1, 2 et 3. 1, 2 et 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

IN II SENTENT. DIST. I, A, ART. 5. IN II SENTENT. DIST. I, A, ART. 5.

tum vel mutationem, nisi æquivoce cum tum vel mutationem, nisi æquivoce cum aliis quæ moventur et mutantur: quia aliis quæ moventur et mutantur: quia scitum est apud sapientes, quod illo mo- scitum est apud sapientes, quod illo mo- do per scientiam et ignorantiam non sunt do per scientiam et ignorantiam non sunt proprie motus et mutationes. proprie motus et mutationes.

SECUNDUM hoc igitur dico ad primum, SECUNDUM hoc igitur dico ad primum, quod bene concedo, quod hoc aliquid di- quod bene concedo, quod hoc aliquid di- cit substantiam: sed hoc non voco ma- cit substantiam: sed hoc non voco ma- teriam, nec etiam est materia. teriam, nec etiam est materia.

Per idem respondeo ad sequens : quia Per idem respondeo ad sequens : quia non est hoc materiæ quod facit hoc ali- non est hoc materiæ quod facit hoc ali- quid tantum, sed ejus quod est id quod. quid tantum, sed ejus quod est id quod. est in spiritualibus. est in spiritualibus.

Per id patet solutio ad sequens. Per id patet solutio ad sequens.

AD ALIUD dicendum, quod substare et AD ALIUD dicendum, quod substare et sustinere non dicuntur univoce de omni- sustinere non dicuntur univoce de omni- bus sustinentibus et substantibus, et học bus sustinentibus et substantibus, et học solum deesse illi rationi, quod si habe- solum deesse illi rationi, quod si habe- ret, concluderetur necessario quod om- ret, concluderetur necessario quod om- nium est materia una. Et in isto etiam nium est materia una. Et in isto etiam deficit Auctor Fontis vitæ: non enim deficit Auctor Fontis vitæ: non enim una ratione substat quod per se est in una ratione substat quod per se est in esse, et nullo modo in potentia ad mo- esse, et nullo modo in potentia ad mo- tum est, cum eo quod semper est in esse, tum est, cum eo quod semper est in esse, sed in potentia ad ubi et cum eo quod sed in potentia ad ubi et cum eo quod est in potentia ad esse, et ubi. Et hoc est in potentia ad esse, et ubi. Et hoc ideo est, quia in naturis rerum non su- ideo est, quia in naturis rerum non su- mitur secundum intentiones logicas, sed mitur secundum intentiones logicas, sed potius secundum esse ipsius rei, ut vult. potius secundum esse ipsius rei, ut vult. Hoc enim (meo judicio) omnis causa fuit Hoc enim (meo judicio) omnis causa fuit controversiæ inter Platonem et Aristote- controversiæ inter Platonem et Aristote- lem, quod ille rationes universalium sequi lem, quod ille rationes universalium sequi voluit, et ex illis rerum principia quæsi- voluit, et ex illis rerum principia quæsi- vit. Aristoteles autem non sic, sed ex na- vit. Aristoteles autem non sic, sed ex na- turis rerum quæsivit principia rei. turis rerum quæsivit principia rei.

AD ALIUD dicendum, quod si per intel- AD ALIUD dicendum, quod si per intel- lectum separarentur formæ rerum, non lectum separarentur formæ rerum, non remanebit idem substans, sed duo, vel remanebit idem substans, sed duo, vel tria. Unde notandum, quod aliud est re- tria. Unde notandum, quod aliud est re- solvere particulare in universale, et aliud solvere particulare in universale, et aliud est resolvere rem in sua principia essen- est resolvere rem in sua principia essen- di et tunc non erunt eadem principia. di et tunc non erunt eadem principia. quæ semper sunt in esse et numquam in quæ semper sunt in esse et numquam in potentia ad esse, et quæ sunt in potentia potentia ad esse, et quæ sunt in potentia ante esse et tunc non concluditur, quod ante esse et tunc non concluditur, quod sit materia una. sit materia una.

AD ULTIMUM dicendum, quod unum AD ULTIMUM dicendum, quod unum numero et materia sunt unum, hoc non numero et materia sunt unum, hoc non potest esse generaliter verum, nec gene- potest esse generaliter verum, nec gene-

15 15

raliter est dictum quia ad minus instan- . raliter est dictum quia ad minus instan- . tia est de Deo qui est unum numero, nec tia est de Deo qui est unum numero, nec tamen est unum in materia hac vel illa. tamen est unum in materia hac vel illa. Unde hoc intelligo de his quæ indivi- Unde hoc intelligo de his quæ indivi- duantur per materiam. Unde alius Phi- duantur per materiam. Unde alius Phi- losophus dicit, quod in his quæ non sunt losophus dicit, quod in his quæ non sunt ex materia et non habent materiam, nu- ex materia et non habent materiam, nu- merus non est nisi per causam et causa- merus non est nisi per causam et causa- tum. Nec tamen etiam illius dictum ap- tum. Nec tamen etiam illius dictum ap- probo in toto, ut infra patebit : quia om- probo in toto, ut infra patebit : quia om- nes Philosophi errant generaliter in posi- nes Philosophi errant generaliter in posi- tione Angelorum. Sed dicimus, quod nu- tione Angelorum. Sed dicimus, quod nu- merus in talibus est ab eo quod est prin- merus in talibus est ab eo quod est prin- cipium distinctionis et incommunicabili- cipium distinctionis et incommunicabili- tatis sive singularitatis. tatis sive singularitatis.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Utrum Plato bene posuit exemplar esse Utrum Plato bene posuit exemplar esse unum principium, et in quo erravit unum principium, et in quo erravit Plato? Plato?

Tertio, Quæritur de exemplaribus quæ Tertio, Quæritur de exemplaribus quæ Plato posuit. Plato posuit.

Hoc enim non videtur absurdum : Hoc enim non videtur absurdum : 1. Supra enim in primo libro Senten- 1. Supra enim in primo libro Senten- tiarum dictum est, quod Plato posuit tiarum dictum est, quod Plato posuit ideas in mente divina, ut dicit Augustinus ideas in mente divina, ut dicit Augustinus in libro LXXXIII Quæstionum : quas in libro LXXXIII Quæstionum : quas qui negat, Filium Dei negat esse : ergo qui negat, Filium Dei negat esse : ergo videtur, quod hæc positio non est incon_ videtur, quod hæc positio non est incon_ veniens. veniens.

2. Item, Boetius in proœmio primi 2. Item, Boetius in proœmio primi Arithmeticorum dicit sic: « Numerorum Arithmeticorum dicit sic: « Numerorum scientiam ille hujus humanæ molis con- scientiam ille hujus humanæ molis con- ditor Deus primam suæ habuit rationis ditor Deus primam suæ habuit rationis exemplar, et ad hanc conjuncta consti- exemplar, et ad hanc conjuncta consti- tuit quæcumque fabricante ratione, per tuit quæcumque fabricante ratione, per numeros assignati ordinis invenire con- numeros assignati ordinis invenire con- cordiam. » Constat autem, quod de nu- cordiam. » Constat autem, quod de nu- mero mathematico istud non potest in- mero mathematico istud non potest in- telligi: ergo necesse est, quod intelliga- telligi: ergo necesse est, quod intelliga- tur de numero ideali qui præcessit omnia tur de numero ideali qui præcessit omnia ideata.. ideata..

3. Item, Quæcumque forma potentia 3. Item, Quæcumque forma potentia est in materia prima, necesse est quod est in materia prima, necesse est quod

Sed contra. Sed contra.

16 16

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

illa præcesserit secundum rationem in illa præcesserit secundum rationem in primo motore, cum in ipso sit mundus primo motore, cum in ipso sit mundus archetypus ergo ponere exemplar per archetypus ergo ponere exemplar per hunc modum non est inconveniens. hunc modum non est inconveniens.

4. Item, Boetius in libro III de Con- 4. Item, Boetius in libro III de Con- solatione Philosophiæ : solatione Philosophiæ :

Quem non externæ pepulerunt fingere causæ Quem non externæ pepulerunt fingere causæ Materiæ fluitantis opus: verum insita summi Materiæ fluitantis opus: verum insita summi Forma boni, livore carens. Cum cuncta su- Forma boni, livore carens. Cum cuncta su-

perno perno

Ducis ab exemplo, pulchrum pulcherrimus ipse Ducis ab exemplo, pulchrum pulcherrimus ipse Mundum mente gerens, similique imagine Mundum mente gerens, similique imagine

formans: formans:

Perfectasque jubes perfectum absolvere partes. Perfectasque jubes perfectum absolvere partes.

Patet igitur quod exemplaria rebus infe- Patet igitur quod exemplaria rebus infe- rioribus præponenda sunt: ergo in hoc rioribus præponenda sunt: ergo in hoc non peccavit Plato, ut videtur. non peccavit Plato, ut videtur.

Si dicas, quod in hoc peccavit quod Si dicas, quod in hoc peccavit quod non posuit exemplaria in mente divina, non posuit exemplaria in mente divina, sed extra ipsum Deum : hoc erit contra sed extra ipsum Deum : hoc erit contra Priscianum, qui in minori volumine Priscianum, qui in minori volumine dicit, quod posuit ideas in mente divina dicit, quod posuit ideas in mente divina antequam prodirent in corpora: ergo antequam prodirent in corpora: ergo videtur, quod in nullo peccavit. videtur, quod in nullo peccavit.

SED CONTRA est hoc, quod Plato ponit SED CONTRA est hoc, quod Plato ponit ideas propter duo, scilicet, propter prin- ideas propter duo, scilicet, propter prin- cipium scientiæ, et propter principium cipium scientiæ, et propter principium generationis, et ad primam partem sic generationis, et ad primam partem sic processit ratio ejus : processit ratio ejus :

1. Non est scientia nisi incorporalium 1. Non est scientia nisi incorporalium et universalium, quæ scientia est in om- et universalium, quæ scientia est in om- nibus rebus : ergo omnes res sunt in in- nibus rebus : ergo omnes res sunt in in- corporalibus et universalibus. corporalibus et universalibus.

2. Item, Scientiæ rerum non sunt una : 2. Item, Scientiæ rerum non sunt una : ergo principium de eis non est unum : ergo principium de eis non est unum : ergo necesse est ponere multitudinem ergo necesse est ponere multitudinem idearum secundum genus in speciem. idearum secundum genus in speciem. Constat autem, quod hoc modo ponere Constat autem, quod hoc modo ponere ideas ab æterno fuisse est hæresis : ergo ideas ab æterno fuisse est hæresis : ergo Plato peccavit ponendo exemplaria sive Plato peccavit ponendo exemplaria sive ideas. ideas.

3. Ex parte altera peccavit: quia sic 3. Ex parte altera peccavit: quia sic ratiocinatus est, Nihil agit ultra suam ratiocinatus est, Nihil agit ultra suam speciem sed esse hominem et asinum, speciem sed esse hominem et asinum, est extra speciem primarum qualitatum est extra speciem primarum qualitatum agentium et passivorum : ergo est ne- agentium et passivorum : ergo est ne- cesse illis formis dare aliud agens ejus- cesse illis formis dare aliud agens ejus- dem speciei cum ipsis: ergo idea asini dem speciei cum ipsis: ergo idea asini

facit asinum, et idea hominis hominem, facit asinum, et idea hominis hominem, et sic de aliis. et sic de aliis.

4. Item, Nihil fit in actu aliquo nisi 4. Item, Nihil fit in actu aliquo nisi per illud quod est in actu illo: omne per illud quod est in actu illo: omne quod generatur, fit in actu aliquo secun- quod generatur, fit in actu aliquo secun- dum formam : ergo per aliquid quod dum formam : ergo per aliquid quod semper est in actu illo : hoc autem non semper est in actu illo : hoc autem non invenitur in materia: ergo necesse est invenitur in materia: ergo necesse est ut illud ponatur extra materiam. Et sic ut illud ponatur extra materiam. Et sic iterum videtur sequi, quod necesse est iterum videtur sequi, quod necesse est ponere unum hominem extra materiam ponere unum hominem extra materiam in ideis, qui generet alios, et asinum, et in ideis, qui generet alios, et asinum, et sic de aliis. Et ideo imponit ei Aristote- sic de aliis. Et ideo imponit ei Aristote- les, quod ipse posuit tertium hominem, les, quod ipse posuit tertium hominem, et tertium asinum : quia unum posuit in et tertium asinum : quia unum posuit in ideis æternis, et alium mathematicum ideis æternis, et alium mathematicum conjungibilem materialibus, quia mathe- conjungibilem materialibus, quia mathe- matica per esse in materia sunt: et ideo matica per esse in materia sunt: et ideo dixit, quod omnium compositio est ex dixit, quod omnium compositio est ex incorporali et corporali, et hoc etiam incorporali et corporali, et hoc etiam videtur tangere in principio Arithmeti- videtur tangere in principio Arithmeti- cæ et tertium quod est singularitas. cæ et tertium quod est singularitas. Patet igitur quod hoc est hæresis: ergo Patet igitur quod hoc est hæresis: ergo Plato errat in positione exemplarium. Plato errat in positione exemplarium.

cula. cula.

PRÆTEREA, Quid coegit Platonem po- Questi PRÆTEREA, Quid coegit Platonem po- Questi nere materiam, et opificem et exemplar, nere materiam, et opificem et exemplar, et non finem? et non finem?

Reducitur enim opifex ad efficientem, Reducitur enim opifex ad efficientem, exemplar ad formam, et materia ponitur exemplar ad formam, et materia ponitur proprio nomine. Videtur enim, quod ef- proprio nomine. Videtur enim, quod ef- ficiens principium et materia prima pos- ficiens principium et materia prima pos- sunt reduci in idem. Et ille est error Da- sunt reduci in idem. Et ille est error Da- vid de Dinanto, et objecit sic : vid de Dinanto, et objecit sic :

1. Quæcumque sunt, et nullo modo 1. Quæcumque sunt, et nullo modo differunt, ipsa sunt eadem : Deus et ma- differunt, ipsa sunt eadem : Deus et ma- teria prima sunt, et nullo modo differunt: teria prima sunt, et nullo modo differunt: ergo sunt eadem. Patet PRIMA. SECUNDA ergo sunt eadem. Patet PRIMA. SECUNDA probatur per naturam simplicitatis: quia probatur per naturam simplicitatis: quia in simplicibus nulla est differentia: et in simplicibus nulla est differentia: et quæ nullam habent differentiam, nullo quæ nullam habent differentiam, nullo modo differunt. modo differunt.

: :

2. Item, Ens abstrahit ab omni ente 2. Item, Ens abstrahit ab omni ente distincto efficiens autem et materia ha- distincto efficiens autem et materia ha- bent esse distinctum : ergo abstracto di- bent esse distinctum : ergo abstracto di- stinguente remanet idem quod est in stinguente remanet idem quod est in utroque ergo efficienti et materiæ sub- utroque ergo efficienti et materiæ sub- stat idem ergo reducuntur in idem, ut stat idem ergo reducuntur in idem, ut videtur. videtur.

fed contra.. fed contra..

IN II SENTENT. DIST. I, A, ART. 5. IN II SENTENT. DIST. I, A, ART. 5.

3, Item, Non fit abstractio nisi formæ : 3, Item, Non fit abstractio nisi formæ : ergo id quod remanet post omnes for- ergo id quod remanet post omnes for- mas, est idem in omnibus. Constat au- mas, est idem in omnibus. Constat au- tem, quod ens per intellectum est ante tem, quod ens per intellectum est ante omne ens determinatum ergo ante cre- omne ens determinatum ergo ante cre- atum, et increatum: ergo idem est in atum, et increatum: ergo idem est in creato, et in increato: hoc autem pro- creato, et in increato: hoc autem pro- batum est esse materiam : ergo videtur, batum est esse materiam : ergo videtur, quod opifex et materia reducantur in quod opifex et materia reducantur in idem, et hoc concessit ille stultissimus, idem, et hoc concessit ille stultissimus, qui numquam aliquid vere et bene intel- qui numquam aliquid vere et bene intel- lexit et ideo dixit, quod materia prima lexit et ideo dixit, quod materia prima et Deus et vous sive mens essent idem, et et Deus et vous sive mens essent idem, et nihil esset principium universi nisi illud, nihil esset principium universi nisi illud, cum tamen sit omnium indivinius et im- cum tamen sit omnium indivinius et im- perfectius. perfectius.

4. Et dixit hoc signatum esse in tem- 4. Et dixit hoc signatum esse in tem- plo Palladis, in cujus superstitione erat plo Palladis, in cujus superstitione erat scriptum « Pallas est quidquid fuit, et scriptum « Pallas est quidquid fuit, et quidquid est, et quidquid erit : cujus pe- quidquid est, et quidquid erit : cujus pe- plum nullus umquam hominum homini plum nullus umquam hominum homini revelare potuit. » Et dixit Palladem esse revelare potuit. » Et dixit Palladem esse materiam primam, et peplum ejus esse materiam primam, et peplum ejus esse formam, et multos revelasse peplum hoc formam, et multos revelasse peplum hoc usque ad formas Creatoris et creati, et usque ad formas Creatoris et creati, et efficientis et formæ : et neminem reve- efficientis et formæ : et neminem reve- lasse peplum, et revelando processisse ul- lasse peplum, et revelando processisse ul- terius nisi ipsum, quia ipse solus in toto terius nisi ipsum, quia ipse solus in toto revelavit. Cum tamen et in hoc menti- revelavit. Cum tamen et in hoc menti- tus sit, quia ipse hunc errorem ab aliis tus sit, quia ipse hunc errorem ab aliis accepit: nam ego inveni hunc errorem accepit: nam ego inveni hunc errorem scriptum in uno libro antiquissimo in scriptum in uno libro antiquissimo in Alemania in cœnobio quodam, et inscri- Alemania in cœnobio quodam, et inscri- bebatur liber. ille cuidam Alexandro bebatur liber. ille cuidam Alexandro

græco. græco.

SED CONTRA illum errorem sic objici- SED CONTRA illum errorem sic objici- tur: tur:

: :

1. Impossibile est per intellectum, quod 1. Impossibile est per intellectum, quod idem sit primum faciens, et primum fa- idem sit primum faciens, et primum fa- ctum sed omnis secunda forma mate- ctum sed omnis secunda forma mate- riæ est facta ergo necesse est quod ha- riæ est facta ergo necesse est quod ha- beat faciens ante se. Si ergo esse Creato- beat faciens ante se. Si ergo esse Creato- rem, vel esse Deum, est forma materiæ : rem, vel esse Deum, est forma materiæ : necesse est ponere alium facientem. PRI- necesse est ponere alium facientem. PRI- MA probatur sic: Si primum faciens est. MA probatur sic: Si primum faciens est. factum sed esse factum antequam sit, factum sed esse factum antequam sit, est in potentia: ergo primum faciens an- est in potentia: ergo primum faciens an- tequam sit, est in potentia. tequam sit, est in potentia.

2. Item, Nihil est faciens nisi quod est 2. Item, Nihil est faciens nisi quod est

XXVII XXVII

17 17

actu agens actu agens nihil actu agens nisi ens ac- nihil actu agens nisi ens ac- tu ergo primum faciens est primum tu ergo primum faciens est primum agens actu, et primum actu ens et prius agens actu, et primum actu ens et prius habitum quod est in potentia ens : sed habitum quod est in potentia ens : sed in potentia ens est non actu ens: ergo in potentia ens est non actu ens: ergo primum actu ens est non actu ens: ergo primum actu ens est non actu ens: ergo contradictoria verificantur de eodem. contradictoria verificantur de eodem.

3. Item, Si primum faciens et primum 3. Item, Si primum faciens et primum factum sunt idem: ergo idem facit se- factum sunt idem: ergo idem facit se- ipsum sed quod facit seipsum et sibi ipsum sed quod facit seipsum et sibi sufficit ad hoc, facit semper seipsum : sufficit ad hoc, facit semper seipsum : ergo primum faciens semper facit seip- ergo primum faciens semper facit seip- sum : ergo semper est in fieri : ergo sum : ergo semper est in fieri : ergo numquam est in esse: ergo numquam in numquam est in esse: ergo numquam in facere ergo si primum faciens facit seip- facere ergo si primum faciens facit seip- sum, ipsum numquam facit se. Et quia sum, ipsum numquam facit se. Et quia stultum est quærere rationes contra in- stultum est quærere rationes contra in- saniam quam numquam aliquis secun- saniam quam numquam aliquis secun- dum Philosophiam dixit, ideo ista suffi- dum Philosophiam dixit, ideo ista suffi-

ciant. ciant.

SOLUTIO. Dicendum, quod Plato abs- SOLUTIO. Dicendum, quod Plato abs- que dubio errat in modo ponendi exem- que dubio errat in modo ponendi exem- plaria, et hoc quatuor modis: quorum plaria, et hoc quatuor modis: quorum unus est, quod ipse putabat Dei scien- unus est, quod ipse putabat Dei scien- tiam sicut aliorum causari ex illis, et tiam sicut aliorum causari ex illis, et esse formas in Deo distinctas ab intel- esse formas in Deo distinctas ab intel- lectu Dei quod improbat Aristoteles in lectu Dei quod improbat Aristoteles in XI primæ Philosophiæ. Secundo, quia XI primæ Philosophiæ. Secundo, quia putabat quod illæ non tantum essent in putabat quod illæ non tantum essent in Deo, sed etiam cum ipso generantes en- Deo, sed etiam cum ipso generantes en- tia secundum naturam in propriis formis. tia secundum naturam in propriis formis. Et illas posuit ab æterno esse cum Deo : Et illas posuit ab æterno esse cum Deo : quia non vidit qualiter causæ proximæ quia non vidit qualiter causæ proximæ educerent aliquam formam, quæ non es- educerent aliquam formam, quæ non es- set suæ speciei. Tertio, quia dixit non set suæ speciei. Tertio, quia dixit non tantum sic esse, sed etiam mathematicas tantum sic esse, sed etiam mathematicas esse sub illis quæ abstrahuntur a rebus esse sub illis quæ abstrahuntur a rebus naturalibus, et sunt principium scientiæ naturalibus, et sunt principium scientiæ in his quæ habent scientiam rerum: si in his quæ habent scientiam rerum: si hoc est verum quod ipse dixit, discere hoc est verum quod ipse dixit, discere esse recordari. Si vero posuit discere es- esse recordari. Si vero posuit discere es- se accipere disciplinam, illa non habe- se accipere disciplinam, illa non habe- batur. Quarto, quia ipse ponebat quod batur. Quarto, quia ipse ponebat quod illæ formæ manent in corporalibus, illæ formæ manent in corporalibus, etiam destructis particularibus in quibus etiam destructis particularibus in quibus sunt eo quod aliud sit esse particula- sunt eo quod aliud sit esse particula- rium, et aliud esse illarum formarum. rium, et aliud esse illarum formarum. Et hæc colliguntur ex diversis libris Ari- Et hæc colliguntur ex diversis libris Ari-

2 2

Solutio. Solutio.

Ad object. 1. Ad object. 1.

Ad object. 2. Ad object. 2.

Ad object. Ad object. 3 et 4. 3 et 4.

18 18

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

stotelis qui hæc imponit ei: et videtur stotelis qui hæc imponit ei: et videtur etiam extrahi ex Timæo, sicut patet in- etiam extrahi ex Timæo, sicut patet in- spicienti capitulum de diis deorum. spicienti capitulum de diis deorum.

DICAMUS ergo ad primum, et quatuor DICAMUS ergo ad primum, et quatuor sequentia, quod illo modo ponere sequentia, quod illo modo ponere ideas verum est et sanctum et ratio qua- ideas verum est et sanctum et ratio qua- liter ponantur, expedita est in primo li- liter ponantur, expedita est in primo li- bro Sententiarum 1. bro Sententiarum 1.

AD RATIONES autem probantes suum AD RATIONES autem probantes suum errorem, dicendum ad primum, quod errorem, dicendum ad primum, quod cum dicitur quod scientia non est nisi cum dicitur quod scientia non est nisi universalium et incorporalium, hoc in- universalium et incorporalium, hoc in- telligitur secundum rationem, et non se- telligitur secundum rationem, et non se- cundum esse ipse autem secundum esse cundum esse ipse autem secundum esse accipiebat. Est enim rei corporalis ratio accipiebat. Est enim rei corporalis ratio incorporalis quæ sumitur per ea quæ incorporalis quæ sumitur per ea quæ sunt speciei, et non materiæ. sunt speciei, et non materiæ.

AD ALIUD dicendum, quod scientiæ re- AD ALIUD dicendum, quod scientiæ re- rum non sunt una, si accipiantur res in rum non sunt una, si accipiantur res in parte sed tamen scientiæ in causa om- parte sed tamen scientiæ in causa om- nium per causam illam sunt una et unum : nium per causam illam sunt una et unum : et sic scientia Dei de omnibus est una et et sic scientia Dei de omnibus est una et unum, ut in primo libro Sententiarum unum, ut in primo libro Sententiarum disputatum est. disputatum est.

AD ALIUD dicendum, quod hoc est fal- AD ALIUD dicendum, quod hoc est fal- sum, Nihil agit ultra suam speciem : ve- sum, Nihil agit ultra suam speciem : ve- rum tamen est quod dicit Philosophus, rum tamen est quod dicit Philosophus, quod omnis generatio est ex convenienti: quod omnis generatio est ex convenienti: quia inter agens et actum proportio est quia inter agens et actum proportio est virtutis activæ et receptivæ sive passivæ virtutis activæ et receptivæ sive passivæ unde agens in semine hominis vel alte- unde agens in semine hominis vel alte- rius, triplex est: elementale, et specifi- rius, triplex est: elementale, et specifi- cum, et coeleste : et his virtutibus con- cum, et coeleste : et his virtutibus con- junctis agenti est virtus formativa semi- junctis agenti est virtus formativa semi- nis. Elementale est ut calidum ignis nis. Elementale est ut calidum ignis dirigens et dissolvens, humidum conti- dirigens et dissolvens, humidum conti- nuans et miscens, et siccum terminans et nuans et miscens, et siccum terminans et figurans, frigidum autem tenens et coa- figurans, frigidum autem tenens et coa- gulans. Specificum autem est: quia se- gulans. Specificum autem est: quia se- men virtutis in se habet anima hominis, men virtutis in se habet anima hominis, et semen alterius habet in se virtutem et semen alterius habet in se virtutem consequentem ipsum ex hoc quod est se- consequentem ipsum ex hoc quod est se- men talis speciei vel talis. Coeleste autem men talis speciei vel talis. Coeleste autem est ut vis solis, vel lunæ, et aliorum pla- est ut vis solis, vel lunæ, et aliorum pla- netarum, et stellarum et ex his propor- netarum, et stellarum et ex his propor- tionatur activum ad hanc formam, vel tionatur activum ad hanc formam, vel illam. Passivum autem proportionatur in illam. Passivum autem proportionatur in

1 Cf. I Sententiarum, Dist. XXXV et XXXVII. 1 Cf. I Sententiarum, Dist. XXXV et XXXVII.

recipiendo: quia non quodlibet est cu- recipiendo: quia non quodlibet est cu- juslibet formæ receptivum, sed sibi pro- juslibet formæ receptivum, sed sibi pro- portionatæ per virtutem et temperamen- portionatæ per virtutem et temperamen- tum complexionis, et compositionem dis- tum complexionis, et compositionem dis- similium partium si est ex dissimilibus : similium partium si est ex dissimilibus : et ideo nihil prosunt, ut dicit Philosophus, et ideo nihil prosunt, ut dicit Philosophus, exemplaria ad generationem posita extra exemplaria ad generationem posita extra materiam quia si non tangunt, non materiam quia si non tangunt, non agunt et nulla sequitur transmutatio: agunt et nulla sequitur transmutatio: ergo nec generatio. ergo nec generatio.

tiunculan tiunculan

AD HOC autem quod quæritur, Quid Ad qua AD HOC autem quod quæritur, Quid Ad qua coegit Platonem ponere opificem, et ma- coegit Platonem ponere opificem, et ma- teriam? Dicendum, quod Plato bene vi- teriam? Dicendum, quod Plato bene vi- dit, sicut probant ultimæ rationes, quod dit, sicut probant ultimæ rationes, quod materia et efficiens numquam coincidunt materia et efficiens numquam coincidunt in idem secundum rem et cum ipse vi- in idem secundum rem et cum ipse vi- deret, quod primum efficiens nihil ha- deret, quod primum efficiens nihil ha- beat de potentia, nec sit compositum : beat de potentia, nec sit compositum : ipse putabat, quod licet in se non impe- ipse putabat, quod licet in se non impe- diri posset ab actu, tamen impediri pos- diri posset ab actu, tamen impediri pos- set ex defectu recipientis operationes set ex defectu recipientis operationes ejus. Cum igitur forma aliquo modo sit ejus. Cum igitur forma aliquo modo sit in efficiente, vidit bene quod ipse illam in efficiente, vidit bene quod ipse illam ex se aliquo modo dare potuit. Quia au- ex se aliquo modo dare potuit. Quia au- tem nihil sibi est in potentia, potentia tem nihil sibi est in potentia, potentia non fuit in ipso: et ideo illam, ut sibi vi- non fuit in ipso: et ideo illam, ut sibi vi- debatur, ex se producere non potuit, et debatur, ex se producere non potuit, et ideo dedit eam sibi ab æterno. Et hæc ideo dedit eam sibi ab æterno. Et hæc ratio omnes Philosophos coegit ad po- ratio omnes Philosophos coegit ad po- nendum materiam esse æternam. Sed nendum materiam esse æternam. Sed deceptio est in hoc, quia procedunt ac si deceptio est in hoc, quia procedunt ac si Deus agat per necessitatem naturæ : quia Deus agat per necessitatem naturæ : quia tunc absque dubio impediretur si non ha- tunc absque dubio impediretur si non ha- beret in quid actiones imprimeret suas. beret in quid actiones imprimeret suas. Sed nos ponimus quod agit per impe- Sed nos ponimus quod agit per impe- rium, et ita de nihilo educit eam. Et hac rium, et ita de nihilo educit eam. Et hac positione facta, nihil sequitur impossibi- positione facta, nihil sequitur impossibi- lium quæ timuerunt omnes Philosophi. lium quæ timuerunt omnes Philosophi. Finem autem bene viderunt sequi secun- Finem autem bene viderunt sequi secun- dum esse id cujus est finis : et ideo eam dum esse id cujus est finis : et ideo eam nullus posuit esse principium. nullus posuit esse principium.

AD ALIUD autem quod objicitur de er- AD ALIUD autem quod objicitur de er- rore David de Dinanto, dicendum quod rore David de Dinanto, dicendum quod stultissimum ridiculum est: quia nihil ita stultissimum ridiculum est: quia nihil ita differt ab aliquo, sicut Deus et materia differt ab aliquo, sicut Deus et materia prima: cum utrumque sit simplex suo prima: cum utrumque sit simplex suo

IN II SENTENT. DIST. I, A, ART. 6. IN II SENTENT. DIST. I, A, ART. 6.

19 19

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

modo, quia eorum simpliciter non est modo, quia eorum simpliciter non est unius rationis et differunt seipsis sicut unius rationis et differunt seipsis sicut omnia prima differunt ab invicem, ut omnia prima differunt ab invicem, ut diximus in primo libro Sententiarum. diximus in primo libro Sententiarum.

AD ALIUD dicendum, quod ens quod AD ALIUD dicendum, quod ens quod abstrahit ab omni ente, non abstrahit ab abstrahit ab omni ente, non abstrahit ab efficiente primo: quia nihil est simpli- efficiente primo: quia nihil est simpli- cius illo: sed hoc est ens quod ipse est, cius illo: sed hoc est ens quod ipse est, et alia habent esse in proportione ad et alia habent esse in proportione ad ipsum et ideo illa ratio nulla est. ipsum et ideo illa ratio nulla est.

: :

Item, ens creatum quod abstrahit ab Item, ens creatum quod abstrahit ab omni ente creato non dicitur univoce de omni ente creato non dicitur univoce de omni ente creato : ergo sic duplici im- omni ente creato : ergo sic duplici im- pedimento non procedit illa ratio, quod pedimento non procedit illa ratio, quod aliquid sit commune, ut prius, efficienti aliquid sit commune, ut prius, efficienti primo et materiæ primæ. primo et materiæ primæ.

ET IDEO patet solutio ad sequens : quia ET IDEO patet solutio ad sequens : quia est duplex separatio sive abstractio, sci- est duplex separatio sive abstractio, sci- licet, formæ a materia, et hæc non con- licet, formæ a materia, et hæc non con- venit nisi compositis, et intentionis ab eo venit nisi compositis, et intentionis ab eo cujus est illa intentio : et hæc omnibus cujus est illa intentio : et hæc omnibus convenit, et nullam indicat compositio- convenit, et nullam indicat compositio- nem. Nihil enim est adeo simplex, cujus nem. Nihil enim est adeo simplex, cujus intentio non abstrahitur ab intellectu intentio non abstrahitur ab intellectu quando intelligitur tamen hæc abstra- quando intelligitur tamen hæc abstra- ctio non fit a creato, et increato: quia ctio non fit a creato, et increato: quia

: :

ante increatum nihil est omnino: et ideo ante increatum nihil est omnino: et ideo esse quod abstrahitur non est univocum, esse quod abstrahitur non est univocum, sed secundum proportionem dictum de sed secundum proportionem dictum de increato et de aliis, sicut sæpius in primo increato et de aliis, sicut sæpius in primo libro Sententiarum dictum invenitur. libro Sententiarum dictum invenitur.

AD ULTIMUM dicendum, quod hæc non AD ULTIMUM dicendum, quod hæc non fuit intentio Poetarum velantium Palla- fuit intentio Poetarum velantium Palla- dem sed hoc quod dixit Augustinus, dem sed hoc quod dixit Augustinus, quod viderunt Deum, sed non cogno- quod viderunt Deum, sed non cogno- verunt ad plenum: sicut habetur in Act. verunt ad plenum: sicut habetur in Act. XVII, 23, quod transiens Apostolus vidit XVII, 23, quod transiens Apostolus vidit aram in qua erat scriptum, Ignoto Deo : aram in qua erat scriptum, Ignoto Deo : quia sufficienter non cognosci potest. Et quia sufficienter non cognosci potest. Et ille, sicut dicit Bernadus super Canti- ille, sicut dicit Bernadus super Canti- ca, est esse omnium, non materiale, sed ca, est esse omnium, non materiale, sed causale. Velum autem significabat igno- causale. Velum autem significabat igno- rantiam ipsius, et elongationem ab hu- rantiam ipsius, et elongationem ab hu- mana notitia. Vel si dicatur, quod illi mana notitia. Vel si dicatur, quod illi idololatræ errabant, non est inconve- idololatræ errabant, non est inconve- niens, cum in multis erraverunt. niens, cum in multis erraverunt.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An diffinitio creationis qua dicitur, Cre- An diffinitio creationis qua dicitur, Cre- are est aliquid de nihilo facere, sit are est aliquid de nihilo facere, sit bona ? bona ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, A, § 2 « Creare proprie est de nihilo A, § 2 « Creare proprie est de nihilo aliquid facere, etc. » aliquid facere, etc. »

Et quæruntur tria, scilicet, de ista Et quæruntur tria, scilicet, de ista diffinitione creationis. Et secundo, Utrum diffinitione creationis. Et secundo, Utrum creatio sit actus communicabilis alteri? creatio sit actus communicabilis alteri? Et tertio, Utrum sit miraculosum vel Et tertio, Utrum sit miraculosum vel naturale creare? naturale creare?

AD PRIMUM Sic proceditur : AD PRIMUM Sic proceditur :

1. Facere ponitur in diffinitione ejus 1. Facere ponitur in diffinitione ejus quod est creare si ergo facere est age- quod est creare si ergo facere est age- re, et creare est facere, creatio erit actio : re, et creare est facere, creatio erit actio : actio autem (ut habetur in libro de Sex actio autem (ut habetur in libro de Sex secundum quam in id secundum quam in id principiis) est principiis) est quod subjicitur, agere dicimur : quod subjicitur, agere dicimur : creationi subjicitur aliquid in quod agat: creationi subjicitur aliquid in quod agat: ergo creatio supponit subjectum quod ergo creatio supponit subjectum quod est materia, quod supra est negatum. est materia, quod supra est negatum.

ergo ergo

2. Item, Omnis factio est in aliquo ut 2. Item, Omnis factio est in aliquo ut in subjecto creatio est factio: ergo est in subjecto creatio est factio: ergo est in aliquo ut in subjecto. Omne autem in aliquo ut in subjecto. Omne autem quod est in subjecto, præsupponit sibi quod est in subjecto, præsupponit sibi illud subjectum secundum naturam: illud subjectum secundum naturam: ergo iterum creatio videtur præsuppo- ergo iterum creatio videtur præsuppo- nere subjectum. nere subjectum.

3. Item, Ipsa creatio aut est creata, 3. Item, Ipsa creatio aut est creata, aut increata constat quod non increata, aut increata constat quod non increata, quia sic fuisset ab æterno: ergo creata. quia sic fuisset ab æterno: ergo creata. Omne autem creatum aliqua creatione Omne autem creatum aliqua creatione est creatum ergo creationis est crea- est creatum ergo creationis est crea- tio. Quod si detur, hoc necessario tio. Quod si detur, hoc necessario abibit in infinitum : quia de crea- abibit in infinitum : quia de crea- tione creationis similis est quæstio, et tione creationis similis est quæstio, et sic ulterius infinite. sic ulterius infinite.

4. Item, Creatio est creati creatio: aut 4. Item, Creatio est creati creatio: aut

ergo intelligitur constructio in ration BLIOTHEQUE ergo intelligitur constructio in ration BLIOTHEQUE

subjecti, cum dicitur creati creatio, autin subjecti, cum dicitur creati creatio, autin

QUÉBEC QUÉBEC

恐 恐

UNIVERSITE UNIVERSITE

LAVAL LAVAL

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

20 20

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ratione termini. Si ut subjecti, CONTRA: ratione termini. Si ut subjecti, CONTRA: Creatura est id quod fit per creationem : Creatura est id quod fit per creationem : ergo creatura dicit factum creationis. ergo creatura dicit factum creationis. Factum autem est terminus fieri: ergo Factum autem est terminus fieri: ergo creatum dicit terminum, et non subje- creatum dicit terminum, et non subje- ctum. Si hoc concedatur, CONTRA: Om- ctum. Si hoc concedatur, CONTRA: Om- ne factum præcedit fieri: illud autem ne factum præcedit fieri: illud autem fieri est creatum, et non Creator ergo fieri est creatum, et non Creator ergo aliquid creatum præcedit omne creatum, aliquid creatum præcedit omne creatum, quod est falsum. quod est falsum.

5. Item, Illud fieri cum sit accidens, 5. Item, Illud fieri cum sit accidens, est in aliquo subjecto: et sic iterum red- est in aliquo subjecto: et sic iterum red- it quod oportet sibi præponere mate- it quod oportet sibi præponere mate- riam in qua sit, quæ non sit creata: riam in qua sit, quæ non sit creata: ergo videtur, quod convenientius sit di- ergo videtur, quod convenientius sit di- cere, quod creatio nihil sit. cere, quod creatio nihil sit.

SOLUTIO. Dicendum, quod creare est SOLUTIO. Dicendum, quod creare est de nihilo aliquid facere, hoc modo quo de nihilo aliquid facere, hoc modo quo facere convenit Deo. Dicit enim Magi- facere convenit Deo. Dicit enim Magi- ster in Littera de Deo, quod sibi voluisse ster in Littera de Deo, quod sibi voluisse fecisse est eo quod sua voluntas ad fecisse est eo quod sua voluntas ad omnia sufficiens est. Et ideo videtur mi- omnia sufficiens est. Et ideo videtur mi- hi dicendum, quod sicut non operatur hi dicendum, quod sicut non operatur præsupponendo sibi subjectum, nec præ- præsupponendo sibi subjectum, nec præ- supponendo instrumentum : ita non est supponendo instrumentum : ita non est actio media inter Deum agentem, et in- actio media inter Deum agentem, et in- ter creaturam factam : sed facere suum ter creaturam factam : sed facere suum est completa voluntas ad hoc quod res est completa voluntas ad hoc quod res sit quæ modo non est, vel ante non sit quæ modo non est, vel ante non fuit et hoc agere dicit creare : et non fuit et hoc agere dicit creare : et non secundum rem magis dicit relationem secundum rem magis dicit relationem quam actionem, sed secundum rationem quam actionem, sed secundum rationem dicit hoc magis agere. dicit hoc magis agere.

Si autem objicitur, quod relatio sequi- Si autem objicitur, quod relatio sequi- tur sua extrema, et ita creatio est post tur sua extrema, et ita creatio est post creaturam, dicendum, quod hoc verum creaturam, dicendum, quod hoc verum est de quadam relatione: sed de relatio- est de quadam relatione: sed de relatio- ne quæ est penes actionem Dei creantis ne quæ est penes actionem Dei creantis non est verum. Et per hoc patet solutio non est verum. Et per hoc patet solutio ad primum. ad primum.

AD ALIUD dicendum, quod factio ista AD ALIUD dicendum, quod factio ista nihil aliud est quam factum esse post nihil aliud est quam factum esse post nihil, quod numquam fuit in fieri. Et nihil, quod numquam fuit in fieri. Et ideo in ipso facto incipiente nunc primo ideo in ipso facto incipiente nunc primo esse, id est, quod nunc est, et ante non esse, id est, quod nunc est, et ante non fuit, est factio, ut in subjecto, et concrea- fuit, est factio, ut in subjecto, et concrea-

1 Cf. III Sententiarum, Dist. XXIX. 1 Cf. III Sententiarum, Dist. XXIX.

tur illi et ideo non oportet illi præponi tur illi et ideo non oportet illi præponi subjectum. subjectum.

AD ALIUD dicendum, quod ipsa creatio AD ALIUD dicendum, quod ipsa creatio concreata est creatio, et non alia crea- concreata est creatio, et non alia crea- tione, sed seipsa. Nec objectio procedit, tione, sed seipsa. Nec objectio procedit, nisi daremus quod est fieri cujus creatu- nisi daremus quod est fieri cujus creatu- raest terminus et hoc non concedimus, raest terminus et hoc non concedimus, ut patet ex prius dictis. ut patet ex prius dictis.

Ad Ad

AD ALIUD dicendum, quod ratio termi- Ad 4 AD ALIUD dicendum, quod ratio termi- Ad 4 ni hic et ratio subjecti est una, et ideo ni hic et ratio subjecti est una, et ideo hoc quia creatio non dicit motum fieri hoc quia creatio non dicit motum fieri secundum rem, sed secundum rationem secundum rem, sed secundum rationem existendi, scilicet, secundum quam ali- existendi, scilicet, secundum quam ali- quid est post nihil et in illa ratione quid est post nihil et in illa ratione creatura est ut terminus, secundum quod creatura est ut terminus, secundum quod ponit factionem Dei: et est ut accidens ponit factionem Dei: et est ut accidens rei creatæ, et tunc dicit relationis pro- rei creatæ, et tunc dicit relationis pro- prietatem, et tunc creatura est ut subje- prietatem, et tunc creatura est ut subje- ctum. Nihil autem prohibet idem con- ctum. Nihil autem prohibet idem con- strui in diversis habitudinibus, secundum strui in diversis habitudinibus, secundum quod ipsum diversimode accipitur. Et quod ipsum diversimode accipitur. Et per hoc etiam patet solutio ad sequens. per hoc etiam patet solutio ad sequens.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An creatio sit alteri communicabilis ? An creatio sit alteri communicabilis ?

Secundo quæritur, Utrum creatio sit Secundo quæritur, Utrum creatio sit communicabile alii ? communicabile alii ?

Et videtur, quod sic: quia Et videtur, quod sic: quia

1. Majus est de impio facere pium quam 1. Majus est de impio facere pium quam creare coelum et terram: sed de impio creare coelum et terram: sed de impio facere pium communicatur alteri: quia facere pium communicatur alteri: quia fit per sacramenta et orationes Sancto- fit per sacramenta et orationes Sancto- rum ergo et creatio potest alii commu- rum ergo et creatio potest alii commu- nicari. nicari.

2. Item, Hoc dicit Magister in III Sen- 2. Item, Hoc dicit Magister in III Sen- tentiarum, et in quarto tractatu de Po- tentiarum, et in quarto tractatu de Po- testate baptizandi, quod Deus potuit testate baptizandi, quod Deus potuit conferre alicui rei ut crearet aliquid, conferre alicui rei ut crearet aliquid, sed non se ergo, etc. sed non se ergo, etc.

3. Item, Quidam Philosophi posue- 3. Item, Quidam Philosophi posue- runt, quod intelligentiæ creant animas, runt, quod intelligentiæ creant animas,

ed contra. ed contra.

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

IN II SENTENT. DIST. I, A, ART. 8. IN II SENTENT. DIST. I, A, ART. 8.

et una intelligentia aliam: sicut prima et una intelligentia aliam: sicut prima secundam, et secunda tertiam, et ita secundam, et secunda tertiam, et ita deinceps ergo videtur, quod possit deinceps ergo videtur, quod possit communicari. communicari.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Nullius agentis quod est aliquo mo- 1. Nullius agentis quod est aliquo mo- do in potentia, est facere nisi formam do in potentia, est facere nisi formam in composito. PROBATIO: quia secundum in composito. PROBATIO: quia secundum id quod ipsum est in potentia, non pot- id quod ipsum est in potentia, non pot- est agere omnia autem quæ sunt citra est agere omnia autem quæ sunt citra Deum, secundum aliquem modum sunt Deum, secundum aliquem modum sunt in potentia ergo non faciunt nisi for- in potentia ergo non faciunt nisi for- mam in composito : non ergo creant. mam in composito : non ergo creant. Et hoc patet etiam in natura et arte quæ Et hoc patet etiam in natura et arte quæ semper faciunt præsupposita materia. semper faciunt præsupposita materia.

: :

2. Item, Inter pure ens, et pure non 2. Item, Inter pure ens, et pure non ens, non est proportio : ergo distantia ens, non est proportio : ergo distantia infinita ergo virtutis infinitæ est edu- infinita ergo virtutis infinitæ est edu- cere aliquid de nihilo. Sed nihil est vir- cere aliquid de nihilo. Sed nihil est vir- tutis infinitæ, nisi id quod est essentiæ tutis infinitæ, nisi id quod est essentiæ infinitæ nihil autem est essentiæ infini- infinitæ nihil autem est essentiæ infini- tæ, nisi Deus: ergo non potest creare tæ, nisi Deus: ergo non potest creare minimum quid nisi Deus. minimum quid nisi Deus.

ET HOC videtur concedendum. ET HOC videtur concedendum.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod gra- AD PRIMUM ergo dicendum, quod gra- tia in justificatione impii non creatur ni- tia in justificatione impii non creatur ni- si a solo Deo sed ad dispositionem sub- si a solo Deo sed ad dispositionem sub- jecti potest operari meritum Sanctorum, jecti potest operari meritum Sanctorum, vel sacramentum : sicut etiam ipsam vel sacramentum : sicut etiam ipsam animam rationalem non creat nisi Deus, animam rationalem non creat nisi Deus, sed ad eam potest operari natura præpa- sed ad eam potest operari natura præpa- rando corpus. rando corpus.

AD ID quod dicit Magister, dicendum AD ID quod dicit Magister, dicendum quod ipse loquitur de operatione per vo- quod ipse loquitur de operatione per vo- luntatem vel preces, hoc est, quod ad luntatem vel preces, hoc est, quod ad voluntatem creaturæ vel preces aliquid voluntatem creaturæ vel preces aliquid crearetur non tamen per ipsam creatu- crearetur non tamen per ipsam creatu- ram, sicut virtute sua operantem, vel ram, sicut virtute sua operantem, vel virtute sibi conjuncta: quia illa etiam virtute sibi conjuncta: quia illa etiam esset creata : eo quod dona Dei omnia esset creata : eo quod dona Dei omnia præter Spiritum sanctum, creata sunt præter Spiritum sanctum, creata sunt et finitæ virtutis. et finitæ virtutis.

AD ALIUD dicendum, quod non fuit, ut AD ALIUD dicendum, quod non fuit, ut puto, intentio illorum Philosophorum puto, intentio illorum Philosophorum dicere, quod Angeli essent creatores, sed dicere, quod Angeli essent creatores, sed potius quod illuminatores illorum quæ potius quod illuminatores illorum quæ sub illis erant, et motores quodammo- sub illis erant, et motores quodammo- do et ideo illi intenderunt exprimere do et ideo illi intenderunt exprimere

21 21

ordinem Angelorum ad animas, et quod ordinem Angelorum ad animas, et quod causant eas in bene esse, et non in esse : causant eas in bene esse, et non in esse :

sic etiam dicit Alpharabius, quod anima sic etiam dicit Alpharabius, quod anima est instrumentum intelligentiæ, cui com- est instrumentum intelligentiæ, cui com- municat de lumine sui splendoris. municat de lumine sui splendoris.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An creare sit opus miraculi? An creare sit opus miraculi?

Tertio quæritur, Utrum creare sit opus Tertio quæritur, Utrum creare sit opus miraculi? miraculi?

Videtur autem quod sic: quia Videtur autem quod sic: quia

1. Omnes operationes vel cadunt in 1. Omnes operationes vel cadunt in naturam, vel artem, vel miraculum: naturam, vel artem, vel miraculum: constat autem, quod creare non cadit constat autem, quod creare non cadit sub aliis duobus: ergo cadit sub mira- sub aliis duobus: ergo cadit sub mira- culo. culo.

2. Item, Chrysostomus dicit, quod 2. Item, Chrysostomus dicit, quod opus solius voluntatis divinæ est mira- opus solius voluntatis divinæ est mira- culum creatio autem est opus solius culum creatio autem est opus solius voluntatis divinæ voluntatis divinæ ergo. ergo.

3. Item, Gregorius in principio super 3. Item, Gregorius in principio super Ezehielem distinguit prophetiam in illam Ezehielem distinguit prophetiam in illam quæ est de præsenti, et de præterito, et quæ est de præsenti, et de præterito, et de futuro et suum exemplum quod est de futuro et suum exemplum quod est de præterito est, quod Moyses cognovit de præterito est, quod Moyses cognovit principium mundi: et hoc est quod dicit principium mundi: et hoc est quod dicit hæc littera, quod dixit Spiritu Dei affla- hæc littera, quod dixit Spiritu Dei affla- tus, In principio creavit Deus cœlum et tus, In principio creavit Deus cœlum et terram si autem sic est: ergo apparet terram si autem sic est: ergo apparet supra nostram facultatem cognoscendi : supra nostram facultatem cognoscendi : hoc autem est miraculum, ut dicit Au- hoc autem est miraculum, ut dicit Au- gustinus, scilicet, quod est arduum et in- gustinus, scilicet, quod est arduum et in- solitum, quod supra spem et facultatem solitum, quod supra spem et facultatem admirantis apparet: ergo est miraculo- admirantis apparet: ergo est miraculo- sum, ut videtur. sum, ut videtur.

SED CONTRA : SED CONTRA :

Opus creationis est ad instaurandum Opus creationis est ad instaurandum naturam mundi: per miraculum autem naturam mundi: per miraculum autem non instauratur natura: quia miraculum non instauratur natura: quia miraculum raro fit, natura autem semper uno cursu raro fit, natura autem semper uno cursu fit ergo videtur, quod non sit opus mi- fit ergo videtur, quod non sit opus mi- raculi. raculi.

Sed contra. Sed contra.

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

Ad object. Ad object.

Ad quæst. Ad quæst.

22 22

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ITEM, QUÆRITUR juxta hoc, Quare dicit: ITEM, QUÆRITUR juxta hoc, Quare dicit: Damus quod est opus voluntatis, non Damus quod est opus voluntatis, non naturæ cum creare sit commune tribus: naturæ cum creare sit commune tribus: et quidquid convenit tribus, convenit eis et quidquid convenit tribus, convenit eis gratia naturæ, ut sæpe probatum est in gratia naturæ, ut sæpe probatum est in principio libri ? principio libri ?

SOLUTIO. Dicendum, quod creatio pro- SOLUTIO. Dicendum, quod creatio pro- prie est opus divinum. Nobis autem vi- prie est opus divinum. Nobis autem vi- detur mirabile, eo quod non possumus detur mirabile, eo quod non possumus in id, quia non subjacet demonstrationi in id, quia non subjacet demonstrationi rationis et ideo etiam Philosophi non rationis et ideo etiam Philosophi non cognoverunt ipsum, nisi forte aliquis ex cognoverunt ipsum, nisi forte aliquis ex dictis Prophetarum: sed per demonstra- dictis Prophetarum: sed per demonstra- tionem nullus umquam investigavit tionem nullus umquam investigavit ipsum. Apud aliquos quidem inveniun- ipsum. Apud aliquos quidem inveniun- tur quædam rationes probabiles: sed tur quædam rationes probabiles: sed non probant sufficienter et sic proce- non probant sufficienter et sic proce- dunt primæ rationes. Bene enim con- dunt primæ rationes. Bene enim con- cedo, quod nobis est mirabile, et supra cedo, quod nobis est mirabile, et supra nostram facultatem apparens. nostram facultatem apparens.

AD ALIUD dicendum, quod est ad in- AD ALIUD dicendum, quod est ad in- staurandum naturam, sed non ex parte staurandum naturam, sed non ex parte naturali et ideo mirabile. Šicut enim naturali et ideo mirabile. Šicut enim illuminatio cæci instaurat naturam oculi illuminatio cæci instaurat naturam oculi in isto, et instauratio est mirabilis, visus in isto, et instauratio est mirabilis, visus autem est naturalis: ita creatio instau- autem est naturalis: ita creatio instau- rans totam naturam est mirabilis, sed rans totam naturam est mirabilis, sed operatio creati naturalis. operatio creati naturalis.

AD ALIUD dicendum, quod dicitur opus AD ALIUD dicendum, quod dicitur opus voluntatis secundum quod dividitur con- voluntatis secundum quod dividitur con- tra generationem Filii, et processionem tra generationem Filii, et processionem Spiritus sancti : quia voluntas est respe- Spiritus sancti : quia voluntas est respe- ctu voliti quod aliquo modo est extra ctu voliti quod aliquo modo est extra naturam volentis: sed natura est respe- naturam volentis: sed natura est respe- ctu illorum quæ intra sunt. ctu illorum quæ intra sunt.

Et hoc sufficienter discussum est in Et hoc sufficienter discussum est in primo libro Sententiarum, ubi quæri- primo libro Sententiarum, ubi quæri- tur, Quid sit generatio Filii ? tur, Quid sit generatio Filii ?

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An facere et creare sint idem, aut unum An facere et creare sint idem, aut unum sit in plus quam alterum ? sit in plus quam alterum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Deinde quæritur de hoc quod dicit ibi, A, § 2: « Facere vero non modo, ibi, A, § 2: « Facere vero non modo,

etc. » etc. »

1.Secundum hoc enim videtur, quod fa- 1.Secundum hoc enim videtur, quod fa- cere in plus est quam creare vel operari: cere in plus est quam creare vel operari: ergo aliquid commune est operi crea- ergo aliquid commune est operi crea- turæ et Creatoris, quod videtur inconve- turæ et Creatoris, quod videtur inconve- niens. niens.

2. Præterea, Quæ differentia est inter 2. Præterea, Quæ differentia est inter facere, et operari ? facere, et operari ?

SOLUTIO. Dicendum, quod si ista pro- SOLUTIO. Dicendum, quod si ista pro- prie considerentur, tunc facere ponit mo- prie considerentur, tunc facere ponit mo- tum, ut dicit Magister in Littera, et sic tum, ut dicit Magister in Littera, et sic proprie est naturæ quæ facit cum motu proprie est naturæ quæ facit cum motu et cum mutatione, secundum quod dici- et cum mutatione, secundum quod dici- tur in libro de Sex principiis: quia om- tur in libro de Sex principiis: quia om- nis motus in actione, et omnis actio in nis motus in actione, et omnis actio in motu firmabitur: operari autem tantum motu firmabitur: operari autem tantum erit voluntatis vel intellectus in mecha- erit voluntatis vel intellectus in mecha- nicis et voluntariis, creare autem Dei. nicis et voluntariis, creare autem Dei. Si autem large ista considerentur, tunc Si autem large ista considerentur, tunc quodammodo commune est facere, et suæ quodammodo commune est facere, et suæ species erunt creare et operari: tamen species erunt creare et operari: tamen interdum operari etiam sumitur commu- interdum operari etiam sumitur commu- niter. niter.

AD OBJECTUM dicendum, quod non est AD OBJECTUM dicendum, quod non est aliquid commune univocum : quia facere aliquid commune univocum : quia facere non univoce dicitur de facere Dei, et non univoce dicitur de facere Dei, et creaturæ. creaturæ.

1 Cf. I Sententiarum, Dist. IV. 1 Cf. I Sententiarum, Dist. IV.

IN II SENTENT. DIST. I, B. IN II SENTENT. DIST. I, B.

23 23

B. Quod hæc verba, scilicet agere et facere, et hujusmodi non dicuntur de Deo se- B. Quod hæc verba, scilicet agere et facere, et hujusmodi non dicuntur de Deo se- cundum eam rationem qua dicuntur de creaturis. cundum eam rationem qua dicuntur de creaturis.

Verumtamen sciendum est, hæc verba, scilicet creare, facere, agere, et Verumtamen sciendum est, hæc verba, scilicet creare, facere, agere, et alia hujusmodi de Deo non posse dici secundum eam rationem qua dicun- alia hujusmodi de Deo non posse dici secundum eam rationem qua dicun- tur de creaturis. Quippe cum dicimus eum aliquid facere, non aliquem in tur de creaturis. Quippe cum dicimus eum aliquid facere, non aliquem in operando motum illi inesse intelligimus, vel aliquam in laborando passio- operando motum illi inesse intelligimus, vel aliquam in laborando passio- nem, sicut nobis solet accidere: sed ejus sempiternæ voluntatis novum ali- nem, sicut nobis solet accidere: sed ejus sempiternæ voluntatis novum ali- quem significamus effectum, id est, æterna ejus voluntate aliquid noviter quem significamus effectum, id est, æterna ejus voluntate aliquid noviter existere. Cum ergo aliquid dicitur facere, tale est ac si dicatur, juxta ejus existere. Cum ergo aliquid dicitur facere, tale est ac si dicatur, juxta ejus voluntatem, vel per ejus voluntatem aliquid noviter contingere, vel esse : voluntatem, vel per ejus voluntatem aliquid noviter contingere, vel esse : ut in ipso nihil novi contingat : sed novum aliquid, sicut in ejus æterna vo- ut in ipso nihil novi contingat : sed novum aliquid, sicut in ejus æterna vo- luntate fuerat, fiat sine aliqua motione, vel sui mutatione. Nos vero ope- luntate fuerat, fiat sine aliqua motione, vel sui mutatione. Nos vero ope- rando mutari dicimus ', quia movemur. Non enim sine motu aliquid faci- rando mutari dicimus ', quia movemur. Non enim sine motu aliquid faci- mus. Deus ergo aliquid agere vel facere dicitur, quia causa est rerum novi- mus. Deus ergo aliquid agere vel facere dicitur, quia causa est rerum novi- ter existentium: dum ejus voluntate res novæ esse incipiunt, quæ ante non ter existentium: dum ejus voluntate res novæ esse incipiunt, quæ ante non erant, absque ipsius agitatione, ut actus proprie dici non queat cum vide- erant, absque ipsius agitatione, ut actus proprie dici non queat cum vide- licet actus omnis in motu consistat in Deo autem motus nullus est. Sicut licet actus omnis in motu consistat in Deo autem motus nullus est. Sicut ergo ex calore solis aliqua fieri contingit, nulla tamen in ipso vel in ejus ergo ex calore solis aliqua fieri contingit, nulla tamen in ipso vel in ejus calore facta motione, vel mutatione ita ex Dei voluntate nova habent esse calore facta motione, vel mutatione ita ex Dei voluntate nova habent esse sine mutatione Auctoris, qui est unum et solum et omnium principium. sine mutatione Auctoris, qui est unum et solum et omnium principium. Aristoteles vero duo posuit principia, scilicet, materiam et speciem, et Aristoteles vero duo posuit principia, scilicet, materiam et speciem, et tertium operatorium dictum mundum quoque semper esse, et fuisse. tertium operatorium dictum mundum quoque semper esse, et fuisse.

1 Edit. J. Alleaume, dicimur. 1 Edit. J. Alleaume, dicimur.

24 24

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Prima via. Prima via.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

An Aristoteles sufficienter determinavit An Aristoteles sufficienter determinavit mundum esse æternum sicut ei impo- mundum esse æternum sicut ei impo- nitur? nitur?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, § 2: « Aristoteles vero posuit duo ibi, B, § 2: « Aristoteles vero posuit duo principia, etc. » principia, etc. »

Hic ut sciatur opinio Aristotelis, ne- Hic ut sciatur opinio Aristotelis, ne- cesse est quærere duo. Primum, Utrum cesse est quærere duo. Primum, Utrum Aristoteles sufficienter determinaverit Aristoteles sufficienter determinaverit mundum esse æternum sicut imponitur mundum esse æternum sicut imponitur ei? Secundo, de ratione principiorum ei? Secundo, de ratione principiorum duorum, quæ posuisse ab æterno hic di- duorum, quæ posuisse ab æterno hic di- citur a Magistro. citur a Magistro.

Quia vero de hac materia alibi tracta- Quia vero de hac materia alibi tracta- vimus, tenebimus hic viam breviorem, vimus, tenebimus hic viam breviorem, et ponemus septem vias quas collegit et ponemus septem vias quas collegit Rabbi Moyses in secunda collatione Rabbi Moyses in secunda collatione libri Ducis neutrorum 1, et videbimus libri Ducis neutrorum 1, et videbimus quantum concludere possunt. quantum concludere possunt.

PRIMA via est ex natura motus circu- PRIMA via est ex natura motus circu- lorum, et est in principio VIII Physico- lorum, et est in principio VIII Physico- rum, et colligitur in quatuor rationibus. rum, et colligitur in quatuor rationibus.

Prima est, quod auctoritas omnium Prima est, quod auctoritas omnium veterum concordat in hoc, quod motus veterum concordat in hoc, quod motus cœli non incepit, præter unum, scilicet cœli non incepit, præter unum, scilicet Platonem. Et ista ratio antiquorum fun- Platonem. Et ista ratio antiquorum fun- datur super duas propositiones. Una est, datur super duas propositiones. Una est, quod motus cœli sit principium, et causa quod motus cœli sit principium, et causa omnium quæ moventur, et fiunt post- omnium quæ moventur, et fiunt post- quam non fuerunt. quam non fuerunt.

Secunda autem est, quod quidquid est Secunda autem est, quod quidquid est principium primuni omnis factionis et principium primuni omnis factionis et inceptionis omnis rei, quod hoc nec fa- inceptionis omnis rei, quod hoc nec fa- ctum est, nec incepit: quia aliter iretur ctum est, nec incepit: quia aliter iretur in infinitum. in infinitum.

Et has propositiones leve est probare: Et has propositiones leve est probare: sed quia conceduntur fere ab omnibus sed quia conceduntur fere ab omnibus intelligentibus, ideo procedatur ex eis intelligentibus, ideo procedatur ex eis

Hic liber dicitur dux neutrorum, sive du- Hic liber dicitur dux neutrorum, sive du- biorum probantium æternitatem (Nota edit. biorum probantium æternitatem (Nota edit.

sic Quidquid est principium et causa sic Quidquid est principium et causa omnis factionis et inceptionis, ipsum nec omnis factionis et inceptionis, ipsum nec factum est, nec incipit: motus primi mo- factum est, nec incipit: motus primi mo- bilis principium est omnis factionis et bilis principium est omnis factionis et inceptionis ergo nec factus est, nec in- inceptionis ergo nec factus est, nec in- cepit. cepit.

Alia ratio penes eamdem viam, est Alia ratio penes eamdem viam, est ducens ad impossibile. Detur enim, ducens ad impossibile. Detur enim, quod incepit aut igitur incepit sicut quod incepit aut igitur incepit sicut posuit Empedocles, aut incepit sicut po- posuit Empedocles, aut incepit sicut po- suit Anaxagoras. Empedocles ponit mul- suit Anaxagoras. Empedocles ponit mul- toties incipere motum universæ substan- toties incipere motum universæ substan- tiæ, et multoties desinere: quia ipse di- tiæ, et multoties desinere: quia ipse di- cebat, quod materiale principium est cebat, quod materiale principium est mixtum ex omnibus, et moventia erant mixtum ex omnibus, et moventia erant duo, scilicet lis et amicitia: et amicitia duo, scilicet lis et amicitia: et amicitia movente conveniunt diversa mixta et movente conveniunt diversa mixta et contraria in actum unius generati per contraria in actum unius generati per casum et fortunam: et ideo hoc casu casum et fortunam: et ideo hoc casu factum est coelum, et hoc terra, et sic factum est coelum, et hoc terra, et sic de aliis. Unde est illud quod ipse dixit de aliis. Unde est illud quod ipse dixit ibi, capita Germanorum esse sine cer- ibi, capita Germanorum esse sine cer- vice, quæ postea per litem et amicitiam vice, quæ postea per litem et amicitiam distincta sunt. Lis autem movet secun- distincta sunt. Lis autem movet secun- dum eum, quando resolvuntur contraria dum eum, quando resolvuntur contraria in corruptione generati: et hoc dicebat in corruptione generati: et hoc dicebat multoties fieri, etiam secundum univer- multoties fieri, etiam secundum univer- sum mundum: sicut dicitur de eo, quod sum mundum: sicut dicitur de eo, quod ipse ponebat hoc fieri in anno magno qui ipse ponebat hoc fieri in anno magno qui vocatur annus Empedoclecius, et constat vocatur annus Empedoclecius, et constat ex triginta sex millibus annorum, ut di- ex triginta sex millibus annorum, ut di- cunt (sed hoc non est authenticum sed cunt (sed hoc non est authenticum sed fictum), propter hoc quod motus stella- fictum), propter hoc quod motus stella- rum fixarum, qui est motus octavæ rum fixarum, qui est motus octavæ sphæræ, secundum Ptolemæum est su- sphæræ, secundum Ptolemæum est su- per polos circuli signorum ab Occidente per polos circuli signorum ab Occidente in Orientem, centum annis, secundum in Orientem, centum annis, secundum divisionem circuli, in trecentesimo gradu divisionem circuli, in trecentesimo gradu uno, et completur in triginta sex milli- uno, et completur in triginta sex milli- bus annorum secundum divisionem cir- bus annorum secundum divisionem cir- culi in trecentas et sexaginta partes, quæ culi in trecentas et sexaginta partes, quæ gradus vocantur. Annaxagoras autem gradus vocantur. Annaxagoras autem ponebat omnia esse mixta, præter agen- ponebat omnia esse mixta, præter agen- tem intellectum, et semel tantum ince- tem intellectum, et semel tantum ince- pisse motum agente intellectu in ipso pisse motum agente intellectu in ipso mixto faciente distinctionem, et faciente mixto faciente distinctionem, et faciente

Lugdun.). Lugdun.).

IN II SENTENT. DIST. I, B, ART. 10. IN II SENTENT. DIST. I, B, ART. 10.

mobile et motum ejus primum. Igitur mobile et motum ejus primum. Igitur isti ambo concordant in hoc, quod motus isti ambo concordant in hoc, quod motus incepit ex defectu mobilis: quia enim incepit ex defectu mobilis: quia enim mobile non semper fuit, ideo motus ejus mobile non semper fuit, ideo motus ejus non semper fuit, sed incepit. Sed diffe- non semper fuit, sed incepit. Sed diffe- rebant isti duo: quia unus ponebat mo- rebant isti duo: quia unus ponebat mo- ventia duo non semper eodem modo se ventia duo non semper eodem modo se habentia, scilicet Empedocles, litem, et habentia, scilicet Empedocles, litem, et amicitiam. Alter autem, scilicet Anaxa- amicitiam. Alter autem, scilicet Anaxa- goras, ponebat movens unum et uno goras, ponebat movens unum et uno modo se habens: sed quod non semper modo se habens: sed quod non semper movet propter defectum mobilis. movet propter defectum mobilis.

Et contra hoc objicit Aristoteles sic: Et contra hoc objicit Aristoteles sic: Si motus non semper fuit: aut hoc fuit Si motus non semper fuit: aut hoc fuit quia mobile non erat, et ideo non erat quia mobile non erat, et ideo non erat motus, sicut dicebant ambo illi: aut quia motus, sicut dicebant ambo illi: aut quia et si mobile erat, tamen non movebatur, et si mobile erat, tamen non movebatur, eo quod movens non uno modo se ha- eo quod movens non uno modo se ha- buit ad ipsum semper: sicut dicebat so- buit ad ipsum semper: sicut dicebat so- lus Empedocles. Si primo modo: ergo lus Empedocles. Si primo modo: ergo oportebat mobile prius fieri, quod non oportebat mobile prius fieri, quod non fuit sine mutatione sui ad esse: ergo fuit sine mutatione sui ad esse: ergo mutabatur ad esse, sive ad formam suæ mutabatur ad esse, sive ad formam suæ speciei. Omnis autem mutatio causatur a speciei. Omnis autem mutatio causatur a motu locali: ergo motus localis fuit mo- motu locali: ergo motus localis fuit mo- vens ad esse primum mobile: ergo mo- vens ad esse primum mobile: ergo mo- tus localis fuit antequam inciperet mo- tus localis fuit antequam inciperet mo- tus localis primus, quod est impossibile: tus localis primus, quod est impossibile: ergo non incepit per hunc modum. Si ergo non incepit per hunc modum. Si autem incepit secundo modo, tunc fuit autem incepit secundo modo, tunc fuit mobile et movens: sed non movit, quia mobile et movens: sed non movit, quia non erat dispositum ad motum: non erat dispositum ad motum: oportuit ipsum disponi: sed disponi est oportuit ipsum disponi: sed disponi est alterari ergo alterabatur. Et quidquid alterari ergo alterabatur. Et quidquid alteratur, movetur ex alio motu primo alteratur, movetur ex alio motu primo causante alterationem, qui est localis: causante alterationem, qui est localis: ergo iterum sequitur motum fuisse ante ergo iterum sequitur motum fuisse ante primum motum: quod est impossibile: primum motum: quod est impossibile: ergo non incepit motus. ergo non incepit motus.

ergo ergo

Tertia ratio sive via est a natura tem- Tertia ratio sive via est a natura tem- poris ibidem sumpta: quia tempus est poris ibidem sumpta: quia tempus est passio motus, et nihil est de tempore ac- passio motus, et nihil est de tempore ac- cipere nisi nunc: nunc autem medietas cipere nisi nunc: nunc autem medietas semper est inter præteritum et futurum: semper est inter præteritum et futurum: ergo ante quodlibet nunc, est accipere ergo ante quodlibet nunc, est accipere præteritum et post quodlibet, est acci- præteritum et post quodlibet, est acci- pere futurum : ergo numquam incepit, et pere futurum : ergo numquam incepit, et numquam desinet: ergo nec motus, cum numquam desinet: ergo nec motus, cum tempus sit passio motus : ergo nec tempus sit passio motus : ergo nec

25 25

mobile, cum motus sit passio mobi- mobile, cum motus sit passio mobi-

lis. lis.

Quarta ratio est ad hoc quod non de- Quarta ratio est ad hoc quod non de- struitur per eamdem rationem: quia inci- struitur per eamdem rationem: quia inci- deret idem inconveniens, scilicet, quod deret idem inconveniens, scilicet, quod post motum localem esset motus, propter post motum localem esset motus, propter alterationem vel corruptionem mobilis, alterationem vel corruptionem mobilis, vel motorum quia non deficit nisi ali- vel motorum quia non deficit nisi ali- ter se habente motore, vel mobili, vel ter se habente motore, vel mobili, vel utroque. utroque.

Istæ quatuor rationes inveniuntur in Istæ quatuor rationes inveniuntur in principio VIII Physicorum. principio VIII Physicorum.

SECUNDA via etiam vadit ad utrumque, Secundavi ı. SECUNDA via etiam vadit ad utrumque, Secundavi ı. scilicet, quod motus non inceperit, nec scilicet, quod motus non inceperit, nec desierit et est per rationem materiæ, et desierit et est per rationem materiæ, et ponitur in fine primi Physicorum sic: ponitur in fine primi Physicorum sic: Detur quod materia inceperit esse. Quid- Detur quod materia inceperit esse. Quid- quid autem incepit esse, movetur et mu- quid autem incepit esse, movetur et mu- tatur ad esse, et non mutatur nisi ex pri- tatur ad esse, et non mutatur nisi ex pri- vatione et super materiam: cum igitur vatione et super materiam: cum igitur esse rei præcedat fieri, et fieri ponat ma- esse rei præcedat fieri, et fieri ponat ma- teriam supra quam sit, materia erit an- teriam supra quam sit, materia erit an- tequam incipiat esse materia, quod est tequam incipiat esse materia, quod est impossibile ergo non incepit. Eodem impossibile ergo non incepit. Eodem modo probatur, quia non desinit. Quia modo probatur, quia non desinit. Quia omne quod corrumpitur, in materiam omne quod corrumpitur, in materiam corrumpitur ergo est in materia post- corrumpitur ergo est in materia post- quam corrupta est natura, quod est im- quam corrupta est natura, quod est im- possibile: ergo materia est ingenerabiliis possibile: ergo materia est ingenerabiliis et incorruptibilis: ergo et mundus secun- et incorruptibilis: ergo et mundus secun- dum sua principia prima. dum sua principia prima.