210 210

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

moniis asserunt quidam omnes Angelos mitti. Nec debet indignum videri moniis asserunt quidam omnes Angelos mitti. Nec debet indignum videri si etiam superiores mittantur, cum et ille qui creator est omnium, ad hæc si etiam superiores mittantur, cum et ille qui creator est omnium, ad hæc inferiora descenderit. inferiora descenderit.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

<< Hoc etiam investigandum est, Utrum << Hoc etiam investigandum est, Utrum omnes illi, etc. » omnes illi, etc. »

Hic incipit Magister agere de missio- Hic incipit Magister agere de missio- nibus Angelorum. nibus Angelorum.

Et habet duas partes: in quarum pri- Et habet duas partes: in quarum pri- ma quæritur, Utrum omnes mittantur, ma quæritur, Utrum omnes mittantur, vel quidam? In sequenti autem distin- vel quidam? In sequenti autem distin- ctione, quærit de custodia quam habent ctione, quærit de custodia quam habent circa nos, ibi, Dist. XI, A, « Illud quo- circa nos, ibi, Dist. XI, A, « Illud quo- que sciendum est, etc. » que sciendum est, etc. »

Ista distinctio dividitur in tres partes, Ista distinctio dividitur in tres partes, secundum tres opiniones hic inductas secundum tres opiniones hic inductas quarum prima est, quod non omnes quarum prima est, quod non omnes mittuntur. Secunda, quod omnes, ibi, C, mittuntur. Secunda, quod omnes, ibi, C, « Hic oritur quæstio, etc. » Tertia, quod « Hic oritur quæstio, etc. » Tertia, quod non omnes mittantur ad nos: sed qui- non omnes mittantur ad nos: sed qui- dam ad medios ut superiores, et medii dam ad medios ut superiores, et medii ad inferiores, et inferiores ad nos: et ad inferiores, et inferiores ad nos: et hæc incipit, ibi, F, « Alii vero dicunt, hæc incipit, ibi, F, « Alii vero dicunt, etc. » etc. »

Et hæc sola opinio est, ut mihi vide- Et hæc sola opinio est, ut mihi vide- tur, quæ parum habet rationis, et contra tur, quæ parum habet rationis, et contra se habet plurimas auctoritates: quia Vir- se habet plurimas auctoritates: quia Vir- tutes et Principes et Potestates expresse tutes et Principes et Potestates expresse missi leguntur, et habent officia circa missi leguntur, et habent officia circa nos, ut miracula facere, dæmones arcere, nos, ut miracula facere, dæmones arcere, et principatus ordinare et distinguere et et principatus ordinare et distinguere et gubernare et tamen ista opinio plures gubernare et tamen ista opinio plures habet sequentes. habet sequentes.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An Angeli mittantur ? et, Propter quid An Angeli mittantur ? et, Propter quid mittantur ? mittantur ?

Circa primam partem sunt duo quæ- Circa primam partem sunt duo quæ- renda, scilicet an mittantur Angeli? Et, renda, scilicet an mittantur Angeli? Et, An mitti minuit eis gloriam ? An mitti minuit eis gloriam ?

Videtur autem, quod non mittuntur: Videtur autem, quod non mittuntur: quia quia

1. Impartibile simul non potest moveri 1. Impartibile simul non potest moveri diversis motibus, sed totum se convertit diversis motibus, sed totum se convertit ad quodcumque se vertat: Angelus est ad quodcumque se vertat: Angelus est impartibilis : ergo non potest simul mo- impartibilis : ergo non potest simul mo- veri diversis motibus: si ergo assistit, veri diversis motibus: si ergo assistit, non potest simul cum hoc ministrare. non potest simul cum hoc ministrare.

2. Item, Superfluus est nuntius ei qui 2. Item, Superfluus est nuntius ei qui potest sine nuntio æqua facilitate indi- potest sine nuntio æqua facilitate indi- care distanti a se : hoc autem potuit fa- care distanti a se : hoc autem potuit fa- cere Deus ergo superfluit nuntius: er- cere Deus ergo superfluit nuntius: er- go cum superfluum non possit esse in go cum superfluum non possit esse in ordinatione Dei, Angelus non mittitur, ordinatione Dei, Angelus non mittitur, ut videtur. ut videtur.

3. Item, Filius mittitur, et Spiritus 3. Item, Filius mittitur, et Spiritus sanctus, scilicet ad rationalem naturam sanctus, scilicet ad rationalem naturam reordinandam, quæ aversa fuerat, ut ha- reordinandam, quæ aversa fuerat, ut ha- bitum est in primo libro Sententiarum. bitum est in primo libro Sententiarum. Cum igitur sufficientissimus sit uterque Cum igitur sufficientissimus sit uterque eorum, videtur quod superflue mittatur eorum, videtur quod superflue mittatur Angelus. Angelus.

IN CONTRARIUM sunt ea quæ dicuntur IN CONTRARIUM sunt ea quæ dicuntur in Littera. in Littera.

SOLUTIO. Dicendum, quod Angelus SOLUTIO. Dicendum, quod Angelus mittitur et contingit hoc propter nos, mittitur et contingit hoc propter nos, et non propter indigentiam Dei. et non propter indigentiam Dei.

AD PRIMUM autem dicendum, AD PRIMUM autem dicendum,

quod li- quod li-

cet Angelus impartibilis est substantia, cet Angelus impartibilis est substantia,

Sed Sed

Ad Ad

Ad 2. Ad 2.

Ed 3. Ed 3.

IN II SENTENT. DIST. X, C. IN II SENTENT. DIST. X, C.

tamen divisibilis est, hoc est, quantitate tamen divisibilis est, hoc est, quantitate virtutis: et potest assistere, et mini- virtutis: et potest assistere, et mini- strare simul. strare simul.

AD ALIUD dicendum, quod missio est AD ALIUD dicendum, quod missio est propter nos quia Deus inspirat, et ut a propter nos quia Deus inspirat, et ut a parte nostra medius fiat, etiam Ange- parte nostra medius fiat, etiam Ange- lum mittit suggerentem idem quod in- lum mittit suggerentem idem quod in- spiratum est. spiratum est.

AD ALIUD dicendum, quod sufficientis- AD ALIUD dicendum, quod sufficientis- sima est utraque missio et Filii et Spiri- sima est utraque missio et Filii et Spiri- tus sancti sed tamen quia nos fragiles tus sancti sed tamen quia nos fragiles sumus, ideo pluribus intus et extra nos sumus, ideo pluribus intus et extra nos in bonis tenentibus indigemus. in bonis tenentibus indigemus.

Utrum Utrum

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

minuitur Angelorum gloria minuitur Angelorum gloria quando ministrant et mittuntur ? quando ministrant et mittuntur ?

Secundo quæritur, Utrum minuitur Secundo quæritur, Utrum minuitur gloria eorum, quando ministrant? gloria eorum, quando ministrant?

Videtur quod non : quia Videtur quod non : quia

1. Dicit Beda, quod intra Deum cur- 1. Dicit Beda, quod intra Deum cur- runt, quocumque mittantur: ergo non runt, quocumque mittantur: ergo non deflectuntur a contemplatione. deflectuntur a contemplatione.

2. Item, Gregorius: « Angeli cum ad 2. Item, Gregorius: « Angeli cum ad nos veniunt, contemplatione ab intimis nos veniunt, contemplatione ab intimis numquam recedunt. » numquam recedunt. »

SED CONTRA: SED CONTRA:

211 211

1. Dicit Aristoteles in libro de Somno 1. Dicit Aristoteles in libro de Somno et Vigilia, quod una potentia existente et Vigilia, quod una potentia existente in actu, retrahitur alia: cum igitur con- in actu, retrahitur alia: cum igitur con- templatio Verbi tantum in se trahit ap- templatio Verbi tantum in se trahit ap- petitum et voluntatem Angeli, videtur petitum et voluntatem Angeli, videtur quod simul cum hoc non potest mini- quod simul cum hoc non potest mini- strare diligenter circa nos. strare diligenter circa nos.

: :

2. Item, Impossibile est idem simul 2. Item, Impossibile est idem simul moveri diversis motibus secundum moveri diversis motibus secundum idem sed diversi motus sunt contem- idem sed diversi motus sunt contem- plari, et ministrare: ergo idem Ange- plari, et ministrare: ergo idem Ange- lus non potest simul illis moveri, ut vi- lus non potest simul illis moveri, ut vi- detur. detur.

SOLUTIO. Dicendum, quod simul mini- SOLUTIO. Dicendum, quod simul mini- strat et contemplatur. strat et contemplatur.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod ve- AD PRIMUM ergo dicendum, quod ve- rum est, quod unum opus non est ratio rum est, quod unum opus non est ratio alterius et causa: sed ministerium cau- alterius et causa: sed ministerium cau- satur ex contemplatione: quia enim hoc satur ex contemplatione: quia enim hoc in Verbo legunt esse voluntatem Dei, in Verbo legunt esse voluntatem Dei, ideo feruntur ad ministerium. Et mini- ideo feruntur ad ministerium. Et mini- sterii actus numquam incipit a parte no- sterii actus numquam incipit a parte no- stra a nobis enim non discunt in qui- stra a nobis enim non discunt in qui- bus ministrare debeant, sed potius a bus ministrare debeant, sed potius a Verbo semper: et ideo a neutro retra- Verbo semper: et ideo a neutro retra- huntur. huntur.

Per hoc patet solutio ad sequens. Per hoc patet solutio ad sequens.

Sed contra, Sed contra,

Solutto. Solutto.

Ad 1 et 2. Ad 1 et 2.

C. Quæstio, Si omnes mittuntur, cur unus tantum ordo nomine Angelorum C. Quæstio, Si omnes mittuntur, cur unus tantum ordo nomine Angelorum

censetur ? censetur ?

Hic oritur quæstio, Si omnes mittuntur et nuntii Dei existunt, quare Hic oritur quæstio, Si omnes mittuntur et nuntii Dei existunt, quare unus tantum inter novem ordines, Angelorum nomine censetur? Ad quod unus tantum inter novem ordines, Angelorum nomine censetur? Ad quod quidam dicunt, omnes quidem mitti, sed alios sæpius et quasi ex officio quidam dicunt, omnes quidem mitti, sed alios sæpius et quasi ex officio injuncto, qui proprie Angeli vel Archangeli nominantur alios vero rarius injuncto, qui proprie Angeli vel Archangeli nominantur alios vero rarius mitti, scilicet majores, causa extra communem dispensationem oborta : mitti, scilicet majores, causa extra communem dispensationem oborta :

1 S. GREGORIUS, Homil. XXXVIII. 1 S. GREGORIUS, Homil. XXXVIII.

: :

212 212

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

qui cum Angelorum ministerium suscipiunt, etiam nomen assumunt. qui cum Angelorum ministerium suscipiunt, etiam nomen assumunt. Unde in Psalmo CII, 4 : Qui facit Angelos suos spiritus, et ministros, etc. Unde in Psalmo CII, 4 : Qui facit Angelos suos spiritus, et ministros, etc. quia illi qui natura spiritus sunt, aliquando Angeli, id est, nuntii fiunt, quia illi qui natura spiritus sunt, aliquando Angeli, id est, nuntii fiunt,

D. Putant quidam Michael, Gabriel, Raphael de superiori ordine fuisse et sunt D. Putant quidam Michael, Gabriel, Raphael de superiori ordine fuisse et sunt nomina spirituum, et non ordinum. nomina spirituum, et non ordinum.

Et putant illi Michael, Gabriel, Raphael de superiori ordine fuisse. Et putant illi Michael, Gabriel, Raphael de superiori ordine fuisse. Michael interpretatur, Quis ut Deus? Gabriel, Fortitudo Dei: Raphael, Michael interpretatur, Quis ut Deus? Gabriel, Fortitudo Dei: Raphael, Medicina Dei: nec sunt ista nomina ordinum, sed spirituum. Et dicunt Medicina Dei: nec sunt ista nomina ordinum, sed spirituum. Et dicunt quidam singulum horum unius proprie ac singulariter spiritus esse no- quidam singulum horum unius proprie ac singulariter spiritus esse no- men. Alii vero, non unius singulariter et determinate, sed nunc hujus nunc men. Alii vero, non unius singulariter et determinate, sed nunc hujus nunc illius esse nomen, secundum qualitatem eorum ad quæ nuntianda vel illius esse nomen, secundum qualitatem eorum ad quæ nuntianda vel gerenda mittuntur: sicut et dæmonum quædam nomina sunt, quæ qui- gerenda mittuntur: sicut et dæmonum quædam nomina sunt, quæ qui- dam putant esse unius propria, alii vero pluribus communia. Diabolus dam putant esse unius propria, alii vero pluribus communia. Diabolus quippe, qui Græce ita vocatur, et criminator interpretatur vel deorsum quippe, qui Græce ita vocatur, et criminator interpretatur vel deorsum fluens, Hebraice dicitur Satan, id est, adversarius. Dicitur et Belial, id est, fluens, Hebraice dicitur Satan, id est, adversarius. Dicitur et Belial, id est, apostata et absque jugo : dicitur etiam Leviathan, id est, additamentum apostata et absque jugo : dicitur etiam Leviathan, id est, additamentum eorum et alia plura reperies nomina ', quæ vel unius spiritus sunt pro- eorum et alia plura reperies nomina ', quæ vel unius spiritus sunt pro- pria, vel pluribus communia. pria, vel pluribus communia.

E. Quomodo determinent prædictas auctoritates quæ videntur adversari, qui dicunt E. Quomodo determinent prædictas auctoritates quæ videntur adversari, qui dicunt omnes Angelos mitti. omnes Angelos mitti.

Qui autem omnes Angelos mitti asserunt, prædictas auctoritates, Danie- Qui autem omnes Angelos mitti asserunt, prædictas auctoritates, Danie- lis scilicet et Dionysii, ita determinant. Dicuntur superiora agmina Deo lis scilicet et Dionysii, ita determinant. Dicuntur superiora agmina Deo assistere, et ab intimis numquam recedere: non quin aliquando mittan- assistere, et ab intimis numquam recedere: non quin aliquando mittan- tur, sed quia rarissime ad exteriora prodeunt: nec tunc ab intimis rece- tur, sed quia rarissime ad exteriora prodeunt: nec tunc ab intimis rece- dunt, sed Dei præsentiæ et contemplationi semper assistunt: quod etiam dunt, sed Dei præsentiæ et contemplationi semper assistunt: quod etiam faciunt qui frequenter mittuntur. faciunt qui frequenter mittuntur.

1 Cf. præcipue, Matth. x, 25 ; Marc. II, 22; Luc. xi, 15; I ad Corinth. VI, 9 et 10; Job, ш еt v. 1 Cf. præcipue, Matth. x, 25 ; Marc. II, 22; Luc. xi, 15; I ad Corinth. VI, 9 et 10; Job, ш еt v.

IN II SENTENT. DIST. X, F, ART. 3. IN II SENTENT. DIST. X, F, ART. 3.

213 213

F. Quos ali dicant mitti, et quos dicant non mitti, cum determinatione F. Quos ali dicant mitti, et quos dicant non mitti, cum determinatione auctoritatum quæ videntur sibi adversari ? auctoritatum quæ videntur sibi adversari ?

1 1

Alii vero dicunt tres ordines supremos, scilicet Cherubin, Seraphin, Alii vero dicunt tres ordines supremos, scilicet Cherubin, Seraphin, et Thronos, ita Creatori assistere, quod ad exteriores non exeunt : et Thronos, ita Creatori assistere, quod ad exteriores non exeunt : inferiores autem tres ad exteriora mitti: tres vero medios inter utrosque inferiores autem tres ad exteriora mitti: tres vero medios inter utrosque consistere, non modo dignitate vel loco, sed etiam officio: quia præcep- consistere, non modo dignitate vel loco, sed etiam officio: quia præcep- tum divinum a superioribus accipiunt, et deferunt ad inferiores. Ideoque tum divinum a superioribus accipiunt, et deferunt ad inferiores. Ideoque cum supremi mediis, et medii imis, atque hi hominibus præceptum Dei cum supremi mediis, et medii imis, atque hi hominibus præceptum Dei nuntient, merito omnes Angeli nominari debent. Et ob id forte Apostolus nuntient, merito omnes Angeli nominari debent. Et ob id forte Apostolus ait, omnes spiritus administratores esse Filii, et mitti in ministerium: et ait, omnes spiritus administratores esse Filii, et mitti in ministerium: et per omnes non singulos ordines, sed de inferioribus ordinibus singulos per omnes non singulos ordines, sed de inferioribus ordinibus singulos Angelos complexus est. Illud vero quod Isaias ait, per verba Dionysii de- Angelos complexus est. Illud vero quod Isaias ait, per verba Dionysii de- terminant dicentes: Hi spiritus qui mittuntur, percipiunt horum vocabu- terminant dicentes: Hi spiritus qui mittuntur, percipiunt horum vocabu- lum, quorum gerunt officium. Unde dicunt illum Angelum qui missus est lum, quorum gerunt officium. Unde dicunt illum Angelum qui missus est ad Isaiam, ut mundaret et incenderet labia Prophetæ, fuisse de ordine ad Isaiam, ut mundaret et incenderet labia Prophetæ, fuisse de ordine inferiorum 3. Sed ideo dictus est fore * de Seraphin, quia veniebat incendere inferiorum 3. Sed ideo dictus est fore * de Seraphin, quia veniebat incendere et consumere delicta Isaiæ. et consumere delicta Isaiæ.

Utrum Utrum

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

omnes Angeli mittantur, vel omnes Angeli mittantur, vel

non ? non ?

Circa secundam partem quærendum Circa secundam partem quærendum est, Utrum omnes mittantur, vel non? est, Utrum omnes mittantur, vel non? Videtur, quod sic: Videtur, quod sic:

1 Edit. J. Alleaume, exteriora. 1 Edit. J. Alleaume, exteriora.

2 Ad Hebr. 1, 14: Nonne omnes sunt admini- 2 Ad Hebr. 1, 14: Nonne omnes sunt admini- stratorii spiritus, in ministerium missi propter eos stratorii spiritus, in ministerium missi propter eos

1. Ad Hebr. 1, 14: Nonne omnes sunt 1. Ad Hebr. 1, 14: Nonne omnes sunt administratorii spiritus, in ministerium administratorii spiritus, in ministerium missi? et alia quæ inducuntur in Litte- missi? et alia quæ inducuntur in Litte- ra ergo omnes mittuntur. ra ergo omnes mittuntur.

2. Item, Damascenus : « Illi qui præ- 2. Item, Damascenus : « Illi qui præ- eminent aliis, dant suas illuminationes, ea eminent aliis, dant suas illuminationes, ea quæ secundum nos dispensantes et auxi- quæ secundum nos dispensantes et auxi- liantes » ergo omnes mittuntur. liantes » ergo omnes mittuntur.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Daniel. VII, 10: Millia millium, etc. 1. Daniel. VII, 10: Millia millium, etc. Ibidem, Glossa: << Plures sunt qui mi- Ibidem, Glossa: << Plures sunt qui mi- nistrant, quam qui assistunt. » nistrant, quam qui assistunt. »

qui hæreditatem capiunt salutis ? qui hæreditatem capiunt salutis ? 3 Cf. Isa. vi, 6 et 7. 3 Cf. Isa. vi, 6 et 7.

Edit. Joannis Alleaume habet forte. Edit. Joannis Alleaume habet forte.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

214 214

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

2. Item, Corpus nostrum est ita dis- 2. Item, Corpus nostrum est ita dis- positum, quod unum membrum juvat positum, quod unum membrum juvat alterum ergo cum ipsi sint potentiores alterum ergo cum ipsi sint potentiores in corpore mystico, debent juvare nos in corpore mystico, debent juvare nos ministrando. ministrando.

SOLUTIO. Notandum quod nos de hoc SOLUTIO. Notandum quod nos de hoc alibi diffuse disputavimus valde, et hoc alibi diffuse disputavimus valde, et hoc potest interserere qui voluerit 1 : sed ad potest interserere qui voluerit 1 : sed ad petens dicendum, quod tres sunt opi- petens dicendum, quod tres sunt opi- niones de hoc quæ plane ponuntur in niones de hoc quæ plane ponuntur in Littera a Magistro, sed tamen secundum Littera a Magistro, sed tamen secundum Dionysii opinionem non omnes mittun- Dionysii opinionem non omnes mittun- tur. Et si credimus quod Dionysius scrip- tur. Et si credimus quod Dionysius scrip- sit visionem Pauli, tunc videtur ipse ma- sit visionem Pauli, tunc videtur ipse ma- gis sequendus quam alii. gis sequendus quam alii.

Et ideo dicendum ad auctoritates in- Et ideo dicendum ad auctoritates in- ductas, quod omnes sunt administrato- ductas, quod omnes sunt administrato- rii et missi in ministerium salutis : sed rii et missi in ministerium salutis : sed hoc est ministrando illuminationes, non hoc est ministrando illuminationes, non ministrando circa nos. ministrando circa nos.

AD ALIUD dicendum, quod hoc plane AD ALIUD dicendum, quod hoc plane dicit Damascenus, quod jam dictum est dicit Damascenus, quod jam dictum est in solvendo primum, et ita intelligit. in solvendo primum, et ita intelligit.

Sed de omnibus aliis alibi prolixus tra- Sed de omnibus aliis alibi prolixus tra- ctatus habetur. ctatus habetur.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Utrum unus Angelus illuminet alium ? Utrum unus Angelus illuminet alium ? et, Utrum unus purget alium, et a et, Utrum unus purget alium, et a quo purgat, cum non habeat pecca- quo purgat, cum non habeat pecca- tum ? tum ?

Deinde quæritur circa tertiam opi- Deinde quæritur circa tertiam opi- nionem, Utrum unus alium illuminet ? nionem, Utrum unus alium illuminet ? Et videtur quod non : quia Et videtur quod non : quia

1. Dicit Augustinus, quod in cœlo ca- 1. Dicit Augustinus, quod in cœlo ca- thedram habet qui solus docet cor homi- thedram habet qui solus docet cor homi- nis ergo etiam cor Angeli solus docet. nis ergo etiam cor Angeli solus docet.

1 Cf. II P. Summ. theol. B. Alberti, Tract. 1 Cf. II P. Summ. theol. B. Alberti, Tract. IX, Q. 34. IX, Q. 34.

2. Item, Augustinus in sermone quo- 2. Item, Augustinus in sermone quo- dam de Imagine dicit, quod inter men- dam de Imagine dicit, quod inter men- tem nostram et Deum nihil est medium: tem nostram et Deum nihil est medium: ergo non est medius Angelus illumi ergo non est medius Angelus illumi nans ergo nec se invicem illuminant. nans ergo nec se invicem illuminant.

Quod si concedatur, erit contra Dio- Quod si concedatur, erit contra Dio- nysium in libro de Cœlesti hierarchia, nysium in libro de Cœlesti hierarchia, qui dicit, quod alii sunt illuminatores, et qui dicit, quod alii sunt illuminatores, et purgatores, et perfectores: et alii illu- purgatores, et perfectores: et alii illu- minati, purgati, et perfecti in omni hie- minati, purgati, et perfecti in omni hie- rarchia et in omni ordine 3. rarchia et in omni ordine 3.

JUXTA hoc ulterius etiam quæritur, si JUXTA hoc ulterius etiam quæritur, si unus purgat alium, a quo purgat, cum unus purgat alium, a quo purgat, cum non habeat peccatum ? non habeat peccatum ?

SOLUTIO. Hoc quod alibi disputatum SOLUTIO. Hoc quod alibi disputatum est, hoc hic nolo corrumpere: quia tan- est, hoc hic nolo corrumpere: quia tan- ta prolixitas hic non posset poni. Sed di- ta prolixitas hic non posset poni. Sed di- cendum breviter, quod se invicem illu- cendum breviter, quod se invicem illu- minant et nos. minant et nos.

AD ID quod objicitur in contrarium, AD ID quod objicitur in contrarium, dicendum quod Deus solus docet sicut dicendum quod Deus solus docet sicut prima causa efficiens, sed non sola, ita prima causa efficiens, sed non sola, ita quod excludat cooperationem Angeli et quod excludat cooperationem Angeli et hominis et Angeli illuminant sicut co- hominis et Angeli illuminant sicut co- operatores. operatores.

AD ALIUD dicendum, quod hoc intelli- AD ALIUD dicendum, quod hoc intelli- gitur quantum ad beatificantia tantum, gitur quantum ad beatificantia tantum, et non in aliis ipse enim solus beatificat et non in aliis ipse enim solus beatificat hominem, et Angelum sed in aliis illu- hominem, et Angelum sed in aliis illu- minationibus unus accipit ab alio, et su- minationibus unus accipit ab alio, et su- perior ab inferiore. perior ab inferiore.

Ad ID quod ulterius quæritur, dicen Ad ID quod ulterius quæritur, dicen dum quod purgatio est a confusione si- dum quod purgatio est a confusione si- militudinis, ut dicit Dionysius. Sed con- militudinis, ut dicit Dionysius. Sed con- fusio dicitur hic non opprobrium pecca- fusio dicitur hic non opprobrium pecca- ti, sed potius non adunatus in lumine ti, sed potius non adunatus in lumine intellectus et ab illo per immissionem intellectus et ab illo per immissionem luminis purgatur, non aliud abjiciendo: luminis purgatur, non aliud abjiciendo: quia lumen præsentia et absentia sua quia lumen præsentia et absentia sua facit mutationem, sicut et forma sub- facit mutationem, sicut et forma sub- stantialis. stantialis.

ET SI quæritur de differentia horum ET SI quæritur de differentia horum

2 Cf. S. DIONYSIUM, de Coelesti hierarchia, cap. 2 Cf. S. DIONYSIUM, de Coelesti hierarchia, cap. 3 et 7. 3 et 7.

IN II SENTENT. DIST. X, F, ART. 4. IN II SENTENT. DIST. X, F, ART. 4.

Solntio. actuum, dico quod lumen effectum est in Solntio. actuum, dico quod lumen effectum est in sancto, et quoad hoc est purgatio : et ip- sancto, et quoad hoc est purgatio : et ip- sum lumen in substantia aliquid est, et sum lumen in substantia aliquid est, et hoc dicit illuminatio: et ordinat ad vi- hoc dicit illuminatio: et ordinat ad vi- dendum aliquid in Deo quod prius non dendum aliquid in Deo quod prius non videbatur, et in illo est perfectio : et ideo videbatur, et in illo est perfectio : et ideo

1 Cf. II P. Summ. theol. B. Alberti, Tract. 1 Cf. II P. Summ. theol. B. Alberti, Tract.

215 215

unum sunt in substantia, et tria in ra- unum sunt in substantia, et tria in ra- tione. tione.

Et de hoc alibi invenies explanata si- Et de hoc alibi invenies explanata si- gillatim cum prolixa disputatione, ita gillatim cum prolixa disputatione, ita quod omnia verba Dionysii sunt 1. quod omnia verba Dionysii sunt 1.

X, Q. 40. X, Q. 40.

) )

216 216

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO XI. DISTINCTIO XI.

De Angelorum ministerio et missione per comparationem ad ho- De Angelorum ministerio et missione per comparationem ad ho- minem cui ministrant. minem cui ministrant.

A. Quod quæque anima habet Angelum bonum ad sui custodiam delegatum, et A. Quod quæque anima habet Angelum bonum ad sui custodiam delegatum, et

malum ad exercitium. malum ad exercitium.

Illud quoque sciendum est, quod Angeli boni deputati sunt ad custodiam Illud quoque sciendum est, quod Angeli boni deputati sunt ad custodiam hominum, ita ut quisque electorum habeat Angelum ad sui profectum hominum, ita ut quisque electorum habeat Angelum ad sui profectum atque custodiam specialiter delegatum. Unde in Evangelio veritas a pusil- atque custodiam specialiter delegatum. Unde in Evangelio veritas a pusil- lorum scandalo prohibens ait, Angeli eorum in cœlis semper vident faciem lorum scandalo prohibens ait, Angeli eorum in cœlis semper vident faciem Patris. Angelos dicit eorum esse quibus ad custodiam deputati sunt. Su- Patris. Angelos dicit eorum esse quibus ad custodiam deputati sunt. Su- per quem locum Hieronymus tradit, unamquamque animam ab exordio per quem locum Hieronymus tradit, unamquamque animam ab exordio nativitatis habere Angelum ad sui custodiam deputatum, inquiens ita: nativitatis habere Angelum ad sui custodiam deputatum, inquiens ita: « Magna dignitas animarum est, ut unaquæque habeat ab ortu nativitatis « Magna dignitas animarum est, ut unaquæque habeat ab ortu nativitatis in custodiam sui Angelum delegatum. » Gregorius quoque dicit, quod in custodiam sui Angelum delegatum. » Gregorius quoque dicit, quod quisque bonum Angelum sibi ad custodiam deputatum, et unum malum ad quisque bonum Angelum sibi ad custodiam deputatum, et unum malum ad exercitium habet. Cum enim omnes Angeli boni nostrum bonum velint, exercitium habet. Cum enim omnes Angeli boni nostrum bonum velint, communiterque saluti omnium studeant, ille tamen qui deputatus est communiterque saluti omnium studeant, ille tamen qui deputatus est alicui ad custodiam, eum specialiter hortatur ad bonum, sicut legitur de alicui ad custodiam, eum specialiter hortatur ad bonum, sicut legitur de Angelo Tobiæ, et de Angelo Petri in Actibus Apostolorum. Similiter et Angelo Tobiæ, et de Angelo Petri in Actibus Apostolorum. Similiter et mali Angeli cum desiderent malum hominum, magis tamen hominem ad mali Angeli cum desiderent malum hominum, magis tamen hominem ad malum incitat, et ad nocendum fortius instat ille qui ad exercitium ejus malum incitat, et ad nocendum fortius instat ille qui ad exercitium ejus deputatus est. deputatus est.

1 Matth. xv111, 10. 1 Matth. xv111, 10.

IN II SENTENT. DIST. XI, B, C. IN II SENTENT. DIST. XI, B, C.

217 217

B. Utrum singulis hominibus singuli Angeli, an pluribus deputatus sit unus ? B. Utrum singulis hominibus singuli Angeli, an pluribus deputatus sit unus ?

Solet autem quæri, Utrum singuli Angeli singulis hominibus, an unus Solet autem quæri, Utrum singuli Angeli singulis hominibus, an unus pluribus ad custodiam vel exercitium deputatus sit? Sed cum electi tot pluribus ad custodiam vel exercitium deputatus sit? Sed cum electi tot sint quot et boni Angeli sunt, plures constat esse omnes simul bonos et sint quot et boni Angeli sunt, plures constat esse omnes simul bonos et malos homines quam boni Angeli sint. Et cum tot sint electi quot Angeli malos homines quam boni Angeli sint. Et cum tot sint electi quot Angeli boni, et Angeli boni plures sint quam mali, pluresque sint homines mali boni, et Angeli boni plures sint quam mali, pluresque sint homines mali quam boni, non est ambigendum plures esse bonos homines quam sint quam boni, non est ambigendum plures esse bonos homines quam sint mali Angeli, et plures esse malos homines quam sint mali Angeli vel boni mali Angeli, et plures esse malos homines quam sint mali Angeli vel boni Angeli. Angeli.

C. Confirmat unum Angelum pluribus hominibus deputari, sive simul, sive C. Confirmat unum Angelum pluribus hominibus deputari, sive simul, sive temporibus diversis. temporibus diversis.

Ideoque dici oportet unum eumdemque Angelum, bonum vel malum, Ideoque dici oportet unum eumdemque Angelum, bonum vel malum, pluribus hominibus deputari ad custodiam vel exercitium, sive eodem pluribus hominibus deputari ad custodiam vel exercitium, sive eodem tempore, sive diversis temporibus. Ideo autem dicimus eodem tempore tempore, sive diversis temporibus. Ideo autem dicimus eodem tempore vel diversis temporibus, quia videtur quibusdam, quod omnes homines vel diversis temporibus, quia videtur quibusdam, quod omnes homines qui sunt simul in aliquo tempore, singuli singulos Angelos habere pos- qui sunt simul in aliquo tempore, singuli singulos Angelos habere pos- sunt', bonos vel malos: quia licet major sit numerus hominum, computa- sunt', bonos vel malos: quia licet major sit numerus hominum, computa- tis in unum omnibus qui fuerunt et sunt et futuri sunt, quam Angelorum: tis in unum omnibus qui fuerunt et sunt et futuri sunt, quam Angelorum: tamen quia homines decedentibus hominibus succedunt, et ideo numquam tamen quia homines decedentibus hominibus succedunt, et ideo numquam simul sunt in hac vita: Angeli vero numquam decedunt, sed simul omnes simul sunt in hac vita: Angeli vero numquam decedunt, sed simul omnes sunt ideo esse potest ut singuli hominum dum in hac vita sunt, singulos sunt ideo esse potest ut singuli hominum dum in hac vita sunt, singulos habeant Angelos bonos vel malos ad sui custodiam vel exercitium destina- habeant Angelos bonos vel malos ad sui custodiam vel exercitium destina- tos. Cæterum sive ita sit, sive non, non est dubitandum unumquemque tos. Cæterum sive ita sit, sive non, non est dubitandum unumquemque habere Angelum sibi deputatum, sive pluribus simul destinatus sit, sive habere Angelum sibi deputatum, sive pluribus simul destinatus sit, sive uni singulariter. Nec est mirandum unum Angelum pluribus hominibus uni singulariter. Nec est mirandum unum Angelum pluribus hominibus

: :

4 Edit. Joan. Alleaume, possint. 4 Edit. Joan. Alleaume, possint.

218 218

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ad custodiam deputari, cum uni homini plurium custodia deputetur, ita ut ad custodiam deputari, cum uni homini plurium custodia deputetur, ita ut eorum quisque suum dicatur habere dominum, vel Episcopum, vel abba- eorum quisque suum dicatur habere dominum, vel Episcopum, vel abba-

tem. tem.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Illud quoque sciendum est, quod « Illud quoque sciendum est, quod Angeli boni, etc. » Angeli boni, etc. »

rum, rum,

Hic agit Magister de custodia Angelo- Hic agit Magister de custodia Angelo- et tangit tria: quorum primum et tangit tria: quorum primum est, quod custodiunt. Secundum est, est, quod custodiunt. Secundum est, Utrum singuli singulos habeant? ibi, B, Utrum singuli singulos habeant? ibi, B, « Solet autem quæri, etc. » Tertium est, « Solet autem quæri, etc. » Tertium est, Utrum in merito proficiant? Et tangit Utrum in merito proficiant? Et tangit circa hoc duas opiniones, ibi, D, « Præ- circa hoc duas opiniones, ibi, D, « Præ- terea illud considerari oportet, etc. terea illud considerari oportet, etc.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Utrum Angelo conveniat custodire ? et, Utrum Angelo conveniat custodire ? et, Quibus Angelis convenit custodire? Quibus Angelis convenit custodire?

Hic incidunt dubia circa primum sex, Hic incidunt dubia circa primum sex, scilicet, Utrum Angelo convenit custo- scilicet, Utrum Angelo convenit custo- dire. dire.

Secundo, Utrum homini convenit cu- Secundo, Utrum homini convenit cu- stodiri? stodiri?

Tertio, de tempore custodiæ. Tertio, de tempore custodiæ. Quarto, de effectu. Quarto, de effectu.

Quinto, Si Antichristus Angelum cu- Quinto, Si Antichristus Angelum cu- stodem habebit ? stodem habebit ?

Sexto, Utrum homo habuisset si non Sexto, Utrum homo habuisset si non cecidisset? cecidisset?

Hæ omnes disputantur alibi *. Hæ omnes disputantur alibi *.

AD PRIMUM proceditur sic: AD PRIMUM proceditur sic:

1. Lucæ, xx11, 27: Quis major est, qui 1. Lucæ, xx11, 27: Quis major est, qui

* Vide II P. Summ. theol. B. Alberti, Tract. * Vide II P. Summ. theol. B. Alberti, Tract.

qui qui

recumbit, an qui ministrat? nonne recumbit, an qui ministrat? nonne recumbit ? ergo majori non convenit recumbit ? ergo majori non convenit ministrare minori: Angelus autem est ministrare minori: Angelus autem est major homine, et in natura, et in sta- major homine, et in natura, et in sta- tu ergo non convenit ei ut ministret. tu ergo non convenit ei ut ministret. homini. homini.

2. Item, Quod Deus habeat ministros 2. Item, Quod Deus habeat ministros deferentes suam ad nos voluntatem, deferentes suam ad nos voluntatem, hoc videtur sonare in defectum suæ po- hoc videtur sonare in defectum suæ po- testatis. testatis.

3. Item, Quod habeat aliquos qui ar- 3. Item, Quod habeat aliquos qui ar- ceant potestates contrarias, videtur simi- ceant potestates contrarias, videtur simi- liter suæ potestatis depressio. liter suæ potestatis depressio.

4. Item, Si dicas, quod nostra deside- 4. Item, Si dicas, quod nostra deside- ria et orationes deferant ad Deum, hoc ria et orationes deferant ad Deum, hoc iterum sonat imperfectionem ejus qui scit iterum sonat imperfectionem ejus qui scit omnia nostra antequam fiant : ergo vide- omnia nostra antequam fiant : ergo vide- tur omnino non convenire, quod Angeli tur omnino non convenire, quod Angeli ministrent. ministrent.

SED CONTRA hoc, SED CONTRA hoc,

1. Sunt auctoritates Hieronymi et Gre- 1. Sunt auctoritates Hieronymi et Gre- gorii in Littera inductæ a Magistro. gorii in Littera inductæ a Magistro.

2. Item, Misericordiæ est adhibere ful- 2. Item, Misericordiæ est adhibere ful- cimentum debili ruenti: cum ergo homo cimentum debili ruenti: cum ergo homo sit debilis et ruens, videtur quod con- sit debilis et ruens, videtur quod con- gruum sit quod habeat custodem. gruum sit quod habeat custodem.

3. Item, Rationalis natura triplex est, 3. Item, Rationalis natura triplex est, scilicet divina, angelica, et humana: et scilicet divina, angelica, et humana: et angelica est media: ergo secundum or- angelica est media: ergo secundum or- dinem mediationis, convenit ut sit circa dinem mediationis, convenit ut sit circa utramque. Non autem et circa divinam utramque. Non autem et circa divinam nisi assistendo : homini autem non pot- nisi assistendo : homini autem non pot- est assistere, quia non accipit beatitudi- est assistere, quia non accipit beatitudi- nem ab homine: ergo convenit ei homi- nem ab homine: ergo convenit ei homi- ni ministrare. ni ministrare.

4. Item, Charitas viæ tanta est, quod 4. Item, Charitas viæ tanta est, quod inducit ut major subveniat minori: cum inducit ut major subveniat minori: cum ergo major sit charitas patriæ, ad hoc ergo major sit charitas patriæ, ad hoc inducit Angelos ut ministrent nobis. inducit Angelos ut ministrent nobis.

Sed Sed

SOLUTIO. Dicendum, quod Angelo præ- s SOLUTIO. Dicendum, quod Angelo præ- s

IX, Q. 36. IX, Q. 36.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2, 3 et 4. Ad 2, 3 et 4.

IN II SENTENT. DIST. XI, C, ART. 2. IN II SENTENT. DIST. XI, C, ART. 2.

cipue de quinque ordinibus inferioribus cipue de quinque ordinibus inferioribus convenit custodire : et hoc tribus de convenit custodire : et hoc tribus de causis. Prima est et præcipua propter causis. Prima est et præcipua propter nos quia Deus propter nostram in- nos quia Deus propter nostram in- digentiam multiplicat nobis undique digentiam multiplicat nobis undique causas nostræ salutis intus et extra, ut causas nostræ salutis intus et extra, ut patebit in sequenti articulo quæstionis. patebit in sequenti articulo quæstionis. Secunda est ordo naturæ angelicæ, quæ Secunda est ordo naturæ angelicæ, quæ media est inter duas naturas rationales, media est inter duas naturas rationales, scilicet Creatoris, et nostram : et hæc ta- scilicet Creatoris, et nostram : et hæc ta- cta est in objiciendo. Tertia causa est cta est in objiciendo. Tertia causa est descensus illuminationum quia, ut di- descensus illuminationum quia, ut di- cit Dionysius, « Lex divinitatis est in cit Dionysius, « Lex divinitatis est in nullo negligere ordinem, sed per prima nullo negligere ordinem, sed per prima media, et per media postrema redu- media, et per media postrema redu-

cere. » cere. »

DICENDUM ergo ad primum, quod mi- DICENDUM ergo ad primum, quod mi- nistrare est tamquam ex jure conditionis nistrare est tamquam ex jure conditionis et obligatione: sicut inferior superiori, et obligatione: sicut inferior superiori, et servus domino suo ministrat: et sic et servus domino suo ministrat: et sic non ministrant nobis Angeli. Est etiam non ministrant nobis Angeli. Est etiam ministrare ex ordine charitatis, et natu- ministrare ex ordine charitatis, et natu- ræ, et officii et sic ministrant nobis ræ, et officii et sic ministrant nobis Angeli quia sic ministrare est superio- Angeli quia sic ministrare est superio- ris : ut charitas respiciat indigentiam a ris : ut charitas respiciat indigentiam a parte nostra: ordo naturæ referatur ad parte nostra: ordo naturæ referatur ad medium statum inter nos, et Dominum medium statum inter nos, et Dominum ipsius Angeli ordo autem officii ad or- ipsius Angeli ordo autem officii ad or- dinem cœlestis hierarchiæ super eccle- dinem cœlestis hierarchiæ super eccle- siasticam in ordine recipiendi illumina- siasticam in ordine recipiendi illumina- tiones. tiones.

AD ALIUD dicendum, quod ista non di- AD ALIUD dicendum, quod ista non di- eunt diminutionem potestatis in Deo, eunt diminutionem potestatis in Deo, nisi nos hic poneremus propter indi- nisi nos hic poneremus propter indi- gentiam Dei: nos autem hoc non faci- gentiam Dei: nos autem hoc non faci- mus, sed potius propter indigentiam mus, sed potius propter indigentiam hominis, et ordinationem sapientiæ dis- hominis, et ordinationem sapientiæ dis- ponentis omnia in numero, pondere, et ponentis omnia in numero, pondere, et mensura, ordinantis naturam Angeli et mensura, ordinantis naturam Angeli et officii inter nos et Deum. officii inter nos et Deum.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

219 219

Utrum homini conveniat custodiri ab Utrum homini conveniat custodiri ab Angelo ? Angelo ?

Secundo quæritur, Utrum homini con- Secundo quæritur, Utrum homini con- veniat custodiri ? veniat custodiri ?

Videtur quod sic. Videtur quod sic.

1. Eccli. xvii, 14 In unamquamque 1. Eccli. xvii, 14 In unamquamque gentem præposuit rectorem. Glossa, id gentem præposuit rectorem. Glossa, id est, Angelum regentem: unde supremus est, Angelum regentem: unde supremus ordo inferioris hierarchiæ dicitur ordo ordo inferioris hierarchiæ dicitur ordo Principatuum, id est, Angelorum qui Principatuum, id est, Angelorum qui præsunt diversis regnis, gentibus, et pro- præsunt diversis regnis, gentibus, et pro- vinciis. vinciis.

2. Item, Matth. xvш, 10 : Angeli eo- 2. Item, Matth. xvш, 10 : Angeli eo- rum, id est, pusillorum, semper vident rum, id est, pusillorum, semper vident faciem Patris mei. Glossa: Non sunt faciem Patris mei. Glossa: Non sunt contemnendi ad quorum custodiam mit- contemnendi ad quorum custodiam mit- tuntur Angeli. tuntur Angeli.

3. Item, Psal. xc, 11: Angelis suis 3. Item, Psal. xc, 11: Angelis suis mandavit de te. Glossa ibidem, Hoc de mandavit de te. Glossa ibidem, Hoc de capite dicitur ratione membrorum. capite dicitur ratione membrorum.

4. Item, Isa. LXII, 6: Super muros 4. Item, Isa. LXII, 6: Super muros tuos, Jerusalem, constitui custodes. tuos, Jerusalem, constitui custodes. Glossa Muri sunt Apostoli, custodes Glossa Muri sunt Apostoli, custodes sunt Angeli. sunt Angeli.

5. Item, Eccli. xxxm, 15: Contra 5. Item, Eccli. xxxm, 15: Contra malum bonum est, et contra mortem malum bonum est, et contra mortem vita: sic et contra virum justum pecca- vita: sic et contra virum justum pecca- tor. Et sic intuere in omnia opera Altis- tor. Et sic intuere in omnia opera Altis- simi, duo et duo, et unum contra unum. simi, duo et duo, et unum contra unum. Et, ibidem, XLII, 25: Omnia duplicia, Et, ibidem, XLII, 25: Omnia duplicia, unum contra unum, et non fecit quid- unum contra unum, et non fecit quid- quam dessse. Constat autem per experi- quam dessse. Constat autem per experi- mentum, quod habemus malos Angelos mentum, quod habemus malos Angelos exercitatores: ergo aliquid deesset in exercitatores: ergo aliquid deesset in operibus Altissimi, nisi etiam dedisset operibus Altissimi, nisi etiam dedisset bonum in custodem. bonum in custodem.

6. Item, Indigenti convenit ut custos 6. Item, Indigenti convenit ut custos adhibeatur homo autem est indigens, adhibeatur homo autem est indigens, ut docet experientia: ergo indiget cu- ut docet experientia: ergo indiget cu- stode. stode.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad object. 1. Ad object. 1.

220 220

SED CONTRA: SED CONTRA:

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

1. Optimus homo fortior fuit omni ¡An- 1. Optimus homo fortior fuit omni ¡An- gelo, scilicet Christus: ergo homo sim- gelo, scilicet Christus: ergo homo sim- pliciter fortior Angelo: ergo non indiget pliciter fortior Angelo: ergo non indiget

custode. custode.

2. Item, I Joan. 11, 27: Unctio ejus 2. Item, I Joan. 11, 27: Unctio ejus docet vos de omnibus. Ergo non indige- docet vos de omnibus. Ergo non indige- mus Angelo docente. mus Angelo docente.

3. Item, Ad malum inclinat fomes, et 3. Item, Ad malum inclinat fomes, et peccatum, et diabolus et contra fomi- peccatum, et diabolus et contra fomi- tem habemus sacramenta, contra pec- tem habemus sacramenta, contra pec- catum gratiam, contra dæmones Deum catum gratiam, contra dæmones Deum adjutorem ergo videtur, quod superflua adjutorem ergo videtur, quod superflua sit custodia Angeli. sit custodia Angeli.

4. Item, Minima charitas valet resistere 4. Item, Minima charitas valet resistere cuicumque tentationi: ergo homo habens cuicumque tentationi: ergo homo habens charitatem, non indiget alio custode : charitatem, non indiget alio custode : ergo superfluit custodia Angeli nihil ergo superfluit custodia Angeli nihil autem superfluum sine vitio: ergo cu- autem superfluum sine vitio: ergo cu- stodia Angeli videtur non debere esse. stodia Angeli videtur non debere esse.

SOLUTIO. Dicendum, quod valde ne- SOLUTIO. Dicendum, quod valde ne- cessaria est nobis custodia Angeli. cessaria est nobis custodia Angeli.

AD EA quæ objiciuntur in contrarium, AD EA quæ objiciuntur in contrarium, dicendum ad primum, quod non valet dicendum ad primum, quod non valet hoc argumentum : quia hoc est accidens, hoc argumentum : quia hoc est accidens, in quantum Christus fuit Deus, et non in quantum Christus fuit Deus, et non simpliciter. simpliciter.

Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod unctio docet Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod unctio docet interius et propter multa retrahentia interius et propter multa retrahentia indigemus etiam suadente et suggerente indigemus etiam suadente et suggerente exterius et hoc est Angelus custodiens. exterius et hoc est Angelus custodiens. Ad object. 3. AD ALIUD dicendum, quod illud non pro- Ad object. 3. AD ALIUD dicendum, quod illud non pro- cedit quia omnibus abundant causæ sa- cedit quia omnibus abundant causæ sa- lutis super occasiones perditionis : nec lutis super occasiones perditionis : nec tamen est ibi superfluitas, quia etiam tamen est ibi superfluitas, quia etiam natura non tantum dat necessaria, sed natura non tantum dat necessaria, sed etiam confortantia et tenentia in esse etiam confortantia et tenentia in esse formæ quod dat: si enim natura nihil formæ quod dat: si enim natura nihil daret nisi formam, illa forma levissimo daret nisi formam, illa forma levissimo agente in contrarium destrueretur, et sic agente in contrarium destrueretur, et sic non permaneret productum a natura : et non permaneret productum a natura : et ideo dat virtutes vincentes contrarias dis- ideo dat virtutes vincentes contrarias dis- positiones in materia, et resistentes alte- positiones in materia, et resistentes alte- rationibus sequentibus: et ita facit etiam rationibus sequentibus: et ita facit etiam Deus. Tamen possumus etiam dicere, Deus. Tamen possumus etiam dicere, quod ad malum inclinant illa quæ tacta quod ad malum inclinant illa quæ tacta

1 Luc. XVIII, 16. Cf. Matth. xix, 13. 1 Luc. XVIII, 16. Cf. Matth. xix, 13.

sunt, et insuper occasiones mali quasi sunt, et insuper occasiones mali quasi suggerentes : suggerentes : et ideo contra Angelum et ideo contra Angelum malum habemus bonum, et Deum con- malum habemus bonum, et Deum con- tra peccatum, et gratiam formaliter dis- tra peccatum, et gratiam formaliter dis- ponentem, ut Deus inhabitet in nobis : et ponentem, ut Deus inhabitet in nobis : et contra fomitem sacramenta : et contra contra fomitem sacramenta : et contra suggerentia malum, unctionem quæ do- suggerentia malum, unctionem quæ do-

cet omnia. cet omnia.

AD ULTIMUM dicendum, quod charitas AD ULTIMUM dicendum, quod charitas quantum est de se, bene sufficit: sed quantum est de se, bene sufficit: sed quantum est in nobis debilibus et infir- quantum est in nobis debilibus et infir- mis, frequenter deficit: vel ut magis pro- mis, frequenter deficit: vel ut magis pro- prie dicatur, nos deficimus ei. prie dicatur, nos deficimus ei.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

: :

Quæritur de tempore custodiæ, quando Quæritur de tempore custodiæ, quando scilicet deputatur nobis Angelus ad scilicet deputatur nobis Angelus ad custodiam et, Utrum Angeli semper custodiam et, Utrum Angeli semper custodiant eos ad quorum custodiam custodiant eos ad quorum custodiam deputantur, vel aliquando eos derelin- deputantur, vel aliquando eos derelin- quant? quant?

Tertio quæritur de tempore custodiæ. Tertio quæritur de tempore custodiæ. 1. Videtur in Littera dicere Hierony- 1. Videtur in Littera dicere Hierony- mus, quod in ortu nativitatis nobis de- mus, quod in ortu nativitatis nobis de- putatur Angelus. putatur Angelus.

Ad og Ad og

2. Item, Si infirmo debetur custodia: 2. Item, Si infirmo debetur custodia: ergo maxime debetur tempore maximæ ergo maxime debetur tempore maximæ infirmitatis hæc autem est infantia : er- infirmitatis hæc autem est infantia : er- go tunc maxime adhibetur. go tunc maxime adhibetur.

3. Item, Christus dixit de parvulis, Si- 3. Item, Christus dixit de parvulis, Si- nite pueros venire ad me, et nolite vetare nite pueros venire ad me, et nolite vetare eos. Et Matth. xvi, 10 Angeli eorum eos. Et Matth. xvi, 10 Angeli eorum semper vident, etc. semper vident, etc.

4. Item, In utero quando formatum est 4. Item, In utero quando formatum est puerperium, est ibi anima creata ad ima- puerperium, est ibi anima creata ad ima- ginem Dei, quæ multis modis ex peri- ginem Dei, quæ multis modis ex peri- culis interioribus et exterioribus potest culis interioribus et exterioribus potest frustrari gratia regenerationis : ergo vi- frustrari gratia regenerationis : ergo vi- detur, quod debeatur ei custodia. detur, quod debeatur ei custodia. SED CONTRA: SED CONTRA:

Frustra exhibetur beneficium ei qui Frustra exhibetur beneficium ei qui

Sed a Sed a

Quæst. Quæst.

id contra. id contra.

IN II SENTENT. DIST. XI, C, ART. 3. IN II SENTENT. DIST. XI, C, ART. 3.

non potest recognoscere: parvuli autem non potest recognoscere: parvuli autem in utero et in infantia non habent usum in utero et in infantia non habent usum rationis ut cognoscant: ergo frustra ex- rationis ut cognoscant: ergo frustra ex- hibetur eis beneficium ministerii Ange- hibetur eis beneficium ministerii Ange- lorum. lorum.

ULTERIUS quæritur hic, si Angeli sem- ULTERIUS quæritur hic, si Angeli sem- per custodiunt, vel quandoque custoditos per custodiunt, vel quandoque custoditos derelinquunt? derelinquunt?

Videtur autem, quod quandoque re- Videtur autem, quod quandoque re- linquant. linquant.

1. Jerem. LI, 45: Transeamus ab his 1. Jerem. LI, 45: Transeamus ab his sedibus. Et ista eadem vox audita fuit sedibus. Et ista eadem vox audita fuit in aere in Passione Christi, ut legitur in in aere in Passione Christi, ut legitur in Evangelio Nazaræorum. Et dixit eam Evangelio Nazaræorum. Et dixit eam Michael, relinquens Synagogam, et trans- Michael, relinquens Synagogam, et trans- ferens se ad Ecclesiam. Ergo quandoque ferens se ad Ecclesiam. Ergo quandoque relinquunt. relinquunt.

2. Item, Jerem. LI, 9: Curavimus Ba- 2. Item, Jerem. LI, 9: Curavimus Ba- bylonem, et non est sanata : derelinqua- bylonem, et non est sanata : derelinqua- mus eam, etc. Glossa: Medici sunt Ange- mus eam, etc. Glossa: Medici sunt Ange- li, quos a nobis repellimus, cum eorum li, quos a nobis repellimus, cum eorum consilio non acquiescimus. consilio non acquiescimus.

3. Item, Jerem. XVII, 6, super illud, 3. Item, Jerem. XVII, 6, super illud, Terra salsuginis, Glossa, quæ nec Deum Terra salsuginis, Glossa, quæ nec Deum habet hospitem, nec præsidium Angelo- habet hospitem, nec præsidium Angelo-

rum. rum.

4. Item Ponamus, quod reveletur An- 4. Item Ponamus, quod reveletur An- gelo, quod ille quem custodit præscitus gelo, quod ille quem custodit præscitus est ad mortem æternam et tunc aut re- est ad mortem æternam et tunc aut re- linquit, aut non. Si relinquit, habeo pro- linquit, aut non. Si relinquit, habeo pro- positum. Si non: ergo facit eum magis positum. Si non: ergo facit eum magis peccare quia contemnit monitionem peccare quia contemnit monitionem Angeli quod non faceret, si Angelum Angeli quod non faceret, si Angelum custodem non haberet: ergo videtur, custodem non haberet: ergo videtur, quod obsit et non prosit ei. Cum ergo quod obsit et non prosit ei. Cum ergo ad minus intendat ei non obesse, videtur ad minus intendat ei non obesse, videtur quod tunc recidit ab eo. quod tunc recidit ab eo.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Ferventior est bonus in custodiendo, 1. Ferventior est bonus in custodiendo, quam malus in impugnando: malus autem quam malus in impugnando: malus autem numquam relinquit bonum: ergo nec numquam relinquit bonum: ergo nec bonus malum. bonus malum.

2. Item, Licet scire posset esse aliquem 2. Item, Licet scire posset esse aliquem damnandum, tamen adhuc multa mala damnandum, tamen adhuc multa mala potest impedire, et sic consequitur effe- potest impedire, et sic consequitur effe- ctum custodiæ suæ. ctum custodiæ suæ.

1 Vulg. habet, Jerem. LI, 45: Egredimini de 1 Vulg. habet, Jerem. LI, 45: Egredimini de

221 221

3. Item, De nemine desperandum est 3. Item, De nemine desperandum est dum est in via: sed medicus non relin- dum est in via: sed medicus non relin- quit non desperatum: ergo Angeli cum quit non desperatum: ergo Angeli cum sint medici, numquam relinquunt in via: sint medici, numquam relinquunt in via: et hoc est concedendum. et hoc est concedendum.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod (ut AD PRIMUM ergo dicendum, quod (ut opinor) Angelus datur puerperio formato opinor) Angelus datur puerperio formato et animato in utero matris, etiam ante- et animato in utero matris, etiam ante- quam nascatur. quam nascatur.

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

AD ID quod contra ohjicitur, dicendum Ad object. AD ID quod contra ohjicitur, dicendum Ad object. quod non oportet intelligere custoditum: quod non oportet intelligere custoditum: quia non facit propter hoc Angelus suum quia non facit propter hoc Angelus suum obsequium ut intelligatur a nobis, sed obsequium ut intelligatur a nobis, sed potius ut Dei gloria promoveatur in no- potius ut Dei gloria promoveatur in no- bis. bis.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod Angelus numquam relinquit, dum quod Angelus numquam relinquit, sicut probant ultimæ rationes. Et omnes sicut probant ultimæ rationes. Et omnes auctoritates ante inductæ habent unam auctoritates ante inductæ habent unam solutionem, scilicet quod dicuntur relin- solutionem, scilicet quod dicuntur relin- quere, quando exhibent tribulationem, quere, quando exhibent tribulationem, et ita reliquerunt Babylonem, alias num- et ita reliquerunt Babylonem, alias num- quam relinquunt. quam relinquunt.

Sed tamen hic aliter quidam dicunt, Sed tamen hic aliter quidam dicunt, scilicet quod quandoque subtrahunt of- scilicet quod quandoque subtrahunt of- ficium custodiæ, et non relinquunt loca- ficium custodiæ, et non relinquunt loca- liter nisi homo ruat de peccato in pecca- liter nisi homo ruat de peccato in pecca- tum et multitudo peccatorum facit eum tum et multitudo peccatorum facit eum tandem redire ad Deum. Hoc autem ego tandem redire ad Deum. Hoc autem ego non auderem dicere: quia non videtur non auderem dicere: quia non videtur consonum charitati Angeli, quod non fa- consonum charitati Angeli, quod non fa- ciat contra peccatum quidquid potest, ciat contra peccatum quidquid potest, salva libertate arbitrii hominis: quia salva libertate arbitrii hominis: quia nullus est cogendus ad bonum vel ad nullus est cogendus ad bonum vel ad malum. Quod autem dicit una auctoritas malum. Quod autem dicit una auctoritas in tertio argumento, quod medici relictio in tertio argumento, quod medici relictio est condemnatio, intelligendum est, id est condemnatio, intelligendum est, id est, signum condemnationis, quando est, signum condemnationis, quando propter peccata exponit tribulationi nisi propter peccata exponit tribulationi nisi corrigaris. corrigaris.

AD ALIUD patet solutio per objectum in AD ALIUD patet solutio per objectum in contrarium quia licet sciret aliquem esse contrarium quia licet sciret aliquem esse præscitum, tamen multa mala impedit in præscitum, tamen multa mala impedit in eo et sic custodia sua operatur ad to- eo et sic custodia sua operatur ad to- lerabiliorem damnationem. lerabiliorem damnationem.

medio ejus, etc. medio ejus, etc.

Ad quæst. Ad quæst.

Ad 4. Ad 4.

222 222

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Quot et qui sunt effectus Angelicæ Quot et qui sunt effectus Angelicæ custodiæ ? custodiæ ?

Quarto, Quæritur de effectu custodia 1. Quarto, Quæritur de effectu custodia 1. Et assignantur duodecim a Magistris. Et assignantur duodecim a Magistris.

Primus est solvere a vinculis peccato- Primus est solvere a vinculis peccato- rum. Act. x11, 7: Et ecce Angelus Do- rum. Act. x11, 7: Et ecce Angelus Do- mini adstitit. Et post, Ceciderunt catenæ mini adstitit. Et post, Ceciderunt catenæ de manibus ejus. de manibus ejus.

Secundus est confortare in via. III Reg. Secundus est confortare in via. III Reg. xix, 7, dixit Angelus ad Eliam: Surge, xix, 7, dixit Angelus ad Eliam: Surge, comede, grandis enim tibi restat via. comede, grandis enim tibi restat via.

Tertius, arcere dæmones. Tobiæ, x11, Tertius, arcere dæmones. Tobiæ, x11, 3 Dæmonium ab uxore mea ipse com- 3 Dæmonium ab uxore mea ipse com- pescuit. pescuit.

Quartus, docere. Daniel. ix, 22: Nunc Quartus, docere. Daniel. ix, 22: Nunc egressus sum ut docerem te, et intellige- egressus sum ut docerem te, et intellige-

res. res.

Quintus, consolari. Tobiæ, v, 13: Forti Quintus, consolari. Tobiæ, v, 13: Forti animo esto, etc. animo esto, etc.

Sextus, revelare secreta. Genes. xviii, Sextus, revelare secreta. Genes. xviii, 1 et seq., tres Angeli mysterium Trinita- 1 et seq., tres Angeli mysterium Trinita- tis, et unitatis et Christi nascituri expres- tis, et unitatis et Christi nascituri expres- serunt et ideo sequitur quod dixit unus serunt et ideo sequitur quod dixit unus Angelorum, y. 17: Num celare potero Angelorum, y. 17: Num celare potero Abraham quæ gesturus sum, cum futu- Abraham quæ gesturus sum, cum futu-

rus, etc. rus, etc.

Septimus, adjutorium contra hostes. Septimus, adjutorium contra hostes. Isa. xxxvII, 36: Egressus est Angelus Isa. xxxvII, 36: Egressus est Angelus Domini, et percussit in castris Assyrio- Domini, et percussit in castris Assyrio- riorum centum octoginta quinque millia. riorum centum octoginta quinque millia.

: :

Octavus, increpare pro delictis. Judi- Octavus, increpare pro delictis. Judi- cum, II, 1 Ascendit Angelus Domini de cum, II, 1 Ascendit Angelus Domini de Galgalis ad locum Flentium, et ait: Galgalis ad locum Flentium, et ait: Eduxi vos de Ægypto, et introduxi Eduxi vos de Ægypto, et introduxi vos in terram. Et post, y. 2: Et nolui- vos in terram. Et post, y. 2: Et nolui- stis audire vocem meam. Cur hoc feci- stis audire vocem meam. Cur hoc feci- stis? stis?

Nonus est impedientia ad bonum au- Nonus est impedientia ad bonum au- ferre et hoc significatur, Exod. x11, 29, ferre et hoc significatur, Exod. x11, 29,

1 Cf. Tract. B. Alberti, De quatuor coævis, I 1 Cf. Tract. B. Alberti, De quatuor coævis, I

ubi Angelus percussit primogenita Ægy- ubi Angelus percussit primogenita Ægy- pti, quibus viventibus non poterat de pti, quibus viventibus non poterat de Ægypto proficisci populus Domini. Et, Ægypto proficisci populus Domini. Et, Malach. III, 1: Ecce ego mitto Angelum Malach. III, 1: Ecce ego mitto Angelum

meum. meum.

Decimus est inducere et conducere in Decimus est inducere et conducere in via. Tobiæ, v, 15: Ego ducam, et redu- via. Tobiæ, v, 15: Ego ducam, et redu-

cam. cam.

Undecimus est tentationem mitigare: Undecimus est tentationem mitigare: et hoc significatur, Genes. xxxII, 24 et et hoc significatur, Genes. xxxII, 24 et seq., ubi Jacob luctatus est cum Angelo, seq., ubi Jacob luctatus est cum Angelo, et benedictionem accepit: et hæc valuit et benedictionem accepit: et hæc valuit contra tentationem a dæmone. Et con- contra tentationem a dæmone. Et con- fortatus est contra fratrem, dicente An- fortatus est contra fratrem, dicente An- gelo, etc., et hoc significabat mitigation gelo, etc., et hoc significabat mitigation nem tentationis a mundo. Et emarcuit nem tentationis a mundo. Et emarcuit nervus femoris ejus : quod significat mi- nervus femoris ejus : quod significat mi- tigationem tentationis a delectationibus tigationem tentationis a delectationibus

carnalibus. carnalibus.

Duodecimus est orare et orationes of- Duodecimus est orare et orationes of- ferre. Tobiæ, XII, 12: Quando orabas ferre. Tobiæ, XII, 12: Quando orabas cum lacrymis,... ego obtuli orationem cum lacrymis,... ego obtuli orationem

tuam Domino. tuam Domino.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Utrum Antichristus habebit Angelum cu- Utrum Antichristus habebit Angelum cu- stodem? et, Utrum Christus habuerit stodem? et, Utrum Christus habuerit Angelum sibi deputatum ? Angelum sibi deputatum ?

Quinto quæritur, Si Antichristus An- Quinto quæritur, Si Antichristus An- gelum custodem habebit vel non? gelum custodem habebit vel non?

Videtur autem quod non habebit : Videtur autem quod non habebit : quia quia

1. Daniel. x1, 37, super illud, Nec 1. Daniel. x1, 37, super illud, Nec quemquam deorum curabit, quia adver- quemquam deorum curabit, quia adver- sum universa consurget: Deum autem sum universa consurget: Deum autem Maozim in loco suo venerabitur dicit Maozim in loco suo venerabitur dicit Glossa, diabolum scilicet, in seipso et ubi- Glossa, diabolum scilicet, in seipso et ubi- cumque fuerit Antichristus. Si ergo dia- cumque fuerit Antichristus. Si ergo dia- bolum habebit in seipso, videtur quod in bolum habebit in seipso, videtur quod in nihilo habiturus sit præsidium Angelo- nihilo habiturus sit præsidium Angelo-

rum. rum.

P. Q. VIII, Art. 6. P. Q. VIII, Art. 6.

læst. læst.

IN II SENTENT. DIST. XI, C, ART. 5. IN II SENTENT. DIST. XI, C, ART. 5.

2. Item, Alia glossa ibidem videtur di- 2. Item, Alia glossa ibidem videtur di- cere, quod etiam ministerio dæmonis in cere, quod etiam ministerio dæmonis in utero matris alendus sit, et post nativi- utero matris alendus sit, et post nativi- tatem nutriendus et educandus. tatem nutriendus et educandus.

3. Item, Secundum Apostolum, II ad 3. Item, Secundum Apostolum, II ad Thessal. 1, 9, diabolo instigante et ope- Thessal. 1, 9, diabolo instigante et ope- rante qui illum totum possidebit, erit rante qui illum totum possidebit, erit adventus Antichristi secundum actum adventus Antichristi secundum actum Satana 1. Satana 1.

4. Item, Dicit Damascenus quod An- 4. Item, Dicit Damascenus quod An- tichristus præsidio Angelorum carebit. tichristus præsidio Angelorum carebit.

Item, Damascenus: « Homo ille ex Item, Damascenus: « Homo ille ex fornicatione generabitur, et suscipiet om- fornicatione generabitur, et suscipiet om- nem actum Satanæ. » Præsciens enim nem actum Satanæ. » Præsciens enim Deus iniquitatem ejus futuræ voluntatis, Deus iniquitatem ejus futuræ voluntatis, concedit in eo habitare diabolum. Ergo concedit in eo habitare diabolum. Ergo videtur, quod nihil faciat apud eum An- videtur, quod nihil faciat apud eum An- gelus bonus. gelus bonus.

Item, Per rationem videtur idem, quod Item, Per rationem videtur idem, quod Angelus bonus nulli nocere intendit : sed Angelus bonus nulli nocere intendit : sed præsidii contemptus noceret illi homini præsidii contemptus noceret illi homini et aggravaret peccatum: ergo videtur, et aggravaret peccatum: ergo videtur, quod non dabitur ei. quod non dabitur ei.

ULTERIUS quæritur juxta hoc, si Chri- ULTERIUS quæritur juxta hoc, si Chri- stus habuit Angelum sibi deputatum ? stus habuit Angelum sibi deputatum ? Videtur quod sic: quia Videtur quod sic: quia

1. In Psalmo xc, 11 Angelis suis, 1. In Psalmo xc, 11 Angelis suis, etc. Glossa: De toto Christo potest accipi. etc. Glossa: De toto Christo potest accipi. Ergo tam de capite, quam de membris. Ergo tam de capite, quam de membris.

2. Item, Luc. XXII, 43: Apparuit illi 2. Item, Luc. XXII, 43: Apparuit illi Angelus de cælo, confortans eum. Ergo Angelus de cælo, confortans eum. Ergo multo magis habuit custodientem se An- multo magis habuit custodientem se An- gelum quia minus est custodire, quam gelum quia minus est custodire, quam confortare. confortare.

3. Item, Matth. IV, 11: Et ecce Angeli 3. Item, Matth. IV, 11: Et ecce Angeli accesserunt, et ministrabant ei. accesserunt, et ministrabant ei.

4. Item, Sua dignitas non erat minor 4. Item, Sua dignitas non erat minor quam aliorum: si ergo hæc dignitas est quam aliorum: si ergo hæc dignitas est humanæ animæ quod Angeli deputantur humanæ animæ quod Angeli deputantur ei in custodiam, videtur quod multo ma- ei in custodiam, videtur quod multo ma- gis deputati sunt Christo. gis deputati sunt Christo.

5. Item, Ipse habuit malum Angelum 5. Item, Ipse habuit malum Angelum exercitantem: ergo multo magis debuit exercitantem: ergo multo magis debuit habere bonum custodientem. habere bonum custodientem.

6. Item, Angelus non tandum custodit 6. Item, Angelus non tandum custodit

1 II ad Thessal. II, 9: Cujus est adventus se- 1 II ad Thessal. II, 9: Cujus est adventus se- cundum operationem Satana. cundum operationem Satana.

223 223

in spiritualibus, sed et in corpore : Chri- in spiritualibus, sed et in corpore : Chri- stus autem passibilis fuit in corpore: er- stus autem passibilis fuit in corpore: er- go indiguit custodia in parte illa, ut vi- go indiguit custodia in parte illa, ut vi- detur. detur.

7. Item, Beda dicit super illud, Aces- 7. Item, Beda dicit super illud, Aces- serunt Angeli, quod ministrasse Christo serunt Angeli, quod ministrasse Christo et confortasse eum Angeli describuntur et confortasse eum Angeli describuntur in testimonium utriusque naturæ. Si er- in testimonium utriusque naturæ. Si er- go ministerium fuit signum divinæ na- go ministerium fuit signum divinæ na- turæ, et confortatio signum naturæ hu- turæ, et confortatio signum naturæ hu- manæ, videtur quod indiguit custodia manæ, videtur quod indiguit custodia Angelorum. Angelorum.

8. Item, super Tobiam dicit Glossa, 8. Item, super Tobiam dicit Glossa, quod Angelus malus numquam reliquit quod Angelus malus numquam reliquit et stabat in brachio crucis cum mo- et stabat in brachio crucis cum mo- reretur. Ergo ab oppositis nec Angelus reretur. Ergo ab oppositis nec Angelus

eum, eum,

bonus. bonus.

9. Item, Minor a majori debuit custo- 9. Item, Minor a majori debuit custo- diri, ut supra habitnm est: sed de Chri- diri, ut supra habitnm est: sed de Chri- sto dicitur, Minuisti eum paulo minus sto dicitur, Minuisti eum paulo minus ab Angelis 2 : ergo debuit habere Ange- ab Angelis 2 : ergo debuit habere Ange- lorum custodiam. lorum custodiam.

SI HOC concedatur, sequitur grandis Sed contra. SI HOC concedatur, sequitur grandis Sed contra. miseria, scilicet quod deitati conjunctus miseria, scilicet quod deitati conjunctus indiguerit adhuc alio custode: nec enim indiguerit adhuc alio custode: nec enim umquam facere persecutores contra eum umquam facere persecutores contra eum aliquid potuerunt, nisi quando deitas aliquid potuerunt, nisi quando deitas eum passioni exhibuit: ergo numquam eum passioni exhibuit: ergo numquam custodem habuit. custodem habuit.

SOLUTIO. Ad primum sunt opiniones: Solutio. SOLUTIO. Ad primum sunt opiniones: Solutio. dicunt enim quidam, quod Antichristus dicunt enim quidam, quod Antichristus Angelum bonum habebit qui deputabitur Angelum bonum habebit qui deputabitur ei sed ille recedet ab eo, ex quo extollet ei sed ille recedet ab eo, ex quo extollet se super omne quod vocatur Deus. Sed se super omne quod vocatur Deus. Sed hæc opinio hodie exspiravit. Aliorum hæc opinio hodie exspiravit. Aliorum opinio est, quod habebit Angelum bo- opinio est, quod habebit Angelum bo- num custodientem, qui numquam rece- num custodientem, qui numquam rece- det ab eo usque ad mortem et hoc tri- det ab eo usque ad mortem et hoc tri- bus de causis, scilicet ut magis justa ap- bus de causis, scilicet ut magis justa ap- pareat sua condemnatio et ut ordo sa- pareat sua condemnatio et ut ordo sa- pientiæ stet, qui propter eum non debet pientiæ stet, qui propter eum non debet irrumpi, ut sibi non fiat quod fit aliis. irrumpi, ut sibi non fiat quod fit aliis. Tertia causa et principalis est: quia im- Tertia causa et principalis est: quia im- possibile videtur, quod Angelus non im- possibile videtur, quod Angelus non im- pediat eum a multis peccatis, præcipue pediat eum a multis peccatis, præcipue

2 Psal. vii, 6. 2 Psal. vii, 6.

Ad quæst. Ad quæst.

Adobject. 1. Adobject. 1.

Ad object. Ad object. 2, 3 et 4. 2, 3 et 4.

5 et 6. 5 et 6.

224 224

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quia non sinet ei venire occasiones quo- quia non sinet ei venire occasiones quo- rumdam peccatorum ad præsentiam sen- rumdam peccatorum ad præsentiam sen- suum et bonitas divina tanta est, quod suum et bonitas divina tanta est, quod etiam sceleratissimis procurat impedi- etiam sceleratissimis procurat impedi- menta peccati, et ideo custodia Angeli menta peccati, et ideo custodia Angeli non frustratur in eo omnino. non frustratur in eo omnino.

AD AUCTORITATES ergo primo inductas AD AUCTORITATES ergo primo inductas dicendum, quod hoc dicitur quantum ad dicendum, quod hoc dicitur quantum ad effectum custodiæ principalem, qui est effectum custodiæ principalem, qui est recedere a peccatis: hoc enim numquam recedere a peccatis: hoc enim numquam faciet Antichristus. Quod autem dicitur faciet Antichristus. Quod autem dicitur nutriri a diabolo, hoc intelligitur quan- nutriri a diabolo, hoc intelligitur quan- tum ad dispositiones quibus operatur tum ad dispositiones quibus operatur dæmon ad incentivum complexionis vel dæmon ad incentivum complexionis vel ciborum, ut dictum est supra. ciborum, ut dictum est supra.

AD OMNIA alia patet solutio per ea quæ AD OMNIA alia patet solutio per ea quæ objiciuntur in contrarium. objiciuntur in contrarium.