Bed contra. Bed contra.

Solutio. Solutio.

IN I SENTENT. DIST. XLVI, E, ART. 4. IN I SENTENT. DIST. XLVI, E, ART. 4.

peratoris procedit ergo videtur, quod peratoris procedit ergo videtur, quod velit illud voluntate beneplaciti. velit illud voluntate beneplaciti.

4. Item, Cum dicam sic: Deus permit- 4. Item, Cum dicam sic: Deus permit- tit, hoc verbum, permittit, prædicat di- tit, hoc verbum, permittit, prædicat di- vinam essentiam ut volentem : ergo vinam essentiam ut volentem : ergo prædicat divinanı voluntatem quæ est prædicat divinanı voluntatem quæ est Deus ergo voluntatem beneplaciti: et Deus ergo voluntatem beneplaciti: et sic voluntate beneplaciti vult omne sic voluntate beneplaciti vult omne quod permittit ergo voluntas Dei vi- quod permittit ergo voluntas Dei vi- detur transire super malitiam, sicut detur transire super malitiam, sicut super volitum. super volitum.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Malum in eo quod malum, non mo- 1. Malum in eo quod malum, non mo- vet, nec potest movere aliquam volunta- vet, nec potest movere aliquam volunta- tem quia omne volitum, aut est bonum, tem quia omne volitum, aut est bonum, aut apparens bonum: ergo multo minus aut apparens bonum: ergo multo minus movebit divinam voluntatem. movebit divinam voluntatem.

2. Item, Deus odit malum, et Deo dis- 2. Item, Deus odit malum, et Deo dis- plicet malum, et Deus punit malum: plicet malum, et Deus punit malum: nemo autem vult hoc quod odit, et quod nemo autem vult hoc quod odit, et quod displicet, et quod punit: ergo Deus non displicet, et quod punit: ergo Deus non vult malum fieri. vult malum fieri.

3. Item, Ezechiel. XVIII, 23: Nolo 3. Item, Ezechiel. XVIII, 23: Nolo mortem peccatoris 1. Et loquitur de mortem peccatoris 1. Et loquitur de morte peccati ergo non vult malum morte peccati ergo non vult malum fieri quia hoc est mors peccatoris. fieri quia hoc est mors peccatoris.

4. Item, Deus est auctor ejus quod 4. Item, Deus est auctor ejus quod vult si ergo vult malum fieri, ipse est vult si ergo vult malum fieri, ipse est auctor mali. auctor mali.

5. Item, Anselmus dicit, quod pote- 5. Item, Anselmus dicit, quod pote- stas faciendi malum, nec est libertas, nec stas faciendi malum, nec est libertas, nec pars libertatis 2. ergo est ignobilitatis : pars libertatis 2. ergo est ignobilitatis : ergo multo magis voluntas malı: ergo ergo multo magis voluntas malı: ergo Deo non attribuenda. Deo non attribuenda.

SOLUTIO. Dicendum meo judicio, quod SOLUTIO. Dicendum meo judicio, quod hæc est falsa, Deus vult mala fieri: et hæc est falsa, Deus vult mala fieri: et si invenitur a Sanctis, est determinanda si invenitur a Sanctis, est determinanda

1 Vulgata habet, Ezechiel. XVIII, 23: Num- 1 Vulgata habet, Ezechiel. XVIII, 23: Num- quid voluntatis meæ est mors impu ? dicit Domi- quid voluntatis meæ est mors impu ? dicit Domi- nus Deus nus Deus

431 431

sic, Deus vult bonum quod elicitur ex sic, Deus vult bonum quod elicitur ex malo facto, propter quod sinit malum malo facto, propter quod sinit malum fieri et in hoc sensu concedit ista opi- fieri et in hoc sensu concedit ista opi- nio, et aliter, ut puto, falsa est. nio, et aliter, ut puto, falsa est.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod vo- AD PRIMUM ergo dicendum, quod vo- luntas Dei non transit super malum, ut luntas Dei non transit super malum, ut super volitum quia locutio illa est im- super volitum quia locutio illa est im- propria, et malum non subjicitur volun- propria, et malum non subjicitur volun- tati ut malum, vel ut est in fieri per se, tati ut malum, vel ut est in fieri per se, sed ut est occasio boni eliciti . et tunc sed ut est occasio boni eliciti . et tunc adhuc non refertur ad ipsum voluntas adhuc non refertur ad ipsum voluntas beneplaciti, sed ad id quod subjicitur, et beneplaciti, sed ad id quod subjicitur, et ad occasionem refertur signum volunta- ad occasionem refertur signum volunta- tis quod est permissio. tis quod est permissio.

AD ALIUD dicendum, quod hoc non est AD ALIUD dicendum, quod hoc non est verum etiam in sapienter volente, nisi verum etiam in sapienter volente, nisi illud quod dicitur volitum, sit per se vo- illud quod dicitur volitum, sit per se vo- litum hoc autem non est hic, ut jam litum hoc autem non est hic, ut jam dictum est. dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur, AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur, Deus permittit hoc fieri, non prædicatur Deus permittit hoc fieri, non prædicatur divina essentia, ut voluntas tantum, sed divina essentia, ut voluntas tantum, sed etiam notatur respectus ad malitiam : et etiam notatur respectus ad malitiam : et ideo non est permissio voluntas benepla- ideo non est permissio voluntas benepla- citi, quia beneplacitum non ponit respe- citi, quia beneplacitum non ponit respe- ctum nisi ad bonum et ideo hic (ut di- ctum nisi ad bonum et ideo hic (ut di- ximus) in alio ponitur signum, et in alio ximus) in alio ponitur signum, et in alio voluntas signum enim ponitur in præ- voluntas signum enim ponitur in præ- cedenti, voluntas autem in consequenti cedenti, voluntas autem in consequenti per occasionem. per occasionem.

Ad 1 Ad 1

Ad 2 Ad 2

Ad 3. Ad 3.

AD ALIUD dicendum, quod ea quæ pro- Ad 4. AD ALIUD dicendum, quod ea quæ pro- Ad 4. cedunt de intellectuali aula summi Im- cedunt de intellectuali aula summi Im- peratoris, ab eo uno modo se habente, peratoris, ab eo uno modo se habente, non procedunt uno modo secundum se: non procedunt uno modo secundum se: et ideo respectu quorumdam est permis- et ideo respectu quorumdam est permis- sio, et respectu aliorum elicitorum ex illis sio, et respectu aliorum elicitorum ex illis est voluntas. est voluntas.

2 S. ANSELMUS, Dialogus de libero arbitrio, 2 S. ANSELMUS, Dialogus de libero arbitrio, cap. 1. cap. 1.

432 432

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

F. Hic ponit rationes illorum qui dicunt Dei voluntate non fieri mala vel non esse F. Hic ponit rationes illorum qui dicunt Dei voluntate non fieri mala vel non esse

Illi vero qui dicunt Dei voluntate mala non fieri vel non esse, inductio- Illi vero qui dicunt Dei voluntate mala non fieri vel non esse, inductio- nibus præmissis ita respondent, dicentes: Deum nec velle mala fieri nec nibus præmissis ita respondent, dicentes: Deum nec velle mala fieri nec velle non fieri vel nolle fieri, sed tantum non velle fieri. Si enim vellet ea velle non fieri vel nolle fieri, sed tantum non velle fieri. Si enim vellet ea fieri vel esse, faceret utique ea fieri vel esse: et ita esset auctor malo- fieri vel esse, faceret utique ea fieri vel esse: et ita esset auctor malo- rum: non est autem auctor malorum, ut Sanctorum protestantur auctorita- rum: non est autem auctor malorum, ut Sanctorum protestantur auctorita- tes: non ergo ejus voluntate fiunt mala. Item, si nollet mala fieri, vel vellet tes: non ergo ejus voluntate fiunt mala. Item, si nollet mala fieri, vel vellet non fieri, et tamen fierent, omnipotens non esset: cum ejus voluntas hu- non fieri, et tamen fierent, omnipotens non esset: cum ejus voluntas hu- manæ voluntatis effectu impediretur. Ideoque non concedunt Deum velle manæ voluntatis effectu impediretur. Ideoque non concedunt Deum velle mala fieri, ne malorum auctor intelligatur: nec concedunt eum velle mala mala fieri, ne malorum auctor intelligatur: nec concedunt eum velle mala non fieri, vel nolle fieri, ne impotens esse videatur: sed tantum dicunt eum non fieri, vel nolle fieri, ne impotens esse videatur: sed tantum dicunt eum non velle mala fieri, ut non auctor, sed permissor malorum monstretur. non velle mala fieri, ut non auctor, sed permissor malorum monstretur. Unde etEvangelista ubi ostendit Deum auctorem esse omnium bonorum di- Unde etEvangelista ubi ostendit Deum auctorem esse omnium bonorum di- cens: Omnia per ipsum facta sunt: consequenter malorum auctorem esse cens: Omnia per ipsum facta sunt: consequenter malorum auctorem esse negat dicens: Et sine ipso factum est nihil', id est, peccatum. Non dixit per negat dicens: Et sine ipso factum est nihil', id est, peccatum. Non dixit per eum factum esse, vel eo nolente et invito, sed tantum sine eo, id est, sine eum factum esse, vel eo nolente et invito, sed tantum sine eo, id est, sine ejus voluntate, quia non ejus voluntate fit peccatum. Non ergo Deo volente ejus voluntate, quia non ejus voluntate fit peccatum. Non ergo Deo volente vel nolente, sed non volente fiunt mala: quia non subest Dei voluntati, ut vel nolente, sed non volente fiunt mala: quia non subest Dei voluntati, ut malum fiat vel non fiat : sed ut fieri sinat, quia bonum est sinere mala fieri: malum fiat vel non fiat : sed ut fieri sinat, quia bonum est sinere mala fieri: et utique volens sinit non volens mala, sed volens sinere sinit ut ipsa fiant: et utique volens sinit non volens mala, sed volens sinere sinit ut ipsa fiant: quia nec mala sunt bona, nec ea fieri vel esse bonum est. quia nec mala sunt bona, nec ea fieri vel esse bonum est.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Illi vero qui dicunt Dei voluntate, « Illi vero qui dicunt Dei voluntate,

etc. » etc. »

Hic incipit secunda opinio quæ dividi- Hic incipit secunda opinio quæ dividi- tur in tres partes: in quarum prima sol- tur in tres partes: in quarum prima sol- vuntur rationes ab opinione præcedente vuntur rationes ab opinione præcedente inductæ. In secunda autem ponitur ratio inductæ. In secunda autem ponitur ratio

1 Joan. 1, 3. 1 Joan. 1, 3.

probans hanc opinionem esse veram, ibi, probans hanc opinionem esse veram, ibi, K, «Si quis igitur diligenter, etc. » K, «Si quis igitur diligenter, etc. » In tertia, objicit sophistice, et solvit, ibi, In tertia, objicit sophistice, et solvit, ibi, N, « Jam sufficienter ostensum est, quod N, « Jam sufficienter ostensum est, quod Deo auctore, etc. » Deo auctore, etc. »

Sunt autem in prima solutione qua- Sunt autem in prima solutione qua- tuor capitula, quorum primum est de tuor capitula, quorum primum est de distinctione locutionum negativarum distinctione locutionum negativarum cum verbis dicentibus voluntatem vel cum verbis dicentibus voluntatem vel non voluntatem Dei. Secundum autem non voluntatem Dei. Secundum autem est de solutione verborum Augustini. est de solutione verborum Augustini. Tertium est de distinctione quadam bo- Tertium est de distinctione quadam bo-

Quæstiunc. Quæstiunc.

Solutio. Solutio.

IN I SENTENT. DIST. XLVI, G. IN I SENTENT. DIST. XLVI, G.

ni data ab Hieronymo. Quartum, quasi ni data ab Hieronymo. Quartum, quasi conclusio ex præhabitis, qualiter et qui- conclusio ex præhabitis, qualiter et qui- bus prosunt mala. bus prosunt mala.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Quæ differentia est inter istas proposi- Quæ differentia est inter istas proposi- trones, nolle hoc, et non velle hoc, et trones, nolle hoc, et non velle hoc, et velle hoc non fieri? velle hoc non fieri?

Ad intelligentiam autem primi capitu- Ad intelligentiam autem primi capitu- li quæritur, Quæ differentia sit secun- li quæritur, Quæ differentia sit secun- dum hanc opinionem, inter nolle hoc, et dum hanc opinionem, inter nolle hoc, et non velle hoc, et velle hoc non fieri? non velle hoc, et velle hoc non fieri?

ITEM quæritur, Utrum omnia quæ di- ITEM quæritur, Utrum omnia quæ di- cuntur fieri, sive bona, sive indifferen- cuntur fieri, sive bona, sive indifferen- tia, sive mala, procedant a voluntate, tia, sive mala, procedant a voluntate, vel sint contra voluntatem Dei secun- vel sint contra voluntatem Dei secun- dum hanc opinionem ? dum hanc opinionem ?

ET AD HOC dicendum, quod cum dici- ET AD HOC dicendum, quod cum dici- tur, nolo, ita quod negatio per composi- tur, nolo, ita quod negatio per composi- tionem includatur cum verbo nolo, tunc tionem includatur cum verbo nolo, tunc non negat voluntatem secum composi- non negat voluntatem secum composi- tam, sed tantum refertur ad volitum : tam, sed tantum refertur ad volitum : unde sensus est, nolo hoc fieri, id est, unde sensus est, nolo hoc fieri, id est, volo hoc non fieri. Cum autem ly nolo volo hoc non fieri. Cum autem ly nolo habet condeclinium nolo, non vis, non habet condeclinium nolo, non vis, non

433 433

vult, etc., omnia quæ declinantur ab vult, etc., omnia quæ declinantur ab ipso, habent eamdem vim. Unde cum ipso, habent eamdem vim. Unde cum dicitur, non vult hoc fieri, locutio est dicitur, non vult hoc fieri, locutio est duplex, ex eo quia ly non vult potest duplex, ex eo quia ly non vult potest esse in vi dictionis, et tunc voluntas ma- esse in vi dictionis, et tunc voluntas ma- net non negata, sed volitum et potest net non negata, sed volitum et potest esse in vi orationis, et tunc voluntas ne- esse in vi orationis, et tunc voluntas ne- gatur esse de hoc. gatur esse de hoc.

Ex hoc accipitur, quod istæ æquipol- Ex hoc accipitur, quod istæ æquipol- lent, nolo hoc ficri, et volo hoc non lent, nolo hoc ficri, et volo hoc non fieri, et una infert aliam. Istæ autem fieri, et una infert aliam. Istæ autem duæ non vult hoc fieri, et vult hoc non duæ non vult hoc fieri, et vult hoc non fieri, habent se sicut superius et inferius: fieri, habent se sicut superius et inferius: quoniam ista, vult hoc non fieri, refert quoniam ista, vult hoc non fieri, refert istam, non vult hoc fieri: sed non con- istam, non vult hoc fieri: sed non con- vertitur, quia ista, non vult hoc fieri, vertitur, quia ista, non vult hoc fieri, habet duos sensus suæ veritatis, quorum habet duos sensus suæ veritatis, quorum alterum tantum habet hæc, vult hoc non alterum tantum habet hæc, vult hoc non fieri. Dicit ergo hæc opinio, quod Deus fieri. Dicit ergo hæc opinio, quod Deus non vult mala fieri, secundum quod ly non vult mala fieri, secundum quod ly non vult est in vi orationis et ideo non non vult est in vi orationis et ideo non sequitur, si aliquis inferat: ergo vult sequitur, si aliquis inferat: ergo vult mala non fieri, quia nec illud vult: quia mala non fieri, quia nec illud vult: quia si voluntas negetur de uno, non propter si voluntas negetur de uno, non propter hoc affirmatur de suo opposito. hoc affirmatur de suo opposito.

tiune. tiune.

AD SECUNDUM ergo quæsitum, dicen- Ad quæs- AD SECUNDUM ergo quæsitum, dicen- Ad quæs- dum quod non omnia quæ fiunt, fiunt dum quod non omnia quæ fiunt, fiunt Deo nolente, vel volente: sed volente Deo nolente, vel volente: sed volente vel non volente, ita quod ly non volente vel non volente, ita quod ly non volente sit in vi orationis et ideo hæc opinio sit in vi orationis et ideo hæc opinio bona est, quia evitat totum inconve- bona est, quia evitat totum inconve-

niens. niens.

G. Quomodo intelligendum sit illud Augustini, Mala fieri bonum est? G. Quomodo intelligendum sit illud Augustini, Mala fieri bonum est?

Quod vero Augustinus ait, « Mala fieri bonum est, nec sinerentur mala ab Quod vero Augustinus ait, « Mala fieri bonum est, nec sinerentur mala ab omnipotenti bono fieri, nisi hoc esset bonum, ut ea essent, » ea ratione dictum omnipotenti bono fieri, nisi hoc esset bonum, ut ea essent, » ea ratione dictum esse asserunt, quia ex malis quæ fiunt, Deus bona elicit nec ipse permit- esse asserunt, quia ex malis quæ fiunt, Deus bona elicit nec ipse permit- teret ea fieri nisi de eis boni aliquid faceret. Unde Augustinus in eodem teret ea fieri nisi de eis boni aliquid faceret. Unde Augustinus in eodem libro Enchiridion, aperte indicans prædictorum verborum talem esse in- libro Enchiridion, aperte indicans prædictorum verborum talem esse in- telligentiam ait Deus omnipotens, cui rerum est summa potestas, cum telligentiam ait Deus omnipotens, cui rerum est summa potestas, cum

XXVI XXVI

: :

28 28

434 434

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

summe bonus sit, nullo modo sineret aliquid mali esse in operibus suis, summe bonus sit, nullo modo sineret aliquid mali esse in operibus suis, nisi usque adeo esset omnipotens et bonus, ut benefaceret etiam de malo 1. nisi usque adeo esset omnipotens et bonus, ut benefaceret etiam de malo 1. Item, in eodem: Melius judicavit Deus de malis bona facere, quam mala Item, in eodem: Melius judicavit Deus de malis bona facere, quam mala nulla permittere 2. Ex hoc itaque sensu dictum est ac verum est, bonum nulla permittere 2. Ex hoc itaque sensu dictum est ac verum est, bonum est mala fieri quia ex malis quæ fiunt, bonis (qui secundum propositum est mala fieri quia ex malis quæ fiunt, bonis (qui secundum propositum vocati sunt sancti) accidit bonitas, id est, utilitas. Talibus enim, ut ait vocati sunt sancti) accidit bonitas, id est, utilitas. Talibus enim, ut ait Apostolus, in bonum cooperantur omnia etiam mala ³, quia eis prosunt, Apostolus, in bonum cooperantur omnia etiam mala ³, quia eis prosunt, quæ aliis facientibus obsunt. Unde etiam aliquando in Scriptura legitur quæ aliis facientibus obsunt. Unde etiam aliquando in Scriptura legitur malum appellari bonum: ut Hieronymus super Marcum: Malum, inquit, malum appellari bonum: ut Hieronymus super Marcum: Malum, inquit, Judæ bonum fuit, scilicet nobis *: nec si bonum est illi vel illi, inde sequitur, Judæ bonum fuit, scilicet nobis *: nec si bonum est illi vel illi, inde sequitur, quod simpliciter bonum sit : proprie enim ac simpliciter bonum est, quod quod simpliciter bonum sit : proprie enim ac simpliciter bonum est, quod in se et facienti bonum est. in se et facienti bonum est.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An malum sit expediens universo, et An malum sit expediens universo, et conferens ad complementum universi? conferens ad complementum universi?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in tertio capite G, ibi, « Melius judicavit tertio capite G, ibi, « Melius judicavit Deus de malis bona facere, etc. » Deus de malis bona facere, etc. »

Ex hoc enim videtur sequi, quod ma- Ex hoc enim videtur sequi, quod ma- lum est expediens universo, et conferens lum est expediens universo, et conferens ad complementum universi. ad complementum universi.

1. Et hoc videtur hic accipi in Littera 1. Et hoc videtur hic accipi in Littera in tribus auctoritatibus expressis: et in tribus auctoritatibus expressis: et quædam Glossa Origenis super illud Nu- quædam Glossa Origenis super illud Nu- mer. xxII, 20, ubi dicitur, Venit Deus ad mer. xxII, 20, ubi dicitur, Venit Deus ad Balaam nocte, etc., dicit sic : Notandum Balaam nocte, etc., dicit sic : Notandum Dei sapientia omnia disposita esse, ita ut Dei sapientia omnia disposita esse, ita ut nihil sit otiosum, bonum vel malum: nihil sit otiosum, bonum vel malum: malitiam tamen non facit, quam ab aliis malitiam tamen non facit, quam ab aliis inventam, cum prohibere posset, non inventam, cum prohibere posset, non prohibet utitur autem ea ad causas ne- prohibet utitur autem ea ad causas ne- cessarias per ipsos enim malos in qui- cessarias per ipsos enim malos in qui- bus est malitia, probat eos qui ad glo- bus est malitia, probat eos qui ad glo- riam tendunt si enim perimeretur mali- riam tendunt si enim perimeretur mali-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. Enchiridion, cap. 11. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. Enchiridion, cap. 11. 2 IDEM, Ibidem, cap. 27. 2 IDEM, Ibidem, cap. 27.

3 Ad Roman. VIII, 28: Scimus quoniam diligen- 3 Ad Roman. VIII, 28: Scimus quoniam diligen-

tia, non esset quod contrariaretur virtu- tia, non esset quod contrariaretur virtu- tibus virtus autem si contrarium non tibus virtus autem si contrarium non haberet, non claresceret. haberet, non claresceret.

: :

2. Item super verba Apostoli, ad Ro- 2. Item super verba Apostoli, ad Ro- manos VII, 28, Glossa dicit, quod Deus manos VII, 28, Glossa dicit, quod Deus utitur voluntatibus hominum ad incli- utitur voluntatibus hominum ad incli- nandas eas quocumque voluerit, sive in nandas eas quocumque voluerit, sive in bonum, sive in malum. bonum, sive in malum.

3. Item, Nullum bonum debet deesse 3. Item, Nullum bonum debet deesse universo bonum autem comparationis universo bonum autem comparationis boni ad malum ut clarescat, est quod- boni ad malum ut clarescat, est quod- dam bonum ergo deesse universo non dam bonum ergo deesse universo non debet hoc autem fieri non potest, nisi debet hoc autem fieri non potest, nisi malum sit ergo malum confert ad com- malum sit ergo malum confert ad com- plementum universi. plementum universi.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Dionysius dicit, quod malum est 1. Dionysius dicit, quod malum est inordinatum cum igitur non faciat bo- inordinatum cum igitur non faciat bo- num ordinis, non videtur conferre alı- num ordinis, non videtur conferre alı- quod bonum: quoniam bonum ordinis quod bonum: quoniam bonum ordinis conferret, si aliquod conferret. conferret, si aliquod conferret.

2. Item, Dicit Philosophus, quod al- 2. Item, Dicit Philosophus, quod al- bum nigro est impermixtum: ergo al- bum nigro est impermixtum: ergo al- bius nigro impermixtius: ergo etiam bius nigro impermixtius: ergo etiam mielius erit, quod est malo impermixtius: mielius erit, quod est malo impermixtius: et ita universitas erit melior si nullum et ita universitas erit melior si nullum malum esset in ea. malum esset in ea.

3. Item, Cum malum sit privatio boni, 3. Item, Cum malum sit privatio boni,

tibus Deum omnia cooperantur in bonum, is qui tibus Deum omnia cooperantur in bonum, is qui secundum propositum vocati sunt sancti, etc. secundum propositum vocati sunt sancti, etc.

4 S. HIERONYMUS, Comment. in cap. xiv Marcı. 4 S. HIERONYMUS, Comment. in cap. xiv Marcı.

Sed contra. Sed contra.

Mutio. Mutio.

bject. 3. bject. 3.

IN I SENTENT. DIST. XLVI, G, ART. 6. IN I SENTENT. DIST. XLVI, G, ART. 6.

435 435

privat aliquo bono, quod inesset univer- comparationis quod elicitur de malo : privat aliquo bono, quod inesset univer- comparationis quod elicitur de malo : so si malum non esset: ergo si malum et ideo videtur mihi, quod per se lo- so si malum non esset: ergo si malum et ideo videtur mihi, quod per se lo- non esset, multa bona essent in univer- quendo malum non confert alicui, nec non esset, multa bona essent in univer- quendo malum non confert alicui, nec sitate, quæ modo non sunt : et sic uni- universitati: sed verum est, quod ad sitate, quæ modo non sunt : et sic uni- universitati: sed verum est, quod ad versitas est minus bona per hoc quod bonum confert, sinere fieri mala: quia si versitas est minus bona per hoc quod bonum confert, sinere fieri mala: quia si malum sit, ut videtur. malum sit, ut videtur. non sinantur fieri mala, tunc est ne- non sinantur fieri mala, tunc est ne- cessitas ad bonum, et periret tunc ra- cessitas ad bonum, et periret tunc ra- tio boni laudabilis et virtutis, et peri- tio boni laudabilis et virtutis, et peri- ret ratio præmii: sed sinere malum fieri ret ratio præmii: sed sinere malum fieri non ponit ex parte Dei, nisi potentiam non ponit ex parte Dei, nisi potentiam liberam faciendi quod vult, quæ tamen liberam faciendi quod vult, quæ tamen ex se potest flecti in malum et hoc ex se potest flecti in malum et hoc posse non est malum, quia etiam secun- posse non est malum, quia etiam secun- dum Philosophum potestas pravorum dum Philosophum potestas pravorum eligenda est. eligenda est.

SOLUTIO. Dicendum sicut dicunt Ma- SOLUTIO. Dicendum sicut dicunt Ma- gistri, quod aliqua ratio boni deesset gistri, quod aliqua ratio boni deesset universo, si malum non fieret : et de hac universo, si malum non fieret : et de hac ratione jam supra dictum est et sic ratione jam supra dictum est et sic concedunt, quod bonum est mala fieri, concedunt, quod bonum est mala fieri, quia hoc est occasio boni alicujus. quia hoc est occasio boni alicujus.

: :

AD ID autem quod objicitur in contra- AD ID autem quod objicitur in contra- rium, dicunt quod non est simile in bo- rium, dicunt quod non est simile in bo- no, et in aliis privationibus: quia bo- no, et in aliis privationibus: quia bo- num quod aufertur ab uno, confertur num quod aufertur ab uno, confertur alii et inducunt pro se illud, Auferte alii et inducunt pro se illud, Auferte ab illo mnam, et date illi qui decem ab illo mnam, et date illi qui decem mnas habet : et illud, Tene quod habes, mnas habet : et illud, Tene quod habes, ut nemo accipiat coronam tuam 2. Et ut nemo accipiat coronam tuam 2. Et ideo nihil perditur de bono in univer- ideo nihil perditur de bono in univer- sitate, licet in isto perdatur. Additur au- sitate, licet in isto perdatur. Additur au- tem ex hoc, quod sit malum aliqua ratio tem ex hoc, quod sit malum aliqua ratio boni et ideo dicunt, quod bonum est boni et ideo dicunt, quod bonum est malum fieri, et quod confert ad comple- malum fieri, et quod confert ad comple- mentum et decorem in hoc quod adjicit mentum et decorem in hoc quod adjicit plures rationes utilis sive expedientis, et plures rationes utilis sive expedientis, et decorem justitiæ. Sed istam solutionem decorem justitiæ. Sed istam solutionem aut ego non intelligo, aut omnino vide- aut ego non intelligo, aut omnino vide- tur falsa quia constat, quod idem in tur falsa quia constat, quod idem in numero quod amittit unus, non accipit numero quod amittit unus, non accipit alius, nec ipsa universitas, sed potius alius, nec ipsa universitas, sed potius perit ab univeritate: idem autem in perit ab univeritate: idem autem in specie et forte prius habuit, et sicut alius specie et forte prius habuit, et sicut alius hoc posset accipere. Rationem autem hoc posset accipere. Rationem autem boni quæ elicitur ex malo per rationem boni quæ elicitur ex malo per rationem utilis vel expedientis vel decoris justitiæ utilis vel expedientis vel decoris justitiæ habet quidem sed mirum videtur mi- habet quidem sed mirum videtur mi- hi si bonum per se, et bonum gaudii, hi si bonum per se, et bonum gaudii, quod esset in universitate bonorum, quod esset in universitate bonorum, non posset recompensare illud bonum non posset recompensare illud bonum

1 Luc. xix, 24. 1 Luc. xix, 24.

AD HOC ergo quod objicitur primo per AD HOC ergo quod objicitur primo per dicta Sanctorum, dico quod ipsi loquun- dicta Sanctorum, dico quod ipsi loquun- tur de malo, supposito, quod verum est, tur de malo, supposito, quod verum est, quod permixta universitate cum bonis et quod permixta universitate cum bonis et malis, non poterat quidquam melius fieri malis, non poterat quidquam melius fieri de malo, quam quod ordinaretur in bo- de malo, quam quod ordinaretur in bo- num et ita intelliguntur ea quæ in num et ita intelliguntur ea quæ in Littera dicuntur, et illa Glossa origina- Littera dicuntur, et illa Glossa origina- lis. lis.

AD ALIUD dicendum, quod omnia il- AD ALIUD dicendum, quod omnia il- la vera sunt de malo jam posito in esse la vera sunt de malo jam posito in esse vel fieri: sed si non esset, melior esset vel fieri: sed si non esset, melior esset universitas quam modo sit. universitas quam modo sit.

AD ALIUD dicendum, quod adhuc re- AD ALIUD dicendum, quod adhuc re- maneret comparationis bonum secun- maneret comparationis bonum secun- dum gradum boni et melioris et si ista dum gradum boni et melioris et si ista ratio boni non remaneret, tunc dico, ratio boni non remaneret, tunc dico, quod melior ea maneret, per quam re- quod melior ea maneret, per quam re- compensaretur. compensaretur.

AD ALIUD dicendum, quod Dionysius AD ALIUD dicendum, quod Dionysius hoc dicit syllogizando ad inconveniens, hoc dicit syllogizando ad inconveniens, et non asserendo: vel si assertive indu- et non asserendo: vel si assertive indu- citur, tunc loquitur de usu mali positi citur, tunc loquitur de usu mali positi in esse vel fieri : et non de comparatione in esse vel fieri : et non de comparatione universi ad esse bonum in totum, et ad universi ad esse bonum in totum, et ad esse malum in aliqua parte universi. esse malum in aliqua parte universi.

2 Apocal. III, 11. 2 Apocal. III, 11.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad object.1. Ad object.1.

436 436

D. ALB MAG ORD. PRÆD. D. ALB MAG ORD. PRÆD.

H. Quadripartita boni acceptio. H. Quadripartita boni acceptio.

Est enim aliquid quod in se bonum est, et cui fit, sed non est bonum Est enim aliquid quod in se bonum est, et cui fit, sed non est bonum facienti, ut cum subvenitur pauperi, sed non propter Deum et aliquid facienti, ut cum subvenitur pauperi, sed non propter Deum et aliquid boni in se et facienti, sed non ei cui fit, ut cum veritas propter Deum alicui boni in se et facienti, sed non ei cui fit, ut cum veritas propter Deum alicui non obedienti prædicatur: et aliquid in se et facienti et ei cui fit bonum, ut non obedienti prædicatur: et aliquid in se et facienti et ei cui fit bonum, ut cum veritas prædicatur propter Deum credenti. Unde Apostolus: Bonus cum veritas prædicatur propter Deum credenti. Unde Apostolus: Bonus odor sumus Deo: aliis odor vitæ, aliis odor mortis. Est autem aliud, quod odor sumus Deo: aliis odor vitæ, aliis odor mortis. Est autem aliud, quod nec in se bonum est et facienti nocet, et damnat, nisi poeniteat, ut malum: nec in se bonum est et facienti nocet, et damnat, nisi poeniteat, ut malum: valet tamen ad aliquid. Ut enim ait Augustinus in Enchiridion: A summe et valet tamen ad aliquid. Ut enim ait Augustinus in Enchiridion: A summe et æqualiter et immutabiliter Trinitate bona creata sunt omnia: nec summe, æqualiter et immutabiliter Trinitate bona creata sunt omnia: nec summe, nec æqualiter, nec immutabiliter bona, sed tamen bona etiam singula. Si- nec æqualiter, nec immutabiliter bona, sed tamen bona etiam singula. Si- mul vero universa valde bona: quia ex omnibus consistit universitatis admi- mul vero universa valde bona: quia ex omnibus consistit universitatis admi- rabilis pulchritudo: in qua etiam illud quod malum dicitur, bene ordina- rabilis pulchritudo: in qua etiam illud quod malum dicitur, bene ordina- tum, et loco suo positum, eminentius commendat bona, ut magis placeant, tum, et loco suo positum, eminentius commendat bona, ut magis placeant, et laudabiliora sint, dum comparantur malis ³. et laudabiliora sint, dum comparantur malis ³.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

Penes quid accipitur divisio bonorum et Penes quid accipitur divisio bonorum et defectuum quos Magister enumerat in defectuum quos Magister enumerat in Littera? Littera?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in tertio capitulo, ibi, H, « Est enim aliquid tertio capitulo, ibi, H, « Est enim aliquid quod in se bonnm est, etc. » quod in se bonnm est, etc. »

Licet enim hoc in secundo sententiarum Licet enim hoc in secundo sententiarum magis habeat discuti, ubi agitur de dief- magis habeat discuti, ubi agitur de dief- rentiis boni tamen potest quæri hic, rentiis boni tamen potest quæri hic,

1 Edit, Joan. Alleaume, bonum 1 Edit, Joan. Alleaume, bonum

2 II ad Corinth. II, 15 et 16: Christi bonus odor 2 II ad Corinth. II, 15 et 16: Christi bonus odor sumus Deo, in us qui salvi fiunt, et in us qui per- sumus Deo, in us qui salvi fiunt, et in us qui per- eunt alus quidem odor mortis in mortem, eunt alus quidem odor mortis in mortem,

Penes quid accipitur ista divisio bonorum Penes quid accipitur ista divisio bonorum et defectuum quos hic enumerat? et defectuum quos hic enumerat?

ET DICENDUM, quod actus moralis ha- ET DICENDUM, quod actus moralis ha- bet duplicem comparationem ad agentem, bet duplicem comparationem ad agentem, scilicet ut ad agentem intendentem et scilicet ut ad agentem intendentem et proportionantem suum opus ad mate- proportionantem suum opus ad mate- riam et sic egreditur bonum opus et in riam et sic egreditur bonum opus et in se, et facienti propter intentionem, et cui se, et facienti propter intentionem, et cui fit propter agentem proportionantem ad fit propter agentem proportionantem ad debitam materiam. Alia autem fiunt ex debitam materiam. Alia autem fiunt ex particularibus defectibus. Si enim deficiat particularibus defectibus. Si enim deficiat ex parte agentis intendentis, cum inten- ex parte agentis intendentis, cum inten- tio bonum opus agenti faciat, et.inten- tio bonum opus agenti faciat, et.inten- tionem fides dirigat, ut dicit Augustinus, tionem fides dirigat, ut dicit Augustinus, erit opus illud bonum in se, et ei cui fit, erit opus illud bonum in se, et ei cui fit,

alus autem odor vitæ in vitam. alus autem odor vitæ in vitam.

11. 11.

3 S. AUGUSTINUS, Lib. Enchiridion, cap. 10 et 3 S. AUGUSTINUS, Lib. Enchiridion, cap. 10 et

Sothy Sothy

IN I SENTENT. DIST. XLVI, I, ART. 8. IN I SENTENT. DIST. XLVI, I, ART. 8.

sed non agenti. Si autem deficiat ex par- sed non agenti. Si autem deficiat ex par- te materiæ proportionatæ ad opus, tunc te materiæ proportionatæ ad opus, tunc erit bonum facienti, et in se, sed non ei erit bonum facienti, et in se, sed non ei cui fit. Si autem in se deficiens sit, tunc cui fit. Si autem in se deficiens sit, tunc

437 437

deficit agenti qui male vult hoc, et male deficit agenti qui male vult hoc, et male intendit sed tamen elicitur bonum occa- intendit sed tamen elicitur bonum occa- sionatum ex illo. sionatum ex illo.

I. Quod mala universitati valent et facientibus sua propria, vel patientibus aliena I. Quod mala universitati valent et facientibus sua propria, vel patientibus aliena prosunt, electis tantum 1. prosunt, electis tantum 1.

Hinc patet, quod ex malis quæ fiunt aliquod provenit bonum dum bona Hinc patet, quod ex malis quæ fiunt aliquod provenit bonum dum bona magis placent, et laudabiliora existunt. Ipsis etiam facientibus, ex malis magis placent, et laudabiliora existunt. Ipsis etiam facientibus, ex malis quæ faciunt interdum bona proveniunt, si secundum propositum vocati quæ faciunt interdum bona proveniunt, si secundum propositum vocati sunt sancti. Talibus enim (ut ait Augustinus in libro de Correctione et gra- sunt sancti. Talibus enim (ut ait Augustinus in libro de Correctione et gra- tia) usque adeo Deus omnia cooperatur in bonum, ut si qui horum deviant tia) usque adeo Deus omnia cooperatur in bonum, ut si qui horum deviant et exorbitant, etiam hoc ipsum eis faciat proficere in bonum : quia humi- et exorbitant, etiam hoc ipsum eis faciat proficere in bonum : quia humi- liores redeunt, atque doctiores: ut Petrus. Illa etiam mala quæ ab iniquis liores redeunt, atque doctiores: ut Petrus. Illa etiam mala quæ ab iniquis fideles pie perferunt, ut ait Augustinus in libro de Trinitate, ipsis utique fideles pie perferunt, ut ait Augustinus in libro de Trinitate, ipsis utique prosunt vel ad delenda peccata, vel ad exercendam probandamque justi- prosunt vel ad delenda peccata, vel ad exercendam probandamque justi- tiam, vel ad demonstrandam hujus vitæ miseriam. Ideoque et Job Dei ma- tiam, vel ad demonstrandam hujus vitæ miseriam. Ideoque et Job Dei ma- num, et Apostolus Satanæ stimulum sensit* : et uterque bene profecit, num, et Apostolus Satanæ stimulum sensit* : et uterque bene profecit, quia malum bene portavit. quia malum bene portavit.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

Ex hoc enim videtur, quod alicui fa- Ex hoc enim videtur, quod alicui fa- cienti malum, bonum eveniat ex malo. cienti malum, bonum eveniat ex malo.

1. Et hoc expresse videtur dicere Da- 1. Et hoc expresse videtur dicere Da- mascenus, quod aliquando permittit Do- mascenus, quod aliquando permittit Do- minus hominem cadere, ut in sensum minus hominem cadere, ut in sensum

An alicui facienti malum potest evenire veniens postea ferventius et fortius bono An alicui facienti malum potest evenire veniens postea ferventius et fortius bono

ex malo bonum? ex malo bonum?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in quarto capitulo, ibi, I, « Talibus enim, quarto capitulo, ibi, I, « Talibus enim, ut ait Augustinus in libro de Correctione ut ait Augustinus in libro de Correctione et gratia, etc. » et gratia, etc. »

1 Edit. J. Alleaume, tamen. 1 Edit. J. Alleaume, tamen.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. de correctione et gratia, 2 S. AUGUSTINUS, Lib. de correctione et gratia, cap 7. cap 7.

3 Job, xix, 21 Manus Domini tetigit me. 3 Job, xix, 21 Manus Domini tetigit me.

adhæreat. adhæreat.

2. Item, Augustinus: « Audeo dicere 2. Item, Augustinus: « Audeo dicere superbis esse utile cadere in aliquod superbis esse utile cadere in aliquod apertum peccatum, unde sibi displiceant apertum peccatum, unde sibi displiceant qui jam sibi placentes ceciderunt. » Et qui jam sibi placentes ceciderunt. » Et hoc etiam hic in Littera dicitur, et ante hoc etiam hic in Littera dicitur, et ante hoc dictum est. hoc dictum est.

4 II ad Corinth. XII, 7: Datus est mihi stimu- 4 II ad Corinth. XII, 7: Datus est mihi stimu- lus carnis meæ, angelus Satanæ, qui me colaphi- lus carnis meæ, angelus Satanæ, qui me colaphi-

zet. zet.

Sed contra. Sed contra.

438 438

SED CONTRA: SED CONTRA:

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

1. Bonum nulli est malum: igitur ma- 1. Bonum nulli est malum: igitur ma- lum nulli est bonum. lum nulli est bonum.

2. Item, Noli facere mala, et non te 2. Item, Noli facere mala, et non te apprehendent'. apprehendent'.

3. Item, Non esset utile ovi, ut proji- 3. Item, Non esset utile ovi, ut proji- ceretur in dentes lupi, ut postea dentes ceretur in dentes lupi, ut postea dentes ejus fortius fugeret: ergo a simili nec il- ejus fortius fugeret: ergo a simili nec il- lud est utile. lud est utile.

SOLUTIO. Dico meo judicio, quod to- SOLUTIO. Dico meo judicio, quod to- tum intelligitur de utilitate occasionis, et tum intelligitur de utilitate occasionis, et non per se et hæc utilitas magis appa- non per se et hæc utilitas magis appa- ret ex post facto: et ideo tunc primo est ret ex post facto: et ideo tunc primo est occasio boni: et ideo malum cum simul occasio boni: et ideo malum cum simul in faciente est, nulla est occasio, sed ex in faciente est, nulla est occasio, sed ex post facto, cum est in detestatione: et post facto, cum est in detestatione: et ita intelligo auctoritates inductas. ita intelligo auctoritates inductas.

Solut Solut

K. Ex prædictis concludit ostendens esse bonum fieri mala multis modis. K. Ex prædictis concludit ostendens esse bonum fieri mala multis modis.

Si quis igitur diligenter attendat quæ scripta sunt, facile est ei percipere Si quis igitur diligenter attendat quæ scripta sunt, facile est ei percipere ex malis bona provenire et ex ea ratione dictum esse, quod bonum est ex malis bona provenire et ex ea ratione dictum esse, quod bonum est mala fieri vel esse, non quia malum sit bonum, vel quia bonum sit malum mala fieri vel esse, non quia malum sit bonum, vel quia bonum sit malum fieri. Non est enim bonum malum fieri ab aliquo, quia non est bonum fieri. Non est enim bonum malum fieri ab aliquo, quia non est bonum ut aliquis faciat malum. Si enim hoc esset bonum profecto, hujus Deus ut aliquis faciat malum. Si enim hoc esset bonum profecto, hujus Deus auctor esset, qui est auctor omnis boni. Quod si hujus Deus auctor est, auctor esset, qui est auctor omnis boni. Quod si hujus Deus auctor est, eo ergo auctore homo agit mala, et ita eo auctore homo fit deterior. Et si eo eo ergo auctore homo agit mala, et ita eo auctore homo fit deterior. Et si eo auctore homo fit deterior, tunc eo volente homo fit deterior. Idem est enim auctore homo fit deterior, tunc eo volente homo fit deterior. Idem est enim dicere aliquid fieri Deo auctore quod Deo volente: Deo autem auctore homo dicere aliquid fieri Deo auctore quod Deo volente: Deo autem auctore homo non fit deterior: ergo non Deo volente, ut Augustinus in libro LXXXIII non fit deterior: ergo non Deo volente, ut Augustinus in libro LXXXIII Quæstionum aperte adstruit a minori, dicens ita : Nullo sapiente homine au- Quæstionum aperte adstruit a minori, dicens ita : Nullo sapiente homine au- ctore fit homo deterior: tanta enim est ista culpa quæ in sapientem hominem ctore fit homo deterior: tanta enim est ista culpa quæ in sapientem hominem cadere nequit. Est autem Deus omni homine sapiente præstantior: multo cadere nequit. Est autem Deus omni homine sapiente præstantior: multo minus ergo Deo auctore fit homo deterior. Multo enim est præstantior Dei minus ergo Deo auctore fit homo deterior. Multo enim est præstantior Dei voluntas, quam hominis sapientis. Illo autem auctore cum dicitur, illo vo- voluntas, quam hominis sapientis. Illo autem auctore cum dicitur, illo vo- lente dicitur ergo est vitium voluntatis humanæ quo est homo deterior: lente dicitur ergo est vitium voluntatis humanæ quo est homo deterior: quod vitium si longe abest a Dei voluntate, ut ratio docet, a quo sit quæ- quod vitium si longe abest a Dei voluntate, ut ratio docet, a quo sit quæ- rendum est. Ecce aperte dicit Augustinus Deo auctore vel volente homi- rendum est. Ecce aperte dicit Augustinus Deo auctore vel volente homi- nem non fieri deteriorem, sed vitio voluntatis suæ. Non est ergo Deo au- nem non fieri deteriorem, sed vitio voluntatis suæ. Non est ergo Deo au- ctore quod malum fit ab aliquo: et ita Deo volente mala non fiunt. ctore quod malum fit ab aliquo: et ita Deo volente mala non fiunt.

1 Eccli. VII, 1 Eccli. VII,

1. 1.

* S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXIII Quæstionum, Quæst. 3. * S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXIII Quæstionum, Quæst. 3.

INJ SENTENT. DIST. XLVI, L, ART. 9. INJ SENTENT. DIST. XLVI, L, ART. 9.

439 439

L. Quod in Deo non est causa ut sit homo deterior. L. Quod in Deo non est causa ut sit homo deterior.

Deinde idem Augustinus quærens, Quæ sit causa ut homo sit deterior? in Deinde idem Augustinus quærens, Quæ sit causa ut homo sit deterior? in Deo non esse asserit in eodem libro sic dicens : Ut sit homo deterior, aut Deo non esse asserit in eodem libro sic dicens : Ut sit homo deterior, aut in ipso est, aut in alio, aut in nihilo. Si in nihilo, nulla causa est. Si in in ipso est, aut in alio, aut in nihilo. Si in nihilo, nulla causa est. Si in alio, aut in Deo, aut in alio quolibet homine, aut in eo qui neque Deus ne- alio, aut in Deo, aut in alio quolibet homine, aut in eo qui neque Deus ne- que homo sit. Sed non in Deo (bonorum enim Deus tantum causa est) : ergo que homo sit. Sed non in Deo (bonorum enim Deus tantum causa est) : ergo aut in homine est, aut in eo quod neque Deus, neque homo, aut in nihilo'. aut in homine est, aut in eo quod neque Deus, neque homo, aut in nihilo'. Et ex his aperte ostenditur, quod non est bonum ut sit homo deterior: quia Et ex his aperte ostenditur, quod non est bonum ut sit homo deterior: quia non est Deus ejus rei causa, qui tantum causa bonorum est. Et si non est non est Deus ejus rei causa, qui tantum causa bonorum est. Et si non est bonum ut fiat deterior, non est ergo bonum ut ab eo fiat malum: non ergo bonum ut fiat deterior, non est ergo bonum ut ab eo fiat malum: non ergo vult Deus ut ab eo fiat malum. vult Deus ut ab eo fiat malum.

Expositio Textus Expositio Textus

« Si quis igitur, etc. » « Si quis igitur, etc. »

Ponit Magister hic tres rationes, con- Ponit Magister hic tres rationes, con- firmantes hanc opinionem ex dictis firmantes hanc opinionem ex dictis Augustini. Prima est, quod Deus fons Augustini. Prima est, quod Deus fons esset et auctor mali: quia esset auctor esset et auctor mali: quia esset auctor alicujus quo homo fit deterior, qui est alicujus quo homo fit deterior, qui est opus suum. Secunda quæ ponitur in se- opus suum. Secunda quæ ponitur in se- cundo capitulo L, est, quod malum fit cundo capitulo L, est, quod malum fit ab homine in quo est causa deficiens ma- ab homine in quo est causa deficiens ma- li, et non a Deo. Tertia quæ ponitur in li, et non a Deo. Tertia quæ ponitur in tertio capitulo M, est, quod Deus non pot- tertio capitulo M, est, quod Deus non pot- est esse causa tendendi in non esse: qui est esse causa tendendi in non esse: qui vero facit malum, tendit in non esse. vero facit malum, tendit in non esse.

1 S. AUGUSTINUS, 'Lib. LXXXIII Quæstionum, 1 S. AUGUSTINUS, 'Lib. LXXXIII Quæstionum,

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

Quare Deus permittit malum fieri, si Quare Deus permittit malum fieri, si non est auctor mali? non est auctor mali?

Incidit autem dubium circa primum, Incidit autem dubium circa primum, Quare Deus permittit malum fieri, si non Quare Deus permittit malum fieri, si non

est auctor mali? est auctor mali?

Aut enim permittit juste, aut injuste. Aut enim permittit juste, aut injuste. Non injuste ergo juste. CONTRA: Ergo Non injuste ergo juste. CONTRA: Ergo justitia, aut illa quæ est redditio pro me- justitia, aut illa quæ est redditio pro me- ritis, aut illa quæ est condecentia suæ ritis, aut illa quæ est condecentia suæ bonitatis sive voluntatis vel potestatis. bonitatis sive voluntatis vel potestatis. Non primo modo: quia illa justitia debet Non primo modo: quia illa justitia debet infligere pœnam peccati, non permittere infligere pœnam peccati, non permittere ut addat peccando. Item, non secundo ut addat peccando. Item, non secundo modo quia nulla æquitas concordat modo quia nulla æquitas concordat malo. Item, nec tertio: quia in opposi- malo. Item, nec tertio: quia in opposi- to magis relucet bonitas et decor suus. to magis relucet bonitas et decor suus.

Quæst. 4. Quæst. 4.

Sed contra. Sed contra.

440 440

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

2. Item in Littera dicit hoc esse lo- 2. Item in Littera dicit hoc esse lo- cum a minori. Sapiens homo non facit cum a minori. Sapiens homo non facit quo opus suum fit deterius: ergo nec quo opus suum fit deterius: ergo nec Deus. Et hoc non est verum: quia sicut Deus. Et hoc non est verum: quia sicut hic locus est a minori, Miles potest ex- hic locus est a minori, Miles potest ex- ercitum capere, ergo et rex, est affir- ercitum capere, ergo et rex, est affir- mando ita locus a minori secundum mando ita locus a minori secundum Boetium non infert nisi affirmando. Boetium non infert nisi affirmando.

3. Præterea, Videtur falsum quod dicit. 3. Præterea, Videtur falsum quod dicit. Sapientia enim opponitur ignorantiæ, Sapientia enim opponitur ignorantiæ, non scientiæ ergo sapiens homo potest non scientiæ ergo sapiens homo potest peccare in se, et in opere. peccare in se, et in opere.

Item, Philosophus in Ethicis dicit, Item, Philosophus in Ethicis dicit, quod sunt quidam qui ad rationem con- quod sunt quidam qui ad rationem con- fugientes, quærunt philosophari et esse fugientes, quærunt philosophari et esse boni, quemadmodum ægri qui medicos boni, quemadmodum ægri qui medicos quidem audiunt studiose, faciunt autem quidem audiunt studiose, faciunt autem operandorum nihil et quemadmodum operandorum nihil et quemadmodum numquam bene habebunt corpus cura- numquam bene habebunt corpus cura- tum sic curati, ita nec illi animam sic tum sic curati, ita nec illi animam sic philosophantes ergo falsum supponit philosophantes ergo falsum supponit Augustinus in processu. Augustinus in processu.

Item, Dicit Philosophus, quod scientia Item, Dicit Philosophus, quod scientia parum vel nihil confert ad virtutem : er- parum vel nihil confert ad virtutem : er- go sapientes possunt peccare. go sapientes possunt peccare.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Probat Seneca, quod perturbatio non Probat Seneca, quod perturbatio non cadit in sapientem: quia non perturba- cadit in sapientem: quia non perturba-

tur nisi de virtute et illam nemo potest tur nisi de virtute et illam nemo potest auferre nisi ipsa velit et tunc non erit auferre nisi ipsa velit et tunc non erit sapiens ergo omnis sapiens est perfe- sapiens ergo omnis sapiens est perfe- ctus in virtute ergo non facit quo opus ctus in virtute ergo non facit quo opus suum fiat deterius. suum fiat deterius.

SOLUTIO. Dicendum, quod Deus per- Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod Deus per- Solutio. mittit malum fieri, justitia condecente mittit malum fieri, justitia condecente suæ æquitatis et bonitatis: quia si non suæ æquitatis et bonitatis: quia si non sineret, tolleretur ratio boni laudabilis et sineret, tolleretur ratio boni laudabilis et præmiabilis, ut prius habitum est. præmiabilis, ut prius habitum est.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod de opposito non esset talis conde- quod de opposito non esset talis conde- centia quia periret ratio virtutis lauda- centia quia periret ratio virtutis lauda- bilis, et fierent bona quasi per necessita- bilis, et fierent bona quasi per necessita- tem: et ideo illa sinitio non respicit tem: et ideo illa sinitio non respicit malum nisi per accidens, quia non prop- malum nisi per accidens, quia non prop- ter se, sed propter aliud, scilicet ut com- ter se, sed propter aliud, scilicet ut com- mendabile sit. mendabile sit.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod illa ratio est a majori: sed dum quod illa ratio est a majori: sed res a qua infertur, est minor: et hoc in- res a qua infertur, est minor: et hoc in- tendit. tendit.

AD ALIUD dicendum, quod sapiens di- AD ALIUD dicendum, quod sapiens di- citur a sapere, et de illo tenent objecta : citur a sapere, et de illo tenent objecta : et sapiens dicitur a sapore practicorum et sapiens dicitur a sapore practicorum et honestorum, et de hoc intelligitur di- et honestorum, et de hoc intelligitur di- ctum et ratio Senecæ. ctum et ratio Senecæ.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

M. Aliter probat, quod Deo auctore non fiunt mala. M. Aliter probat, quod Deo auctore non fiunt mala.

Item aliter etiam ostenditur, quod Deo auctore, id est, volente non fiunt Item aliter etiam ostenditur, quod Deo auctore, id est, volente non fiunt mala: quia ipse non est causa tendendi ad non esse. Tendere enim ad non mala: quia ipse non est causa tendendi ad non esse. Tendere enim ad non esse, malum est. Ipse autem auctor mali non est. Tendit vero ad non esse esse, malum est. Ipse autem auctor mali non est. Tendit vero ad non esse qui operatur malum. Non ergo Deo auctore est, quod aliquis operatur ma- qui operatur malum. Non ergo Deo auctore est, quod aliquis operatur ma- lum. Non est ergo bonum, quod aliquis operatur malum, quia tantum boni lum. Non est ergo bonum, quod aliquis operatur malum, quia tantum boni Deus auctor est. Hoc autem Augustinus in eodem libro aperte explicat, ita Deus auctor est. Hoc autem Augustinus in eodem libro aperte explicat, ita dicens: Qui omnium quæ sunt auctor est, et ad cujus bonitatem id perti- dicens: Qui omnium quæ sunt auctor est, et ad cujus bonitatem id perti- net ut sit mone quod est, boni tantummodo causa est. Quocirca mali au- net ut sit mone quod est, boni tantummodo causa est. Quocirca mali au- ctor non est, et ideo ipse summum bonum est: a quo in nullo deficere bo- ctor non est, et ideo ipse summum bonum est: a quo in nullo deficere bo- num est, et malum est deficere. Non est ergo causa deficiendi, id est, num est, et malum est deficere. Non est ergo causa deficiendi, id est,

IN 1 SENTENT. DIST. XLVI, M, ART. 10. IN 1 SENTENT. DIST. XLVI, M, ART. 10.

441 441

tendendi ad non esse, qui ut ita dicam, essendi causa est: quia omnium tendendi ad non esse, qui ut ita dicam, essendi causa est: quia omnium quæ sunt auctor est: quæ in quantum sunt, bona sunt'. Ecce aperte habes, quæ sunt auctor est: quæ in quantum sunt, bona sunt'. Ecce aperte habes, quod deficere a Deo qui summum est bonum, malum est: mala ergo facere quod deficere a Deo qui summum est bonum, malum est: mala ergo facere malum est. Non ergo Deo auctore vel volente mala fiunt. malum est. Non ergo Deo auctore vel volente mala fiunt.

ARTICULUS X ARTICULUS X

Ad 1. Ad 1.

SOLUTIO. Prima pars istius distinctio- Solutio. SOLUTIO. Prima pars istius distinctio- Solutio. nis tractanda est in secundo Sententia- nis tractanda est in secundo Sententia- rum, ubi de hoc ponitur tractatus specia- rum, ubi de hoc ponitur tractatus specia- lis. Quantum autem pertinet ad præsen- lis. Quantum autem pertinet ad præsen- tem tractatum, dicendum quod malum tem tractatum, dicendum quod malum

An malum faciens tendat in non esse ? tendere facit dum intenditur : intenditur An malum faciens tendat in non esse ? tendere facit dum intenditur : intenditur

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in sequenti capitulo, ibi, M, « Tendit vero sequenti capitulo, ibi, M, « Tendit vero ad non esse qui operatur malum, etc. » ad non esse qui operatur malum, etc. » 1. Videtur enim secundum hoc, quod 1. Videtur enim secundum hoc, quod quandoque malum faciens, perveniat in quandoque malum faciens, perveniat in non esse nihil enim tendit ad hoc ad non esse nihil enim tendit ad hoc ad quod nullo modo potest pervenire. quod nullo modo potest pervenire.

2. Item, Esse non opponitur malo: 2. Item, Esse non opponitur malo: quia mali sunt, et dæmones sunt, et bo- quia mali sunt, et dæmones sunt, et bo- num et optimum (ut dicit Dionysius, in num et optimum (ut dicit Dionysius, in quantum sunt, concupiscunt esse, vivere, quantum sunt, concupiscunt esse, vivere, et intelligere. Ergo videtur, quod non et intelligere. Ergo videtur, quod non tendit in non esse, qui malum facit. tendit in non esse, qui malum facit.

3. Item, Si malum dicitur tendere in 3. Item, Si malum dicitur tendere in non esse, quia corrumpit bonum natura- non esse, quia corrumpit bonum natura- le cum bonum naturale finitum sit, le cum bonum naturale finitum sit, videtur quod quandoque in tantum possit videtur quod quandoque in tantum possit corrumpi, ut nihil sit de ipso. corrumpi, ut nihil sit de ipso.

4. Item, Non videtur verum quod dicit, 4. Item, Non videtur verum quod dicit, quod Deus non est auctor tendendi in quod Deus non est auctor tendendi in non esse quia dicitur, Deuter. xxxIII, non esse quia dicitur, Deuter. xxxIII, 39 Ego occidam, et ego vivere faciam: 39 Ego occidam, et ego vivere faciam: quem autem occidit facit tendere in non quem autem occidit facit tendere in non esse. Item, Jerem. x, 24: Corripe me, esse. Item, Jerem. x, 24: Corripe me, Domine, verumtamen in judicio, et non Domine, verumtamen in judicio, et non in furore tuo, ne forte ad nihilum redi- in furore tuo, ne forte ad nihilum redi- gas me. Ergo videtur, quod ipse redigit gas me. Ergo videtur, quod ipse redigit aliquid in nihil, et ita est auctor tendendi aliquid in nihil, et ita est auctor tendendi in non esse. in non esse.

autem malum sicut privatio, et non sicut autem malum sicut privatio, et non sicut habitus et ideo non intenditur per ac- habitus et ideo non intenditur per ac- cessum ad aliquid, sed potius per reces- cessum ad aliquid, sed potius per reces- sum a bono: ille autem recessus est in- sum a bono: ille autem recessus est in- finitus potentia ablationis et divisionis a finitus potentia ablationis et divisionis a bono naturali, ut jam patebit: et ideo bono naturali, ut jam patebit: et ideo numquam redibit in nihilum_corruptione numquam redibit in nihilum_corruptione mali. mali.

AD ALIUD dicendum, quod est esse AD ALIUD dicendum, quod est esse duplex, scilicet esse naturæ quo ipsa na- duplex, scilicet esse naturæ quo ipsa na- tura est in se et hoc non corrumpit tura est in se et hoc non corrumpit malum culpæ : sed contrariatur illi ma- malum culpæ : sed contrariatur illi ma- lum pœnæ : quia dicit Augustinus quod lum pœnæ : quia dicit Augustinus quod poena non est malum, nisi quia contra- poena non est malum, nisi quia contra- riatur naturæ bonæ. Aliud est esse boni riatur naturæ bonæ. Aliud est esse boni naturalis et hoc consistit in proportione naturalis et hoc consistit in proportione naturæ rationalis'ad gratiam, et per con- naturæ rationalis'ad gratiam, et per con- sequens ad gloriam: de quo dicit Boe- sequens ad gloriam: de quo dicit Boe- tius in V de Consolatione philosophiæ, tius in V de Consolatione philosophiæ, quod esse est quod ordinem retinet servat- quod esse est quod ordinem retinet servat- que naturam. Et hoc corrumpit malum: que naturam. Et hoc corrumpit malum: quia malum nihil aliud est, quam cor- quia malum nihil aliud est, quam cor- ruptio et privatio illius: et quanto pejus ruptio et privatio illius: et quanto pejus est, tanto magis facit distare a bono : est, tanto magis facit distare a bono : ergo corrumpit, quia corruptio est di- ergo corrumpit, quia corruptio est di- stantia habitualis ordinis in bonum. stantia habitualis ordinis in bonum.

AD ALIUD dicendum, quod bonum na- AD ALIUD dicendum, quod bonum na- turale licet sit essentialiter finitum, sicut turale licet sit essentialiter finitum, sicut omnis essentia creata, est tamen poten- omnis essentia creata, est tamen poten- tialiter infinitum, sicut omne continuum tialiter infinitum, sicut omne continuum divisibile est in infinitum, eo quod nulla divisibile est in infinitum, eo quod nulla divisione dividitur a materia esse et for- divisione dividitur a materia esse et for-

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXIII Quæstionum, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXIII Quæstionum, Quæst. 21. Quæst. 21.

2 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 2 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, cap. 4. cap. 4.

Ad 4. Ad 4.

442 442

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ma continui: et ideo remanet iterum ma continui: et ideo remanet iterum divisibile. Ita bonum naturæ, quia nulla divisibile. Ita bonum naturæ, quia nulla corruptio tollit rationem et formam boni corruptio tollit rationem et formam boni naturæ, sed tantum facit minus propor- naturæ, sed tantum facit minus propor- tionari bono gratiæ et gloriæ, et ita tionari bono gratiæ et gloriæ, et ita magis corrumpit semper. magis corrumpit semper.

AD ALIUD dicendum, quod mors non AD ALIUD dicendum, quod mors non

determinatur ad Deum ut ad causam determinatur ad Deum ut ad causam meritoriam, sed sicut ad judicem inflı- meritoriam, sed sicut ad judicem inflı- gentem eam sed hic loquitur de tenden- gentem eam sed hic loquitur de tenden- do ad nihil per meritum et boni corrup- do ad nihil per meritum et boni corrup- tionem et hoc modo mors non est boni tionem et hoc modo mors non est boni corruptio, sed potius corruptio esse na- corruptio, sed potius corruptio esse na- turalis, et ratione pœnæ, non malı culpæ. turalis, et ratione pœnæ, non malı culpæ.

N. Objectio quorumdam sophistica, qua probare nituntur ex Deo esse quod mala N. Objectio quorumdam sophistica, qua probare nituntur ex Deo esse quod mala fiant. fiant.

Jam sufficienter ostensum est, quod Deo auctore non fiunt mala. Quidam Jam sufficienter ostensum est, quod Deo auctore non fiunt mala. Quidam tamen sophistice incedentes, et ideo Deo odibiles, probare conantur ex tamen sophistice incedentes, et ideo Deo odibiles, probare conantur ex Deo auctore esse quod mala fiunt hoc modo. Quod mala fiunt, verum est: Deo auctore esse quod mala fiunt hoc modo. Quod mala fiunt, verum est: omne autem verum quod est, a veritate est quæ Deus est : a Deo ergo est omne autem verum quod est, a veritate est quæ Deus est : a Deo ergo est quod mala fiunt. Quod autem omne verum a Deo sit, confirmant auctoritate quod mala fiunt. Quod autem omne verum a Deo sit, confirmant auctoritate Augustini in libro LXXXIII Quæstionum ¹ ita dicentis: Omne verum a ve- Augustini in libro LXXXIII Quæstionum ¹ ita dicentis: Omne verum a ve- ritate verum est autem veritas Deus: Deum ergo habet auctorem omne ritate verum est autem veritas Deus: Deum ergo habet auctorem omne verum. Est autem verum quod mala fiunt vel sunt : Deo ergo auctore est verum. Est autem verum quod mala fiunt vel sunt : Deo ergo auctore est quod sunt vel fiunt mala. quod sunt vel fiunt mala.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Jam sufficienter ostensum est, quod « Jam sufficienter ostensum est, quod Deo auctore non fiunt mala, etc >> Deo auctore non fiunt mala, etc >>

: :

Hic incipit pars ultima, in qua sunt Hic incipit pars ultima, in qua sunt tria capitula in quorum primo ponit tria capitula in quorum primo ponit Magister sophisma, ut in Littera patet. Magister sophisma, ut in Littera patet. In secundo autem respondet. et in tertio In secundo autem respondet. et in tertio approbat secundam opinionem inter approbat secundam opinionem inter primo inductas opiniones. primo inductas opiniones.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

Quid est veritas ? Quid est veritas ?

Ratione autem habiti sophismatis Ratione autem habiti sophismatis quæratur hic de veritate primo, Quid quæratur hic de veritate primo, Quid

sit? sit?

Secundo, Quot modis dicatur ? Secundo, Quot modis dicatur ?

Tertio, de conversione ipsius cum bono Tertio, de conversione ipsius cum bono et ente et uno. et ente et uno.

Quarto, Utrum ipsa sit æterna, vel Quarto, Utrum ipsa sit æterna, vel

non ? non ?

Quinto, Utrum ipsa sit simplex et in- Quinto, Utrum ipsa sit simplex et in- commutabilis ? commutabilis ?

1 S AUGUSTINUS, lib. LXXXIII Quæstionum, 1 S AUGUSTINUS, lib. LXXXIII Quæstionum, Quæst. 1. Quæst. 1.

2 Cf I P. Summæ. theol. B. Alberti, Q. 25, 2 Cf I P. Summæ. theol. B. Alberti, Q. 25, memb. 2. memb. 2.

IN I SENTENT. DIST. XLVI, N, ART. 11. IN I SENTENT. DIST. XLVI, N, ART. 11.

Sexto et ultimo, Utrum omnia una et Sexto et ultimo, Utrum omnia una et prima veritate sint vera ? prima veritate sint vera ?

AD PRIMUM potest objici sic: Dicit AD PRIMUM potest objici sic: Dicit Anselmus in libro de Veritate, quod ve- Anselmus in libro de Veritate, quod ve- ritas est rectitudo sola mente perceptibi- ritas est rectitudo sola mente perceptibi- lis. Augustinus in libro de Vera religione, lis. Augustinus in libro de Vera religione, quod verum est id quod est 1. Hilarius quod verum est id quod est 1. Hilarius autem dicit, quod verum est manifesta- autem dicit, quod verum est manifesta- tivum vel declarativum esse 2. Dicit au- tivum vel declarativum esse 2. Dicit au- tem Avicenna in prima philosophia tem Avicenna in prima philosophia quod veritas intelligitur inesse absolute quod veritas intelligitur inesse absolute in singularibus, et intelligitur esse æter- in singularibus, et intelligitur esse æter- na, et intelligitur esse dispositio dictionis na, et intelligitur esse dispositio dictionis et intellectus qui significat dispositionem et intellectus qui significat dispositionem in re exteriore cum ei est æqualis. Dici- in re exteriore cum ei est æqualis. Dici- mus enim, hæc dictio est vera, et hæc mus enim, hæc dictio est vera, et hæc sententia est vera. Ex hoc colligitur, sententia est vera. Ex hoc colligitur, quod singula habent veritatem quam- quod singula habent veritatem quam- dam, quæ est res, ut dicit Augustinus: dam, quæ est res, ut dicit Augustinus: secundum quod etiam dicimus, hoc est secundum quod etiam dicimus, hoc est verum aurum, et hic est verus asinus, et verum aurum, et hic est verus asinus, et hic est verus homo: et quod est æterna hic est verus homo: et quod est æterna veritas, quæ est necessitas et causa om- veritas, quæ est necessitas et causa om- nis veritatis et quod est veritas dictionis nis veritatis et quod est veritas dictionis secundum quam dicimus, hæc enuntiatio secundum quam dicimus, hæc enuntiatio est vera, vel hoc enuntiabile est verum : est vera, vel hoc enuntiabile est verum : et quod est adæquatio rerum et intelle- et quod est adæquatio rerum et intelle- ctuum, ut quando dicimus, iste intellectus ctuum, ut quando dicimus, iste intellectus est verus, referendo hoc ad sententiam est verus, referendo hoc ad sententiam intellectus conceptam de re sicut est. intellectus conceptam de re sicut est.

: :

Quæratur ergo de prima diffinitione. Quæratur ergo de prima diffinitione.

: :

1. Rectum enim est passio, continui 1. Rectum enim est passio, continui sicut forma veritas autem est intelligi- sicut forma veritas autem est intelligi- bilis ergo videtur, quod non conveniat bilis ergo videtur, quod non conveniat veritati genus rectitudinis. veritati genus rectitudinis.

2. Item, Rectum est, cujus medium 2. Item, Rectum est, cujus medium non exit ab extremis: ergo habet extre- non exit ab extremis: ergo habet extre- ma et medium: ergo habet partes: ali- ma et medium: ergo habet partes: ali- qua autem veritas indivisibilis est, sicut qua autem veritas indivisibilis est, sicut prima ergo videtur, quod non genera- prima ergo videtur, quod non genera- liter conveniat illa diffinitio. liter conveniat illa diffinitio.

12. 12.

Similiter objicitur de secunda. Similiter objicitur de secunda.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Vera religione cap. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Vera religione cap.

2 S. HILARIUS, lib. II Soli. cap. 5. 2 S. HILARIUS, lib. II Soli. cap. 5.

443 443

1. Verum est id quod est : ergo a con- 1. Verum est id quod est : ergo a con- jugatis, veritas est rei entitas: ergo esse jugatis, veritas est rei entitas: ergo esse suum et quod est idem habet: ergo ip- suum et quod est idem habet: ergo ip- sum est quod habet: et hoc non conve- sum est quod habet: et hoc non conve- nit nisi Deo ergo omnis veritas esset nit nisi Deo ergo omnis veritas esset Deus, quod falsum est: ergo diffinitio Deus, quod falsum est: ergo diffinitio est nulla. est nulla.

2. Item, Ens est id quod est : et verum 2. Item, Ens est id quod est : et verum addit super ens, quia aliter essent syno- addit super ens, quia aliter essent syno- nyma: ergo verum est aliquid plus quam nyma: ergo verum est aliquid plus quam id quod est, ut videtur, id quod est, ut videtur,

Quæritur etiam de tertia : Quæritur etiam de tertia :

Unumquodque enim declaratur et ma- Unumquodque enim declaratur et ma- nifestatur eo quo est: esse autem est ab nifestatur eo quo est: esse autem est ab essentia sicut a causa formali: ergo vi- essentia sicut a causa formali: ergo vi- detur, quod essentia sit declarativa esse, detur, quod essentia sit declarativa esse, et non veritas vel verum. et non veritas vel verum.

Eodem modo potest objici de illa quam Eodem modo potest objici de illa quam innuit Avicenna in ultima parte auctori- innuit Avicenna in ultima parte auctori- tatis inductæ, quod veritas est adæquatio tatis inductæ, quod veritas est adæquatio dictionis et dicti, vel intellectus et intel- dictionis et dicti, vel intellectus et intel- lecti contingit enim quandoque non esse lecti contingit enim quandoque non esse adæquatum signum signato, ut dicit An- adæquatum signum signato, ut dicit An- selmus, et tamenesse veritatem in signo. selmus, et tamenesse veritatem in signo.

Solutio. Solutio.

SOLUTIO. Dici potest, quod veritas ac- SOLUTIO. Dici potest, quod veritas ac- cipitur multis modis, sicut patebit in Ad diffin I. cipitur multis modis, sicut patebit in Ad diffin I. quæstione sequenti: sed Anselmus diffi- quæstione sequenti: sed Anselmus diffi- nit veritatem secundum relationem ad nit veritatem secundum relationem ad veritatem primam ut prima veritas di- veritatem primam ut prima veritas di- catur veritas per se, aliæ autem dicantur catur veritas per se, aliæ autem dicantur veritates per comparationem ad illam : et veritates per comparationem ad illam : et tunc rectitudo de qua loquitur Anselmus, tunc rectitudo de qua loquitur Anselmus, dicetur proportio vel comparatio unius- dicetur proportio vel comparatio unius- cujusque ad hoc quod est in prima veri- cujusque ad hoc quod est in prima veri- tate hæc autem rectitudo indeflexa est tate hæc autem rectitudo indeflexa est ipsa veritas prima, quæ semper æquatur ipsa veritas prima, quæ semper æquatur ei ad quod est : et secundum descensum ei ad quod est : et secundum descensum ab illa est in aliis. ab illa est in aliis.