IN II SENTENT. DIST. VIII, A. IN II SENTENT. DIST. VIII, A.

165 165

DISTINCTIO VIII. DISTINCTIO VIII.

De potestate dæmonum quam habent super corpora similia De potestate dæmonum quam habent super corpora similia

humanis. humanis.

A. Utrum Angeli omnes corporei sint, quod quibusdam visum est, quibus Augu- A. Utrum Angeli omnes corporei sint, quod quibusdam visum est, quibus Augu- stinus consentire videtur, dicens Angelos omnes ante casum habuisse corpora stinus consentire videtur, dicens Angelos omnes ante casum habuisse corpora tenuia et spiritualia, sed in casu mutata in deterius malorum corpora, ut in eis tenuia et spiritualia, sed in casu mutata in deterius malorum corpora, ut in eis possent pati. possent pati.

Solet etiam in quæstione versari apud doctos, Utrum Angeli omnes, Solet etiam in quæstione versari apud doctos, Utrum Angeli omnes, boni scilicet ac mali corporei sint, id est, corpora habeant sibi unita ? boni scilicet ac mali corporei sint, id est, corpora habeant sibi unita ? Quod aliqui putant, innitentes verbis Augustini qui dicere videtur, quod Quod aliqui putant, innitentes verbis Augustini qui dicere videtur, quod Angeli omnes ante confirmationem vel lapsum, corpora aerea habuerint Angeli omnes ante confirmationem vel lapsum, corpora aerea habuerint de puriori ac superiore aeris parte formata, ad faciendum habilia, non ad de puriori ac superiore aeris parte formata, ad faciendum habilia, non ad patiendum et Angelis bonis qui perstiterunt, talia sunt observata corpora, patiendum et Angelis bonis qui perstiterunt, talia sunt observata corpora, ut in eis possint facere, et non pati : quæ tantæ sunt tenuitatis, ut a mor- ut in eis possint facere, et non pati : quæ tantæ sunt tenuitatis, ut a mor- talibus videri non valeant, nisi supervestita aliqua grossiori forma, qua talibus videri non valeant, nisi supervestita aliqua grossiori forma, qua assumpta videntur, depositaque videri desinunt. Angelis vero malis mu- assumpta videntur, depositaque videri desinunt. Angelis vero malis mu- tata sunt in casu corpora in deteriorem qualitatem spissioris aeris. Sicut tata sunt in casu corpora in deteriorem qualitatem spissioris aeris. Sicut enim a loco digniori in inferiorem locum, id est, in caliginosum aerem enim a loco digniori in inferiorem locum, id est, in caliginosum aerem dejecti sunt: ita illa corpora tenuia mutata sunt et transformata in deterio- dejecti sunt: ita illa corpora tenuia mutata sunt et transformata in deterio- ra corpora et spissiora, in quibus pati possent a superiori elemento, id est, ra corpora et spissiora, in quibus pati possent a superiori elemento, id est, ab igne. Et hoc Augustinus sensisse videtur super Genesim ita dicens: ab igne. Et hoc Augustinus sensisse videtur super Genesim ita dicens: Dæmones dicuntur aerea animalia, qui corporum aereorum natura vigent: Dæmones dicuntur aerea animalia, qui corporum aereorum natura vigent: nec per mortem dissolvuntur, quia prævalet in eis elementum aptius ad nec per mortem dissolvuntur, quia prævalet in eis elementum aptius ad faciendum quam ad patiendum. Ad patiendum enim humor et humus, ad faciendum quam ad patiendum. Ad patiendum enim humor et humus, ad faciendum aer et ignis aptitudinem præbent. Transgressores vero Angeli faciendum aer et ignis aptitudinem præbent. Transgressores vero Angeli cum principe suo nunc diabolo, tunc archangelo, non mirum si post cum principe suo nunc diabolo, tunc archangelo, non mirum si post peccatum in hanc caliginem detrusi sunt. Neque etiam hoc mirum est si peccatum in hanc caliginem detrusi sunt. Neque etiam hoc mirum est si conversi sunt ex pœna in aeream qualitatem, qua possunt ab igne pati. conversi sunt ex pœna in aeream qualitatem, qua possunt ab igne pati.

166 166

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Caliginosa tamen aeris tenere tantum permissi sunt, qui eis quasi Caliginosa tamen aeris tenere tantum permissi sunt, qui eis quasi

: :

1 carcer 1 carcer

sit usque ad tempus judicii 2. Ecce his verbis videtur Augustinus ita tradere sit usque ad tempus judicii 2. Ecce his verbis videtur Augustinus ita tradere quod quidam opinantur de corporibus Angelorum. Hoc autem eum alii quod quidam opinantur de corporibus Angelorum. Hoc autem eum alii dixisse adstruunt non ita sentiendo, sed opinionem aliorum referendo, dixisse adstruunt non ita sentiendo, sed opinionem aliorum referendo, quod ex ipsius verbis dijudicare volunt: quibus ait, « Dæmones dicuntur quod ex ipsius verbis dijudicare volunt: quibus ait, « Dæmones dicuntur aerea animalia : » non ait, sunt ita enim quidam dicebant. De habitatione aerea animalia : » non ait, sunt ita enim quidam dicebant. De habitatione vero caliginosi aeris in quem detrusi sunt, non opinando, sed rei veritatem vero caliginosi aeris in quem detrusi sunt, non opinando, sed rei veritatem asserendo, eum tradidisse dicunt quod ipsius locutionis distinctio osten- asserendo, eum tradidisse dicunt quod ipsius locutionis distinctio osten- dit. Dicunt quoque plurimos Catholicos tractatores in hoc convenisse, dit. Dicunt quoque plurimos Catholicos tractatores in hoc convenisse, atque id concorditer docuisse, quod Angeli incorporei sint, nec corpora atque id concorditer docuisse, quod Angeli incorporei sint, nec corpora habent sibi unita: assumant autem aliquando corpora Deo præparante, habent sibi unita: assumant autem aliquando corpora Deo præparante, ad impletionem ministerii sui sibi a Deo injuncti, eademque post exple- ad impletionem ministerii sui sibi a Deo injuncti, eademque post exple- tionem deponunt: in quibus corporibus hominibus apparuerunt atque tionem deponunt: in quibus corporibus hominibus apparuerunt atque locuti sunt. Et aliquando quidem locuti sunt ex persona Dei, sine distin- locuti sunt. Et aliquando quidem locuti sunt ex persona Dei, sine distin- ctione alicujus personæ aliquando ex persona Patris, vel Filii, sive ctione alicujus personæ aliquando ex persona Patris, vel Filii, sive

Spiritus sancti. Spiritus sancti.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Solet etiam in quæstione versari « Solet etiam in quæstione versari apud doctores, etc. » apud doctores, etc. »

In hac distinctione tria dicuntur.. In hac distinctione tria dicuntur.. Primo, de corporibus Angelorum? Se- Primo, de corporibus Angelorum? Se- cundo, de apparitione Dei corpore as- cundo, de apparitione Dei corpore as- sumpto, ibi, B, « Nec dubitandum est, sumpto, ibi, B, « Nec dubitandum est, etc. » Et tertio, de hoc, Utrum illabi etc. » Et tertio, de hoc, Utrum illabi possunt Angeli mali vel boni substan- possunt Angeli mali vel boni substan- tialiter in animas hominum, ibi, E, tialiter in animas hominum, ibi, E, « Illud etiam consideratione dignissi- « Illud etiam consideratione dignissi- mum, etc. » mum, etc. »

Has autem partes leve est subdividere. Has autem partes leve est subdividere.

1 In editione J. Alleaume deest quasi. 1 In editione J. Alleaume deest quasi.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. III super Genesim ad 1 S. AUGUSTINUS, Lib. III super Genesim ad

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Utrum dæmones vel Angeli corpora ha- Utrum dæmones vel Angeli corpora ha- beant? et, Utrum sit concedendum, beant? et, Utrum sit concedendum, quod Angeli in comparatione Dei cor- quod Angeli in comparatione Dei cor- porei sint? porei sint?

Circa primam partem quæremus quin- Circa primam partem quæremus quin- que, scilicet, An dæmones vel Angeli que, scilicet, An dæmones vel Angeli corpora habeant? corpora habeant?

Secundo, Utrum corpora quandoque Secundo, Utrum corpora quandoque assumant? assumant?

Tertio, Quid sit assumere? Tertio, Quid sit assumere?

Quarto, de qua natura illa assumant. Quarto, de qua natura illa assumant. Quinto, de actibus quos in illis ope- Quinto, de actibus quos in illis ope-

rantur. rantur.

AD PRIMUM Sic proceditur : AD PRIMUM Sic proceditur :

Videtur enim, quod omnes Angeli per Videtur enim, quod omnes Angeli per naturam corpora habeant: naturam corpora habeant:

litteram, cap. 10. litteram, cap. 10.

2 IDEM, Lib. XXI de Civitate Dei, cap. 10. 2 IDEM, Lib. XXI de Civitate Dei, cap. 10.

IN II SENTENT. DIST. VIII, A, ART. 1. IN II SENTENT. DIST. VIII, A, ART. 1.

1. Dicit enim Augustinus in libro IV 1. Dicit enim Augustinus in libro IV de Civitate Dei : « Ob hoc enim et provi- de Civitate Dei : « Ob hoc enim et provi- dentia divina eis, quibus nos constat esse dentia divina eis, quibus nos constat esse potiores, data sunt quædam potiorum potiores, data sunt quædam potiorum corporum munera, ut illud quo eis præ- corporum munera, ut illud quo eis præ- ponimur, etiam isto modo nobis com- ponimur, etiam isto modo nobis com- mendaretur multo majore cura excolen- mendaretur multo majore cura excolen- dum esse quam corpus, ipsamque ex- dum esse quam corpus, ipsamque ex- cellentiam corporalem, quam dæmones cellentiam corporalem, quam dæmones habere nossemus, præ bonitate vitæ, qua habere nossemus, præ bonitate vitæ, qua illis præponimur, contemnere discere- illis præponimur, contemnere discere- mus, habituri et nos immortalitatem mus, habituri et nos immortalitatem corporum, non quam suppliciorum æter- corporum, non quam suppliciorum æter- nitas torqueat, sed quam puritas præce- nitas torqueat, sed quam puritas præce- dat animorum 1. » Ex hoc accipitur, quod dat animorum 1. » Ex hoc accipitur, quod dæmones habent corpora naturaliter sibi dæmones habent corpora naturaliter sibi unita ergo eadem ratione Angeli. unita ergo eadem ratione Angeli.

2. Item, Ibidem, « Sicut enim fieri 2. Item, Ibidem, « Sicut enim fieri potuit quod aereæ volucres terrestribus potuit quod aereæ volucres terrestribus nobis non solum non præferantur, sed nobis non solum non præferantur, sed etiam subjiciantur propter rationalis etiam subjiciantur propter rationalis animæ, quæ in nobis est, dignitatem: animæ, quæ in nobis est, dignitatem: ita fieri potuit, ut dæmones quamvis ma- ita fieri potuit, ut dæmones quamvis ma- gis aerei sint, terrestribus nobis, non ideo gis aerei sint, terrestribus nobis, non ideo meliores sint, quia est aer quam terra meliores sint, quia est aer quam terra superior sed ideo eis homines præfe- superior sed ideo eis homines præfe- rendi, quoniam spei piorum hominum rendi, quoniam spei piorum hominum nequaquam illorum desperatio compa- nequaquam illorum desperatio compa- randa est. » Ex hoc accipitur idem quod randa est. » Ex hoc accipitur idem quod prius. prius.

3. Item, Ibidem, « Ipse Apuleius ter- 3. Item, Ibidem, « Ipse Apuleius ter- restre animal hominem dicit, qui tamen restre animal hominem dicit, qui tamen longe præponitur animalibus aquatilibus, longe præponitur animalibus aquatilibus, cum ipsas aquas terris præponat Plato : ut cum ipsas aquas terris præponat Plato : ut intelligamus non eumdem ordinem te- intelligamus non eumdem ordinem te- nendum, cum agitur de meritis anima- nendum, cum agitur de meritis anima- rum, qui videtur esse ordo in gradibus rum, qui videtur esse ordo in gradibus corporum sed fieri posse, ut inferius corporum sed fieri posse, ut inferius corpus anima melior inhabitet, decen- corpus anima melior inhabitet, decen- tiorque superius 2. » Ex hoc accipitur tiorque superius 2. » Ex hoc accipitur idem quod prius. idem quod prius.

4. Item, Ibidem, « Apuleius diffiniens 4. Item, Ibidem, « Apuleius diffiniens dæmones, ait eos esse genere animalia, dæmones, ait eos esse genere animalia, animo passiva, mente rationalia, cor- animo passiva, mente rationalia, cor- pore aerea, duratione æterna. Horum pore aerea, duratione æterna. Horum vero quinque tria priora illis esse nobis- vero quinque tria priora illis esse nobis-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. IV de Civitate Dei, cap. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. IV de Civitate Dei, cap. 15. 15.

167 167

cum communia, quartum proprium, cum communia, quartum proprium, quintum eos cum diis habere commune. » quintum eos cum diis habere commune. » Ex hoc accipitur idem quod prius. Ex hoc accipitur idem quod prius.

5. Item, Ibidem, « Si virtuosi essent 5. Item, Ibidem, « Si virtuosi essent dæmones et sapientes, non essent co- dæmones et sapientes, non essent co- lendi quanto minus non honore divino lendi quanto minus non honore divino digna sunt aerea animalia, ad hoc ra- digna sunt aerea animalia, ad hoc ra- tionalia, ut misera esse possint: ad hoc tionalia, ut misera esse possint: ad hoc passiva, ut misera sint: ad hoc æterna, passiva, ut misera sint: ad hoc æterna, ut miseriam finire non possint. » Et quia ut miseriam finire non possint. » Et quia ad hoc multæ suppetunt auctoritates, ad hoc multæ suppetunt auctoritates, ideo istæ sufficiant. ideo istæ sufficiant.

6. Per rationes objicitur sic: Dicit 6. Per rationes objicitur sic: Dicit Gregorius in Homilia 10 in Evangelium, Gregorius in Homilia 10 in Evangelium, quod Judæis tamquam ratione utentibus, quod Judæis tamquam ratione utentibus, rationale animal prædicavit : et intelli- rationale animal prædicavit : et intelli- git de Angelo: rationale autem animal git de Angelo: rationale autem animal compositum est ex corpore et anima: compositum est ex corpore et anima: ergo Angeli babent corpora per natu- ergo Angeli babent corpora per natu- ram sibi unita. ram sibi unita.

7. Item, Bernardus in sermone 5 super 7. Item, Bernardus in sermone 5 super Cantica, dicit sic: « Quoniam modo im- Cantica, dicit sic: « Quoniam modo im- plent ministerium suum sine corpore, plent ministerium suum sine corpore, præsertim apud viventes in corpore. » præsertim apud viventes in corpore. » Denique non est discurrere, neque de Denique non est discurrere, neque de loco ad locum transire, nisi corporum. loco ad locum transire, nisi corporum.

8. Item, Ibidem, « Omnis spiritus 8. Item, Ibidem, « Omnis spiritus præter increatum indiget corpore, anima- præter increatum indiget corpore, anima- lis ut serviat, angelicus ut prodesse pos- lis ut serviat, angelicus ut prodesse pos- sit, humanus ut beatitudinem acquirat: » sit, humanus ut beatitudinem acquirat: » et hoc ibidem dicit sæpius, scilicet in et hoc ibidem dicit sæpius, scilicet in quatuor locis. quatuor locis.

Item, Augustinus in libro III de Tri- Item, Augustinus in libro III de Tri- nitate videtur hoc velle: ergo ita est. nitate videtur hoc velle: ergo ita est.

Item, Ibidem arguunt Sancti, quod Item, Ibidem arguunt Sancti, quod loquuntur, et comedunt, et alios actus loquuntur, et comedunt, et alios actus corporales faciunt: ergo habent corpora, corporales faciunt: ergo habent corpora, ut videtur: ergo oportet hoc dicere. ut videtur: ergo oportet hoc dicere.

SED IN contrarium est quod dicit Dio- Sed contra. SED IN contrarium est quod dicit Dio- Sed contra. nysius in libris suis sæpius, quod sunt nysius in libris suis sæpius, quod sunt divinæ mentes, et spiritualia lumina, divinæ mentes, et spiritualia lumina, immateriales, et incorporei. Et Dama- immateriales, et incorporei. Et Dama- scenus,quod intellectuales existentes, sub- scenus,quod intellectuales existentes, sub- stantiæ in intellectualibus locis sunt : stantiæ in intellectualibus locis sunt : ergo corpora non habent. ergo corpora non habent.

9. Item, A quibusdam objicitur sic, 9. Item, A quibusdam objicitur sic,

2 IDEM, Ibidem, cap. 16. 2 IDEM, Ibidem, cap. 16.

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

168 168

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quod si duo composita sunt, quorum quod si duo composita sunt, quorum unum invenitur sine altero, necesse est unum invenitur sine altero, necesse est et reliquum per se inveniri: est autem et reliquum per se inveniri: est autem quædam compositio ex spirituali et cor- quædam compositio ex spirituali et cor- porali substantia, et corporalis invenitur porali substantia, et corporalis invenitur sine spirituali ergo et spiritualis sine sine spirituali ergo et spiritualis sine corporali: ergo necesse est aliquam spi- corporali: ergo necesse est aliquam spi- ritualem per se sine corpore esse. ritualem per se sine corpore esse.

10. Item, Gradus sunt in spiritualibus 10. Item, Gradus sunt in spiritualibus substantiis, scilicet vegetativi, et sensi- substantiis, scilicet vegetativi, et sensi- tivi, rationalis, et intellectualis. Et ve- tivi, rationalis, et intellectualis. Et ve- getativum invenitur per se, et sensiti- getativum invenitur per se, et sensiti- vum et vegetativum simul, et rationale vum et vegetativum simul, et rationale cum his duobus intellectivus autem nul- cum his duobus intellectivus autem nul- lius corporis est actus: ergo intellectua- lius corporis est actus: ergo intellectua- lis substantia sine corpore debet inve- lis substantia sine corpore debet inve- niri. niri.

SED TUNC ulterius quæritur, Utrum SED TUNC ulterius quæritur, Utrum concedendum sit, quod Angeli in com- concedendum sit, quod Angeli in com- paratione Dei corporei sint, et in se spi- paratione Dei corporei sint, et in se spi- rituales et incorporei ? rituales et incorporei ?

Videtur quod sic : quia Videtur quod sic : quia

1. Hoc expresse dicunt Gregorius et 1. Hoc expresse dicunt Gregorius et Damascenus. Damascenus.

2. Item, Quidquid loco continetur et 2. Item, Quidquid loco continetur et exigit locum quo concluditur, corpus est: exigit locum quo concluditur, corpus est: Angelus autem loco continetur : ergo Angelus autem loco continetur : ergo Angelus ad minus respective corpus est. Angelus ad minus respective corpus est.

3. Item, Nihil recipit actiones corporis 3. Item, Nihil recipit actiones corporis agentis secundum qualitatem corpoream agentis secundum qualitatem corpoream et materialem, nisi corpus : dæmones et materialem, nisi corpus : dæmones recipiunt actiones corporis agentis se- recipiunt actiones corporis agentis se- cundum qualitatem corpoream, quia ca- cundum qualitatem corpoream, quia ca- liditatem ergo habent corpora, ut vi- liditatem ergo habent corpora, ut vi- detur. detur.

SOLUTIO. Apud quosdam Patres, ut SOLUTIO. Apud quosdam Patres, ut sunt beatus Bernardus et alii, inter opi- sunt beatus Bernardus et alii, inter opi- nabilia illud ponebatur, Utrum Angeli nabilia illud ponebatur, Utrum Angeli haberent corpora, vel non? Unde dicit haberent corpora, vel non? Unde dicit Bernardus in sermone 5 super Cantica: Bernardus in sermone 5 super Cantica: « Cæterum. Angelica corpora, utrum- « Cæterum. Angelica corpora, utrum- nam ipsis spiritibus naturalia sint, sicut nam ipsis spiritibus naturalia sint, sicut hominibus sua, et sint animalia sicut hominibus sua, et sint animalia sicut homines, immortalia tamen, quod non- homines, immortalia tamen, quod non- dum sunt homines: porro ipsa corpora dum sunt homines: porro ipsa corpora mutent et versent in forma et specie qua mutent et versent in forma et specie qua volunt quando apparere volunt: densan- volunt quando apparere volunt: densan-

tes et solidantes ea quantum volunt: cum tes et solidantes ea quantum volunt: cum tamen in sui veritate præ subtilitate na- tamen in sui veritate præ subtilitate na- turæ impalpabilia sunt, et nostris om- turæ impalpabilia sunt, et nostris om- nino inattingibilia visibus: an vero sim- nino inattingibilia visibus: an vero sim- plici spiritualis substantia subsistentes, plici spiritualis substantia subsistentes, corpora cum opus est sumant, rursum- corpora cum opus est sumant, rursum- que expleto opere ponant, in eamdem de que expleto opere ponant, in eamdem de qua sumpta sunt materiam dissolvenda: qua sumpta sunt materiam dissolvenda: nolo ut a me requiratis. Videntur Patres nolo ut a me requiratis. Videntur Patres de hujusmodi diversa sensisse, nec mihi de hujusmodi diversa sensisse, nec mihi perspicuum est unde alterutrum doceam, perspicuum est unde alterutrum doceam, et nescire me fateor. Sed et nostris pro- et nescire me fateor. Sed et nostris pro- fectibus non multum conferre arbitror fectibus non multum conferre arbitror harum rerum notitiam. » Ex hoc accipitur harum rerum notitiam. » Ex hoc accipitur quod antiquitus opinati sunt Sancti diversa quod antiquitus opinati sunt Sancti diversa circa ista sed modo veritas magis dis- circa ista sed modo veritas magis dis- cussa est, et inventus est Augustinus cussa est, et inventus est Augustinus ista ex hypothesi dixisse, et opiniones ista ex hypothesi dixisse, et opiniones aliorum referendo: et ideo nullo modo aliorum referendo: et ideo nullo modo dubitandum est quin Angeli spirituales dubitandum est quin Angeli spirituales sint substantiæ, et nulla corpora natura- sint substantiæ, et nulla corpora natura- liter habent sibi unita. liter habent sibi unita.

AD OMNES auctoritates primas dicendum, Aa AD OMNES auctoritates primas dicendum, Aa quod ibi Augustinus loquitur ex hypo- quod ibi Augustinus loquitur ex hypo- thesi contra Platonicos, quod si suppo- thesi contra Platonicos, quod si suppo- neretur dæmones naturaliter habere cor- neretur dæmones naturaliter habere cor- pora aerea, quod adhuc non essent co- pora aerea, quod adhuc non essent co- lendi pro diis ab hominibus: quia homi- lendi pro diis ab hominibus: quia homi- nes præferuntur eis dignitate animæ: et nes præferuntur eis dignitate animæ: et indignius non est colendum a digniori. indignius non est colendum a digniori. Et hoc ita esse quilibet diligenter circum- Et hoc ita esse quilibet diligenter circum- stantias Litteræ considerans, inveniet. stantias Litteræ considerans, inveniet.

AD ILLUD quod objicitur de Gregorio, AD ILLUD quod objicitur de Gregorio, dicendum quod animal dicitur duobus dicendum quod animal dicitur duobus modis, scilicet proprie, et tunc dicitur a modis, scilicet proprie, et tunc dicitur a natura animalis, et sic Angeli non sunt natura animalis, et sic Angeli non sunt animalia: et a proprietate aliquando animalia: et a proprietate aliquando large, quæ proprietas est vivere et sen- large, quæ proprietas est vivere et sen- sibilium habere cognitionem, et sic vo- sibilium habere cognitionem, et sic vo- catur rationale animal Angelus : quia catur rationale animal Angelus : quia cum homine convenit in potestate ratio- cum homine convenit in potestate ratio- cinandi, licet non in modo. cinandi, licet non in modo.

AD ALIUD dicendum, quod Angeli bene AD ALIUD dicendum, quod Angeli bene discurrunt sine corpore, sed non com- discurrunt sine corpore, sed non com- metiendo se loco: et hoc modo intelligit metiendo se loco: et hoc modo intelligit Bernardus in dicto suo: quia comme- Bernardus in dicto suo: quia comme- tiendo se non moventur nisi assumpto tiendo se non moventur nisi assumpto corpore. corpore.

AD ALIUD dicendum, quod Angelus in AD ALIUD dicendum, quod Angelus in

Ad 9. Ad 9.

Ad 10, Ad 10,

Ad quæst. Ad quæst.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

IN II SENTENT. DIST. VIII, A, ART. 2. IN II SENTENT. DIST. VIII, A, ART. 2.

ministerio non indiget corpore universa- ministerio non indiget corpore universa- liter, sed in quodam secundum quod fa- liter, sed in quodam secundum quod fa- cit in præsentia sensuum ad solatium cit in præsentia sensuum ad solatium eorum quibus apparet: et de hoc debet eorum quibus apparet: et de hoc debet intelligi dictum Bernardi, si aliquid di- intelligi dictum Bernardi, si aliquid di- cit. Sed tamen ipse etiam Bernardus re- cit. Sed tamen ipse etiam Bernardus re- linquit dictum suum in dubio: et ideo linquit dictum suum in dubio: et ideo nihil dicto suo probari potest. nihil dicto suo probari potest.

AD ALIUD dicendum, quod tales actus AD ALIUD dicendum, quod tales actus fiunt assumptis corporibus non sibi uni- fiunt assumptis corporibus non sibi uni- tis, de quibus infra quæretur. tis, de quibus infra quæretur.

AD ALIUD dicendum, quod licet osten- AD ALIUD dicendum, quod licet osten- sum sit supra, quod illud argumentum sum sit supra, quod illud argumentum non valet tamen concedo illud. non valet tamen concedo illud.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod Angeli nec in se nec in com- dum quod Angeli nec in se nec in com- paratione ad Deum corpora sunt: quo- paratione ad Deum corpora sunt: quo- niam impossibile est quod aliquid in niam impossibile est quod aliquid in comparatione ad alterum sit corpus, et comparatione ad alterum sit corpus, et in se non corpus. in se non corpus.

AD DICTA autem Bernardi, Gregorii et AD DICTA autem Bernardi, Gregorii et Damasceni dicendum, quod corporei di- Damasceni dicendum, quod corporei di- cuntur quantum ad convenientiam cum cuntur quantum ad convenientiam cum corpore remotam, et hoc est loco circum- corpore remotam, et hoc est loco circum- terminari, cum Deus non terminetur terminari, cum Deus non terminetur loco sed tamen non circumterminantur loco sed tamen non circumterminantur nisi diffinitive, cum corpus circumscri- nisi diffinitive, cum corpus circumscri- ptive sit in loco. ptive sit in loco.

AD ALIUD dicendum, quod puto istam AD ALIUD dicendum, quod puto istam esse falsam, quod Angelus ad sui exi- esse falsam, quod Angelus ad sui exi- stentiam vel opus proprium loco indigeat, stentiam vel opus proprium loco indigeat, tamen quidam hoc dicunt: sed in quo- tamen quidam hoc dicunt: sed in quo- dam ministerio propter nostram indi- dam ministerio propter nostram indi- gentiam, necessarium est corpus assu- gentiam, necessarium est corpus assu-

mere. mere.

AD ULTIMUM dicendum, quod hoc om- AD ULTIMUM dicendum, quod hoc om- nino absurdum est, et valde alienum, nino absurdum est, et valde alienum, quod dæmones indigent corpore, ut igne quod dæmones indigent corpore, ut igne possint torqueri : quia secundum hoc possint torqueri : quia secundum hoc etiam animæ nostræ exutæ corporibus etiam animæ nostræ exutæ corporibus indigerent corporibus, quando vadunt indigerent corporibus, quando vadunt ad infernum vel purgatorium. ad infernum vel purgatorium.

Qualiter autem ille ignis agat in spiri- Qualiter autem ille ignis agat in spiri- tualem substantiam ? dicendum quod tualem substantiam ? dicendum quod agit ut instrumentum justitiæ vindican- agit ut instrumentum justitiæ vindican- tis, sicut supra dictum est, et in fine tis, sicut supra dictum est, et in fine libri IV Sententiarum probatur. libri IV Sententiarum probatur.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

169 169

An Angeli boni et mali possunt assu- An Angeli boni et mali possunt assu- mere corpora? et, Ad quid indigeant mere corpora? et, Ad quid indigeant corporibus assumptis? et, Quid hu- corporibus assumptis? et, Quid hu- jusmodi corpora moveat ? jusmodi corpora moveat ?

Secundo quæritur, Utrum assumant Secundo quæritur, Utrum assumant quandoque corpora ? quandoque corpora ?

Videtur autem, quod sit impossibile Videtur autem, quod sit impossibile eos corpora assumere: eos corpora assumere:

1. Necesse est enim, quod inter omne 1. Necesse est enim, quod inter omne assumens et assumptum sit proportio: assumens et assumptum sit proportio: nulla autem proportio est inter Angelum nulla autem proportio est inter Angelum et corpus: ergo impossibile est ipsum et corpus: ergo impossibile est ipsum assumere corpus. assumere corpus.

2. Item, Sicut se habet spiritus per 2. Item, Sicut se habet spiritus per substantiam unibilis corpori ad corpus, substantiam unibilis corpori ad corpus, ita se habet spiritus non unibilis per ita se habet spiritus non unibilis per substantiam corpori ad separationem a substantiam corpori ad separationem a corpore: sed spiritus per substantiam corpore: sed spiritus per substantiam unibilis corpori non fit nisi in corpore unibilis corpori non fit nisi in corpore facto ergo alius spiritus numquam est facto ergo alius spiritus numquam est nisi a corpore separatus: ergo numquam nisi a corpore separatus: ergo numquam assumunt corpora. assumunt corpora.

3. Item, Quid est quod moveat corpus 3. Item, Quid est quod moveat corpus ad vestiendum Angelum? aut enim hoc ad vestiendum Angelum? aut enim hoc erit natura, aut ars. Si natura: ergo per erit natura, aut ars. Si natura: ergo per naturam uniretur ei, quod falsum est. naturam uniretur ei, quod falsum est. Præterea, Natura qua movetur corpus, est Præterea, Natura qua movetur corpus, est calidum, et frigidum, et aliæ hujusmodi calidum, et frigidum, et aliæ hujusmodi qualitates elementales: nulla autem ta- qualitates elementales: nulla autem ta- lium movet corpus ad Angelum. Si au- lium movet corpus ad Angelum. Si au- tem dicas, quod ars: omnis autem ars tem dicas, quod ars: omnis autem ars movens et mutans corpus, indiget in- movens et mutans corpus, indiget in- strumento ergo videtur, quod instru- strumento ergo videtur, quod instru- mento indigeat: et quod est illud? Si mento indigeat: et quod est illud? Si dicas, quod Deus format eis corpus, sicut dicas, quod Deus format eis corpus, sicut videtur dici in Littera: secundum hoc videtur dici in Littera: secundum hoc facile est solvere: quia si Deus vellet, facile est solvere: quia si Deus vellet, etiam ipsi spiritus converterentur in cor- etiam ipsi spiritus converterentur in cor- pora sed hoc videtur esse fictum : ergo pora sed hoc videtur esse fictum : ergo videtur, quod totum sit in præstigiis qui- videtur, quod totum sit in præstigiis qui- busdam factum, quod legitur de corpo- busdam factum, quod legitur de corpo-

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

170 170

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ribus dæmonum et beatorum Angelo- ribus dæmonum et beatorum Angelo-

rum. rum.

4. Sed etiam videtur, quod non indi- 4. Sed etiam videtur, quod non indi- geant assumptione corporum: Angeli geant assumptione corporum: Angeli enim boni non indigent nisi propter nos : enim boni non indigent nisi propter nos : si indigent propter nos, nos autem non si indigent propter nos, nos autem non indigemus ab eis nisi custodia, et quod indigemus ab eis nisi custodia, et quod arceant dæmones, et quod illuminent arceant dæmones, et quod illuminent animas et hæc omnia nobilius faciunt animas et hæc omnia nobilius faciunt non assumpto corpore quam assumpto : non assumpto corpore quam assumpto : ergo videtur, quod superfluum sit assumi ergo videtur, quod superfluum sit assumi corpus. corpus.

5. Præterea, Cum anima nostra spi- 5. Præterea, Cum anima nostra spi- ritus sit, facilius applicatur ei spiritus ritus sit, facilius applicatur ei spiritus quam corpus: ergo etiam inutile esset quam corpus: ergo etiam inutile esset assumi corpus. assumi corpus.

6. Similiter, Dæmones intendunt prin- 6. Similiter, Dæmones intendunt prin- cipaliter animarum subversionem ; et cipaliter animarum subversionem ; et hoc magis consequuntur spiritualibus hoc magis consequuntur spiritualibus tentationibus quam corporalibus appa- tentationibus quam corporalibus appa- ritionibus quia visi fugerentur si cor- ritionibus quia visi fugerentur si cor- pora assumerent: ergo superfluum est pora assumerent: ergo superfluum est omnino corpus assumi. omnino corpus assumi.

nec nec

SED CONTRA est quod dicit Bernardus SED CONTRA est quod dicit Bernardus in sermone V super Cantica: «Itaque in sermone V super Cantica: «Itaque cum absque corporis adminiculo cum absque corporis adminiculo bestialis spiritus conditionis civilis sol- bestialis spiritus conditionis civilis sol- vere debitum, nec spiritualis coelestisque vere debitum, nec spiritualis coelestisque creatura implere ministerium pietatis, creatura implere ministerium pietatis, nec rationalis anima tam proximo quam nec rationalis anima tam proximo quam etiam sibi sufficiens sit consulere ad etiam sibi sufficiens sit consulere ad salutem liquet omnem creatum spiri- salutem liquet omnem creatum spiri- tum sive ut juvet, sive ut juvetur simul tum sive ut juvet, sive ut juvetur simul et juvet, corporeo prorsus indigere so- et juvet, corporeo prorsus indigere so- latio. » Ex hoc accipitur, quod indiget latio. » Ex hoc accipitur, quod indiget corporis assumptione in ministerio boni, corporis assumptione in ministerio boni, et exercitio mali: et quia de hoc multa et exercitio mali: et quia de hoc multa inveniuntur de facili, sufficiant ista. inveniuntur de facili, sufficiant ista.

SOLUTIO. Hic aberraverunt quidam SOLUTIO. Hic aberraverunt quidam scrutantes scrutinio, dicentes Angelos scrutantes scrutinio, dicentes Angelos numquam posse assumere corpora, ut numquam posse assumere corpora, ut quidam Philosophi Judæorum, sed di- quidam Philosophi Judæorum, sed di- cunt eis obedire formas imaginum: et cunt eis obedire formas imaginum: et ista non nisi in præstigiis imaginum ista non nisi in præstigiis imaginum fuisse, et non in veritate corporum as- fuisse, et non in veritate corporum as- sumptorum : præcipue propter inconve‐ sumptorum : præcipue propter inconve‐

1 Cf. Genes. XVII, 1 et seq. 1 Cf. Genes. XVII, 1 et seq.

nientia quæ videbantur sequi posterius nientia quæ videbantur sequi posterius in hac quæstione. Alii autem volentes in hac quæstione. Alii autem volentes evadere, finxerunt quod naturaliter ha. evadere, finxerunt quod naturaliter ha. berent corpora sibi unita. Doctores au- berent corpora sibi unita. Doctores au- tem Catholici medii vadunt, dicentes non tem Catholici medii vadunt, dicentes non habere quidem sibi corpora unita natu- habere quidem sibi corpora unita natu- raliter, sed assumere pro voluntate et raliter, sed assumere pro voluntate et ordinatione Dei. ordinatione Dei.

ET SECUNDUM hoc dicendum ad pri- ET SECUNDUM hoc dicendum ad pri- mum, quod non est proportio naturalis mum, quod non est proportio naturalis formæ ad materiam, vel motoris natura- formæ ad materiam, vel motoris natura- lis ad mobile suum inter Angelum et lis ad mobile suum inter Angelum et corpus assumptum. Sed proportio cor- corpus assumptum. Sed proportio cor- poris attenditur ad actum ministerii in- poris attenditur ad actum ministerii in- juncti quod exercet Dei ordinatione in juncti quod exercet Dei ordinatione in corpore et ideo misso ad tale officium corpore et ideo misso ad tale officium obedit corpus adjunctum, sive illud cor- obedit corpus adjunctum, sive illud cor- pus sit organicum, ut corpus asinæ, et pus sit organicum, ut corpus asinæ, et serpentis: sive animatum et formatum serpentis: sive animatum et formatum ad hoc, ut illa in quibus tres apparuerunt ad hoc, ut illa in quibus tres apparuerunt Abrahæ¹. Et per hoc patet solutio ad Abrahæ¹. Et per hoc patet solutio ad primum. primum.

AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile quia alius est ordo spiritus sepa- mile quia alius est ordo spiritus sepa- rati, et alius spiritus conjuncti cum cor- rati, et alius spiritus conjuncti cum cor- pore per naturam: quia spiritus creatus pore per naturam: quia spiritus creatus separatus est ordinatus, ut operetur circa separatus est ordinatus, ut operetur circa spiritum conjunctum cum corpore: et spiritum conjunctum cum corpore: et ideo actus operis quandoque exigit as- ideo actus operis quandoque exigit as- sumptionem corporis. sumptionem corporis.

AD ALIUD dicendum, quod corpus illud AD ALIUD dicendum, quod corpus illud non movet nisi voluntas Angeli: sicut non movet nisi voluntas Angeli: sicut enim in præcedenti distinctione habi- enim in præcedenti distinctione habi- tum est, hæc potestas consequitur natu-- tum est, hæc potestas consequitur natu-- ram Angeli in quantum superiorem cor- ram Angeli in quantum superiorem cor- pore, ut natura inferior obediat ei ad pore, ut natura inferior obediat ei ad nutum, et præcipue in his actibus qui. nutum, et præcipue in his actibus qui. sunt secundum ordinationem divinam in sunt secundum ordinationem divinam in ministrando vel exercendo electos: ta- ministrando vel exercendo electos: ta- men bene potest esse, quod mediantibus men bene potest esse, quod mediantibus seminibus elementaribus subito movent seminibus elementaribus subito movent et vertunt in species diversas. et vertunt in species diversas.

AD ALIUD dicendum, quod non in om- Ad AD ALIUD dicendum, quod non in om- Ad nibus ministeriis vel exercitiis quæ fa- nibus ministeriis vel exercitiis quæ fa- ciunt circa nos indigent corpore, sed in ciunt circa nos indigent corpore, sed in quibusdam indigent corpore ut operentur quibusdam indigent corpore ut operentur ad sensum, et in quibusdam forma ima- ad sensum, et in quibusdam forma ima-

Ad 6. Ad 6.

IN II SENTENT. DIST. VIII, A, ART. 3. IN II SENTENT. DIST. VIII, A, ART. 3.

ginaria corporis ut operentur ad phan- ginaria corporis ut operentur ad phan- tasiam, et in quibusdam speciebus in- tasiam, et in quibusdam speciebus in- telligibilibus ut operentur ad intelle- telligibilibus ut operentur ad intelle- ctum tamen bene concedo, quod dæ- ctum tamen bene concedo, quod dæ- mon non immediate potest supra intelle- mon non immediate potest supra intelle- ctum, licet possit ordinare phantasmata, ctum, licet possit ordinare phantasmata, et etiam illuminare aliquo modo lumine et etiam illuminare aliquo modo lumine sui intellectus, ut infra patebit, ad deci- sui intellectus, ut infra patebit, ad deci- piendum intellectum hominis. piendum intellectum hominis.

AD ALIUD dicendum, quod falsum sup- AD ALIUD dicendum, quod falsum sup- ponitur quia efficacius et perfectius in- ponitur quia efficacius et perfectius in- struitur et decipitur homo quandoque ex struitur et decipitur homo quandoque ex sensu quam ex imaginatione vel intelli- sensu quam ex imaginatione vel intelli- gibilibus et hoc propter connaturalita- gibilibus et hoc propter connaturalita- tem nostri intellectus, qui omnia intelli- tem nostri intellectus, qui omnia intelli- gibilia sua haurire consuevit ex sensu et gibilia sua haurire consuevit ex sensu et sensibilibus et quia sensus particularis sensibilibus et quia sensus particularis in proprio sensato non decipitur: phanta- in proprio sensato non decipitur: phanta- sia etiam, et etiam componens intelle- sia etiam, et etiam componens intelle- ctus qui est ex phantasmate frequenter ctus qui est ex phantasmate frequenter

errant. errant.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Quid sit assumere corpus ? et, Quomodo Quid sit assumere corpus ? et, Quomodo fiat locutio in Angelis assumpto cor- fiat locutio in Angelis assumpto cor- pore, et quomodo in nobis ? et, Quo- pore, et quomodo in nobis ? et, Quo- modo corpus animatum, it serpens, modo corpus animatum, it serpens, vel asina, per imaginationem et sensus vel asina, per imaginationem et sensus et spiritum animalem fuerit causa et spiritum animalem fuerit causa illius vocis quæ sonabat per os ejus, illius vocis quæ sonabat per os ejus, vel non ? vel non ?

Tertio quæritur, Quid sit assumere Tertio quæritur, Quid sit assumere corpus ? corpus ?

1. Si enim hoc idem est quod movere, 1. Si enim hoc idem est quod movere, tunc videtur quod Angeli assumpserunt tunc videtur quod Angeli assumpserunt Sodomam quia moverunt eam ad in- Sodomam quia moverunt eam ad in- cendium. Et hoc parum valet. cendium. Et hoc parum valet.

2. Si dicatur, quod hoc est assumere 2. Si dicatur, quod hoc est assumere corpus quod est circumvestire sibi, ut corpus quod est circumvestire sibi, ut ulli appareat, et operetur aliquas oppor- ulli appareat, et operetur aliquas oppor- tunas pro tempore operationes. CONTRA: tunas pro tempore operationes. CONTRA: In illo corpore loquitur Angelus loque- In illo corpore loquitur Angelus loque-

171 171

la autem non fit sine conceptione inten- la autem non fit sine conceptione inten- tionum illarum quæ exprimuntur per tionum illarum quæ exprimuntur per linguam oportet igitur esse viam qua linguam oportet igitur esse viam qua ab intellectu concipiente deveniant ad ab intellectu concipiente deveniant ad sermonem prolatum, sicut in nobis est sermonem prolatum, sicut in nobis est quod intellectus continuatur imaginationi quod intellectus continuatur imaginationi per unionem intellectualis partis cum per unionem intellectualis partis cum sensibili et ideo intentio intellectus ac- sensibili et ideo intentio intellectus ac- cipit imagines corporales in organo ima- cipit imagines corporales in organo ima- ginationis, et illam continuationem ha- ginationis, et illam continuationem ha- bet cum sensu communi, et ibi accipit bet cum sensu communi, et ibi accipit imaginationes sensibiles: et a parte sen- imaginationes sensibiles: et a parte sen- sus communis est per nervos continua- sus communis est per nervos continua- tio cum lingua, ex quibus fluunt in ser- tio cum lingua, ex quibus fluunt in ser- monem expressum: nihil autem talium monem expressum: nihil autem talium est inter corpus Angeli et intellectum est inter corpus Angeli et intellectum concipientem quid loquatur: ergo vi- concipientem quid loquatur: ergo vi- detur, quod impossibile est vocibus ex- detur, quod impossibile est vocibus ex- primere id quod intendit: sed omnis primere id quod intendit: sed omnis vox sua erit non significativa. vox sua erit non significativa.

3. Si autem dicas, quod Angelus gene- 3. Si autem dicas, quod Angelus gene- rat intentiones significationum in voci- rat intentiones significationum in voci- bus illis. CONTRA: In præcedenti distin- bus illis. CONTRA: In præcedenti distin- ctione habuimus, quod non sunt creato- ctione habuimus, quod non sunt creato- res formæ alicujus, sed sicut agricolæ. res formæ alicujus, sed sicut agricolæ. operantur ergo non possunt etiam ge- operantur ergo non possunt etiam ge- nerare intentiones illas in sono quem nerare intentiones illas in sono quem proferunt. proferunt.

Præterea, Omnis forma generatur a Præterea, Omnis forma generatur a proprio effectivo: igitur de forma quæ proprio effectivo: igitur de forma quæ est intentio significationis in voce quam est intentio significationis in voce quam Philosophus vocat virtutem vocis, et Philosophus vocat virtutem vocis, et Augustinus similiter, generans habebit Augustinus similiter, generans habebit proprium. Constat autem, quod hoc non proprium. Constat autem, quod hoc non est natura quia natura non utitur tali- est natura quia natura non utitur tali- bus ergo necesse est, quod intellectus bus ergo necesse est, quod intellectus per aliquem modum continuetur organo per aliquem modum continuetur organo vel instrumento quo formatur vox illa: vel instrumento quo formatur vox illa: et tunc redit eadem conclusio quæ prius et tunc redit eadem conclusio quæ prius habita est. habita est.

EODEM MODO quæritur, Si illud corpus Quæst. 1. EODEM MODO quæritur, Si illud corpus Quæst. 1. quod est animatum, ut serpens, et asina, quod est animatum, ut serpens, et asina, per imaginationem et sensus et spiritum per imaginationem et sensus et spiritum animalem fuerit causa illius vocis quæ animalem fuerit causa illius vocis quæ sonabat per os ejus, vel non? sonabat per os ejus, vel non?

Videtur, quod sic: quia facilius et ap- Videtur, quod sic: quia facilius et ap- tius fit aliquid motore naturali quam tius fit aliquid motore naturali quam violento: anima autem illius animalis violento: anima autem illius animalis

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 2. Quæst. 2.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad quæst. 1. Ad quæst. 1.

172 172

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

fuit naturalis motor corporis: ergo de- fuit naturalis motor corporis: ergo de- buit fieri per illum. buit fieri per illum.

SED CONTRA: Imaginatio illius anima- SED CONTRA: Imaginatio illius anima- lis et sensus communis illius, non sunt lis et sensus communis illius, non sunt apta ut in ipsa vel per ipsa fluant inten- apta ut in ipsa vel per ipsa fluant inten- tiones intelligibilium sententiarum ad tiones intelligibilium sententiarum ad vocis formationem: cum igitur illæ vo- vocis formationem: cum igitur illæ vo- ces prolatæ significativæ fuerint senten- ces prolatæ significativæ fuerint senten- tiarum conceptarum ab intellectu, vide- tiarum conceptarum ab intellectu, vide- tur quod mediantibus viribus illorum tur quod mediantibus viribus illorum animalium prolatæ non fuerunt. animalium prolatæ non fuerunt.

ULTERIUS quæritur de organis sen- ULTERIUS quæritur de organis sen- suum quæ apparent in talibus corpori- suum quæ apparent in talibus corpori- bus. Constat enim, quod omnis diversi- bus. Constat enim, quod omnis diversi- tas quæ est in corpore naturali, est pro- tas quæ est in corpore naturali, est pro- pter diversitatem virium quæ est in ani- pter diversitatem virium quæ est in ani- ma, ut dicit Commentator super II de ma, ut dicit Commentator super II de Anima ergo videtur, quod etiam ocu- Anima ergo videtur, quod etiam ocu- lus in corpore assumpto est, ut videat lus in corpore assumpto est, ut videat per ipsum Angelus, et auris ad audien- per ipsum Angelus, et auris ad audien- dum et sic de aliis. dum et sic de aliis.

SED CONTRA hoc est, SED CONTRA hoc est,

1. Quod tunc sensibilium cognitionem 1. Quod tunc sensibilium cognitionem haberet Angelus, accipiendo aliquid ab haberet Angelus, accipiendo aliquid ab ipsis sensibilibus: et hoc est supra im- ipsis sensibilibus: et hoc est supra im- probatum. probatum.

2. Præterea, Vis visiva hominis non 2. Præterea, Vis visiva hominis non videret per oculum asini: quia non ha- videret per oculum asini: quia non ha- bet proportionem nisi ad organum sibi bet proportionem nisi ad organum sibi proprium et connaturale: Angeli autem proprium et connaturale: Angeli autem et dæmones in diversis figuris apparent : et dæmones in diversis figuris apparent : ergo videtur, quod illa membra quæ vi- ergo videtur, quod illa membra quæ vi- dentur in eis, sint otiosa. dentur in eis, sint otiosa.

SOLUTIO. Sine præjudicio de occultis SOLUTIO. Sine præjudicio de occultis loquens, dico quod Angelum assumere loquens, dico quod Angelum assumere corpus est circumvestire sibi ad operan- corpus est circumvestire sibi ad operan- dum, et apparendum secundum congrui- dum, et apparendum secundum congrui- tatem officii, quod tunc ostendere et per- tatem officii, quod tunc ostendere et per- ficere intendit et puto, quod corpus se- ficere intendit et puto, quod corpus se- quitur ad nutum Angeli obediendo sibi. quitur ad nutum Angeli obediendo sibi.

AD ID autem quod quæritur de sermo- AD ID autem quod quæritur de sermo- ne, dico quod duplex est opinio de ge- ne, dico quod duplex est opinio de ge- neratione intentionis in sermone pro- neratione intentionis in sermone pro- lato. Quidam enim dicunt, quod eadem lato. Quidam enim dicunt, quod eadem quæ est in intellectu effluit per imagina- quæ est in intellectu effluit per imagina- tionem et sensum communem, et puto tionem et sensum communem, et puto

quod illa est falsa, quia species non for quod illa est falsa, quia species non for mat intellectus, sed accipit a rebus : et mat intellectus, sed accipit a rebus : et ideo si effluerent eædem, post doctrinam ideo si effluerent eædem, post doctrinam non manerent ibi. Alia est opinio vera, non manerent ibi. Alia est opinio vera, quod intellectus mediantibus viribus ani- quod intellectus mediantibus viribus ani- mæ sensibilis in spiritu attracto verbe- mæ sensibilis in spiritu attracto verbe- rans et figurans voces generat similes rans et figurans voces generat similes illis in sonis, sicut ars in materia gene- illis in sonis, sicut ars in materia gene- rat sibi speciem similem: et puto quod rat sibi speciem similem: et puto quod hoc est verum. Sed hoc bene possunt hoc est verum. Sed hoc bene possunt Angeli facere: sed tantum est differen- Angeli facere: sed tantum est differen- tia, quod Angelus generat eas per cor- tia, quod Angelus generat eas per cor- pus non unitum sibi: intellectus autem pus non unitum sibi: intellectus autem per unitum. per unitum.

AD ID autem quod contra objicitur, di- AD ID autem quod contra objicitur, di- cendum quod non est ibi via continua, cendum quod non est ibi via continua, nec in corpore animato ut serpens, nec nec in corpore animato ut serpens, nec etiam in non animato: nec tamen se- etiam in non animato: nec tamen se- quitur, quod Angeli creent eas: sed fa- quitur, quod Angeli creent eas: sed fa- ciunt adminiculum ut de materia pro- ciunt adminiculum ut de materia pro- pria sibi educantur: sicut etiam faciunt pria sibi educantur: sicut etiam faciunt in corporum transmutatione, ut dictum in corporum transmutatione, ut dictum Hoc autem non est nisi for- Hoc autem non est nisi for- supra. supra. matio figurarum in sono: quia illa ha- matio figurarum in sono: quia illa ha- bita habetur signum intellectus. bita habetur signum intellectus.

est est

A A

AD ALIUD dicendum, quod ut puto, illo- Ad AD ALIUD dicendum, quod ut puto, illo- Ad rum animalium linguæ immediate mo- rum animalium linguæ immediate mo- vebantur ab Angelo, et non ab anima vebantur ab Angelo, et non ab anima propria: et ideo etiam rationalia non propria: et ideo etiam rationalia non fuerunt, nec tales voces cum proferren- fuerunt, nec tales voces cum proferren- tur, imaginabantur. tur, imaginabantur.

: :

AD ALIUD dicendum, quod ut puto, AD ALIUD dicendum, quod ut puto, Angelus secundum se totum adest in Angelus secundum se totum adest in corpore illo et non distinguitur secun- corpore illo et non distinguitur secun- dum vires ad similitudines organorum dum vires ad similitudines organorum quæ apparent in corporibus illis unde quæ apparent in corporibus illis unde non video, quod possim sustinere, quod non video, quod possim sustinere, quod audiat per aurem, et videat per oculum, audiat per aurem, et videat per oculum, et sic de aliis: nec tamen sunt inutilia et sic de aliis: nec tamen sunt inutilia quia faciunt ad intelligendum ministe- quia faciunt ad intelligendum ministe- rium obsequii, vel malitiæ quam faciunt rium obsequii, vel malitiæ quam faciunt circa nos et ideo etiam in diversis for- circa nos et ideo etiam in diversis for- mis apparent. mis apparent.

IN II SENTENT. DIST. VIII, A, ART. 4. IN II SENTENT. DIST. VIII, A, ART. 4.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Unde assumant corpora Angeli, utrum Unde assumant corpora Angeli, utrum de elementis aut natura coli? et, de elementis aut natura coli? et, Utrum forment corpora paulatim aut Utrum forment corpora paulatim aut subito ? subito ?

Quarto, Quæritur de quo corpore as- Quarto, Quæritur de quo corpore as- sumant, utrum de cœli corpore vel ele- sumant, utrum de cœli corpore vel ele- mentis ? mentis ?

1. Si enim detur, quod de cœlo, tunc 1. Si enim detur, quod de cœlo, tunc oporteret quod pars coeli evelleretur a oporteret quod pars coeli evelleretur a parte alia ergo esset divisibile et cor- parte alia ergo esset divisibile et cor- ruptibile: quod improbatur a Philosopho ruptibile: quod improbatur a Philosopho in I de Coelo et Mundo in fine. in I de Coelo et Mundo in fine.

2. Præterea, Corpus quod per motum 2. Præterea, Corpus quod per motum suum causa est secundum naturam om- suum causa est secundum naturam om- nis generationis et corruptionis, impos- nis generationis et corruptionis, impos- sibile est quod generabile et corruptibile sibile est quod generabile et corruptibile intelligatur tale autem est corpus ali- intelligatur tale autem est corpus ali- quod, quodcumque sit illud: quia opor- quod, quodcumque sit illud: quia opor- tet quod corpus accedens et recedens tet quod corpus accedens et recedens oblique et recte faciat transmutationem oblique et recte faciat transmutationem divisam quæ apparet. Si ergo hoc cor- divisam quæ apparet. Si ergo hoc cor- pus non est cœlum, oportebit te quærere pus non est cœlum, oportebit te quærere aliud et si non inveneris, dabis illud: aliud et si non inveneris, dabis illud: ergo impossibile est dividi ipsum : ergo ergo impossibile est dividi ipsum : ergo non assumunt inde corpora. non assumunt inde corpora.

3. Item, Illud corpus per naturam 3. Item, Illud corpus per naturam aliquo modo non potest habere nisi mo- aliquo modo non potest habere nisi mo- tum circularem: ergo Angeli numquam tum circularem: ergo Angeli numquam venirent ad nos in ipso: sed semper venirent ad nos in ipso: sed semper gyrarent centrum terræ. gyrarent centrum terræ.

4. Item, Illud corpus non est recepti- 4. Item, Illud corpus non est recepti- bile figuræ nisi circularis, ut probatum bile figuræ nisi circularis, ut probatum est in II de Coelo et Mundo. Angeli au- est in II de Coelo et Mundo. Angeli au- tem apparent in figura hominum et leo- tem apparent in figura hominum et leo- num et multorum aliorum : ut dicit num et multorum aliorum : ut dicit Dionysius ergo corpora non sumunt Dionysius ergo corpora non sumunt

de cœlo. de cœlo.

Si autem dicas (sicut innuitur in Lit- Si autem dicas (sicut innuitur in Lit- tera) quod boni sumunt corpus de supe- tera) quod boni sumunt corpus de supe- riori aere, riori aere, et mali de inferiori. Ad hoc et mali de inferiori. Ad hoc sequitur multiplex inconveniens: quo- sequitur multiplex inconveniens: quo-

173 173

rum primum est, quod aer est calidus rum primum est, quod aer est calidus et humidus, sed maxime humidus: ergo et humidus, sed maxime humidus: ergo minine terminabilis proprio termino, minine terminabilis proprio termino, sed semper fluens ad alia: ergo quo- sed semper fluens ad alia: ergo quo- cumque moveatur, continuabitur illi cumque moveatur, continuabitur illi aeri ad quem trajicitur : ergo non rema- aeri ad quem trajicitur : ergo non rema- net corpus Angeli distinctum a toto aere net corpus Angeli distinctum a toto aere cum movetur in ipso. Secundum, cum cum movetur in ipso. Secundum, cum humidum præcipue non corporale, sicut humidum præcipue non corporale, sicut est aer, nullo modo retentivum sit figura- est aer, nullo modo retentivum sit figura- rum: sequitur, quod corpus Angeli rum: sequitur, quod corpus Angeli nullius sit figuræ, nisi per accidens, si nullius sit figuræ, nisi per accidens, si vasi infundatur, et figuras vasis habeat vasi infundatur, et figuras vasis habeat quamdiu est in vase et hoc ridiculum quamdiu est in vase et hoc ridiculum est dicere de Angelis. Tertium, quia cum est dicere de Angelis. Tertium, quia cum sæpe moveantur a nobis in cœlum, com- sæpe moveantur a nobis in cœlum, com- burerentur in igne corpora illa, et dæ- burerentur in igne corpora illa, et dæ- monum in inferno. Quartum, quia cum monum in inferno. Quartum, quia cum omne corpus divisibile sit, secarentur omne corpus divisibile sit, secarentur corpora illa, ita quod pars caderet a corpora illa, ita quod pars caderet a parte, quod multi nisi sunt facere dæmo- parte, quod multi nisi sunt facere dæmo- nibus, et non potuerunt. Per auctoritates nibus, et non potuerunt. Per auctoritates hic objicere superfluum est, quia infinitæ hic objicere superfluum est, quia infinitæ suppetunt. suppetunt.

SOLUTIO. Sine præjudicio dico, quod SOLUTIO. Sine præjudicio dico, quod formant corpora de aere: sed habent po- formant corpora de aere: sed habent po- testatem per semina naturalia inspissan- testatem per semina naturalia inspissan- di et miscendi aerem: quia cum aer na- di et miscendi aerem: quia cum aer na- turaliter frigido contrahente grossatur in turaliter frigido contrahente grossatur in aquam, et aqua in terram : et calido sub- aquam, et aqua in terram : et calido sub- tiliante terra et aqua in aerem. Unde tiliante terra et aqua in aerem. Unde dico Angelum hoc posse facere subito dico Angelum hoc posse facere subito quod natura facit paulatim. Et bene con- quod natura facit paulatim. Et bene con- cedo, quod non tenent figuras nisi mi- cedo, quod non tenent figuras nisi mi- sceántur ad grossitiem : et iterum subito sceántur ad grossitiem : et iterum subito vertantur in subtilitatem invisibilem per vertantur in subtilitatem invisibilem per alias causas seminales adhibitas. Et ideo alias causas seminales adhibitas. Et ideo si secantur, quasi continuantur statim: si secantur, quasi continuantur statim: et non cum alio corpore: quia terminata et non cum alio corpore: quia terminata sunt causis seminalibus miscentibus et sunt causis seminalibus miscentibus et grossantibus et hoc intelligo velle dicere grossantibus et hoc intelligo velle dicere Litteram, cum dicit, quod mutant et Litteram, cum dicit, quod mutant et versant ut volunt. versant ut volunt.

: :

Et per hoc patet solutio ad totum : Et per hoc patet solutio ad totum : quia bene puto, quod stultum fuit dice- quia bene puto, quod stultum fuit dice- re, quod essent corpora illa de natura re, quod essent corpora illa de natura coeli. coeli.

Solutio. Solutio.

174 174

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Quæritur de actibus Angelorum: An Quæritur de actibus Angelorum: An boni possunt comedere, et mali gene- boni possunt comedere, et mali gene- rare? et, Unde mali habeant semen rare? et, Unde mali habeant semen suæ generationis ? suæ generationis ?

Quinto, Quæritur de actibus quos fa- Quinto, Quæritur de actibus quos fa- ciunt in corporibus illis, et præcipue de ciunt in corporibus illis, et præcipue de duobus, scilicet uti alimento quod fece- duobus, scilicet uti alimento quod fece- runt sæpe boni, et generare quod dicun- runt sæpe boni, et generare quod dicun- tur facere mali. tur facere mali.

Videbantur autem vere comedere : Videbantur autem vere comedere :

quia quia

1. Abraham patriarcha qui spiritualis 1. Abraham patriarcha qui spiritualis erat, et probabile est quod discretionem erat, et probabile est quod discretionem habuerit, obtulit eis cibos, et illi comede- habuerit, obtulit eis cibos, et illi comede- bant ergo videtur, quod vere comede- bant ergo videtur, quod vere comede- bant. bant.

2. Item, Angelos qui sunt nuntii veri- 2. Item, Angelos qui sunt nuntii veri- tatis non decet præstigiis phantasticis ho- tatis non decet præstigiis phantasticis ho- mines illudere: ergo videtur, quod nihil mines illudere: ergo videtur, quod nihil ostenderunt Angeli in se, quod secun- ostenderunt Angeli in se, quod secun- dum veritatem non fecerunt. dum veritatem non fecerunt.

3. Item, Quamvis immortales sint et 3. Item, Quamvis immortales sint et non indigeant, ex hoc non sequitur; non indigeant, ex hoc non sequitur; quod non vere comederint: quia etiam quod non vere comederint: quia etiam Dominus resurrexit in corpore immortali Dominus resurrexit in corpore immortali et impassibili et tamen vere comedit et et impassibili et tamen vere comedit et bibit, sicut legitur in Evangelio¹. bibit, sicut legitur in Evangelio¹.

4. Item, Vere loquebantur: et non est 4. Item, Vere loquebantur: et non est magis ratio, quare vere agunt unum ac- magis ratio, quare vere agunt unum ac- tum corporalem quam alium : ergo et tum corporalem quam alium : ergo et vere comederunt. vere comederunt.

Sed si hoc detur, tunc sequitur quod Sed si hoc detur, tunc sequitur quod vere digesserint cibos, et vere sibi ali- vere digesserint cibos, et vere sibi ali- quid incorporaverunt: et cum hoc fiat quid incorporaverunt: et cum hoc fiat ad restaurationem deperditi, oportebit ad restaurationem deperditi, oportebit quod in illis corporibus calore naturali quod in illis corporibus calore naturali aliquid deperderetur: quæ absurda sunt, aliquid deperderetur: quæ absurda sunt, præter alia quæ ex hoc immunda seque- præter alia quæ ex hoc immunda seque-

rentur. rentur.

1 Cf. Genes. xvi, 3 et seq. 1 Cf. Genes. xvi, 3 et seq.

Ex opposito etiam quæritur de Angelis Ex opposito etiam quæritur de Angelis malis, Utrum generent? malis, Utrum generent?

Videtur autem quod sic: quia veris- Videtur autem quod sic: quia veris- sime legitur de incubis et succubis dæ sime legitur de incubis et succubis dæ monibus et vidimus personas cognitas monibus et vidimus personas cognitas ab eis, et loca in quibus vix umquam per ab eis, et loca in quibus vix umquam per noctem potest dormire vir, quin veniat noctem potest dormire vir, quin veniat ad eum dæmon succubus. ad eum dæmon succubus.

Item, Rumor publicus de Merlino filio Item, Rumor publicus de Merlino filio incubi testatur hoc, ut videtur. incubi testatur hoc, ut videtur.

Sed tunc quæritur, Unde veniat se- Sed tunc quæritur, Unde veniat se- men? aut enim descinditur ab eodem men? aut enim descinditur ab eodem corpore, aut apportatur alienum. Si ab corpore, aut apportatur alienum. Si ab eodem, hoc non potest esse: quia hoc eodem, hoc non potest esse: quia hoc non est humanum. non est humanum.

Præterea, Semen licet descindatur a Præterea, Semen licet descindatur a toto corpore, tamen ex maxima sua par- toto corpore, tamen ex maxima sua par- te descinditur et a cerebro, et hepate, et te descinditur et a cerebro, et hepate, et corde, et præcipue a cerebro: et talia corde, et præcipue a cerebro: et talia membra interiora non sunt in corporibus membra interiora non sunt in corporibus illis assumptis, quia superfluum esset. illis assumptis, quia superfluum esset.

Præterea, Secundum judicium Ari- Præterea, Secundum judicium Ari- stotelis, spiritus quidem retentus in vi- stotelis, spiritus quidem retentus in vi- scositate seminis, habens in se virtutem scositate seminis, habens in se virtutem triplicem a calore elementi et cœli et triplicem a calore elementi et cœli et animæ, facit opus informativæ virtutis. animæ, facit opus informativæ virtutis. Medici autem dicunt, quod spiritus tri- Medici autem dicunt, quod spiritus tri- plex retinetur in seminis viscositate, sci- plex retinetur in seminis viscositate, sci- licet animalis, naturalis, et vitalis et licet animalis, naturalis, et vitalis et quod ille spiritus facit totum : et unde quod ille spiritus facit totum : et unde venit ille spiritus in corpus assumptum a venit ille spiritus in corpus assumptum a dæmone? dæmone?

Si dicas, quod assumit corpus hominis Si dicas, quod assumit corpus hominis mortui quando vult operari tales actus, i mortui quando vult operari tales actus, i et ab illo descindit tale faciendo ipsum et ab illo descindit tale faciendo ipsum per motum, et semina caloris hausta in per motum, et semina caloris hausta in elementis. CONTRA hoc est, quod mor- elementis. CONTRA hoc est, quod mor- tuum est et si totum liquesceret, non tuum est et si totum liquesceret, non faceret semen aptum generationi. faceret semen aptum generationi.

Item, Non habet principium cujus est Item, Non habet principium cujus est ille actus, scilicet animam vegetabilem ille actus, scilicet animam vegetabilem qualiter ergo ponitur generare? qualiter ergo ponitur generare?

Si autem dicas (sicut videtur dicere Si autem dicas (sicut videtur dicere Augustinus) quod accipit semen a pol- Augustinus) quod accipit semen a pol- lutis et transfundit, vel facit se succu- lutis et transfundit, vel facit se succu- bum uni, et incubum alteri : et ita trans- bum uni, et incubum alteri : et ita trans- fundit. Hoc non videtur esse: quia tra- fundit. Hoc non videtur esse: quia tra-

12 Cf. Luc. XXIV, 41 et seq. 12 Cf. Luc. XXIV, 41 et seq.

Solutio. Solutio.

IN II SENTENT. DIST. VIII, A, ART. 5. IN II SENTENT. DIST. VIII, A, ART. 5.

dunt Auctores, quod etiam propter lon- dunt Auctores, quod etiam propter lon- gitudinem genitalium vel ineptitudinem gitudinem genitalium vel ineptitudinem evaporat semen in egressu, et exspirat evaporat semen in egressu, et exspirat ab eo spiritus, ita quod non sit aptum ab eo spiritus, ita quod non sit aptum generationi ergo multo magis exspira- generationi ergo multo magis exspira- bit transportando de loco ad locum. bit transportando de loco ad locum.

Item, Si tale genus dæmoniorum inten- Item, Si tale genus dæmoniorum inten- dit generationi principaliter, tunc posset dit generationi principaliter, tunc posset sine coitu ponere semen acceptum in sine coitu ponere semen acceptum in matricem mulieris, quare igitur coit cum matricem mulieris, quare igitur coit cum ipsis, præcipue cum mora coitus faciat ipsis, præcipue cum mora coitus faciat ad exspirationem seminis ? Si dicas, ad exspirationem seminis ? Si dicas, quod ad generationem exigitur etiam quod ad generationem exigitur etiam semen mulieris et ideo coit, ut hoc de- semen mulieris et ideo coit, ut hoc de- scindat. CONTRA: Per motum matricis scindat. CONTRA: Per motum matricis secundum Avicennam, hoc potest descin- secundum Avicennam, hoc potest descin- dere ergo cum possit matricem move- dere ergo cum possit matricem move- re, videtur quod sit superfluum coire. re, videtur quod sit superfluum coire.

Si dicas, quod non sit necessarium Si dicas, quod non sit necessarium semen ad conceptum : quia dicit. Isido- semen ad conceptum : quia dicit. Isido- rus, quod equæ in insula Portugalliæ rus, quod equæ in insula Portugalliæ concipiunt ex vento. Hoc nihil est : quia concipiunt ex vento. Hoc nihil est : quia non dicit, quod mulieres possint hoc fa- non dicit, quod mulieres possint hoc fa- cere ex vento: et nos loquimur de con- cere ex vento: et nos loquimur de con- ceptu mulieris a dæmonibus. Præterea, ceptu mulieris a dæmonibus. Præterea, Isidorus dicit multa in illo libro de Ani- Isidorus dicit multa in illo libro de Ani- malibus, quæ non bene probata sunt. malibus, quæ non bene probata sunt.

SOLUTIO. Dicendum sine præjudicio, SOLUTIO. Dicendum sine præjudicio, quod Angeli non vere comedunt. Est quod Angeli non vere comedunt. Est enim duplex comestio secundum Augu- enim duplex comestio secundum Augu- stinum in libro XXII de Civitate Dei, stinum in libro XXII de Civitate Dei, scilicet indigentiæ, et potestatis. Indi- scilicet indigentiæ, et potestatis. Indi- gentiæ est qua nos utimur, quando no- gentiæ est qua nos utimur, quando no- bis cibus ad restaurandum deperditum bis cibus ad restaurandum deperditum incorporatur. Potestatis autem est, qua incorporatur. Potestatis autem est, qua probatur inesse vis naturalis ad come- probatur inesse vis naturalis ad come- dendum, sed non indigentia et sic com- dendum, sed non indigentia et sic com- edit Dominus post resurrectionem edit Dominus post resurrectionem sed tamen cibus redactus est in præja- sed tamen cibus redactus est in præja- centem materiam, sicut aqua pluvialis centem materiam, sicut aqua pluvialis sole, et sicut combustibilia per ignem. sole, et sicut combustibilia per ignem.

1 Luc. xxiv, 28. 1 Luc. xxiv, 28.

: :

175 175

Sed neutram istarum bene possum pone- Sed neutram istarum bene possum pone- re in Angelo quia naturalem potesta- re in Angelo quia naturalem potesta- tem alicujus operis quod numquam in- tem alicujus operis quod numquam in- fuit, et contra naturam inesset si esset, fuit, et contra naturam inesset si esset, ponere in aliqua substantia, est vanum ponere in aliqua substantia, est vanum et frustra in operibus Dei et naturæ po- et frustra in operibus Dei et naturæ po- nere sic autem se habet Angelus ad nere sic autem se habet Angelus ad comedere. Et hoc est quod dixit Raphael, comedere. Et hoc est quod dixit Raphael, Tob. x11, 19: Videbar quidem vobiscum Tob. x11, 19: Videbar quidem vobiscum manducare et bibere: sed ego cibo invi- manducare et bibere: sed ego cibo invi- sibili, et potu, qui ab hominibus videri sibili, et potu, qui ab hominibus videri non potest, utor. non potest, utor.

Ad 1. Ad 1.

AD ID autem quod objicitur de Abra- AD ID autem quod objicitur de Abra- ham, dico quod recognovit quidem mi- ham, dico quod recognovit quidem mi- nisterium Trinitatis in eis figurari, sed nisterium Trinitatis in eis figurari, sed non recognovit esse Angelos usque post non recognovit esse Angelos usque post mensam et hoc non est inconveniens, mensam et hoc non est inconveniens, nec minorem sanctitatem ostendens. nec minorem sanctitatem ostendens. AD ALIUD dicendum, quod Angeli ta- Ad 2, 3 et 4. AD ALIUD dicendum, quod Angeli ta- Ad 2, 3 et 4. lia fecerunt referendo ad aliquid spiritua- lia fecerunt referendo ad aliquid spiritua- le et morale, sicut Dominus finxit se le et morale, sicut Dominus finxit se longius ire': et secundum relationem ad longius ire': et secundum relationem ad illud non erat præstigium, sed veritas. illud non erat præstigium, sed veritas.

AD ALIUD quod quæritur de generatio- Ad quæst. AD ALIUD quod quæritur de generatio- Ad quæst. ne, nescio secundum veritatem quid di- ne, nescio secundum veritatem quid di- cam sed hoc videtur probabilius, quod cam sed hoc videtur probabilius, quod succubi sint ad unum, et incubi ad alium: succubi sint ad unum, et incubi ad alium: tamen verissime ab eo nuper qui adhuc tamen verissime ab eo nuper qui adhuc vivit intellexi, quod dum mollitiei vitio vivit intellexi, quod dum mollitiei vitio subjaceret, quodam tempore infiniti catti subjaceret, quodam tempore infiniti catti circa eum pollutum apparuerunt, maxi- circa eum pollutum apparuerunt, maxi- mo ejulatu et strepitu semen lingentes mo ejulatu et strepitu semen lingentes et deportantes. et deportantes.

AD HOC autem quod objicitur de eva- AD HOC autem quod objicitur de eva- poratione seminis, potest dici quod cir- poratione seminis, potest dici quod cir- cumponunt illud seminibus similibus cumponunt illud seminibus similibus calore naturali et ita fovent et retinent, calore naturali et ita fovent et retinent, sicut reservatur quandoque post decisio- sicut reservatur quandoque post decisio- nem in vasis seminariis ad tempus, quod nem in vasis seminariis ad tempus, quod non perit. non perit.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

176 176

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

B. Quod Deus in corporalibus illis antiquis formis apparuit. B. Quod Deus in corporalibus illis antiquis formis apparuit.

Nec dubitandum est Deum in corporalibus formis apparuisse homini- Nec dubitandum est Deum in corporalibus formis apparuisse homini- bus, sicut Augustinus in libro II de Trinitate ostendit 1, conferens diversa bus, sicut Augustinus in libro II de Trinitate ostendit 1, conferens diversa Scripturæ testimonia ex quibus Deum in corporeis figuris hominibus ap- Scripturæ testimonia ex quibus Deum in corporeis figuris hominibus ap- paruisse probat: et aliquando ex persona Dei sine distinctione, aliquando paruisse probat: et aliquando ex persona Dei sine distinctione, aliquando sub distinctione personarum sermonem eis factum esse. sub distinctione personarum sermonem eis factum esse.

C. De perplexa quæstione quam ponit Augustinus quærens, An ad exhibendum C. De perplexa quæstione quam ponit Augustinus quærens, An ad exhibendum has corporales apparitiones creatura nova sit formata? An Angeli qui ante has corporales apparitiones creatura nova sit formata? An Angeli qui ante erant missi, et si ipsi missi sunt, utrum servata sui spiritualis corporis quali- erant missi, et si ipsi missi sunt, utrum servata sui spiritualis corporis quali- tate, aliquam speciem corporalem de corpulentiori materia assumpserint, an tate, aliquam speciem corporalem de corpulentiori materia assumpserint, an proprium corpus suum mutaverint in speciem actioni suæ aptam ? proprium corpus suum mutaverint in speciem actioni suæ aptam ?

Sed ubi Deum hominibus in corporalibus imaginibus apparuisse asserit: Sed ubi Deum hominibus in corporalibus imaginibus apparuisse asserit: perplexam quæstionem proponit, quam nec absolvit quærens, Utrum in perplexam quæstionem proponit, quam nec absolvit quærens, Utrum in illis corporalibus apparitionibus creatura aliqua crearetur ad illud opus illis corporalibus apparitionibus creatura aliqua crearetur ad illud opus tantum in qua Deus hominibus appareret: An Angeli qui ante erant ita tantum in qua Deus hominibus appareret: An Angeli qui ante erant ita mitterentur, ut manentes in suis spiritualibus corporibus assumerent ex mitterentur, ut manentes in suis spiritualibus corporibus assumerent ex corpulenta inferiorum elementorum materia aliquam speciem corpora- corpulenta inferiorum elementorum materia aliquam speciem corpora- lem quam coaptatam quasi aliquam vestem mutarent in quaslibet species lem quam coaptatam quasi aliquam vestem mutarent in quaslibet species corporales veras quidem an corpus suum proprium verterent in species corporales veras quidem an corpus suum proprium verterent in species aptas actionibus suis per virtutem sibi a Deo datam. Ait enim ita Augu- aptas actionibus suis per virtutem sibi a Deo datam. Ait enim ita Augu- stinus in libro III de Trinitate : Quærendum est in illis antiquis corpora- stinus in libro III de Trinitate : Quærendum est in illis antiquis corpora- libus formis et visis, utrum ad hoc opus tantum creatura formata sit, in libus formis et visis, utrum ad hoc opus tantum creatura formata sit, in qua Deus, sicut tune oportuisse judicavit, humanis ostenderetur adspecti- qua Deus, sicut tune oportuisse judicavit, humanis ostenderetur adspecti- bus an Angeli qui jam erant ita mittebantur, ut ex persona Dei loqueren- bus an Angeli qui jam erant ita mittebantur, ut ex persona Dei loqueren- tur assumentes corporalem speciem de creatura corporea in usum ministe- tur assumentes corporalem speciem de creatura corporea in usum ministe-

3 3

1 S. AUGUSTINUS, Lib. II de Trinitate, cap. 7. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. II de Trinitate, cap. 7.

2 IDEM, Ibidem, Lib. III, cap. 1. 2 IDEM, Ibidem, Lib. III, cap. 1.

1 1

IN II SENTENT. DIST. VIII, D. IN II SENTENT. DIST. VIII, D.