660 660

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

F. De modis peccatorum qui multipliciter assignantur. F. De modis peccatorum qui multipliciter assignantur.

Modi autem peccatorum varias in Scriptura habent distinctiones: in Modi autem peccatorum varias in Scriptura habent distinctiones: in qua dicitur peccatum duobus modis committi, scilicet cupiditate, et timore, qua dicitur peccatum duobus modis committi, scilicet cupiditate, et timore, ut Augustinus tradit super illum locum Psalmi: Incensa igni et suffossa 1. ut Augustinus tradit super illum locum Psalmi: Incensa igni et suffossa 1. His enim duobus modis dicit omnia peccata mortalia includi. Et incensa ea His enim duobus modis dicit omnia peccata mortalia includi. Et incensa ea dicit, quæ ex cupiditate male incendente oriuntur: suffossa vero, quæ ex dicit, quæ ex cupiditate male incendente oriuntur: suffossa vero, quæ ex timore male humiliante proveniunt: quod est, quando quis cupit non cu- timore male humiliante proveniunt: quod est, quando quis cupit non cu- pienda, vel timet non timenda. Alibi vero dicitur peccatum fieri tribus mo- pienda, vel timet non timenda. Alibi vero dicitur peccatum fieri tribus mo- dis, scilicet cogitatu, verbo, et opere. Unde Hieronymus super Ezechie- dis, scilicet cogitatu, verbo, et opere. Unde Hieronymus super Ezechie- lem Tria generalia delicta sunt, quibus humanum subjacet genus. Aut lem Tria generalia delicta sunt, quibus humanum subjacet genus. Aut enim cogitatione, aut sermone, aut opere peccamus. His aliquando etiam enim cogitatione, aut sermone, aut opere peccamus. His aliquando etiam additur quartus modus, scilicet consuetudinis: quod in quatriduano Lazaro additur quartus modus, scilicet consuetudinis: quod in quatriduano Lazaro significatum est. Dicitur quoque homo peccare in Deum, in se, et in pro- significatum est. Dicitur quoque homo peccare in Deum, in se, et in pro- ximum. In Deum, cum de. Deo male sentit, ut hæreticus: vel quæ Dei ximum. In Deum, cum de. Deo male sentit, ut hæreticus: vel quæ Dei sunt usurpare præsumit, indigne participando sacramentis: vel quando sunt usurpare præsumit, indigne participando sacramentis: vel quando nomen Dei pejerando contemptibile facit. In proximum peccat, cum pro- nomen Dei pejerando contemptibile facit. In proximum peccat, cum pro- ximum injuste lædit. In se vero cum sibi et non alii nocet. ximum injuste lædit. In se vero cum sibi et non alii nocet.

G. Quomodo differant delictum et peccatum ? G. Quomodo differant delictum et peccatum ?

Variam quoque appellationem habet. Dicitur enim peccatum etiam de- Variam quoque appellationem habet. Dicitur enim peccatum etiam de- lictum. Et delictum fortasse est (ut ait Augustinus in quæstionibus Levitici) lictum. Et delictum fortasse est (ut ait Augustinus in quæstionibus Levitici) declinare a bono. Peccatum est facere malum. Aliud est enim declinare a declinare a bono. Peccatum est facere malum. Aliud est enim declinare a bono, aliud est facere malum. Peccatum ergo est perpetratio mali deli- bono, aliud est facere malum. Peccatum ergo est perpetratio mali deli- ctum desertio boni, quod et ipsum ostendit nomen. Quid enim aliud sonat ctum desertio boni, quod et ipsum ostendit nomen. Quid enim aliud sonat delictum, nisi derelictum ? et qui delinquit, quid derelinquit nisi bonum? delictum, nisi derelictum ? et qui delinquit, quid derelinquit nisi bonum? Vel delictum est quod ignoranter fit peccatum quod scienter committitur. Vel delictum est quod ignoranter fit peccatum quod scienter committitur. Indifferenter tamen et peccatum nomine delicti, et delictum nomine pec- Indifferenter tamen et peccatum nomine delicti, et delictum nomine pec- cati appellatur. cati appellatur.

1 Psal. LXXIX, 17. 1 Psal. LXXIX, 17.

io. io.

IN II SENTENT. DIST. XLII, E, ART. 5. IN II SENTENT. DIST. XLII, E, ART. 5.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Penes quid distinguunt Sancti et Ma- Penes quid distinguunt Sancti et Ma- gistri modos peccatorum ? gistri modos peccatorum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, F, « Modi autem peccatorum varias ibi, F, « Modi autem peccatorum varias in Scripturis habent distinctiones. » Præ- in Scripturis habent distinctiones. » Præ- ter enim modos hic determinatos, in mul- ter enim modos hic determinatos, in mul- tis modis inveniuntur Sancti differentias tis modis inveniuntur Sancti differentias ponere peccatorum. Unde, 1 Joan. II, ponere peccatorum. Unde, 1 Joan. II, 16: Omne quod est in mundo, concupi- 16: Omne quod est in mundo, concupi- scentia carnis est, et concupiscentia ocu- scentia carnis est, et concupiscentia ocu- lorum, et superbia vitæ. lorum, et superbia vitæ.

Item, Super Psalmum xxxvII, 6 : A Item, Super Psalmum xxxvII, 6 : A facie insipientiæ meæ, dicit Gregorius facie insipientiæ meæ, dicit Gregorius et Chrysostomus quod omne peccatum et Chrysostomus quod omne peccatum est ex insipientia. Ambrosius autem di- est ex insipientia. Ambrosius autem di- cit, quod omne peccatum est ex con- cit, quod omne peccatum est ex con- temptu. Et Augustinus, quod omne pec- temptu. Et Augustinus, quod omne pec- catum est ex libidine. Et Bernardus, quod catum est ex libidine. Et Bernardus, quod omne peccatum est aut ex amore mundi, omne peccatum est aut ex amore mundi, aut ex superfluo amore sui. aut ex superfluo amore sui.

Et quæritur, Penes quid ista acci- Et quæritur, Penes quid ista acci- piantur? piantur?

Philosophus etiam dicit, quod omnis Philosophus etiam dicit, quod omnis malus est ignorans. Et Augustinus, malus est ignorans. Et Augustinus, quod omne peccatum est ex errore. De quod omne peccatum est ex errore. De quibus omnibus disputare longum es- quibus omnibus disputare longum es- set et dispendiosum. Sed ea quæ pos- set et dispendiosum. Sed ea quæ pos- sunt quæri, sunt duo, scilicet qualiter sunt quæri, sunt duo, scilicet qualiter unumquodque illorum sumatur, secun- unumquodque illorum sumatur, secun- dum quod peccatum oritur ex ipso, et dum quod peccatum oritur ex ipso, et penes quid sumatur diversitas ipsorum? penes quid sumatur diversitas ipsorum?

SOLUTIO. Dicendum, quod diversitas SOLUTIO. Dicendum, quod diversitas est triplex quam ponit Magister in Lit- est triplex quam ponit Magister in Lit- tera et accipitur quidem generaliter, et tera et accipitur quidem generaliter, et penes primo inclinantia in peccatum ex penes primo inclinantia in peccatum ex parte affectus tantum. Hoc autem aut parte affectus tantum. Hoc autem aut est secundum ordinem in bonum, et sic est secundum ordinem in bonum, et sic est amor male incendens: aut secundum est amor male incendens: aut secundum inordinatam fugam mali, et sic est timor inordinatam fugam mali, et sic est timor male humilians. Si autem consideratur male humilians. Si autem consideratur

661 661

primo causa hujus inclinationis: tunc primo causa hujus inclinationis: tunc est timor tantum, quia ut dicit Augu- est timor tantum, quia ut dicit Augu- stinus, etiam timor oritur ex amore: et stinus, etiam timor oritur ex amore: et hoc generaliter, aut est respectu boni hoc generaliter, aut est respectu boni proprii, aut ordinati ad proprium: et proprii, aut ordinati ad proprium: et primo est amor sui, et secundo modo primo est amor sui, et secundo modo amor mundi: et penes illa duo accipitur amor mundi: et penes illa duo accipitur dictum Bernardi. Si autem accipitur in- dictum Bernardi. Si autem accipitur in- clinans ex parte affectus generaliter se- clinans ex parte affectus generaliter se- cundum comparationem ad dulcedinem cundum comparationem ad dulcedinem objecti moventis: tunc est libido, quæ objecti moventis: tunc est libido, quæ est in omni peccato movens ex parte est in omni peccato movens ex parte affectus. Si autem est inclinans ex parte affectus. Si autem est inclinans ex parte irascibilis in speciali: tunc est contem- irascibilis in speciali: tunc est contem- ptus. Si vero ex parte rationis tantum : ptus. Si vero ex parte rationis tantum : hoc potest esse tripliciter, scilicet secun- hoc potest esse tripliciter, scilicet secun- dum privationem habitus regentis, vel se- dum privationem habitus regentis, vel se- cundum contrarium habitum regenti, cundum contrarium habitum regenti, aut secundum privationem cognitionis aut secundum privationem cognitionis non speculativæ sed approbationis boni. non speculativæ sed approbationis boni. Et primo modo peccatum est ex insi- Et primo modo peccatum est ex insi- pientia, secundo modo ex errore, et ter- pientia, secundo modo ex errore, et ter- tio modo ex ignorantia, de qua dicit tio modo ex ignorantia, de qua dicit Philosophus, quod omnis malus est Philosophus, quod omnis malus est ignorans. Divisio autem adducta de ignorans. Divisio autem adducta de epistola Joannis sumitur penes genera- epistola Joannis sumitur penes genera- lia objecta moventia potentias ad pec- lia objecta moventia potentias ad pec- candum quia illud aut est intus, aut candum quia illud aut est intus, aut extra. Si intus: tunc est concupiscentia extra. Si intus: tunc est concupiscentia carnis. Si extra: aut secundum concupi- carnis. Si extra: aut secundum concupi- scibilem, aut secundum irascibilem. Et scibilem, aut secundum irascibilem. Et primo modo est concupiscentia oculo- primo modo est concupiscentia oculo- rum. Secundo modo est superbia vitæ. rum. Secundo modo est superbia vitæ.

Secunda autem diversitas concupi- Secunda autem diversitas concupi- scentiæ quam ponit Matthæus, sumitur scentiæ quam ponit Matthæus, sumitur penes generalia instrumenta peccandi, penes generalia instrumenta peccandi, quæ sunt cor, os, et manus sive opus. quæ sunt cor, os, et manus sive opus.

Tertia diversitas sumitur penes ea Tertia diversitas sumitur penes ea contra quæ ordinatur offensa sive no- contra quæ ordinatur offensa sive no- cumentum peccandi, quæ sunt Deus, cumentum peccandi, quæ sunt Deus, proximus, et ipse peccans. proximus, et ipse peccans.

AD ID autem quod quæritur, Quid sit AD ID autem quod quæritur, Quid sit insipientia? Dicendum, quod insipien- insipientia? Dicendum, quod insipien- tia dicitur dupliciter, scilicet a priva- tia dicitur dupliciter, scilicet a priva- tione ejus quod est sapere: et tunc est tione ejus quod est sapere: et tunc est idem quod ignorantia, et sic non est idem quod ignorantia, et sic non est radix omnis peccati. Dicitur etiam a pri- radix omnis peccati. Dicitur etiam a pri- vatione sapientiæ et boni: et sic omne vatione sapientiæ et boni: et sic omne peccatum procedit ex ipsa, quia in omni peccatum procedit ex ipsa, quia in omni

662 662

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

peccato desipit bonum quod deseritur ab peccato desipit bonum quod deseritur ab ipso. ipso.

Error autem dicitur dupliciter, sci- Error autem dicitur dupliciter, sci- licet in scientia eligendi, et sic non est licet in scientia eligendi, et sic non est radix et in eligendo, et sic radix est, radix et in eligendo, et sic radix est, quia omnis peccans eligit erronee, li- quia omnis peccans eligit erronee, li- cet sciat aliter eligere. cet sciat aliter eligere.

Libido etiam accipitur dupliciter, sci- Libido etiam accipitur dupliciter, sci- licet actualis placentia boni inordinata, licet actualis placentia boni inordinata, et sic est speciale peccatum actuale. et sic est speciale peccatum actuale. Dicitur etiam habitualis concupiscentia Dicitur etiam habitualis concupiscentia boni commutabilis, et sic est radix om- boni commutabilis, et sic est radix om- nis peccati quia aliter placet bonum nis peccati quia aliter placet bonum

commutabile in omni peccato, cum sit commutabile in omni peccato, cum sit conversio ad ipsum. conversio ad ipsum.

Amor sumitur etiam pro voluntate: Amor sumitur etiam pro voluntate: inclinata ad bonum secundum actum, et inclinata ad bonum secundum actum, et sic est spécialis affectus. Sumitur etiam sic est spécialis affectus. Sumitur etiam pro habituali voluntatis inclinatione pro habituali voluntatis inclinatione inordinata ad bonum proprium, et sic inordinata ad bonum proprium, et sic efficitur radix: quia sic est in omni pec- efficitur radix: quia sic est in omni pec-

cato. cato.

Eodem modo sentiendum est de timore Eodem modo sentiendum est de timore respectu mali quod fugit timor. respectu mali quod fugit timor.

Et sic patet solutio ad utrumque quæ- Et sic patet solutio ad utrumque quæ-

sitorum. sitorum.

H. De septem principalibus vitiis. H. De septem principalibus vitiis.

Præterea sciendum est septem esse vitia capitalia, vel principalia, ut Præterea sciendum est septem esse vitia capitalia, vel principalia, ut Gregorius super Exodum ait, scilicet inanem gloriam, iram, invidiam, Gregorius super Exodum ait, scilicet inanem gloriam, iram, invidiam, acediam vel tristitiam, avaritiam, gastrimargiam, luxuriam : quæ, ut ait acediam vel tristitiam, avaritiam, gastrimargiam, luxuriam : quæ, ut ait Joannes Chrysostomus, significata sunt in septem populis, qui terram pro- Joannes Chrysostomus, significata sunt in septem populis, qui terram pro- missionis Israeli promissam tenebant. De his quasi septem fontibus cun- missionis Israeli promissam tenebant. De his quasi septem fontibus cun- ctæ animarum mortiferæ corruptelæ emanant. Et dicuntur hæc capitalia, ctæ animarum mortiferæ corruptelæ emanant. Et dicuntur hæc capitalia, quia ex eis oriuntur omnia mala. Nullum enim malum est, quod etiam non quia ex eis oriuntur omnia mala. Nullum enim malum est, quod etiam non ab aliquo horum originem trahat. ab aliquo horum originem trahat.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Utrum septem sint capitalia vitiæ aut Utrum septem sint capitalia vitiæ aut plura? et, Penes quid sumitur nume-, plura? et, Penes quid sumitur nume-, rus vitiorum ? rus vitiorum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, «Præterea sciendum est septem esse ibi, «Præterea sciendum est septem esse vitia, etc. » vitia, etc. »

min min

overb. vi, 16 19: Sex sunt quæ odit Do- overb. vi, 16 19: Sex sunt quæ odit Do- et eum qui seminat inter fratres discor- et eum qui seminat inter fratres discor-

" "

Videtur enim, quod sunt plura quam Videtur enim, quod sunt plura quam septem: quia septem: quia

1. Dicit Glossa, Proverb. VI, 16, su- 1. Dicit Glossa, Proverb. VI, 16, su- per illud Sex sunt quæ odit Dominus, per illud Sex sunt quæ odit Dominus, etc., quod enumerat ibi septem capita- etc., quod enumerat ibi septem capita- lia crimina, et comparatione discor- lia crimina, et comparatione discor- diam seminantis ¹, quasi minora depo- diam seminantis ¹, quasi minora depo- nit. Sed nullum enumerat ibi de illis. nit. Sed nullum enumerat ibi de illis. Ergo illa cum illis faciunt ad minus qua Ergo illa cum illis faciunt ad minus qua tuordecim. tuordecim.

Præterea, Vitium amplioris multipli- Præterea, Vitium amplioris multipli- cationis est, quam virtus, cum unam cationis est, quam virtus, cum unam virtutem circumstent ad minus duo vi- virtutem circumstent ad minus duo vi-

dias. dias.

IN II SENTENT. DIST. XLII, H, ART. 6. IN II SENTENT. DIST. XLII, H, ART. 6.

tia, unum secundum defectum, et alte- tia, unum secundum defectum, et alte- rum secundum superabundantiam: cum rum secundum superabundantiam: cum igitur septem sunt virtutes, videtur quod igitur septem sunt virtutes, videtur quod quatuordecim debeant esse vitia princi- quatuordecim debeant esse vitia princi- palia. palia.

Si dicas, quod vitia sumuntur per op- Si dicas, quod vitia sumuntur per op- positionem ad virtutes cardinales, et non positionem ad virtutes cardinales, et non per oppositionem ad theologicas, tunc per oppositionem ad theologicas, tunc videtur quod ad minus octo sunt vitia : videtur quod ad minus octo sunt vitia : quia quatuor sunt cardinales virtutes. quia quatuor sunt cardinales virtutes.

3. Item, Augustinus in libro Confes- 3. Item, Augustinus in libro Confes- sionum enumerat ista vitia, et addit sionum enumerat ista vitia, et addit stultitiam, et quædam alia. Ergo vi- stultitiam, et quædam alia. Ergo vi- dentur esse plura, quam hic enumeren- dentur esse plura, quam hic enumeren-

tur. tur.

4. Præterea, Luxuria et gula opponun- 4. Præterea, Luxuria et gula opponun- tur temperantiæ : quare ergo non su- tur temperantiæ : quare ergo non su- muntur alia vitia penes oppositionem ad muntur alia vitia penes oppositionem ad alias virtutes cardinales? Nullum enim alias virtutes cardinales? Nullum enim opponitur fortitudini vel prudentiæ, nisi opponitur fortitudini vel prudentiæ, nisi secundum quod justitia est generalis vir- secundum quod justitia est generalis vir-

tus. tus.

5. Item, Cum septem sint dona, et oc- 5. Item, Cum septem sint dona, et oc- to beatitudines, et duodecim fructus, to beatitudines, et duodecim fructus, quare per oppositionem ad illa non de- quare per oppositionem ad illa non de- terminantur alia vitia ? Videtur enim, terminantur alia vitia ? Videtur enim, quod ita debeat fieri: quia opposita ho- quod ita debeat fieri: quia opposita ho- rum sunt vitia : ergo sicut ista sunt prin- rum sunt vitia : ergo sicut ista sunt prin- cipalia in bonis, ita opposita eorum sunt cipalia in bonis, ita opposita eorum sunt principalia in malis: ergo jam multa principalia in malis: ergo jam multa erunt vitia capitalia. erunt vitia capitalia.

6. Item, Videtur quod quædam contra- 6. Item, Videtur quod quædam contra- rietas sit inter Gregorium et Isidorum de rietas sit inter Gregorium et Isidorum de vitiis istis quia Isidorus super Deuter. vitiis istis quia Isidorus super Deuter. VII, 1, sic enumerat : Gastrimargia, phi- VII, 1, sic enumerat : Gastrimargia, phi- largiria, fornicatio, ira, tristitia, acedia, largiria, fornicatio, ira, tristitia, acedia, cenodoxia. Gregorius vero enumerat su- cenodoxia. Gregorius vero enumerat su- per Job, xxxv, sicut hic in Littera reci- per Job, xxxv, sicut hic in Littera reci- tantur. Constat autem, quod Isidorus tantur. Constat autem, quod Isidorus nullam facit mentionem de invidia, nec nullam facit mentionem de invidia, nec etiam de superbia: cenodoxia enim et etiam de superbia: cenodoxia enim et superbia non sunt idem, cum cenodoxia superbia non sunt idem, cum cenodoxia sit idem quod immunda gloria a cenos sit idem quod immunda gloria a cenos quod est lutum, et doğa quod est gloria, quod est lutum, et doğa quod est gloria, vel vana gloria: vana autem gloria non vel vana gloria: vana autem gloria non est idem quod superbia ergo videtur est idem quod superbia ergo videtur esse contrarietas. esse contrarietas.

: :

1 Vel forte melius a xevós, vacuus, vanus. 1 Vel forte melius a xevós, vacuus, vanus.

663 663

SOLUTIO. Ad hæc et alia quæ objici de SOLUTIO. Ad hæc et alia quæ objici de facili possent contra divisionem, dicen- facili possent contra divisionem, dicen- dum quod capitale vitium dupliciter dici- dum quod capitale vitium dupliciter dici- tur. Uno modo quod plectendum capite: tur. Uno modo quod plectendum capite: et sic accipitur in Glossa, Proverb. vi, 16. et sic accipitur in Glossa, Proverb. vi, 16. Alio modo quod est caput in numero Alio modo quod est caput in numero vitiorum, ad quod cætera tamquam vitiorum, ad quod cætera tamquam membra reducuntur: et sic accipitur hic membra reducuntur: et sic accipitur hic capitale vitium quasi fontale vitium, a capitale vitium quasi fontale vitium, a quo cætera oriuntur : et ideo tam secun- quo cætera oriuntur : et ideo tam secun- dum Isidorum quam secundum Grego- dum Isidorum quam secundum Grego- rium ponuntur unicuique istorum multæ rium ponuntur unicuique istorum multæ filiæ quæ nascuntur ex ipso. filiæ quæ nascuntur ex ipso.

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

et 5. et 5.

AD ALIUD dicendum, quod licet vitium Ad 2, 3, 4 AD ALIUD dicendum, quod licet vitium Ad 2, 3, 4 opponatur virtuti, non tamen oportet opponatur virtuti, non tamen oportet quod vitium primum principali virtuti quod vitium primum principali virtuti opponatur et ideo capitalia vitia non opponatur et ideo capitalia vitia non sumuntur per oppositionem ad virtutes sumuntur per oppositionem ad virtutes cardinales, vel theologicas, vel dona, vel cardinales, vel theologicas, vel dona, vel beatitudines, sed penes generalia moven- beatitudines, sed penes generalia moven- tia appetitum, ad quæ sicut ad causam tia appetitum, ad quæ sicut ad causam alia vitia possunt reduci, ut infra pate- alia vitia possunt reduci, ut infra pate- bit. bit.

Per hoc autem jam patet solutio ad Per hoc autem jam patet solutio ad omnia præterquam ad ultimum. omnia præterquam ad ultimum.

ET AD illud dicendum, quod superbia ET AD illud dicendum, quod superbia dupliciter accipitur. Uno modo generali- dupliciter accipitur. Uno modo generali- ter, secundum quod superbia dicitur ter, secundum quod superbia dicitur quasi supervia, quæ ad superiora quæ- quasi supervia, quæ ad superiora quæ- cumque viam sibi facit : et sic appetitus cumque viam sibi facit : et sic appetitus excellentiæ ad quæcumque superiora vo- excellentiæ ad quæcumque superiora vo- catur superbia : et sic ipsa non est spe- catur superbia : et sic ipsa non est spe- ciale et capitale vitium, sed potius causa ciale et capitale vitium, sed potius causa omnium vitiorum: et sic accipitur ab Isi- omnium vitiorum: et sic accipitur ab Isi- doro: et sic etiam Gregorius vocat su- doro: et sic etiam Gregorius vocat su- perbiam reginam vitiorum. Et sic ceno- perbiam reginam vitiorum. Et sic ceno- doxia sive inanis gloria accipitur sub ea, doxia sive inanis gloria accipitur sub ea, et sic est gloria de inani dignitate, et illa et sic est gloria de inani dignitate, et illa est specialis et capitalis. est specialis et capitalis.

Secundo modo dicitur superbia spe- Secundo modo dicitur superbia spe- cialiter appetitus in dignitate vel præla- cialiter appetitus in dignitate vel præla- tione et sic ipsa idem est quod inanis tione et sic ipsa idem est quod inanis gloria prædicto modo dicta, et sic a Gre- gloria prædicto modo dicta, et sic a Gre- gorio dicitur unum capitale vitiorum : et gorio dicitur unum capitale vitiorum : et inanis gloria est idem quod appetitus inanis gloria est idem quod appetitus gloriæ in laude quæ inanis est : et cum gloriæ in laude quæ inanis est : et cum laus non sit principale movens ad quod laus non sit principale movens ad quod

Ad 6. Ad 6.

Quæst. Quæst.

664 664

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

alia reducantur, non erit hoc modo capi- alia reducantur, non erit hoc modo capi- tale vitium, sed filia capitalis. tale vitium, sed filia capitalis.

SI AUTEM quæritur, Penes quid sumitur SI AUTEM quæritur, Penes quid sumitur numerus horum vitiorum ? numerus horum vitiorum ?

Dicendum, quod principaliter moven- Dicendum, quod principaliter moven- tia aut sunt ex parte spiritus, aut sunt ex tia aut sunt ex parte spiritus, aut sunt ex parte carnis. Si ex parte spiritus: aut parte carnis. Si ex parte spiritus: aut movent per rationem apparentis boni, movent per rationem apparentis boni, aut apparentis mali. Si secundum ratio- aut apparentis mali. Si secundum ratio- nem apparentis boni aut boni quod est nem apparentis boni aut boni quod est in se, in se, aut ejus quod est in altero. aut ejus quod est in altero. Si in se : tunc est perversus ordo Si in se : tunc est perversus ordo in illud et sic est superbia, quæ su- in illud et sic est superbia, quæ su- perextollitur de bono accepto generaliter. perextollitur de bono accepto generaliter. Si autem est in altero: tunc perversus Si autem est in altero: tunc perversus ordo in illud est ad destruendum bonum ordo in illud est ad destruendum bonum illud per invidiam, et hoc iterum in ge- illud per invidiam, et hoc iterum in ge- nere. Si autem est movens secundum ra- nere. Si autem est movens secundum ra- tionem apparentis mali aut quod est tionem apparentis mali aut quod est poena, aut quod est culpa. Si est appeti- poena, aut quod est culpa. Si est appeti- tus contra malum culpæ destruendum, tus contra malum culpæ destruendum, non potest esse perversus: et ideo ex non potest esse perversus: et ideo ex parte illa non potest esse aliquod vitium. parte illa non potest esse aliquod vitium. Si vero est contra malum pœnæ : aut in Si vero est contra malum pœnæ : aut in se, aut in alio. Si est contra malum pœ- se, aut in alio. Si est contra malum pœ- næ in se et perverso modo: tunc est næ in se et perverso modo: tunc est acedia, quæ fugit pœnam quæ est ex la- acedia, quæ fugit pœnam quæ est ex la- bore spiritualium: et ideo quærit eva- bore spiritualium: et ideo quærit eva- gari, quia in spiritualibus non invenit gari, quia in spiritualibus non invenit unde lætetur, eo quod laboriosa reputat. unde lætetur, eo quod laboriosa reputat. Si autem est malum apparentis pœnæ in Si autem est malum apparentis pœnæ in alio et perverso modo: tunc est ira quæ alio et perverso modo: tunc est ira quæ est appetitus vindictæ, eo quod videtur est appetitus vindictæ, eo quod videtur pœnam intulisse illi cui irascitur. pœnam intulisse illi cui irascitur.

SI AUTEM objicitur, quod apparens bo- SI AUTEM objicitur, quod apparens bo- num multiplicatur per bonum cujuslibet num multiplicatur per bonum cujuslibet virtutis, sicut est apparens verum, et ap- virtutis, sicut est apparens verum, et ap- parens altum, et apparens delectabile: parens altum, et apparens delectabile: ergo oportet multiplicare vitia per appe- ergo oportet multiplicare vitia per appe- titum in illa. titum in illa.

Item, Sicut est delectabile sensus gu- Item, Sicut est delectabile sensus gu- stus, et sensus tactus: ita sunt delectabi- stus, et sensus tactus: ita sunt delectabi-

lia aliorum sensuum: ergo sicut accipiun- lia aliorum sensuum: ergo sicut accipiun- tur duo vitia penes delectabile gustus et tur duo vitia penes delectabile gustus et tactus, ita accipienda sunt vitia penes tactus, ita accipienda sunt vitia penes delectabilia alia. Dicendum, quod non delectabilia alia. Dicendum, quod non est verum quia cum verum in moribus est verum quia cum verum in moribus ordinetur ad bonum, non est completus ordinetur ad bonum, non est completus appetitus in apparens verum : et ideo pe- appetitus in apparens verum : et ideo pe- nes verum non potest sumi capitale vi- nes verum non potest sumi capitale vi- tium une infidelitas et error non sunt tium une infidelitas et error non sunt vitia capitalia, licet sint criminalia et vitia capitalia, licet sint criminalia et mortalia. Et hujus causa est, quia non mortalia. Et hujus causa est, quia non

est est penes appetitum completum, sed est penes appetitum completum, sed est ibi error ex deceptione quæ in quantum ibi error ex deceptione quæ in quantum deceptio est, non est voluntaria: et ideo deceptio est, non est voluntaria: et ideo si esset infidelitas vitium capitale, non si esset infidelitas vitium capitale, non essent duces cum regina, ut dicit Grego- essent duces cum regina, ut dicit Grego- rius: quia posset esse, quod superbia re- rius: quia posset esse, quod superbia re- gina inesset, et alia sex vitia, sed non gina inesset, et alia sex vitia, sed non infidelitas et ideo infidelitas vitium ca-. infidelitas et ideo infidelitas vitium ca-. pitale esse non potest. pitale esse non potest.

AD ALIUD dicendum, quod delectabilia AD ALIUD dicendum, quod delectabilia præcipue concupiscibilis et irascibilis, præcipue concupiscibilis et irascibilis, cum sint partes sensibilis animæ, ut dicit cum sint partes sensibilis animæ, ut dicit Damascenus et Aristoteles et Avicenna et Damascenus et Aristoteles et Avicenna et Hieronymus super principium Ezechielis Hieronymus super principium Ezechielis in Glossa, non sunt extra carnem : et in Glossa, non sunt extra carnem : et cum irascibilis præcipuus actus sit in- cum irascibilis præcipuus actus sit in- surgere pugnando contra nocivum, hoc surgere pugnando contra nocivum, hoc habet locum in acedia et ira. Concupi- habet locum in acedia et ira. Concupi- scibilis autem præcipue est delectabile scibilis autem præcipue est delectabile carnis appetere et hoc habet in delecta- carnis appetere et hoc habet in delecta- bili gustus et tactus in summo: et ideo bili gustus et tactus in summo: et ideo penes hoc nullum speciale accipitur nisi penes hoc nullum speciale accipitur nisi gula et luxuria. gula et luxuria.

AD ALIUD dicendum, quod sicut proba- AD ALIUD dicendum, quod sicut proba- tum est in quæstionibus de Anima, nullus tum est in quæstionibus de Anima, nullus sensus simpliciter habet delectabile nisi sensus simpliciter habet delectabile nisi tactus tantum, et gustus secundum quod tactus tantum, et gustus secundum quod est quidam tactus: et ideo penes delecta- est quidam tactus: et ideo penes delecta- bilia aliorum sensuum non accipiuntur bilia aliorum sensuum non accipiuntur vitia capitalia, sicut penes delectabile vitia capitalia, sicut penes delectabile gustus et tactus. gustus et tactus.

IN II SENTENT. DIST. XLII, I, K. IN II SENTENT. DIST. XLII, I, K.

665 665

1. De superbia, quæ est radix omnis mali. 1. De superbia, quæ est radix omnis mali.

Ex superbia tamen omnia mala oriuntur, et hæc, et alia: quia, ut ait Ex superbia tamen omnia mala oriuntur, et hæc, et alia: quia, ut ait Gregorius, Radix cuncti mali est superbia. De qua dicitur, Initium omnis Gregorius, Radix cuncti mali est superbia. De qua dicitur, Initium omnis peccati est superbia quæ est amor propriæ excellentiæ. Cujus quatuor peccati est superbia quæ est amor propriæ excellentiæ. Cujus quatuor sunt species, ut Gregorius ait. Prima est, cum bonum quod habet quis, sunt species, ut Gregorius ait. Prima est, cum bonum quod habet quis, sibi attribuit 2. Secunda, cum credit a Deo esse datum, sed tamen pro suis sibi attribuit 2. Secunda, cum credit a Deo esse datum, sed tamen pro suis meritis Tertia, cum se jactat habere quod non habet. Quarta, cum cæteris meritis Tertia, cum se jactat habere quod non habet. Quarta, cum cæteris despectis singulariter vult videri 3. Merito ergo radix omnis mali dicitur despectis singulariter vult videri 3. Merito ergo radix omnis mali dicitur superbia. Huic autem videtur obviare quod Apostolus ait, Radix omnium superbia. Huic autem videtur obviare quod Apostolus ait, Radix omnium malorum est cupiditas: quia si radix omnium malorum est cupiditas: malorum est cupiditas: quia si radix omnium malorum est cupiditas: ergo superbiæ. Quomodo ergo superbia radix est et initium omnis pec- ergo superbiæ. Quomodo ergo superbia radix est et initium omnis pec- cati? cati?

J... J...

K. Quo sensu utrumque radix dicatur omnium malorum, scilicet et superbia, et K. Quo sensu utrumque radix dicatur omnium malorum, scilicet et superbia, et cupiditas ? cupiditas ?

Sed utrumque recte dictum esse intelligitur, si genera peccatorum sin- Sed utrumque recte dictum esse intelligitur, si genera peccatorum sin- gulorum, non singula generum utraque locutione includi intelligantur. gulorum, non singula generum utraque locutione includi intelligantur. Nullum quippe genus peccati est, quod interdum ex superbia non prove- Nullum quippe genus peccati est, quod interdum ex superbia non prove- niat. Nullum etiam, quod ex cupiditate aliquando non descendat. Sunt enim niat. Nullum etiam, quod ex cupiditate aliquando non descendat. Sunt enim nonnulli hominum qui ex cupiditate fiunt superbi: et aliqui ex superbia nonnulli hominum qui ex cupiditate fiunt superbi: et aliqui ex superbia fiunt cupidi. Est enim, ut ait Augustinus, homo qui non esset amator pecu- fiunt cupidi. Est enim, ut ait Augustinus, homo qui non esset amator pecu- niæ, nisi per hoc putaret se excellentiorem esse: ideoque ut excellat, di- niæ, nisi per hoc putaret se excellentiorem esse: ideoque ut excellat, di- vitias cupit : tali homini ex superbia oboritur cupiditas. Et est aliquis qui vitias cupit : tali homini ex superbia oboritur cupiditas. Et est aliquis qui non amaret excellere, nisi putaret per hoc divitias majores habere. Ideo non amaret excellere, nisi putaret per hoc divitias majores habere. Ideo

1 Eccli. x, 15. 1 Eccli. x, 15.

2 Edit. Joan. Alleaume, tribuit. 2 Edit. Joan. Alleaume, tribuit.

3 Cf. S. Augustinum, Lib. XI super Genesim, cap. 14. 3 Cf. S. Augustinum, Lib. XI super Genesim, cap. 14.

4 I ad Timoth. vi, 10. 4 I ad Timoth. vi, 10.

666 666

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ergo excellere laborat, quia divitias habere amat. Huic innascitur super- ergo excellere laborat, quia divitias habere amat. Huic innascitur super- bia, id est, amor excellentiæ, ex cupiditate. Patet ergo, quod ex superbia bia, id est, amor excellentiæ, ex cupiditate. Patet ergo, quod ex superbia aliquando cupiditas, et ex cupiditate aliquando superbia oritur: et ideo aliquando cupiditas, et ex cupiditate aliquando superbia oritur: et ideo de utraque recte dicitur, quod sit radix omnis mali. de utraque recte dicitur, quod sit radix omnis mali.

Solutio. Solutio.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

Quid sit tumor ? et, Quomodo accipian- Quid sit tumor ? et, Quomodo accipian- tur species tumoris? tur species tumoris?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, I, circa initium: « Cujus quatuor ibi, I, circa initium: « Cujus quatuor sunt species, etc. » sunt species, etc. »

Hæ secundum Gregorium sunt species Hæ secundum Gregorium sunt species tumoris potius quam superbiæ. tumoris potius quam superbiæ.

Quæruntur igitur duo, scilicet quid di- Quæruntur igitur duo, scilicet quid di- catur tumor? et, Penes quid accipiantur catur tumor? et, Penes quid accipiantur species istæ ? species istæ ?

ET DICENDUM, quod (ut dicit Gregorius) ET DICENDUM, quod (ut dicit Gregorius) tumor mentis est obstaculum veritatis : tumor mentis est obstaculum veritatis : et dicitur tumor inflatio præsumptionis et dicitur tumor inflatio præsumptionis ex posse quod habere se credit aliquis. ex posse quod habere se credit aliquis. Et in hoc differt a superbia: quia su- Et in hoc differt a superbia: quia su- perbia est appetitus excellentiæ sive di- perbia est appetitus excellentiæ sive di- gnitatis tumor autem est fastus, et cau- gnitatis tumor autem est fastus, et cau- satur ex potestate et dignitate adeptis. satur ex potestate et dignitate adeptis.

AD SECUNDUM autem dicendum, quod AD SECUNDUM autem dicendum, quod proprium posse causatur tribus modis, proprium posse causatur tribus modis, scilicet ex innatis, acquisitis, et modo scilicet ex innatis, acquisitis, et modo habendi. Si ex innatis: tunc est prima habendi. Si ex innatis: tunc est prima species, quando credit se habere propriis species, quando credit se habere propriis viribus. Si est ex acquisitis tunc est viribus. Si est ex acquisitis tunc est secunda, quando credit quidem se habere secunda, quando credit quidem se habere ex alio, sed non gratis, sed per acquisi- ex alio, sed non gratis, sed per acquisi- tionem meriti quod erat proprium. Si ex tionem meriti quod erat proprium. Si ex modo habendi aut qui videtur, et non modo habendi aut qui videtur, et non estet tunc est tertia species, quando estet tunc est tertia species, quando jactat falso se habere quod non habet. jactat falso se habere quod non habet. Aut videtur et est, sed singularis est : et Aut videtur et est, sed singularis est : et tunc est quarta species quæ est, quando tunc est quarta species quæ est, quando

excellentius omnibus se credit habere excellentius omnibus se credit habere quod habet. Et de his est versus : quod habet. Et de his est versus :

Ex se, pro meritis; falso, plus omnibus, Ex se, pro meritis; falso, plus omnibus, inflant. inflant.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

Quæ differentia est inter initium et radi- Quæ differentia est inter initium et radi- cem? et, Quæ magis est essentialis cem? et, Quæ magis est essentialis peccato, scilicet, an superbia vel ava- peccato, scilicet, an superbia vel ava- ritia ? ritia ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, I, circa finem: « Huic autem recte ibi, I, circa finem: « Huic autem recte videtur obviare, etc. » videtur obviare, etc. »

Et quæruntur breviter sub uno articu- Et quæruntur breviter sub uno articu- lo tria. Primo, Quæ differentia sit inter lo tria. Primo, Quæ differentia sit inter radicem et initium ? radicem et initium ?

Secundo, Quæ magis sit essentialis Secundo, Quæ magis sit essentialis peccato, scilicet superbia, vel avari- peccato, scilicet superbia, vel avari-

tia ? tia ?

Tertio, Utrum sit speciale peccatum, Tertio, Utrum sit speciale peccatum, vel duo peccata, vel duo mala, vel vel duo peccata, vel duo mala, vel

unum? unum?

AD PRIMUM proceditur sic : AD PRIMUM proceditur sic : Unus motus non habet principium nisi Unus motus non habet principium nisi unum et initium est principium: ergo: unum et initium est principium: ergo: idem est initium et radix. idem est initium et radix.

SED CONTRA: SED CONTRA:

In peccato duo sunt, scilicet aversio, In peccato duo sunt, scilicet aversio, et conversio et in aversione incipit pec- et conversio et in aversione incipit pec- catum in quantum peccatum : ergo ex catum in quantum peccatum : ergo ex illa parte habet initium: sed conversio illa parte habet initium: sed conversio propter delectationem ministrat nutri- propter delectationem ministrat nutri- mentum et succum: ergo ex illa parte mentum et succum: ergo ex illa parte

Quæst. Quæst.

Sed contra Sed contra

æst 2. æst 2.

Sed contra. Sed contra.

IN II SENTENT. DIST. XLII, K, ART. 8. IN II SENTENT. DIST. XLII, K, ART. 8.

habet radicem: non ergo idem est ini- habet radicem: non ergo idem est ini-

tium et radix. tium et radix.

AD SECUNDUM sic: AD SECUNDUM sic:

1. Si nos consideremus peccatum 1. Si nos consideremus peccatum secundum intentionem et voluntatem secundum intentionem et voluntatem peccantis, non est intentum et volitum ex peccantis, non est intentum et volitum ex parte aversionis, sed intentum et voli- parte aversionis, sed intentum et voli- tum ex parte conversionis ergo ex tum ex parte conversionis ergo ex parte illa efficacius initiatur, quam ex parte illa efficacius initiatur, quam ex parte alterius ergo cupiditas magis est parte alterius ergo cupiditas magis est radix et efficacius, quam superbia sit radix et efficacius, quam superbia sit initium. initium.

2. Item, Peccatum ex parte conversio- 2. Item, Peccatum ex parte conversio- nis habet terminum et finem in quem nis habet terminum et finem in quem movetur voluntas, et species penes quas movetur voluntas, et species penes quas distinguitur ergo quod inclinat in illa, distinguitur ergo quod inclinat in illa, magis substantialiter peccatum respicit, magis substantialiter peccatum respicit, quam id quod est in peccato secundum quam id quod est in peccato secundum aversionem in qua nec finis nec termi- aversionem in qua nec finis nec termi- nus voluntatis est, nec species peccati nus voluntatis est, nec species peccati distinguitur ergo ex parte illa iterum se- distinguitur ergo ex parte illa iterum se- quitur, quod cupiditas magis substantia- quitur, quod cupiditas magis substantia- liter peccatum respiciat, quam superbia. liter peccatum respiciat, quam superbia. SED CONTRA hoc est quod SED CONTRA hoc est quod

: :

: :

1. Dicit Augustinus in libro de Libero 1. Dicit Augustinus in libro de Libero arbitrio, quod non est peccatum ex hoc arbitrio, quod non est peccatum ex hoc quod est conversio ad commutabile bo- quod est conversio ad commutabile bo- num, quia ad bonum converti non est num, quia ad bonum converti non est malum sed est peccatum per aversio- malum sed est peccatum per aversio- nem. Ergo quod initiat a parte aversio- nem. Ergo quod initiat a parte aversio- nis, magis substantialiter respicit, quam nis, magis substantialiter respicit, quam id quod initiat ipsum ex parte conversio- id quod initiat ipsum ex parte conversio- nis sed priori modo initiat superbia, nis sed priori modo initiat superbia, secundo modo avaritia: ergo superbia secundo modo avaritia: ergo superbia essentialius respicit quam avaritia. essentialius respicit quam avaritia.

2. Item, Augustinus dicit, quod pec- 2. Item, Augustinus dicit, quod pec- catum non est appetitus malarum re- catum non est appetitus malarum re- run, sed desertio meliorum: sed nullus run, sed desertio meliorum: sed nullus appetitus est rerum malarum in quantum appetitus est rerum malarum in quantum sunt malæ superbia autem initiat se- sunt malæ superbia autem initiat se- cundum id quod est desertio meliorum : cundum id quod est desertio meliorum : ergo superbia essentialiter est in pec- ergo superbia essentialiter est in pec-

cato. cato.

3. Item, Peccatum est mors: sed mors 3. Item, Peccatum est mors: sed mors est magis separatio a causa vitæ, quam est magis separatio a causa vitæ, quam dolor: ergo cum superbia initiet pec- dolor: ergo cum superbia initiet pec-

1 Vide initium cap. K. 1 Vide initium cap. K.

667 667

catum secundum id quod separat a Deo, catum secundum id quod separat a Deo, essentialius initiat ipsum, quam avaritia. essentialius initiat ipsum, quam avaritia.

AD TERTIUM sic dicit Augustinus: Quæst. 3. AD TERTIUM sic dicit Augustinus: Quæst. 3. « Initium omnis peccati est superbia, et « Initium omnis peccati est superbia, et radix omnium malorum est cupiditas. radix omnium malorum est cupiditas. Caveamus ergo superbiam et avaritiam, Caveamus ergo superbiam et avaritiam, non duo mala, sed malum unum. » Et non duo mala, sed malum unum. » Et hæc est Glossa super Exod. cap. ultim. hæc est Glossa super Exod. cap. ultim. Ergo videtur, quod superbia et avaritia Ergo videtur, quod superbia et avaritia sint idem vitium. sint idem vitium.

SED CONTRA hoc est quod dicit Magi- Sed contra. SED CONTRA hoc est quod dicit Magi- Sed contra. ster in Littera, ultim. cap., ubi vult quod ster in Littera, ultim. cap., ubi vult quod divisim initient peccatum, et non simul: divisim initient peccatum, et non simul: et ideo vult, quod intelligatur de gene- et ideo vult, quod intelligatur de gene- ribus singulorum ', quod utrumque dici- ribus singulorum ', quod utrumque dici- tur esse initium omnis peccati, et non de tur esse initium omnis peccati, et non de singulis generum. singulis generum.

SOLUTIO. Dicendum, quod initium et SOLUTIO. Dicendum, quod initium et radix differunt ratione, licet idem sint radix differunt ratione, licet idem sint subjecto. Radix enim, ut tactum est in subjecto. Radix enim, ut tactum est in objiciendo, principiat peccatum ex par- objiciendo, principiat peccatum ex par- te conversionis quæ materialis est in te conversionis quæ materialis est in ipso. Initium autem est primum ex ipso. Initium autem est primum ex parte aversionis, ut probat objectio pri- parte aversionis, ut probat objectio pri- ma. Unde superbia quando generaliter ma. Unde superbia quando generaliter sumitur pro habituali superbia quæ viam sumitur pro habituali superbia quæ viam facit super voluntatem superioris, ipsa facit super voluntatem superioris, ipsa est initium in peccato, et non proprie est initium in peccato, et non proprie radix. Sed cupiditas etiam generaliter radix. Sed cupiditas etiam generaliter accepta pro habituali libidine boni com- accepta pro habituali libidine boni com- mutabilis, radix est ministrans nutri- mutabilis, radix est ministrans nutri- mentum appetitui illicito. mentum appetitui illicito.

Et per hoc patet solutio ad id quod Et per hoc patet solutio ad id quod primo quæritur, quod ex parte peccati primo quæritur, quod ex parte peccati in quantum est peccatum, superbia est in quantum est peccatum, superbia est initium ex parte autem peccati in nobis initium ex parte autem peccati in nobis vel peccante, cupiditas est initium. vel peccante, cupiditas est initium.

Solutio. Solutio. Ad quæst. 1. Ad quæst. 1.

AD ID autem quod secundo quæritur, Ad quæst. 2. AD ID autem quod secundo quæritur, Ad quæst. 2. dicendum quod jam patet solutio, quod dicendum quod jam patet solutio, quod superbia magis est initium: sed avaritia superbia magis est initium: sed avaritia magis radix est, quia illa incipit ex magis radix est, quia illa incipit ex parte esse peccati secundum quod pec- parte esse peccati secundum quod pec- catum, cupiditas autem incipit magis ex catum, cupiditas autem incipit magis ex parte ejus ubi est conversio. parte ejus ubi est conversio.

668 668

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Unde patet solutio ad omnia objecta Unde patet solutio ad omnia objecta circa hoc quia per id ad quod fit con- circa hoc quia per id ad quod fit con- versio, etiam peccatum distinguitur in versio, etiam peccatum distinguitur in species, licet non accipiat rationem pec- species, licet non accipiat rationem pec- cati ex illo. cati ex illo.

AD TERTIUM dicendum, quod superbia AD TERTIUM dicendum, quod superbia sumitur generaliter, et specialiter. Ge- sumitur generaliter, et specialiter. Ge- neraliter est habitualis supergressus al- neraliter est habitualis supergressus al- titudinis voluntatis divinæ, cui non sub- titudinis voluntatis divinæ, cui non sub- ditur peccator: et sic est initium omnis ditur peccator: et sic est initium omnis mali, et sic non est speciale et capitale mali, et sic non est speciale et capitale vitium. Secundo modo sumitur secun- vitium. Secundo modo sumitur secun- dum quod habet finem excellentiæ in dum quod habet finem excellentiæ in materia speciali quæ est dignitas præla- materia speciali quæ est dignitas præla- tionis et honoris et sic non est radix, tionis et honoris et sic non est radix, sed tamen sic potest esse causa omnium sed tamen sic potest esse causa omnium vitiorum in numero. vitiorum in numero.

Avaritia etiam dicitur dupliciter, scili- Avaritia etiam dicitur dupliciter, scili-

cet libido habitualis boni commutabilis : cet libido habitualis boni commutabilis : et sic est radix omnis peccati, et sic et sic est radix omnis peccati, et sic est idem cum primo modo dicta super- est idem cum primo modo dicta super- bia subjecto, licet differat ratione, sicut bia subjecto, licet differat ratione, sicut differunt aversio et conversio quæ sunt differunt aversio et conversio quæ sunt in eodem peccato, et sic accipit Augu- in eodem peccato, et sic accipit Augu- stinus. Alio modo dicitur avaritia, quæ stinus. Alio modo dicitur avaritia, quæ habet finem possidendi ad sufficientiam habet finem possidendi ad sufficientiam in materia speciali quæ est bonum for- in materia speciali quæ est bonum for- tunæ et hæc est vitium capitale spe- tunæ et hæc est vitium capitale spe- ciale, et non est radix tamen hoc ciale, et non est radix tamen hoc modo sumitur a Magistro in Littera, modo sumitur a Magistro in Littera, quando dicit, quod possunt ex ipsa cau- quando dicit, quod possunt ex ipsa cau- sari omnia peccata quoad genera singu- sari omnia peccata quoad genera singu- lorum, et non quoad singula generum: lorum, et non quoad singula generum: sed sic non est radix, cum radix sit essen- sed sic non est radix, cum radix sit essen- tialis pars interior rei: sed causa non tialis pars interior rei: sed causa non est pars, nec conjuncta rei ut pars. est pars, nec conjuncta rei ut pars.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

De De

IN II SENTENT. DIST. XLIII, A. IN II SENTENT. DIST. XLIII, A.

669 669

DISTINCTIO XLIII. DISTINCTIO XLIII.

uno peccato speciali quod est magis grave et abominabile, uno peccato speciali quod est magis grave et abominabile, quod est peccatum in Spiritum sanctum. quod est peccatum in Spiritum sanctum.

A. De peccato in Spiritum sanctum, quod dicitur etiam peccatum ad mortem. A. De peccato in Spiritum sanctum, quod dicitur etiam peccatum ad mortem.

Est præterea quoddam peccati genus, cæteris gravius et abominabilius, Est præterea quoddam peccati genus, cæteris gravius et abominabilius, quod dicitur peccatum in Spiritum sanctum, de quo in Evangelio veritas quod dicitur peccatum in Spiritum sanctum, de quo in Evangelio veritas ait: Qui peccaverit in Spiritum sanctum, non remittetur ei neque hic, ne- ait: Qui peccaverit in Spiritum sanctum, non remittetur ei neque hic, ne- que in futuro. Et Joannes in epistola canonica: Est peccatum ad mortem, que in futuro. Et Joannes in epistola canonica: Est peccatum ad mortem, non pro illo dico ut quis oret 2. Qui enim peccat in Patrem, remittetur ei: non pro illo dico ut quis oret 2. Qui enim peccat in Patrem, remittetur ei: et qui peccat in Filium, remittetur ei: qui autem blasphemaverit in Spi- et qui peccat in Filium, remittetur ei: qui autem blasphemaverit in Spi- ritum sanctum non remittetur ei neque hic, neque in futuro ³. ritum sanctum non remittetur ei neque hic, neque in futuro ³.

Sed quæritur quid sit illud peccatum in Spiritum sanctum, vel ad mor- Sed quæritur quid sit illud peccatum in Spiritum sanctum, vel ad mor- tem ? Quidam dicunt illud peccatum esse desperationis vel obstinationis. Ob- tem ? Quidam dicunt illud peccatum esse desperationis vel obstinationis. Ob- stinatio est induratæ mentis in malitia pertinacia, per quam homo fit impo- stinatio est induratæ mentis in malitia pertinacia, per quam homo fit impo- nitens. Desperatio est, qua quis diffidit penitus de bonitate Dei, æstimans nitens. Desperatio est, qua quis diffidit penitus de bonitate Dei, æstimans suam malitiam divinæ bonitatis magnitudinem excedere: sicut Cain qui suam malitiam divinæ bonitatis magnitudinem excedere: sicut Cain qui dixit: Major est iniquitas mea, quam ut veniam merear +. Utrumque vero dixit: Major est iniquitas mea, quam ut veniam merear +. Utrumque vero dicitur peccatum in Spiritum sanctum, quia Spiritus sanctus est amor Pa- dicitur peccatum in Spiritum sanctum, quia Spiritus sanctus est amor Pa- tris et Filii, et benignitas qua se invicem et nos diligunt, quæ tanta est, cu- tris et Filii, et benignitas qua se invicem et nos diligunt, quæ tanta est, cu- jus finis non est. Recte ergo in Spiritum sanctum delinquere dicuntur, qui jus finis non est. Recte ergo in Spiritum sanctum delinquere dicuntur, qui sua malitia Dei bonitatem superare putant, et ideo pœnitentiam non as- sua malitia Dei bonitatem superare putant, et ideo pœnitentiam non as-

1 Matth. XII, 32 Qui dixerit contra Spiritum sanctum, non remittetur ei, neque in hoc sæculo, 1 Matth. XII, 32 Qui dixerit contra Spiritum sanctum, non remittetur ei, neque in hoc sæculo, neque in futuro. Marc. 111, 29: Qui blasphemaverit in Spiritum sanctum, non habebit remissionem neque in futuro. Marc. 111, 29: Qui blasphemaverit in Spiritum sanctum, non habebit remissionem in æternum, sed reus erit æterni delicti. Luc. XII, 10. Ei qui in Spiritum sanctum blasphemaverit, in æternum, sed reus erit æterni delicti. Luc. XII, 10. Ei qui in Spiritum sanctum blasphemaverit,

non remittetur. non remittetur.

2 I Joan. v, 16. 2 I Joan. v, 16.

3 Cf. Matth. XII, 32; Marc 11, 29; Luc. XII, 10. 3 Cf. Matth. XII, 32; Marc 11, 29; Luc. XII, 10.

4 Genes. 1V, 13. 4 Genes. 1V, 13.

670 670

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sumunt et qui iniquitati tam pertinaci mente inhærent, ut eam numquam sumunt et qui iniquitati tam pertinaci mente inhærent, ut eam numquam relinquere proponant, et ad bonitatem Spiritus sancti numquam redire, relinquere proponant, et ad bonitatem Spiritus sancti numquam redire, patientia Dei abutentes, et de misericordia Dei nimis præsumentes: quibus patientia Dei abutentes, et de misericordia Dei nimis præsumentes: quibus placet malitia propter se, sicut piis bonitas. Isti nimia pertinacia et præ- placet malitia propter se, sicut piis bonitas. Isti nimia pertinacia et præ- sumptione peccant, antumantes Deum non esse justum. Illi desperatione, sumptione peccant, antumantes Deum non esse justum. Illi desperatione, Deum non bonum existimant, tollentes in hoc turbulentissimo iniquitatum Deum non bonum existimant, tollentes in hoc turbulentissimo iniquitatum mari portum divinæ indulgentiæ, quo se recipiant fluctuantes. Atque ipsa mari portum divinæ indulgentiæ, quo se recipiant fluctuantes. Atque ipsa desperatione addunt peccata peccatis, dicentes misericordiam nullam esse, desperatione addunt peccata peccatis, dicentes misericordiam nullam esse, et quod super peccatores necessaria damnatio debetur. et quod super peccatores necessaria damnatio debetur.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

«< Est præterea quoddam peccati genus «< Est præterea quoddam peccati genus cæteris gravius, etc. » cæteris gravius, etc. »

Hic agit Magister de differentiis gra- Hic agit Magister de differentiis gra- vioris peccati, quod est peccatum in vioris peccati, quod est peccatum in Spiritum sanctum. Spiritum sanctum.

Et dividitur in quatuor partes: in Et dividitur in quatuor partes: in quarum prima comparat hoc peccatum quarum prima comparat hoc peccatum ad alia, et ostendit quia gravius est. ad alia, et ostendit quia gravius est. In secunda, ponit hujus peccati assigna- In secunda, ponit hujus peccati assigna- tionem secundum Augustinum, ex qua tionem secundum Augustinum, ex qua trahuntur quatuor species illius, ibi, trahuntur quatuor species illius, ibi, A, § 2 : « Sed quæritur, Quid sit illud A, § 2 : « Sed quæritur, Quid sit illud peccatum, etc. ? » peccatum, etc. ? »

Quatuor autem species quæ ibi colli- Quatuor autem species quæ ibi colli- guntur, sunt obstinatio sive induratio, guntur, sunt obstinatio sive induratio, impœnitentia finalis, desperatio, et præ- impœnitentia finalis, desperatio, et præ- sumptio. sumptio.

In tertia parte, ponit aliam secundum In tertia parte, ponit aliam secundum Augustinum assignationem, ex qua tra- Augustinum assignationem, ex qua tra- huntur aliæ duæ species, scilicet invi- huntur aliæ duæ species, scilicet invi- dentia fraternæ gratiæ, et oppugnatio dentia fraternæ gratiæ, et oppugnatio veritatis agnitæ, ibi, C « Est etiam alia veritatis agnitæ, ibi, C « Est etiam alia hujus peccati assignatio. In quarta, ponit hujus peccati assignatio. In quarta, ponit assignationem secundum Ambrosium, assignationem secundum Ambrosium, ex qua eædem duæ aliæ, alia tamen ra- ex qua eædem duæ aliæ, alia tamen ra- tione extrahuntur, ibi scilicet, D, « De tione extrahuntur, ibi scilicet, D, « De hoc hoc quoque peccato, etc. » quoque peccato, etc. »

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Quid sit esse peccatum in Spiritum Quid sit esse peccatum in Spiritum sanctum ? sanctum ?

Incidunt autem circa primam partem Incidunt autem circa primam partem hic tria inquirenda, quorum primum est, hic tria inquirenda, quorum primum est, Quid sit esse peccatum in Spiritum san- Quid sit esse peccatum in Spiritum san- ctum ? ctum ?

Secundum, Quare peccatum in Spiri- Secundum, Quare peccatum in Spiri- tum sanctum dicatur ad mortem ? tum sanctum dicatur ad mortem ?

Tertium, Utrum sit peccatum speciale Tertium, Utrum sit peccatum speciale separatum ab aliis, vel sit conjunctum separatum ab aliis, vel sit conjunctum peccatis aliis ut circumstantia peccati vel peccatis aliis ut circumstantia peccati vel accidens ejus? accidens ejus?

AD PRIMUM proceditur sic: AD PRIMUM proceditur sic:

1. Omne peccatum est contra gratiam 1. Omne peccatum est contra gratiam quæ est effectus Spiritus sancti : cum quæ est effectus Spiritus sancti : cum igitur hoc sit esse peccatum in Spiritum igitur hoc sit esse peccatum in Spiritum sanctum, quod est contra attributum sanctum, quod est contra attributum Spiritus sancti, videtur quod omne pec- Spiritus sancti, videtur quod omne pec- catum sit in Spiritum sanctum. catum sit in Spiritum sanctum.

2. Item, Omne malum opponitur bo- 2. Item, Omne malum opponitur bo- nitati sed malitia est in omni peccato nitati sed malitia est in omni peccato mortali ergo omne mortale opponitur mortali ergo omne mortale opponitur bonitati sed peccatum in Spiritum san- bonitati sed peccatum in Spiritum san- ctum dicitur, eo quod opponitur bonitati. ctum dicitur, eo quod opponitur bonitati. Spiritus sancti : ergo omne peccatum Spiritus sancti : ergo omne peccatum mortale est peccatum in Spiritum san- mortale est peccatum in Spiritum san-

ctum. ctum.

IN II SENTENT. DIST. XLIII, A, ART. 1. IN II SENTENT. DIST. XLIII, A, ART. 1.

3. Præterea, Videtur potius peccatum 3. Præterea, Videtur potius peccatum esse in Spiritum sanctum, in quo male esse in Spiritum sanctum, in quo male sentitur de Spiritu sancto, sicut Eutyches sentitur de Spiritu sancto, sicut Eutyches qui dicebat Spiritum sanctum esse ser- qui dicebat Spiritum sanctum esse ser- vum : ergo videtur, quod peccatum in vum : ergo videtur, quod peccatum in Spiritum sanctum sit peccatum proce- Spiritum sanctum sit peccatum proce- dens ex errore contra Spiritum sanctum. dens ex errore contra Spiritum sanctum. Si autem hoc concedatur. CONTRA: Pec- Si autem hoc concedatur. CONTRA: Pec- catum procedens ex ignorantia, est pec- catum procedens ex ignorantia, est pec- catum in Filium: sed peccatum de quo catum in Filium: sed peccatum de quo male sentitur de Spiritu sancto, est male sentitur de Spiritu sancto, est peccatum procedens ex ignorantia: ergo peccatum procedens ex ignorantia: ergo est peccatum in Filium: non ergo est in est peccatum in Filium: non ergo est in Spiritum sanctum. Spiritum sanctum.

4. Item, Videtur quod nullum pecca- 4. Item, Videtur quod nullum pecca- tum sit in Spiritum sanctum : quia om- tum sit in Spiritum sanctum : quia om- ne peccatum nascitur ex infirmitate et ne peccatum nascitur ex infirmitate et corruptione naturæ : ergo omne pecca- corruptione naturæ : ergo omne pecca- tum est ex infirmitate : hoc autem est tum est ex infirmitate : hoc autem est peccare in Patrem : ergo omne peccatum peccare in Patrem : ergo omne peccatum est in Patrem : ergo videtur, quod nul- est in Patrem : ergo videtur, quod nul- lum peccatum sit in Spiritum san- lum peccatum sit in Spiritum san-

ctum. ctum.

5. Item, Videtur quod omne pecca- 5. Item, Videtur quod omne pecca- tum sit in Filium quia dicit Philoso- tum sit in Filium quia dicit Philoso- phus, quod omnis malus est ignorans : phus, quod omnis malus est ignorans : ergo peccatum est ex ignorantia: hoc ergo peccatum est ex ignorantia: hoc autem est peccare in Filium : ergo omne autem est peccare in Filium : ergo omne peccatum est in Filium: ergo nullum peccatum est in Filium: ergo nullum peccatum est in Spiritum sanctum. peccatum est in Spiritum sanctum.

6. Item, Videtur quod qui peccat in 6. Item, Videtur quod qui peccat in unum, peccat in alium : quia sicut una unum, peccat in alium : quia sicut una substantia est trium, ita una offensa substantia est trium, ita una offensa trium ergo qui peccat in unum, peccat trium ergo qui peccat in unum, peccat etiam in alium. etiam in alium.

7. Item, Una est bonitas trium : ergo 7. Item, Una est bonitas trium : ergo qui peccat in unum, peccat in alium : qui peccat in unum, peccat in alium : ergo peccare contra bonitatem, est pec- ergo peccare contra bonitatem, est pec- care contra tres personas æqualiter : ergo care contra tres personas æqualiter : ergo peccare in bonitatem, est peccare contra peccare in bonitatem, est peccare contra tres personas. tres personas.

: :

8. Item, Majorem unionem habent 8. Item, Majorem unionem habent tres personæ quam virtutes cum chari- tres personæ quam virtutes cum chari- tate sed propter unionem virtutis cum tate sed propter unionem virtutis cum charitate, qui offendit in uno, factus est charitate, qui offendit in uno, factus est omnium reus : ergo multo magis prop- omnium reus : ergo multo magis prop-

1 Jacob. I, 10: Quicumque totam legem serva- 1 Jacob. I, 10: Quicumque totam legem serva- verit, offendat autem in uno, factus est omnium verit, offendat autem in uno, factus est omnium

671 671

ter unionem personarum ad invicem, pec- ter unionem personarum ad invicem, pec- cans in unam, peccat contra omnes. cans in unam, peccat contra omnes. SI AUTEM hoc concedatur, in contra- Sed contra. SI AUTEM hoc concedatur, in contra- Sed contra. rium erit quod dicitur in Littera. rium erit quod dicitur in Littera.

SOLUTIO. Dicendum, quod peccatum SOLUTIO. Dicendum, quod peccatum quoddam nomine suo exprimit tantum quoddam nomine suo exprimit tantum peccatum et quoddam peccatum no- peccatum et quoddam peccatum no- mine suo exprimit peccatum, et causam mine suo exprimit peccatum, et causam peccati. Exemplum primi est fornicatio, peccati. Exemplum primi est fornicatio, quæ non nominat nisi actum illicitum quæ non nominat nisi actum illicitum vel coitum soluti cum soluta. Quoddam vel coitum soluti cum soluta. Quoddam autem peccatum nominat simul causam autem peccatum nominat simul causam moventem ex parte peccantis, ut pecca- moventem ex parte peccantis, ut pecca- tum in Patrem, et peccatum in Filium, tum in Patrem, et peccatum in Filium, et peccatum in Spiritum sanctum : illud et peccatum in Spiritum sanctum : illud enim dicit peccatum, et causam moven- enim dicit peccatum, et causam moven- tem, quæ est infirmitas, vel ignorantia, tem, quæ est infirmitas, vel ignorantia, vel malitia. Est autem tertius modus. vel malitia. Est autem tertius modus. appellationis, quando nomen peccati ex- appellationis, quando nomen peccati ex- primit et actum peccati, et circumstan- primit et actum peccati, et circumstan- tiam, ut incestus, vel defloratio, vel sa- tiam, ut incestus, vel defloratio, vel sa- crilegium, vel hujusmodi: sed ad pro- crilegium, vel hujusmodi: sed ad pro- positum hoc non facit ille modus. positum hoc non facit ille modus.

Solutio. Solutio.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod pec- Ad 1 et 2. AD PRIMUM ergo dicendum, quod pec- Ad 1 et 2. catum in Spiritum sanctum dicitur du- catum in Spiritum sanctum dicitur du- pliciter, scilicet ab objecto circa quod est pliciter, scilicet ab objecto circa quod est peccatum, et a causa movente ad pecca- peccatum, et a causa movente ad pecca- tum. Ab objecto, quando scilicet est tum. Ab objecto, quando scilicet est contra personam Spiritus sancti, sicut contra personam Spiritus sancti, sicut etiam multi peccant contra personam Fi- etiam multi peccant contra personam Fi- lii, et pauciores contra personam Patris. lii, et pauciores contra personam Patris. Sed non ita accipitur hic peccatum in Sed non ita accipitur hic peccatum in Spiritum sanctum : sed potius in causa Spiritum sanctum : sed potius in causa movente ad peccatum, habet contrarieta- movente ad peccatum, habet contrarieta- tem ad bonitatem Spiritus, sicut pecca- tem ad bonitatem Spiritus, sicut pecca- tum ex malitia contrariatur bonitati Spi- tum ex malitia contrariatur bonitati Spi- ritus sancti, in qua remittuntur peccata ritus sancti, in qua remittuntur peccata in Ecclesia. Et per hoc patet, quod non in Ecclesia. Et per hoc patet, quod non omne peccatum est in Spiritum sanctum, omne peccatum est in Spiritum sanctum, quia non habet talem causam moven- quia non habet talem causam moven- tem sed omne peccatum privat gratia tem sed omne peccatum privat gratia per contrarietatem quam habet ad gra- per contrarietatem quam habet ad gra- tiam tamen causa movens ad pecca- tiam tamen causa movens ad pecca- tum, bonitati Spiritus sancti in qua re- tum, bonitati Spiritus sancti in qua re- mittit peccata, non contrariatur. mittit peccata, non contrariatur.

reus. reus.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

672 672

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Per hoc patet solutio ad secundum. Per hoc patet solutio ad secundum. AD TERTIUM dicendum, quod hoc est AD TERTIUM dicendum, quod hoc est peccatum in Spiritum sanctum primo peccatum in Spiritum sanctum primo modo dictum : et sic non tractatur hic de modo dictum : et sic non tractatur hic de peccato in Spiritum sanctum : hoc enim peccato in Spiritum sanctum : hoc enim modo dicitur peccatum in Spiritum san- modo dicitur peccatum in Spiritum san- ctum, sicut peccatum in hominem, vel ctum, sicut peccatum in hominem, vel in se, vel in Deum. in se, vel in Deum.

AD ALIUD dicendum, quod aliud est AD ALIUD dicendum, quod aliud est esse peccatum ex infirmitate, et aliud esse peccatum ex infirmitate, et aliud cum infirmitate corruptionis unde trahit cum infirmitate corruptionis unde trahit originem. Cum enim dicitur esse ex in- originem. Cum enim dicitur esse ex in- firmitate : tunc intelligitur infirmitas firmitate : tunc intelligitur infirmitas esse causa movens : sicut quando quis esse causa movens : sicut quando quis blasphemat metu pœnarum, vel peccat blasphemat metu pœnarum, vel peccat metu paupertatis et hoc vocatur pro- metu paupertatis et hoc vocatur pro- prie peccatum in Patrem. Sed non om- prie peccatum in Patrem. Sed non om- ne peccatum procedit ex tali motivo, sed ne peccatum procedit ex tali motivo, sed quandoque non movet nisi malitia et in- quandoque non movet nisi malitia et in- dustria peccati. Dicitur etiam peccatum dustria peccati. Dicitur etiam peccatum cum infirmitate corruptionis ex qua ori- cum infirmitate corruptionis ex qua ori- tur tentatio peccati, et sic post statum tur tentatio peccati, et sic post statum corruptionis omne peccatum est ex infir- corruptionis omne peccatum est ex infir- mitate sed tunc præpositio ex non notat mitate sed tunc præpositio ex non notat causam moventem proxime ad actum, causam moventem proxime ad actum, sed remotam: quia scilicet infirmitas sed remotam: quia scilicet infirmitas corruptionis est origo unde statuitur et corruptionis est origo unde statuitur et oritur omnis peccati tentatio : et hæc oritur omnis peccati tentatio : et hæc infirmitas admittit aliam causam moven- infirmitas admittit aliam causam moven- tem proxime, quæ est malitia propter tem proxime, quæ est malitia propter quam dicetur in Spiritum sanctum. quam dicetur in Spiritum sanctum.

AD ALIUD dicendum, quod Philoso- AD ALIUD dicendum, quod Philoso- phus loquitur de ignorantia quæ est pri- phus loquitur de ignorantia quæ est pri- vatio scientiæ, non cujuscumque, sed vatio scientiæ, non cujuscumque, sed illius quæ dicitur scientia approbationis, illius quæ dicitur scientia approbationis, quando scilicet in operibus bonum non quando scilicet in operibus bonum non approbatur et illa scientia privatur in approbatur et illa scientia privatur in actu omnis malus. Sed illa ignorantia actu omnis malus. Sed illa ignorantia non facit peccatum in Filium, sed potius non facit peccatum in Filium, sed potius illa quæ absolutam vel secundum quid illa quæ absolutam vel secundum quid dicit privationem scientiæ regentis in dicit privationem scientiæ regentis in operibus, propter quam excusabilis fit operibus, propter quam excusabilis fit culpa commissa vel in toto vel in tanto. culpa commissa vel in toto vel in tanto. Ad 6. AD ALIUD dicendum, quod licet tres Ad 6. AD ALIUD dicendum, quod licet tres personæ conveniant et sint unum in sub- personæ conveniant et sint unum in sub- jecto, non tamen conveniunt et unum jecto, non tamen conveniunt et unum sunt in propriis : et quoad propria potest sunt in propriis : et quoad propria potest

1 I Joan. v, 16. 1 I Joan. v, 16.

aliquid esse uni contrarium, quod non aliquid esse uni contrarium, quod non erit contra alium. erit contra alium.

Item, Medium quoad modum intelli- Item, Medium quoad modum intelli- gendi inter substantialia et notionalia gendi inter substantialia et notionalia sunt appropriata: et hæc considerantur sunt appropriata: et hæc considerantur dupliciter, scilicet secundum id quod dupliciter, scilicet secundum id quod sunt, et sic dicunt substantiam : et se- sunt, et sic dicunt substantiam : et se- cundum appropriata, et sic non cogno- cundum appropriata, et sic non cogno- scuntur nisi ex ratione propriorum: et scuntur nisi ex ratione propriorum: et quoad hoc aliquid potest esse contra quoad hoc aliquid potest esse contra appropriatum unius personæ, quod non appropriatum unius personæ, quod non contingit contra appropriatum alterius contingit contra appropriatum alterius personæ et hoc modo loquimur hic. personæ et hoc modo loquimur hic. Unde licet una sit offensa, non tamen Unde licet una sit offensa, non tamen causa offensæ unam habet oppositionem causa offensæ unam habet oppositionem ad appropriata personarum, in quantum ad appropriata personarum, in quantum sunt appropriata. sunt appropriata.

AD ALIUD dicendum, quod una est bo- AD ALIUD dicendum, quod una est bo- nitas trium, in quantum bonitas consi- nitas trium, in quantum bonitas consi- deratur secundum se et substantialiter : deratur secundum se et substantialiter : sed si consideretur sub ratione appro- sed si consideretur sub ratione appro- priati, tunc accipit rationem specialem priati, tunc accipit rationem specialem quæ attribuitur Spiritui sancto: et hoc quæ attribuitur Spiritui sancto: et hoc modo est peccatum in Spiritum sanctum modo est peccatum in Spiritum sanctum quoad causam moventem quæ contraria- quoad causam moventem quæ contraria- tur ei. tur ei.

AD ALIUD dicendum, quod per offen- AD ALIUD dicendum, quod per offen- sam est contra omnes: sed sicut est in sam est contra omnes: sed sicut est in peccato, quod per rationem malitiæ pri- peccato, quod per rationem malitiæ pri- vat omni virtute, et tamen per rationem vat omni virtute, et tamen per rationem actus non contrariatur nisi uni: ita est actus non contrariatur nisi uni: ita est de peccato in Spiritum sanctum, scilicet de peccato in Spiritum sanctum, scilicet quod per offensam est contra tres perso- quod per offensam est contra tres perso- nas, tamen per causam moventem non nas, tamen per causam moventem non contrariatur nisi attributo Spiritus san- contrariatur nisi attributo Spiritus san-

cti. cti.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Quare peccatum in Spiritum sanctum Quare peccatum in Spiritum sanctum dicatur ad mortem ? dicatur ad mortem ?

Secundo quæritur, Quare dicatur, Est Secundo quæritur, Quare dicatur, Est peccatum ad mortem '. peccatum ad mortem '.

Ad Ad

Ad & Ad &

Quæst. Quæst.

IN II SENTENT. DIST. XLIII, A, ART. 2. IN II SENTENT. DIST. XLIII, A, ART. 2.

1. Et hoc per rationem nominis: quia 1. Et hoc per rationem nominis: quia mortale est quod facit mori hic morte mortale est quod facit mori hic morte culpæ, et in futuro morte pœnæ, nisi culpæ, et in futuro morte pœnæ, nisi per pœnitentiam deleatur: tale autem per pœnitentiam deleatur: tale autem est quodlibet mortale : ergo omne pec- est quodlibet mortale : ergo omne pec- catum est peccatum ad mortem. catum est peccatum ad mortem.

2. Item, I Joan. V, 16, super illud: 2. Item, I Joan. V, 16, super illud: Est peccatum ad mortem, non pro illo, Est peccatum ad mortem, non pro illo, etc., dicit Glossa: «Peccatum ad mor- etc., dicit Glossa: «Peccatum ad mor- tem est, quod separat a Deo, sicut mors tem est, quod separat a Deo, sicut mors separat animam a corpore » hoc autem separat animam a corpore » hoc autem facit omne mortale peccatum : ergo, facit omne mortale peccatum : ergo, etc. etc.

: :

3. Item, Ibidem, in alia Glossa 3. Item, Ibidem, in alia Glossa « Peccatum ad mortem est, quod durat « Peccatum ad mortem est, quod durat usque in finem: » tale autem est pecca- usque in finem: » tale autem est pecca- tum veniale et mortale in quo quis finit tum veniale et mortale in quo quis finit vitam sine pœnitentia : ergo quodlibet vitam sine pœnitentia : ergo quodlibet peccatum mortale et veniale potest esse peccatum mortale et veniale potest esse in Spiritum sanctum : quod falsum est, in Spiritum sanctum : quod falsum est, cum in Littera dicatur, quod ipsum est cum in Littera dicatur, quod ipsum est cæteris gravius et maximum. cæteris gravius et maximum.