IN II SENTENT. DIST. XVIII, G. IN II SENTENT. DIST. XVIII, G.

315 315

G. Distinctio causarum rerum perutilis, scilicet quod quædam in Deo et in creaturis, G. Distinctio causarum rerum perutilis, scilicet quod quædam in Deo et in creaturis, quædam in Deo tantum sunt. quædam in Deo tantum sunt.

Omnium ergo rerum causæ in Deo sunt: sed quarumdam causæ et in Deo Omnium ergo rerum causæ in Deo sunt: sed quarumdam causæ et in Deo sunt, et in creaturis: quarumdam vero causæ in Deo tantum sunt: et sunt, et in creaturis: quarumdam vero causæ in Deo tantum sunt: et illarum rerum causæ dicuntur absconditæ in Deo, quia ita est in divina illarum rerum causæ dicuntur absconditæ in Deo, quia ita est in divina dispositione ut hoc vel illud fiat, quod non est in seminali creaturæ ratione. dispositione ut hoc vel illud fiat, quod non est in seminali creaturæ ratione. Et illa quidem quæ secundum causam seminalem fiunt, dicuntur naturali- Et illa quidem quæ secundum causam seminalem fiunt, dicuntur naturali- ter fieri quia ita cursus naturæ hominibus innotuit. Alia vero præter na- ter fieri quia ita cursus naturæ hominibus innotuit. Alia vero præter na- turam, quorum causæ tantum sunt in Deo. Hæc autem dicit Augusti- turam, quorum causæ tantum sunt in Deo. Hæc autem dicit Augusti- nus ¹ esse illa quæ per gratiam fiunt, vel ad ea significanda non naturali- nus ¹ esse illa quæ per gratiam fiunt, vel ad ea significanda non naturali- ter sed mirabiliter fiunt. Inter quæ mulieris facturam de costa viri ponit, ter sed mirabiliter fiunt. Inter quæ mulieris facturam de costa viri ponit, ita dicens: Ut mulierem ita fieri necesse foret, non in rebus conditum, sed ita dicens: Ut mulierem ita fieri necesse foret, non in rebus conditum, sed in Deo absconditum erat. Omnis creaturæ cursus habet naturales leges: in Deo absconditum erat. Omnis creaturæ cursus habet naturales leges: super hunc naturalem cursum Creator habet apud se posse de omnibus super hunc naturalem cursum Creator habet apud se posse de omnibus facere aliud, quam eorum naturalis ratio habet: ut scilicet virga arida re- facere aliud, quam eorum naturalis ratio habet: ut scilicet virga arida re- pente floreat, et fructum gignat 2, et in juventute sterilis fœmina in senectu- pente floreat, et fructum gignat 2, et in juventute sterilis fœmina in senectu- te pariat 3, ut asina loquatur *, et hujusmodi. Dedit autem naturis, ut ex te pariat 3, ut asina loquatur *, et hujusmodi. Dedit autem naturis, ut ex his etiam hæc fieri possent, non ut in naturali motu haberent. Habet ergo his etiam hæc fieri possent, non ut in naturali motu haberent. Habet ergo Deus in se absconditas quorumdam futurorum causas, quas rebus conditis Deus in se absconditas quorumdam futurorum causas, quas rebus conditis non inseruit, easque implet non opere providentiæ, quo naturæ subsistunt non inseruit, easque implet non opere providentiæ, quo naturæ subsistunt ut sint: sed quo illas administrat ut voluerit, quas ut voluit condidit. Om- ut sint: sed quo illas administrat ut voluerit, quas ut voluit condidit. Om- nium ergo quæ ad gratiam significandam non naturali motu rerum, sed nium ergo quæ ad gratiam significandam non naturali motu rerum, sed mirabiliter facta sunt, absconditæ causæ in Deo fuerunt: quorum unum mirabiliter facta sunt, absconditæ causæ in Deo fuerunt: quorum unum erat, quod mulier facta est de latere viri dormientis. Non habuit prima erat, quod mulier facta est de latere viri dormientis. Non habuit prima rerum conditio ut fœmina sic fieret, sed ut fieri posset: ne contra causas rerum conditio ut fœmina sic fieret, sed ut fieri posset: ne contra causas quas Deus voluntarie instituit, mutabili voluntate aliquid facere putaretur. quas Deus voluntarie instituit, mutabili voluntate aliquid facere putaretur.

1 Cf. S AUGUSTINUM, Lib. IX super Genesim ad litteram, cap. 18. 1 Cf. S AUGUSTINUM, Lib. IX super Genesim ad litteram, cap. 18.

2 Numer. XVII, 8. 2 Numer. XVII, 8.

3 Cf. Genes. XVIII, 10 et seq. 3 Cf. Genes. XVIII, 10 et seq.

* Numer. XXII, 28. * Numer. XXII, 28.

316 316

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Quid est miraculum per definitionem ? Quid est miraculum per definitionem ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, F, «Sed quæritur, An ratio quam Deus, F, «Sed quæritur, An ratio quam Deus, etc. » etc. »

Et quæruntur quatuor, scilicet quid sit Et quæruntur quatuor, scilicet quid sit miraculum? quia sine scientia illius non miraculum? quia sine scientia illius non possunt bene determinari quæ hic tradun- possunt bene determinari quæ hic tradun-

tur. tur.

Secundo, Quæ dicuntur miracula? Secundo, Quæ dicuntur miracula?

Tertio, Quæ est differentia inter mira- Tertio, Quæ est differentia inter mira- culum, et mirabile: signum, prodigium, culum, et mirabile: signum, prodigium, et portentum, et monstrum? et portentum, et monstrum?

Quarto, Utrum omne miraculum sit Quarto, Utrum omne miraculum sit contra naturam, vel supra naturam, vel contra naturam, vel supra naturam, vel præter naturam? præter naturam?

AD PRIMUM proceditur per duas diffini- AD PRIMUM proceditur per duas diffini- tiones, quarum prima est Augustini in li- tiones, quarum prima est Augustini in li- bro de Utilitate credendi, hæc scilicet, bro de Utilitate credendi, hæc scilicet, « Miraculum est aliquod arduum et in- « Miraculum est aliquod arduum et in- « solitum præter spem et facultatem ad- « solitum præter spem et facultatem ad- «< mirantis apparens. » Alia est Magistro- «< mirantis apparens. » Alia est Magistro- rum, hæc scilicet, « Miraculum est opus rum, hæc scilicet, « Miraculum est opus « divinæ potentiæ ostensivum. » « divinæ potentiæ ostensivum. »

Contra primam diffinitionem, scilicet Contra primam diffinitionem, scilicet Augustini, sic objicitur : Augustini, sic objicitur :

1. Ea quæ miracula dicuntur, non sunt 1. Ea quæ miracula dicuntur, non sunt semper ardua, sed aliquando de rebus semper ardua, sed aliquando de rebus parvis, ut quod capisterium integrum parvis, ut quod capisterium integrum nutrici suæ beatus Benedictus reddidit, nutrici suæ beatus Benedictus reddidit, quod Eliseo projicienti lignum super quod Eliseo projicienti lignum super aquam, ferrum natavit, et hujusmodi : aquam, ferrum natavit, et hujusmodi : ergo male diffinitur miraculum per ar- ergo male diffinitur miraculum per ar- duum. duum.

2. Item, Non semper insolitum : quia 2. Item, Non semper insolitum : quia crebro apparitiones Angelorum fiebant crebro apparitiones Angelorum fiebant Patribus et tamen mirabiles erant. Patribus et tamen mirabiles erant.

3. Item, Ponamus, quod frequenter 3. Item, Ponamus, quod frequenter fiant, tunc non erunt insolita; et tamen fiant, tunc non erunt insolita; et tamen

1 Eccle. 1, 8 Cunctæ res difficiles: non potest 1 Eccle. 1, 8 Cunctæ res difficiles: non potest eas homo explicare sermone. Et per totam pri- eas homo explicare sermone. Et per totam pri-

erunt nihilominus miracula, quam si ra- erunt nihilominus miracula, quam si ra- ro fierent ergo miraculum non est inso- ro fierent ergo miraculum non est inso- litum, vel insolitum esse non erit sub- litum, vel insolitum esse non erit sub- stantiale miraculum. stantiale miraculum.

4. Item, Non videtur esse præter 4. Item, Non videtur esse præter spem quia summum omnium miraculo- spem quia summum omnium miraculo- rum, scilicet quod Virgo conciperet et rum, scilicet quod Virgo conciperet et pareret, et Deus homo fieret, omnes an- pareret, et Deus homo fieret, omnes an- tiqui sperabant: et tamen miraculum tiqui sperabant: et tamen miraculum fuit. fuit.

5. Item, Omnes nos speramus resur- 5. Item, Omnes nos speramus resur- rectionem et tamen erit miraculosa: rectionem et tamen erit miraculosa: ergo non est præter spem. ergo non est præter spem.

: :

6. Item, Contra hoc quod dicit, Et fa- 6. Item, Contra hoc quod dicit, Et fa- cultatem aut intelligitur de facultate cultatem aut intelligitur de facultate cognitionis, aut operationis. Si cognitio- cognitionis, aut operationis. Si cognitio- nis tunc omnia opera naturæ erunt nis tunc omnia opera naturæ erunt quoad hoc miraculosa: quia Salomon quoad hoc miraculosa: quia Salomon dicit, quod eorum quæ fiunt sub sole, non dicit, quod eorum quæ fiunt sub sole, non potest homo invenire rationem 1. Si au- potest homo invenire rationem 1. Si au- tem de facultate operationis: tunc multo tem de facultate operationis: tunc multo magis sunt miracula: quia licet ars imi- magis sunt miracula: quia licet ars imi- tetur naturam, tamen non potest sequi tetur naturam, tamen non potest sequi operando et ideo dicit Philosophus, operando et ideo dicit Philosophus, quod ars non inducit per se formam spe- quod ars non inducit per se formam spe- cificam sicut natura: ergo videtur, quod cificam sicut natura: ergo videtur, quod miraculum male diffiniatur ab Augu- miraculum male diffiniatur ab Augu- stino. stino.

Contra secundam sic objicitur: Omne Contra secundam sic objicitur: Omne opus divinæ potentiæ est declarativum : opus divinæ potentiæ est declarativum : ergo omne opus est miraculosum, quod ergo omne opus est miraculosum, quod nihil est dicere. nihil est dicere.

Ad diffin, Ad diffin,

SOLUTIO. Dicendum, quod Augustini Soluti SOLUTIO. Dicendum, quod Augustini Soluti diffinitio bona est, et Magistrorum non diffinitio bona est, et Magistrorum non est adeo bona, sed tamen potest susti- est adeo bona, sed tamen potest susti- neri. neri.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod pri- AD PRIMUM ergo dicendum, quod pri- mæ duæ differentiæ in diffinitione mira- mæ duæ differentiæ in diffinitione mira- culi positæ, diffiniunt ipsum in compara- culi positæ, diffiniunt ipsum in compara- tione ad alia quæ non fiunt miraculose, tione ad alia quæ non fiunt miraculose, ut quæ fiunt per naturam, et a voluntate ut quæ fiunt per naturam, et a voluntate humana. Sed prima quæ est arduum, di- humana. Sed prima quæ est arduum, di- citur in comparatione ad causam efficien- citur in comparatione ad causam efficien- tem, quæ elevata est super causas natura- tem, quæ elevata est super causas natura- lium et voluntariorum : et ideo jam pa- lium et voluntariorum : et ideo jam pa-

mam partem istius capitis, yy. 4-11. mam partem istius capitis, yy. 4-11.

Ad 1. Ad 1.

id 2 et 3. id 2 et 3.

d 4 et 5. d 4 et 5.

Ad 6. Ad 6.

diffin. 2. diffin. 2.

IN II SENTENT. DIST. XVIII, G, ART. 4. IN II SENTENT. DIST. XVIII, G, ART. 4.

tet solutio ad primum : quia licet res in tet solutio ad primum : quia licet res in qua fit miraculum, parva sit, tamen po- qua fit miraculum, parva sit, tamen po- tentia illud faciens, est elevata et ardua. tentia illud faciens, est elevata et ardua. AD ALIUD dicendum similiter, quod AD ALIUD dicendum similiter, quod etiamsi tota die fieret miraculum, adhuc etiamsi tota die fieret miraculum, adhuc esset insolitum : quia non fit solito cursu esset insolitum : quia non fit solito cursu apud causas inferiores, sed potius secun- apud causas inferiores, sed potius secun- dum rationem in Deo a sæculis abscon- dum rationem in Deo a sæculis abscon- ditam, ut dicitur in Littera. Sunt tamen ditam, ut dicitur in Littera. Sunt tamen qui hæc et sequentia aliter solvunt: sed qui hæc et sequentia aliter solvunt: sed non est multum curandum : quia quæstio non est multum curandum : quia quæstio non est multum laboriosa. non est multum laboriosa.

AD ALIUD dicendum, quod secundum AD ALIUD dicendum, quod secundum intentionem Augustini, dicitur ibi spes intentionem Augustini, dicitur ibi spes naturæ sicut habetur, ad Roman. iv, naturæ sicut habetur, ad Roman. iv, 18, super illud, Qui contra spem in spem 18, super illud, Qui contra spem in spem credidit, Glossa dicit: Contra spem na- credidit, Glossa dicit: Contra spem na- turæ in spem gratiæ et hoc verum est: turæ in spem gratiæ et hoc verum est: quia licet spes gratiæ esset de hujusmodi, quia licet spes gratiæ esset de hujusmodi, numquam tamen spes naturæ: et hæc numquam tamen spes naturæ: et hæc solutio est secundum intentionem Augu- solutio est secundum intentionem Augu- stini. Alii autem objectionem concedunt, stini. Alii autem objectionem concedunt, et talia dicunt esse mirabilia et non mi- et talia dicunt esse mirabilia et non mi- racula et puto, quod non bene dicunt. racula et puto, quod non bene dicunt.

AD ALIUD dicendum, quod facultas di- AD ALIUD dicendum, quod facultas di- citur ibi potestas cognoscendi et operan- citur ibi potestas cognoscendi et operan- di: quia nec cognoscendo nec operando di: quia nec cognoscendo nec operando possumus in miraculum. possumus in miraculum.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod operum naturæ habemus potesta- quod operum naturæ habemus potesta- tem cognoscendi per causas, licet non tem cognoscendi per causas, licet non sufficientes: sed in miraculis nec attin- sufficientes: sed in miraculis nec attin- gimus modum causæ. Similiter naturalia gimus modum causæ. Similiter naturalia imitamur, et quædam operamur in ope- imitamur, et quædam operamur in ope- resed mirabilia admirari possumus, resed mirabilia admirari possumus, sed imitari non possumus. sed imitari non possumus.

Per hoc patet quod ultimæ duæ diffe- Per hoc patet quod ultimæ duæ diffe- rentiæ ponuntur in diffinitione miraculi rentiæ ponuntur in diffinitione miraculi in comparatione ad admirantem. in comparatione ad admirantem.

AD ID quod objicitur de diffinitione AD ID quod objicitur de diffinitione Magistrorum, dicendum quod debet in- Magistrorum, dicendum quod debet in- telligi cum præcisione, sic quod miracu- telligi cum præcisione, sic quod miracu- lum est opus potentiæ divinæ ostensivum lum est opus potentiæ divinæ ostensivum tantum sicut magi dixerunt Pharaoni: tantum sicut magi dixerunt Pharaoni: Digitus Dei est hic 1, id est, demonstratio Digitus Dei est hic 1, id est, demonstratio divinæ virtutis et potentiæ. Alia autem divinæ virtutis et potentiæ. Alia autem

1 Exod. VIII, 1 Exod. VIII,

19. 19.

317 317

opera ostendunt alias potentias proximas, opera ostendunt alias potentias proximas, licet ostendant divinam potentiam ut pri- licet ostendant divinam potentiam ut pri-

mam. mam.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Quæ dicuntur miraculosa: Utrum opus Quæ dicuntur miraculosa: Utrum opus creationis, distinctionis, ornatus, ju- creationis, distinctionis, ornatus, ju- stificationis, incarnationis, resurrectio- stificationis, incarnationis, resurrectio- nis, et etiam opus naturæ ? nis, et etiam opus naturæ ?

Secundo quæritur, Quæ sunt mira- Secundo quæritur, Quæ sunt mira- cula? cula?

Et quæritur de opere creationis, Utrum Et quæritur de opere creationis, Utrum ipsum sit miraculosum ? ipsum sit miraculosum ?

Et videtur quod sic: quia Et videtur quod sic: quia

et et

1. Anselmus et Chrysostomus distin- 1. Anselmus et Chrysostomus distin- guunt triplicem cursum rerum, scilicet guunt triplicem cursum rerum, scilicet qui fit voluntate divina tantum, et eum qui fit voluntate divina tantum, et eum qui voluntate divina et natura, et eum qui voluntate divina et natura, et eum qui fit voluntate rationalis creaturæ qui fit voluntate rationalis creaturæ primum dicunt mirabilem, secundum primum dicunt mirabilem, secundum naturalem, tertium voluntarium: opus naturalem, tertium voluntarium: opus autem creationis fit voluntate divina tan- autem creationis fit voluntate divina tan- tum ergo est miraculosum. tum ergo est miraculosum.

2. Item, Non potest esse opus hominis, 2. Item, Non potest esse opus hominis, vel Angeli. Item, Nec naturæ : quia tunc vel Angeli. Item, Nec naturæ : quia tunc natura non fuit. Ergo relinquitur, quod natura non fuit. Ergo relinquitur, quod sit miraculosum, aut naturale, aut vo- sit miraculosum, aut naturale, aut vo-

luntarium. luntarium.

SI QUÆRITUR de opere recreationis per SI QUÆRITUR de opere recreationis per justificationem. justificationem.

Videtur, quod sit opus miraculi: quia Videtur, quod sit opus miraculi: quia 1. Dicit Augustinus: « Magis est de 1. Dicit Augustinus: « Magis est de impio facere pium, quam creare cœlum et impio facere pium, quam creare cœlum et terram » ergo est opus maximæ poten- terram » ergo est opus maximæ poten- tiæ ostensivum: hoc autem est miracu- tiæ ostensivum: hoc autem est miracu- lum ergo est miraculum. lum ergo est miraculum.

2. Item, Gregorius in libro Dialogo- 2. Item, Gregorius in libro Dialogo- rum dicit, quod « magis est suscitare ho- rum dicit, quod « magis est suscitare ho- minem in mente, quam in corpore: » minem in mente, quam in corpore: » et hoc probat per Paulum suscitatum in et hoc probat per Paulum suscitatum in

Sed contra. Sed contra.

318 318

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

mente, et Lazarum suscitatum in corpore : mente, et Lazarum suscitatum in corpore : de quorum altero post in mente suscita- de quorum altero post in mente suscita- tionem mira leguntur, de alio autem post tionem mira leguntur, de alio autem post suscitationem in corpore nihil legitur suscitationem in corpore nihil legitur magni. magni.

Item, Ibidem innuit aliam rationem ad Item, Ibidem innuit aliam rationem ad hoc quia magis est vivificare animas in hoc quia magis est vivificare animas in æternum victuras, quam corpora iterum æternum victuras, quam corpora iterum moritura ergo est opus miraculi. moritura ergo est opus miraculi.

QUOD SI concedatur, CONTRA videtur QUOD SI concedatur, CONTRA videtur esse, quia esse, quia

1. Miraculosum opus est sola divina 1. Miraculosum opus est sola divina potentia operante, et homine non coope- potentia operante, et homine non coope- rante, sed forte Angelo cooperante, ut rante, sed forte Angelo cooperante, ut prius habitum est: sed dicit Augustinus: prius habitum est: sed dicit Augustinus: « Qui creavit te sine te, non justificabit « Qui creavit te sine te, non justificabit te sine te » ergo videtur, quod homo hic te sine te » ergo videtur, quod homo hic cooperetur Deo : ergo non est miraculo- cooperetur Deo : ergo non est miraculo-

sum. sum.

2. Item, Non est præter spem, nec in- 2. Item, Non est præter spem, nec in- solitum ergo non est miraculum. solitum ergo non est miraculum.

ULTERIUS quæritur de operibus naturæ, ULTERIUS quæritur de operibus naturæ, Utrum sint mirabilia? Utrum sint mirabilia?

Videtur, quod sic: quia dicit Augusti- Videtur, quod sic: quia dicit Augusti- nus, quod magis est ex paucis granis nus, quod magis est ex paucis granis multiplicare segetem totius mundi, quam multiplicare segetem totius mundi, quam multiplicare quinque panes in satietatem multiplicare quinque panes in satietatem quinque millium hominum: ergo vide- quinque millium hominum: ergo vide- tur, quod dum illud sit miraculum, quod tur, quod dum illud sit miraculum, quod istud multo magis est miraculum. Et istud multo magis est miraculum. Et multæ Glossæ super Joan. V1, 1 et seq., multæ Glossæ super Joan. V1, 1 et seq., possunt adduci ad hoc, et super Joan. possunt adduci ad hoc, et super Joan. II, 1 et seq., ubi legitur de mutatione II, 1 et seq., ubi legitur de mutatione aquæ in vinum. aquæ in vinum.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Augustinus super Genesim 1, et poni- Augustinus super Genesim 1, et poni- tur hæc pars in Littera, distinguit inter ea tur hæc pars in Littera, distinguit inter ea quæ fuerunt in ratione causarum operum quæ fuerunt in ratione causarum operum primorum, ut unde fierent: et ea quæ primorum, ut unde fierent: et ea quæ fuerunt in eis, ut tamen inde fieri pos- fuerunt in eis, ut tamen inde fieri pos- sent et inter illa enumerat opera natu- sent et inter illa enumerat opera natu- ræ, ut quod humor in vitem trahatur, et ræ, ut quod humor in vitem trahatur, et ibi digestus vertatur in vinum. Inter ista ibi digestus vertatur in vinum. Inter ista autem enumerat mutationem aquæ in vi- autem enumerat mutationem aquæ in vi- num quod natura non potest facere. num quod natura non potest facere.

1 Cf. S. AUGUSTINUM, Super Genesim ad litte- 1 Cf. S. AUGUSTINUM, Super Genesim ad litte-

Cum igitur ista sunt miraculosa, illa non Cum igitur ista sunt miraculosa, illa non sunt miracula. sunt miracula.

ULTERIUS objiciunt quidam de Incarna- ULTERIUS objiciunt quidam de Incarna- tione et Resurrectione, volentes probare, tione et Resurrectione, volentes probare, quod non sunt miracula, quia non eve- quod non sunt miracula, quia non eve- niunt præter spem : niunt præter spem : sed hæc objectio sed hæc objectio apud me nihil valet. apud me nihil valet.

SOLUTIO. Dicendum, quod omne opus Sol SOLUTIO. Dicendum, quod omne opus Sol et solum dicitur miraculosum, quod non et solum dicitur miraculosum, quod non fit secundum legem naturæ, nec secun- fit secundum legem naturæ, nec secun- dum legem propositi creati sive volunta- dum legem propositi creati sive volunta- tis creatæ et ideo opus creationis, et tis creatæ et ideo opus creationis, et dispositionis, et ornatus inter miracula dispositionis, et ornatus inter miracula reputo: licet quidam dicant, quod est mi- reputo: licet quidam dicant, quod est mi- rabile, et non miraculum: cujus distin- rabile, et non miraculum: cujus distin- ctionis ratio infra patebit. Opus autem ctionis ratio infra patebit. Opus autem justificationis licet sit supra nos, tamen justificationis licet sit supra nos, tamen non fit nisi secundum legem voluntatis: non fit nisi secundum legem voluntatis: quia non nisi consentientibus nobis: et quia non nisi consentientibus nobis: et ideo non dico esse miraculosum vel mi- ideo non dico esse miraculosum vel mi- rabile opus autem naturæ nullo modo rabile opus autem naturæ nullo modo est miraculosum vel mirabile, cum totum est miraculosum vel mirabile, cum totum naturæ legibus subjiciatur. Opus autem naturæ legibus subjiciatur. Opus autem incarnationis et resurrectionis totum pu- incarnationis et resurrectionis totum pu- to esse reponendum sub numero mira- to esse reponendum sub numero mira- culorum. culorum.

AD ID autem quod contra objicitur, di- AD ID autem quod contra objicitur, di- cendum quod opus justificationis secun- cendum quod opus justificationis secun- dum quid majoris potentiæ est ostensi- dum quid majoris potentiæ est ostensi- vum, et non simpliciter: quia in creatio- vum, et non simpliciter: quia in creatio- ne coeli et terræ nulla fuit contraria dis- ne coeli et terræ nulla fuit contraria dis- positio ad oppositum inclinans : in positio ad oppositum inclinans : in justificatione autem hominis contraria justificatione autem hominis contraria dispositio peccati est. dispositio peccati est.

Item, Creando coelum et terram, non- Item, Creando coelum et terram, non- nisi dixit, et facta sunt : in justificatione nisi dixit, et facta sunt : in justificatione fecit multa, dixit infinita, pertulit pluri- fecit multa, dixit infinita, pertulit pluri- ma. Quoad quid ergo ostendit majorem ma. Quoad quid ergo ostendit majorem potentiam, simpliciter autem ostendit ma- potentiam, simpliciter autem ostendit ma- jorem bonitatem. Nec tamen sequitur, jorem bonitatem. Nec tamen sequitur, hoc opus ostendit majorem potentiam : hoc opus ostendit majorem potentiam : ergo est miraculum majus, quam illud: ergo est miraculum majus, quam illud: quia miraculum non enuntiatur ex solo quia miraculum non enuntiatur ex solo illo, sed ex illo et etiam aliis differentiis illo, sed ex illo et etiam aliis differentiis diffinientibus ipsum. diffinientibus ipsum.

ram, Lib. IX, cap. 17. ram, Lib. IX, cap. 17.

Adl Adl

Ad 2. Ad 2.

lobject. I. lobject. I.

Hobject. 2. Hobject. 2.

Solutio. Solutio.

IN II SENTENT. DIST. XVIII, G, ART. 5. IN II SENTENT. DIST. XVIII, G, ART. 5.

AD RATIONEM Gregorii in libro Dialogo- AD RATIONEM Gregorii in libro Dialogo- rum, dicendum, quod ipse non intendit rum, dicendum, quod ipse non intendit probare quod sit miraculum, sed quod probare quod sit miraculum, sed quod sit majus utibile et melius et ideo mira- sit majus utibile et melius et ideo mira- bilius in bonitate, et non miraculosius. bilius in bonitate, et non miraculosius.

AD ALIUD dicendum, quod opus natu- AD ALIUD dicendum, quod opus natu- ræ non est miraculosum et bene conce- ræ non est miraculosum et bene conce- do, quod ostendit majus posse portans do, quod ostendit majus posse portans naturam, quam multiplicans panes : et naturam, quam multiplicans panes : et solutio eorum quæ inducuntur patet ex solutio eorum quæ inducuntur patet ex prædictis. prædictis.

AD ALIUD dicendum, quod meo judicio AD ALIUD dicendum, quod meo judicio miracula sunt illa: quod tamen in diffini- miracula sunt illa: quod tamen in diffini- tione dicitur præter spem, intelligitur de tione dicitur præter spem, intelligitur de spe naturæ, et non spe gratiæ quæ est spe naturæ, et non spe gratiæ quæ est

virtus. virtus.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Quomodo differant miraculum, mirabile, Quomodo differant miraculum, mirabile, signum, portentum, prodigium, et signum, portentum, prodigium, et monstrum, et virtus? monstrum, et virtus?

Tertio quæritur, Quæ est differentia in- Tertio quæritur, Quæ est differentia in- ter miraculum, mirabile, signum, porten- ter miraculum, mirabile, signum, porten- tum, prodigium, et monstrum ¹? tum, prodigium, et monstrum ¹?

Videtur Glossa dicere super I ad Co- Videtur Glossa dicere super I ad Co- rinth. XII, 10, quod signa sunt minora, rinth. XII, 10, quod signa sunt minora, et majora prodigia. et majora prodigia.

Item, Mirabile et miraculum non vi- Item, Mirabile et miraculum non vi- dentur differre nisi sicut potentia et ac- dentur differre nisi sicut potentia et ac- tus sunt ergo ejusdem. tus sunt ergo ejusdem.

SOLUTIO. Dicendum, quod secundum SOLUTIO. Dicendum, quod secundum Magistros mirabile et miraculum diffe- Magistros mirabile et miraculum diffe- runt sicut genus et species: quia omne runt sicut genus et species: quia omne miraculum est mirabile, sed non conver- miraculum est mirabile, sed non conver- titur unde dicunt esse mirabilia opera titur unde dicunt esse mirabilia opera creationis, et justificationis, et glorifi- creationis, et justificationis, et glorifi- cationis, quæ non sunt supra spem, et cationis, quæ non sunt supra spem, et ideo quoad aliquam differentiam cadunt ideo quoad aliquam differentiam cadunt a ratione miraculi: sed miracula dicunt a ratione miraculi: sed miracula dicunt sicut illuminationem cæcorum, directio- sicut illuminationem cæcorum, directio-

1 Cf. II P. Summ. theol. B. Alberti, Q. 32. 1 Cf. II P. Summ. theol. B. Alberti, Q. 32.

319 319

nem claudorum, et suscitationem mor- nem claudorum, et suscitationem mor- tuorum, et hujusmodi, de quibus nulla tuorum, et hujusmodi, de quibus nulla sit spes. Secundum nomen autem non sit spes. Secundum nomen autem non differunt nisi sicut potentia et actus : et differunt nisi sicut potentia et actus : et per hoc patet solutio objecti. per hoc patet solutio objecti.

Quidam etiam distinguunt inter mi- Quidam etiam distinguunt inter mi- rum et mirabile : quia mirum est habens rum et mirabile : quia mirum est habens ignoratam causam, et mirabile, et mira- ignoratam causam, et mirabile, et mira- culum, sunt dependentia a divina poten- culum, sunt dependentia a divina poten- tia tantum, ut dictum est. Sed istas dif- tia tantum, ut dictum est. Sed istas dif- finitiones non inveni, nec memini inve- finitiones non inveni, nec memini inve- nisse probatas. Si autem secundum Phi- nisse probatas. Si autem secundum Phi- losophos vellemus dicere, tunc mirabile losophos vellemus dicere, tunc mirabile vocatur habens causam altam quam pul- vocatur habens causam altam quam pul- chrum est investigare, sed difficile inve- chrum est investigare, sed difficile inve- nire, sicut lunæ defectus vel solis, et sic- nire, sicut lunæ defectus vel solis, et sic- ut cognitio passionum animæ et naturæ ut cognitio passionum animæ et naturæ et substantiarum spiritualium : sed in hoc et substantiarum spiritualium : sed in hoc usu non est apud Sanctos. usu non est apud Sanctos.

Signum autem, et prodigium, et vir- Signum autem, et prodigium, et vir- tus, differunt. Signum enim secundum tus, differunt. Signum enim secundum quod divinæ potentiæ est indicium dici- quod divinæ potentiæ est indicium dici- tur, prodigium autem secundum quod tur, prodigium autem secundum quod provocat in se adspectum hominum cum provocat in se adspectum hominum cum procul sit ab indicio cognitionis huma- procul sit ab indicio cognitionis huma- næ et ideo dicitur prodigium quasi næ et ideo dicitur prodigium quasi procul a digito, id est, potentia indi- procul a digito, id est, potentia indi- candi causam : et ideo dicit Glossa, candi causam : et ideo dicit Glossa, quod signum est in minoribus, et pro- quod signum est in minoribus, et pro- digium in majoribus. Quidam etiam ideo digium in majoribus. Quidam etiam ideo quod futurum procul est, dicunt quod quod futurum procul est, dicunt quod prodigium est signum promissum in fu- prodigium est signum promissum in fu- turum, quod longe ante indicatur digito turum, quod longe ante indicatur digito prænuntiationis: sed non credo, quod prænuntiationis: sed non credo, quod hoc exemplo vel auctoritate probari pos- hoc exemplo vel auctoritate probari pos- sit. Virtus autem dicitur in compara- sit. Virtus autem dicitur in compara- tione potentiæ operantis: quia illa ulti- tione potentiæ operantis: quia illa ulti- ma supra naturam et facultatem natu- ma supra naturam et facultatem natu- ræ dicitur autem virtus ultimum poten- ræ dicitur autem virtus ultimum poten- tiæ de re. tiæ de re.

Monstrum autem est id quod exce- Monstrum autem est id quod exce- dit modum naturæ: et hoc contingit dit modum naturæ: et hoc contingit multipliciter, scilicet ex defectu, ut ma- multipliciter, scilicet ex defectu, ut ma-

nus ad humerum vel ex abundantia : nus ad humerum vel ex abundantia : et hoc tripliciter, scilicet virtutis ad for- et hoc tripliciter, scilicet virtutis ad for- mam unius membri, sicut plura ora, vel mam unius membri, sicut plura ora, vel nasi, vel aures in uno vel ex abun- nasi, vel aures in uno vel ex abun-

320 320

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dantia materiæ in membro uno, ut di- dantia materiæ in membro uno, ut di- giti sex vel plures: vel respectu quan- giti sex vel plures: vel respectu quan- titatis tantum, sicut monstra dicuntur titatis tantum, sicut monstra dicuntur filii Enacim, quia alii ad eos comparati filii Enacim, quia alii ad eos comparati quasi locustæ videbantur : quandoque quasi locustæ videbantur : quandoque etiam contingit ex motu matricis divi- etiam contingit ex motu matricis divi- dentis semen in parte et in parte relin- dentis semen in parte et in parte relin- quentis continuum, sicut quando diffun- quentis continuum, sicut quando diffun- ditur per longitudinem matricis, et di- ditur per longitudinem matricis, et di- varicatur in parte una, tunc enim duo varicatur in parte una, tunc enim duo corpora pro parte divisa generantur corpora pro parte divisa generantur continua sibi ex parte indivisa : quan- continua sibi ex parte indivisa : quan- doque autem hoc contingit ex ruptura doque autem hoc contingit ex ruptura secundinarum cum humor adhuc liquens secundinarum cum humor adhuc liquens est, ut videtur dicere Aristoteles. Sed est, ut videtur dicere Aristoteles. Sed de his alterius negotii est inquirere. de his alterius negotii est inquirere.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Utrum miracula sive mirabilia sunt Utrum miracula sive mirabilia sunt contra naturam ? et, Quæ est differen- contra naturam ? et, Quæ est differen- tia inter fieri posse, et fieri ex ne- tia inter fieri posse, et fieri ex ne-

cessitate ? cessitate ?

Quarto quæritur, Utrum ista quæ mi- Quarto quæritur, Utrum ista quæ mi- racula et mirabilia dicuntur, sint contra racula et mirabilia dicuntur, sint contra naturam, vel non ? naturam, vel non ?

Videtur autem quod non : quia Videtur autem quod non : quia

1. Dicit Augustinus : « Quis nescit 1. Dicit Augustinus : « Quis nescit aquam concreatam terræ, cum ad ra- aquam concreatam terræ, cum ad ra- dices vitis venerit, duci in saginam ligni dices vitis venerit, duci in saginam ligni illius atque in eo sumere qualitatem illius atque in eo sumere qualitatem qua in uvam procedat paulatim erum- qua in uvam procedat paulatim erum- pentem, atque in ea grandescente, vi- pentem, atque in ea grandescente, vi- num fiat maturumque dulcescat, quod num fiat maturumque dulcescat, quod adhuc fervescat expressum, et quanam adhuc fervescat expressum, et quanam vetustate firmatum, ad usum bibendi vetustate firmatum, ad usum bibendi utilius jucundiusque perveniat ? Num utilius jucundiusque perveniat ? Num ideo Deus lignum quæsivit aut terram, ideo Deus lignum quæsivit aut terram, aut has temporum moras, cum aquam aut has temporum moras, cum aquam miro compendio convertit in vinum, et miro compendio convertit in vinum, et tale vinum quod ebrius etiam conviva tale vinum quod ebrius etiam conviva

1 Deuter. 1, 28. 1 Deuter. 1, 28.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. VI super Genesim ad 2 S. AUGUSTINUS, Lib. VI super Genesim ad

laudaret? Numquid adjutorio temporis laudaret? Numquid adjutorio temporis eguit temporis conditor?. Nonne certis eguit temporis conditor?. Nonne certis dierum numeris suo cuique generi ac- dierum numeris suo cuique generi ac- commodatis, omnis natura serpentium commodatis, omnis natura serpentium coalescit, formatur, nascitur, roboratur ? coalescit, formatur, nascitur, roboratur ? Num exspectati sunt hi dies, ut in dra- Num exspectati sunt hi dies, ut in dra- conem virga converteretur de conem virga converteretur de Moysi et Aaron ? Nec ista cum fiunt, Moysi et Aaron ? Nec ista cum fiunt, contra naturam fiunt, nisi nobis qui- contra naturam fiunt, nisi nobis qui- bus aliter naturæ cursus innotuit, non bus aliter naturæ cursus innotuit, non autem Deo, cui hoc est natura quod fe- autem Deo, cui hoc est natura quod fe- cerit 2. » Ergo videtur, quod nihil horum cerit 2. » Ergo videtur, quod nihil horum

sit contra naturam. sit contra naturam.

manu manu

2. Si dicas, quod est natura naturans 2. Si dicas, quod est natura naturans quæ est Deus, et contra hanc nihil sit : et quæ est Deus, et contra hanc nihil sit : et natura naturata quæ est creata natura in natura naturata quæ est creata natura in contexione causalium rationum naturæ, contexione causalium rationum naturæ, et contra hanc fiunt miracula: et per et contra hanc fiunt miracula: et per hanc distinctionem vis solvere dictum hanc distinctionem vis solvere dictum Augustini. CONTRA: Augustinus, in eo- Augustini. CONTRA: Augustinus, in eo- dem: « Quæri autem merito potest, dem: « Quæri autem merito potest, causales illæ rationes quas mundo in- causales illæ rationes quas mundo in- didit, cum primum simul omnia creavit, didit, cum primum simul omnia creavit, quomodo sint institutæ ? » Et infra : quomodo sint institutæ ? » Et infra : « Restat ut ad utrumque modum ha- « Restat ut ad utrumque modum ha- biles creatæ, sive ad istum quo usitatis- biles creatæ, sive ad istum quo usitatis- sime temporalia transcurrunt, sive ad sime temporalia transcurrunt, sive ad illum quo rara et mirabilia fiunt, sicut illum quo rara et mirabilia fiunt, sicut Deo facere placuerit. » Ergo miracula Deo facere placuerit. » Ergo miracula sunt quoad rationes causales insitas na- sunt quoad rationes causales insitas na- turæ creatæ : ergo non fiunt contra eam. turæ creatæ : ergo non fiunt contra eam. Hoc etiam aperte dicitur in Littera. Hoc etiam aperte dicitur in Littera.

SED CONTRA: SED CONTRA:

I ad Corinth. XII, 10, I ad Corinth. XII, 10,

super illud, super illud, Operatio virtutum, Glossa dicit sic: Operatio virtutum, Glossa dicit sic: « Signa et prodigia sunt in his quæ « Signa et prodigia sunt in his quæ contra naturam fiunt. >> contra naturam fiunt. >>

2. Item, Ad Roman. x1, 24: Contra 2. Item, Ad Roman. x1, 24: Contra naturam insertus es in bonam olivam. naturam insertus es in bonam olivam.

ULTERIUS quæritur hic, Quæ differen- ULTERIUS quæritur hic, Quæ differen- tia notetur in his modis loquendi qui tia notetur in his modis loquendi qui habentur hic et trahuntur ex libro IX habentur hic et trahuntur ex libro IX super Genesim, quod Deus quædam pri- super Genesim, quod Deus quædam pri- mis operibus inseruit ut fieri possent, mis operibus inseruit ut fieri possent, et quædam ut fieri necesse esset? et quædam ut fieri necesse esset?

litteram, cap. 13. litteram, cap. 13.

Sed Sed

04 04

Klutio. Klutio.

biect. 1. biect. 1.

IN II SENTENT. DIST. XVIII, G, ART. 6. IN II SENTENT. DIST. XVIII, G, ART. 6.

1. Nullum enim generabilium inferio- 1. Nullum enim generabilium inferio- rum generatur de necessitate, ut pro- rum generatur de necessitate, ut pro- bant Philosophi: ergo videtur, quod bant Philosophi: ergo videtur, quod non sit necesse fieri. non sit necesse fieri.

2. Item, Quidquid potest fieri, si po- 2. Item, Quidquid potest fieri, si po- natur fieri, nihil est mirabile. natur fieri, nihil est mirabile.

3. Item, Quidquid necesse est fieri, 3. Item, Quidquid necesse est fieri, potest fieri ergo videtur quod ista se potest fieri ergo videtur quod ista se habeant sicut superius et inferius: ergo habeant sicut superius et inferius: ergo male contra se dividuntur: si enim ista male contra se dividuntur: si enim ista quæ usitate fiunt, indidit illi primæ re- quæ usitate fiunt, indidit illi primæ re- rum conditioni, ut sic fieri necesse esset, rum conditioni, ut sic fieri necesse esset, oporteret quod etiam indiderit ut ita fieri oporteret quod etiam indiderit ut ita fieri possent. possent.

SOLUTIO. Dicendum secundum Augu- SOLUTIO. Dicendum secundum Augu- stinum, quod si nos consideremus pri- stinum, quod si nos consideremus pri- mordiales causas primæ conditionis et mordiales causas primæ conditionis et rationes causales tantum, nihil fieri vi- rationes causales tantum, nihil fieri vi- detur contra naturam primo insitam detur contra naturam primo insitam rebus quia etiam miraculorum causa- rebus quia etiam miraculorum causa- les rationes et primordiales indidit eis les rationes et primordiales indidit eis Deus et dicit Augustinus, quod sicut Deus et dicit Augustinus, quod sicut non potest facere contra seipsum: ita non potest facere contra seipsum: ita non potest facere contra rationes illas, non potest facere contra rationes illas, et contra opus suum sapienter dispo- et contra opus suum sapienter dispo- situm. situm.

Unde super illud Apostoli ad Roman. Unde super illud Apostoli ad Roman. XI, 24, quod adductum est, dicit Glossa XI, 24, quod adductum est, dicit Glossa Augustini « Deus creator et conditor Augustini « Deus creator et conditor omnium naturarum nihil facit contra omnium naturarum nihil facit contra naturam: sed humano more dicitur naturam: sed humano more dicitur esse contra naturam, quod est contra esse contra naturam, quod est contra naturæ usum mortalibus notum. » naturæ usum mortalibus notum. »

Item, Augustinus, de Civitate Dei: Item, Augustinus, de Civitate Dei: « Quæ portenta sunt, contra naturam di- « Quæ portenta sunt, contra naturam di- cimus esse, sed non sunt quomodo cimus esse, sed non sunt quomodo enim contra naturam est, quod fit Dei enim contra naturam est, quod fit Dei voluntate ? » voluntate ? »

1 1

bject. 2. AD ALIAM Glossam quæ dicit, quod bject. 2. AD ALIAM Glossam quæ dicit, quod fiunt contra naturam, dicendum quod fiunt contra naturam, dicendum quod hoc verum est quoad alia duo genera hoc verum est quoad alia duo genera causarum, scilicet naturalium et semina- causarum, scilicet naturalium et semina- lium quia non fuerunt secundum cau- lium quia non fuerunt secundum cau- sas naturales vel seminales. sas naturales vel seminales.

чuæst. чuæst.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XI de Civitate Dei. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XI de Civitate Dei.

XXVII XXVII

321 321

dum quod ut dicit Commentator super dum quod ut dicit Commentator super XI Metaphysicæ, nihil est in potentia XI Metaphysicæ, nihil est in potentia in aliquo nisi quod uno motore educitur in aliquo nisi quod uno motore educitur de illo secundum naturam et hoc in- de illo secundum naturam et hoc in- nuit etiam Philosophus dicens, quod nuit etiam Philosophus dicens, quod album fit ex non albo : et non ex quo- album fit ex non albo : et non ex quo- libet non albo, quia non ex non albo libet non albo, quia non ex non albo quod est linea: sed ex non albo quod quod est linea: sed ex non albo quod est nigrum, vel medium, hoc est, quod est nigrum, vel medium, hoc est, quod est principium in propria materia albi : est principium in propria materia albi : et ideo cum dicit Augustinus quædam et ideo cum dicit Augustinus quædam indita esse primæ conditioni ut fieri indita esse primæ conditioni ut fieri necesse sit, non intelligit de necessitate necesse sit, non intelligit de necessitate existendi, sed de necessitate quæ est existendi, sed de necessitate quæ est in sufficientia principiorum naturalium, in sufficientia principiorum naturalium, scilicet quod habeant in causis natura- scilicet quod habeant in causis natura- libus movens et motum et dispositiones, libus movens et motum et dispositiones, et omnia quæ exiguntur ad suum fieri : et omnia quæ exiguntur ad suum fieri : et ideo non valet id quod contra obji- et ideo non valet id quod contra obji- citur quia hoc est verum de necessitate citur quia hoc est verum de necessitate existendi in esse: cum autem dicit, existendi in esse: cum autem dicit, quod quædam indidit ut fieri possint, quod quædam indidit ut fieri possint, intelligit quod ly possint dicit potentiam intelligit quod ly possint dicit potentiam obedientiæ ex parte naturæ tantum, obedientiæ ex parte naturæ tantum, quæ nullum habet motorem in omnibus quæ nullum habet motorem in omnibus naturæ principiis, sed extra, quia sola naturæ principiis, sed extra, quia sola Dei voluntate operante fiunt. Dei voluntate operante fiunt.

AD OBJECTUM contra, dicendum quod AD OBJECTUM contra, dicendum quod est æquivocatio potentiæ: quia ibi in- est æquivocatio potentiæ: quia ibi in- telligitur de potentia habente motorem telligitur de potentia habente motorem in natura hoc autem de potentia obe- in natura hoc autem de potentia obe- dientiæ tantum : sicut dicimus, quod in dientiæ tantum : sicut dicimus, quod in trunco est potentia, quod inde a Deo trunco est potentia, quod inde a Deo possit fieri vitulus : non tamen est in possit fieri vitulus : non tamen est in eo ut inde fiat: quia ad fieri in ac- eo ut inde fiat: quia ad fieri in ac- tu exigitur etiam agens principium : tu exigitur etiam agens principium : et hoc non est in trunco. et hoc non est in trunco.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

21 21

322 322

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Solutio. Solutio.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

Quæ dicuntur, et quomodo differant cau- Quæ dicuntur, et quomodo differant cau- sæ primordiales, rationes causales, sæ primordiales, rationes causales, causæ naturales, et causæ seminales? causæ naturales, et causæ seminales?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, F, « Hæ sunt primordiales causæ, ibi, F, « Hæ sunt primordiales causæ,

etc. » etc. »

Hic enim nominat quatuor genera Hic enim nominat quatuor genera causarum, scilicet causas primordiales, causarum, scilicet causas primordiales, rationes causales, et causas naturales, rationes causales, et causas naturales, et causas seminales: et inveniuntur ista et causas seminales: et inveniuntur ista nomina hic in duobus capitulis sequen- nomina hic in duobus capitulis sequen- tibus, et trahuntur ex libro IX Augu- tibus, et trahuntur ex libro IX Augu- stini super Genesim. stini super Genesim.

Videtur autem, quod causæ primor- Videtur autem, quod causæ primor- diales sint naturales: quia diales sint naturales: quia

1. Dicit infra, quod etiam seminales 1. Dicit infra, quod etiam seminales sunt primordiales respectu eorum quæ sunt primordiales respectu eorum quæ ex eis fiunt. ex eis fiunt.

2. Item, Videntur rationes causales 2. Item, Videntur rationes causales idem esse cum naturalibus: quia ni- idem esse cum naturalibus: quia ni- hil naturalium fit, quod rationem finis hil naturalium fit, quod rationem finis non habeat cum igitur ratio principa- non habeat cum igitur ratio principa- liter dicat finem, videtur naturalis causa liter dicat finem, videtur naturalis causa et rationalis esse idem. et rationalis esse idem.

3. Item, Causæ seminales et naturales 3. Item, Causæ seminales et naturales videntur esse idem: quia semen est videntur esse idem: quia semen est appropriata natura speciei: ergo habet appropriata natura speciei: ergo habet causam naturalem, et causa naturalis est causam naturalem, et causa naturalis est ex qua fit species et conservatur. ex qua fit species et conservatur.

SOLUTIO. Dicendum, quod Augusti- SOLUTIO. Dicendum, quod Augusti- nus omnia ista nomina ponit absque dis- nus omnia ista nomina ponit absque dis- tinctione, et multi hic multiplicem fece- tinctione, et multi hic multiplicem fece- runt distinctionem, nec distinctio unius runt distinctionem, nec distinctio unius concordat cum alia: et ideo non po- concordat cum alia: et ideo non po- nam sententias eorum, sed secundum nam sententias eorum, sed secundum rationes nominum ponam unam. Causa rationes nominum ponam unam. Causa igitur primordialis dicitur duobus mo- igitur primordialis dicitur duobus mo- dis, scilicet simpliciter prima, et secun- dis, scilicet simpliciter prima, et secun- dum quid prima. Simpliciter prima est dum quid prima. Simpliciter prima est idea in mente divina, quæ se habet ad idea in mente divina, quæ se habet ad

omnia ideata sive sint mirabilia, sive omnia ideata sive sint mirabilia, sive naturalia et hæc vocatur in Deo abs- naturalia et hæc vocatur in Deo abs- condita ab æterno. Secundum quid condita ab æterno. Secundum quid autem primordialis dicitur duobus mo- autem primordialis dicitur duobus mo- dis, scilicet universaliter, et particulari- dis, scilicet universaliter, et particulari- ter. Universaliter, sicut causæ esse sive ter. Universaliter, sicut causæ esse sive naturales, quæ inditæ sunt primæ rerum naturales, quæ inditæ sunt primæ rerum conditioni respectu omnium quæ sunt conditioni respectu omnium quæ sunt in ipsa, sive ut fieri necesse sit, sive in ipsa, sive ut fieri necesse sit, sive ut fieri possint. Et sic causæ primor- ut fieri possint. Et sic causæ primor- diales habent sub se causales rationes, et diales habent sub se causales rationes, et causas naturales, et causas seminales. causas naturales, et causas seminales. Particulariter autem dicuntur primordiales Particulariter autem dicuntur primordiales quælibet causæ quæ ortum ejus quod fit quælibet causæ quæ ortum ejus quod fit ex ipsis præcedunt et hunc sensum tan- ex ipsis præcedunt et hunc sensum tan- git Magister in Littera: et sic idem git Magister in Littera: et sic idem sunt quandoque causæ primordiales na- sunt quandoque causæ primordiales na- turales et seminales, et differunt secun- turales et seminales, et differunt secun- dum nominis rationes. dum nominis rationes.

pos- pos-

Causæ autem quæ dicuntur causales Causæ autem quæ dicuntur causales rationes, sunt proprie respectu eorum rationes, sunt proprie respectu eorum quæ ita indita sunt, quod non habet quæ ita indita sunt, quod non habet prima rerum conditio nisi potentiam prima rerum conditio nisi potentiam obedientiæ ad illa, scilicet qua fieri obedientiæ ad illa, scilicet qua fieri sunt ex ea : non autem necessitatem sunt ex ea : non autem necessitatem principiorum habent in natura: et hoc principiorum habent in natura: et hoc hac ratione dico, quia ratio respicit hac ratione dico, quia ratio respicit finem: et talia semper fiunt ad indi- finem: et talia semper fiunt ad indi- candum id quod simpliciter est finis, candum id quod simpliciter est finis, scilicet statum gratiæ et gloriæ. scilicet statum gratiæ et gloriæ.

Item, Ratio dicit aliquid simplicius Item, Ratio dicit aliquid simplicius quam res, quia trahitur a re: causa etiam quam res, quia trahitur a re: causa etiam non semper dicit principium intrinse- non semper dicit principium intrinse- cum et ideo rationes causales secun- cum et ideo rationes causales secun- dum nomen dicunt potentiam insitam dum nomen dicunt potentiam insitam primæ conditioni respectu operum quæ primæ conditioni respectu operum quæ educuntur ab ipsa mirabiliter et non educuntur ab ipsa mirabiliter et non

naturaliter. naturaliter.

ne- ne-

Cum autem dicit causas naturales, di- Cum autem dicit causas naturales, di- cit principium intrinsecum, sed non cit principium intrinsecum, sed non cessario proprium: quia dicit Philoso- cessario proprium: quia dicit Philoso- phus, quod natura est causa ordinis phus, quod natura est causa ordinis universi et ideo causæ naturales sunt universi et ideo causæ naturales sunt proprie contexio universalis causarum in proprie contexio universalis causarum in creatis dispositis et ordinatis, ut supra creatis dispositis et ordinatis, ut supra dictum est. Sunt tamen qui dicunt pro- dictum est. Sunt tamen qui dicunt pro- pter hoc quod natura principaliter est pter hoc quod natura principaliter est forma, quod causa formalis dicitur hic forma, quod causa formalis dicitur hic causa naturalis: sed hoc non est verum causa naturalis: sed hoc non est verum

IN II SENTENT. DIST. XVIII, H. IN II SENTENT. DIST. XVIII, H.

secundum usum Augustini, ut facile secundum usum Augustini, ut facile patet inspicienti intentionem Litteræ. patet inspicienti intentionem Litteræ. Causæ autem seminales addunt super Causæ autem seminales addunt super naturales proprietatem ad hanc speciem naturales proprietatem ad hanc speciem vel illam. vel illam.

Ex hoc igitur patet ratio ejus quod Ex hoc igitur patet ratio ejus quod dictum est in præcedenti quæstione, quod dictum est in præcedenti quæstione, quod miracula fiunt contra causas naturales miracula fiunt contra causas naturales

et seminales, sed non contra rationes et seminales, sed non contra rationes causales, et causas primordiales. causales, et causas primordiales.

ULTERIUS notandum est hic, quod mi- ULTERIUS notandum est hic, quod mi- raculorum quædam videntur esse contra raculorum quædam videntur esse contra causas naturales, quædam supra, quæ- causas naturales, quædam supra, quæ- dam præter has cujus ratio est hæc dam præter has cujus ratio est hæc quia quædam miracula habent aliquid in quia quædam miracula habent aliquid in quod potest etiam natura, sed non per quod potest etiam natura, sed non per modum illum: ut cæcum videre, post- modum illum: ut cæcum videre, post-

323 323

quam habuit oculos et mortuum vivere quam habuit oculos et mortuum vivere post reditum animæ, et hujusmodi: vi- post reditum animæ, et hujusmodi: vi- vere enim, videre, ambulare, actus na- vere enim, videre, ambulare, actus na- turales sunt: sed præter naturam fit re- turales sunt: sed præter naturam fit re- ditus ad hujusmodi per miraculum. Con- ditus ad hujusmodi per miraculum. Con- tra naturales autem causas esse videtur, tra naturales autem causas esse videtur, quando actus quidem inest manente con- quando actus quidem inest manente con- traria dispositione per naturam: ut si traria dispositione per naturam: ut si aliquis manens cæcus videret : et sic est aliquis manens cæcus videret : et sic est singulare miraculum gloriosæ Virginis singulare miraculum gloriosæ Virginis in partu quia manente virginitate quæ in partu quia manente virginitate quæ est contraria proprietas partui, peperit. est contraria proprietas partui, peperit. Supra naturam autem fit quando termi- Supra naturam autem fit quando termi- natur ad actum in quem non potest na- natur ad actum in quem non potest na- tura sicut est gloria corporum, et mi- tura sicut est gloria corporum, et mi- raculum incarnationis in unitate deitatis raculum incarnationis in unitate deitatis et humanitatis. et humanitatis.

Et hæc de miraculo dicta sufficiant. Et hæc de miraculo dicta sufficiant.

H. De anima mulieris, quod non est ex anima viri, ut quidam putaverunt, dicentes H. De anima mulieris, quod non est ex anima viri, ut quidam putaverunt, dicentes animas esse ex traduce. animas esse ex traduce.

Quemadmodum mulieris corpus de viri corpore traductum fuit, ita Quemadmodum mulieris corpus de viri corpore traductum fuit, ita putaverunt aliqui ipsius animam de viri anima propagatam : et omnes putaverunt aliqui ipsius animam de viri anima propagatam : et omnes animas præter primam, de traduce esse sicut corpora ¹. Alii autem puta- animas præter primam, de traduce esse sicut corpora ¹. Alii autem puta- verunt simul omnes animas ab initio creatas. Catholica autem Ecclesia verunt simul omnes animas ab initio creatas. Catholica autem Ecclesia nec simul, nec2 ex traduce factas esse animas docet, sed in corporibus nec simul, nec2 ex traduce factas esse animas docet, sed in corporibus per coitum seminatis atque formatis infundi, et infundendo creari. Unde per coitum seminatis atque formatis infundi, et infundendo creari. Unde in Ecclesiasticis dogmatibus: Animas hominum non esse ab initio inter in Ecclesiasticis dogmatibus: Animas hominum non esse ab initio inter creaturas intellectuales naturas, nec simul creatas, sicut Origenes fingit, creaturas intellectuales naturas, nec simul creatas, sicut Origenes fingit, dicimus : neque in corporibus per coitum seminari, sicut Luciferani et dicimus : neque in corporibus per coitum seminari, sicut Luciferani et Cyrillus, et quidam Latinorum præsumptores affirmant. Sed dicimus. Cyrillus, et quidam Latinorum præsumptores affirmant. Sed dicimus. corpus tantum per conjugii copulam seminari: creationem vero animæ corpus tantum per conjugii copulam seminari: creationem vero animæ solum creatorem nosse, ejusque judicio corpus coagulari in vulva, et solum creatorem nosse, ejusque judicio corpus coagulari in vulva, et compingi atque formari ac formato jam corpore animam creari atque compingi atque formari ac formato jam corpore animam creari atque infundi, ut vivat in utero homo ex anima constans et corpore, et egredia- infundi, ut vivat in utero homo ex anima constans et corpore, et egredia-

1 Cf. S AUGUSTINUM, Lib. X super Genesim ad litteram, cap. 1. 1 Cf. S AUGUSTINUM, Lib. X super Genesim ad litteram, cap. 1. 2 In edit. J. Alleaume deest nec, sed male, ut nobis videtur. 2 In edit. J. Alleaume deest nec, sed male, ut nobis videtur.

324 324

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tur vivus ex utero plenus humana substantia 1. Hieronymus etiam anathe- tur vivus ex utero plenus humana substantia 1. Hieronymus etiam anathe- matis vinculo illos condemnat qui animas ex traduce dicunt inducens matis vinculo illos condemnat qui animas ex traduce dicunt inducens auctoritatem Prophetæ, Qui finxit sigillatim corda eorum 2. Hoc satis, auctoritatem Prophetæ, Qui finxit sigillatim corda eorum 2. Hoc satis, inquit, innuit Propheta, quod non ipsam animam de anima facit Deus, sed inquit, innuit Propheta, quod non ipsam animam de anima facit Deus, sed sigillatim animas de nihilo creat. sigillatim animas de nihilo creat.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

Utrum anima sit ex traduce, scilicet ve- Utrum anima sit ex traduce, scilicet ve- getabilis, sensitiva, rationalis ? getabilis, sensitiva, rationalis ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, «Quemadmodum mulieris corpus, ibi, «Quemadmodum mulieris corpus,

etc. » etc. »

Hic enim incidit quæstio, Utrum Hic enim incidit quæstio, Utrum anima sit ex traduce? et, quia alibi ³ pro- anima sit ex traduce? et, quia alibi ³ pro- lixe tractata est, ideo hic breviter transeo lixe tractata est, ideo hic breviter transeo objiciendo theologice sic: objiciendo theologice sic:

1. Genes. XLVI, 26, dicitur: Cunctæ 1. Genes. XLVI, 26, dicitur: Cunctæ animæ, quæ ingressæ sunt cum Jacob in animæ, quæ ingressæ sunt cum Jacob in Ægyptum, et egressæ sunt de femore Ægyptum, et egressæ sunt de femore illius ergo anima seminatur cum se- illius ergo anima seminatur cum se- mine ergo est ex traduce sicut corpus. mine ergo est ex traduce sicut corpus.

2. Item, Anima contrahit originale : in 2. Item, Anima contrahit originale : in corpore autem non est originale, ut in- corpore autem non est originale, ut in- fra patebit, quia corpus non est suscepti- fra patebit, quia corpus non est suscepti- bile peccati et culpæ : ergo non contra- bile peccati et culpæ : ergo non contra- hit a corpore ergo necesse est quod ab hit a corpore ergo necesse est quod ab anima parentis: ergo ex traduce est ab anima parentis: ergo ex traduce est ab anima parentis. anima parentis.

3. Item, Philosophus dicit, quod ani- 3. Item, Philosophus dicit, quod ani- ma est in semine sicut artifex in artifi- ma est in semine sicut artifex in artifi- ciato ergo videtur, quod ibi sit semina- ciato ergo videtur, quod ibi sit semina-

ta ergo ex traduce. ta ergo ex traduce.

4. Item, Dicit, quod embrya vivunt 4. Item, Dicit, quod embrya vivunt vita plantæ non autem vivunt nisi per vita plantæ non autem vivunt nisi per animam : ergo habent animam : et non animam : ergo habent animam : et non nisi seminatam : ergo anima est ex tra- nisi seminatam : ergo anima est ex tra- duce. duce.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Anima est actus physici corporis in Anima est actus physici corporis in potentia vitam habentis: et hoc non potentia vitam habentis: et hoc non convenit tantum animæ rationali: sed et convenit tantum animæ rationali: sed et vegetabili, ut dicit Philosophus, et sen- vegetabili, ut dicit Philosophus, et sen- sibili: ergo non est in semine, nec potest sibili: ergo non est in semine, nec potest

esse. esse.

Sed Sed

SOLUTIO. Dicendum, quod secundum Sc SOLUTIO. Dicendum, quod secundum Sc Catholicam fidem, et secundum Philoso- Catholicam fidem, et secundum Philoso- phos, nulla anima est ex traduce, nec phos, nulla anima est ex traduce, nec plantæ, nec bruti, neque hominis: et. plantæ, nec bruti, neque hominis: et. per errorem scientiæ naturalis inductæ per errorem scientiæ naturalis inductæ sunt opiniones contrariæ dicunt enim' sunt opiniones contrariæ dicunt enim' quidam, quod materia spiritualis descin- quidam, quod materia spiritualis descin- ditur cum semine, ex qua fiunt anima ditur cum semine, ex qua fiunt anima bruti, et vegetabilis: et hóc numquam bruti, et vegetabilis: et hóc numquam aliquis Philosophus sensit, sicut pater aliquis Philosophus sensit, sicut pater in libris eorum, Aristotelis in libris in libris eorum, Aristotelis in libris XV et XVI de Animalibus, et Avicenna XV et XVI de Animalibus, et Avicenna qui exponit Aristotelis verba omnino qui exponit Aristotelis verba omnino per alium modum. Et similiter Aver- per alium modum. Et similiter Aver- roes in libro quodam de Virtute forma- roes in libro quodam de Virtute forma- tiva. tiva.

DICENDUM ergo ad primum, quod totum DICENDUM ergo ad primum, quod totum ponitur pro parte: quia corpus existit de ponitur pro parte: quia corpus existit de femore. femore.

AD ALIUD dicendum, quod anima con- AD ALIUD dicendum, quod anima con- trahit originale a carne: et ideo non va- trahit originale a carne: et ideo non va- let, non est in carne : ergo non con- let, non est in carne : ergo non con- trahitur a carne: sicut si dicatur, li- trahitur a carne: sicut si dicatur, li- quefactio et calefactio non sunt in sole: quefactio et calefactio non sunt in sole: ergo non contrahuntur ex ipso: hæc ergo non contrahuntur ex ipso: hæc enim ratio non tenet nisi in agentibus enim ratio non tenet nisi in agentibus univoce, et non in agentibus æquivoce. univoce, et non in agentibus æquivoce. Posset tamen dici, quod est in carne sic- Posset tamen dici, quod est in carne sic- ut in causa, et non sicut in subjecto. ut in causa, et non sicut in subjecto.

Ad Ad

1 De Ecclesiasticis dogmatibus; cap. 14. 1 De Ecclesiasticis dogmatibus; cap. 14. 2 Psal. xxx11, 15. 2 Psal. xxx11, 15.

13 Cf. II P. Summa theol. B. Alberti, Q. 72, 13 Cf. II P. Summa theol. B. Alberti, Q. 72, membr. 3. membr. 3.

13. 13.

IN II SENTENT. DIST. XVIII, H, ART. 8. IN II SENTENT. DIST. XVIII, H, ART. 8.

AD ALIUD dicendum, quod Aristoteles AD ALIUD dicendum, quod Aristoteles seipsum explanat in libro XVII de Ani- seipsum explanat in libro XVII de Ani- malibus, et Avicenna et Averroes expo- malibus, et Avicenna et Averroes expo- nunt, quod virtus animæ dicitur ibi ani- nunt, quod virtus animæ dicitur ibi ani- maet hæc est virtus formativa, quæ maet hæc est virtus formativa, quæ datur semini a virtute genitalium com- datur semini a virtute genitalium com- plete, dispositive etiam a corde, et hepate, plete, dispositive etiam a corde, et hepate, et cerebro, et materialiter a toto corpore: et cerebro, et materialiter a toto corpore: et hæc vocatur anima propter actum et hæc vocatur anima propter actum animæ. animæ.

: :

Si dicis, quod virtus non est sine sub- Si dicis, quod virtus non est sine sub- jecto et ideo si est ibi virtus, ibi est jecto et ideo si est ibi virtus, ibi est subjectum dico, quod argumentum pro- subjectum dico, quod argumentum pro- venit ex malo intellectu naturalium :, venit ex malo intellectu naturalium :, quia virtus animæ est duplex, scilicet quia virtus animæ est duplex, scilicet effectiva sive effluxa ab anima in corpus: effectiva sive effluxa ab anima in corpus: et hujus subjectum in semine spiritus et hujus subjectum in semine spiritus corporalis seminis est, quæ innititur ca- corporalis seminis est, quæ innititur ca- lori, ut dicit Aristoteles, scilicet primus, lori, ut dicit Aristoteles, scilicet primus, elementi qui dirigens est, et secundus, elementi qui dirigens est, et secundus, coeli qui est motivus ad substantiam et coeli qui est motivus ad substantiam et speciem, et tertius, animæ qui est com- speciem, et tertius, animæ qui est com- plexionativus et formativus organorum. plexionativus et formativus organorum.

1 Cf. II P. Summ. theol. B. Alberti, Q. 1 Cf. II P. Summ. theol. B. Alberti, Q.

325 325

Et hæc virtus bene est sine subjecto. Est Et hæc virtus bene est sine subjecto. Est tamen alia virtus animæ pars, et hæc tamen alia virtus animæ pars, et hæc non potest esse sine subjecto. non potest esse sine subjecto.

AD ALIUD dicendum, quod semen dicit AD ALIUD dicendum, quod semen dicit vivere, sicut ovum venti dicit vivere Phi- vivere, sicut ovum venti dicit vivere Phi- losophus in eodem libro et hoc est ab losophus in eodem libro et hoc est ab actu nutrimenti et potentia: quia semen actu nutrimenti et potentia: quia semen assimilatur filio egredienti de domo patris, assimilatur filio egredienti de domo patris, qui partem substantiæ secum portat, et qui partem substantiæ secum portat, et illam negotiando multiplicat: ita semen illam negotiando multiplicat: ita semen partem substantiæ ex qua fiunt radicalia partem substantiæ ex qua fiunt radicalia secum adducit, et partem aliunde attra- secum adducit, et partem aliunde attra- hit ex semine matris vel sanguine hit ex semine matris vel sanguine menstruo et illud nutrimentum est ad menstruo et illud nutrimentum est ad formationem organorum et ideo æquivo- formationem organorum et ideo æquivo- cum est ad nutrimentum animæ vegeta- cum est ad nutrimentum animæ vegeta- bilis. bilis.

Qualiter autem nulla anima sit ex tra- Qualiter autem nulla anima sit ex tra- duce et nulla in semine, alibi diligenter duce et nulla in semine, alibi diligenter est ostensum : per hæc tamen satis patet est ostensum : per hæc tamen satis patet solutio objectorum. solutio objectorum.

72, membr. 3. 72, membr. 3.

1 1

326 326

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO XIX. DISTINCTIO XIX.

De hominis duratione et conservatione quantum ad immor- De hominis duratione et conservatione quantum ad immor- talitatem. talitatem.

A. De primo hominis statu ante peccatum, scilicet qualis fuerit secundum corpus et A. De primo hominis statu ante peccatum, scilicet qualis fuerit secundum corpus et

secundum animam. secundum animam.

: :

Solent quæri plura de primi hominis statu ante peccatum, scilicet qualis Solent quæri plura de primi hominis statu ante peccatum, scilicet qualis fuerit homo priusquam peccaret, et in corpore et in anima: mortalis, an fuerit homo priusquam peccaret, et in corpore et in anima: mortalis, an immortalis passibilis, an impassibilis ? De termino inferioris vitæ, et de immortalis passibilis, an impassibilis ? De termino inferioris vitæ, et de transitu ad superiorem de modo propagationis filiorum, et alia multa, transitu ad superiorem de modo propagationis filiorum, et alia multa, quæ non inutiliter sciuntur, licet aliquando curiositate quærantur. At quæ non inutiliter sciuntur, licet aliquando curiositate quærantur. At priusquam ad animi qualitatem pertinenlia prosequamur, de qualitate ejus priusquam ad animi qualitatem pertinenlia prosequamur, de qualitate ejus secundum corpus, et modo propagationis filiorum, et de aliis quibusdam secundum corpus, et modo propagationis filiorum, et de aliis quibusdam inspiciamus. Primus ergo homo secundum naturam corporis terreni, im- inspiciamus. Primus ergo homo secundum naturam corporis terreni, im- mortalis fuit quodammodo secundum aliquid, quia potuit non mori : et mortalis fuit quodammodo secundum aliquid, quia potuit non mori : et mortalis quodammodo, quia potuit mori. In illo namque primo statu habuit mortalis quodammodo, quia potuit mori. In illo namque primo statu habuit posse mori, et non posse mori. Et hæc fuit prima humani corporis immor- posse mori, et non posse mori. Et hæc fuit prima humani corporis immor- talitas, scilicet posse non mori. In secundo vero statu post peccatum habuit talitas, scilicet posse non mori. In secundo vero statu post peccatum habuit posse mori, et non posse non mori: quia in hoc statu moriendi est posse mori, et non posse non mori: quia in hoc statu moriendi est necessitas. In tertio statu habebit posse non mori, et non posse mori, quia necessitas. In tertio statu habebit posse non mori, et non posse mori, quia ad illum statum pertinet moriendi impossibilitas : quod ex gratia erit, non ad illum statum pertinet moriendi impossibilitas : quod ex gratia erit, non ex natura. In primo statu fuit corpus hominis animale, id est, egens alimo- ex natura. In primo statu fuit corpus hominis animale, id est, egens alimo- niis ciborum. Unde et homo factus dicitur in animam viventem ‘, non niis ciborum. Unde et homo factus dicitur in animam viventem ‘, non spiritualem, id est, in animam corpus sensificantem: quod adhuc erat spiritualem, id est, in animam corpus sensificantem: quod adhuc erat animale, non spirituale, quod egebat cibis ut per animam viveret. Factus. animale, non spirituale, quod egebat cibis ut per animam viveret. Factus. est ergo in animam viventem, id est, vitam corpori dantem: tamen per est ergo in animam viventem, id est, vitam corpori dantem: tamen per sustentamenta ciborum et tunc erat corpus mortale et immortale, quia sustentamenta ciborum et tunc erat corpus mortale et immortale, quia

1 Genes. 11, 7: Et factus est homo in animam viventem. 1 Genes. 11, 7: Et factus est homo in animam viventem.

IN II SENTENT. DIST. XIX, A. IN II SENTENT. DIST. XIX, A.

327 327

poterat mori, et poterat non mori. Post peccatum vero factum est mor- poterat mori, et poterat non mori. Post peccatum vero factum est mor- tuum, sicut dicit Apostolus, Corpus quidem mortuum propter peccatum tuum, sicut dicit Apostolus, Corpus quidem mortuum propter peccatum est, id est, necessitatem moriendi in se habet. In resurrectione vero erit est, id est, necessitatem moriendi in se habet. In resurrectione vero erit spirituale, scilicet agile et cibis non egens: et immortale, non sicut in spirituale, scilicet agile et cibis non egens: et immortale, non sicut in statu primo fuit, scilicet quod possit non mori, sed etiam quod non poterit statu primo fuit, scilicet quod possit non mori, sed etiam quod non poterit mori. Unde Augustinus super Genesim: Apostolus ait, Corpus quidem mori. Unde Augustinus super Genesim: Apostolus ait, Corpus quidem mortuum est propter peccatum, etc. Prius de limo terræ formatum est mortuum est propter peccatum, etc. Prius de limo terræ formatum est corpus animale non spirituale, cum quali resurgemus. Renovabitur enim a corpus animale non spirituale, cum quali resurgemus. Renovabitur enim a vetustate, non in corpus animale quale fuit, sed in melius, id est, spiri- vetustate, non in corpus animale quale fuit, sed in melius, id est, spiri- tuale, cum hoc mortale induet immortale, in quod mutandus erat Adam, tuale, cum hoc mortale induet immortale, in quod mutandus erat Adam, nisi mortem corporis animalis peccando meruisset 2. Non ait Apostolus, nisi mortem corporis animalis peccando meruisset 2. Non ait Apostolus, corpus mortale est propter peccatum, sed mortuum. Illud enim ante pecca- corpus mortale est propter peccatum, sed mortuum. Illud enim ante pecca- tum mortale, et immortale erat: quia poterat mori, et non mori. Aliud tum mortale, et immortale erat: quia poterat mori, et non mori. Aliud autem est non posse mori, aliud posse non mori. Ideo factum est per autem est non posse mori, aliud posse non mori. Ideo factum est per peccatum non mortale, quod erat : sed mortuum, quod non fieret nisi peccatum non mortale, quod erat : sed mortuum, quod non fieret nisi peccaret. Animale enim non est hoc corpus, sicut primi hominis fuit: sed peccaret. Animale enim non est hoc corpus, sicut primi hominis fuit: sed jam deterius est: habet enim necessitatem moriendi ³. Ecce hic evidenter jam deterius est: habet enim necessitatem moriendi ³. Ecce hic evidenter aperit Augustinus, quod corpus hominis ante peccatum mortale et immor- aperit Augustinus, quod corpus hominis ante peccatum mortale et immor- tale fuit sed non qualiter fiet in resurrectione. De hoc eodem Beda super tale fuit sed non qualiter fiet in resurrectione. De hoc eodem Beda super Genesim ait: Non est credendum ante peccatum ita fuisse mortua cor- Genesim ait: Non est credendum ante peccatum ita fuisse mortua cor- pora, sicut modo. Ait enim Apostolus, Corpus quidem mortuum est propter pora, sicut modo. Ait enim Apostolus, Corpus quidem mortuum est propter peccatum sed licet fuissent animalia nondum spiritualia, non tamen peccatum sed licet fuissent animalia nondum spiritualia, non tamen mortua quæ scilicet necesse esset mori. mortua quæ scilicet necesse esset mori.