Ad 1. Ad 1.

Ad 5. Ad 5.

IN I SENTENT. DIST. XLII, A, ART. 1. IN I SENTENT. DIST. XLII, A, ART. 1.

tia sua semper est in actu, sed non in ac- tia sua semper est in actu, sed non in ac- tu qui est effectus: quoniam effectus non tu qui est effectus: quoniam effectus non potest simul esse cum potentia agente. potest simul esse cum potentia agente. Et de hoc sæpe supra positum est exem- Et de hoc sæpe supra positum est exem- plum quia Dei scientia operativa et plum quia Dei scientia operativa et potentia et voluntas, ut fiat aliquid, potentia et voluntas, ut fiat aliquid, causa efficiens sunt in creatura, cum est causa efficiens sunt in creatura, cum est sapientia ordinans et ponens in creatis sapientia ordinans et ponens in creatis ordinem temporis et dignitatis et naturæ. ordinem temporis et dignitatis et naturæ. Unde ab æterno Deus scivit et voluit et Unde ab æterno Deus scivit et voluit et in verbo dixit, ut hoc nunc fiat, et illud in verbo dixit, ut hoc nunc fiat, et illud tunc, et hoc hujus naturæ, et illud alte- tunc, et hoc hujus naturæ, et illud alte- rius. Ex hoc autem nulla mutatio poni- rius. Ex hoc autem nulla mutatio poni- tur in Deo. tur in Deo.

AD ALIUD dicendum, quod nihil est in AD ALIUD dicendum, quod nihil est in Deo frustra sed tamen impossibile est, Deo frustra sed tamen impossibile est, quod sua potentia activa habeat aliquam quod sua potentia activa habeat aliquam passivam sibi respondentem, quæ tan- passivam sibi respondentem, quæ tan- tum possit recipere, sicut illa agere: ad tum possit recipere, sicut illa agere: ad hoc enim non est, sed potius ad osten- hoc enim non est, sed potius ad osten- sionem perfectionis divinæ : impossibile sionem perfectionis divinæ : impossibile enim est, quod demonstretur in effectu enim est, quod demonstretur in effectu creato sed demonstratur, secundum creato sed demonstratur, secundum

quod est infinita in generatione Filu, et quod est infinita in generatione Filu, et processione Spiritus sancti : et ideo non processione Spiritus sancti : et ideo non est otiosa. Sed si esset ad creandum, se- est otiosa. Sed si esset ad creandum, se- cundum quod est infinita, et non de- cundum quod est infinita, et non de- monstraretur in creando, tunc posset monstraretur in creando, tunc posset dici otiosa. dici otiosa.

AD ALIUD dicendum, quod non pro- AD ALIUD dicendum, quod non pro- prie dicuntur actus generatio, et spira- prie dicuntur actus generatio, et spira- tio, et intelligere, et velle: quia nihil tio, et intelligere, et velle: quia nihil ibi agitur. Sed si large sumatur actus et ibi agitur. Sed si large sumatur actus et improprie, tunc dicendum, quod potentia improprie, tunc dicendum, quod potentia Dei consideratur duobus modis, scilicet Dei consideratur duobus modis, scilicet in comparatione ad essentiam in qua est in comparatione ad essentiam in qua est sicut in radice, et in comparatione ad sicut in radice, et in comparatione ad actum. Et secundum modum non est actum. Et secundum modum non est potentia, nisi una Secundo autem modo potentia, nisi una Secundo autem modo erit variata secundum actum, ut dictum erit variata secundum actum, ut dictum est supra, ubi etiam inveniri possunt est supra, ubi etiam inveniri possunt quædam quæ hic dimittuntur, scilicet quædam quæ hic dimittuntur, scilicet utrum univoce dicatur potentia de po- utrum univoce dicatur potentia de po- tentia generandi et creandi, et utrum una tentia generandi et creandi, et utrum una sit potentia trium, secundum quod est sit potentia trium, secundum quod est potentia generandı, et quæ sit prior se- potentia generandı, et quæ sit prior se- cundum rationem intelligentiæ potentia cundum rationem intelligentiæ potentia

1 Cf. I Sententiarum, Dist. VI, VII et XVIII. 1 Cf. I Sententiarum, Dist. VI, VII et XVIII.

357 357

generandi, vel creandi, et alia quædam. generandi, vel creandi, et alia quædam. AD ALIUD dicendum, quod aliud est AD ALIUD dicendum, quod aliud est in inferioribus. quia non fundantur istæ in inferioribus. quia non fundantur istæ potentiæ in essentia una, sicut in supe- potentiæ in essentia una, sicut in supe- rioribus eo quod omnia quæ procedunt rioribus eo quod omnia quæ procedunt a primo, multiplicantur, et componun- a primo, multiplicantur, et componun- tur, et accipiunt exemplatum in multis, tur, et accipiunt exemplatum in multis, quod in primo simplici est in uno. Bene quod in primo simplici est in uno. Bene enim concedo, quod potentia generandi enim concedo, quod potentia generandi magis respicit naturam, ut natura est magis respicit naturam, ut natura est principium ex quo pullulat pullulans pri- principium ex quo pullulat pullulans pri- mum, et potentia intelligendi, et volendi mum, et potentia intelligendi, et volendi est secundum relationem ad naturam est secundum relationem ad naturam spiritualem conversivam supra se, sicut spiritualem conversivam supra se, sicut facit anıma rationalis, quæ exemplata est facit anıma rationalis, quæ exemplata est ab illa potentia. Potentia autem creandi ab illa potentia. Potentia autem creandi quæ ideales rationes quasi producit in quæ ideales rationes quasi producit in ideata, est magis repræsentata in arte ideata, est magis repræsentata in arte mechanica per potentiam operandi arti- mechanica per potentiam operandi arti- ficiata. Sed hæc omnia in divinis unum ficiata. Sed hæc omnia in divinis unum sunt, licet distinctio sit in ratione attri- sunt, licet distinctio sit in ratione attri- butorum. butorum.

AD ALIUD dicendum, quod non dici- AD ALIUD dicendum, quod non dici- (mus, Deus semper creat secundum (mus, Deus semper creat secundum actum quia actus illius potentiæ effe- actum quia actus illius potentiæ effe- ctus intelligitur. Tamen bene concedo, ctus intelligitur. Tamen bene concedo, quod illa potentia numquam sit ante quod illa potentia numquam sit ante actum qui est velle et scire quando et actum qui est velle et scire quando et quomodo fiat: hæc est enim actio Dei quomodo fiat: hæc est enim actio Dei quæ idem est ipsi, sicut sæpius dictum quæ idem est ipsi, sicut sæpius dictum

est. est.

• •

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

AD ILLUD quod ulterius quæritur, Ad quæst. AD ILLUD quod ulterius quæritur, Ad quæst. Utrum ipse tota potentia agat in onini- Utrum ipse tota potentia agat in onini- potentia sua? Dicendum, quod sic: sed potentia sua? Dicendum, quod sic: sed actum non potest agi infinite, et sicut actum non potest agi infinite, et sicut potentia est infinita et hoc ideo, quia potentia est infinita et hoc ideo, quia est quoddam actum in diversitate essen- est quoddam actum in diversitate essen- tiæ ab ipso agente et ideo necesse est tiæ ab ipso agente et ideo necesse est esse essentiæ finitæ et cum potentia se- esse essentiæ finitæ et cum potentia se- quatur essentiam, erit etiam potentia quatur essentiam, erit etiam potentia finita cum tamen Deus agat tota po- finita cum tamen Deus agat tota po- tentia, quantum ad se. Alia etiam ratio tentia, quantum ad se. Alia etiam ratio est: quia sapientia limitat actum ipsum, est: quia sapientia limitat actum ipsum, id est, id quod agitur: et sic, ut sit per- id est, id quod agitur: et sic, ut sit per- fectior pulchritudo quæ resultat ex gradi- fectior pulchritudo quæ resultat ex gradi- bus limitatarum essentiarum. bus limitatarum essentiarum.

Quæst. 1. Quæst. 1.

358 358

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Utrum autem possit aliquid melius Utrum autem possit aliquid melius fieri quam fit, patebit infra 1. fieri quam fit, patebit infra 1.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An omnipotentia sit proprium solius An omnipotentia sit proprium solius Dei? Dei?

Secundo quæritur, Utrum omnipo- Secundo quæritur, Utrum omnipo- tentia sit proprium Dei solius, vel non? tentia sit proprium Dei solius, vel non? Videtur autem, quod non. Videtur autem, quod non.

1. Ad Coloss. 22, super illud: Nunc 1. Ad Coloss. 22, super illud: Nunc autem reconciliavit in corpore carnis ejus autem reconciliavit in corpore carnis ejus per mortem, etc. Glossa dicit sic: Si per mortem, etc. Glossa dicit sic: Si mortalis et mortuus potest reconciliare, mortalis et mortuus potest reconciliare, jam gloriosus et immortalis potest omnia jam gloriosus et immortalis potest omnia facere. Constat autem, quod hoc attri- facere. Constat autem, quod hoc attri- buitur Christo secundum humanam na- buitur Christo secundum humanam na- turam omnia ergo posse facere non soli turam omnia ergo posse facere non soli convenit divinitati. convenit divinitati.

2 Item, super illud, ibidem, 1, 20 : 2 Item, super illud, ibidem, 1, 20 : Reconciliare omnia. Glossa: Omnia pot- Reconciliare omnia. Glossa: Omnia pot- est per se, ut nihil exceptum sit quod per est per se, ut nihil exceptum sit quod per eum non possit præstari. Ex hoc habetur eum non possit præstari. Ex hoc habetur idem quod prius. idem quod prius.

3. Item. Omniscientia ita est de perfe- 3. Item. Omniscientia ita est de perfe- ctione divina sicut omnipotentia: et cum ctione divina sicut omnipotentia: et cum anima Christi habuit omnium scientiam, anima Christi habuit omnium scientiam, videtur quod etiam habuit omnipoten- videtur quod etiam habuit omnipoten-

tiam. tiam.

SED QUIA de hoc in III libro Sententia- SED QUIA de hoc in III libro Sententia- rum 2 quæsitum est, ideo quæratur, rum 2 quæsitum est, ideo quæratur, Utrum hoc conveniat fidei ? Utrum hoc conveniat fidei ?

Videtur autem, quod sic. Matth. XVII, Videtur autem, quod sic. Matth. XVII, 19 Si habueritis fidem sicut granum 19 Si habueritis fidem sicut granum sinapis, dicetis monti huic : Transı hinc sinapis, dicetis monti huic : Transı hinc illuc, et transibit . Et sequitur: Nihil illuc, et transibit . Et sequitur: Nihil impossibile erit vobis : ergo omnia pos- impossibile erit vobis : ergo omnia pos- sibilia ergo omnia potest fides, sicut sibilia ergo omnia potest fides, sicut

1 Cf. Infra, Dist. XLIV. 1 Cf. Infra, Dist. XLIV.

2 Cf. III Sententiarum, Dist. XIV. 2 Cf. III Sententiarum, Dist. XIV.

3 Luc. XVII, 6: Si habueritis fidem sicut granum 3 Luc. XVII, 6: Si habueritis fidem sicut granum sinapis, dicetis huic arbori moro: Eradicare, et sinapis, dicetis huic arbori moro: Eradicare, et

etiam in textu dicitur Matthæi, ix, 22 4: etiam in textu dicitur Matthæi, ix, 22 4: ergo videtur, quod hoc non soli Deo ergo videtur, quod hoc non soli Deo conveniat. conveniat.

ITEM, Cum communicetur fidei mira- ITEM, Cum communicetur fidei mira- cula facere, et quodammodo omnia posse, Quant. cula facere, et quodammodo omnia posse, Quant. quæritur utrum sit hoc potentia increata quæritur utrum sit hoc potentia increata operante propter fidem, vel potentia operante propter fidem, vel potentia creata? Si increata: tunc non videtur creata? Si increata: tunc non videtur esse fidei. Si autem creata: tunc quæro, esse fidei. Si autem creata: tunc quæro, Quare potius hoc datur fidei, quam cha- Quare potius hoc datur fidei, quam cha- ritati quæ perfectior est fide ? ritati quæ perfectior est fide ?

Si propter illas auctoritates dicatur Si propter illas auctoritates dicatur omnipotentia alii quam Deo posse con- sed contr omnipotentia alii quam Deo posse con- sed contr venire. CONTRA: venire. CONTRA:

1. Inter omnipotentiam summa potentia 1. Inter omnipotentiam summa potentia est de se posse: hoc autem nulli poten- est de se posse: hoc autem nulli poten- tia est de se posse: hoc autem nulli pot- tia est de se posse: hoc autem nulli pot- est convenire quod est ab alio : ergo est convenire quod est ab alio : ergo videtur, quod omnipotentia sit solius videtur, quod omnipotentia sit solius Dei. Dei.

2. Item, Creare est actus educens ali- 2. Item, Creare est actus educens ali- quid de nihilo nihil autem ad ens non quid de nihilo nihil autem ad ens non est proportionatum : ergo est actus im- est proportionatum : ergo est actus im- proportionabilis omni virtuti creatæ : proportionabilis omni virtuti creatæ : ergo non potest convenire creaturæ. ergo non potest convenire creaturæ.

Solutio. Solutio.

SOLUTIO. Dicendum, quod omnipoten- SOLUTIO. Dicendum, quod omnipoten- tia est proprium solius divinæ naturæ. tia est proprium solius divinæ naturæ. Et quod objicitur per duas Glossas de Ad 1,2013 Et quod objicitur per duas Glossas de Ad 1,2013 Christo secundum humanam naturam, Christo secundum humanam naturam, dicendum quod intelligitur de persona in dicendum quod intelligitur de persona in humana natura: et hæc bene est omni- humana natura: et hæc bene est omni- potens sicut Pater. De hoc autem pluri- potens sicut Pater. De hoc autem pluri- ma inveniuntur super tertium, ubi etiam ma inveniuntur super tertium, ubi etiam solutum est, quomodo datur ei scientia solutum est, quomodo datur ei scientia omnium, et non potentia omnium. omnium, et non potentia omnium.

AD ID quod ulterius de fide quæritur, AD ID quod ulterius de fide quæritur, dicendum quod cum dicitur, quod omnia dicendum quod cum dicitur, quod omnia possibilia sunt credenti 5, accommoda possibilia sunt credenti 5, accommoda est distributio pro his tantum, quæ su- est distributio pro his tantum, quæ su- pra naturam faciunt ad fidei demonstra- pra naturam faciunt ad fidei demonstra-

transplantare in mare: et obediet vobis. transplantare in mare: et obediet vobis.

* Matth. 1x, 22. Confide, filia, fides tua te sal- * Matth. 1x, 22. Confide, filia, fides tua te sal- vam fecit. vam fecit.

5 Marc. ix, 22. 5 Marc. ix, 22.

Ad quæst. I Ad quæst. I

quest 2 quest 2

IN I SENTENT. DIST. XLII, A, ART. 3. IN I SENTENT. DIST. XLII, A, ART. 3.

tionem et probationem: quia fides pro- tionem et probationem: quia fides pro- batur quodammodo per miracula. Quæ- batur quodammodo per miracula. Quæ- dam autem ostendunt ultimam infinita- dam autem ostendunt ultimam infinita- tem et immensitatem potentiæ, sicut tem et immensitatem potentiæ, sicut creare mundum de nihilo, conjungere creare mundum de nihilo, conjungere divinam naturam cum humana in una divinam naturam cum humana in una persona et hæc non puto fidei subja- persona et hæc non puto fidei subja-

cere. cere.

AD ALIUD dicendum, quod fides levat AD ALIUD dicendum, quod fides levat hominem ad omnipotentiam, quæ est ar- hominem ad omnipotentiam, quæ est ar- ticulus fidei, et probans totam fidem : sic ticulus fidei, et probans totam fidem : sic autem non est de charitate: quia charitas autem non est de charitate: quia charitas non respicit nisi bonum ut objectum : non respicit nisi bonum ut objectum : nec quærit probari, sed potius inhærere: nec quærit probari, sed potius inhærere: et ideo istud magis congruit fidei. et ideo istud magis congruit fidei.

AD ALIUD dicendum, quod hoc modo AD ALIUD dicendum, quod hoc modo quo operatur fides omnia probantia ip- quo operatur fides omnia probantia ip- sam in populo cui necessaria sunt signa, sam in populo cui necessaria sunt signa, potest dici quod hoc facit potentia creata potest dici quod hoc facit potentia creata fluens in fidem a potentia increata, ita fluens in fidem a potentia increata, ita quod prima potentia operandi sit poten- quod prima potentia operandi sit poten- tia increata, et sub illa operetur potentia tia increata, et sub illa operetur potentia creata fidei. creata fidei.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Quæritur, cum omne proprium sit de Quæritur, cum omne proprium sit de consequentibus essentiam, ut dicit consequentibus essentiam, ut dicit Boetius, ratione cujus quod est in es- Boetius, ratione cujus quod est in es- sentia, vel substantia divina, an ista sentia, vel substantia divina, an ista omnipotentia sequatur essentiam divi- omnipotentia sequatur essentiam divi- nam? et, An incommutabilitas vel om- nam? et, An incommutabilitas vel om- nipotentia immediatius sequatur divi- nipotentia immediatius sequatur divi- nam essentiam ? nam essentiam ?

Tertio quæritur, Cum omne proprium Tertio quæritur, Cum omne proprium sit de consequentibus essentiam, ut dicit sit de consequentibus essentiam, ut dicit Boetius, ratione cujus quod est in essen- Boetius, ratione cujus quod est in essen- tia vel substantia divina, ista omnipoten- tia vel substantia divina, ista omnipoten- tia sequatur essentiam divinam ? tia sequatur essentiam divinam ?

Videtur autem, quod omnipotentia se- Videtur autem, quod omnipotentia se-

1 Cf. I Sententiarum, Dist. VIII. 1 Cf. I Sententiarum, Dist. VIII.

359 359

quatur essentiam, in quantum ipsa non quatur essentiam, in quantum ipsa non est ex nihilo. est ex nihilo.

1. Defectus enim primus impediens pos- 1. Defectus enim primus impediens pos- se perfectum, est ex hoc quod creatura est se perfectum, est ex hoc quod creatura est ex nihilo ergo videtur, quod oppositum ex nihilo ergo videtur, quod oppositum sit causa oppositi: ergo non esse ex nihi- sit causa oppositi: ergo non esse ex nihi- lo erit ratio productionis ex nihilo. lo erit ratio productionis ex nihilo.

2. Item, Infra habebitur, quod omni- 2. Item, Infra habebitur, quod omni- potentia Deo convenit, in quantum om- potentia Deo convenit, in quantum om- nia potest facere quæ vult, et nihil om- nia potest facere quæ vult, et nihil om- nino pati omnia autem pati, est se- nino pati omnia autem pati, est se- cundum vertibilitatem et mutabilitatem : cundum vertibilitatem et mutabilitatem : ergo ab oppositis secundum immutabili- ergo ab oppositis secundum immutabili- tatis causam, erit nihil posse pati: sed tatis causam, erit nihil posse pati: sed

mutabilitatis ratio est omnino esse ex mutabilitatis ratio est omnino esse ex nihilo, ut dicit Damascenus: ergo nihil nihilo, ut dicit Damascenus: ergo nihil pati est secundum hoc quod est non esse pati est secundum hoc quod est non esse ex nihilo, ut videtur, hoc est esse om- ex nihilo, ut videtur, hoc est esse om- nipotentem: ergo omnipotentia sequitur nipotentem: ergo omnipotentia sequitur non esse ex nihilo, ut videtur. non esse ex nihilo, ut videtur.

SED CONTRA : SED CONTRA :

Omnipotentia determinatur per volun- Omnipotentia determinatur per volun- tatem. sicut habetur sæpe in Littera, tatem. sicut habetur sæpe in Littera, quod dicitur omnipotens Dominus, quia quod dicitur omnipotens Dominus, quia potest omnia facere quæ vult fieri : ergo potest omnia facere quæ vult fieri : ergo sequitur voluntatem: non ergo imme- sequitur voluntatem: non ergo imme- diate sequitur non esse ex nihilo. diate sequitur non esse ex nihilo.

Item, Idem secundum idem in sub- Item, Idem secundum idem in sub- stantia non possunt consequi duo pro- stantia non possunt consequi duo pro- pria sed non esse ex nihilo sequitur in- pria sed non esse ex nihilo sequitur in- commutabilitas, ut probatum est supra ¹: commutabilitas, ut probatum est supra ¹: non ergo sequitur illud omnipotentia. non ergo sequitur illud omnipotentia.

ULTERIUS quæritur, Utrum istorum ULTERIUS quæritur, Utrum istorum immediatius sequitur essentiam divinam, immediatius sequitur essentiam divinam, incommutabilitas, vel omnipotentia ? incommutabilitas, vel omnipotentia ? Videtur autem, quod incommutabili- Videtur autem, quod incommutabili- tas: quia tas: quia

1. Dicit Augustinus, quod vera incom- 1. Dicit Augustinus, quod vera incom- mutabilitas est vera æternitas: ergo in- mutabilitas est vera æternitas: ergo in- commutabilitas sequitur rationem æter- commutabilitas sequitur rationem æter- nitatis: hæc autem est ipsius essentiæ nitatis: hæc autem est ipsius essentiæ semper durantis: ergo et incommutabi- semper durantis: ergo et incommutabi- litas omnipotentia autem determinatur ad litas omnipotentia autem determinatur ad actus: ergo non ista immediate sequitur actus: ergo non ista immediate sequitur sicut incommutabilitas. sicut incommutabilitas.

2. Item, Incommutabilitas refertur ad 2. Item, Incommutabilitas refertur ad

Sed contra. Sed contra.

Quæstiunc. Quæstiunc.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

360 360

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

naturam omnipotentia autem ad actus, naturam omnipotentia autem ad actus, et objecta quæ sunt extra essentiam di- et objecta quæ sunt extra essentiam di- vinam ergo videtur omnipotentia non vinam ergo videtur omnipotentia non esse a Deo immediate, sicut incommuta- esse a Deo immediate, sicut incommuta- bilitas. bilitas.

SED CONTRA : SED CONTRA :

Incommutabilitas alicui communica- Incommutabilitas alicui communica- tur, ut beatis omnipotentia autem nulli, tur, ut beatis omnipotentia autem nulli, nec etiam homini Christo : ergo imme- nec etiam homini Christo : ergo imme- diatius convenit omnipotentia quam in- diatius convenit omnipotentia quam in- commutabilitas. commutabilitas.

SOLUTIO. Dicendum, quod omnipoten- SOLUTIO. Dicendum, quod omnipoten- tia est proprium divinæ substantiæ, et tia est proprium divinæ substantiæ, et sequitur perfectionem essentiæ in qua sequitur perfectionem essentiæ in qua quis est. Licet enim in Deo nihil sit se- quis est. Licet enim in Deo nihil sit se- cundum rem quod est et quo est, diffe- cundum rem quod est et quo est, diffe- rens est tamen ibi quo et quis est, quod rens est tamen ibi quo et quis est, quod est persona, non quidem secundum dif- est persona, non quidem secundum dif- ferentiam realem, sed secundum diffe- ferentiam realem, sed secundum diffe- rentiam rationis. Unde sicut dicit Philo- rentiam rationis. Unde sicut dicit Philo- sophus in libro de Anima, quod forma sophus in libro de Anima, quod forma est in ratione triplicis causæ, scilicet for- est in ratione triplicis causæ, scilicet for- malis secundum quod dat esse et ratio- malis secundum quod dat esse et ratio- nem, et finalis secundum quod est intenta nem, et finalis secundum quod est intenta ab efficiente, et efficientis secundum quod ab efficiente, et efficientis secundum quod post perfectionem in esse convertitur in post perfectionem in esse convertitur in principium agendi: ita possumus dicere principium agendi: ita possumus dicere secundum rationem intelligentiæ in di- secundum rationem intelligentiæ in di- vinis, quod omnipotentia consequitur vinis, quod omnipotentia consequitur substantiam vel essentiam secundum substantiam vel essentiam secundum

quod ipsa in persona convertitur in prin- quod ipsa in persona convertitur in prin-

vertibilitate quæ immediate illud sequi- vertibilitate quæ immediate illud sequi-

tur. tur.

AD ALIUD dicendum, quod nihil pati se- AD ALIUD dicendum, quod nihil pati se- quitur perfectionem essentiæ, secundum quitur perfectionem essentiæ, secundum quod nihil habet de materia vel materiæ quod nihil habet de materia vel materiæ proprietatibus. Et hoc est secundum quod proprietatibus. Et hoc est secundum quod non differt quod est a quo est, et e con- non differt quod est a quo est, et e con- verso et non immediate sequitur hoc verso et non immediate sequitur hoc quod est non esse vertibile, sed remote, quod est non esse vertibile, sed remote, sed potius non esse vertibile sequitur sed potius non esse vertibile sequitur non incipere a versione. non incipere a versione.

Ad # Ad #

AD HOC quod objicitur de voluntate, Ad object AD HOC quod objicitur de voluntate, Ad object dicendum quod voluntate non determina- dicendum quod voluntate non determina- tur omnipotentia, nisi ex parte objecti tur omnipotentia, nisi ex parte objecti quod eligitur libere, et hoc etiam conve- quod eligitur libere, et hoc etiam conve- nit alii potentiæ, cui objectum proportio- nit alii potentiæ, cui objectum proportio- natur, nec potest operari aliud. natur, nec potest operari aliud.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod incommutabilitas, ut multis au- quod incommutabilitas, ut multis au- ctoritatibus supra probatum est ‘, nulli ctoritatibus supra probatum est ‘, nulli est communicabilis: sed incommutabi- est communicabilis: sed incommutabi- litas secundum actum, non secundum litas secundum actum, non secundum potentiam communicatur, sicut et poten- potentiam communicatur, sicut et poten- tia, licet non omnipotentia, sicut nec tia, licet non omnipotentia, sicut nec vera incommutabilitas. vera incommutabilitas.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

cipium agendi, et hoc consequitur per- Quid respondeat omipotentiæ divinæ a cipium agendi, et hoc consequitur per- Quid respondeat omipotentiæ divinæ a

fectionem in esse quod dat quasi forma- fectionem in esse quod dat quasi forma- liter loquendo personæ, vel ei quod di- liter loquendo personæ, vel ei quod di- citur quis est vel quod est et bene con- citur quis est vel quod est et bene con- cedo, quod non sequitur essentiam ex cedo, quod non sequitur essentiam ex illa parte qua non est de nihilo, nisi re- illa parte qua non est de nihilo, nisi re- mote, sed potius ex illa parte sequitur mote, sed potius ex illa parte sequitur eam incommutabilitas. Unde bene con- eam incommutabilitas. Unde bene con- cedo, quod vera incommutabilitas im- cedo, quod vera incommutabilitas im- mediatius sequitur essentiam, quam om- mediatius sequitur essentiam, quam om- nipotentia. nipotentia.

DICENDUM igitur ad primum, quod ve- DICENDUM igitur ad primum, quod ve- rum est, quod creaturam sequitur im- rum est, quod creaturam sequitur im- perfectio potentiæ ex hoc quod est nihilo, perfectio potentiæ ex hoc quod est nihilo, sed on immediate, sed potius mediante sed on immediate, sed potius mediante

1 Cf. I Sententiarum, Dist. VIII. 1 Cf. I Sententiarum, Dist. VIII.

parte rei ? parte rei ?

Quarto quæritur, Quid respondet ei Quarto quæritur, Quid respondet ei ex parte rei? ex parte rei?

Et videtur, quod nihil: quia Et videtur, quod nihil: quia

1 Omne quod est in creatura, videtur 1 Omne quod est in creatura, videtur esse ens, vel verum, vel bonum: hæc esse ens, vel verum, vel bonum: hæc enim sunt de primis: sed potentiæ non enim sunt de primis: sed potentiæ non respondet ens, quia potentia est ante ens : respondet ens, quia potentia est ante ens : verum autem respondet scientiæ, et bo- verum autem respondet scientiæ, et bo- num voluntati ergo videtur, quod po- num voluntati ergo videtur, quod po- tentiæ nihil respondeat. tentiæ nihil respondeat.

2. Item, Sicut se habet actu agens ad 2. Item, Sicut se habet actu agens ad

Ad quiral Ad quiral

Nad contra. Nad contra.

Solutio. Solutio. Ad 1, 2 et 3 Ad 1, 2 et 3

IN I SENTENT. DIST. XLII, A, ART. 5. IN I SENTENT. DIST. XLII, A, ART. 5.

ens in actu quod producitur, ita se habet ens in actu quod producitur, ita se habet potentia agens ad ens potentia quod pro- potentia agens ad ens potentia quod pro- duci potest sed actu agens producit pri- duci potest sed actu agens producit pri- mum ens creatum: ergo potentia agens mum ens creatum: ergo potentia agens nihil creatum producit: ergo potentiæ nihil creatum producit: ergo potentiæ nihil respondet in creatura. nihil respondet in creatura.

quæ quæ

3. Item, Potentia est eorum 3. Item, Potentia est eorum numquam erunt: ergo non necessario numquam erunt: ergo non necessario connotat aliquid in creatura. connotat aliquid in creatura.

SI HOC concedatur, quod nihil respon- SI HOC concedatur, quod nihil respon- det in creatura ad quod referatur. det in creatura ad quod referatur.

CONTRA: CONTRA:

1. Omne nomen dictum de Deo nihil 1. Omne nomen dictum de Deo nihil connotans in creatura, dicit solam essen- connotans in creatura, dicit solam essen- tiam : potentia est tale nomen : ergo dicit tiam : potentia est tale nomen : ergo dicit solam essentiam, ut videtur: ergo vide- solam essentiam, ut videtur: ergo vide- tur, quod quidquid potest dici de essentia, tur, quod quidquid potest dici de essentia, possit etiam dici de potentia, quod fal- possit etiam dici de potentia, quod fal- sum est. sum est.

2. Item, Secundum hoc falsum esset 2. Item, Secundum hoc falsum esset quod supra habitum est ', ubi Magister quod supra habitum est ', ubi Magister dicit, quod ista tria specialem tractatum dicit, quod ista tria specialem tractatum efflagitant: quia de Deo dicuntur respectu efflagitant: quia de Deo dicuntur respectu creaturarum. creaturarum.

SOLUTIO. Dicendum sicut supra, quod SOLUTIO. Dicendum sicut supra, quod nec potentia, nec scientia, nec voluntas, nec potentia, nec scientia, nec voluntas, connotant effectum in creatura: quia si connotant effectum in creatura: quia si hoc esset, non ab æterno Deo conve- hoc esset, non ab æterno Deo conve- nirent, sed significant essentiam divi- nirent, sed significant essentiam divi- nam cum respectu ad creaturam. Et bene nam cum respectu ad creaturam. Et bene concedo, quod potentia respicit ens pos- concedo, quod potentia respicit ens pos- sibile proportionatum ad potentiam fa- sibile proportionatum ad potentiam fa- cientis, et proportionatum ad fieri. non cientis, et proportionatum ad fieri. non quod proportionetur potentiæ facientis quod proportionetur potentiæ facientis in quantitate, ut sit tantum quantum po- in quantitate, ut sit tantum quantum po- tentia sed proportionatur secundum de- tentia sed proportionatur secundum de- centiam operantis. Et qualiter hoc sit, centiam operantis. Et qualiter hoc sit, infra quæretur in quæstione. Quid possit infra quæretur in quæstione. Quid possit Deus, et quid non possit? Illud autem Deus, et quid non possit? Illud autem ens possibile, non ponitur esse nisi in ens possibile, non ponitur esse nisi in potentia facientis, sicut nec scibile poni- potentia facientis, sicut nec scibile poni- tur esse nisi in idea vel in potentia, et tur esse nisi in idea vel in potentia, et volitum non nisi in potentia. Hoc autem volitum non nisi in potentia. Hoc autem ens potentia non omnino nihil est, licet ens potentia non omnino nihil est, licet nihil sit in actu, vel in proxima causa nihil sit in actu, vel in proxima causa quæ sit materia vel forma rei. quæ sit materia vel forma rei.

1 Cf.Supra, Dist. XXXV. 1 Cf.Supra, Dist. XXXV.

361 361

Et per hoc patet solutio ad tria prima. Et per hoc patet solutio ad tria prima.

AD ID autem quod objicitur in contra- Ad object. AD ID autem quod objicitur in contra- Ad object. rium, dicendum quod significat quidem rium, dicendum quod significat quidem essentiam, tamen ponit respectum ad ens essentiam, tamen ponit respectum ad ens in potentia ad creandum: et ideo non in potentia ad creandum: et ideo non id totum convenit ei quod dicitur de es- id totum convenit ei quod dicitur de es- sentia. sentia.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An potentia divina æquetur scientiæ ? An potentia divina æquetur scientiæ ?

Quinto et ultimo quæritur, Utrum po- Quinto et ultimo quæritur, Utrum po- tentia æquetur scientiæ ? tentia æquetur scientiæ ?

Videtur, quod non: quia scientia est Videtur, quod non: quia scientia est boni et mali potentia autem tantum boni et mali potentia autem tantum boni: ergo scientia est in plus quam po- boni: ergo scientia est in plus quam po- tentia. tentia.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Scientia posita ponit potentiam, et non Scientia posita ponit potentiam, et non e converso: ergo potentia est in plus et e converso: ergo potentia est in plus et prius, quam scientia: sequitur enim, prius, quam scientia: sequitur enim, ipse scit: ergo potest scire: sed non e ipse scit: ergo potest scire: sed non e

converso. converso.

ITEM, Videtur potentia sequi volunta- ITEM, Videtur potentia sequi volunta- tem: quia tem: quia

1. Sic dicitur, Sapient. x11, 18: Subest 1. Sic dicitur, Sapient. x11, 18: Subest enim tibi, cum volueris, posse. Ergo vo- enim tibi, cum volueris, posse. Ergo vo- luntas est ante potentiam. luntas est ante potentiam.

2. Item, Anselmus in libro Cur Deus 2. Item, Anselmus in libro Cur Deus homo? dicit, quod in omnibus haben- homo? dicit, quod in omnibus haben- tibus potestatem et voluntatem, potestas tibus potestatem et voluntatem, potestas sequitur voluntatem: ut possum ambu- sequitur voluntatem: ut possum ambu- lare, si volo: possum loqui, si volo, et lare, si volo: possum loqui, si volo, et hujusmodi: ergo sic est etiam in Deo : hujusmodi: ergo sic est etiam in Deo : ergo voluntas est ante potentiam. ergo voluntas est ante potentiam.

3. Item, Luc.v, 12, super illud, Domine, 3. Item, Luc.v, 12, super illud, Domine, si vis, potes me mundare: dicit Ambro- si vis, potes me mundare: dicit Ambro- sius: « Voluntas Dei est potestas. » Sed sius: « Voluntas Dei est potestas. » Sed quia in sequenti distinctione plurima ha- quia in sequenti distinctione plurima ha- bentur de hoc in Littera, ideo ista suffi- bentur de hoc in Littera, ideo ista suffi-

ciant. ciant.

2 Matth. vIII, 2; Marc. 1, 40. 2 Matth. vIII, 2; Marc. 1, 40.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

362 362

SOLUTIO. Supra SOLUTIO. Supra

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. disputatum est de disputatum est de ordine istorum trium, et illa hic suppo- ordine istorum trium, et illa hic suppo-

nantur. nantur.

1 1

. .

et et

Dicendum autem, quod potentia consi- Dicendum autem, quod potentia consi- deratur tribus modis. Uno modo prout deratur tribus modis. Uno modo prout est genus omnium potestatum quocumque est genus omnium potestatum quocumque modo dictarum, et sic non est ad actum, modo dictarum, et sic non est ad actum, sed sequitur ad scientiam et voluntatem sed sequitur ad scientiam et voluntatem et quamlibet aliam potestatem, ut genus et quamlibet aliam potestatem, ut genus ad speciem . et hoc modo præcedit ad speciem . et hoc modo præcedit potentia voluntatem, et scientiam potentia voluntatem, et scientiam dicit Richardus, quod ex potentia est dicit Richardus, quod ex potentia est scientia, et ex scientia et potentia dilectio. scientia, et ex scientia et potentia dilectio. Alio modo dicitur potentia comparata Alio modo dicitur potentia comparata ad opus indefinite: et hoc modo dicimus, ad opus indefinite: et hoc modo dicimus, quod Deus multa potest de potentia abso- quod Deus multa potest de potentia abso- luta, quæ nec facit, nec faciet. Tertio mo- luta, quæ nec facit, nec faciet. Tertio mo- do dicitur potentia regulata ab arte ope- do dicitur potentia regulata ab arte ope- rativa, et exsequens præconceptum a rativa, et exsequens præconceptum a sapientia et volitum a voluntate : et hæc sapientia et volitum a voluntate : et hæc non est nisi eorum quæ fient, vel fue- non est nisi eorum quæ fient, vel fue- runt, vel sunt. runt, vel sunt.

Item, Scientia accipitur duobus modis, Item, Scientia accipitur duobus modis, scilicet pro speculativa quæ est tam boni scilicet pro speculativa quæ est tam boni quam mali, et pro scientia approbationis quam mali, et pro scientia approbationis quæ est boni tantum. quæ est boni tantum.

Item, Voluntas etiam accipitur du- Item, Voluntas etiam accipitur du- pliciter, scilicet prout est generalis motor pliciter, scilicet prout est generalis motor omnium virium et potentiarum ad actum, omnium virium et potentiarum ad actum, Sicut dicitur, intelligo, quia volo: co- Sicut dicitur, intelligo, quia volo: co- medo, quia volo. ambulo, quia volo. medo, quia volo. ambulo, quia volo.

Dico ergo, quod potentia primo modo Dico ergo, quod potentia primo modo dicta, præcedit alia duo: sed secundo dicta, præcedit alia duo: sed secundo et tertio modo non. Scientia autem pri- et tertio modo non. Scientia autem pri- mo modo dicta, præcedit potentiam se- mo modo dicta, præcedit potentiam se- cundo et tertio modo dictam. Voluntas cundo et tertio modo dictam. Voluntas autem secundo modo dicitur ad volitum autem secundo modo dicitur ad volitum quod est bonum et hoc modo dicta, quod est bonum et hoc modo dicta, est in æquo cum potentia secundo et ter- est in æquo cum potentia secundo et ter- tio modo dicta. Scientia autem secundo tio modo dicta. Scientia autem secundo modo dicta, est in æquo cum potentia et modo dicta, est in æquo cum potentia et voluntate ultimo modo acceptis. voluntate ultimo modo acceptis.

Et ex hoc patet solutio ad totum. Et ex hoc patet solutio ad totum.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An Deus potest facere omne impossibile, An Deus potest facere omne impossibile, tam per accidens, quam per se? tam per accidens, quam per se?

Deinde quæritur de his quæ dicuntur Deinde quæritur de his quæ dicuntur in Littera, ibi, A, « Quomodo vere Deus in Littera, ibi, A, « Quomodo vere Deus dicatur omnipotens. an quia omnia dicatur omnipotens. an quia omnia possit, etc. possit, etc.

Videtur enim ex hoc quod possit im- Videtur enim ex hoc quod possit im- possibilia. Quod etiam videtur pluribus possibilia. Quod etiam videtur pluribus alus rationibus. alus rationibus.

1. Impossibile enim est apud naturam 1. Impossibile enim est apud naturam aliquid esse de nihilo. et tamen Deus aliquid esse de nihilo. et tamen Deus potest hoc facere: ergo potest impossi- potest hoc facere: ergo potest impossi-

bile. bile.

2. Item, Plus distant nihil et aliquid, 2. Item, Plus distant nihil et aliquid, quam aliquid ad aliquid. ergo plus distat quam aliquid ad aliquid. ergo plus distat de nihilo fieri aliquid, quam de aliquo de nihilo fieri aliquid, quam de aliquo fieri aliquid: sed de nihilo facit aliquid fieri aliquid: sed de nihilo facit aliquid tota die in creatione animarum rationa- tota die in creatione animarum rationa- lium, et fecit in toto mundo : ergo multo lium, et fecit in toto mundo : ergo multo magis de quolibet quod est aliquid pot- magis de quolibet quod est aliquid pot- est facere aliquid, ut de contrario con- est facere aliquid, ut de contrario con- trarium, et de disparato disparatum, et trarium, et de disparato disparatum, et habitum de privatione, et conjungere re- habitum de privatione, et conjungere re- lativa opposita. lativa opposita.

3. Item, Natura successive bene facit 3. Item, Natura successive bene facit unum contrarium ex alio, et oppositum unum contrarium ex alio, et oppositum de opposito cum igitur Deus in infini- de opposito cum igitur Deus in infini- tum excedat potentiam naturæ, ipse tum excedat potentiam naturæ, ipse potest opposita facere simul esse vera. potest opposita facere simul esse vera.

4. Item, Deus ostendit quædam in 4. Item, Deus ostendit quædam in opere quæ sunt majoris potentiæ quam opere quæ sunt majoris potentiæ quam illa, sicut unio Dei et hominis: plus enim illa, sicut unio Dei et hominis: plus enim distant Deus et homo, quam homo et distant Deus et homo, quam homo et asinus: ergo si potuit facere ut aliquis sit asinus: ergo si potuit facere ut aliquis sit simul Deus et homo, ipse potest facere simul Deus et homo, ipse potest facere ut aliquis sit simul homo et asinus. ut aliquis sit simul homo et asinus.

5. Item, Plus distant ab eadem materia 5. Item, Plus distant ab eadem materia duæ formæ substantiales quæ habent con- duæ formæ substantiales quæ habent con- trarias proprietates et differentias, quam trarias proprietates et differentias, quam

1 Cf. Supra. Dist.. XXXV. 1 Cf. Supra. Dist.. XXXV.

Quæst. 1 Quæst. 1

IN I SENTENT. DIST. XLII, A, ART. 6. IN I SENTENT. DIST. XLII, A, ART. 6.

duæ formæ accidentales: sed conjunxit duæ formæ accidentales: sed conjunxit substantiales, ut creatam et increatam, substantiales, ut creatam et increatam, et mortalem et immortalem, etc.: ergo et mortalem et immortalem, etc.: ergo potest conjungere accidentales, quantum- potest conjungere accidentales, quantum- cumque distantes, ut album et nigrum, cumque distantes, ut album et nigrum, et cætera opposita, ut videtur. et cætera opposita, ut videtur.

6. Item, Plus est impossibile, ut con- 6. Item, Plus est impossibile, ut con- jungatur actus potentiæ cum habitu con- jungatur actus potentiæ cum habitu con- trario manente in potentia, quam ut in- trario manente in potentia, quam ut in- sint contrarii actus propter diversos et sint contrarii actus propter diversos et contrarios habitus: sed primum Deus contrarios habitus: sed primum Deus fecit, quando fecit Virginem manentem fecit, quando fecit Virginem manentem Virginem parere ergo et secundum pot- Virginem parere ergo et secundum pot- est facere, scilicet ut sit aliquis cæcus si- est facere, scilicet ut sit aliquis cæcus si- mul et videns, et videat et non videat. mul et videns, et videat et non videat. 7. Item, Luc. 1, 37 : Non erit impossi- 7. Item, Luc. 1, 37 : Non erit impossi- bile apud Deum omne verbum: constat, bile apud Deum omne verbum: constat, quod nihil excipit: ergo videtur, quod quod nihil excipit: ergo videtur, quod omnia sint sibi possibilia. omnia sint sibi possibilia.

Item, Marci, xiv, 36: Abba, Pater, Item, Marci, xiv, 36: Abba, Pater, omnia tibi possibilia sunt. omnia tibi possibilia sunt.

8. Item, Nos videmus, quod per ( 8. Item, Nos videmus, quod per ( (San- (San- ctos facit impossibilia naturæ ad facien- ctos facit impossibilia naturæ ad facien- dum, sicut ea quæ vocamus miracula: dum, sicut ea quæ vocamus miracula: ergo videtur, quod per seipsum potest ergo videtur, quod per seipsum potest ea quæ sunt impossibilia simpliciter. ea quæ sunt impossibilia simpliciter.

Item, Infinitæ potentiæ nullus est ter- Item, Infinitæ potentiæ nullus est ter- minus; ergo non terminatur in impos- minus; ergo non terminatur in impos- sibile ergo potest impossibile omne. sibile ergo potest impossibile omne.

ULTERIUS quæritur de hoc quod dicitur ULTERIUS quæritur de hoc quod dicitur Deus non posse impossibile per accidens. Deus non posse impossibile per accidens. Hoc enim non videtur: quia Hoc enim non videtur: quia

1. Impossibile per se magis est impossi- 1. Impossibile per se magis est impossi- bile, quam impossibile per accidens: sed bile, quam impossibile per accidens: sed impossibile per se potest, ut Virginem impossibile per se potest, ut Virginem parere, mortuum facere vivere, et hujus- parere, mortuum facere vivere, et hujus- modi ergo nulto magis potest impos- modi ergo nulto magis potest impos- sibile per accidens. sibile per accidens.

2. Item, In impossibili per accidens 2. Item, In impossibili per accidens nihil causat impossibilitatem, nisi præ- nihil causat impossibilitatem, nisi præ- terito et hæc jam non est, quia dicit terito et hæc jam non est, quia dicit Philosophus, quod præteritum non est: Philosophus, quod præteritum non est: in impossibili autem per se causa impos- in impossibili autem per se causa impos- sibilitatis est oppositio quæ est : ergo sibilitatis est oppositio quæ est : ergo cum non ens minus resistat operanti, cum non ens minus resistat operanti,

1 Vulgata habet, Eccli. xxxiv, 28: Unus ædi- 1 Vulgata habet, Eccli. xxxiv, 28: Unus ædi- ficans, et unus destruens : quid prodest illis, ficans, et unus destruens : quid prodest illis,

363 363

quam ens oppositum, videtur quod ma- quam ens oppositum, videtur quod ma- gis possit impossibile per accidens, quam gis possit impossibile per accidens, quam impossibile per se. impossibile per se.

ITEM quæritur de hoc quod dicit Hiero- Quæst. 2. ITEM quæritur de hoc quod dicit Hiero- Quæst. 2. nymus «Cum Deus omnia possit, non nymus «Cum Deus omnia possit, non potest facere de corrupta virginem. » potest facere de corrupta virginem. »

Hoc enim videtur omnino falsum : quia Hoc enim videtur omnino falsum : quia

1. Ad virginitatem non exiguntur nisi 1. Ad virginitatem non exiguntur nisi duo, scilicet integritas corporis, et mun- duo, scilicet integritas corporis, et mun- ditia mentis. Constat autem, quod Deus ditia mentis. Constat autem, quod Deus potest facere primum, sicut etiam ipse potest facere primum, sicut etiam ipse Hieronymus dicit : « Poenitentia autem Hieronymus dicit : « Poenitentia autem quæ restituit in integrum, potest facere quæ restituit in integrum, potest facere secundum. » Ergo multo magis Deus. secundum. » Ergo multo magis Deus. Ergo potest facere de corrupta virginem : Ergo potest facere de corrupta virginem : et hoc fuit impossibile per accidens: ergo et hoc fuit impossibile per accidens: ergo ipse potest impossibile per accidens. ipse potest impossibile per accidens.

2. Item, Potest impossibile per se, sic- 2. Item, Potest impossibile per se, sic- ut de costa facere mulierem, et de trunco ut de costa facere mulierem, et de trunco vitulum, ut dicit Anselmus, et de virga dra- vitulum, ut dicit Anselmus, et de virga dra- conem,et e converso. ergo potest impossi- conem,et e converso. ergo potest impossi- bile per accidens, et impossibile per se. bile per accidens, et impossibile per se.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Dicit Augustinus super Genesim, quod 1. Dicit Augustinus super Genesim, quod Deus non potest, nec operatur aliquid Deus non potest, nec operatur aliquid contra causales rationes quas naturæ pri- contra causales rationes quas naturæ pri- mitus inseruit: sed contra has rationes mitus inseruit: sed contra has rationes sunt impossibilia: ergo Deus non potest sunt impossibilia: ergo Deus non potest facere impossibilia. facere impossibilia.

2. Item, Nullus artifex ex eadem arte 2. Item, Nullus artifex ex eadem arte habet potentiam operandi opposita, quia habet potentiam operandi opposita, quia sic idem esset regula oppositorum et uno sic idem esset regula oppositorum et uno modo, quod esse non potest: ergo nec modo, quod esse non potest: ergo nec potest facere opposita secundum unam potest facere opposita secundum unam artem operandi: constat autem, quod artem operandi: constat autem, quod cursus iste naturalis exemplatus est ab cursus iste naturalis exemplatus est ab arte divina: ergo contra cursum istum arte divina: ergo contra cursum istum facere, est contra artem æternam ope- facere, est contra artem æternam ope- rari contra artem autem operari, est rari contra artem autem operari, est contra sapientiam operari: cum igitur contra sapientiam operari: cum igitur Deus non potest facere aliquid contra Deus non potest facere aliquid contra suam sapientiam, Deus etiam nihil pot- suam sapientiam, Deus etiam nihil pot- est contra cursum naturæ. est contra cursum naturæ.

3. Item, Unus ædificans, et alter de- 3. Item, Unus ædificans, et alter de- struens, quæ utilitas in utroque ¹? Si struens, quæ utilitas in utroque ¹? Si

nisi labor? nisi labor?

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

364 364

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

igitur potentia Dei ordinatissima est, et igitur potentia Dei ordinatissima est, et ædificavit mundi machinam utiliter, ipse ædificavit mundi machinam utiliter, ipse Sicut non potest habere potentiam inu- Sicut non potest habere potentiam inu- tilem, ita non potest facere contra cur- tilem, ita non potest facere contra cur- sum naturalem, ut videtur. sum naturalem, ut videtur.

4. Item, Augustinus contra Faustum : 4. Item, Augustinus contra Faustum : « Sententia qua dicimus aliquid fuis- « Sententia qua dicimus aliquid fuis- se, ideo vera est, quia illud de quo di- se, ideo vera est, quia illud de quo di- cimus aliquid fuisse, jam non est : hanc cimus aliquid fuisse, jam non est : hanc sententiam Deus falsam facere non pot- sententiam Deus falsam facere non pot- est, quia non est contrarius veritati. » est, quia non est contrarius veritati. » Ex hoc accipitur, quod Deus non potest Ex hoc accipitur, quod Deus non potest impossibile per accidens. impossibile per accidens.

Item, ibidem: « Deus creator et con- Item, ibidem: « Deus creator et con- ditor naturarum omnium, nihil facit ditor naturarum omnium, nihil facit contra naturam, sicut non facit contra contra naturam, sicut non facit contra seipsum : » ergo videtur, quod Deus seipsum : » ergo videtur, quod Deus nihil possit facere contra naturam, sicut nihil possit facere contra naturam, sicut non facit contra seipsum ergo videtur, non facit contra seipsum ergo videtur, quod Deus nihil facit contra naturam. quod Deus nihil facit contra naturam.

Item, ibidem: « Deus numquam ex Item, ibidem: « Deus numquam ex potentia aliquid facit ut suæ rationis in- potentia aliquid facit ut suæ rationis in- stituta evellat : » constat autem, quod stituta evellat : » constat autem, quod evelleret si contra rationes naturæ indi- evelleret si contra rationes naturæ indi- tas operaretur. ergo nihil potest contra tas operaretur. ergo nihil potest contra ,naturam. ,naturam.

SOLUTIO. Dicendum meo judicio, quod SOLUTIO. Dicendum meo judicio, quod ens possibile est objectum potentiæ di- ens possibile est objectum potentiæ di- vinæ cum autem omne objectum de- vinæ cum autem omne objectum de- beat proportionari potentiæ illi, cujus beat proportionari potentiæ illi, cujus est objectum, sicut verum in signo pro- est objectum, sicut verum in signo pro- portionatur opinioni, et verum per cau- portionatur opinioni, et verum per cau- sam intellectu et scientiæ, et sic est in sam intellectu et scientiæ, et sic est in omnibus alus ita etiam ens possibile omnibus alus ita etiam ens possibile necesse est, quod accipiatur proportiona- necesse est, quod accipiatur proportiona- tum aliquo modo potentiæ operanti et tum aliquo modo potentiæ operanti et facienti ipsum. Potest autem proportio- facienti ipsum. Potest autem proportio- nari dupliciter, scilicet ad facere facien- nari dupliciter, scilicet ad facere facien- tis, et ad fieri rei faciendæ, hoc est, in tis, et ad fieri rei faciendæ, hoc est, in comparatione ad facientem, et in compa- comparatione ad facientem, et in compa- ratione ad materiam, et ad rem quæ fit. ratione ad materiam, et ad rem quæ fit. Primo modo ponantur circa ipsum con- Primo modo ponantur circa ipsum con- ditiones non infirmantes potentiam effi- ditiones non infirmantes potentiam effi- cientis, et non ignobilitantes eam : sicut cientis, et non ignobilitantes eam : sicut est, quod non inducat in eo deteriora- est, quod non inducat in eo deteriora- tionem, ut mori, peccare, comedere, et tionem, ut mori, peccare, comedere, et hujusmodi, de quibus habebitur in se- hujusmodi, de quibus habebitur in se- cunda parte istius lectionis et si non cunda parte istius lectionis et si non

inveniantur ista in possibili ipso, dicimus inveniantur ista in possibili ipso, dicimus Deum posse illud: sed proportio ad fieri Deum posse illud: sed proportio ad fieri est ut oppositionem non simul habeat, est ut oppositionem non simul habeat, quoniam bene puto, quod Dei potentia quoniam bene puto, quod Dei potentia quæ infinita est, opposita quidem simul quæ infinita est, opposita quidem simul facere possit : non tamen puto, quod facere possit : non tamen puto, quod simul possint fieri quoniam fieri pro- simul possint fieri quoniam fieri pro- portionatur potentiæ materiæ et entis portionatur potentiæ materiæ et entis creati. Facere autem proportionatur po- creati. Facere autem proportionatur po- tentiæ infinitæ et sic concedendum vi- tentiæ infinitæ et sic concedendum vi- detur, quod Deus multa potest de poten- detur, quod Deus multa potest de poten- tia, quæ tamen non possunt fieri in tia, quæ tamen non possunt fieri in creaturis, impediente oppositione et con- creaturis, impediente oppositione et con- fusione oppositione, ut in oppositis: fusione oppositione, ut in oppositis: confusione autem, ut in unionibus for- confusione autem, ut in unionibus for- marum specie differentium, ut quod marum specie differentium, ut quod idem sit homo et asinus, et hujusmodi. idem sit homo et asinus, et hujusmodi. HIS VISIS, facile est respondere ad ob- HIS VISIS, facile est respondere ad ob- jecta. jecta.

Dicendum enim ad primum, quod li- Dicendum enim ad primum, quod li- cet nihil et aliquid plus distent, quam cet nihil et aliquid plus distent, quam opposita contrarie, vel opposita privati- opposita contrarie, vel opposita privati- ve, non tamen magis contrariantur in ve, non tamen magis contrariantur in creatione, quia in illa non ponuntur si- creatione, quia in illa non ponuntur si- mul in eodem, sed secundum ordinem: mul in eodem, sed secundum ordinem: et ideo nec est ibi contrarietas in fieri, et ideo nec est ibi contrarietas in fieri, nec contrarietas in facere : sed tamen nec contrarietas in facere : sed tamen ostenditur hoc impossibile naturæ, et ostenditur hoc impossibile naturæ, et non simpliciter. non simpliciter.

AD ALIUD dicendum, quod contrarium AD ALIUD dicendum, quod contrarium fieri ex contrario supposito subjecto vel fieri ex contrario supposito subjecto vel materia transmutabili non est magnæ materia transmutabili non est magnæ potentiæ, quia hoc facit etiam natura: potentiæ, quia hoc facit etiam natura: et ideo hoc non ostendit in Deo omni- et ideo hoc non ostendit in Deo omni- potentiam. Quod autem contraria sint potentiam. Quod autem contraria sint in simul eodem secundum idem, hoc con- in simul eodem secundum idem, hoc con- trariatur ad fieri, et ideo non attribuitur trariatur ad fieri, et ideo non attribuitur potentiæ operanti. potentiæ operanti.

AD ALIUD dicendum, quod licet Deus AD ALIUD dicendum, quod licet Deus in infinitum potentiam naturæ excedat, in infinitum potentiam naturæ excedat, non tamen facit contraria et opposita non tamen facit contraria et opposita esse simul non quia hoc impotens sit esse simul non quia hoc impotens sit facere, quia ipse bene habet potentiam facere, quia ipse bene habet potentiam simul educendi utrumque : sed quia si- simul educendi utrumque : sed quia si- mul non possunt fieri. mul non possunt fieri.

AD ALIUD dicendum, quod Deus et AD ALIUD dicendum, quod Deus et homo sine proportione distant: et ideo homo sine proportione distant: et ideo uniens fuit virtus infinita in altero unito- uniens fuit virtus infinita in altero unito- rum, scilicet in natura divina: sed in rum, scilicet in natura divina: sed in

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5 Ad 5

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

Ad 8 Ad 8

IN I SENTENT. DIST. XLII, A, ART. 6. IN I SENTENT. DIST. XLII, A, ART. 6.

alus quæ unirentur, non posset virtus alus quæ unirentur, non posset virtus infinita poni in altero unitorum, sed po- infinita poni in altero unitorum, sed po- tius inveniretur repugnantia : et ideo tius inveniretur repugnantia : et ideo alia non sic possunt uniri, licet Deus pos- alia non sic possunt uniri, licet Deus pos-

set ea unire. set ea unire.

AD ALIUD dicendum, quod formæ sub- AD ALIUD dicendum, quod formæ sub- stantiales magis distant secundum com- stantiales magis distant secundum com- parationem ad materiam (quia una ma- parationem ad materiam (quia una ma- teria non est possibilis simul ad duas teria non est possibilis simul ad duas substantiales) quam accidentales in ge- substantiales) quam accidentales in ge- nere sed non distant magis quam acci- nere sed non distant magis quam acci- dentales contrariæ in ratione contrarie- dentales contrariæ in ratione contrarie- tatis quia inter illas est repugnantia tatis quia inter illas est repugnantia et destructio unius per aliam, et ideo et destructio unius per aliam, et ideo non uniuntur, nec possunt uniri. non uniuntur, nec possunt uniri.

AD ALIUD dicendum, quod nonnulla AD ALIUD dicendum, quod nonnulla potentia est in virgine manente virgine potentia est in virgine manente virgine ad partum, sed est ligata et licet non ad partum, sed est ligata et licet non solvatur ad actum nisi corrupta virgini- solvatur ad actum nisi corrupta virgini- tate per naturalem solutionem, tamen a tate per naturalem solutionem, tamen a potentia quæ est supra naturam poterat potentia quæ est supra naturam poterat solvi ad actum manente vinculo, et ideo solvi ad actum manente vinculo, et ideo actus ille non contrariatur potentiæ, licet actus ille non contrariatur potentiæ, licet difformitatem habeat cum vinculo virgi- difformitatem habeat cum vinculo virgi- nitatis. Contraria autem et privative op- nitatis. Contraria autem et privative op- posita perimunt se invicem posita : et posita perimunt se invicem posita : et ideo contra rationem eorum est posse ideo contra rationem eorum est posse simul esse. et ideo cæcus manens cæcus simul esse. et ideo cæcus manens cæcus etiam per miraculum non potest videre: etiam per miraculum non potest videre: sed virgo manens virgo per miraculum sed virgo manens virgo per miraculum potest parere quia in cæco tollitur totus potest parere quia in cæco tollitur totus ordo ad visum, sed in virgine ponitur ordo ad visum, sed in virgine ponitur ordo ad partum, licet ligata sit potentia. ordo ad partum, licet ligata sit potentia. AD ALIUD dicendum, quod nihil est AD ALIUD dicendum, quod nihil est Deo impossibile facere, quod non dicit Deo impossibile facere, quod non dicit impotentiam sed ad fieri non omnia impotentiam sed ad fieri non omnia sunt possibilia apud Deum. sunt possibilia apud Deum.

AD ALIUD dicendum, quod illud argu- AD ALIUD dicendum, quod illud argu- mentum non valet, si pei Sanctos facit mentum non valet, si pei Sanctos facit miracula, quod quædam impossibilia, miracula, quod quædam impossibilia, hoc est, incompossibilia, possit per seip- hoc est, incompossibilia, possit per seip- sum, nisi referatur ad facere, et non ad sum, nisi referatur ad facere, et non ad fieri sed sequitur, quod ipse per se non fieri sed sequitur, quod ipse per se non ab alio majora potest facere his impro- ab alio majora potest facere his impro- portionabilia, dummodo sint compossibi- portionabilia, dummodo sint compossibi- lia incompossibilia enim in fieri sunt lia incompossibilia enim in fieri sunt opposita, quorum unum positum peri- opposita, quorum unum positum peri- mit alterum, et e converso. mit alterum, et e converso.

365 365

Ad 1. Ad 1.

AD HOC quod ulterius quæritur de im- Adquæst. 2. AD HOC quod ulterius quæritur de im- Adquæst. 2. possibili per accidens, dicendum cum Au- possibili per accidens, dicendum cum Au- gustino et Hieronymo, quod impossibile gustino et Hieronymo, quod impossibile per accidens non potest fieri. et ideo per accidens non potest fieri. et ideo Deus non dicitur posse facere. Deus non dicitur posse facere.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod impossibile per se accipitur duobus quod impossibile per se accipitur duobus modis, scilicet quod non habet poten- modis, scilicet quod non habet poten- tiam ad aliud ex eo quod inest ei forma tiam ad aliud ex eo quod inest ei forma repugnans. sicut dicimus, quod impossi- repugnans. sicut dicimus, quod impossi- bile est hominem esse asinum, vel fieri bile est hominem esse asinum, vel fieri asınum et ab hoc non tollitur potentia asınum et ab hoc non tollitur potentia qua quælibet creatura potest fieri quod qua quælibet creatura potest fieri quod Deus vult, ut de trunco vitulus, vel de Deus vult, ut de trunco vitulus, vel de homine asinus. et secundo modo in- homine asinus. et secundo modo in- possibile, quod est ex impossibilitate possibile, quod est ex impossibilitate duorum oppositorum. Primo modo di- duorum oppositorum. Primo modo di- ctum impossibile, adhuc est duplex, ctum impossibile, adhuc est duplex, scilicet secundum quod aliquid cum for- scilicet secundum quod aliquid cum for- ma disparata comparatur ad formam ma disparata comparatur ad formam aliam nobiliorem, ut truncus ad vitu- aliam nobiliorem, ut truncus ad vitu- lum et hoc non repugnat ordını sapien- lum et hoc non repugnat ordını sapien- tiæ, licet repugnet naturæ, quia est for- tiæ, licet repugnet naturæ, quia est for- ma hujus. Et secundum quod aliquid ma hujus. Et secundum quod aliquid comparatur ad formam ignobiliorem, ut comparatur ad formam ignobiliorem, ut cum dicitur hominem esse vel fieri ası- cum dicitur hominem esse vel fieri ası- num est impossibile: illud enim repu- num est impossibile: illud enim repu- gnat ordini naturæ, quia rationale non gnat ordini naturæ, quia rationale non ordinatur ad irrationale ut ad perfectius, ordinatur ad irrationale ut ad perfectius, sed potius e converso: et repugnat etiam sed potius e converso: et repugnat etiam ordini sapientiæ. Unde dico, quod om- ordini sapientiæ. Unde dico, quod om- nia hæc impossibilia non est possibile nia hæc impossibilia non est possibile fieri sed cum dicitur Deum posse face- fieri sed cum dicitur Deum posse face- re, unum magis elongatur a potentia sua re, unum magis elongatur a potentia sua quam aliud sed tamen in quolibet eo- quam aliud sed tamen in quolibet eo- rum supponitur materia in ratione obe- rum supponitur materia in ratione obe- dentiæ sed in impossibili per accidens dentiæ sed in impossibili per accidens non ponitur materia, quia cedit in non non ponitur materia, quia cedit in non esse, et ideo illud magis elongatur a po- esse, et ideo illud magis elongatur a po- tentia divina. tentia divina.

: :

: :

Unde ad argumentum dicendum, quod Unde ad argumentum dicendum, quod impossibile per se est magis impossibile. impossibile per se est magis impossibile. quam per accidens: ista propositio potest quam per accidens: ista propositio potest tribus modis intelligi, scilicet quoad ra- tribus modis intelligi, scilicet quoad ra- tionem impossibilis, et sic falsa est: quia tionem impossibilis, et sic falsa est: quia ratio impossibilis dicitur a privatione, et ratio impossibilis dicitur a privatione, et privatio non recipit magis et minus: un- privatio non recipit magis et minus: un- de hoc modo omne impossibile est æqua- de hoc modo omne impossibile est æqua- liter impossibile. Secundo modo potest liter impossibile. Secundo modo potest

Ad 2 Ad 2

Ad qnæst. 2. Ad qnæst. 2. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

366 366

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

intelligi quoad elongationem a potentia intelligi quoad elongationem a potentia obedientiæ : et sic iterum falsa est: obedientiæ : et sic iterum falsa est: quia impossibile per accidens plus elon- quia impossibile per accidens plus elon- gatur quam impossibile per se. Tertio, gatur quam impossibile per se. Tertio, potest intelligi quoad repugnantiam ad potest intelligi quoad repugnantiam ad esse quæ importatur ex eo quod est im- esse quæ importatur ex eo quod est im- possibile, et sic vera est. quia impossibi- possibile, et sic vera est. quia impossibi- le, per se magis repugnat ad esse quam le, per se magis repugnat ad esse quam impossibile per accidens. quia impossi- impossibile per accidens. quia impossi- bile per accidens potuit esse impos- bile per accidens potuit esse impos- sibile autem per se numquam potuit, sibile autem per se numquam potuit, nec potest, nec poterit esse, licet Deus nec potest, nec poterit esse, licet Deus semper illud facere possit. semper illud facere possit.

. .

Per hoc etiam patet solutio ad se- Per hoc etiam patet solutio ad se- quens quia licet præteritum non sit, ex quens quia licet præteritum non sit, ex hoc ipso sequitur major elongatio a po- hoc ipso sequitur major elongatio a po- tentia obedientiæ. tentia obedientiæ.

AD ID quod quæritur de dicto Hiero- AD ID quod quæritur de dicto Hiero- nymi, dicendum, quod Hieronymus nymi, dicendum, quod Hieronymus non negat quin possit reintegrarı in non negat quin possit reintegrarı in mente et corpore quoad statum immu- mente et corpore quoad statum immu- nitatis culpæ sed præteritum non pot- nitatis culpæ sed præteritum non pot- est non fuisse præteritum, secundum est non fuisse præteritum, secundum quod id quod dictum vel factum est, quod id quod dictum vel factum est, amplius sumi non potest: nunc autem amplius sumi non potest: nunc autem est virgo, quia nunc integra est, sed non est virgo, quia nunc integra est, sed non quia numquam fuit corrupta. quia numquam fuit corrupta.

AD ALIUD dicendum, quod in costa non AD ALIUD dicendum, quod in costa non fuit, ut dicit Augustinus, ut de ea fieret fuit, ut dicit Augustinus, ut de ea fieret mulier, sed potius ut de ea fieri posset : mulier, sed potius ut de ea fieri posset : et in hoc non significatur nisi potentia et in hoc non significatur nisi potentia obedientiæ de qua posterius quæretur. obedientiæ de qua posterius quæretur. Ad object. 1. AD EA autem quæ in contrarium obji- Ad object. 1. AD EA autem quæ in contrarium obji- ciuntur, oportet similiter respondere, ciuntur, oportet similiter respondere, dicendo quod contra rationes quas natu- dicendo quod contra rationes quas natu- ræ inseruit, non operatur: sed duplices ræ inseruit, non operatur: sed duplices inseruit, scilicet seminales quæ explican- inseruit, scilicet seminales quæ explican- tur per opus naturæ, et etiam per opus tur per opus naturæ, et etiam per opus Angelorum bonorum et malorum, quan- Angelorum bonorum et malorum, quan- doque majori velocitate quain per natu- doque majori velocitate quain per natu- ram sicut dicit Augustinus, quod ope- ram sicut dicit Augustinus, quod ope- ratio magorum fuit naturalis quoad se- ratio magorum fuit naturalis quoad se- minalem ordinem, sed non quoad actum. minalem ordinem, sed non quoad actum. et inseruit etiam quasdam causales ra- et inseruit etiam quasdam causales ra- tiones obedientiæ, quas non explicat tiones obedientiæ, quas non explicat nisi in miraculis per tempus exortis, qua nisi in miraculis per tempus exortis, qua quælibet res habet potentiam obediendi quælibet res habet potentiam obediendi imperio Creatoris et contra has nihil imperio Creatoris et contra has nihil

operatur, sed secundum eas operatione operatur, sed secundum eas operatione supernaturali operatur. supernaturali operatur.

AD ALIUD dicendum, quod potentia ad object 2 AD ALIUD dicendum, quod potentia ad object 2 absolute considerata generalior est, quam absolute considerata generalior est, quam est ars vel scientia practica. et ideo illa est ars vel scientia practica. et ideo illa objectio non procedit, nisi de potentia objectio non procedit, nisi de potentia exsequente, et non de potentia absolute exsequente, et non de potentia absolute considerata. Utrum autem possit operari considerata. Utrum autem possit operari contra sapientiam, in sequenti distinctio- contra sapientiam, in sequenti distinctio- ne patebit. ne patebit.

AD ALIUD dicendum, quod non de- Ad object. 3 AD ALIUD dicendum, quod non de- Ad object. 3 strueret, si alia operaretur vel opposita strueret, si alia operaretur vel opposita his quia alus positis non destruuntur his quia alus positis non destruuntur ista oppositis autem positis, sequitur ista oppositis autem positis, sequitur ista non fuisse opera: ergo non erunt ista non fuisse opera: ergo non erunt destructa: quia quemcumque ipse de- destructa: quia quemcumque ipse de- disset cursum naturæ, ille esset natu- disset cursum naturæ, ille esset natu- ralis. ralis.

Ad sequentia patet responsio per ea Ad object 4. Ad sequentia patet responsio per ea Ad object 4. quæ dicta sunt. quæ dicta sunt.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An et quomodo Deus potest omnia An et quomodo Deus potest omnia facere? facere?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, « Omnia quidem potest Deus, sed non « Omnia quidem potest Deus, sed non facit nisi quod convenit veritati facit nisi quod convenit veritati ejus, etc. » ejus, etc. »

Quæritur enim, Quid dicatur hic ve- Quæritur enim, Quid dicatur hic ve- ritas et justitia? Veritas enim in dictis ritas et justitia? Veritas enim in dictis est et in factis et quidquid faceret, ve- est et in factis et quidquid faceret, ve- ritatem haberet. ergo videtur, quod ritatem haberet. ergo videtur, quod hæc non sit ratio, quod hæc facit, et non hæc non sit ratio, quod hæc facit, et non

alia. alia.

Item, Justissimum est ut faciat quid- Item, Justissimum est ut faciat quid- quid voluerit. ergo non est magis justum quid voluerit. ergo non est magis justum ut faciat hæc quam alia. ut faciat hæc quam alia.

Quæst. 1. Quæst. 1.

ITEM, Quid est quod dicit Augustinus Quæst 2. ITEM, Quid est quod dicit Augustinus Quæst 2. in Littera: «Omnia potuit simul facere in Littera: «Omnia potuit simul facere Deus, sed ratio prohibuit? » Videtur Deus, sed ratio prohibuit? » Videtur nulla ratio prohibuisse : quia ipse Au- nulla ratio prohibuisse : quia ipse Au- gustinus super Genesim dicit, quod om- gustinus super Genesim dicit, quod om-

Quæst. 3. Quæst. 3.

Solutio Solutio Ad quæst. 1. Ad quæst. 1.

IN I SENTENT. DIST. XLII, B. IN I SENTENT. DIST. XLII, B.

nia simul fecit. Et, Eccli. xvi, 1: Qui nia simul fecit. Et, Eccli. xvi, 1: Qui vivit in æternum, creavit omnia simul. vivit in æternum, creavit omnia simul. Ergo nulla ratio prohibuit hoc, ut vi- Ergo nulla ratio prohibuit hoc, ut vi- detur. detur.

PRÆTEREA quæritur, Quid sit ratio PRÆTEREA quæritur, Quid sit ratio illa? Aut enim est creata, aut increata. illa? Aut enim est creata, aut increata. Si creata tunc non potest prohibere Si creata tunc non potest prohibere creantem, cujus potentiæ nihil resistit. creantem, cujus potentiæ nihil resistit. Si autem est increata : ergo videtur, Si autem est increata : ergo videtur, quod aliquid increatum prohibet poten- quod aliquid increatum prohibet poten- tiam operantem, et sic in Deo esset con- tiam operantem, et sic in Deo esset con- trarietas, quod falsum est. trarietas, quod falsum est.

SOLUTIO. Dicendum, quod veritas et SOLUTIO. Dicendum, quod veritas et justitia referendæ sunt hic ad præordi- justitia referendæ sunt hic ad præordi- nationem æternam de fiendis hæc est nationem æternam de fiendis hæc est enim prima veritas in qua omnia facien- enim prima veritas in qua omnia facien- da fuerunt vita et lux, antequam essent da fuerunt vita et lux, antequam essent in seipsis, ut dicatur veritas ars, et (sa- in seipsis, ut dicatur veritas ars, et (sa- pientia prædeterminans, et justitia id pientia prædeterminans, et justitia id quod condecet prædeterminantem opus : quod condecet prædeterminantem opus : quia decet quod non mutet, nec tamen quia decet quod non mutet, nec tamen dedeceret si illud faceret sed mutatio dedeceret si illud faceret sed mutatio