whatever

690 690

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

C. An aliquando resistendum sit potestati ? C. An aliquando resistendum sit potestati ?

4 4

Hic oritur quæstio non transilienda silentio. Dictum est enim supra, Hic oritur quæstio non transilienda silentio. Dictum est enim supra, quod potestas peccandi vel nocendi non est homini vel diabolo, nisi a Deo. quod potestas peccandi vel nocendi non est homini vel diabolo, nisi a Deo. Apostolus autem dicit, quod qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit '. Apostolus autem dicit, quod qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit '. Cum ergo diabolo 2 sit potestas mali Dei ordinatione, ejus potestati non Cum ergo diabolo 2 sit potestas mali Dei ordinatione, ejus potestati non esse resistendum videtur. Sed sciendum est Apostolum ibi loqui de esse resistendum videtur. Sed sciendum est Apostolum ibi loqui de sæculari potestate, scilicet rege, et principe, et hujusmodi: quibus non sæculari potestate, scilicet rege, et principe, et hujusmodi: quibus non est resistendum in his quæ jubet Deus eis exhiberi, scilicet de ³ tributis, et est resistendum in his quæ jubet Deus eis exhiberi, scilicet de ³ tributis, et hujusmodi. Si vero princeps aliquis, vel diabolus aliquid jusserit vel hujusmodi. Si vero princeps aliquis, vel diabolus aliquid jusserit vel suaserit contra Deum, tunc resistendum est. Unde Augustinus determi- suaserit contra Deum, tunc resistendum est. Unde Augustinus determi- nans qualiter * resistendum sit potestati, in libro de Natura boni ait: Si nans qualiter * resistendum sit potestati, in libro de Natura boni ait: Si aliquid jubeat potestas quod non debeas facere, hic sane contemne potesta- aliquid jubeat potestas quod non debeas facere, hic sane contemne potesta- tem, timendo majorem potestatem. Ipsos humanarum rerum gradus tem, timendo majorem potestatem. Ipsos humanarum rerum gradus adverte. Si quid jusserit Procurator, numquid faciendum est, si contra adverte. Si quid jusserit Procurator, numquid faciendum est, si contra Proconsulem jubeat? Rursus si quid ipse Proconsul jubeat, et aliud Proconsulem jubeat? Rursus si quid ipse Proconsul jubeat, et aliud jubeat Imperator, numquid dubitatur illo contempto illi esse serviendum? jubeat Imperator, numquid dubitatur illo contempto illi esse serviendum? Ergo si aliud Imperator, aliud jubeat Deus, contempto illo obtemperan- Ergo si aliud Imperator, aliud jubeat Deus, contempto illo obtemperan- dum est Deo. Potestati ergo diaboli vel hominis tunc resistamus, cum dum est Deo. Potestati ergo diaboli vel hominis tunc resistamus, cum aliquid contra Deum suggesserit in quo Dei ordinationi non resistimus aliquid contra Deum suggesserit in quo Dei ordinationi non resistimus sed obtemperamus. Sic enim Deus præcepit, ut in malis nulli potestati sed obtemperamus. Sic enim Deus præcepit, ut in malis nulli potestati obediamus. obediamus.

Jam nunc his intelligendis atque pertractandis, quæ ad Verbi incarnati Jam nunc his intelligendis atque pertractandis, quæ ad Verbi incarnati mysterium pertinent, integra mentis consideratione intendamus: ut de mysterium pertinent, integra mentis consideratione intendamus: ut de ineffabilibus vel modicum aliquid fari, Deo revelante, valeamus. ineffabilibus vel modicum aliquid fari, Deo revelante, valeamus.

1 Ad Roman. XIII, 2 1 Ad Roman. XIII, 2

2 Edit. J. Alleaume, diaboli. 2 Edit. J. Alleaume, diaboli.

3 lbidem, in. 3 lbidem, in.

Ibidem, quando. Ibidem, quando.

Intra. Intra.

IN II SENTENT. DIST. XLIV, C, ART. 4. IN II SENTENT. DIST. XLIV, C, ART. 4.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Utrum in omnibus sit obediendum po- Utrum in omnibus sit obediendum po- testati ? testati ?

Deinde quæritur de secunda parte quæ Deinde quæritur de secunda parte quæ incipit ibi, C, «Hic oritur quæstio non incipit ibi, C, «Hic oritur quæstio non transilienda silentio. » transilienda silentio. »

Circa quam duo quærenda occurrunt, Circa quam duo quærenda occurrunt, scilicet, Utrum in omnibus sit obedien- scilicet, Utrum in omnibus sit obedien- dum potestati ? dum potestati ?

Et, Utrum sit resistendum potestati Et, Utrum sit resistendum potestati diaboli ? diaboli ?

AD PRIMUM objicitur sic: AD PRIMUM objicitur sic:

1. Dicit Bernardus in libro de Præcep- 1. Dicit Bernardus in libro de Præcep- to et dispensatione: « Nihil exigat Præla- to et dispensatione: « Nihil exigat Præla- tus eorum quæ non promisi '. » Ergo tus eorum quæ non promisi '. » Ergo non in omnibus est obediendum potestati non in omnibus est obediendum potestati prælati. prælati.

2. Idem, Ibidem: « Subditus nec citra 2. Idem, Ibidem: « Subditus nec citra promissum est inhibendus, nec ultra co- promissum est inhibendus, nec ultra co- gendus lege observantiæ. »> Ex hoc se- gendus lege observantiæ. »> Ex hoc se- quitur idem. quitur idem.

SED CONTRA videtur esse, quod SED CONTRA videtur esse, quod

1. Ibidem dicit, quod « perfecta obe- 1. Ibidem dicit, quod « perfecta obe- dientia legem nescit, terminis non ar- dientia legem nescit, terminis non ar- ctatur. » Ergo in omnibus obedit. ctatur. » Ergo in omnibus obedit.

2. Item, Hugo de sancto Victore : 2. Item, Hugo de sancto Victore : « Obedientia est virtus, quæ omnia am- « Obedientia est virtus, quæ omnia am- plectitur injuncta necessario implenda, plectitur injuncta necessario implenda, nisi obstiterit imperantis auctoritas. » nisi obstiterit imperantis auctoritas. »

3. Item, Eccli. IV, 32: Noli resistere 3. Item, Eccli. IV, 32: Noli resistere contra faciem potentis. Ergo in nullo est contra faciem potentis. Ergo in nullo est resistendum. resistendum.

4. Item, Ad Coloss. 111, 20: Filii, obe- 4. Item, Ad Coloss. 111, 20: Filii, obe- dite parentibus per omnia. Ergo multo dite parentibus per omnia. Ergo multo magis parentibus spiritualibus: ergo in magis parentibus spiritualibus: ergo in omnibus obediendum est potestati. omnibus obediendum est potestati.

5. Item, Hieronymus ad Rusticum 5. Item, Hieronymus ad Rusticum præpositum monasterii : « Ut Deum ti- præpositum monasterii : « Ut Deum ti-

1 S. BERNARDUS, Lib. de Præcepto et dispen- 1 S. BERNARDUS, Lib. de Præcepto et dispen- satione, cap. 8. satione, cap. 8.

691 691

meas, ut Deum diligas, credas quidquid meas, ut Deum diligas, credas quidquid jusserit salutare: nec minor judices sen- jusserit salutare: nec minor judices sen- tentiam majoris, cujus est officium obe- tentiam majoris, cujus est officium obe- dire et jussa adimplere, dicente Moyse, dire et jussa adimplere, dicente Moyse, Audi, Israel. » Audi, Israel. »

6. Item, Gregorius : « Non quantitatem 6. Item, Gregorius : « Non quantitatem imperii, sed imperantis consideres digni- imperii, sed imperantis consideres digni-

tatem. » tatem. »

7. Item, in Evangelio: Qui vos audit, 7. Item, in Evangelio: Qui vos audit, me audit et qui vos spernit, me sper- me audit et qui vos spernit, me sper- nit 2. Constat autem, quod in omnibus nit 2. Constat autem, quod in omnibus Deus audiendus est : ergo et Prælatus. Deus audiendus est : ergo et Prælatus.

8. Item, Benedictus in Regula : « Si 8. Item, Benedictus in Regula : « Si præcipiat Prælatus impossibile, tentan- præcipiat Prælatus impossibile, tentan- dum est facere. » Ergo in omnibus pos- dum est facere. » Ergo in omnibus pos- sibilibus multo magis est obediendum. sibilibus multo magis est obediendum.

SOLUTIO. Ad hoc, secundum Bernar- SOLUTIO. Ad hoc, secundum Bernar- dum, solvendum est sub distinctione : dum, solvendum est sub distinctione : quia aut loquimur de obedientia perfecta, quia aut loquimur de obedientia perfecta, quæ est charitatis et libertatis et hæc quæ est charitatis et libertatis et hæc finem nescit, sicut nec charitas. Aut lo- finem nescit, sicut nec charitas. Aut lo- quimur de obedientia justitiæ et hoc quimur de obedientia justitiæ et hoc habet metas voti sui, et ultra non est habet metas voti sui, et ultra non est cogenda nisi ex charitate. Tamen ulte- cogenda nisi ex charitate. Tamen ulte- rius secundum Magistros oportet distin- rius secundum Magistros oportet distin- guere quia est potestas plena, et pote- guere quia est potestas plena, et pote- stas limitata. Potestati plenæ in omnibus stas limitata. Potestati plenæ in omnibus obediendum est in nullo autem quod obediendum est in nullo autem quod non est potestatis, sed impotentiæ. Unde non est potestatis, sed impotentiæ. Unde si præcipit peccatum, hoc non est pote- si præcipit peccatum, hoc non est pote- statis, sed impotentiæ : et ideo in hoc non statis, sed impotentiæ : et ideo in hoc non est obediendum. Si autem præcipit ea est obediendum. Si autem præcipit ea quæ sunt potestatis, sicut dicit Aposto- quæ sunt potestatis, sicut dicit Aposto- lus, Secundum potestatem quam Domi- lus, Secundum potestatem quam Domi- nus dedit mihi in ædificationem, et non nus dedit mihi in ædificationem, et non in destructionem, scilicet vestram in destructionem, scilicet vestram tunc habet locum quod dicit Bernardus, tunc habet locum quod dicit Bernardus, scilicet quod aut est perfectionis obe- scilicet quod aut est perfectionis obe- dientia, et hæc obedit in omnibus bonis, dientia, et hæc obedit in omnibus bonis, quia ad illa sola data est potestas : aut quia ad illa sola data est potestas : aut justitiæ, et illam non oportet obedire, ni- justitiæ, et illam non oportet obedire, ni- si in his in quibus obligatur ex voto vel si in his in quibus obligatur ex voto vel cathedra. Sic enim intelligitur illud cathedra. Sic enim intelligitur illud Matth. XXIII, 2 Super cathedram Moysi Matth. XXIII, 2 Super cathedram Moysi sederunt Scribæ et Pharisæi. Omnia ergo sederunt Scribæ et Pharisæi. Omnia ergo

2 Luc. x, 16, 2 Luc. x, 16,

3 II ad Corinth. XII, 10. 3 II ad Corinth. XII, 10.

: :

Solutio. Solutio.

Quæst. Quæst.

692 692

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quæcumque dixerint vobis, scilicet ad ca- quæcumque dixerint vobis, scilicet ad ca- thedram pertinentia, servate, et facite, thedram pertinentia, servate, et facite, etc. Si autem est potentia limitata : tunc etc. Si autem est potentia limitata : tunc ex justitia non debeo, nisi in quantum ex justitia non debeo, nisi in quantum subditus, sive ex imperio majoris, vel subditus, sive ex imperio majoris, vel ex voto sed ex charitate et perfectione ex voto sed ex charitate et perfectione possum obedire ulterius, numquam ta- possum obedire ulterius, numquam ta- men contra votum vel contra mandatum men contra votum vel contra mandatum superioris. superioris.

Et sic patet ad totum : quia primæ Et sic patet ad totum : quia primæ auctoritates loquuntur de obedientia de- auctoritates loquuntur de obedientia de- bita ex justitia: secundæ autem de per- bita ex justitia: secundæ autem de per- fectione charitatis in obediendo. fectione charitatis in obediendo.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Utrum resistendum sit potestati diaboli, Utrum resistendum sit potestati diaboli, et utrum debemus velle tentari? et utrum debemus velle tentari?

Secundo quæritur, Utrum resisten- Secundo quæritur, Utrum resisten- dum sit potestati diaboli ? dum sit potestati diaboli ?

Videtur, quod non : quia, qui resistit Videtur, quod non : quia, qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit 1: ergo potestati, Dei ordinationi resistit 1: ergo non est resistendum potestati diaboli. non est resistendum potestati diaboli.

2. Item, Hoc videtur per hoc quod Je- 2. Item, Hoc videtur per hoc quod Je- remias suasit, quod serviretur Nabucho- remias suasit, quod serviretur Nabucho- donosor 2, per quem significatur potestas donosor 2, per quem significatur potestas diaboli : ergo potestati diaboli non est diaboli : ergo potestati diaboli non est resistendum. resistendum.

3. Item, Homo debet sustinere quod 3. Item, Homo debet sustinere quod sustinere meruit ex peccatis: sed exerci- sustinere meruit ex peccatis: sed exerci- tium diaboli meruit ex peccatis: ergo tium diaboli meruit ex peccatis: ergo hoc debet sustinere, et non reniti. Pro- hoc debet sustinere, et non reniti. Pro- BATIO mediæ: quia super illud Psalmi BATIO mediæ: quia super illud Psalmi cv, 43 Sape liberavit eos, scilicet Do- cv, 43 Sape liberavit eos, scilicet Do- minus populum suum, etc., dicit Glossa: minus populum suum, etc., dicit Glossa: << Non sua virtus, sed peccata hominum << Non sua virtus, sed peccata hominum eum fecerunt potentem. >> eum fecerunt potentem. >>

ITEM, Psal. xxv, 2: Proba me, Do. ITEM, Psal. xxv, 2: Proba me, Do. mine, et tenta me, etc. Tentatio autem mine, et tenta me, etc. Tentatio autem fit per potestatem diaboli : fit per potestatem diaboli : etiam etiam ergo ergo

1 Ad Roman. XIII, 2. 1 Ad Roman. XIII, 2.

2 Jerem. xxvII, 12: Subjicite colla vestra sub 2 Jerem. xxvII, 12: Subjicite colla vestra sub

desiderare debemus ut diaboli subdamur desiderare debemus ut diaboli subdamur potestati. potestati.

SED CONTRA est, quod notamus, Mat- Sed con SED CONTRA est, quod notamus, Mat- Sed con thæi, vi, 13: Et ne nos inducas, etc. thæi, vi, 13: Et ne nos inducas, etc. Item, I Petr. Iv, 9 : Cui resistite for- Item, I Petr. Iv, 9 : Cui resistite for- tes in fide. tes in fide.

SOLUTIO. Utrum debemus nolle tenta- SOLUTIO. Utrum debemus nolle tenta- ri, supra est disputatum. Sed hic dicen- ri, supra est disputatum. Sed hic dicen- dum, quod diabolo est resistendum totis dum, quod diabolo est resistendum totis viribus : quia diabolus nominat substan- viribus : quia diabolus nominat substan- tiam depravatam in voluntate : et ideo tiam depravatam in voluntate : et ideo non utitur potestate sibi concessa, nisi non utitur potestate sibi concessa, nisi ad malum finem: et ideo sibi et suæ ad malum finem: et ideo sibi et suæ potestati est resistendum. potestati est resistendum.

AD HOC ergo quod primo objicitur, AD HOC ergo quod primo objicitur, dicendum quod omnis potestas est a Deo dicendum quod omnis potestas est a Deo ordinata sed cum hac ordinatione con- ordinata sed cum hac ordinatione con- jungitur quandoque voluntas iniqua po- jungitur quandoque voluntas iniqua po- tentis, et quoad hoc potestati est resi- tentis, et quoad hoc potestati est resi- stendum sed si maneret in ordine divino stendum sed si maneret in ordine divino tantum, quod esset ad vindictam male- tantum, quod esset ad vindictam male- factorum et laudem bonorum, tunc nul- factorum et laudem bonorum, tunc nul- lo modo esset resistendum. lo modo esset resistendum.

AD ALIUD dicendum, quod Jeremias AD ALIUD dicendum, quod Jeremias suasit hoc quantum ad afflictionem cor- suasit hoc quantum ad afflictionem cor- poralis captivitatis, sed non ad spiritua- poralis captivitatis, sed non ad spiritua- lem captivitatem quæ fit per culpam : lem captivitatem quæ fit per culpam : quia illa non procedit ex ordine potesta- quia illa non procedit ex ordine potesta- tis, sed ex intentione iniquæ voluntatis. tis, sed ex intentione iniquæ voluntatis.

AD ALIUD dicendum, quod hoc verum AD ALIUD dicendum, quod hoc verum est quoad afflictiones corporales: sicut est quoad afflictiones corporales: sicut Job afflictus est. Sed nullo modo con- Job afflictus est. Sed nullo modo con- sentiendum est culpæ quam intendit: sentiendum est culpæ quam intendit: sicut nec Job in omnibus tentationibus sicut nec Job in omnibus tentationibus peccavit labiis suis, nec stultum, etc. ³. peccavit labiis suis, nec stultum, etc. ³.

Soluti Soluti

Ad Ad

Adl Adl

Al Al

AD HOC quod quæritur, Utrum debe- Add AD HOC quod quæritur, Utrum debe- Add mus velle tentari? Dicendum quod non, mus velle tentari? Dicendum quod non, propter duo quorum primum est, quia propter duo quorum primum est, quia tentatio non tantum dicit id quod est tentatio non tantum dicit id quod est potestatis ordinatæ, sed etiam quod est potestatis ordinatæ, sed etiam quod est voluntatis perversæ, cui resistendum est. voluntatis perversæ, cui resistendum est. Secundum est debilitas : debiles enim Secundum est debilitas : debiles enim sumus, et debemus nobis cavere ab oc- sumus, et debemus nobis cavere ab oc- casionibus cadendi. Ad id autem quod casionibus cadendi. Ad id autem quod

jugo regis Babylonis, et servite ei. jugo regis Babylonis, et servite ei. 3 Job, 1, 22. 3 Job, 1, 22.

IN II SENTENT. DIST. XLIV, C, ART. 6 ET 7. IN II SENTENT. DIST. XLIV, C, ART. 6 ET 7.

contra objicitur ex Psalmo xxv, 2, di- contra objicitur ex Psalmo xxv, 2, di- cendum, quod David appetiit effectum cendum, quod David appetiit effectum tentationis qui est puritas, et non pro- tentationis qui est puritas, et non pro- bationem in se. Et si objicitur, quod bationem in se. Et si objicitur, quod hoc est impossibile, quod unum habea- hoc est impossibile, quod unum habea- tur sine alio dicendum quod virtute tur sine alio dicendum quod virtute Domini voluit esse confirmatus in actu Domini voluit esse confirmatus in actu tentationis, ut non possit tentari nisi ad tentationis, ut non possit tentari nisi ad puritatem et hoc erat bene possibile, puritatem et hoc erat bene possibile, sicut dixit Augustinus in libro Confessio- sicut dixit Augustinus in libro Confessio- num «Da implere quod jubes, et jube num «Da implere quod jubes, et jube quod vis. » Et quidam sanctus Pater in quod vis. » Et quidam sanctus Pater in Ægypto: «Non oro ut non habeam ten- Ægypto: «Non oro ut non habeam ten- tationes, sed ut Dominus det mihi virtu- tationes, sed ut Dominus det mihi virtu- tes portandi eas. » tes portandi eas. »

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Utrum semper obediendum est Utrum semper obediendum est superiori? superiori?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, circa medium : « Ipsos humana- ibi, C, circa medium : « Ipsos humana- rum rerum gradus adverte, etc. » rum rerum gradus adverte, etc. »

Et quæruntur duo, quorum primum Et quæruntur duo, quorum primum est, Utrum semper hoc verum est quod est, Utrum semper hoc verum est quod dicit Augustinus, quod superiori est dicit Augustinus, quod superiori est obediendum, quando superior et inferior obediendum, quando superior et inferior contraria præcipiunt? contraria præcipiunt?

Secundum, Utrum potestati tyranno- Secundum, Utrum potestati tyranno- rum sit obediendum? rum sit obediendum?

AD PRIMUM Sic proceditur : AD PRIMUM Sic proceditur :

1. Super illud Apocal. 1, 12: Et An- 1. Super illud Apocal. 1, 12: Et An- gelo Pergami Ecclesiæ scribe : dicit gelo Pergami Ecclesiæ scribe : dicit Glossa, « Non audeat Archiepiscopus su- Glossa, « Non audeat Archiepiscopus su- per subditos Episcopi manum ponere per subditos Episcopi manum ponere sine eo. » Ergo Archiepiscopus non pot- sine eo. » Ergo Archiepiscopus non pot-

est est

contraria præcipere Episcoporum contraria præcipere Episcoporum subditis, ut videtur: ergo non est gene- subditis, ut videtur: ergo non est gene- raliter verum quod hic dicitur. raliter verum quod hic dicitur.

2. Item, Immediatior potestas magis 2. Item, Immediatior potestas magis influit quam mediata: sed inferior po- influit quam mediata: sed inferior po-

1 Ad Roman. XIII, 1 Ad Roman. XIII,

1 et 2. 1 et 2.

693 693

testas est immediatior: ergo est fortior testas est immediatior: ergo est fortior super subditos, quam superioris : ergo super subditos, quam superioris : ergo si contrariæ sint, standum est inferiori, si contrariæ sint, standum est inferiori, et non superiori. et non superiori.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Boetius dicit, quod quidquid potest Boetius dicit, quod quidquid potest potentia inferior, potest et superior et potentia inferior, potest et superior et plus ergo si contrarientur, necesse est plus ergo si contrarientur, necesse est cedere inferiorem. cedere inferiorem.

Sed contra. Sed contra.

SOLUTIO. Dicendum, quod superior et Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod superior et Solutio. inferior habent se duobus modis, scilicet inferior habent se duobus modis, scilicet ut in ordine ad se invicem, ita quod tota ut in ordine ad se invicem, ita quod tota inferior exeat a superiori, sicut potestas inferior exeat a superiori, sicut potestas Proconsulis a potestate Imperatoris, et Proconsulis a potestate Imperatoris, et Episcoporum a Papa et tunc superior Episcoporum a Papa et tunc superior potestas remanet ordinaria et immediata potestas remanet ordinaria et immediata omnibus subditis inferioribus: et in tali omnibus subditis inferioribus: et in tali casu loquitur Augustinus hic, et non casu loquitur Augustinus hic, et non habet instantiam. Quandoque autem sic habet instantiam. Quandoque autem sic se habent ut ambæ sint exeuntes ab una se habent ut ambæ sint exeuntes ab una universali quæ universali quæ subdit inferiorem supe- subdit inferiorem supe- riori in quibus vult, et in quibus vult riori in quibus vult, et in quibus vult non subdit et tunc inferior potest ali- non subdit et tunc inferior potest ali- quid præcipere quod superior non potest quid præcipere quod superior non potest retractare : et sic se habent potestas retractare : et sic se habent potestas Episcopi et Archiepiscopi in compara- Episcopi et Archiepiscopi in compara- tione ad Papam. tione ad Papam.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

Utrum potestati tyrannorum sit Utrum potestati tyrannorum sit

obediendum? obediendum?

Ultimo quæritur de potestate tyran-` Ultimo quæritur de potestate tyran-` norum, de quibus dicit Boetius, quod norum, de quibus dicit Boetius, quod sunt invasores, et non habent potesta- sunt invasores, et non habent potesta- tem nisi usurpatam, utrum sit eis obe- tem nisi usurpatam, utrum sit eis obe- diendum vel non? diendum vel non?

Videtur autem, quod sit eis obedien- Videtur autem, quod sit eis obedien- dum quia non est potestas nisi a Deo : dum quia non est potestas nisi a Deo : et qui resistit potestati, Dei ordinationi et qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit¹. resistit¹.

sed contra. sed contra.

694 694

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Item, de Nabuchodonosor constat, Item, de Nabuchodonosor constat, quod non habuit potestatem super Ju- quod non habuit potestatem super Ju- dæos nisi usurpatam et tamen Jeremias dæos nisi usurpatam et tamen Jeremias suasit, quod obediretur ei'. suasit, quod obediretur ei'.

Item, Pilatus super Dominum non Item, Pilatus super Dominum non habuit potestatem nisi usurpatam : et ta- habuit potestatem nisi usurpatam : et ta- men Dominus dixit: Non haberes pote- men Dominus dixit: Non haberes pote- statem adversum me ullam, nisi tibi da- statem adversum me ullam, nisi tibi da- tum esset desuper 2 : et obedivit ei quoad tum esset desuper 2 : et obedivit ei quoad hoc quod non resistit. hoc quod non resistit.

SED CONTRA hoc videtur esse, quod SED CONTRA hoc videtur esse, quod usurpatum est id quod præter ordinem usurpatum est id quod præter ordinem juris est invasum et illi non tenemur juris est invasum et illi non tenemur obedire, sed potius resistere, ne animam obedire, sed potius resistere, ne animam perdat invadendo non sua. perdat invadendo non sua.

Similiter, crux portatur super barba- Similiter, crux portatur super barba- ros invadentes jura et pacem Ecclesiæ: ros invadentes jura et pacem Ecclesiæ: ergo potestati talium est resistendum. ergo potestati talium est resistendum.

SOLUTIO. Duplex est potestas, scilicet SOLUTIO. Duplex est potestas, scilicet ordinata secundum gradus potestatis Ec- ordinata secundum gradus potestatis Ec- clesiæ vel civilis juris : et huic potestati clesiæ vel civilis juris : et huic potestati

non est resistendum quoad obedientiam. non est resistendum quoad obedientiam. Est etiam potestas usurpata quæ est po- Est etiam potestas usurpata quæ est po- testas ministri quo cædit nos Dominus testas ministri quo cædit nos Dominus et huic non est resistendum quoad hoc et huic non est resistendum quoad hoc quod non sustineamus si Dominus velit: quod non sustineamus si Dominus velit: sed bene possumus resistere quoad obe- sed bene possumus resistere quoad obe- dientiam, si possumus : talium enim dientiam, si possumus : talium enim potestas iniqua est, et iniquitati semper potestas iniqua est, et iniquitati semper est resistendum. Si tamen Dominus ve- est resistendum. Si tamen Dominus ve- lit, flagellum sustinendum est : et lit, flagellum sustinendum est : et quoad hoc loquuntur primæ auctorita- quoad hoc loquuntur primæ auctorita- tes quia Dominus voluit flagellari Ju- tes quia Dominus voluit flagellari Ju- dæos et hoc revelatum fuit Jeremiæ. Et dæos et hoc revelatum fuit Jeremiæ. Et Dominus pacis posuit disciplinam pacis Dominus pacis posuit disciplinam pacis nostræ immediate super Dominum no- nostræ immediate super Dominum no- strum Jesum Christum et quoad hoc strum Jesum Christum et quoad hoc dixit, quod sibi datum erat desuper: et dixit, quod sibi datum erat desuper: et non quoad hoc quod juste imperaret Ju- non quoad hoc quod juste imperaret Ju- dæis vel Domino Jesu Christo, qui erat dæis vel Domino Jesu Christo, qui erat Dominus sæculorum, cui est honor et Dominus sæculorum, cui est honor et gloria in perpetua sæculorum sæcula. gloria in perpetua sæculorum sæcula.

Amen. Amen.

• •

Explicit liber secundus de rerum creatione et formatione corporalium Explicit liber secundus de rerum creatione et formatione corporalium et spiritualium : et aliis pluribus ad ea pertinentibus. et spiritualium : et aliis pluribus ad ea pertinentibus.

1 Cf. Jerem. xxx11, 12 et seq. 1 Cf. Jerem. xxx11, 12 et seq.

2 Joan. xix, 11. 2 Joan. xix, 11.

INDEX DISTINCTIONUM, INDEX DISTINCTIONUM,

CAPITUM ET ARTICULORUM IN II SENTENTIARUM. CAPITUM ET ARTICULORUM IN II SENTENTIARUM.

N.-B. N.-B.

- -

(DIST. I-XLIV) (DIST. I-XLIV)

Capita signantur per litteras A, B, etc., articuli vero per Capita signantur per litteras A, B, etc., articuli vero per numeros arabicos. numeros arabicos.

PROLOGUS D. ALBERTI. PROLOGUS D. ALBERTI.

DISTINCTIO I. DISTINCTIO I.

A. Unum esse rerum principium ostendit, non plura, ut quidam putaverunt. A. Unum esse rerum principium ostendit, non plura, ut quidam putaverunt.

Divisio textus. Divisio textus.

1 1

20 20

6 6

ᎪᎡᎢ . 1. Quot modis exponitur illa auctoritas: In principio creavit Deus ᎪᎡᎢ . 1. Quot modis exponitur illa auctoritas: In principio creavit Deus coelum et terram. coelum et terram.

6 6

2. An error Manichæi qui posuit plura principia, bene elidatur a 2. An error Manichæi qui posuit plura principia, bene elidatur a Magistro in Littera. Magistro in Littera.

9 9

. An error Platonis qui posuit tria principia, bene elidatur a Ma- . An error Platonis qui posuit tria principia, bene elidatur a Ma- gistro ? et, An materia sit æterna ? gistro ? et, An materia sit æterna ?

11 11

4. An verum sit quod Plato supposuit, omnium esse materiam 4. An verum sit quod Plato supposuit, omnium esse materiam unam ? unam ?

13 13

5. Utrum Plato bene posuit exemplar esse unum principium, et in 5. Utrum Plato bene posuit exemplar esse unum principium, et in quo erravit Plato? quo erravit Plato?

15 15

6. An diffinitio creationis qua dicitur, Creare est aliquid de nihilo 6. An diffinitio creationis qua dicitur, Creare est aliquid de nihilo facere, sit bona? facere, sit bona?

19 19

7. An creatio sit alicui communicabilis ? 7. An creatio sit alicui communicabilis ?

8. An creare sit opus miraculi? 8. An creare sit opus miraculi?

22 22

20 20

21 21

9. An facere et creare sint idem, aut unum sit in plus quam alte- 9. An facere et creare sint idem, aut unum sit in plus quam alte-

rum rum

22 22

696 696

INDEX DISTINCTIONUM, ETC. INDEX DISTINCTIONUM, ETC.

B. Quod hæc verba, scilicet agere et facere, et huiusmodi non dicuntur de Deo B. Quod hæc verba, scilicet agere et facere, et huiusmodi non dicuntur de Deo secundum eam rationem qua dicuntur de creaturis. secundum eam rationem qua dicuntur de creaturis.

ART. 10. An Aristoteles sufficienter determinavit mundum esse æter- ART. 10. An Aristoteles sufficienter determinavit mundum esse æter- num sicut ei imponitur ? num sicut ei imponitur ?

11. Quare imponitur Aristoteli quod dixerit duo fuisse ab æterno, 11. Quare imponitur Aristoteli quod dixerit duo fuisse ab æterno, scilicet materiam primam, et primum motorem? [et, Quæ scilicet materiam primam, et primum motorem? [et, Quæ sunt illa tria quæ imponuntur ei? sunt illa tria quæ imponuntur ei?

C. Quod catholicum est docet. C. Quod catholicum est docet.

23 23

80 80

30 30

31 31

Divisio Textus. Divisio Textus.

31 31

ART. 12. Quid sit causa creationis totius universi esse? ART. 12. Quid sit causa creationis totius universi esse?

32 32

D. Quare rationalis creatura facta sit? D. Quare rationalis creatura facta sit?

35 35

E. Quare creatus sit homo, vel Angelus ? E. Quare creatus sit homo, vel Angelus ?

35 35

F. Ad quid creata sit rationalis creatura? F. Ad quid creata sit rationalis creatura?

36 36

G. Brevissima responsio cum quæritur, quare, vel ad quid facta sit rationalis G. Brevissima responsio cum quæritur, quare, vel ad quid facta sit rationalis

creatura? creatura?

36. 36.

H. Sicut factus est homo ut serviret Deo, sic mundus ut serviret homini. H. Sicut factus est homo ut serviret Deo, sic mundus ut serviret homini.

36 36

I. Quomodo dicitur aliquando in Scriptura, Homo factus est propter réparatio- I. Quomodo dicitur aliquando in Scriptura, Homo factus est propter réparatio- nem Angelici casus? nem Angelici casus?

37 37

ART. 13. An anima et Angelus specie conveniant, vel specie differant. ART. 13. An anima et Angelus specie conveniant, vel specie differant.

37 37

K. Quare ita sit homo institutus, ut anima sit unita corpori? K. Quare ita sit homo institutus, ut anima sit unita corpori?

39 39

L. Post sacramentum Trinitatis de creatura tripartita agendum est, et prius de L. Post sacramentum Trinitatis de creatura tripartita agendum est, et prius de digniori, id est, Angelica. digniori, id est, Angelica.

41 41

DISTINCTIO II. DISTINCTIO II.

Agit in speciali de conditione spiritualis creaturæ, scilicet Ange- Agit in speciali de conditione spiritualis creaturæ, scilicet Ange-

licæ, qualis facta sit. licæ, qualis facta sit.

A. Quæ consideranda sunt de Angelica natura? A. Quæ consideranda sunt de Angelica natura?

42 42

INDEX DISTINCTIONUM, ETC. INDEX DISTINCTIONUM, ETC.

B. Quando facti sunt Angeli prius dicit, in quo videntur sibi obviare aucto- B. Quando facti sunt Angeli prius dicit, in quo videntur sibi obviare aucto-

ritates. ritates.

697 697

42 42

Divisio textus. Divisio textus.

43 43

ART. 1. An Angelus ante, vel post alia sit creatus, aut sit unum cum aliis ART. 1. An Angelus ante, vel post alia sit creatus, aut sit unum cum aliis quatur coævis. quatur coævis.

43 43

C. Quid tenendum sit docet, præmissas auctoritates determinando. C. Quid tenendum sit docet, præmissas auctoritates determinando.

46 46

D. Quod nihil factum est ante cœlum et terram, nec etiam tempus: cum tem- D. Quod nihil factum est ante cœlum et terram, nec etiam tempus: cum tem- pore enim creata sunt, sed non ex tempore. pore enim creata sunt, sed non ex tempore.

46 46

E. Quod simul cum tempore et cum mundo cœpit corporalis et spiritualis crea- E. Quod simul cum tempore et cum mundo cœpit corporalis et spiritualis crea-

47 47

tura. tura.

ART. 2. An omnium spiritualium et corporalium sit materia una? ART. 2. An omnium spiritualium et corporalium sit materia una?

F. Ubi Angeli mox creati fuerint, in empyreo scilicet, quod statim factum re- F. Ubi Angeli mox creati fuerint, in empyreo scilicet, quod statim factum re- pletum est Angelis. pletum est Angelis.

G. Quod simul creata est visibilium rerum materia, et invisibilium natura : et G. Quod simul creata est visibilium rerum materia, et invisibilium natura : et utraque informis secundum aliquid, et formata secundum aliquid. utraque informis secundum aliquid, et formata secundum aliquid.

49 49

50 50

ᎪᎡᎢ . ᎪᎡᎢ .

3. Utrum coelum empyreum sit corpus, et quare Philosophi illud 3. Utrum coelum empyreum sit corpus, et quare Philosophi illud non cognoverunt ? non cognoverunt ?

50 50

4. An cœlum empyreum sit immobile, et uniforme, vel non? 4. An cœlum empyreum sit immobile, et uniforme, vel non? 5. An coelum empyreum habeat ordinem influendi snper alias 5. An coelum empyreum habeat ordinem influendi snper alias sphæras? et, Utrum sol illuminet coelum empyreum? sphæras? et, Utrum sol illuminet coelum empyreum?

52 52

54 54

6. Utrum in cœlo empyreo sit laus aliqua vocalis, qua dicuntur 6. Utrum in cœlo empyreo sit laus aliqua vocalis, qua dicuntur astra matutina laudasse Deum? astra matutina laudasse Deum?

55 55

H. Quomodo dicat Lucifer secundum Isaiam: Ascendam in coelum, et ero H. Quomodo dicat Lucifer secundum Isaiam: Ascendam in coelum, et ero similis Altissimo: cum esset in cælo ? similis Altissimo: cum esset in cælo ?

ART. ART.

7. Quid sit coœlum Trinitatis? 7. Quid sit coœlum Trinitatis?

8. Quid sit in cœlo Trinitatis ? 8. Quid sit in cœlo Trinitatis ?

DISTINCTIO III. DISTINCTIO III.

De conditione intrinseca Angelorum. De conditione intrinseca Angelorum.

A. Quales facti fuerint Angeli, et quod quator eis attributa sunt in ipso ini- A. Quales facti fuerint Angeli, et quod quator eis attributa sunt in ipso ini- tio suæ conditionis. tio suæ conditionis.

Divisio Textus. Divisio Textus.

ART. 1. An Angelus sit, et habeat ordinem in universo ? ART. 1. An Angelus sit, et habeat ordinem in universo ?

56 56

56 56 57 57

59 59

60 60

698 698

INDEX DISTINCTIONUM, ETC. INDEX DISTINCTIONUM, ETC.

2. Quid sit Angelus per definitionem? 2. Quid sit Angelus per definitionem?

61 61

19 19

3. An Theologi vocant Angelos illas substantias separatas quas 3. An Theologi vocant Angelos illas substantias separatas quas Philosophi vocant intelligentias? Philosophi vocant intelligentias?

64 64

4. An Angelus sit simplex substantia? 4. An Angelus sit simplex substantia?

66 66

5. An Angelis conveniat personalis discretio, ita quod quilibet sit. 5. An Angelis conveniat personalis discretio, ita quod quilibet sit. persona? persona?

69 69

6. An conveniat Angelis ratio naturaliter insita propter quam in- 6. An conveniat Angelis ratio naturaliter insita propter quam in- sunt, memoria, intelligentia, voluntas? sunt, memoria, intelligentia, voluntas?

70 70

7. Utrum liberum arbitrium sit attributum angelicæ naturæ con- 7. Utrum liberum arbitrium sit attributum angelicæ naturæ con- veniens? et, An sit etiam in Angelis et hominibus per ratio- veniens? et, An sit etiam in Angelis et hominibus per ratio- unam? unam?

nem nem

8. Utrum quatuor, aut tantum tria, aut plura sint Angelicæ natu- 8. Utrum quatuor, aut tantum tria, aut plura sint Angelicæ natu- ræ attributa ? ræ attributa ?

72 72

27 27

73 73

ART. ART.

B. An omnes Angeli fuerint æquales in tribus, scilicet, in sapientia, in essen- B. An omnes Angeli fuerint æquales in tribus, scilicet, in sapientia, in essen- tia, in libertate arbitrii? tia, in libertate arbitrii?

9. Utrum in quatuor attributis angelicæ naturæ Angeli suscipiant 9. Utrum in quatuor attributis angelicæ naturæ Angeli suscipiant magis et minus, et intendantur et remittantur? magis et minus, et intendantur et remittantur?

74 74

75 75

10. An Angeli qui erant natura magis subtiles, erant sapientia 10. An Angeli qui erant natura magis subtiles, erant sapientia magis perspicaces: ita quod gratia proportionata sit naturæ: magis perspicaces: ita quod gratia proportionata sit naturæ: et sic sit eis data, aut secundum conatum liberi arbitrii ? et sic sit eis data, aut secundum conatum liberi arbitrii ?

76 76

C. Quæ communia et æqualia habuerunt Angeli? C. Quæ communia et æqualia habuerunt Angeli?

77 77

.ART. 11. An omnibus Angelis æqualiter conveniat quod sint immortales? .ART. 11. An omnibus Angelis æqualiter conveniat quod sint immortales?

78 78

D. An boni vel mali, justi vel injusti creati sint Angeli? et, An aliqua mora D. An boni vel mali, justi vel injusti creati sint Angeli? et, An aliqua mora fuerit inter creationem et lapsum? fuerit inter creationem et lapsum?

78 78

E. Opinio quorumdam dicentium Angelos in malitia creatos, et sine omni mora E. Opinio quorumdam dicentium Angelos in malitia creatos, et sine omni mora

ruisse. ruisse.

78 78

F. Aliorum sententia probabilis, qui dicunt omnes Angelos creatos esse bonos : F. Aliorum sententia probabilis, qui dicunt omnes Angelos creatos esse bonos : et aliquam morulam fuisse inter creationem et lapsum. et aliquam morulam fuisse inter creationem et lapsum.

79 79

G. Probationem Augustini contra illos inducit, qui dicunt Angelos factos ma- G. Probationem Augustini contra illos inducit, qui dicunt Angelos factos ma- los. Verba etiam Job determinat, quæ illi pro se inducebant. los. Verba etiam Job determinat, quæ illi pro se inducebant.

88 88

80 80

H. Quomodo intelligenda sint verba præmissa Domini disserit, evidenter H. Quomodo intelligenda sint verba præmissa Domini disserit, evidenter tradens Angelos esse creatos, et post creationem cecidisse. tradens Angelos esse creatos, et post creationem cecidisse.

81 81

Divisio textus. Divisio textus.

ART. 12. An omnes Angeli in gratia creati sunt, vel in simplici natura? ART. 12. An omnes Angeli in gratia creati sunt, vel in simplici natura? 13. An Deus potuit facere Angelum malum? 13. An Deus potuit facere Angelum malum?

14. An Angelus potest fieri malus, ita quod Deus non esset auctor 14. An Angelus potest fieri malus, ita quod Deus non esset auctor illius malitiæ, sed statim in eodem indivisibili esset factus illius malitiæ, sed statim in eodem indivisibili esset factus et malus simul ? et malus simul ?

82 82

IN N 30 IN N 30

82 82

85 85

86 86

98 98

I. Quod triplex fuit sapientia in Angelis ante casum vel confirmationem. I. Quod triplex fuit sapientia in Angelis ante casum vel confirmationem.

ART. 15. Utrum Angeli cognoscant per species ? ART. 15. Utrum Angeli cognoscant per species ?

88 88

INDEX DISTINCTIONUM, ETC. INDEX DISTINCTIONUM, ETC.

16. Utrum scientia Angelorum sit universalis vel particularis, sci- 16. Utrum scientia Angelorum sit universalis vel particularis, sci- licet quod species vel formæ per quas intelligunt, sunt licet quod species vel formæ per quas intelligunt, sunt universalės vel particulares? universalės vel particulares?

17. Utrum scientia Angelorum sit omnium, et casualium, et for- 17. Utrum scientia Angelorum sit omnium, et casualium, et for- tuitorum, et omnium quæ quocumque modo in notitiam tuitorum, et omnium quæ quocumque modo in notitiam venire possunt ? venire possunt ?

K. An aliquam Dei habuerint dilectionem, vel sui invicem ? K. An aliquam Dei habuerint dilectionem, vel sui invicem ?

ART. 18. Utrum Angeli vel Dei vel sui invicem dilectionem habuerint? ART. 18. Utrum Angeli vel Dei vel sui invicem dilectionem habuerint?

DISTINCTIO IV. DISTINCTIO IV.

De habitibus beatitudinis et miseriæ Angelorum. De habitibus beatitudinis et miseriæ Angelorum.

699 699

93 93

95 95

97 97

A. An perfectos et beatos creavit Deus Angelos, an miseros et imperfectos? A. An perfectos et beatos creavit Deus Angelos, an miseros et imperfectos?

99 99

B. Quod opinando Augustinus hoc dixerit, non asserendo, scilicet, quod B. Quod opinando Augustinus hoc dixerit, non asserendo, scilicet, quod Angéli qui perstiterunt, præscii fuerint futuri boni. Angéli qui perstiterunt, præscii fuerint futuri boni.

100 100

C. Summam colligit prædictorum, confirmans omnes Angelos ante confirma- C. Summam colligit prædictorum, confirmans omnes Angelos ante confirma- tionem, vel lapsum, non fuisse beatos, nisi per beatitudinem accipiat illum tionem, vel lapsum, non fuisse beatos, nisi per beatitudinem accipiat illum statum innocentiæ, in quo fuerunt ante casum. statum innocentiæ, in quo fuerunt ante casum.

100 100

D. Responsio ad id quod quærebatur, An Angeli essent creati perfecti aut D. Responsio ad id quod quærebatur, An Angeli essent creati perfecti aut imperfecti? et dicitur quod perfecti fuerunt secundum aliquid, et imperfe- imperfecti? et dicitur quod perfecti fuerunt secundum aliquid, et imperfe- cti secundum aliquid. cti secundum aliquid.

101 101

E. Quod tribus modis dicitur perfectum secundum tempus, secundum natu- E. Quod tribus modis dicitur perfectum secundum tempus, secundum natu- ram, et universaliter perfectum. ram, et universaliter perfectum.

101 101

F. Prædicta breviter tangit, addens quales fuerunt Angeli in conversione et F. Prædicta breviter tangit, addens quales fuerunt Angeli in conversione et aversione. aversione.

102 102

Divisio textus. Divisio textus.

102 102

ART. ART.

1. An definitio Angeli data Dionysio sit bona? 1. An definitio Angeli data Dionysio sit bona?

102 102

2. Utrum Angelus sit creatus in beatitudine? 2. Utrum Angelus sit creatus in beatitudine?

106 106

3. Utrum Angeli mali potuerunt præscire suum casum, vel non? 3. Utrum Angeli mali potuerunt præscire suum casum, vel non?

107 107

700 700

INDEX DISTINCTIONUM, ETC. INDEX DISTINCTIONUM, ETC.

DISTINCTIO V. DISTINCTIO V.

De conversione et confirmatione] [stantium, et aversione et lapsu De conversione et confirmatione] [stantium, et aversione et lapsu

cadentium. cadentium.

A. Quales facti sunt Angeli aversione et conversione cadentium? A. Quales facti sunt Angeli aversione et conversione cadentium?

109 109

B. De libero arbitrio breviter tangit docens quid sit. B. De libero arbitrio breviter tangit docens quid sit.

ART. ART.

Divisio textus. Divisio textus.

1. An possibile fuerit cadere Angelum? 1. An possibile fuerit cadere Angelum? 2. Quod est primum peccatum Angeli ? 2. Quod est primum peccatum Angeli ? 3. Quid appetiit Angelus, quando peccavit? 3. Quid appetiit Angelus, quando peccavit?

4. An averti est odio habere, vel invidere? 4. An averti est odio habere, vel invidere?

C. Post creationem aliquid datum est stantibus per quod converterentur, nec C. Post creationem aliquid datum est stantibus per quod converterentur, nec merito aliquo, sed gratia cooperante. merito aliquo, sed gratia cooperante.

D. Qua gratia indigebat Angelus, et qua non? D. Qua gratia indigebat Angelus, et qua non?

E. An sit imputandum illis qui aversi sunt ? E. An sit imputandum illis qui aversi sunt ?

109 109

110 110

111 111

113 113

115 115

116 116

F. Qua culpa gratia non est data eis qui ceciderunt ? F. Qua culpa gratia non est data eis qui ceciderunt ?

117 117

ART. ART.

5. Quid in Angelis est aversio, et conversio ? et, Quid confirma- 5. Quid in Angelis est aversio, et conversio ? et, Quid confirma- tio, et obstinatio ? tio, et obstinatio ?

117 117

6. An Angeli mali semper peccent, et omnis eorum actus sit 6. An Angeli mali semper peccent, et omnis eorum actus sit malus ? malus ?

118 118

G. Quod Angeli in ipsa confirmatione beati fuerunt: sed utrum eam merue- G. Quod Angeli in ipsa confirmatione beati fuerunt: sed utrum eam merue- rint per gratiam tunc sibi datem ambiguum est: de hoc enim diversi di- rint per gratiam tunc sibi datem ambiguum est: de hoc enim diversi di- versa sentiunt. versa sentiunt.

122 122

ART. 7. Utrum Angeli meruerint suam beatitudinem, et si meruerint, ART. 7. Utrum Angeli meruerint suam beatitudinem, et si meruerint, utrum ante vel post acceptam gloriam ? utrum ante vel post acceptam gloriam ?

123 123

INDEX DISTINCTIONUM, ETC. INDEX DISTINCTIONUM, ETC.

701 701

DISTINCTIO VI. DISTINCTIO VI.

De ruina quæ consecuta est malorum Angelorum aversionem. De ruina quæ consecuta est malorum Angelorum aversionem.

A. Quod de majoribus et minoribus quidam ceciderunt, inter quos unus fuit A. Quod de majoribus et minoribus quidam ceciderunt, inter quos unus fuit celsior, scilicet Lucifer. celsior, scilicet Lucifer.

B. Unde et quo dejectus fuerit merito suæ superbiæ ? B. Unde et quo dejectus fuerit merito suæ superbiæ ?

C. Quod non est concessum eis habitare in cœlo, vel in terra. C. Quod non est concessum eis habitare in cœlo, vel in terra.

125 125

126 126

Divisio textus. Divisio textus.

127 127

ART. ART.

1. Utrum Angelus ille qui fuit caput Angelorum cadentium, fue- 1. Utrum Angelus ille qui fuit caput Angelorum cadentium, fue- rit de ordine superiorum vel inferiorum ? rit de ordine superiorum vel inferiorum ?

127 127

2. Qualis fuerit appetitus minorum Angelorum cum Lucifero 2. Qualis fuerit appetitus minorum Angelorum cum Lucifero cadentium ? cadentium ?

128 128

3. Quæritur de tempore et modo suggestionis aliorum Angelo- 3. Quæritur de tempore et modo suggestionis aliorum Angelo- rum et, Quare pugna sit attributa Michaeli? et, Qui sunt rum et, Quare pugna sit attributa Michaeli? et, Qui sunt rudentes quibus detracti sunt? rudentes quibus detracti sunt?

D. Quod dæmones alii aliis præsunt, et habent etiam alias prælationes. D. Quod dæmones alii aliis præsunt, et habent etiam alias prælationes.

ART. 4. An sicut inter bonos alii præsunt aliis, ita etiam inter malos ART. 4. An sicut inter bonos alii præsunt aliis, ita etiam inter malos alii aliis præsunt, et sit in eis ordo prælationis qui cessabit alii aliis præsunt, et sit in eis ordo prælationis qui cessabit post diem judicii ? post diem judicii ?

128 128

130 130

E. An omnes dæmones sint in hoc aere caliginoso? An aliqui sint in inferno? E. An omnes dæmones sint in hoc aere caliginoso? An aliqui sint in inferno?

131 131

ART. ART.

5. Utrum aer caliginosus sit proprius locus dæmonum ? 5. Utrum aer caliginosus sit proprius locus dæmonum ? 6. Quare non conceditur animabus damnatorum habitare hic 6. Quare non conceditur animabus damnatorum habitare hic nobiscum usque ad diem judicii, sicut dæmonibus? nobiscum usque ad diem judicii, sicut dæmonibus?

132 132

134 134

7. Utrum dæmones quotidie descendant in infernum, aut conti- 7. Utrum dæmones quotidie descendant in infernum, aut conti- nuo sint circa nos? nuo sint circa nos?

135 135

F. Quidam putant Luciferum esse in inferno religatum, ex quo tentavit Chri- F. Quidam putant Luciferum esse in inferno religatum, ex quo tentavit Chri- stum, et victus fuit: quem dicunt primum hominem tentasse, et vicisse. stum, et victus fuit: quem dicunt primum hominem tentasse, et vicisse.

G. Quod Lucifer non habet potestatem quam habebit in tempore Antichristi. G. Quod Lucifer non habet potestatem quam habebit in tempore Antichristi. ᎪᎡᎢ . 8. Utrum Deus juste agit et bene cum homine, dans sibi pugnare ᎪᎡᎢ . 8. Utrum Deus juste agit et bene cum homine, dans sibi pugnare contra pugilem qui est fortior eo? contra pugilem qui est fortior eo?

136 136

137 137

702 702

INDEX DISTINCTIONUM, ETC. INDEX DISTINCTIONUM, ETC.

H. Quod dæmones semel victi a Sanctis, non accedunt amplius ad nos. H. Quod dæmones semel victi a Sanctis, non accedunt amplius ad nos.

ᎪᎡᎢ . 9. An dæmon victus ab uno Sanctorum, potest alium tentare et ᎪᎡᎢ . 9. An dæmon victus ab uno Sanctorum, potest alium tentare et vincere, et an eumdem in eodem peccato? vincere, et an eumdem in eodem peccato?

137 137

138 138

DISTINCTIO VII. DISTINCTIO VII.

Quales facti sunt Angeli confirmatione et obstinatione ? Quales facti sunt Angeli confirmatione et obstinatione ?

A. Quod boni Angeli a Deo sunt confirmati per gratiam ut peccare non pos- A. Quod boni Angeli a Deo sunt confirmati per gratiam ut peccare non pos- sint, et mali ita obdurati in malo, ut bene vivere nequeant. sint, et mali ita obdurati in malo, ut bene vivere nequeant.

140 140

B. Quod utrique liberum arbitrium habent, nec tamen ad utrumque flecti pos- B. Quod utrique liberum arbitrium habent, nec tamen ad utrumque flecti pos-

sunt. sunt.

140 140

C. Quod boni post confirmationem liberius arbitrium habent quam ante. C. Quod boni post confirmationem liberius arbitrium habent quam ante.

141 141

D. Quod post confirmationem Angeli non possunt ex natura peccare sicut D. Quod post confirmationem Angeli non possunt ex natura peccare sicut ante non quod debilitatum sit eorum liberum arbitrium, sed confir- ante non quod debilitatum sit eorum liberum arbitrium, sed confir-

matum. matum.

142 142

Divisio textus. Divisio textus.

142 142

ART. ART.

1. Utrum idem liberum arbitrium, quod fuit in bonis et malis An- 1. Utrum idem liberum arbitrium, quod fuit in bonis et malis An- gelis ante confirmationem, sit in eisdem post confirmatio- gelis ante confirmationem, sit in eisdem post confirmatio- nem ? nem ?

143 143

2. Utrum liberum arbitrium liberius sit in non confirmatis, sicut 2. Utrum liberum arbitrium liberius sit in non confirmatis, sicut in nobis, quam in confirmatis, puta bonis Angelis ? in nobis, quam in confirmatis, puta bonis Angelis ? 3. An liberum arbitrium liberius sit in bonis Angelis, quam in 3. An liberum arbitrium liberius sit in bonis Angelis, quam in malis? malis?

143 143

144 144

E. Quod Angeli mali vivacem sensum non perdiderunt, et quibus modis E. Quod Angeli mali vivacem sensum non perdiderunt, et quibus modis sciant ? sciant ?

145 145

ART. 4. Utrum dæmones triplicem habeant scientiam: unam ex natu- ART. 4. Utrum dæmones triplicem habeant scientiam: unam ex natu- ræ subtilitate, secundam ex temporum diversitate, tertiam ræ subtilitate, secundam ex temporum diversitate, tertiam ex revelatione? ex revelatione?

146 146

5. Utrum dæmones possunt futura prædicere ? et, Quæ sit diffe- 5. Utrum dæmones possunt futura prædicere ? et, Quæ sit diffe- rentia inter dæmones futura prædicentes, et Prophetas ? et, rentia inter dæmones futura prædicentes, et Prophetas ? et, Per quem modum dæmon inspirat suos prophetas ? Per quem modum dæmon inspirat suos prophetas ?

148 148

F. Quod magicæ artes virtute et scientia diaboli valent: quæ virtus et scien- F. Quod magicæ artes virtute et scientia diaboli valent: quæ virtus et scien- tia est ei data a Deo vel ad fallendum malos, vel ad monendum, vel tia est ei data a Deo vel ad fallendum malos, vel ad monendum, vel exercendum bonos? exercendum bonos?

150 150

ART. 6. Utrum per dæmones possunt fieri præstigia, et qualiter fa- ART. 6. Utrum per dæmones possunt fieri præstigia, et qualiter fa-

ciunt ? ciunt ?

150 150

INDEX DISTINCTIONUM, ETC. INDEX DISTINCTIONUM, ETC.

703 703

7. Quomodo et qualiter dæmones transmutant corpora, utrum 7. Quomodo et qualiter dæmones transmutant corpora, utrum scilicet corpore assumpto, vel alio modo? scilicet corpore assumpto, vel alio modo?

152 152

8. An dæmones in transmutatis corporibus possunt inducere for- 8. An dæmones in transmutatis corporibus possunt inducere for- mas substantiales? mas substantiales?

154 154

9. An dæmones in suis operibus constellationibus juventur, an 9. An dæmones in suis operibus constellationibus juventur, an non? et, Utrum scientia imaginum fit operatione dæmonum, non? et, Utrum scientia imaginum fit operatione dæmonum, an non ? an non ?

G. Quod transgressoribus Angelis non servit ad nutum materia rerum visi- G. Quod transgressoribus Angelis non servit ad nutum materia rerum visi- bilium. bilium.

157 157

158 158

H. Quod non sunt creatores, licet per eos magi ranas et alia fecerint : sed H. Quod non sunt creatores, licet per eos magi ranas et alia fecerint : sed solus Deus. solus Deus.

159 159

I. Sicut parentes non dicuntur creatores filiorum, nec agricolæ frugum : I. Sicut parentes non dicuntur creatores filiorum, nec agricolæ frugum : ita nec boni Angeli nec mali, etsi per eorum ministerium fiant crea- ita nec boni Angeli nec mali, etsi per eorum ministerium fiant crea-

159 159

turæ. turæ.

ART. 10. Qualiter discernuntur operationes dæmonum ab his quæ sunt ART. 10. Qualiter discernuntur operationes dæmonum ab his quæ sunt vera miracula? et, An mala fiunt per Angelos bonos aut vera miracula? et, An mala fiunt per Angelos bonos aut per malos? per malos?

K. Sicut justificationem mentis, ita creationem rerum solus Deus operatur : K. Sicut justificationem mentis, ita creationem rerum solus Deus operatur : licet creatura extrinsecus serviat. licet creatura extrinsecus serviat.

160 160

161 161

ART. 11. An Angeli boni possint miracula facere ut dæmones ? et, ART. 11. An Angeli boni possint miracula facere ut dæmones ? et, Quare homines id non possunt ? Quare homines id non possunt ?

162 162

L. Quod Angeli mali multa possunt per naturæ vigorem, quæ non possunt. L. Quod Angeli mali multa possunt per naturæ vigorem, quæ non possunt. propter Dei vel bonorum Angelorum prohibitionem, id est, quia non propter Dei vel bonorum Angelorum prohibitionem, id est, quia non permittuntur. permittuntur.

ART. 12. An magicis virtutibus et mathematicis uti sit malum? et, An ART. 12. An magicis virtutibus et mathematicis uti sit malum? et, An noceant figuræ mathematicæ ? noceant figuræ mathematicæ ?

DISTINCTIO VIII. DISTINCTIO VIII.

De potestate dæmonum quam habent super corpora similia De potestate dæmonum quam habent super corpora similia

humanis. humanis.

A. Utrum Angeli omnes corporei sint, quod quibusdam visum est, quibus A. Utrum Angeli omnes corporei sint, quod quibusdam visum est, quibus Augustinus consentire videtur, dicens Angelos omnes ante casum ha- Augustinus consentire videtur, dicens Angelos omnes ante casum ha- buisse corpora tenuia et spiritualia, sed in casu mutata in deterius ma- buisse corpora tenuia et spiritualia, sed in casu mutata in deterius ma- lorum corpora, ut in eis possint pati. lorum corpora, ut in eis possint pati.

Divisio textus. Divisio textus.

163 163

165 165

166 166

70% 70%

ART. ART.

INDEX DISTINCTIONUM, ETC. INDEX DISTINCTIONUM, ETC.

1. Utrum dæmones vel Angeli corpora habeant? et, Utrum sit 1. Utrum dæmones vel Angeli corpora habeant? et, Utrum sit concedendum, quod Angeli in comparatione Dei corporei concedendum, quod Angeli in comparatione Dei corporei

sint? sint?

2. An Angeli boni et mali possunt assumere corpora ? et, Ad 2. An Angeli boni et mali possunt assumere corpora ? et, Ad quid indigeant corporibus assumptis ? et, Quid hujusmo- quid indigeant corporibus assumptis ? et, Quid hujusmo- di corpora moveat ? di corpora moveat ?

3. Quid sit assumere corpus ? et, Quomodo fiat locutio in Angelis 3. Quid sit assumere corpus ? et, Quomodo fiat locutio in Angelis assumpto corpore, et quomodo in nobis ? et, Quomodo cor- assumpto corpore, et quomodo in nobis ? et, Quomodo cor- pus animatum ut serpens vel asina per imaginationem et pus animatum ut serpens vel asina per imaginationem et sensus et spiritum animalem fuerit causa illius vocis quæ sensus et spiritum animalem fuerit causa illius vocis quæ sonabat per os ejus vel non ? sonabat per os ejus vel non ?

4. Unde assumant corpora Angeli, utrum de elementis aut na- 4. Unde assumant corpora Angeli, utrum de elementis aut na- tura coli? et, Utrum forment corpora paulatim aut subito ? tura coli? et, Utrum forment corpora paulatim aut subito ? 5. Quæritur de actibus Angelorum: An boni possunt comedere, 5. Quæritur de actibus Angelorum: An boni possunt comedere, et mali generare? et, Unde mali habeant semen suæ gene- et mali generare? et, Unde mali habeant semen suæ gene- rationis ? rationis ?

166 166

169 169

171 171

173 173

174 174

B. Quod Deus in corporalibus illis antiquis formis apparuit. B. Quod Deus in corporalibus illis antiquis formis apparuit.

G. De perplexa quæstione quam ponit Augustinus dicens, An ad exhibendum G. De perplexa quæstione quam ponit Augustinus dicens, An ad exhibendum has corporales apparitiones creatura nova sit formata, an Angeli qui has corporales apparitiones creatura nova sit formata, an Angeli qui ante erant missi, et si ipsi missi sunt, utrum servata sui spiritualis cor- ante erant missi, et si ipsi missi sunt, utrum servata sui spiritualis cor- poris qualitate, aliquam speciem corporalem de corpulentiori materia poris qualitate, aliquam speciem corporalem de corpulentiori materia assumpserint, an proprium corpus suum mutaverint in speciem actioni assumpserint, an proprium corpus suum mutaverint in speciem actioni suæ aptam ? suæ aptam ?

176 176

176. 176.

D. Quod Deus in specie qua est Deus numquam mortalibus apparuit. D. Quod Deus in specie qua est Deus numquam mortalibus apparuit.

177 177

Expositio textus. Expositio textus.

178 178

E. Utrum dæmones intrent corpora hominum substantialiter, an illabanțur E. Utrum dæmones intrent corpora hominum substantialiter, an illabanțur mentibus hominum? mentibus hominum?

178 178

ART. ART.

6. Utrum dæmones substantialiter, et etiam boni Angeli intrent 6. Utrum dæmones substantialiter, et etiam boni Angeli intrent corpora hominum? corpora hominum?

179 179

7. Utrum dæmones substantialiter illabantur mentibus homi- 7. Utrum dæmones substantialiter illabantur mentibus homi-

num et sensibus, ita quod substantialiter ingrediantur sub- num et sensibus, ita quod substantialiter ingrediantur sub- stantiam virium animæ ? stantiam virium animæ ?

180 180

8. Quid est immittere et incendere? Utrum scilicet tam boni quam 8. Quid est immittere et incendere? Utrum scilicet tam boni quam mali Angeli immittant cordibus hominum suos conceptus, mali Angeli immittant cordibus hominum suos conceptus, et incendant fomenta vitiorum ministrando ? et incendant fomenta vitiorum ministrando ? 9. Qui et quot sunt modi immissionis quibus diabolus se immi- 9. Qui et quot sunt modi immissionis quibus diabolus se immi- scet, et qui sunt modi tentationum? scet, et qui sunt modi tentationum?

181 181

182 182

10. Cui parti animæ potest immittere malignus spiritus, et cui 10. Cui parti animæ potest immittere malignus spiritus, et cui non? et, Utrum potest supra intellectum et super affe- non? et, Utrum potest supra intellectum et super affe- ctum? et, Utrum dæmon vel Angelus bonus videat nostras ctum? et, Utrum dæmon vel Angelus bonus videat nostras cogitationes? cogitationes?

184 184