330 330

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

deretur. Non enim esset imago si mor- deretur. Non enim esset imago si mor- tis termino clauderetur.» Et Gregorius in tis termino clauderetur.» Et Gregorius in libro Dialogorum : « Homo sicut in me- libro Dialogorum : « Homo sicut in me- dio creatus est, ita communicat cum na- dio creatus est, ita communicat cum na- tura superiori et inferiori, immortalis spi- tura superiori et inferiori, immortalis spi- ritu cum Angelo, mortalis et corruptibi- ritu cum Angelo, mortalis et corruptibi- lis corpore cum jumento. » lis corpore cum jumento. »

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Utrum primus homo in corpore immor- Utrum primus homo in corpore immor- talis esse potuerit? et, Utrum Adam talis esse potuerit? et, Utrum Adam in primo statu animam accepisset pas- in primo statu animam accepisset pas- sibilem vel corpus passibile? sibilem vel corpus passibile?

Secundo quæritur, Utrum homo im- Secundo quæritur, Utrum homo im- mortalis esse potuerit secundum corpus mortalis esse potuerit secundum corpus in primo statu '. in primo statu '.

Et videtur, quod sic: quia Et videtur, quod sic: quia

1. Poena non præcedit culpam : mors 1. Poena non præcedit culpam : mors autem maxima poenarum est: ergo ante autem maxima poenarum est: ergo ante peccatum hominis accedere non potuit: peccatum hominis accedere non potuit: ergo ante peccatum homo immortalis ergo ante peccatum homo immortalis fuit. fuit.

2. Item, Sapient. 1, 13-16 : Deus mor- 2. Item, Sapient. 1, 13-16 : Deus mor- tem non fecit... Impii antem manibus ac tem non fecit... Impii antem manibus ac verbis accersierunt illam. Ergo videtur, verbis accersierunt illam. Ergo videtur, quod numquam fuisset mors acquisita, quod numquam fuisset mors acquisita, nisi verbis et manibus impiorum, serpen- nisi verbis et manibus impiorum, serpen- tis scilicet loquentis, et Hevæ manus ex- tis scilicet loquentis, et Hevæ manus ex- tendentis ergo ante impietatem illam tendentis ergo ante impietatem illam homo fuit immortalis. homo fuit immortalis.

3. Item, Hoc secundum justitiam Dei 3. Item, Hoc secundum justitiam Dei esset animam remanere semper sub re- esset animam remanere semper sub re- gente se per obedientiam, et permanere gente se per obedientiam, et permanere corpus sub regimine suo ad imperium corpus sub regimine suo ad imperium suum : ergo numquam fuisset corpus suum : ergo numquam fuisset corpus separatum ab anima: sed ipsa sub Dei separatum ab anima: sed ipsa sub Dei obedientia semper permansisset, si non obedientia semper permansisset, si non peccasset: ergo corpus per mortem num- peccasset: ergo corpus per mortem num- quam fuisset dissolutum. quam fuisset dissolutum.

4. Item, Dicit Isidiorus, quod si homo 4. Item, Dicit Isidiorus, quod si homo non peccasset, nec ignis combureret, nec non peccasset, nec ignis combureret, nec

1 Cf. II P. Summæ theol. B. Alberti, Q. 83, 1 Cf. II P. Summæ theol. B. Alberti, Q. 83,

spina pungeret, nec gladius secaret: er- spina pungeret, nec gladius secaret: er- go videtur, quod vere immortalis fuisset: go videtur, quod vere immortalis fuisset: et hoc idem dicitur in Littera, et ab Au- et hoc idem dicitur in Littera, et ab Au- gustino habetur, ut patet. gustino habetur, ut patet.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Homo habuit in primo statu corpus 1. Homo habuit in primo statu corpus compositum ex contrariis: ergo pugna compositum ex contrariis: ergo pugna erat in corpore suo: ergo corpus poterat erat in corpore suo: ergo corpus poterat infirmari, et dissolvi compositum. infirmari, et dissolvi compositum.

2. Item, Omne compositum ex gravi- 2. Item, Omne compositum ex gravi- bus et levibus, componitur ex his quo- bus et levibus, componitur ex his quo- rum motus secundum locum sunt contra- rum motus secundum locum sunt contra- rii: hæc autem quandoque separabuntur rii: hæc autem quandoque separabuntur et distabunt, ut dicit Philosophus in IV de et distabunt, ut dicit Philosophus in IV de Coelo et Mundo: ergo videtur, quod ho- Coelo et Mundo: ergo videtur, quod ho- mo cum sic esset in primo statu compo- mo cum sic esset in primo statu compo- situs, esset corruptibilis. situs, esset corruptibilis.

3. Item, Molle corpus habuit: ergo 3. Item, Molle corpus habuit: ergo secabile et divisibile. secabile et divisibile.

4. Item, Philosophus dicit, quod 4. Item, Philosophus dicit, quod omne generatum corrumpetur tempore omne generatum corrumpetur tempore determinato corpus Adæ erat quoddam determinato corpus Adæ erat quoddam simile generato: ergo corruptum fuisset simile generato: ergo corruptum fuisset tempore determinato. tempore determinato.

Sed quia hæ rationes nihil valent, eo Sed quia hæ rationes nihil valent, eo quod Philosophi de hoc statu naturæ quod Philosophi de hoc statu naturæ numquam aliquid cognovissent, numquam aliquid cognovissent,

Sed Sed

QUÆRATUR ulterius, Si animam in Qual QUÆRATUR ulterius, Si animam in Qual primo statu accepit passibilem, vel cor- primo statu accepit passibilem, vel cor- pus passibile? pus passibile?

Videtur quod non: quia anima non Videtur quod non: quia anima non proprie patitur nisi ex corporis passione: proprie patitur nisi ex corporis passione: ergo videtur si tunc corpus pati non ergo videtur si tunc corpus pati non potuit, quod nec anima cumpati. potuit, quod nec anima cumpati.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Cognoscere potuit: non autem co- 1. Cognoscere potuit: non autem co- gnoscit nisi per receptionem cogniti, et gnoscit nisi per receptionem cogniti, et recipere est quoddam pati: ergo animam recipere est quoddam pati: ergo animam habuit passibilem. habuit passibilem.

2. Item, Appetere potuit et appetitus 2. Item, Appetere potuit et appetitus non fit nisi aliquid patiente potentia ap- non fit nisi aliquid patiente potentia ap- petitiva ergo potuit pati. petitiva ergo potuit pati.

3. Item, Contraria nata sunt fieri circa 3. Item, Contraria nata sunt fieri circa idem et gaudere potuit: ergo et tristari : idem et gaudere potuit: ergo et tristari : ergo sentire poenam: quia tristitia est ergo sentire poenam: quia tristitia est de sensu pœnæ. de sensu pœnæ.

et II P. Summæ de Creaturis, Q. 106. et II P. Summæ de Creaturis, Q. 106.

Sed con Sed con

Solutio. Solutio.

Ad quæst. Ad quæst.

IN II SENTENT. DIST. XIX, A, ART. 3. IN II SENTENT. DIST. XIX, A, ART. 3.

SOLUTIO. Disputatio ista per has ratio- SOLUTIO. Disputatio ista per has ratio- nes nihil valet. Videtur mihi, quod cum nes nihil valet. Videtur mihi, quod cum quæritur, Utrum homo mortalis vel im- quæritur, Utrum homo mortalis vel im- mortalis fuerit in primo statu? distin- mortalis fuerit in primo statu? distin- guendum esse. Cum igitur dicitur im- guendum esse. Cum igitur dicitur im- mortalis, potest fieri privatio actus mor- mortalis, potest fieri privatio actus mor- tis et sic conceditur ab omnibus, quod tis et sic conceditur ab omnibus, quod erat immortalis, manens in primo statu. erat immortalis, manens in primo statu. Potest autem fieri privatio potentiæ Potest autem fieri privatio potentiæ moriendi et hoc adhuc dupliciter, scili- moriendi et hoc adhuc dupliciter, scili- cet potentiæ dispositæ ad moriendum per cet potentiæ dispositæ ad moriendum per habitum immortalitatis: et adhuc con- habitum immortalitatis: et adhuc con- ceditur quod erat immortalis, quoniam ceditur quod erat immortalis, quoniam non habebat hujusmodi potentiam ad non habebat hujusmodi potentiam ad moriendum, sed potius dispositionem moriendum, sed potius dispositionem contrariam morti: vel potest privare po- contrariam morti: vel potest privare po- tentiam solam quæ materialis dicitur, tentiam solam quæ materialis dicitur, et tantum est in materialibus et natura- et tantum est in materialibus et natura- libus principiis: et hoc modo non vide- libus principiis: et hoc modo non vide- tur fuisse immortalis, sed potius morta- tur fuisse immortalis, sed potius morta- lis quoniam potentiam materialem et lis quoniam potentiam materialem et naturalem habuit moriendi, licet esset naturalem habuit moriendi, licet esset ligata per contrarium habitum et est ligata per contrarium habitum et est sicut potentia aperiendi in ostio volubili sicut potentia aperiendi in ostio volubili quidem in cardine, sed clauso firmissimo quidem in cardine, sed clauso firmissimo repagulo ne aperiatur. De hoc infinitæ repagulo ne aperiatur. De hoc infinitæ possunt adduci auctoritates 1. possunt adduci auctoritates 1.

AD RATIONES ergo quæ videntur pro- AD RATIONES ergo quæ videntur pro- bare, quod fuerit corruptibilis et morta- bare, quod fuerit corruptibilis et morta- lis dicendum primo, quod Philosophi lis dicendum primo, quod Philosophi de hac immortalitate nihil cognoverunt, de hac immortalitate nihil cognoverunt, nec aliquid locuti sunt: deinde potest nec aliquid locuti sunt: deinde potest dici, quod tenent illæ rationes quoad na- dici, quod tenent illæ rationes quoad na- turalia principia Adæ: sed illa exire in turalia principia Adæ: sed illa exire in actum moriendi non poterant, eo quod actum moriendi non poterant, eo quod erant ligata habitu immortalitatis per erant ligata habitu immortalitatis per gratiam, ut infra patebit. gratiam, ut infra patebit.

Að ið quod ulterius quæritur, Utrum Að ið quod ulterius quæritur, Utrum fuit passibilis? Dicendum, quod de pas- fuit passibilis? Dicendum, quod de pas- sibilitate animæ disputatum est in III sibilitate animæ disputatum est in III Sententiarum, in tractatu de Passione Sententiarum, in tractatu de Passione animæ Christi tantum tamen potest animæ Christi tantum tamen potest hic dici, quod pati dicitur a Græce masiv, hic dici, quod pati dicitur a Græce masiv, quod est recipere Latine: et sic passibilis quod est recipere Latine: et sic passibilis fuit et in corpore, et in anima: quia in fuit et in corpore, et in anima: quia in anima recepit species, et in corpore ci- anima recepit species, et in corpore ci-

1 Cf. S. AUGUSTINUM, Lib. de Bono conjugali, 1 Cf. S. AUGUSTINUM, Lib. de Bono conjugali,

331 331

bum. Dicitur etiam pati a contrario affi- bum. Dicitur etiam pati a contrario affi- ciente passum et transmutante: et sic ciente passum et transmutante: et sic non potuit pati nec in anima propter ha- non potuit pati nec in anima propter ha- bitum gratiæ primi status, qui contra- bitum gratiæ primi status, qui contra- rius erat huic passioni, nec permisit eam rius erat huic passioni, nec permisit eam cadere in eum. Dicitur etiam pati a con- cadere in eum. Dicitur etiam pati a con- trario alterante et abjiciente a substan- trario alterante et abjiciente a substan- tia et sic nullo modo erat passibilis, nec tia et sic nullo modo erat passibilis, nec in corpore, nec in anima. in corpore, nec in anima.

non non

AD ID autem quod objicitur, quod con- Ad object 3. AD ID autem quod objicitur, quod con- Ad object 3. traria nata sunt fieri circa idem, dicen- traria nata sunt fieri circa idem, dicen- dum quod non valet: si enim alterum dum quod non valet: si enim alterum inest per naturam ut igni caliditas, tunc inest per naturam ut igni caliditas, tunc tenet. Item, Si alterum inest per tenet. Item, Si alterum inest per confirmationem, iterum non tenet: quia confirmationem, iterum non tenet: quia beatis inest lætitia, et non potest inesse beatis inest lætitia, et non potest inesse tristitia et damnatis tristitia, et non tristitia et damnatis tristitia, et non potest inesse eis lætitia. Ita Adæ per ex- potest inesse eis lætitia. Ita Adæ per ex- perimentum infuit bonum et gaudium: perimentum infuit bonum et gaudium: et malum et contristans non potuit et malum et contristans non potuit inesse, nisi prius peccaret, propter ha- inesse, nisi prius peccaret, propter ha- bitum innocentiæ se conservantem ab bitum innocentiæ se conservantem ab omni contristante et læsivo. omni contristante et læsivo.

Tamen de impassibilitate potest fieri Tamen de impassibilitate potest fieri talis distinctio qualis habita est in im- talis distinctio qualis habita est in im- mortatitate. mortatitate.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Utrum una et eadem erit immortalitas Utrum una et eadem erit immortalitas resurrectionis cum illa quæ fuit in resurrectionis cum illa quæ fuit in primo statu? primo statu?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Deinde quæritur de hoc quod dicit ibi, A, circa principium: « In tertio statu ibi, A, circa principium: « In tertio statu habebit posse non mori, ct non posse habebit posse non mori, ct non posse mori, etc. » mori, etc. »

Et quæritur hic, Utrum una et eadem Et quæritur hic, Utrum una et eadem immortalitas sit resurrectionis et primi immortalitas sit resurrectionis et primi status? status?

Et videtur, quod sic: quia Et videtur, quod sic: quia

1. Unius potentiæ unus est actus et com- 1. Unius potentiæ unus est actus et com- plementum sed potentia immortalita- plementum sed potentia immortalita-

et super Genesim. et super Genesim.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

332 332

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tis est una in homine et non duæ: ergo tis est una in homine et non duæ: ergo videtur, quod actus est unus: cum igitur videtur, quod actus est unus: cum igitur illa et ista immortalitas sint actus illius illa et ista immortalitas sint actus illius potentiæ, videtur quod illæ immortali- potentiæ, videtur quod illæ immortali- tates sint una. tates sint una.

2. Item, Augustinus in libro de Vera 2. Item, Augustinus in libro de Vera religione dicit, quod « per Christum re- religione dicit, quod « per Christum re- cuperavimus quod perdidimus in Adam: »> cuperavimus quod perdidimus in Adam: »> sed in Adam perdidimus immortalitatem sed in Adam perdidimus immortalitatem primi status, et per Christum recupera- primi status, et per Christum recupera- vimus immortalitatem tertii status: ergo vimus immortalitatem tertii status: ergo immortalitas primi status et tertii sunt immortalitas primi status et tertii sunt

una. una.

3. Item, Immortalitas dicit potentiam 3. Item, Immortalitas dicit potentiam naturalem resistendi morti, sicut mortali- naturalem resistendi morti, sicut mortali- tas dicit impotentiam naturalem: omnis tas dicit impotentiam naturalem: omnis autem potentia naturalis est a victoria autem potentia naturalis est a victoria formæ super materiam cum igitur una formæ super materiam cum igitur una forma sit, videtur esse una immortalitas. forma sit, videtur esse una immortalitas. SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Illa primi status erat cibis susten- 1. Illa primi status erat cibis susten- tanda illa quæ est resurrectionis, non tanda illa quæ est resurrectionis, non eget cibis ergo non est una immortali- eget cibis ergo non est una immortali-

tas. tas.

2. Item, Non habent unam rationem 2. Item, Non habent unam rationem posse non currere, et non posse currere : posse non currere, et non posse currere : ergo non habent unam rationem posse ergo non habent unam rationem posse non mori, et non posse moti: immorta- non mori, et non posse moti: immorta- litas primi status erat secundum posse litas primi status erat secundum posse non mori, immortalitas autem tertii sta- non mori, immortalitas autem tertii sta- tus erit non posse mori: ergo non sunt tus erit non posse mori: ergo non sunt ejusdem rationis. ejusdem rationis.

SOLUTIO. Dicendum, quod immortali- SOLUTIO. Dicendum, quod immortali- tas in homine sequitur statum liberi ar- tas in homine sequitur statum liberi ar- bitrii sicut omnis dispositio corporis ho- bitrii sicut omnis dispositio corporis ho- minis secundum ordinem justitiæ divinæ minis secundum ordinem justitiæ divinæ exit a libero arbitrio: et ideo quando li- exit a libero arbitrio: et ideo quando li- berum arbitrium hominis fuit posse pec- berum arbitrium hominis fuit posse pec- care et posse non peccare, tunc status care et posse non peccare, tunc status corporis fuit posse mori et posse non corporis fuit posse mori et posse non mori et sicut una potentia indisposita mori et sicut una potentia indisposita est animæ quæ potest peccare, et quæ est animæ quæ potest peccare, et quæ potest non peccare: ita una potentia in- potest non peccare: ita una potentia in- disposita corporis erat quæ poterat mori, disposita corporis erat quæ poterat mori, et non mori: sed in primo statu liberum et non mori: sed in primo statu liberum arbitrium non erat dispositum ad pecca- arbitrium non erat dispositum ad pecca- tum, sed erat dispositum gratia innocen- tum, sed erat dispositum gratia innocen- tiæ et voluntate conditionis primæ ad tiæ et voluntate conditionis primæ ad

non peccandum, sed non erat in illo non peccandum, sed non erat in illo confirmatum. confirmatum.

Item, In primo statu non erat dispo- Item, In primo statu non erat dispo- sitio potentiæ moriendi: sed erat dispo- sitio potentiæ moriendi: sed erat dispo- sitio ad non moriendum, sed non con- sitio ad non moriendum, sed non con- firmatio. In secundo autem statu eadem firmatio. In secundo autem statu eadem potentia liberi arbitrii facta est sub ne- potentia liberi arbitrii facta est sub ne- cessitate ad peccatum, et ablata est dis- cessitate ad peccatum, et ablata est dis- positio ad non peccandum: et ideo illa positio ad non peccandum: et ideo illa potentia quæ fuit ad non moriendum dis- potentia quæ fuit ad non moriendum dis- posita, facta est sub necessitate mortis. posita, facta est sub necessitate mortis. In tertio autem statu liberum arbitrium In tertio autem statu liberum arbitrium erit in beatis confirmatum in bono, et erit in beatis confirmatum in bono, et sequitur ex parte corporis confirmatio sequitur ex parte corporis confirmatio immortalitatis: et in damnatis confirma- immortalitatis: et in damnatis confirma- tum vel potius obstinatum in malo, et tum vel potius obstinatum in malo, et sequitur obstinatio mortis, ut sic secun- sequitur obstinatio mortis, ut sic secun- dum dictum Bernardi, « semper morian- dum dictum Bernardi, « semper morian- tur, et numquam permoriantur. » tur, et numquam permoriantur. »

Ex hoc igitur patet, quod si quæratur Ex hoc igitur patet, quod si quæratur de potentia moriendi et non moriendi, et de potentia moriendi et non moriendi, et necessitatis moriendi, et impossibilitatis necessitatis moriendi, et impossibilitatis moriendi, indisposita una est potentia. moriendi, indisposita una est potentia. Si autem quæritur de disposita, dicen- Si autem quæritur de disposita, dicen- dum quod disposita et dispositio et ha- dum quod disposita et dispositio et ha- bitus non est unus. bitus non est unus.

AD ID ergo quod objicitur, dicendum AD ID ergo quod objicitur, dicendum quod unius potentiæ plures possunt esse quod unius potentiæ plures possunt esse actus ordinati completi et minus com- actus ordinati completi et minus com- pleti, secundum quod potentia progre- pleti, secundum quod potentia progre- ditur ad perfectionem: sed unius poten- ditur ad perfectionem: sed unius poten- tiæ secundum esse substantiale verum. tiæ secundum esse substantiale verum. est quod non est nisi unus actus substan- est quod non est nisi unus actus substan- tialis: quia unius materiæ una est forma tialis: quia unius materiæ una est forma substantialis, sed in bene esse non est substantialis, sed in bene esse non est

ita. ita.

Ad Ad

AD ALIUD dicendum, quod hoc argu- Adal AD ALIUD dicendum, quod hoc argu- Adal mentum facit Augustinus, et dicit illam mentum facit Augustinus, et dicit illam immortalitatem habitualiter parum esse immortalitatem habitualiter parum esse reddere, sed meliorem recompensat no- reddere, sed meliorem recompensat no- bis. bis.

AD ALIUD dicendum, quod licet natu- AD ALIUD dicendum, quod licet natu- ralis potentia sit a forma, tamen non est ralis potentia sit a forma, tamen non est omnino naturalis potentia a forma eo- omnino naturalis potentia a forma eo- dem modo se habente et ideo non fiunt dem modo se habente et ideo non fiunt diversæ potentiæ naturales quando ha- diversæ potentiæ naturales quando ha- bitualiter vel formaliter considerantur, bitualiter vel formaliter considerantur, licet in radice potentiæ indispositæ fuit licet in radice potentiæ indispositæ fuit

una. una.

Ad 3. Ad 3.

IN II SENTENT. DIST. XIX, B, ART. 4. IN II SENTENT. DIST. XIX, B, ART. 4.

333 333

B. Utrum immortalitas quam habuit ante peccatum, esset de conditione naturæ, B. Utrum immortalitas quam habuit ante peccatum, esset de conditione naturæ, an gratiæ beneficio? an gratiæ beneficio?

Solet hic quæri, Cum homo primus mortale et immortale corpus habue- Solet hic quæri, Cum homo primus mortale et immortale corpus habue- rit, utrum ex conditione naturæ ipsius corporis habuerit utrumque : an rit, utrum ex conditione naturæ ipsius corporis habuerit utrumque : an alterum beneficium esset gratiæ, scilicet immortalitas, id est, posse non alterum beneficium esset gratiæ, scilicet immortalitas, id est, posse non mori? Ad quod dici potest, quia alterum habebat in natura corporis, id mori? Ad quod dici potest, quia alterum habebat in natura corporis, id est, posse mori : alterum vero, scilicet posse non mori erat ei ex ligno vi- est, posse mori : alterum vero, scilicet posse non mori erat ei ex ligno vi- tæ, scilicet ex dono gratiæ. Unde Augustinus super Genesim: Quodammodo tæ, scilicet ex dono gratiæ. Unde Augustinus super Genesim: Quodammodo creatus est homo immortalis: quod erat ei de ligno vitæ, non de condi- creatus est homo immortalis: quod erat ei de ligno vitæ, non de condi- tione naturæ. Mortalis erat de conditione corporis animalis, immortalis tione naturæ. Mortalis erat de conditione corporis animalis, immortalis beneficio conditoris. Non enim immortale erat, quod omnino mori non beneficio conditoris. Non enim immortale erat, quod omnino mori non posset quod non erit, nisi cum fuerit spirituale ¹. Aperte dicit, quod non posset quod non erit, nisi cum fuerit spirituale ¹. Aperte dicit, quod non ex natura, sed ex ligno vitæ habebat posse non mori. Propter hoc aliqui ex natura, sed ex ligno vitæ habebat posse non mori. Propter hoc aliqui dicunt, quod nisi ille 2 ligno vitæ uteretur, non semper viveret, quia pec- dicunt, quod nisi ille 2 ligno vitæ uteretur, non semper viveret, quia pec- caret. Peccaret enim si illo ligno non uteretur: quia præceptum erat ei ut caret. Peccaret enim si illo ligno non uteretur: quia præceptum erat ei ut comederet de omni ligno paradisi, nisi de ligno scientiæ boni et mali. comederet de omni ligno paradisi, nisi de ligno scientiæ boni et mali. Sicut ergo peccavit comedendo quod erat prohibitum, ita etiam peccaret, Sicut ergo peccavit comedendo quod erat prohibitum, ita etiam peccaret, si non comederet quod erat jussum. si non comederet quod erat jussum.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Utrum immortalitas in primo statu fuit Utrum immortalitas in primo statu fuit a natura, vel a gratia ? a natura, vel a gratia ?

Deinde quæritur de tertia parte, ibi, Deinde quæritur de tertia parte, ibi, « Solet hic quæri, Cum homo primus, « Solet hic quæri, Cum homo primus,

etc. » etc. »

Videtur enim, quod immortalitas illa Videtur enim, quod immortalitas illa fuerit naturam: fuerit naturam:

per per

1 S. AUGUSTINUS, Lib. VI super Genesim ad 1 S. AUGUSTINUS, Lib. VI super Genesim ad litteram, cap. 25. litteram, cap. 25.

1. Præcipue enim naturalia dicuntur 1. Præcipue enim naturalia dicuntur in quibus nascimur: ergo præcipue na- in quibus nascimur: ergo præcipue na- turale fuit Adæ id in quo est institutus. turale fuit Adæ id in quo est institutus.

2. Item, Idem est principium vitæ et 2. Item, Idem est principium vitæ et continuationis vitæ. Sed anima per na- continuationis vitæ. Sed anima per na- turam est principium vitæ: ergo conti- turam est principium vitæ: ergo conti- nuationis ergo potest continuare vitam nuationis ergo potest continuare vitam per naturam: immortalitas autem nihil per naturam: immortalitas autem nihil aliud est quam continuatio vitæ: ergo aliud est quam continuatio vitæ: ergo Adam fuit immortalis per naturam. Adam fuit immortalis per naturam.

3. Item, Si daretur nobis habens 3. Item, Si daretur nobis habens effectum continuationis vitæ, et nos per effectum continuationis vitæ, et nos per potestatem naturalem possemus come- potestatem naturalem possemus come- dere, et sic continuare vitam, nos dice- dere, et sic continuare vitam, nos dice-

2 Edit. J. Alleaume habet illo. 2 Edit. J. Alleaume habet illo.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

334 334

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

remur vivere ex naturalibus solis, et non remur vivere ex naturalibus solis, et non ex gratia, quoniam haberemus in pote- ex gratia, quoniam haberemus in pote- state naturali continuare nobis vitam : state naturali continuare nobis vitam : ergo si lignum vitæ habebat potestatem ergo si lignum vitæ habebat potestatem continuandi vitam, et homo naturalem continuandi vitam, et homo naturalem potestatem comedendi illud, ipse conti- potestatem comedendi illud, ipse conti- nuavit vitam per naturam, et non per nuavit vitam per naturam, et non per gratiam dicitur autem in Littera, quod gratiam dicitur autem in Littera, quod immortalis erat ex esu ligni vitæ: ergo immortalis erat ex esu ligni vitæ: ergo immortalis erat per naturam. immortalis erat per naturam.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Natura composita ex contrariis non 1. Natura composita ex contrariis non habet in se principium incorruptionis : habet in se principium incorruptionis : Adam autem habebat naturam composi- Adam autem habebat naturam composi- tam ex contrariis: ergo ex natura non tam ex contrariis: ergo ex natura non habebat principium suæ immortalitatis. habebat principium suæ immortalitatis.

2. Item, In Littera dicitur, quod erat 2. Item, In Littera dicitur, quod erat ex beneficio gratiæ immortalis et hoc ex beneficio gratiæ immortalis et hoc omnes auctoritates Augustini dicunt omnes auctoritates Augustini dicunt quod ipse dicit, quod sicut præfatum fuit quod ipse dicit, quod sicut præfatum fuit filiis Israel ut in quadraginta annis vesti- filiis Israel ut in quadraginta annis vesti- menta non veterascerent ¹, ita præfatum menta non veterascerent ¹, ita præfatum fuit Adæ ne moreretur. Constat autem, fuit Adæ ne moreretur. Constat autem, quod per naturam non fuit conservatio quod per naturam non fuit conservatio vestimentorum a vetustate : ergo nec vestimentorum a vetustate : ergo nec immortalitas Adæ fuit per naturam. immortalitas Adæ fuit per naturam.

SOLUTIO. Dicendum, quod erat immor- SOLUTIO. Dicendum, quod erat immor- talitas per gratiam, et non per naturam. talitas per gratiam, et non per naturam. Et nota, quod sicut in nobis, sic ad im- Et nota, quod sicut in nobis, sic ad im- mortalitatem Adæ quinque exigebantur: mortalitatem Adæ quinque exigebantur: quorum primum est continuatio ordinis quorum primum est continuatio ordinis ad perpetuam causam vitæ : et hoc fuit ad perpetuam causam vitæ : et hoc fuit in hoc quod anima subderetur Deo, et in hoc quod anima subderetur Deo, et corpus animæ, et mundus corpori. Sic corpus animæ, et mundus corpori. Sic enim fuit hic: hausit enim ex perpetuo enim fuit hic: hausit enim ex perpetuo fonte vitæ, et ita refudit in corpus perpe- fonte vitæ, et ita refudit in corpus perpe- tuam vitam. Secundum est habitus quidam tuam vitam. Secundum est habitus quidam creatus qui conservabat proportionem creatus qui conservabat proportionem corporis in compositione prima et com- corporis in compositione prima et com- plexione, ut in eadem habitudine manens plexione, ut in eadem habitudine manens semper viveret et hic habitus erat gra- semper viveret et hic habitus erat gra- tia creata quam amisit interrupto ordine tia creata quam amisit interrupto ordine primo. Tertium erat lignum vitæ quod primo. Tertium erat lignum vitæ quod disponebat a parte materiæ, removens a disponebat a parte materiæ, removens a

¹ Deuteron. xxXIX, 5: Adduxit vos quadragin- ¹ Deuteron. xxXIX, 5: Adduxit vos quadragin- ta annis per desertum : non sunt attrita vestimen- ta annis per desertum : non sunt attrita vestimen- ta vestra, nec calceamenta pedum vestrorum ve- ta vestra, nec calceamenta pedum vestrorum ve-

corpore causas senectutis, et indurationis corpore causas senectutis, et indurationis membrorum, et putrefactionis humo- membrorum, et putrefactionis humo- rum et ideo dicit Augustinus, quod rum et ideo dicit Augustinus, quod «< stabili sanitate firmabat corpus ejus «< stabili sanitate firmabat corpus ejus lignum vitæ, quia semper renovabat te- lignum vitæ, quia semper renovabat te- neritudinem complexionis optimæ. » neritudinem complexionis optimæ. » Quartum autem erat cibus aliorum ligno- Quartum autem erat cibus aliorum ligno- rum, qui conservabat ne deperiret aliquid rum, qui conservabat ne deperiret aliquid in materia corporis, vel humidi radica- in materia corporis, vel humidi radica- lis. Quintum erat Deus protegens extrin- lis. Quintum erat Deus protegens extrin- secus per hoc quod omnia læsiva subdi- secus per hoc quod omnia læsiva subdi- ta erant sibi, et non poterant contra eum, ta erant sibi, et non poterant contra eum, sed pro ipso. Et ideo patet, quod cum im- sed pro ipso. Et ideo patet, quod cum im- mortalitas proprie respiciat primum, et mortalitas proprie respiciat primum, et secundum pro causa: primum tamquam secundum pro causa: primum tamquam causam efficientem, et secundum tam- causam efficientem, et secundum tam- quam causam habitualem et formalem, quam causam habitualem et formalem, quod erat ex gratia, et non ex natura: quod erat ex gratia, et non ex natura: alia autem tria non faciebant immortali- alia autem tria non faciebant immortali- tatem nisi ut dispositiones naturales. tatem nisi ut dispositiones naturales.

DICENDUM ergo ad primum, quod in DICENDUM ergo ad primum, quod in quibus nascimur tamquam in principiis quibus nascimur tamquam in principiis constituentibus naturam, sunt naturalia : constituentibus naturam, sunt naturalia : sed si nasceremur in gratia, vel in gloria, sed si nasceremur in gratia, vel in gloria, aliter esset et sic etiam fuit de primo aliter esset et sic etiam fuit de primo homine. homine.

AD ALIUD dicendum, quod hæc est du- AD ALIUD dicendum, quod hæc est du- bia et non probata, quod per eamdem bia et non probata, quod per eamdem naturam aliquid constituat vitam, et in- naturam aliquid constituat vitam, et in- fluat eam et forte propositio est falsa, fluat eam et forte propositio est falsa, quia nulla potentia animæ nec plantæ quia nulla potentia animæ nec plantæ nec bruti senescit et debilitatur, nisi per nec bruti senescit et debilitatur, nisi per accidens. Et dicit Philosophus, « Si se- accidens. Et dicit Philosophus, « Si se- nex acciperet oculum juvenis, videret sic- nex acciperet oculum juvenis, videret sic- ut juvenis » et ita est verum de oculo ut juvenis » et ita est verum de oculo asini, sicut de oculo hominis: unde puto asini, sicut de oculo hominis: unde puto esse dicendum, quod animæ substantiale esse dicendum, quod animæ substantiale est influere vitam tali corpori, sicut com- est influere vitam tali corpori, sicut com- posito et complexionato : non est autem posito et complexionato : non est autem naturale continuare: quia si hoc esset naturale continuare: quia si hoc esset naturale, non esset completa perfectio naturale, non esset completa perfectio ipsius, nisi haberet tale corpus : et hoc ipsius, nisi haberet tale corpus : et hoc non est verum secundum Philosophiam non est verum secundum Philosophiam naturalem. naturalem.

Adi Adi

Ad Ad

AD ALIUD dicendum, quod cibus ligni Adal AD ALIUD dicendum, quod cibus ligni Adal

tustate consumpta sunt. Cf. etiam Deuter. VIII, tustate consumpta sunt. Cf. etiam Deuter. VIII, 2 et seq. 2 et seq.

IN II SENTENT. DIST. XIX, C, D. IN II SENTENT. DIST. XIX, C, D.

non est nisi dispositio materialis, et non non est nisi dispositio materialis, et non habitus quo formaliter immortalis dice- habitus quo formaliter immortalis dice- batur et hoc patet, quia Elias et Enoch batur et hoc patet, quia Elias et Enoch mortales sunt, eo quod privatus est in mortales sunt, eo quod privatus est in

335 335

eis talis habitus immortalitatis cum ta- eis talis habitus immortalitatis cum ta- men per esum ligni vitæ dispositio mor- men per esum ligni vitæ dispositio mor- tis removeatur in eis a corpore usque ad tis removeatur in eis a corpore usque ad tempus quod Deus voluerit. tempus quod Deus voluerit.

C. Si non foret præceptum ut de illo ligno comederet et aliis, et non illo uteretur, C. Si non foret præceptum ut de illo ligno comederet et aliis, et non illo uteretur, an posset non mori ? an posset non mori ?

Sed adhuc qaæritur, Si non esset præceptum ut de ligno vitæ ederet et Sed adhuc qaæritur, Si non esset præceptum ut de ligno vitæ ederet et aliis, et non illo vesceretur, numquid posset non mori? Si semper viveret aliis, et non illo vesceretur, numquid posset non mori? Si semper viveret non utens illo ligno, non erat ei ex illo ligno posse non mori. Si vero non non utens illo ligno, non erat ei ex illo ligno posse non mori. Si vero non posset semper vivere, id erat ei ex illo ligno. Aliqui dicunt, quod si non posset semper vivere, id erat ei ex illo ligno. Aliqui dicunt, quod si non fuisset ei præceptum vesci illo ligno et aliis, et non illo vesceretur, vive- fuisset ei præceptum vesci illo ligno et aliis, et non illo vesceretur, vive- ret semper sic determinantes illud quod supra dixit Augustinus : « Erat ret semper sic determinantes illud quod supra dixit Augustinus : « Erat « ei de ligno vitæ, non de conditione naturæ tantum', » scilicet quasi non « ei de ligno vitæ, non de conditione naturæ tantum', » scilicet quasi non ex conditione naturæ solummodo erat ei, sed etiam ex illo ligno. Aliis au- ex conditione naturæ solummodo erat ei, sed etiam ex illo ligno. Aliis au- tem videtur, quod ex ligno vitæ erat ei posse non mori, non ex na- tem videtur, quod ex ligno vitæ erat ei posse non mori, non ex na- tura. Ideo enim dicitur potuisse 2 non mori, quia poterat uti illo ligno, de tura. Ideo enim dicitur potuisse 2 non mori, quia poterat uti illo ligno, de quo edens non moreretur. quo edens non moreretur.

D. Quæstio Augustini, quomodo immortalis factus sit homo ? D. Quæstio Augustini, quomodo immortalis factus sit homo ?

De hac vero hominis immortalitate, qualis fuerit, Augustinus super De hac vero hominis immortalitate, qualis fuerit, Augustinus super Genesim quæstionem movens, sic ait: Quæritur, quomodo immortalis Genesim quæstionem movens, sic ait: Quæritur, quomodo immortalis factus sit homo præ aliis animantibus: et quomodo cum illis communem factus sit homo præ aliis animantibus: et quomodo cum illis communem acceperit alimoniam ? Sed alia est immortalitas carnis, quam in Adam acceperit alimoniam ? Sed alia est immortalitas carnis, quam in Adam accepimus: alia quam in resurrectione speramus per Christum. Ille factus accepimus: alia quam in resurrectione speramus per Christum. Ille factus est homo immortalis, ut non posset mori si non peccaret, moreretur autem est homo immortalis, ut non posset mori si non peccaret, moreretur autem si peccaret. Filii vero resurrectionis nec poterunt ultra peccare, nec mori. si peccaret. Filii vero resurrectionis nec poterunt ultra peccare, nec mori. Caro nostra non tunc egebit refectione ciborum: quia nulla poterit esse Caro nostra non tunc egebit refectione ciborum: quia nulla poterit esse

1 Vide supra, cap. B. 1 Vide supra, cap. B.

2 Edit J. Alleaume habet posse. 2 Edit J. Alleaume habet posse.

336 336

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

defectio. Caro Adæ ante peccatum ita immortalis creata est, ut per ali- defectio. Caro Adæ ante peccatum ita immortalis creata est, ut per ali- moniam adjuta esset mortis et doloris expers. Sic ergo immortalis et moniam adjuta esset mortis et doloris expers. Sic ergo immortalis et incorruptibilis condita est caro hominis, ut suam immortalitatem et in- incorruptibilis condita est caro hominis, ut suam immortalitatem et in- corruptionem per observantiam mandatorum Dei custodiret. In quibus corruptionem per observantiam mandatorum Dei custodiret. In quibus mandatis hoc continebatur, ut de illis lignis concessis manducaret, et ab mandatis hoc continebatur, ut de illis lignis concessis manducaret, et ab interdicto abstineret. Per horum edulium immortalitatis dona conservaret, interdicto abstineret. Per horum edulium immortalitatis dona conservaret, donec corporalibus incrementis perductus ad ætatem quæ conditori place- donec corporalibus incrementis perductus ad ætatem quæ conditori place- ret, multiplicata progenie, ipso jubente sumeret de ligno vitæ, quo perfecte ret, multiplicata progenie, ipso jubente sumeret de ligno vitæ, quo perfecte immortalis factus, cibi alimenta ulterius non requireret *. immortalis factus, cibi alimenta ulterius non requireret *.

E. Summatim superiorum verborum sententiam perstringit. E. Summatim superiorum verborum sententiam perstringit.

Ecce his verbis videtur Augustinus tradere, quod caro primi hominis Ecce his verbis videtur Augustinus tradere, quod caro primi hominis immortalitatem in se habuerit: quæ per alimoniam ciborum conservaretur immortalitatem in se habuerit: quæ per alimoniam ciborum conservaretur usque ad tempus [suæ translationis in melius, quando de ligno vitæ usque ad tempus [suæ translationis in melius, quando de ligno vitæ comederet, et fieret omnino immortalis, ita ut non posset mori. comederet, et fieret omnino immortalis, ita ut non posset mori.

F. Quod ex prædictis consequi videtur, hominem de naturæ suæ conditione quodam F. Quod ex prædictis consequi videtur, hominem de naturæ suæ conditione quodam modo fuisse immortalem : sed non omnino fieret immortalis, nisi participato modo fuisse immortalem : sed non omnino fieret immortalis, nisi participato ligno vitæ. ligno vitæ.

Ideo aliqui dicunt, quod immortalitatem de natura habebat qua pote- Ideo aliqui dicunt, quod immortalitatem de natura habebat qua pote- rat non mori: quæ aliorum lignorum esu poterat conservari, sed non rat non mori: quæ aliorum lignorum esu poterat conservari, sed non poterat consummari nisi per assumptionem ligni vitæ. Quod videtur poterat consummari nisi per assumptionem ligni vitæ. Quod videtur Augustinus sentire, super Genesim dicens: Hoc quoque addo, talem cibum Augustinus sentire, super Genesim dicens: Hoc quoque addo, talem cibum illam arborem præstitisse, quo corpus hominis stabili sanitate firmaretur: illam arborem præstitisse, quo corpus hominis stabili sanitate firmaretur: non sicut ex alio cibo, sed inspiratione salubritatis occulta 2. Hic innuere non sicut ex alio cibo, sed inspiratione salubritatis occulta 2. Hic innuere videtur, quod cum aliis cibis posset corpus sustentari, hoc cibo indefi- videtur, quod cum aliis cibis posset corpus sustentari, hoc cibo indefi- ciente sanitate firmaretur. Ex quo consequi videtur, quod sicut in natura ciente sanitate firmaretur. Ex quo consequi videtur, quod sicut in natura

1 S. AUGUSTINUS, Lib. III super Genesim ad litteram, cap. 2. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. III super Genesim ad litteram, cap. 2.

2 IDEM, Ibidem, Lib. VIII, cap. 5. 2 IDEM, Ibidem, Lib. VIII, cap. 5.

IN II SENTENT. DIST. XIX, F, ART. 5. IN II SENTENT. DIST. XIX, F, ART. 5.

337 337

sua habuit mortalitatem quamdam, scilicet aptitudinem moriendi: ita sua habuit mortalitatem quamdam, scilicet aptitudinem moriendi: ita aliquam immortalitatem in natura sua habuit, id est, aptitudinem qua aliquam immortalitatem in natura sua habuit, id est, aptitudinem qua poterat non mori, cibis adjutus: sed si perstitisset, immortalitatis perfectio poterat non mori, cibis adjutus: sed si perstitisset, immortalitatis perfectio esset ei de ligno vitæ. Sed qui hoc tradunt, quomodo superiora Augustini esset ei de ligno vitæ. Sed qui hoc tradunt, quomodo superiora Augustini verba, quibus dicit quod erat immortalis ex ligno vitæ, huic sententiæ verba, quibus dicit quod erat immortalis ex ligno vitæ, huic sententiæ non contradicant, diligenter inquirant. non contradicant, diligenter inquirant.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Utrum sine peccato mori poterat Adam ? Utrum sine peccato mori poterat Adam ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, « Sed adhuc quæritur, Sinon esset ibi, C, « Sed adhuc quæritur, Sinon esset præceptum ut de ligno vitæ ederet, etc. » præceptum ut de ligno vitæ ederet, etc. »

Et quæruntur hic duo, scilicet utrum Et quæruntur hic duo, scilicet utrum sine peccato mori poterat Adam? et, sine peccato mori poterat Adam? et, Utrum mortalis effectus per necessitatem Utrum mortalis effectus per necessitatem moriendi, recuperare poterat immortali- moriendi, recuperare poterat immortali- tatem, si hæc duo habuisset, scilicet pœ- tatem, si hæc duo habuisset, scilicet pœ- nitentiam, et esum ligni vitæ ? nitentiam, et esum ligni vitæ ?

AD PRIMUM Sic proceditur : AD PRIMUM Sic proceditur :

Videtur autem, quod mori poterat sine Videtur autem, quod mori poterat sine peccato. Et ponamus, sicut in Littera peccato. Et ponamus, sicut in Littera ponitur, quod non habuerit præceptum ponitur, quod non habuerit præceptum comedendi tunc non peccasset si non comedendi tunc non peccasset si non comedisset, et tamen habuisset corpus comedisset, et tamen habuisset corpus animale egens alimonia ciborum: ergo animale egens alimonia ciborum: ergo si non comedisset, dissolutum fuisset : si non comedisset, dissolutum fuisset : ergo fuisset mortuus sine peccato. ergo fuisset mortuus sine peccato.

Si tunc dicas, quod peccasset injicien- Si tunc dicas, quod peccasset injicien- do sibi manus. CONTRA: Fames est pœ- do sibi manus. CONTRA: Fames est pœ- na ergo non fuisset sine culpa famem na ergo non fuisset sine culpa famem consecutus sed non tenebatur, nisi esu- consecutus sed non tenebatur, nisi esu- riret ergo si non esuriret, numquam riret ergo si non esuriret, numquam injecisset sibi manus: sed si non peccas- injecisset sibi manus: sed si non peccas- set, numquam esurisset: ergo numquam set, numquam esurisset: ergo numquam tenebatur comedere: ergo mortuus fuis- tenebatur comedere: ergo mortuus fuis- set sine peccato. set sine peccato.

Item, Separemus peccatum ab hoc : Item, Separemus peccatum ab hoc : ponanus enim, quod non tenebatur sibi ponanus enim, quod non tenebatur sibi

1 Genes. III, 22. 1 Genes. III, 22.

XXVII XXVII

providere in comedendo: tunc non pec- providere in comedendo: tunc non pec- casset in non comedendo, et tamen dis- casset in non comedendo, et tamen dis- solutus fuisset non comedendo, cum ha- solutus fuisset non comedendo, cum ha- beret corpus animale: ergo sine peccato beret corpus animale: ergo sine peccato mortuus fuisset. mortuus fuisset. SED CONTRA: SED CONTRA:

Omni ei quod vivit naturaliter, nihil Omni ei quod vivit naturaliter, nihil adeo contrarium est et pœnale sicut adeo contrarium est et pœnale sicut mors: sed Adam naturalissime vixit: mors: sed Adam naturalissime vixit: ergo poenalissime fuisset mortuus: ergo ergo poenalissime fuisset mortuus: ergo materiæ poena fuisset sine culpa. materiæ poena fuisset sine culpa.

SOLUTIO. Ad hoc dicunt quidam, quod SOLUTIO. Ad hoc dicunt quidam, quod Adam illa positione facta, naturaliter Adam illa positione facta, naturaliter dissolutus fuisset sine poena. Sed hæc dissolutus fuisset sine poena. Sed hæc solutio non videtur esse vera: quia mors solutio non videtur esse vera: quia mors ad minus defectus est: et non est pu- ad minus defectus est: et non est pu- tandum hominem etiam defectui subja- tandum hominem etiam defectui subja- cere si non peccasset. cere si non peccasset.

Præterea, Fabula videtur, quod more- Præterea, Fabula videtur, quod more- retur in optima dispositione corporis sine retur in optima dispositione corporis sine læsione cum anima appetat naturaliter læsione cum anima appetat naturaliter conjunctionem. conjunctionem.

Ideo dicunt alii, et puto, quod verius, Ideo dicunt alii, et puto, quod verius, quod sicut in nobis est mors naturalis et quod sicut in nobis est mors naturalis et violenta, et conservatio a violenta morte violenta, et conservatio a violenta morte est prohibitio extrinsecus lædentium, est prohibitio extrinsecus lædentium, conservatio autem a morte naturali est conservatio autem a morte naturali est præservatio ab his quæ corrumpunt in- præservatio ab his quæ corrumpunt in- trinsecus: ita enim fuit in primo homine trinsecus: ita enim fuit in primo homine conservatio omnium interiorum a custo- conservatio omnium interiorum a custo- dia liberi arbitrii a peccato: unde si non dia liberi arbitrii a peccato: unde si non esset præceptum, puto quod non come- esset præceptum, puto quod non come- dendo peccasset: quia naturale fuit ei dendo peccasset: quia naturale fuit ei debere comedere: et hoc dictabat ratio. debere comedere: et hoc dictabat ratio.

Ad Hoc autem quod dicit, Circumscri- Ad Hoc autem quod dicit, Circumscri- batur peccatum ab eo: tunc dico, quod batur peccatum ab eo: tunc dico, quod simul circumscribitur cum illo ne sit ani- simul circumscribitur cum illo ne sit ani-

22 22

Sed contra. Sed contra.

Solutio Solutio

338 338

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

malis et egens cibis, quoniam illo posito malis et egens cibis, quoniam illo posito sequeretur eum teneri comedere in tem- sequeretur eum teneri comedere in tem- pore necessitatis. Si autem utrumque illo- pore necessitatis. Si autem utrumque illo- rum circumscribatur: tunc verum est, rum circumscribatur: tunc verum est, quod non indiget comestione, et non quod non indiget comestione, et non peccabit non comedendo. Si autem dicat, peccabit non comedendo. Si autem dicat, quod ponat per impossibile, quod sit quod ponat per impossibile, quod sit animalis et non indigeat cibis: tunc ni- animalis et non indigeat cibis: tunc ni- hil prohibet sequi impossibile, scilicet hil prohibet sequi impossibile, scilicet quod sit immortalis et cibis non egens: quod sit immortalis et cibis non egens: sicut si pono te esse asinum, non est in- sicut si pono te esse asinum, non est in- conveniens te habere quatuor pedes. conveniens te habere quatuor pedes.

AD HOC autem quod objicitur de sensu AD HOC autem quod objicitur de sensu famis, dicendum quod primus homo sub famis, dicendum quod primus homo sub rationis dominio totum corpus habuit: rationis dominio totum corpus habuit: et ideo præscivit horam comedendi sine et ideo præscivit horam comedendi sine fame et cum tenebatur comedere, si fame et cum tenebatur comedere, si peccavit non comedendo, non erat incon- peccavit non comedendo, non erat incon- veniens eum postea famem sentire. veniens eum postea famem sentire.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Utrum Adam mortalis effectus per ne- Utrum Adam mortalis effectus per ne- cessitatem moriendi, recuperare po- cessitatem moriendi, recuperare po- tuisset immortalitatem per pœniten- tuisset immortalitatem per pœniten- tiam et ligni vitæ esum? tiam et ligni vitæ esum?

Secundo quæritur, Utrum per poeni- Secundo quæritur, Utrum per poeni- tentiam, et per lignum vitæ poterat re- tentiam, et per lignum vitæ poterat re- cuperare statum immortalitatis? cuperare statum immortalitatis?

Videtur, quod sic: quia Videtur, quod sic: quia

1. Poenitentia continuat eum fonti 1. Poenitentia continuat eum fonti vitæ ex quo manat vita indeficiens, et vitæ ex quo manat vita indeficiens, et lignum removet dispositionem contra- lignum removet dispositionem contra- riam: ergo videtur, quod recuperata riam: ergo videtur, quod recuperata fuisset immortalitas. fuisset immortalitas.

ubi dicitur: Nunc ergo ne forte mittat. ubi dicitur: Nunc ergo ne forte mittat. manum suam, et sumat de ligno vitæ, et manum suam, et sumat de ligno vitæ, et comedat, et vivat in æternum '. comedat, et vivat in æternum '.

Item, Enoch et Elias continuant vitam Item, Enoch et Elias continuant vitam per esum ligni vitæ: ergo et Adam pot- per esum ligni vitæ: ergo et Adam pot-

erat hoc facere. erat hoc facere.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Prohibitio et comminatio Domini fuit, Prohibitio et comminatio Domini fuit, In quocumque die comederis ex eo, morte In quocumque die comederis ex eo, morte morieris ergo necessitatem mortis in- morieris ergo necessitatem mortis in- currit. currit.

Item, In Littera adducitur quod dicit Item, In Littera adducitur quod dicit Apostolus ad Roman. VIII, 10: Corpus Apostolus ad Roman. VIII, 10: Corpus quidem mortuum est propter peccatum, quidem mortuum est propter peccatum, id est, necessitati mortis addictum: ergo id est, necessitati mortis addictum: ergo non poterat fieri amplius potens non non poterat fieri amplius potens non

mori. mori.

Sed Sed

SOLUTIO. Dicendum, quod non poterat Sl SOLUTIO. Dicendum, quod non poterat Sl per illa duo recuperari immortalitas. per illa duo recuperari immortalitas.

AD ID autem quod objicitur, dicendum. AD ID autem quod objicitur, dicendum. quod non est cujuslibet gratiæ conjun- quod non est cujuslibet gratiæ conjun- gentis Deo præstare immortalitatem: sed gentis Deo præstare immortalitatem: sed potius gratiæ puræ non interruptæ: et potius gratiæ puræ non interruptæ: et hæc non est gratia pœnitentiæ, sed in- hæc non est gratia pœnitentiæ, sed in- nocentiæ primæ. nocentiæ primæ.

AD ALIUD dicendum, quod ut prius ha- AD ALIUD dicendum, quod ut prius ha- bitum est, a ligno vitæ non est nisi dis- bitum est, a ligno vitæ non est nisi dis- positio materialis ad non moriendum: positio materialis ad non moriendum: et si continuasset vitam ex tali esu sicut et si continuasset vitam ex tali esu sicut Elias et Enoch, tum nihilominus habuis- Elias et Enoch, tum nihilominus habuis- set habitum necessitatis moriendi quan- set habitum necessitatis moriendi quan- doque et illum habitum non tollit li- doque et illum habitum non tollit li- gnum vitæ, sicut non contulit primum gnum vitæ, sicut non contulit primum habitum immortalitatis innocentiæ, sed habitum immortalitatis innocentiæ, sed impedit tantum actum mortis quamdiu impedit tantum actum mortis quamdiu sumitur: et ideo non moreretur: habe sumitur: et ideo non moreretur: habe ret tamen necessitatem moriendi post ret tamen necessitatem moriendi post peccatum edens de ligno vitæ: et hæc peccatum edens de ligno vitæ: et hæc esset potius miseriæ prolongatio, quam esset potius miseriæ prolongatio, quam

2. Item, Hoc videtur ex littera Genesis, gratiæ: et ideo prohibitus est. 2. Item, Hoc videtur ex littera Genesis, gratiæ: et ideo prohibitus est.

1 Genes I, 22. 1 Genes I, 22.

IN II SENTENT. DIST. XX, A. IN II SENTENT. DIST. XX, A.

339 339

DISTINCTIO XX. DISTINCTIO XX.

De hominis duratione et conservatione quantum ad filiorum De hominis duratione et conservatione quantum ad filiorum procreationem. procreationem.

A. De modo procreationis filiorum si non peccassent primi parentes, et quales na- A. De modo procreationis filiorum si non peccassent primi parentes, et quales na- scerentur filii ? scerentur filii ?

Post hæc videndum est, qualiter primi parentes si non peccassent, filios Post hæc videndum est, qualiter primi parentes si non peccassent, filios procreassent, et quales ipsi filii nascerentur? Quidam putant ad gignen- procreassent, et quales ipsi filii nascerentur? Quidam putant ad gignen- dos filios primos homines in paradiso misceri non potuisse, nisi post pec- dos filios primos homines in paradiso misceri non potuisse, nisi post pec- catum dicentes concubitum sine corruptione vel macula non posse fieri. catum dicentes concubitum sine corruptione vel macula non posse fieri. Sed ante peccatum nec corruptio, nec macula in homine esse poterat: quo- Sed ante peccatum nec corruptio, nec macula in homine esse poterat: quo- niam ex peccato hæc consecuta sunt. Ad quod dicendum est, quod si non niam ex peccato hæc consecuta sunt. Ad quod dicendum est, quod si non peccassent primi homines, sine omni peccato et macula in paradiso carnali peccassent primi homines, sine omni peccato et macula in paradiso carnali copula convenissent, et esset ibi thorus immaculatus, et commixtio sine copula convenissent, et esset ibi thorus immaculatus, et commixtio sine concupiscentia: atque genitalibus membris sicut cæteris imperarent, ut ibi concupiscentia: atque genitalibus membris sicut cæteris imperarent, ut ibi nullum motum illicitum sentirent: et sicut alia membra corporis aliis nullum motum illicitum sentirent: et sicut alia membra corporis aliis admovemus, ut manum ori sine ardore libidinis, ita genitalibus uterentur admovemus, ut manum ori sine ardore libidinis, ita genitalibus uterentur membris sine aliquo pruritu carnis. Hæc enim lethalis ægritudo, membris membris sine aliquo pruritu carnis. Hæc enim lethalis ægritudo, membris humanis ex peccato inhæsit. Genuissent itaque filios in paradiso per coitum humanis ex peccato inhæsit. Genuissent itaque filios in paradiso per coitum immaculatum, et sine corruptione. Unde Augustinus¹ : Cur non credamus immaculatum, et sine corruptione. Unde Augustinus¹ : Cur non credamus primos homines ante peccatum genitalibus membris ad procreationem im- primos homines ante peccatum genitalibus membris ad procreationem im- perasse potuissent, sicut cæteris in quolibet opere sine voluptatis pruritu perasse potuissent, sicut cæteris in quolibet opere sine voluptatis pruritu utimur. Incredibile enim non est Deum talia fecisse illa corpora, ut si utimur. Incredibile enim non est Deum talia fecisse illa corpora, ut si non peccassent, illis membris sicut pedibus imperarent, nec cum ardore non peccassent, illis membris sicut pedibus imperarent, nec cum ardore seminarent, vel cum dolore parerent: sed post peccatum motum illum me- seminarent, vel cum dolore parerent: sed post peccatum motum illum me- ruerunt, quem nuptiæ ordinant, continentia cohibet. Infirmitas enim prona ruerunt, quem nuptiæ ordinant, continentia cohibet. Infirmitas enim prona

2 2

1 S. AUGUSTINUS, Lib. VIII super Genesim ad litteram, cap. 10. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. VIII super Genesim ad litteram, cap. 10.

2 Edit. J. Alleaume habet imperare. 2 Edit. J. Alleaume habet imperare.

340 340

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in ruinam turpitudinis, excipitur honestate nuptiali: et quod sanis est. in ruinam turpitudinis, excipitur honestate nuptiali: et quod sanis est. officium, ægrotis est remedium. Emissi quidem de paradiso convenerunt, officium, ægrotis est remedium. Emissi quidem de paradiso convenerunt, et genuerunt: sed potuerunt in paradiso eis esse nuptiæ honorabiles et tho- et genuerunt: sed potuerunt in paradiso eis esse nuptiæ honorabiles et tho- rus immaculatus sine ardore libidinis, sine labore pariendi ¹. rus immaculatus sine ardore libidinis, sine labore pariendi ¹.

B. Quare in paradiso non coierunt duobus modis solvit. B. Quare in paradiso non coierunt duobus modis solvit.

Cur ergo non coierunt in paradiso ? Quia creata muliere, mox transgressio Cur ergo non coierunt in paradiso ? Quia creata muliere, mox transgressio facta est, et ejecti sunt de paradiso. Vel quia nondum Deus jusserat ut co- facta est, et ejecti sunt de paradiso. Vel quia nondum Deus jusserat ut co- irent, et poterat divina exspectari auctoritas, ubi concupiscentia non angebat. irent, et poterat divina exspectari auctoritas, ubi concupiscentia non angebat. Deus vero non jusserat, quia casum eorum præsciebat, de quibus homo Deus vero non jusserat, quia casum eorum præsciebat, de quibus homo propagandus erat 2. Ecce expresse habes de modo propagationis filiorum. propagandus erat 2. Ecce expresse habes de modo propagationis filiorum.

C. De termino illius inferioris vitæ, Utrum natis filiis per successiones, an simul C. De termino illius inferioris vitæ, Utrum natis filiis per successiones, an simul omnes transferendi essent ? omnes transferendi essent ?

De termino vero temporis quo transferrentur ad spiritualem coelestemque De termino vero temporis quo transferrentur ad spiritualem coelestemque vitam, certum aliquid Scriptura non tradit 3. Et ideo ambiguum est, utrum vitam, certum aliquid Scriptura non tradit 3. Et ideo ambiguum est, utrum parentes genitis filiis perfectaque humani officii justitia, ad meliorem sta- parentes genitis filiis perfectaque humani officii justitia, ad meliorem sta- tum transferrentur, non per mortem, sed per aliquam mutationem : an pa- tum transferrentur, non per mortem, sed per aliquam mutationem : an pa- tres in aliquo statu vitæ remanerent, ligno vitæ utentes, donec filii ad eum- tres in aliquo statu vitæ remanerent, ligno vitæ utentes, donec filii ad eum- dem statum pervenirent: et sic impleto numero omnes simul ad meliora dem statum pervenirent: et sic impleto numero omnes simul ad meliora transferrentur, ut essent sicut sancti Angeli in cœlis. De quo Augustinus am- transferrentur, ut essent sicut sancti Angeli in cœlis. De quo Augustinus am- bigue disserit super Genesim, ita inquiens: Potuerunt primi homines in bigue disserit super Genesim, ita inquiens: Potuerunt primi homines in paradiso filios gignere: non ut morientibus patribus succederent filii, sed paradiso filios gignere: non ut morientibus patribus succederent filii, sed in aliquo formæ statu manentibus, et de ligno vitæ vigorem sumentibus, et in aliquo formæ statu manentibus, et de ligno vitæ vigorem sumentibus, et filii ad eumdem perducerentur statum, donec impleto numero sine morte filii ad eumdem perducerentur statum, donec impleto numero sine morte animalium corpora in aliam qualitatem transirent: in qua omnino regenti animalium corpora in aliam qualitatem transirent: in qua omnino regenti

1 S. AUGUSTINUS, Lib VIII de Genesi ad litteram, cap. 3. 1 S. AUGUSTINUS, Lib VIII de Genesi ad litteram, cap. 3.

2 IDEM, Ibidem, cap. 4. 2 IDEM, Ibidem, cap. 4.

3 Cf. S. AUGUSTINUM, Lib. VIII de Genesi ad litteram, cap. 4. 3 Cf. S. AUGUSTINUM, Lib. VIII de Genesi ad litteram, cap. 4.

IN II SENTENT. DIST. XX, C, ART. 1. IN II SENTENT. DIST. XX, C, ART. 1.

1 1

341 341

spiritui deservirent, et solo spiritu vivificante sine corporeis alimentis vi- spiritui deservirent, et solo spiritu vivificante sine corporeis alimentis vi- verent. Vel potuerunt parentes filiis cedere, ut per successionem numerus verent. Vel potuerunt parentes filiis cedere, ut per successionem numerus impleretur: quia genitis filiis perfectaque humani officii justitia, ad me- impleretur: quia genitis filiis perfectaque humani officii justitia, ad me- liora transferrentur, non per mortem, sed per aliquam mutationem *. Ecce liora transferrentur, non per mortem, sed per aliquam mutationem *. Ecce hic habemus de transitu hominis ad meliora, sed incertum nobis relinqui- hic habemus de transitu hominis ad meliora, sed incertum nobis relinqui- tur, utrum simul transferantur, an per successiones. tur, utrum simul transferantur, an per successiones.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

Tertio, Utrum genuissent manente vel Tertio, Utrum genuissent manente vel corrupta virginitate? corrupta virginitate?

Quarto, Utrum alia de causa quam Quarto, Utrum alia de causa quam spe prolis convenissent ? spe prolis convenissent ?

Quinto, Utrum aliqua resolutio super- Quinto, Utrum aliqua resolutio super- fluitatum foedarum in eis fuisset ? fluitatum foedarum in eis fuisset ?

Et de omnibus his parvum est du- Et de omnibus his parvum est du-

<< Post hæc videndum est, qualiter pri- bium. << Post hæc videndum est, qualiter pri- bium. mi parentes, etc. » mi parentes, etc. »

Hic agit de generatione primorum pa- Hic agit de generatione primorum pa- rentum quæ fuisset si non peccassent. rentum quæ fuisset si non peccassent. Et dividitur in duas partes: in quarum Et dividitur in duas partes: in quarum prima determinat modum generationis prima determinat modum generationis ex parte actus in secunda, ex parte na- ex parte actus in secunda, ex parte na- torum, ibi, D, « Si vero quæritur, Qua- torum, ibi, D, « Si vero quæritur, Qua- les, etc. » les, etc. »

In prima parte sunt duo, scilicet qua- In prima parte sunt duo, scilicet qua- liter per commixtionem convenissent, liter per commixtionem convenissent, et quamdiu in tali statu permansissent, et quamdiu in tali statu permansissent, ibi, C, «De termino vero temporis, etc. » ibi, C, «De termino vero temporis, etc. » Et per hoc patet sententia. Et per hoc patet sententia.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An primi parentes etiam per commixtio- An primi parentes etiam per commixtio- nem genuissent in statu innocentiæ ? nem genuissent in statu innocentiæ ?

Circa primum sunt quinque dubia, Circa primum sunt quinque dubia, scilicet, Utrum per commixtionem ge- scilicet, Utrum per commixtionem ge- nuissent ? nuissent ?

Secundo, Utrum in commixtione ali- Secundo, Utrum in commixtione ali- qua concupiscentia verecunda fuisset? qua concupiscentia verecunda fuisset?

1 Edit. J. Alleaume, qui. 1 Edit. J. Alleaume, qui.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. VIII de Genesi ad litte- 2 S. AUGUSTINUS, Lib. VIII de Genesi ad litte-

AD PRIMUM Sic objicitur : AD PRIMUM Sic objicitur :

1. Dicit Augustinus in libro de Bono 1. Dicit Augustinus in libro de Bono conjugali, quod « nuptiæ bonum mor- conjugali, quod « nuptiæ bonum mor- talium sunt: » ergo videtur, quod ma- talium sunt: » ergo videtur, quod ma- nente prima immortalitate, non com- nente prima immortalitate, non com- mixti fuissent carnaliter. mixti fuissent carnaliter.

2. Item, Damascenus dicit, « Si non 2. Item, Damascenus dicit, « Si non peccassent, Deus alio modo genus hu- peccassent, Deus alio modo genus hu- manum multiplicasset quam per coitum :» manum multiplicasset quam per coitum :» ergo non convenissent. ergo non convenissent.

3. Item, Generatio respective opponi- 3. Item, Generatio respective opponi- tur corruptioni in eadem natura: ergo si tur corruptioni in eadem natura: ergo si non fuisset corruptio, non fuisset talis non fuisset corruptio, non fuisset talis generatio. generatio.

4. Item, Generatio est ad salvandum 4. Item, Generatio est ad salvandum idem in specie quod non potest manere idem in specie quod non potest manere in individuo sed dato quod non peccas- in individuo sed dato quod non peccas- sent, mansissent in individuo semper : sent, mansissent in individuo semper : ergo non fuisset eis generatio per com- ergo non fuisset eis generatio per com- mixtionem. mixtionem.

5. Item, Generatio est ex superfluo 5. Item, Generatio est ex superfluo nutrimenti si autem non peccassent, nutrimenti si autem non peccassent, nihil fuisset in eis superfluum: ergo non nihil fuisset in eis superfluum: ergo non genuissent. genuissent.

6. Item, Non fit decisio nisi a corpore: 6. Item, Non fit decisio nisi a corpore: quod autem aliquid amittere potest, est quod autem aliquid amittere potest, est corruptibile ergo non potest fieri gene- corruptibile ergo non potest fieri gene-

ram, cap. 6. ram, cap. 6.

Sed contra. Sed contra.

Solutio, Solutio,

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

342 342

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ratio nisi a corpore mortali: ergo si non ratio nisi a corpore mortali: ergo si non essent mortales, non genuissent per de- essent mortales, non genuissent per de- cisionem a corpore generantis factam : cisionem a corpore generantis factam : ergo nec per commixtionem carnalem ergo nec per commixtionem carnalem naturalem. naturalem.

SED CONTRA hoc SED CONTRA hoc

1. Est quod dicitur in Littera. 1. Est quod dicitur in Littera.

2. Item, Deus formavit in eis sexum : 2. Item, Deus formavit in eis sexum : sexus autem diffinitur, quod masculus sexus autem diffinitur, quod masculus est generans in alio sui generis ex semi- est generans in alio sui generis ex semi- ne suo, fœmina autem generans in se ex ne suo, fœmina autem generans in se ex alio sui generis : ergo aut sexus esset su- alio sui generis : ergo aut sexus esset su- perfluus, aut genuissent in paradiso. perfluus, aut genuissent in paradiso.

SOLUTIO. Absque dubio verum est di- SOLUTIO. Absque dubio verum est di- cere, quod non genuissent nisi commixti cere, quod non genuissent nisi commixti fuissent tamen quidam dicunt quod si fuissent tamen quidam dicunt quod si non peccassent, fuisset multiplicatio ge- non peccassent, fuisset multiplicatio ge- neris humani, sicut formata fuit Heva de neris humani, sicut formata fuit Heva de costa et quod Deus præsciens casum costa et quod Deus præsciens casum formavit in eis sexum : et ideo non for- formavit in eis sexum : et ideo non for- mavit in eis tantum quod competebat mavit in eis tantum quod competebat primo statui, sed etiam quod competebat primo statui, sed etiam quod competebat secundo. Sed hæc fabula est, cum dicat secundo. Sed hæc fabula est, cum dicat Scriptura, Faciamus adjutorium simile Scriptura, Faciamus adjutorium simile sibi et non posset dici adjutorium viri sibi et non posset dici adjutorium viri mulier nisi ad generationem. mulier nisi ad generationem.

: :

DICENDUM ergo ad primum, quod pri- DICENDUM ergo ad primum, quod pri- mus homo fuit mortalis per naturam mus homo fuit mortalis per naturam principiorum ex quibus compositus erat, principiorum ex quibus compositus erat, sed immortalis per gratiam innocentiæ, sed immortalis per gratiam innocentiæ, sicut habitum est: et ideo cum coitus sit sicut habitum est: et ideo cum coitus sit actus naturæ, ipse per coitum genuis- actus naturæ, ipse per coitum genuis-

set. set.

AD ALIUD dicendum, quod alius modus AD ALIUD dicendum, quod alius modus potest referri ad concupiscentiam conjun- potest referri ad concupiscentiam conjun- ctam actui et infirmitatis fœditatem : et ctam actui et infirmitatis fœditatem : et sic verum est dictum Damasceni. Potest sic verum est dictum Damasceni. Potest etiam referri ad actum commixtionis : et etiam referri ad actum commixtionis : et sic falsum est. sic falsum est.

AD ALIUD dicendum, quod quidem non AD ALIUD dicendum, quod quidem non opponuntur relative generatum et cor- opponuntur relative generatum et cor- ruptum, vel generabile et corruptibile: ruptum, vel generabile et corruptibile: sed concomitantur se, scilicet hoc modo sed concomitantur se, scilicet hoc modo quod si inest unum, inest et alterum : quod si inest unum, inest et alterum : quia generabile per naturam est corru- quia generabile per naturam est corru- ptibile per naturam et hoc bene conce- ptibile per naturam et hoc bene conce-

1 Genes. II, 18. 1 Genes. II, 18.

ditur de primo homine, ut habitum ditur de primo homine, ut habitum

est. est.

AD ALIUD dicendum, quod hoc referen- AD ALIUD dicendum, quod hoc referen- dum est ad naturam, et non ad statum dum est ad naturam, et non ad statum gratiæ. gratiæ.

AD ALIUD dicendum, quod decisio fuis- AD ALIUD dicendum, quod decisio fuis- set et superfluum : sed talis decisio et set et superfluum : sed talis decisio et superfluum non induxissent corruptio- superfluum non induxissent corruptio- nem, prohibente gratia et esu ligni vitæ: nem, prohibente gratia et esu ligni vitæ: et hoc physice loquendo esset per acci- et hoc physice loquendo esset per acci- dens unde illæ argumentationes nihil dens unde illæ argumentationes nihil cogunt. cogunt.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Utrum in statu innocentiæ in commix- Utrum in statu innocentiæ in commix- tione aliqua verecunda fuisset concu- tione aliqua verecunda fuisset concu- piscentia, sive titillatio? piscentia, sive titillatio?

Secundo quæritur, Utrum in commix- Secundo quæritur, Utrum in commix- tione aliqua fuisset titillatio? tione aliqua fuisset titillatio? Videtur quod sic : Videtur quod sic :

1. Esse enim divinum est maxime de- 1. Esse enim divinum est maxime de- sideratum a natura: esse autem divinum sideratum a natura: esse autem divinum est permanentia: ergo permanentia est est permanentia: ergo permanentia est maxime desiderata: sed coitu agit natura maxime desiderata: sed coitu agit natura ad esse divinum : ergo maxime deside- ad esse divinum : ergo maxime deside- rabit coitum : ergo in actu coitus maxi- rabit coitum : ergo in actu coitus maxi- me delectabitur: quia tunc conjungitur me delectabitur: quia tunc conjungitur desiderato secundum actum : ergo fuisset desiderato secundum actum : ergo fuisset in paradiso maxima delectatio in coitu. in paradiso maxima delectatio in coitu.

2. Item, Adam sensibilis fuit: sensus 2. Item, Adam sensibilis fuit: sensus autem est in nervis præcipue secundum autem est in nervis præcipue secundum naturam ergo leviter et convenienter naturam ergo leviter et convenienter tangens nervos, maxime induxisset de- tangens nervos, maxime induxisset de- lectationem hoc autem est semen in lectationem hoc autem est semen in coitu ergo in descensu seminis maxi- coitu ergo in descensu seminis maxi- mam habuisset delectationem. mam habuisset delectationem.

2. Item, Calor subservit generationi 2. Item, Calor subservit generationi faciens currere semen, et extendens faciens currere semen, et extendens membra genitalia: tali autem dispositio- membra genitalia: tali autem dispositio- ne existente in corpore surgit delectatio: ne existente in corpore surgit delectatio: ergo videtur, quod necesse fuisset habere ergo videtur, quod necesse fuisset habere delectationen. delectationen.

La contra. La contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

IN II SENTENT. DIST. XX, C, ART. 3. IN II SENTENT. DIST. XX, C, ART. 3.

4. Si dicas, quod non fuisset delecta- 4. Si dicas, quod non fuisset delecta- tio ligans rationem. CONTRA: Connatu- tio ligans rationem. CONTRA: Connatu- rale est homini, quod una potentia forti- rale est homini, quod una potentia forti- ficata in actu abstrahitur alia: ergo for- ficata in actu abstrahitur alia: ergo for- tificata delectatione tactus in quantum tificata delectatione tactus in quantum potest, abstrahetur ratio : ergo cum hoc potest, abstrahetur ratio : ergo cum hoc sit in coitu, ratio etiam fuisset in primo sit in coitu, ratio etiam fuisset in primo statu absorpta. statu absorpta.

SED CONTRA hoc est in Littera : quia SED CONTRA hoc est in Littera : quia 1. Talis thorus non esset lethalis con- 1. Talis thorus non esset lethalis con- cupiscentiæ quæ ligat rationem, sed im- cupiscentiæ quæ ligat rationem, sed im- maculatus. maculatus.

2. Item, In Littera dicitur, quod illis 2. Item, In Littera dicitur, quod illis membris usi fuissent ad rationis impe- membris usi fuissent ad rationis impe- rium tantum ergo ultra imperium ratio- rium tantum ergo ultra imperium ratio- nis non excrevissent in concupiscentiam. nis non excrevissent in concupiscentiam.

SOLUTIO. Dicendum, quod habuissent SOLUTIO. Dicendum, quod habuissent in primo statu delectationem in coitu, in primo statu delectationem in coitu, sed subditam rationi, sicut in comeden- sed subditam rationi, sicut in comeden- do, et bibendo, et non commoventem do, et bibendo, et non commoventem corpus nec ligantem rationem: nec ex- corpus nec ligantem rationem: nec ex- citata fuissent membra, nisi quantum, citata fuissent membra, nisi quantum, et quamdiu, et quando voluisset ratio. et quamdiu, et quando voluisset ratio.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod illud AD PRIMUM ergo dicendum, quod illud desiderium et desideratum metas præ- desiderium et desideratum metas præ- fixas sibi a ratione non excessisset. fixas sibi a ratione non excessisset.

AD ALIUD dicendum, quod tactus ner- AD ALIUD dicendum, quod tactus ner- vorum in genitalibus locis non potuisset vorum in genitalibus locis non potuisset fieri nisi imperio rationis, et effectus non fieri nisi imperio rationis, et effectus non nisi sub ratione. nisi sub ratione.

AD ALIUD dicendum, quod calor ille AD ALIUD dicendum, quod calor ille fuisset tunc famulus rationis, et ideo su- fuisset tunc famulus rationis, et ideo su- per rationem se non extendisset, quæ per rationem se non extendisset, quæ fuisset causa primi motus, et ordinans fuisset causa primi motus, et ordinans omnes actus humani corporis ad decen- omnes actus humani corporis ad decen- tiam status justitiæ primæ. tiam status justitiæ primæ.