Probatur per sapientiam, et 3. Item, Probatur per sapientiam, et supponantur tres propositiones, scilicet, supponantur tres propositiones, scilicet, quod sapientiæ est ordinare. Secunda, quod sapientiæ est ordinare. Secunda, quod summæ sapientiæ est omnem or- quod summæ sapientiæ est omnem or- dinem possibilem implere. Tertia est, dinem possibilem implere. Tertia est, quod summa sapientia in omni decore quod summa sapientia in omni decore qui possibilis est, se demonstret. qui possibilis est, se demonstret.

INDE SIC Ordo est in creatis ad se INDE SIC Ordo est in creatis ad se invicem, secundum quem se contingunt invicem, secundum quem se contingunt per unionem et compositionem. Similiter per unionem et compositionem. Similiter

ordo est creaturæ ad Creatorem : ergo ordo est creaturæ ad Creatorem : ergo necesse est hunc ordinem complere in necesse est hunc ordinem complere in ordinatis non autem complebitur nisi ordinatis non autem complebitur nisi primo conjuncto cum ultimo : ergo ne- primo conjuncto cum ultimo : ergo ne- cesse est primum et ultimum conjungi, cesse est primum et ultimum conjungi, sicut habetur, Sapient. VIII, 1: Attingit sicut habetur, Sapient. VIII, 1: Attingit a fine usque ad finem. a fine usque ad finem.

4. Item, Omnis decor sapientiæ est : 4. Item, Omnis decor sapientiæ est : sed video, quod decor ex specie est ut sed video, quod decor ex specie est ut mixta magis sint decora elementis, et mixta magis sint decora elementis, et complexionata mixtis, et animata com- complexionata mixtis, et animata com- plexionatis, et pulcherrima complexiona- plexionatis, et pulcherrima complexiona- tis, et pulcherrima composita ex anima tis, et pulcherrima composita ex anima rationali et corporea substantia potentia rationali et corporea substantia potentia vitam habente: ergo cum summa sapien- vitam habente: ergo cum summa sapien- tia non sistat ibi nisi veniat ad pulchri- tia non sistat ibi nisi veniat ad pulchri- tudinem infiniti decoris, ipsa conjunget tudinem infiniti decoris, ipsa conjunget cum hac creatura anima rationali anı- cum hac creatura anima rationali anı- mata quæ ultima est in decore naturæ, mata quæ ultima est in decore naturæ, pulcherriman substantiam increatam spi- pulcherriman substantiam increatam spi- ritualem et hoc est quod habetur, Pro- ritualem et hoc est quod habetur, Pro- verb. xxxi, 10: Procul et de ultimis verb. xxxi, 10: Procul et de ultimis finibus pretium ejus. Procul enim est finibus pretium ejus. Procul enim est substantia spiritualis increata: ultimi au- substantia spiritualis increata: ultimi au- tem fines sunt ultimus naturæ finis, et tem fines sunt ultimus naturæ finis, et ultimus universitatis finis: ultimus au- ultimus universitatis finis: ultimus au- tem naturæ finis est homo per composi- tem naturæ finis est homo per composi- tionum enumerationem, ultimus autem tionum enumerationem, ultimus autem universitatis finis est Deus, ex quibus universitatis finis est Deus, ex quibus finibus conficitur pretium redemptionis. finibus conficitur pretium redemptionis.

5. Item, Ex potentia simul et sapien- 5. Item, Ex potentia simul et sapien- tia sic arguitur: Magna est potentia in tia sic arguitur: Magna est potentia in eductione simplicium de nihilo : major eductione simplicium de nihilo : major autem relucet in gradibus naturæ qui autem relucet in gradibus naturæ qui sunt esse mixtum, vivere, sentire, intel- sunt esse mixtum, vivere, sentire, intel- ligere: tamen neutra est in his infinita. ligere: tamen neutra est in his infinita. Cum igitur ambæ finitæ sunt, adhuc Cum igitur ambæ finitæ sunt, adhuc educent gradum ulteriorem ex conjun- educent gradum ulteriorem ex conjun- ctione naturæ quæ est supra intellectua- ctione naturæ quæ est supra intellectua- lem cum intellectuali sive rationali. lem cum intellectuali sive rationali.

Si forte dicatur, quod secundum hanc Si forte dicatur, quod secundum hanc rationem homo prius deberet jungi an- rationem homo prius deberet jungi an- gelicæ naturæ, et postea divina natura gelicæ naturæ, et postea divina natura illi sicut videmus, quod post simplex illi sicut videmus, quod post simplex est mixtum minerale, et post illud vive- est mixtum minerale, et post illud vive- re, et sic de aliis, et semper prius salva- re, et sic de aliis, et semper prius salva- tur in sequenti. Ad hoc differatur re- tur in sequenti. Ad hoc differatur re- sponsio usque postea, ubi ostendetur, sponsio usque postea, ubi ostendetur, quod Angelus nec Deo nec homini uni- quod Angelus nec Deo nec homini uni-

IN III SENTENT. DIST. [, A, ART. 1. IN III SENTENT. DIST. [, A, ART. 1.

bilis est unde hic non impedit proces- bilis est unde hic non impedit proces-

sum. sum.

6. Deinde ostenditur hoc ex bonitate: 6. Deinde ostenditur hoc ex bonitate: et supponantur tria, scilicet, quod bo- et supponantur tria, scilicet, quod bo- num est diffusivum et communicativum num est diffusivum et communicativum sui. Secundo, quod infiniti boni est infi- sui. Secundo, quod infiniti boni est infi- nito modo se communicare. Tertio, quod nito modo se communicare. Tertio, quod creatum est capax per unionem infiniti creatum est capax per unionem infiniti boni sicut apparuit in effectu. boni sicut apparuit in effectu.

INDE SIC INDE SIC

Infinitum bonum infinito Infinitum bonum infinito modo se communicat, et non est infini- modo se communicat, et non est infini- tum nisi ipsum substantialiter : ergo tum nisi ipsum substantialiter : ergo seipsum communicabit creato. seipsum communicabit creato.

Si forte dicatur, quod secundum hoc Si forte dicatur, quod secundum hoc se omni creato capaci communicat. Con- se omni creato capaci communicat. Con- TRA Bonum respicit naturam cui se TRA Bonum respicit naturam cui se communicat, et non personam natura communicat, et non personam natura autem est indifferens: ergo non commu- autem est indifferens: ergo non commu- nicabitur nisi per naturam: in persona nicabitur nisi per naturam: in persona autem non potest esse, quia jam destrue- autem non potest esse, quia jam destrue- retur ordo illius naturæ ad aliud secun- retur ordo illius naturæ ad aliud secun- dum alia dona, si quælibet persona uni- dum alia dona, si quælibet persona uni- retur ei, et pluralitas individuorum, quod retur ei, et pluralitas individuorum, quod sic probatur Si fiat unio ad Socratem, sic probatur Si fiat unio ad Socratem, vel ad Platonem, talis erit quæ faceret vel ad Platonem, talis erit quæ faceret Deum hominem, et hominem Deum. Deum hominem, et hominem Deum. Ergo Socrates est Filius Dei, et Filius Ergo Socrates est Filius Dei, et Filius Dei est Socrates et Filius Dei est Plato, Dei est Socrates et Filius Dei est Plato, et e converso. Sed quæcumque uni ct et e converso. Sed quæcumque uni ct eidem sunt eadem, ipsa sunt eadem : eidem sunt eadem, ipsa sunt eadem : sed Socrates et Plato Filio Dei sunt idem sed Socrates et Plato Filio Dei sunt idem et secundum idem, quia secundum unio- et secundum idem, quia secundum unio- nem unam ergo Socrates et Plato sunt nem unam ergo Socrates et Plato sunt idem. Et eadem ratio est de aliis: ergo idem. Et eadem ratio est de aliis: ergo numerus personarum illius naturæ de- numerus personarum illius naturæ de- strueretur ergo non conveniebat eum strueretur ergo non conveniebat eum uniri nisi uni de illa natura. uniri nisi uni de illa natura.

7. Item, Ex potentia simul et bonitate 7. Item, Ex potentia simul et bonitate arguo sic Magna est potentia et bonitas arguo sic Magna est potentia et bonitas quæ facit universum sed tamen major quæ facit universum sed tamen major cogitari potest, scilicet quæ facit infini- cogitari potest, scilicet quæ facit infini- tos mundos sed adhuc major potest tos mundos sed adhuc major potest excogitari, scilicet quæ Deum conjungat excogitari, scilicet quæ Deum conjungat creaturæ alicui in una persona : quia creaturæ alicui in una persona : quia illa est illi incomparabilis. Cum igitur illa est illi incomparabilis. Cum igitur Deus habeat potentiam qua major co- Deus habeat potentiam qua major co- gitari non potest, imo etiam majorem gitari non potest, imo etiam majorem quam cogitari potest, ipse potest, et vult quam cogitari potest, ipse potest, et vult (cum sit bonitas sua tanta, quanta poten- (cum sit bonitas sua tanta, quanta poten-

5 5

tia sua) talem conjunctionem producere: tia sua) talem conjunctionem producere: non autem potest fieri ad omnes res non autem potest fieri ad omnes res creatas, eo quod destrueretur numerus creatas, eo quod destrueretur numerus individuorum, ut habitum est: ergo ad individuorum, ut habitum est: ergo ad unum faciet : non autem est unibilis unum faciet : non autem est unibilis creatura nisi homo: ergo faciet ad homi- creatura nisi homo: ergo faciet ad homi- nem. Et quia facile est hujusmodi ratio- nem. Et quia facile est hujusmodi ratio- nes multiplicare, ideo istæ sufficiant: ita nes multiplicare, ideo istæ sufficiant: ita quod caveatur, quod non dicatur quod quod caveatur, quod non dicatur quod aliqua istarum sit necessaria: quia om- aliqua istarum sit necessaria: quia om- nes sunt quædam convenientiæ ad hoc nes sunt quædam convenientiæ ad hoc quod fiat incarnatio, etiam supposito quod fiat incarnatio, etiam supposito quod non fuerit peccatum. quod non fuerit peccatum.

8. Ex conditione status hominis quæ 8. Ex conditione status hominis quæ est sub peccato arguitur idem: et primo est sub peccato arguitur idem: et primo supponatur necesse esse Dei præfinitio- supponatur necesse esse Dei præfinitio- nem de homine factam impleri. Secun- nem de homine factam impleri. Secun- do, quod omnis rationalis creatura facta do, quod omnis rationalis creatura facta est ad beatitudinem. Tertio, quod omnis est ad beatitudinem. Tertio, quod omnis rationalis creatura per aliquem nume- rationalis creatura per aliquem nume- rum suorum individuorum participet il- rum suorum individuorum participet il- lam. Quarto, quod Deus non punivit lam. Quarto, quod Deus non punivit rationalem creaturam sine peccato. rationalem creaturam sine peccato. Quinto, quod omnis creatura simplex, Quinto, quod omnis creatura simplex, totum quod est et polest, pro seipsa totum quod est et polest, pro seipsa debet Creatori et non potest ci in gratia- debet Creatori et non potest ci in gratia- rum actione respondere. Sexto, quod rum actione respondere. Sexto, quod peccator pro nullo potest satisfacere, peccator pro nullo potest satisfacere, cum ipse pro se non satisfecerit. cum ipse pro se non satisfecerit.

INDE SIC Homo subjacet multis pœ- INDE SIC Homo subjacet multis pœ- nis, et est rationalis creatura: ergo pec- nis, et est rationalis creatura: ergo pec- cavit: ergo tum quia creatura est, tum cavit: ergo tum quia creatura est, tum quia peccator est, satisfacere non potest, quia peccator est, satisfacere non potest, nec aliqua creatura simplex: ergo ne- nec aliqua creatura simplex: ergo ne- cesse est si debeat satisfieri, quod satis- cesse est si debeat satisfieri, quod satis- faciens sit Creator ut possit, et homo ut faciens sit Creator ut possit, et homo ut debeat, si debet satisfieri, alioquin præ- debeat, si debet satisfieri, alioquin præ- finitio de homine frustraretur : ergo ne- finitio de homine frustraretur : ergo ne- cesse est Deum incarnati. cesse est Deum incarnati.

Talia etiam argumenta alıbı plura po- Talia etiam argumenta alıbı plura po- suimus, et ideo ista sufficiant hic. suimus, et ideo ista sufficiant hic. IN CONTRARIUM objicitur sic: IN CONTRARIUM objicitur sic:

1. Quod est infirmitatis, Deo non con- 1. Quod est infirmitatis, Deo non con- venit: jungi infirmo infirmitatis est ; ergo venit: jungi infirmo infirmitatis est ; ergo Deo non convenit. Sed jungi cum natu- Deo non convenit. Sed jungi cum natu- ra pœnalitatibus subjecta, est jungi cum ra pœnalitatibus subjecta, est jungi cum infirmo : ergo, etc. PROBATIO primæ est, infirmo : ergo, etc. PROBATIO primæ est, quia omne quod jungitur, jungitur prop- quia omne quod jungitur, jungitur prop- ter melius. PROBATIO secundæ est, quia ter melius. PROBATIO secundæ est, quia

Contra. Contra.

6 6

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

junctura desideratur, ut elevetur jun- hypostasim et personam unam. Quarta, junctura desideratur, ut elevetur jun- hypostasim et personam unam. Quarta,

ctum. ctum.

2. Item, Quod respectu nullius est 2. Item, Quod respectu nullius est imperfectum, respectu nullius est in po- imperfectum, respectu nullius est in po- tentia. INDE SIC: Quod non est in poten- tentia. INDE SIC: Quod non est in poten- tia aliquo modo, non est unibile, cum tia aliquo modo, non est unibile, cum unibile dicat potentiam. Deus non est in unibile dicat potentiam. Deus non est in potentia ad aliquid: ergo non est unibi- potentia ad aliquid: ergo non est unibi- lis alicui. lis alicui.

3. Item, Omne quod fit aliquid, habet 3. Item, Omne quod fit aliquid, habet aliquid faciens extra seipsum: Deus fit aliquid faciens extra seipsum: Deus fit homo, et fit unitus, cum non semper homo, et fit unitus, cum non semper fuerit unitus ergo habet aliquid faciens fuerit unitus ergo habet aliquid faciens extra seipsum: sed hoc falsum est : ergo extra seipsum: sed hoc falsum est : ergo Deus non unitur. Deus non unitur.

4. Item, Deus unitur humanæ naturæ : 4. Item, Deus unitur humanæ naturæ : ergo aliquid unit eum aut idem, aut ergo aliquid unit eum aut idem, aut aliud si idem, ergo idem est faciens et aliud si idem, ergo idem est faciens et factum, quod non est intelligibile: si factum, quod non est intelligibile: si aliud, cum agens et faciens sit nobilius aliud, cum agens et faciens sit nobilius facto et acto, aliquid erit nobilius Deo facto et acto, aliquid erit nobilius Deo unito, quod hæresis est, quia Deus non unito, quod hæresis est, quia Deus non est nobilior Deo cum carne. est nobilior Deo cum carne.

5. Item, Omnis unio duorum videtur 5. Item, Omnis unio duorum videtur esse respectu alicujus tertii constituti ex esse respectu alicujus tertii constituti ex utrisque deitas autem non est passibilis utrisque deitas autem non est passibilis respectu alicujus tertii: ergo non est respectu alicujus tertii: ergo non est unibilis. unibilis.

6. Item, Nulla substantia perfecta in 6. Item, Nulla substantia perfecta in esse et natura, unibilis vel componibilis esse et natura, unibilis vel componibilis est alicui Deus est substantia perfectis- est alicui Deus est substantia perfectis- sima ergo nullo modo est unibilis ali- sima ergo nullo modo est unibilis ali- cui. PROBATUR autem prima: quia omnis cui. PROBATUR autem prima: quia omnis compositio et unio est propter perfectio- compositio et unio est propter perfectio- nem aliquam acquirendam vel in actu, nem aliquam acquirendam vel in actu, ut materia formæ unitur: vel in esse, ut ut materia formæ unitur: vel in esse, ut forma unitur materiæ. forma unitur materiæ.

7. Et quia longum est de hoc multa 7. Et quia longum est de hoc multa objicere, cum valde leve sit de hoc addu- objicere, cum valde leve sit de hoc addu- cere rationes, ponantur omnes animi cere rationes, ponantur omnes animi conceptiones contra hanc unionem exi- conceptiones contra hanc unionem exi- stentes quarum una est, substantiam in stentes quarum una est, substantiam in actu et esse perfectam, nulli unibilem actu et esse perfectam, nulli unibilem esse. Secunda est, omnem unionem ad esse. Secunda est, omnem unionem ad compositionem substantialem vel acci- compositionem substantialem vel acci- dentalem terminari. Tertia, diversarum dentalem terminari. Tertia, diversarum naturarum specie differentium non esse naturarum specie differentium non esse

1 Cf. Infra, Dist. II. 1 Cf. Infra, Dist. II.

differentias diversas in natura et specie differentias diversas in natura et specie et genere, nihil unum genere specie vel et genere, nihil unum genere specie vel individuo constituere. Quinta, infinite individuo constituere. Quinta, infinite distantia proportionem non habere unio- distantia proportionem non habere unio- nis. Sexta, causam primam omnia nis. Sexta, causam primam omnia unientem et componentem ad nullam unientem et componentem ad nullam unionem vel compositionem esse possi- unionem vel compositionem esse possi- bilem, et infinita alia quæ facile est bilem, et infinita alia quæ facile est invenire. Cum igitur intellectus ista apud invenire. Cum igitur intellectus ista apud se habeat et supponat, non recipiet unio- se habeat et supponat, non recipiet unio- nem Dei cum humana natura. nem Dei cum humana natura.

SOLUTIO. Dicendum, quod convenien- SOLUTIO. Dicendum, quod convenien- tes sunt rationes quæ adductæ sunt ad tes sunt rationes quæ adductæ sunt ad probandum Deum esse unibilem cum probandum Deum esse unibilem cum humana natura, et non necessitatis humana natura, et non necessitatis erunt quia si essent necessitatis, non erunt quia si essent necessitatis, non esset opus suæ bonæ voluntatis, nec esset opus suæ bonæ voluntatis, nec teneremur ad tot et tantas gratiarum teneremur ad tot et tantas gratiarum actiones, nec per revelationem fidei illud actiones, nec per revelationem fidei illud acciperemus. Hoc autem facile apparet acciperemus. Hoc autem facile apparet advertenti rationes illas hic et alibi posi- advertenti rationes illas hic et alibi posi- tas, et hoc relinquo judicio legentium. tas, et hoc relinquo judicio legentium. Omnes autem rationes in contrarium Omnes autem rationes in contrarium positæ non impediunt unionem. Et hoc positæ non impediunt unionem. Et hoc ideo dico quia licet fides sufficienter ideo dico quia licet fides sufficienter probari non possit, tamen etiam non probari non possit, tamen etiam non potest improbari. potest improbari.

DICENDUM ergo ad primum, quod infir- DICENDUM ergo ad primum, quod infir- mitatis non est uniri naturæ infirmæ, mitatis non est uniri naturæ infirmæ, nisi ubi natura unita demergeretur in nisi ubi natura unita demergeretur in infirmitates illas, et distare inciperet in infirmitates illas, et distare inciperet in seipsa. Sic autem divinitas non est unita seipsa. Sic autem divinitas non est unita humanitati, et est exemplum Augustini humanitati, et est exemplum Augustini de lumine solis, quod non inficitur ab de lumine solis, quod non inficitur ab his super quæ ponit radios suos. his super quæ ponit radios suos.

Soluti Soluti

Adobje Adobje

AD ALIUD dicendum, quod illa ratio Ado'j AD ALIUD dicendum, quod illa ratio Ado'j tenet in his quæ uniuntur respectu ali- tenet in his quæ uniuntur respectu ali- cujus tertii. Sed sic divinitas non est cujus tertii. Sed sic divinitas non est unita humanitati: quia infra probabi- unita humanitati: quia infra probabi- tur, quod in Domino Jesu Christo non tur, quod in Domino Jesu Christo non est communem speciem invenire. est communem speciem invenire. AD AD

ALIUD dicendum, quod unibile Adok ALIUD dicendum, quod unibile Adok quod est in potentia respectu compositio- quod est in potentia respectu compositio- nis, habet aliud uniens extra se, et hoc nis, habet aliud uniens extra se, et hoc est unibile quod fit aliquo modo in com- est unibile quod fit aliquo modo in com-

object.4. object.4.

et 6. et 6.

IN III SENTENT. DIST. I, A, ART. 2 ET 3. IN III SENTENT. DIST. I, A, ART. 2 ET 3.

posito. Sed tale non est divinitas : quia posito. Sed tale non est divinitas : quia nec fit in se, nec in composito. Nec hæc nec fit in se, nec in composito. Nec hæc est recipienda simpliciter, Deus homo est recipienda simpliciter, Deus homo fit: quia fieri notatur circa Deum poni. fit: quia fieri notatur circa Deum poni. Et si invenitur in auctoritate posita, Et si invenitur in auctoritate posita, glossanda est sic: Hoc fit quod Deus est glossanda est sic: Hoc fit quod Deus est homo, sed hoc fieri tunc ponitur circa homo, sed hoc fieri tunc ponitur circa naturam humanitatis, non deitatis, et naturam humanitatis, non deitatis, et ideo seipsam unit. Nec hoc verum est, ideo seipsam unit. Nec hoc verum est, quod deitas sit melior unita quam non quod deitas sit melior unita quam non unita eo quod unita sit quasi conjuncta unita eo quod unita sit quasi conjuncta bono creato, et per se sit tantum bonum bono creato, et per se sit tantum bonum increatum. Et hoc ideo est, quia bonitati increatum. Et hoc ideo est, quia bonitati încreatæ nihil adjici potest quod augeat încreatæ nihil adjici potest quod augeat eam, cum sit infinita et si additur ei eam, cum sit infinita et si additur ei per unionem, non habet rationem nec per unionem, non habet rationem nec essentiam boni nisi ab ipsa : unde non essentiam boni nisi ab ipsa : unde non adjicit ei aliquid, sed potius accipit hoc adjicit ei aliquid, sed potius accipit hoc ipsum bonum quod habet, eo quod uni- ipsum bonum quod habet, eo quod uni- fur ei: quia quanto aliquid vicinius or- fur ei: quia quanto aliquid vicinius or- dinatur ad ipsam, tanto plus recipit dinatur ad ipsam, tanto plus recipit bonitatis ejus. bonitatis ejus.

AD ALIUD dicendum, quod unio duo- AD ALIUD dicendum, quod unio duo- rum quæ ambo aliquo modo sunt im- rum quæ ambo aliquo modo sunt im- perfecta, est respectu alicujus tertii: sic- perfecta, est respectu alicujus tertii: sic- ut materia imperfecta est quoad actum, ut materia imperfecta est quoad actum, forma autem imperfecta, quoad esse. Sic forma autem imperfecta, quoad esse. Sic autem non est de deitate, et humanı- autem non est de deitate, et humanı- tate. tate.

object. AD ALIUD dicendum, quod omnes illæ object. AD ALIUD dicendum, quod omnes illæ communes animi conceptiones prohi- communes animi conceptiones prohi- bent, quod nec deitas ut pars sit unibi- bent, quod nec deitas ut pars sit unibi- lis. Et hoc bene concedimus: quia ratio lis. Et hoc bene concedimus: quia ratio partis est imperfecti ratio, et hoc deitati partis est imperfecti ratio, et hoc deitati non convenit. non convenit.

Et per hæc patet solutio ad totum. Et per hæc patet solutio ad totum.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Quare Dei Filius ab initio humanam Quare Dei Filius ab initio humanam naturam non assumpsit? naturam non assumpsit?

Sed adhuc restat dubium, Quare non Sed adhuc restat dubium, Quare non ab initio humanam naturam assumpsit? ab initio humanam naturam assumpsit? Et objicitur sic: Et objicitur sic:

1. Quando erat morbus, tempus erat 1. Quando erat morbus, tempus erat medicinæ sed ab initio erat morbus: medicinæ sed ab initio erat morbus: ergo medicus ab initio incarnari debuit. ergo medicus ab initio incarnari debuit.

: :

2. Præterea, Hoc videtur per simile 2. Præterea, Hoc videtur per simile ad morbum corporalem, qui quanto in- ad morbum corporalem, qui quanto in- valescit diutius, tanto magis difficulter valescit diutius, tanto magis difficulter curatur ergo videtur, quod a principio curatur ergo videtur, quod a principio morbi conveniebat Filium incarnari. morbi conveniebat Filium incarnari.

SOLUTIO. Dicendum, quod secus est in SOLUTIO. Dicendum, quod secus est in medicina spiritus, et in medicina corpo- medicina spiritus, et in medicina corpo- ris quia corporis medicina agit cum ris quia corporis medicina agit cum natura et juvat illam, et hoc per actiones natura et juvat illam, et hoc per actiones primarum qualitatum, quæ non agunt primarum qualitatum, quæ non agunt voluntarie nec per intellectum : et ideo voluntarie nec per intellectum : et ideo melius est illi morbo occurrere in prin- melius est illi morbo occurrere in prin- cipio, quamdiu natura fortis est, ante- cipio, quamdiu natura fortis est, ante- quam succumbat. Sed medicina spiritua. quam succumbat. Sed medicina spiritua. lis non agit nisi cum nostra voluntate ad lis non agit nisi cum nostra voluntate ad minus consentiente ad consensum au- minus consentiente ad consensum au- tem hujusmodi requiritur præcognitio tem hujusmodi requiritur præcognitio morbi, et medicinæ, et indigentiæ : quia morbi, et medicinæ, et indigentiæ : quia aliter non sufficienter amplecteretur me- aliter non sufficienter amplecteretur me- dicum et medicinam, et non valet nisi dicum et medicinam, et non valet nisi ferventer desideretur. Et ideo consequens ferventer desideretur. Et ideo consequens fuit (ut dicunt Sancti) prius facere inno- fuit (ut dicunt Sancti) prius facere inno- tescere morbum, et quod non esset au- tescere morbum, et quod non esset au- xilium per naturam, vel legis obedien- xilium per naturam, vel legis obedien- tiam sine gratia, et postea veneretur tiam sine gratia, et postea veneretur medicum cum medecina. medicum cum medecina.

Et per hoc patet solutio utriusque ob- Et per hoc patet solutio utriusque ob- jectorum. jectorum.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Quid sit, et quot modis dicitur plenitudo Quid sit, et quot modis dicitur plenitudo temporis ? temporis ?

Deinde objicitur de hoc quod dicit, Deinde objicitur de hoc quod dicit, ibi, A, «Plenitudo temporis. » ibi, A, «Plenitudo temporis. »

Invenitur enim multiplex plenitudo in Invenitur enim multiplex plenitudo in sacra Scriptura, quæ non competit tem- sacra Scriptura, quæ non competit tem- pori quo Filius Dei venit in carnem : pori quo Filius Dei venit in carnem : ergo videtur, quod specialiter plenitudo ergo videtur, quod specialiter plenitudo temporis non dicatur. temporis non dicatur.

Solutio. Solutio.

Solutio. Solutio.

8 8

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Quod autem multiplex plenitudo in- Quod autem multiplex plenitudo in- veniatur, patet sic: veniatur, patet sic:

1. Deuter. xxXII, 1. Deuter. xxXII, 3 et 4 Date magni- 3 et 4 Date magni- ficentiam Deo nostro. Dei perfecta sunt ficentiam Deo nostro. Dei perfecta sunt opera ergo plena. Unde, Psal. xx, 1: opera ergo plena. Unde, Psal. xx, 1: Domini est terra, et plenitudo ejus: Domini est terra, et plenitudo ejus: ergo videtur, quod in universitate crea- ergo videtur, quod in universitate crea- turarum perfecta plenitudo temporis turarum perfecta plenitudo temporis fuit. fuit.

2. Item, Matth. x11, 48, super illud: 2. Item, Matth. x11, 48, super illud: Quam cum impleta esset, educentes : Quam cum impleta esset, educentes : Glossa vult, quod ad finem mundi retor- Glossa vult, quod ad finem mundi retor- queatur ergo videtur plenitudo temporis queatur ergo videtur plenitudo temporis in fine mundi esse. in fine mundi esse.

3. Item, Ad Ephes. IV, 13: Donec oc- 3. Item, Ad Ephes. IV, 13: Donec oc- curramus omnes in unitatem fidei, et curramus omnes in unitatem fidei, et agnitionem Filii Dei, in virum perfe- agnitionem Filii Dei, in virum perfe- ctum, in mensuram ætatis plenitudinis ctum, in mensuram ætatis plenitudinis Christi: hæc autem fuit in tempore Re- Christi: hæc autem fuit in tempore Re- surrectionis, quia hæc erat plenitudo surrectionis, quia hæc erat plenitudo Christi, vel in tempore resurrectionis Christi, vel in tempore resurrectionis beatorum. beatorum.

4. Item, In Prologo Lucæ dicit Hie- 4. Item, In Prologo Lucæ dicit Hie- ronymus « Ut Deo in Deum plenum, »> ronymus « Ut Deo in Deum plenum, »> hoc refert ad Ascensionem Domini Jesu: hoc refert ad Ascensionem Domini Jesu: ergo videtur, quod etiam fuerit quædam ergo videtur, quod etiam fuerit quædam plenitudo in Ascensione. plenitudo in Ascensione.

5. Item, Joan. xix, 30, Jesus in cruce 5. Item, Joan. xix, 30, Jesus in cruce dixit Consummatum est: hoc autem fit dixit Consummatum est: hoc autem fit cum per impletionem numeri electorum cum per impletionem numeri electorum impletur ruina Angelorum: ergo tunc impletur ruina Angelorum: ergo tunc erat plenitudo, ut videtur. Unde, Apo- erat plenitudo, ut videtur. Unde, Apo- cal. vi, 11 : Dictum est illis ut requiesce- cal. vi, 11 : Dictum est illis ut requiesce- rent adhuc tempus modicum, donec com- rent adhuc tempus modicum, donec com- pleantur conservi eorum et fratres eo- pleantur conservi eorum et fratres eo- rum, etc. rum, etc.

SOLUTIO. Dicendum, quod multiplex SOLUTIO. Dicendum, quod multiplex est plenitudo, scilicet, naturæ secundum est plenitudo, scilicet, naturæ secundum sufficientiam principiorum, ut possit pro- sufficientiam principiorum, ut possit pro- pagari et hæc fuit cum perfectis Dei pagari et hæc fuit cum perfectis Dei operibus quievit in die septimo. Unde, operibus quievit in die septimo. Unde, Genes. 11, 2: Complevitque Deus die Genes. 11, 2: Complevitque Deus die septimo opus suum quod fecerat: et re- septimo opus suum quod fecerat: et re- quievit die septimo ab universo opere quievit die septimo ab universo opere quod patrarat. quod patrarat.

Item, Plenitudo propagatæ naturæ, de Item, Plenitudo propagatæ naturæ, de

1 Luc. 1, 28. 1 Luc. 1, 28.

qua dicitur, Psal. xxi, 1: Domini est qua dicitur, Psal. xxi, 1: Domini est terra, elc. terra, elc.

Est etiam plenitudo gratiæ, et pleni- Est etiam plenitudo gratiæ, et pleni- tudo gloriæ. Plenitudo autem gratiæ du- tudo gloriæ. Plenitudo autem gratiæ du- plex in capite, et in membris. In ca- plex in capite, et in membris. In ca- pite autem sic incepit in Incarnatione : pite autem sic incepit in Incarnatione : quia illa plenitudo causa est et initium quia illa plenitudo causa est et initium aliarum plenitudinum propter tria, scili- aliarum plenitudinum propter tria, scili- cet, quia tunc plenitudo fuit præfinitio- cet, quia tunc plenitudo fuit præfinitio- nis temporis ut incarnaretur: unde, ad nis temporis ut incarnaretur: unde, ad Coloss. II, 9: In ipso inhabitat omnis Coloss. II, 9: In ipso inhabitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter. Se- plenitudo divinitatis corporaliter. Se- cundo, quia tunc fuit plenitudo genera- cundo, quia tunc fuit plenitudo genera- tionis. Quia prima erat viri de terra: tionis. Quia prima erat viri de terra: secunda, mulieris de virgine viro: ter- secunda, mulieris de virgine viro: ter- tia, filiorum de parentum commixtione : tia, filiorum de parentum commixtione : quarta autem viri virginis de fœmina quarta autem viri virginis de fœmina virgine, quæ complevit ordinem genera- virgine, quæ complevit ordinem genera- tionis. Unde, Genes. xv, 16: Genera- tionis. Unde, Genes. xv, 16: Genera- tione quarta revertentur huc. Et ideo di- tione quarta revertentur huc. Et ideo di- ctum est generanti: Ave, gratia plena '. ctum est generanti: Ave, gratia plena '. Tertio, quia tunc exuberavit gratia ad Tertio, quia tunc exuberavit gratia ad legem implendam, et promissa solvenda. legem implendam, et promissa solvenda. Joan. 1, 14 Vidimus gloriam ejus, glo- Joan. 1, 14 Vidimus gloriam ejus, glo- riam quasi unigeniti a Patre plenum riam quasi unigeniti a Patre plenum gratiæ, quoad impletionem mandato- gratiæ, quoad impletionem mandato- rum, et veritatis, quoad impletionem rum, et veritatis, quoad impletionem promissorum. Unde, infra, yy. 16 et 17: promissorum. Unde, infra, yy. 16 et 17: De plenitudine ejus nos omnes accepi- De plenitudine ejus nos omnes accepi- mus, el gratiam pro gratia. Quia lex mus, el gratiam pro gratia. Quia lex per Moysen data est, gratia et veritas per Moysen data est, gratia et veritas per Jesum Christum facta est. In mem- per Jesum Christum facta est. In mem- bris autem fuit plenitudo gratiæ in Pen- bris autem fuit plenitudo gratiæ in Pen- tecoste de qua dicitur, Act. II, 4: Re- tecoste de qua dicitur, Act. II, 4: Re- pleti sunt omnes Spiritu sancto.Et ibidem, pleti sunt omnes Spiritu sancto.Et ibidem, V1, 8: Stephanus plenus gratia et for- V1, 8: Stephanus plenus gratia et for- titudine, etc. Psal. LXXXIX, 14: Repleti titudine, etc. Psal. LXXXIX, 14: Repleti sumus mane misericordia tua, Domine. sumus mane misericordia tua, Domine.

Est autem plenitudo gloriæ in capite Est autem plenitudo gloriæ in capite quoad gloriam corporis in Resurre- quoad gloriam corporis in Resurre- ctione, de qua loquitur Apostolus in au- ctione, de qua loquitur Apostolus in au- ctoritate supra inducta²: vel quoad lo- ctoritate supra inducta²: vel quoad lo- cum respondentem per modum congruen- cum respondentem per modum congruen- tiæ, et hoc in Ascensione, de qua loqui- tiæ, et hoc in Ascensione, de qua loqui- tur Hieronymus in Prologo. In membris tur Hieronymus in Prologo. In membris autem potest esse plenitudo gloriæ quoad autem potest esse plenitudo gloriæ quoad numerum, et sic loquitur Glossa super numerum, et sic loquitur Glossa super

2 Ad Ephes. IV, 13. 2 Ad Ephes. IV, 13.

olutio. olutio. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

IN III SENTENT. DIST. I, A, ART. 4 ET 5. IN III SENTENT. DIST. I, A, ART. 4 ET 5.

Matthæum de sagena: vel quoad sancti- Matthæum de sagena: vel quoad sancti- tatis in utraque schola perfectionem, de tatis in utraque schola perfectionem, de qua, Eccli, xxiv, 16: In plenitudine san- qua, Eccli, xxiv, 16: In plenitudine san- ctorum detentio mea: vel quoad even- ctorum detentio mea: vel quoad even- tum qui est restauratio ruinæ Angelo- tum qui est restauratio ruinæ Angelo- rum, de qua loquitur Psalmus 11, 7 et seq. rum, de qua loquitur Psalmus 11, 7 et seq. Sic patet solutio ad totum. Sic patet solutio ad totum.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Utrum Dei Filius potest dici factus de Utrum Dei Filius potest dici factus de muliere? muliere?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa initium: « Factum ex mu- ibi, A, circa initium: « Factum ex mu- liere. » liere. »

1. Factura enim non cadit in Filium 1. Factura enim non cadit in Filium Dei, sed in Filium hominis: ergo male Dei, sed in Filium hominis: ergo male dicit Filium factum. dicit Filium factum.

2. Item, Quare non dicit natum de 2. Item, Quare non dicit natum de muliere cum tamen hoc sic verum? muliere cum tamen hoc sic verum?

3. Item, Glossa: Virgo non mulier, 3. Item, Glossa: Virgo non mulier, sed virgo fuit ergo videtur Apostolus sed virgo fuit ergo videtur Apostolus per hoc injuriam inferre matri Domini. per hoc injuriam inferre matri Domini.

SOLUTIO. Sine dubio factio non poni- SOLUTIO. Sine dubio factio non poni- tur circa Filium Dei in quantum hujus- tur circa Filium Dei in quantum hujus- modi, sed circa Filium hominis. Unde modi, sed circa Filium hominis. Unde Augustinus: « In tantum factus est, in Augustinus: « In tantum factus est, in quantum ex muliere est. » Unde sensus quantum ex muliere est. » Unde sensus est: Filium suum factum, non in quan- est: Filium suum factum, non in quan- tum Filius Dei: sed factum in natura tum Filius Dei: sed factum in natura humana, ut scilicet humana natura sub- humana, ut scilicet humana natura sub- jectum sit circa quod sit factio ipsa. jectum sit circa quod sit factio ipsa.

AD ALIUD dicendum, quod creatio est AD ALIUD dicendum, quod creatio est opus voluntatis divinæ educentis crea- opus voluntatis divinæ educentis crea- turain de nihilo: nativitas autem est turain de nihilo: nativitas autem est opus naturæ ex utraque parte, scilicet, opus naturæ ex utraque parte, scilicet, ex parte patientis ut est mater, et ex ex parte patientis ut est mater, et ex parte agentis ut est pater: sed facere est parte agentis ut est pater: sed facere est opus voluntatis super materiam præja- opus voluntatis super materiam præja- centem, sicut fecit Deus Trinitas huma- centem, sicut fecit Deus Trinitas huma- nam naturam, quæ unita est Christo sive nam naturam, quæ unita est Christo sive

1 Joan. xix, 26. 1 Joan. xix, 26.

9 9

Filio Dei: et ad hoc innuendum dicit, Filio Dei: et ad hoc innuendum dicit, factum. Cum autem dicitur natus, hoc factum. Cum autem dicitur natus, hoc est secundum navitatem, quæ est ex est secundum navitatem, quæ est ex matre tantum. matre tantum.

AD ULTIMUM dicendum, quod mulier AD ULTIMUM dicendum, quod mulier dicitur dupliciter, scilicet, secundum si- dicitur dupliciter, scilicet, secundum si- gnificationem nominis, et sic dicit Glos- gnificationem nominis, et sic dicit Glos- sa Virgo non fuit mulier. Vel secun- sa Virgo non fuit mulier. Vel secun- dum interpretationem nominis, et sic dum interpretationem nominis, et sic ipsa præcipue mulier fuit: quia herum ipsa præcipue mulier fuit: quia herum omnium omnium heroum ipsa mollivit. omnium omnium heroum ipsa mollivit. Unde quando e mollitie resolutus totus Unde quando e mollitie resolutus totus in cruce, 'suavitatem effudit, retulit hanc in cruce, 'suavitatem effudit, retulit hanc emollitionem in eam, dicens: Mulier, emollitionem in eam, dicens: Mulier, ecce filius tuus¹. ecce filius tuus¹.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An tempus a Patre præfinitum sit, et An tempus a Patre præfinitum sit, et debeat dici tempus plenitudinis, in debeat dici tempus plenitudinis, in quo misit Deus Filium suum? quo misit Deus Filium suum?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa initium : « Tempus pleni- ibi, A, circa initium : « Tempus pleni- tudinis dicitur tempus gratiæ, etc. » tudinis dicitur tempus gratiæ, etc. »

Hoc enim videtur esse contra Glossam Hoc enim videtur esse contra Glossam epistolæ ad Galat. iv, 4 et 5, quæ super epistolæ ad Galat. iv, 4 et 5, quæ super idem dicit, quod tempus plenitudinis idem dicit, quod tempus plenitudinis dicitur, quod erat præfinitum a Patre, dicitur, quod erat præfinitum a Patre, quod tunc Filium mitteret. quod tunc Filium mitteret.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Ab æterno fuit præfinitum: ergo ab Ab æterno fuit præfinitum: ergo ab

æterno mittere debuit. æterno mittere debuit.

Si dicitur, quod voluntas est causa Si dicitur, quod voluntas est causa dilatoria. CONTRA: Voluntas quæ recipit dilatoria. CONTRA: Voluntas quæ recipit dispositiones a conceptis per rationem, dispositiones a conceptis per rationem, vult hoc et illud: ergo voluntas quæ vult hoc et illud: ergo voluntas quæ semper uno modo se habet, non vult semper uno modo se habet, non vult hoc et illud: sed talis est voluntas Dei : hoc et illud: sed talis est voluntas Dei : ergo semper idem vult: ergo si tunc vo- ergo semper idem vult: ergo si tunc vo- luit, ab æterno voluit. Cum igitur sit luit, ab æterno voluit. Cum igitur sit omnipotens, ab æterno explevit, quod omnipotens, ab æterno explevit, quod

falsum est. falsum est.

Ad 3 Ad 3

Solutio. Solutio.

Solutio. Solutio.

10 10

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

SOLUTIO. Tempus præfinitionis ut mit- SOLUTIO. Tempus præfinitionis ut mit- teret, dicitur tempus plenitudinis, ut teret, dicitur tempus plenitudinis, ut dictum est, illis rationibus quæ assigna- dictum est, illis rationibus quæ assigna- tæ sunt. Et verum est, quod ab æterno tæ sunt. Et verum est, quod ab æterno præfinivit ut tunc mitteret: et ideo non præfinivit ut tunc mitteret: et ideo non mutabatur voluntas secundum diversa mutabatur voluntas secundum diversa volita quia ab æterno voluit ut tunc volita quia ab æterno voluit ut tunc veniret: sicut si ego vellem cras ædi- veniret: sicut si ego vellem cras ædi- ficare, et perseverarem in illa voluntate, ficare, et perseverarem in illa voluntate, si non jam sed cras ædificarem, non di- si non jam sed cras ædificarem, non di- cerer mutatus esse secundum volunta- cerer mutatus esse secundum volunta- tem. Unde non sequitur argumentum : tem. Unde non sequitur argumentum : quia non simpliciter præfinivit ab æter- quia non simpliciter præfinivit ab æter- no, sed præfinivit ut mitteret, et etiam no, sed præfinivit ut mitteret, et etiam cum hoc præfinivit quando mitteret. Qua cum hoc præfinivit quando mitteret. Qua autem causa distulerit, causæ aliquæ autem causa distulerit, causæ aliquæ per convenientiam sunt assignatæ : suffi- per convenientiam sunt assignatæ : suffi- cientes autem sunt in sapientia Dei abs- cientes autem sunt in sapientia Dei abs- conditæ, super quas exclamat Apostolus, conditæ, super quas exclamat Apostolus, ad Roman. x1, 33: 0 altitudo divitia- ad Roman. x1, 33: 0 altitudo divitia- rum sapientiæ, et scientiæ Dei! quam in- rum sapientiæ, et scientiæ Dei! quam in- comprehensibilia sunt judicia ejus, etc. comprehensibilia sunt judicia ejus, etc.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Quare tempus in quo misit Deus Filium Quare tempus in quo misit Deus Filium suum, dicitur tempus plenitudinis, suum, dicitur tempus plenitudinis, tempus miserendi, annus benignitatis, tempus miserendi, annus benignitatis, tempus gratiæ, etc. tempus gratiæ, etc.

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa medium : « Annus benigni- ibi, A, circa medium : « Annus benigni- tatis. » tatis. »

Quæ est enim ratio quatuor vel trium Quæ est enim ratio quatuor vel trium nominum hujus temporis, scilicet, ut nominum hujus temporis, scilicet, ut dicatur tempus plenitudinis, tempus mi- dicatur tempus plenitudinis, tempus mi- serendi, tempus benignitatis, et tempus serendi, tempus benignitatis, et tempus gratiæ ? gratiæ ?

AD HOC dicendum, quod ratio dicta AD HOC dicendum, quod ratio dicta est, quare dicitur tempus plenitudinis. est, quare dicitur tempus plenitudinis. Quod vero ex plenitudine sequebatur red- Quod vero ex plenitudine sequebatur red- emptio miserorum, ideo dicitur tempus emptio miserorum, ideo dicitur tempus

1 Jacob. 1, 5, 1 Jacob. 1, 5,

miserendi. Osee, x1, 8: Conturbata est miserendi. Osee, x1, 8: Conturbata est pænitudo mea. Et, Jerem. xxxi, 3: In pænitudo mea. Et, Jerem. xxxi, 3: In charitate perpetua dilex te: ideo attra- charitate perpetua dilex te: ideo attra- xi te, miserans. Ad juvamen autem tan- xi te, miserans. Ad juvamen autem tan- tum exigebatur ignita bonitas, quæ li- tum exigebatur ignita bonitas, quæ li- quefaciens bonum intus in omnes effluere quefaciens bonum intus in omnes effluere faceret et ideo dicitur annus benignita- faceret et ideo dicitur annus benignita- tis. Cantic. 1, 3: Oleum effusum nomen tis. Cantic. 1, 3: Oleum effusum nomen tuum ideo adolescentulæ dilexerunt te tuum ideo adolescentulæ dilexerunt te nimis. Tempus autem gratiæ dicitur nimis. Tempus autem gratiæ dicitur propter copiam gratiæ ad mandata im- propter copiam gratiæ ad mandata im- plenda. plenda.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An lex decalogi potest impleri sine An lex decalogi potest impleri sine gratia ? gratia ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, A, Deinde quæritur de hoc quod dicit, A, circa finem. « Quia per charitatem, etc. » circa finem. « Quia per charitatem, etc. » CONTRA: Quia nullus sapiens legislator CONTRA: Quia nullus sapiens legislator obligat ad impossibile, sed gratiam ha- obligat ad impossibile, sed gratiam ha- bere non est in potestate: ergo non obli- bere non est in potestate: ergo non obli- gamur ad gratiam habendam et tamen gamur ad gratiam habendam et tamen obligamur ad decalogum ergo lex de- obligamur ad decalogum ergo lex de- calogi potest impleri sine gratia. calogi potest impleri sine gratia.

: :

SOLUTIO. Si volumus sustinere illam SOLUTIO. Si volumus sustinere illam opinionem, quod modus est in præcepto, opinionem, quod modus est in præcepto, tunc dicimus quod etsi decalogus potest tunc dicimus quod etsi decalogus potest impleri quoad opera ipsa quæ præcipiun- impleri quoad opera ipsa quæ præcipiun- tur sine gratia, non tamen potest impleri tur sine gratia, non tamen potest impleri secundum intentionem legislatoris: quia secundum intentionem legislatoris: quia ille intendit, quod observatio obtineat ille intendit, quod observatio obtineat vitam, et sic non potest servari sine vitam, et sic non potest servari sine gratia. gratia.

AD ID AUTEM quod objicitur, quod gra- AD ID AUTEM quod objicitur, quod gra- tiam habere non est in potestate nostra, tiam habere non est in potestate nostra, dicendum, quod verum est: sed tamen dicendum, quod verum est: sed tamen non est impossibile habere: quia facien- non est impossibile habere: quia facien- tes quod in nobis est, de necessitate ha- tes quod in nobis est, de necessitate ha- bebimus, eo quod Deus dat omnibus bebimus, eo quod Deus dat omnibus affluenter, et non improperat¹. affluenter, et non improperat¹.

Solu Solu

IN III SENTENT. DIST. I, B. IN III SENTENT. DIST. I, B.

11 11

B. Quare Filius carnem assumpsit, non Pater, vel Spiritus sanctus ? B. Quare Filius carnem assumpsit, non Pater, vel Spiritus sanctus ?

Diligenter vero annotandum est, quare Filius, non Pater, vel Spiritus Diligenter vero annotandum est, quare Filius, non Pater, vel Spiritus sanctus est incarnatus. Solus namque Filius hominem assumpsit. Quod sanctus est incarnatus. Solus namque Filius hominem assumpsit. Quod utique congruo ordine atque alto Dei sapientia fecit consilio : ut Deus qui utique congruo ordine atque alto Dei sapientia fecit consilio : ut Deus qui in sapientia sua mundum condiderat, secundum illud, Omnia in sapientia in sapientia sua mundum condiderat, secundum illud, Omnia in sapientia fecisti, Domine, quæ in coelis sunt et quæ in terris, restauraret in ea- fecisti, Domine, quæ in coelis sunt et quæ in terris, restauraret in ea- dem 2. Hæc est mulier Evangelica, quæ accendit lucernam, et drachmam dem 2. Hæc est mulier Evangelica, quæ accendit lucernam, et drachmam decimam quæ perdita fuerat, reperit ³, sapientia scilicet Patris quæ testam decimam quæ perdita fuerat, reperit ³, sapientia scilicet Patris quæ testam humanæ infirmitatis lumine suæ divinitatis accendit, perditumque homi- humanæ infirmitatis lumine suæ divinitatis accendit, perditumque homi- nem reparavit, nomine regis et imagine insignitum. nem reparavit, nomine regis et imagine insignitum.

Ideo etiam Filius missus est, et non Pater: quia congruentius mitti de- Ideo etiam Filius missus est, et non Pater: quia congruentius mitti de- bebat qui est ab alio, quam qui a nullo est: Filius autem a Patre est, Pa- bebat qui est ab alio, quam qui a nullo est: Filius autem a Patre est, Pa- ter vero a nullo est. Ut enim ait Augustinus in libro de Trinitate 4: Non enim ter vero a nullo est. Ut enim ait Augustinus in libro de Trinitate 4: Non enim habet de quo sit. Sicut ergo Pater genuit, Filius genitus est: ita congrue habet de quo sit. Sicut ergo Pater genuit, Filius genitus est: ita congrue Pater misit, Filius missus est. Ab illo enim convenienter mittitur Dei Ver- Pater misit, Filius missus est. Ab illo enim convenienter mittitur Dei Ver- bum, cujus est Verbum. Ab illo mittitur, de quo natum est. Mittitur quod bum, cujus est Verbum. Ab illo mittitur, de quo natum est. Mittitur quod genitum est. Pater vero qui misit, a nullo est. Ideoque Pater missus non genitum est. Pater vero qui misit, a nullo est. Ideoque Pater missus non est: ne si mitteretur, ab alio esse putaretur. Missus est ergo primo Filius est: ne si mitteretur, ab alio esse putaretur. Missus est ergo primo Filius qui a solo Patre est. Deinde etiam Spiritus sanctus qui est a Patre et Fi- qui a solo Patre est. Deinde etiam Spiritus sanctus qui est a Patre et Fi- lio. Sed Filius solus in carne missus est, non Spiritus sanctus, sicut nec lio. Sed Filius solus in carne missus est, non Spiritus sanctus, sicut nec Pater. Quod ideo factum est, ut qui erat in divinitate Dei Filius, in huma- Pater. Quod ideo factum est, ut qui erat in divinitate Dei Filius, in huma- nitate fieret hominis Filius. Non Pater, vel Spiritus sanctus carnem induit, nitate fieret hominis Filius. Non Pater, vel Spiritus sanctus carnem induit, ne alius in divinitate esset Filius, alius in humanitate. Et ne idem esset ne alius in divinitate esset Filius, alius in humanitate. Et ne idem esset Pater et Filius, si Deus Pater de homine nasceretur. Pater et Filius, si Deus Pater de homine nasceretur.

Unde Augustinus in Ecclesiasticis dogmatibus: Non Pater carnem as- Unde Augustinus in Ecclesiasticis dogmatibus: Non Pater carnem as- sumpsit, neque Spiritus sanctus, sed Filius tantum : ut qui erat in divini- sumpsit, neque Spiritus sanctus, sed Filius tantum : ut qui erat in divini- tate Dei Filius, ipse fieret in homine hominis Filius, ne Filii nomen ad al- tate Dei Filius, ipse fieret in homine hominis Filius, ne Filii nomen ad al- terum transiret, qui non esset æterna nativitate Filius. Dei ergo Filius ho- terum transiret, qui non esset æterna nativitate Filius. Dei ergo Filius ho-

1 Psal. CIII, 24. 1 Psal. CIII, 24.

2 Ad Ephes. 1, 10: Instaurare omnia in Christo, quæ in cœlis, et quæ in terra sunt, in ipso. 2 Ad Ephes. 1, 10: Instaurare omnia in Christo, quæ in cœlis, et quæ in terra sunt, in ipso.

3 Cf. Luc. xv, 8 et seq. 3 Cf. Luc. xv, 8 et seq.

* S. AUGUSTINUS, Lib. IV de Trinitate, cap. 20. * S. AUGUSTINUS, Lib. IV de Trinitate, cap. 20. 5 IDEM, Lib. de Ecclesiasticis dogmatibus, cap. 2. 5 IDEM, Lib. de Ecclesiasticis dogmatibus, cap. 2.

12 12

1 1

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

minis factus est filius, natus secundum veritatem naturæ ex Deo Dei Filius, minis factus est filius, natus secundum veritatem naturæ ex Deo Dei Filius, et secundum veritatem naturæ ex homine hominis filius: ut veritas geniti et secundum veritatem naturæ ex homine hominis filius: ut veritas geniti non adoptione, non appellatione, sed in utraque nativitate Filii nomen na- non adoptione, non appellatione, sed in utraque nativitate Filii nomen na- scendo haberet, et ' esset verus Deus et verus homo unus Filius. Non ergo scendo haberet, et ' esset verus Deus et verus homo unus Filius. Non ergo duos Christos, neque duos Filios, sed Deum et hominem unum Filium : duos Christos, neque duos Filios, sed Deum et hominem unum Filium : quem propterea et unigenitum dicimus, manentem in duabus substantiis, quem propterea et unigenitum dicimus, manentem in duabus substantiis, sicut ei naturæ veritas contulit, non confusis naturis neque immixtis, sicut sicut ei naturæ veritas contulit, non confusis naturis neque immixtis, sicut Timotheani volunt 2, sed societate unitis. Ecce habes quare Filius, non Pa- Timotheani volunt 2, sed societate unitis. Ecce habes quare Filius, non Pa- ter, vel Spiritus sanctus carnem assumpserit. ter, vel Spiritus sanctus carnem assumpserit.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Diligenter vero annotandum est, « Diligenter vero annotandum est,

etc. » etc. »

Magister tangit hic tres causas quare Magister tangit hic tres causas quare Pater non est missus in carnem, qua- Pater non est missus in carnem, qua- rum duæ sunt specialiter quare Pater rum duæ sunt specialiter quare Pater non est incarnatus. Tertia vero commu- non est incarnatus. Tertia vero commu- niter quare nec Pater nec Spiritus san- niter quare nec Pater nec Spiritus san- ctus. Prima est in principio. Secunda, ctus. Prima est in principio. Secunda, ibi, B, § 2: « Ideo etiam Filius, etc: » ibi, B, § 2: « Ideo etiam Filius, etc: » Tertia vero, ibi, B, § 3 Unde Augu- Tertia vero, ibi, B, § 3 Unde Augu- stinus in Ecclesiasticis dogmatibus: Non stinus in Ecclesiasticis dogmatibus: Non Pater carnem assumpsit, etc. » Pater carnem assumpsit, etc. »

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An Pater potuit incarnari, et redimere An Pater potuit incarnari, et redimere genus humanит? genus humanит?

Incidit autem hic dubium: quia vide- Incidit autem hic dubium: quia vide- tur, quod Pater debuerit incarnari potius tur, quod Pater debuerit incarnari potius quam Filius. quam Filius.

1. Patri enim attribuitur potentia : sed 1. Patri enim attribuitur potentia : sed

* Edit. J. Alleaume, ut. * Edit. J. Alleaume, ut.

2 Ibidem, Thimotiani. 2 Ibidem, Thimotiani.

potentis est vincere fortem : ergo Patris potentis est vincere fortem : ergo Patris est incarnari ad opus redemptionis. est incarnari ad opus redemptionis. PROBATIO MEDIE. Job, XLI, 24: Non est PROBATIO MEDIE. Job, XLI, 24: Non est super terram potestas quæ comparetur super terram potestas quæ comparetur ei. ei.

2. Item, Isa. XLIX, 24: Numquid tol- 2. Item, Isa. XLIX, 24: Numquid tol- letur a forti præda ? aut quod captum letur a forti præda ? aut quod captum fuerit a robusto, salvum esse poterit ? fuerit a robusto, salvum esse poterit ? ergo videtur, quod redimere sit poten- ergo videtur, quod redimere sit poten- tiæ. tiæ.

3. Præterea, Incarnatio est opus in 3. Præterea, Incarnatio est opus in quo infinite distantia conjunguntur, ut quo infinite distantia conjunguntur, ut Deus et homo ergo hoc erit infinitæ Deus et homo ergo hoc erit infinitæ potentiæ, et hæc appropriatur Patri : potentiæ, et hæc appropriatur Patri : ergo Patris est redimere, et non Filii. ergo Patris est redimere, et non Filii.

4. Item, Patris affectus major est ad 4. Item, Patris affectus major est ad filios, quam fratris ad fratres: cum ergo filios, quam fratris ad fratres: cum ergo Pater legatur Pater noster, et Filius Pater legatur Pater noster, et Filius frater, videtur quod magis esset sol- frater, videtur quod magis esset sol- licitudo Patris ad redemptionem quam licitudo Patris ad redemptionem quam Filii. Filii.

5. Præterea, Patris est adoptare et non 5. Præterea, Patris est adoptare et non filii cum ergo per incarnationem facti filii cum ergo per incarnationem facti sumus filii, videtur quod Pater debuit sumus filii, videtur quod Pater debuit incarnari. incarnari.

PRÆTEREA, Quæritur, quid inconve- Que PRÆTEREA, Quæritur, quid inconve- Que niens esset si Pater esset incarnatus ? niens esset si Pater esset incarnatus ?

Videtur, quod nullum: quia adhuc Videtur, quod nullum: quia adhuc totus mundus sentiret meliorationem, totus mundus sentiret meliorationem, sicut sentit in incarnatione Filii cum sicut sentit in incarnatione Filii cum ergo non sit invidus Pater, hoc bonum ergo non sit invidus Pater, hoc bonum

3 Matth. vi, 9. 3 Matth. vi, 9.

* Matth. XII, 48; Luc. VIII, 21. * Matth. XII, 48; Luc. VIII, 21.

Solutio. Solutio.

d 1 et 2 d 1 et 2

Ad 3. Ad 3.

Ad 1. Ad 1.

d quæst. d quæst.

IN III SENTENT. DIST. I, B, ART. 9. IN III SENTENT. DIST. I, B, ART. 9.