Solutio Solutio

Ad 1 Ad 1

134 134

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ad opus ergo videtur, quod nullus ope- ad opus ergo videtur, quod nullus ope- ratur per alium. ratur per alium.

3. Item, Si sufficiens ratio est, quod 3. Item, Si sufficiens ratio est, quod Pater operetur per Filium, quia Filius Pater operetur per Filium, quia Filius est ab eo tunc etiam eadem ratione est ab eo tunc etiam eadem ratione possumus dicere, quod Pater et Filius possumus dicere, quod Pater et Filius operantur per Spiritum sanctum, quia operantur per Spiritum sanctum, quia Spiritus sanctus est ab utroque : et hoc Spiritus sanctus est ab utroque : et hoc non invenitur. non invenitur.

4. Item, Sicut præpositio in inferiori- 4. Item, Sicut præpositio in inferiori- bus quandoque notat subauctoritatem in bus quandoque notat subauctoritatem in casuali sibi adjuncto, ut cum dicitur, casuali sibi adjuncto, ut cum dicitur, rex operatur per balivum: ita e converso rex operatur per balivum: ita e converso quandoque notat auctoritatem, ut cum quandoque notat auctoritatem, ut cum dicitur, balivus hoc operatur per regem, dicitur, balivus hoc operatur per regem, quia per se facere non potest: ergo vi- quia per se facere non potest: ergo vi- detur, quod in aliquo sensu etiam in di- detur, quod in aliquo sensu etiam in di- vinis possumus concedere, quod Filius vinis possumus concedere, quod Filius operatur per Patrem et hoc non inve- operatur per Patrem et hoc non inve- nitur. nitur.

SOLUTIO. Dicendum, quod Pater opera- SOLUTIO. Dicendum, quod Pater opera- tur per Filium, sicut dicit Magister Hugo tur per Filium, sicut dicit Magister Hugo de sancto Victore, sic dicens in epistola de sancto Victore, sic dicens in epistola quadam ad Bernardum : « Procul dubio quadam ad Bernardum : « Procul dubio quod Filius agit, Pater agit, a quo acci- quod Filius agit, Pater agit, a quo acci- pit ut agat et agere possit. Quod autem pit ut agat et agere possit. Quod autem per Filium operari dicitur, non sic in- per Filium operari dicitur, non sic in- telligitur, quasi Filius sit auctor et origo telligitur, quasi Filius sit auctor et origo potentiæ quæ Pater est, et quæ vult potentiæ quæ Pater est, et quæ vult operatur sed quod Pater sit origo po- operatur sed quod Pater sit origo po- tentiæ, quæ Filius est, et quæ pro bene- tentiæ, quæ Filius est, et quæ pro bene- placito operatur. Sic ergo Pater operatur placito operatur. Sic ergo Pater operatur per Filium, quia ad ipsum ut ad princi- per Filium, quia ad ipsum ut ad princi- pium refertur potentia et opus quo Filius pium refertur potentia et opus quo Filius operatur. » operatur. »

DICENDUM ergo ad primum, quod bene DICENDUM ergo ad primum, quod bene conceditur, quod omne aliud agens a conceditur, quod omne aliud agens a Deo, est agens infirmum, vel quia indi- Deo, est agens infirmum, vel quia indi- get instrumento et motu, ut motores cœ- get instrumento et motu, ut motores cœ- lorum quos ponunt Philosophi, qui in- lorum quos ponunt Philosophi, qui in-

fluere non possunt nisi per corpus, et fluere non possunt nisi per corpus, et per motum illius vel quia etiam sunt per motum illius vel quia etiam sunt in se deficientia, ut elementa, et elemen- in se deficientia, ut elementa, et elemen- tata quæ generantur et corrumpuntur tata quæ generantur et corrumpuntur agendo in se invicem. Deus autem vir- agendo in se invicem. Deus autem vir- tute sua stabilis manens agit omnia: tute sua stabilis manens agit omnia: et ideo ipse solus agens perfectum est. et ideo ipse solus agens perfectum est.

AD ALIUD dicendum, quod ly per notat AD ALIUD dicendum, quod ly per notat causam motam ab alia causa, et præci- causam motam ab alia causa, et præci- pue in genere causæ efficientis, vel for- pue in genere causæ efficientis, vel for- mæ, et non materiæ vel finis, ut percus- mæ, et non materiæ vel finis, ut percus- sio per baculum, et hujusmodi. Sol etiam sio per baculum, et hujusmodi. Sol etiam facit per calorem, et universale per for- facit per calorem, et universale per for- mam magis particularem: et ideo quia mam magis particularem: et ideo quia Filius per appropriationem est virtus et Filius per appropriationem est virtus et sapientia exemplaris factorum, magis sapientia exemplaris factorum, magis convenit ei habitudo ejus præpositionis convenit ei habitudo ejus præpositionis in opere trium, quam alteri. in opere trium, quam alteri.

AD ALIUD dicendum, quod de Spiritu AD ALIUD dicendum, quod de Spiritu sancto non dicitur: quia licet potentiam sancto non dicitur: quia licet potentiam operantem habeat a Patre et Filio, non operantem habeat a Patre et Filio, non tamen appropriatur ei, sed magis finis et tamen appropriatur ei, sed magis finis et bonum quod est contentivum operis in bonum quod est contentivum operis in esse, et bono et ideo magis operantur esse, et bono et ideo magis operantur Pater et Filius in Spiritu sancto conti- Pater et Filius in Spiritu sancto conti- nendo opus suum, quam per Spiritum nendo opus suum, quam per Spiritum sanctum. sanctum.

AD ALIUD dicendum, quod numquam AD ALIUD dicendum, quod numquam præpositio per notat auctoritatem in præpositio per notat auctoritatem in suo casuali, si est diversum a re nomina- suo casuali, si est diversum a re nomina- tivi præcedentis, nisi improprie. Unde tivi præcedentis, nisi improprie. Unde cum dicitur, balivus facit per regem, re- cum dicitur, balivus facit per regem, re- solvitur, id est, per regis potestatem quæ solvitur, id est, per regis potestatem quæ est in eo. Unde non notatur ibi relatio est in eo. Unde non notatur ibi relatio regis ad opus per hoc quod habeat a ba- regis ad opus per hoc quod habeat a ba- livo, vel per seipsum, sed potius conjun- livo, vel per seipsum, sed potius conjun- ctio potestatis suæ cum balivo operante : ctio potestatis suæ cum balivo operante : et cum tales sint impropriæ, non exten- et cum tales sint impropriæ, non exten- duntur in prædicationes divinas, et ideo duntur in prædicationes divinas, et ideo non recipitur hæc, Filius operatur per non recipitur hæc, Filius operatur per Patrem. Patrem.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

F. An una tantum sit sapientia Patris? F. An una tantum sit sapientia Patris?

Post hæc a quibusdam solet quæri, Utrum una tantum sit sapientia Pa- Post hæc a quibusdam solet quæri, Utrum una tantum sit sapientia Pa- tris? Quod non esse nituntur probare hoc modo: Filius, inquiunt, est sa- tris? Quod non esse nituntur probare hoc modo: Filius, inquiunt, est sa-

IN I SENTENT. DIST. XXXII, G, ART. 7. IN I SENTENT. DIST. XXXII, G, ART. 7.

135 135

pientia Patris genita, qua Pater sapiens non est. Est igitur aliqua sapien- pientia Patris genita, qua Pater sapiens non est. Est igitur aliqua sapien- tia Patris, qua sapiens non est. Est autem et sapientia Patris ingenita, et tia Patris, qua sapiens non est. Est autem et sapientia Patris ingenita, et ea Pater sapiens est. Est ergo quædam sapientia Patris, qua sapiens est : ea Pater sapiens est. Est ergo quædam sapientia Patris, qua sapiens est : et ipsa non est illa sapientia Patris, qua Pater sapiens non est. Non est et ipsa non est illa sapientia Patris, qua Pater sapiens non est. Non est ergo una tantum sapientia Patris. Item, sapientia ingenita est sapientia ergo una tantum sapientia Patris. Item, sapientia ingenita est sapientia Patris, et sapientia genita est sapientia Patris: non est autem sapientia in- Patris, et sapientia genita est sapientia Patris: non est autem sapientia in- genita, sapientia genita. Non est igitur una tantum Patris sapientia. Hæc genita, sapientia genita. Non est igitur una tantum Patris sapientia. Hæc et his similia, tamquam sophistica et a veritate longinqua, cunctisque in et his similia, tamquam sophistica et a veritate longinqua, cunctisque in theologia peritis patentia abjicimus, responso indigna advertentes: id ta- theologia peritis patentia abjicimus, responso indigna advertentes: id ta- men adjicientes, quia una est tantum sapientia Patris, sed non uno modo men adjicientes, quia una est tantum sapientia Patris, sed non uno modo dicitur. Nam sapientia Patris dicitur illa quam genuit, et sapientia Patris dicitur. Nam sapientia Patris dicitur illa quam genuit, et sapientia Patris dicitur ea qua sapiens est. Diversa est ergo ratio dicti. Illa enim dicitur dicitur ea qua sapiens est. Diversa est ergo ratio dicti. Illa enim dicitur Patris, quia eam genuit: et ea dicitur sapientia Patris, quia ea sapit. Una Patris, quia eam genuit: et ea dicitur sapientia Patris, quia ea sapit. Una est tamen sapientia Patris, quia sapientia genita est eadem sapientia, et ea est tamen sapientia Patris, quia sapientia genita est eadem sapientia, et ea qua sapiens est: sive ea qua sapiens est, intelligatur persona Patris, sive qua sapiens est: sive ea qua sapiens est, intelligatur persona Patris, sive essentia Patris: quia persona Patris quæ intelligitur cum dicitur sapien- essentia Patris: quia persona Patris quæ intelligitur cum dicitur sapien- tia ingenita, et persona Filii quæ significatur cum dicitur sapientia genita, tia ingenita, et persona Filii quæ significatur cum dicitur sapientia genita, una eademque sapientia est: quæ essentia divina intelligitur communis una eademque sapientia est: quæ essentia divina intelligitur communis tribus personis. tribus personis.

G. Quod in Trinitate est dilectio quæ est Trinitas: et tamen Spiritus sanctus est di- G. Quod in Trinitate est dilectio quæ est Trinitas: et tamen Spiritus sanctus est di- lectio, quæ non est Trinitas : nec ideo duæ sunt dilectiones : ita et de lectio, quæ non est Trinitas : nec ideo duæ sunt dilectiones : ita et de sapientia. sapientia.

Et sicut in Trinitate dilectio est, quæ est Pater, Filius, et Spiritus san- Et sicut in Trinitate dilectio est, quæ est Pater, Filius, et Spiritus san- clus, quæ est ipsa essentia deitatis et tamen Spiritus sanctus dilectio est, clus, quæ est ipsa essentia deitatis et tamen Spiritus sanctus dilectio est, quæ non est Pater vel Filius: nec ideo duæ dilectiones sunt in Trinitate: quæ non est Pater vel Filius: nec ideo duæ dilectiones sunt in Trinitate: quia dilectio quæ proprie Spiritus sanctus est, est dilectio quæ Trinitas est, quia dilectio quæ proprie Spiritus sanctus est, est dilectio quæ Trinitas est, non tamen ipsa Trinitas est: sicut Spiritus sanctus est essentia quæ Trini- non tamen ipsa Trinitas est: sicut Spiritus sanctus est essentia quæ Trini- tas est, non tamen ipsa Trinitas est: ita in Trinitate sapientia est quæ est tas est, non tamen ipsa Trinitas est: ita in Trinitate sapientia est quæ est Pater et Filius et Spiritus sanctus, quæ est essentia divina et tamen Fi- Pater et Filius et Spiritus sanctus, quæ est essentia divina et tamen Fi- lius est sapientia quæ non est Pater vel Spiritus sanctus. Nec ideo duæ sa- lius est sapientia quæ non est Pater vel Spiritus sanctus. Nec ideo duæ sa- pientiæ ibi sunt: quia sapientia quæ proprie est Filius, est sapientia quæ pientiæ ibi sunt: quia sapientia quæ proprie est Filius, est sapientia quæ est Trinitas, ipsa tamen non est Trinitas : sicut Filius ' est essentia quæ est est Trinitas, ipsa tamen non est Trinitas : sicut Filius ' est essentia quæ est trinitas, ipse tamen non est Trinitas. trinitas, ipse tamen non est Trinitas.

1 In edit. J. Alleaume additur non est, sed falso, ut nobis videtur. 1 In edit. J. Alleaume additur non est, sed falso, ut nobis videtur.

136 136

D. ALB. MAG. ORD. PRÆÐ. D. ALB. MAG. ORD. PRÆÐ.

H. Qua ratione Pater non dicitur sapiens ea sapientia quam genuit, eadem videtur H. Qua ratione Pater non dicitur sapiens ea sapientia quam genuit, eadem videtur debere dici quod non sit diligens Pater vel Filius dilectione quæ debere dici quod non sit diligens Pater vel Filius dilectione quæ ab utroque ab utroque procedit. procedit.

Præterea diligenter notandum est, quod ea ratione qua Pater non dici- Præterea diligenter notandum est, quod ea ratione qua Pater non dici- tur sapiens ea sapientia quam genuit, videtur fore dicendum, quod Pater tur sapiens ea sapientia quam genuit, videtur fore dicendum, quod Pater non diligat Filium, vel Filius Patrem ea dilectione quæ ab utroque proce- non diligat Filium, vel Filius Patrem ea dilectione quæ ab utroque proce- dit, scilicet quæ proprie Spiritus sanctus est. Sicut enim idem est Deo sa- dit, scilicet quæ proprie Spiritus sanctus est. Sicut enim idem est Deo sa- pere quod esse, ita est ei idem diligere quod esse. Ideoque sicut negatur pere quod esse, ita est ei idem diligere quod esse. Ideoque sicut negatur Pater esse sapiens sapientia quam genuit: qui si ea diceretur sapiens, Pater esse sapiens sapientia quam genuit: qui si ea diceretur sapiens, non ipsa ab eo, sed ipse ab ea intelligeretur esse: ita videtur non debere non ipsa ab eo, sed ipse ab ea intelligeretur esse: ita videtur non debere concedi, quod Pater vel Filius diligat dilectione quæ tantum Spiritus san- concedi, quod Pater vel Filius diligat dilectione quæ tantum Spiritus san- ctus est: qui si ea diligit Pater vel Filius, non Spiritus sanctus videtur esse ctus est: qui si ea diligit Pater vel Filius, non Spiritus sanctus videtur esse a Patre et Filio, sed Pater et Filius a Spiritu sancto : quia idem est ibi dili- a Patre et Filio, sed Pater et Filius a Spiritu sancto : quia idem est ibi dili- gere quod esse. At supra dictum est, atque auctoritate Augustini sanci- gere quod esse. At supra dictum est, atque auctoritate Augustini sanci- tum, quod in Trinitate tria sunt, unus diligens eum qui de illo est, et unus tum, quod in Trinitate tria sunt, unus diligens eum qui de illo est, et unus diligens eum de quo est, et ipsa dilectio et non est aliquis duorum quo diligens eum de quo est, et ipsa dilectio et non est aliquis duorum quo genitus a gignente diligitur, et genitorem suum diligit. Quibus verbis genitus a gignente diligitur, et genitorem suum diligit. Quibus verbis aperte significatur Patrem Filium, et Filium Patrem diligere ea scilicet aperte significatur Patrem Filium, et Filium Patrem diligere ea scilicet dilectione quæ non est aliquis eorum, sed tantum Spiritus sanctus. Cum dilectione quæ non est aliquis eorum, sed tantum Spiritus sanctus. Cum idem ergo sit ibi diligere quod esse, quomodo dicitur Pater vel Filius non idem ergo sit ibi diligere quod esse, quomodo dicitur Pater vel Filius non esse ea dilectione qua alter alterum diligit, cum ideo Pater negetur sape- esse ea dilectione qua alter alterum diligit, cum ideo Pater negetur sape- re sapientia quam genuit, ne ea esse intelligatur ? re sapientia quam genuit, ne ea esse intelligatur ?

I. Quod et hæc quæstio inexplicabilis est, quæ 1 excellit infirmitatem hominis. I. Quod et hæc quæstio inexplicabilis est, quæ 1 excellit infirmitatem hominis.

Difficilem mihi fateor hanc quæstionem, præcipue cum ex prædictis oria- Difficilem mihi fateor hanc quæstionem, præcipue cum ex prædictis oria- tur quæ similem videntur habere rationem: quod meæ intelligentiæ atlen- tur quæ similem videntur habere rationem: quod meæ intelligentiæ atlen- dens infirmitas turbatur, cupiens magis ex dictis Sanctorum referre, quam dens infirmitas turbatur, cupiens magis ex dictis Sanctorum referre, quam afferre. Optimus enim lector est, inquit Hilarius in primo libro de Trinitate,... afferre. Optimus enim lector est, inquit Hilarius in primo libro de Trinitate,... qui dictorum intelligentiam exspectat ex dictis potius, quam imponat et qui dictorum intelligentiam exspectat ex dictis potius, quam imponat et retulerit magis quam attulerit: neque cogatur id videri dictis contineri, retulerit magis quam attulerit: neque cogatur id videri dictis contineri,

1 Edit. J. Alleaume, qua. 1 Edit. J. Alleaume, qua.

2 Ibidem, cogat. 2 Ibidem, cogat.

IN I SENTENT. DIST. XXXII, I, ART. 8. IN I SENTENT. DIST. XXXII, I, ART. 8.

137 137

quod ante lectionem præsumpserit intelligendum. Cum ergo de rebus Dei quod ante lectionem præsumpserit intelligendum. Cum ergo de rebus Dei sermo est, concedamus Deo sui cognitionem, dictisque ¹ ejus pia venera- sermo est, concedamus Deo sui cognitionem, dictisque ¹ ejus pia venera- tione famulemur. Investiget ergo diligenter pius lector rationem dictorum, tione famulemur. Investiget ergo diligenter pius lector rationem dictorum, si forte dictorum aliquam valeat reperire causam qua nota, ipsa præmis- si forte dictorum aliquam valeat reperire causam qua nota, ipsa præmis- sa quæstio aliquatenus explicari valeat. Ego autem hanc quæstionem non sa quæstio aliquatenus explicari valeat. Ego autem hanc quæstionem non absolvens, sed errorem excludens, profiteor non esse dictum Patrem dili- absolvens, sed errorem excludens, profiteor non esse dictum Patrem dili- gere Filium, vel Filium Patrem, ea dilectione quæ ab utroque procedit : gere Filium, vel Filium Patrem, ea dilectione quæ ab utroque procedit : quæ non est aliquis eorum, sed tantum Spiritus sanctus, tamquam ea di- quæ non est aliquis eorum, sed tantum Spiritus sanctus, tamquam ea di- lectione Pater sit vel Filius. Sed sic ea Pater diligit Filium, et Filius Pa- lectione Pater sit vel Filius. Sed sic ea Pater diligit Filium, et Filius Pa- trem, ut etiam Pater per se ea, quæ ipse est, dilectione diligat, sic et Fi- trem, ut etiam Pater per se ea, quæ ipse est, dilectione diligat, sic et Fi- lius : non autem sic, ut Pater per se non diligat, sic et Filius: non autem lius : non autem sic, ut Pater per se non diligat, sic et Filius: non autem sic, ut Pater per se non diligat, et Filius, sed per eam tantum. Quis hæc sic, ut Pater per se non diligat, et Filius, sed per eam tantum. Quis hæc in illa Trinitate (inquit Augustinus) opinari vel affirmare præsumat ? in illa Trinitate (inquit Augustinus) opinari vel affirmare præsumat ? Eam tamen quæstionem lectorum diligentiæ plenius dijudicandam atque Eam tamen quæstionem lectorum diligentiæ plenius dijudicandam atque absolvendam relinquimus, ad hoc minus sufficientes. absolvendam relinquimus, ad hoc minus sufficientes.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

Utrum una tantum sit sapientia Patris ? Utrum una tantum sit sapientia Patris ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit ibi, F, « Post hæc quæri solet a quibusdam, F, « Post hæc quæri solet a quibusdam,

etc. » etc. »

Videtur enim, quod non : quia Videtur enim, quod non : quia

1. Eadem ratione qua Filius est sapiens 1. Eadem ratione qua Filius est sapiens sapientia genita, eadem etiam Spiritus san- sapientia genita, eadem etiam Spiritus san- ctus est sapiens sapientia procedente, et ctus est sapiens sapientia procedente, et sic est sapientia ingenita, et sapientia ge- sic est sapientia ingenita, et sapientia ge- nita, et sapientia procedens, et sapientia nita, et sapientia procedens, et sapientia essentialis. essentialis.

2. Præterea, Dicitur sapientia de sa- 2. Præterea, Dicitur sapientia de sa- pientia ergo videtur, quod distinctio pientia ergo videtur, quod distinctio cadat inter sapientiam et sapientiam : et cadat inter sapientiam et sapientiam : et sic plures sunt sapientiæ. sic plures sunt sapientiæ.

SOLUTIO. Dicendum, quod sicut dicit SOLUTIO. Dicendum, quod sicut dicit Magister in Littera, objectiones istæ pa- Magister in Littera, objectiones istæ pa- tent omnibus, et non valent in divinis : tent omnibus, et non valent in divinis : quia hujusmodi nomina, sapientia, Deus, quia hujusmodi nomina, sapientia, Deus, et alia quædam significant quidem essen- et alia quædam significant quidem essen- tiam divinam, sed gratia adjuncti suppo- tiam divinam, sed gratia adjuncti suppo- nunt pro persona: et ideo distinctio ca- nunt pro persona: et ideo distinctio ca- dit ibi gratia suppositi, et non gratia si- dit ibi gratia suppositi, et non gratia si- gnificati : et ideo sicut non sequitur, gnificati : et ideo sicut non sequitur, Deus de Deo ergo diversi vel duo sunt Deus de Deo ergo diversi vel duo sunt dii ita non sequitur, sapientia de sa- dii ita non sequitur, sapientia de sa- pientia ergo duæ vel diversæ sunt sa- pientia ergo duæ vel diversæ sunt sa- pientiæ: sed sequitur: ergo in divinis pientiæ: sed sequitur: ergo in divinis sunt duo vel plures qui sunt una sapien- sunt duo vel plures qui sunt una sapien- tia, et unus Deus et per hoc patet solu- tia, et unus Deus et per hoc patet solu- tio ad secundum. tio ad secundum.

: :

AD PRIMUM dicendum, quod Spiritus AD PRIMUM dicendum, quod Spiritus est sapientia: sed non conceditur, quod est sapientia: sed non conceditur, quod sit procedens sapientia: quia sapientia sit procedens sapientia: quia sapientia non est appropriabile amori, sed potius non est appropriabile amori, sed potius dicenti et verbo sicut et in imagine re- dicenti et verbo sicut et in imagine re- fertur sapientia ad notitiam et mentem, fertur sapientia ad notitiam et mentem, et non ad voluntatem. et non ad voluntatem.

Solutio. Solutio. Ad 2. Ad 2.

Ad 1. Ad 1.

1 Edit. Joan. Alleaume, dictique. 1 Edit. Joan. Alleaume, dictique.

318 318

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO XXXIII. DISTINCTIO XXXIII.

De nominibus substantialibus et proprietatibus in comparatione De nominibus substantialibus et proprietatibus in comparatione secundum convenientiam et differentiam ad essentiam et per- secundum convenientiam et differentiam ad essentiam et per-

sonas. sonas.

A. Utrum proprietates personarum sint ipsæ personæ vel Deus, id est, divina A. Utrum proprietates personarum sint ipsæ personæ vel Deus, id est, divina essentia ? essentia ?

Post supradicta interius considerari atque subtiliter inquiri oportet, Post supradicta interius considerari atque subtiliter inquiri oportet, Utrum proprietates personarum quibus ipsæ personæ determinantur, sint Utrum proprietates personarum quibus ipsæ personæ determinantur, sint ipsæ personæ, et sint Deus, in est, divina essentia: an ita sint in personis, ipsæ personæ, et sint Deus, in est, divina essentia: an ita sint in personis, ut non sint personæ, ac per hoc nec divina essentia ? Quod enim in per- ut non sint personæ, ac per hoc nec divina essentia ? Quod enim in per- sonis sint proprietates, nemo inficiari audet, cum aperte clamet auctoritas, sonis sint proprietates, nemo inficiari audet, cum aperte clamet auctoritas, quod in personis est proprietas, et in essentia unitas. Superius quoque quod in personis est proprietas, et in essentia unitas. Superius quoque multis Sanctorum testimoniis adstruximus personas per proprietates dis- multis Sanctorum testimoniis adstruximus personas per proprietates dis- tingui atque determinari: ipsasque proprietates, tres scilicet, propriis ex- tingui atque determinari: ipsasque proprietates, tres scilicet, propriis ex- pressimus vocabulis. Cum ergo proprietates ipsæ ab æterno fuerint, qui- pressimus vocabulis. Cum ergo proprietates ipsæ ab æterno fuerint, qui- bus ipsæ persone determinantur et differunt, quomodo essent, si in eis bus ipsæ persone determinantur et differunt, quomodo essent, si in eis non essent ? et quomodo in eis essent, et ipsæ personæ non essent, quin non essent ? et quomodo in eis essent, et ipsæ personæ non essent, quin ibi esset multiplicitas? Quocirca sicut proprietates esse in personis, ita ibi esset multiplicitas? Quocirca sicut proprietates esse in personis, ita et eas personas esse confitemur: sicut supra auctoritate Hieronymi (ut et eas personas esse confitemur: sicut supra auctoritate Hieronymi (ut non pigeat revocare ad mentem) protestati sumus, in expositione fidei ita non pigeat revocare ad mentem) protestati sumus, in expositione fidei ita dicentis Sabellii hæresim declinantes, tres personas expressas sub pro- dicentis Sabellii hæresim declinantes, tres personas expressas sub pro- prietate distinguimus. Non enim nomina tantummodo, sed etiam nomi- prietate distinguimus. Non enim nomina tantummodo, sed etiam nomi- num proprietates, id est, personas, vel ut Græci exprimunt, únoraσes, hoc num proprietates, id est, personas, vel ut Græci exprimunt, únoraσes, hoc est, subsistententias confitemur 2. Ecce aperte dicit personas proprietatibus est, subsistententias confitemur 2. Ecce aperte dicit personas proprietatibus distingui, et ipsas proprietates esse personas cujus hic verba perstringi- distingui, et ipsas proprietates esse personas cujus hic verba perstringi- mus, quia supra latius posuimus. mus, quia supra latius posuimus.

1 1

1 Edit. J. Alleaume, persona. 1 Edit. J. Alleaume, persona.

2 S. HIERONYMUS, In explanatione symboli ad Damasum 2 S. HIERONYMUS, In explanatione symboli ad Damasum

IN I SENTENT. DIST. XXXIII, A, ART. 1. IN I SENTENT. DIST. XXXIII, A, ART. 1.

139 139

B. Quod proprietates sint divina essentia. B. Quod proprietates sint divina essentia.

Cumque de simplicitate deitatis supra dissereremus auctoritatibus San- Cumque de simplicitate deitatis supra dissereremus auctoritatibus San- ctorum, scilicet Augustini, Hilarii, Isidori, necnon et Boetii, evidenter mon- ctorum, scilicet Augustini, Hilarii, Isidori, necnon et Boetii, evidenter mon- stravimus Deum hoc esse omnino quod in se habet: excepto quod Pater stravimus Deum hoc esse omnino quod in se habet: excepto quod Pater habet Filium, nec est Filius et Filius habet Patrem, nec est Pater: et sic habet Filium, nec est Filius et Filius habet Patrem, nec est Pater: et sic esse in natura trium, ut qui habet hoc sit quod habet: et totum quod ibi esse in natura trium, ut qui habet hoc sit quod habet: et totum quod ibi est, unum esse, unam vitam esse: quæ modo non iteramus, ne fastidium est, unum esse, unam vitam esse: quæ modo non iteramus, ne fastidium lectori ingeramus. Si ergo proprietates ibi sunt, singula earum est id in lectori ingeramus. Si ergo proprietates ibi sunt, singula earum est id in quo est, et unum, eademque vita singulæ sunt. Fateamur ergo et proprie- quo est, et unum, eademque vita singulæ sunt. Fateamur ergo et proprie- tates esse in tribus personis, et ipsas esse personas atque divinam essen- tates esse in tribus personis, et ipsas esse personas atque divinam essen-

tiam. tiam.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Post supradicta interius considerari « Post supradicta interius considerari atque subtiliter, etc. » atque subtiliter, etc. »

Hic comparat Magister notiones et Hic comparat Magister notiones et personas ad essentiam in qua sunt. Et personas ad essentiam in qua sunt. Et dividitur in duas partes: in quarum pri- dividitur in duas partes: in quarum pri- ma ostendit Magister notiones per iden- ma ostendit Magister notiones per iden- titatem esse in personis et essentia. In titatem esse in personis et essentia. In secunda autem ostendit personas per secunda autem ostendit personas per identitatem essentiæ comparari ad essen- identitatem essentiæ comparari ad essen- tiam, et hoc in sequenti distinctione tiam, et hoc in sequenti distinctione XXXIV, ibi, A, «< Prædictis est adji- XXXIV, ibi, A, «< Prædictis est adji- ciendum, etc. »> ciendum, etc. »>

Hæc distinctio dividitur in duas par- Hæc distinctio dividitur in duas par- tes in quarum prima Magister ostendit tes in quarum prima Magister ostendit notiones esse personas in quibus sunt, et notiones esse personas in quibus sunt, et notiones etiam esse essentiam divinam. notiones etiam esse essentiam divinam. In secunda inducit hæreticorum quorum- In secunda inducit hæreticorum quorum- dam rationem in oppositum, et solvit, dam rationem in oppositum, et solvit, ibi, D, « Hoc autem aliqui negant, etc. » ibi, D, « Hoc autem aliqui negant, etc. »

In prima parte facit tria: quorum pri- In prima parte facit tria: quorum pri- mum est, quod probat proprietates in mum est, quod probat proprietates in

personis esse, et esse personas. Secun- personis esse, et esse personas. Secun- do, ostendit hoc idem ex natura simpli- do, ostendit hoc idem ex natura simpli- citatis divinæ, ibi, B, « Cumque de sim- citatis divinæ, ibi, B, « Cumque de sim- plicitate, etc. » Tertio, concludit ex illis, plicitate, etc. » Tertio, concludit ex illis, quod etiam proprietates sunt essentia quod etiam proprietates sunt essentia divina, ibi, C, « Quod enim proprietas divina, ibi, C, « Quod enim proprietas etiam divina natura sit, etc. » etiam divina natura sit, etc. »

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An liceat proprietates abstracto nomine An liceat proprietates abstracto nomine significari, ut paternitas ? significari, ut paternitas ?

Incidit autem hic primo quæstio, Incidit autem hic primo quæstio, Utrum liceat proprietates abstracto no- Utrum liceat proprietates abstracto no- mine significari, ut paternitas, et hujus- mine significari, ut paternitas, et hujus- modi ? modi ?

Videtur autem quod sic: quia Videtur autem quod sic: quia

1. Quod significatur in genere abstracto 1. Quod significatur in genere abstracto modo, etiam in specie sic potest signifi- modo, etiam in specie sic potest signifi- cari dicitur autem in præfatione Trini- cari dicitur autem in præfatione Trini- tatis : « Et in personis proprietas, >> cum tatis : « Et in personis proprietas, >> cum proprietas sit nomen rem suam dicens proprietas sit nomen rem suam dicens in abstracto ergo hoc licet in speciali- in abstracto ergo hoc licet in speciali-

Sed contra, Sed contra,

Solutio. Solutio.

140 140

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bus notionibus fieri, ut dicatur paterni- bus notionibus fieri, ut dicatur paterni- tas, filiatio, et hujusmodi. tas, filiatio, et hujusmodi.

2. Item, In divinis proprietates sunt per 2. Item, In divinis proprietates sunt per modum accidentium in inferioribus: ta- modum accidentium in inferioribus: ta- lia autem abstracte significantur : ergo lia autem abstracte significantur : ergo et in divinis abstracte significari possunt. et in divinis abstracte significari possunt.

3. Præterea, Quædam conveniunt eis 3. Præterea, Quædam conveniunt eis secundum quod per se intelliguntur, ut secundum quod per se intelliguntur, ut distinguere, et relativa facere, et hujus- distinguere, et relativa facere, et hujus- modi ergo in hoc modo sine hyposta- modi ergo in hoc modo sine hyposta- sibus in quibus sunt, significari possunt : sibus in quibus sunt, significari possunt : cum ergo sine hypostasibus significatæ, cum ergo sine hypostasibus significatæ, non possint significari nisi abstractive, vi- non possint significari nisi abstractive, vi- detur quod liceat nobis abstracto modo detur quod liceat nobis abstracto modo loqui de proprietatibus. loqui de proprietatibus.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. In inferioribus id quod non prædica- 1. In inferioribus id quod non prædica- tur denominative, sed secundum sub- tur denominative, sed secundum sub- stantiam, non habet abstractum, ut ho- stantiam, non habet abstractum, ut ho- mo, et animal, et rationale, et hujusmo- mo, et animal, et rationale, et hujusmo- di sed id quod prædicatur denominati- di sed id quod prædicatur denominati- ve tantum, ut album, albedo, et hujus- ve tantum, ut album, albedo, et hujus- modi sed in divinis nihil prædicatur se- modi sed in divinis nihil prædicatur se- cundum denominationem et accidens : cundum denominationem et accidens : ergo nihil licet ibi significare modo abs- ergo nihil licet ibi significare modo abs-

tracto. tracto.

2. Item, Abstracto modo significa- 2. Item, Abstracto modo significa- tum dicitur modo simpliciori, quam tum dicitur modo simpliciori, quam quod sumitur concrete: nihil autem in quod sumitur concrete: nihil autem in divinis est simplicius unum, quam aliud: divinis est simplicius unum, quam aliud: ergo unum non debet significari ut ab- ergo unum non debet significari ut ab- stractum, et alterum ut concretum. stractum, et alterum ut concretum.

3. Item, Abstractum notat compositio- 3. Item, Abstractum notat compositio- nem fuisse in concreto a quo abstra- nem fuisse in concreto a quo abstra- ctum est sed in divinis nihil composi- ctum est sed in divinis nihil composi- tum est ergo nihil abstrahere licet. tum est ergo nihil abstrahere licet.

SOLUTIO. Dicendum videtur, quod se- SOLUTIO. Dicendum videtur, quod se- cundum rem nihil abstractum est in di- cundum rem nihil abstractum est in di- vinis. Duplex enim necessitas cogit nos vinis. Duplex enim necessitas cogit nos abstracto modo et in essentialibus et no- abstracto modo et in essentialibus et no- tionalibus aliquid significare. In essen- tionalibus aliquid significare. In essen- tialibus, sicut quando dicimus, essentia, tialibus, sicut quando dicimus, essentia, sapientia, deitas, divinitas, substantia, et sapientia, deitas, divinitas, substantia, et hujusmodi. In notionalibus, ut quando hujusmodi. In notionalibus, ut quando dicimus paternitas, filiatio, relatio, pro- dicimus paternitas, filiatio, relatio, pro- prietas, et hujusmodi. Una autem illa- prietas, et hujusmodi. Una autem illa- rum necessitatum præcipua est modus rum necessitatum præcipua est modus attribuendi quia cum dicimus, Pater attribuendi quia cum dicimus, Pater

refertur ad Filium, et refertur ad Spiri- refertur ad Filium, et refertur ad Spiri- tum sanctum : nisi diceremus relatio- tum sanctum : nisi diceremus relatio- nem aliquid esse, oporteret quod eodem nem aliquid esse, oporteret quod eodem modo Pater se haberet ad Filium et Spi- modo Pater se haberet ad Filium et Spi- ritum sanctum et hoc non est verum. ritum sanctum et hoc non est verum. Et similiter cum dicitur, hypostatis di- Et similiter cum dicitur, hypostatis di- stinguitur, et proprietas distinguit, at- stinguitur, et proprietas distinguit, at- tribuimus hypostasi quod non attribui- tribuimus hypostasi quod non attribui- mus proprietati: hæc enim ratio aliquo mus proprietati: hæc enim ratio aliquo modo cogit significare proprietatem, quo modo cogit significare proprietatem, quo non significatur persona: et hoc non pot- non significatur persona: et hoc non pot- est esse nisi abstrahendo. est esse nisi abstrahendo.

Alia ratio est instantia hæreticorum in Alia ratio est instantia hæreticorum in disputatione quia compellunt nos dis- disputatione quia compellunt nos dis- cernere in nominum intentionibus : ct cernere in nominum intentionibus : ct cum noster intellectus sit materialis, et cum noster intellectus sit materialis, et non valeat accipere simplex nisi per mo- non valeat accipere simplex nisi per mo- dum compositionis, sicut consuevit in dum compositionis, sicut consuevit in inferioribus, accipit eodem modo in su- inferioribus, accipit eodem modo in su- perioribus, non dicens quidem rem com- perioribus, non dicens quidem rem com- positam, sed discernens inter ea quæ positam, sed discernens inter ea quæ sunt eadem res, secundum modos attri- sunt eadem res, secundum modos attri- buendi et supponendi: quia bene conce- buendi et supponendi: quia bene conce- derem hoc, quod nisi esset aliquid in derem hoc, quod nisi esset aliquid in quo fundaretur noster intellectus signifi- quo fundaretur noster intellectus signifi- cans unum sine alio, quod ipse esset cans unum sine alio, quod ipse esset cassus et vanus: fundatur autem in di- cassus et vanus: fundatur autem in di- versis attributis, quæ referuntur ad hy- versis attributis, quæ referuntur ad hy- postasim et proprietatem, ut dictum est. postasim et proprietatem, ut dictum est.

Dico ergo ad primum, quod in divinis Dico ergo ad primum, quod in divinis totum esse est ab esse essentiæ : et licet totum esse est ab esse essentiæ : et licet non sit accidens in divinis, tamen pro- non sit accidens in divinis, tamen pro- prietas in hoc quod est in alio, non per prietas in hoc quod est in alio, non per se ens, significatur ut potens intelligi sine se ens, significatur ut potens intelligi sine illo et ideo abstrahitur. Sic autem non illo et ideo abstrahitur. Sic autem non est in substantialibus : quia ab illis est est in substantialibus : quia ab illis est esse substantiale et idèo abstrahi ut de- esse substantiale et idèo abstrahi ut de- nominativa non possunt: quia abstractis nominativa non possunt: quia abstractis eis, subjectum non remaneret. eis, subjectum non remaneret.

AD ALIUD dicendum, quod nihil est ibi AD ALIUD dicendum, quod nihil est ibi simplicius abstractum, quam concretum: simplicius abstractum, quam concretum: nec ideo fit abstractio, sed potius ut si- nec ideo fit abstractio, sed potius ut si- gnificatur habere diversam ab eo a quo gnificatur habere diversam ab eo a quo abstrahitur, suppositionem et hoc quoad abstrahitur, suppositionem et hoc quoad modum intelligendi, qui in re non ponit modum intelligendi, qui in re non ponit nisi tantum quantum dictum est, scilicet nisi tantum quantum dictum est, scilicet supponendo diversimode cum diversis supponendo diversimode cum diversis adjunctis. adjunctis.

AD ALIUD dicendum, quod non notatur AD ALIUD dicendum, quod non notatur

d contra. d contra.

IN I SENTENT. DIST. XXXIII, A, ART. 2. IN I SENTENT. DIST. XXXIII, A, ART. 2.

compositio fuisse, sed potius alio modo compositio fuisse, sed potius alio modo significabile quia in divinis, ut jam di- significabile quia in divinis, ut jam di- ctum est, non separatur unum ab alio ctum est, non separatur unum ab alio tamquam ens unius naturæ ab ente alte- tamquam ens unius naturæ ab ente alte- rius naturæ, ut accidens a subjecto: sed rius naturæ, ut accidens a subjecto: sed fit ad indicium diversæ attributionis, fit ad indicium diversæ attributionis, scilicet quod aliquid dicitur de uno, scilicet quod aliquid dicitur de uno, quod non dicitur de alio, et e converso. quod non dicitur de alio, et e converso.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An notio sit aliquid in persona, et an An notio sit aliquid in persona, et an sit ipsa persona ? sit ipsa persona ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, in medio cap. A, « Quomodo essent, si in medio cap. A, « Quomodo essent, si in eis non essent ? et quomodo in eis es- in eis non essent ? et quomodo in eis es- sent, si ipsæ personæ non essent ? etc. » sent, si ipsæ personæ non essent ? etc. »

Ex hoc enim videntur haberi duo, sci- Ex hoc enim videntur haberi duo, sci- licet quod notio sit aliquid in persona, et licet quod notio sit aliquid in persona, et quod sit ipsa persona. quod sit ipsa persona.

CONTRA PRIMUM autem videtur sic obji- CONTRA PRIMUM autem videtur sic obji- ciendum : ciendum :

ex ex

1. Proprietas relationis causatur 1. Proprietas relationis causatur motu in divinis autem personis non est motu in divinis autem personis non est motus ergo in divinis personis non est motus ergo in divinis personis non est relatio. relatio.

2. Præterea, Per quem modum dicendi 2. Præterea, Per quem modum dicendi indicatur proprietas esse in persona, vel indicatur proprietas esse in persona, vel hypostasi? Constat, quod non nisi sicut hypostasi? Constat, quod non nisi sicut accidens in subjecto, secundum rationem accidens in subjecto, secundum rationem intelligendi. intelligendi.

1. SED CONTRA: 1. SED CONTRA:

Subjectum secundum rationem intel- Subjectum secundum rationem intel- ligendi est ante accidens vel proprietatem : ligendi est ante accidens vel proprietatem : quia cadit in diffinitione ejus, ut dicit quia cadit in diffinitione ejus, ut dicit Philosophus in VII primæ Philosophiæ : Philosophus in VII primæ Philosophiæ : supra autem probatum est, quod proprie- supra autem probatum est, quod proprie- tas personalis secundum modum intelli- tas personalis secundum modum intelli- gendi est ante hypostasim : ergo non est gendi est ante hypostasim : ergo non est in persona sicut proprietas in subjecto. in persona sicut proprietas in subjecto.

Præterea videtur, quod sit in ea sicut Præterea videtur, quod sit in ea sicut forma in subjecto: quia forma dat esse: forma in subjecto: quia forma dat esse: et similiter proprietas personalis facit et similiter proprietas personalis facit

1 Cf. Præfationem in die SS. Trinitatis. 1 Cf. Præfationem in die SS. Trinitatis.

141 141

personam, ut supra probatum est. SED personam, ut supra probatum est. SED CONTRA: Forma aut est substantialis, aut CONTRA: Forma aut est substantialis, aut accidentalis. Non substantialis: quia illa accidentalis. Non substantialis: quia illa non est in subjecto secundum quod sub- non est in subjecto secundum quod sub- jectum quia subjectum, ut dicit Philo- jectum quia subjectum, ut dicit Philo- sophus, est ens in se completum, occasio sophus, est ens in se completum, occasio alteri existendi in eo: sed potius est in alteri existendi in eo: sed potius est in materia ut actus et perfectio ipsius: sic materia ut actus et perfectio ipsius: sic autem non est proprietas in persona. Si autem non est proprietas in persona. Si autem est ut forma accidentalis: tunc autem est ut forma accidentalis: tunc erit secundum intellectum post hyposta- erit secundum intellectum post hyposta- sim, et non ante : hoc autem reprobatum sim, et non ante : hoc autem reprobatum

est. est.

Si propter hoc diceretur, ut Præpositi- Si propter hoc diceretur, ut Præpositi- vus dicebat, quod proprietas non est in vus dicebat, quod proprietas non est in persona, sed est persona. Contra videtur persona, sed est persona. Contra videtur esse quod in Littera hic dicitur, quod in esse quod in Littera hic dicitur, quod in personis sint proprietates, nemo inficiari personis sint proprietates, nemo inficiari audeat, cum aperte clamet auctoritas : audeat, cum aperte clamet auctoritas : « Et in personis proprietas, et in essentia « Et in personis proprietas, et in essentia unitas 1. >> unitas 1. >>

CONTRA aliam partem, scilicet quod CONTRA aliam partem, scilicet quod proprietas sit persona, objicitur sic: proprietas sit persona, objicitur sic:

1. Si proprietas est persona : tunc 1. Si proprietas est persona : tunc quælibet proprietas quæ est in persona, quælibet proprietas quæ est in persona, prædicatur de illa : cum igitur commu- prædicatur de illa : cum igitur commu- nis spiratio sit relatio quædam, ipsa præ- nis spiratio sit relatio quædam, ipsa præ- dicatur de persona: igitur et communis dicatur de persona: igitur et communis spiratio est persona. Aut igitur est per spiratio est persona. Aut igitur est per sona ens ab alia, aut non ens ab alia. Si sona ens ab alia, aut non ens ab alia. Si primo modo: tunc ipsa non est Pater, primo modo: tunc ipsa non est Pater, quod falsum est. Si secundo modo: tunc quod falsum est. Si secundo modo: tunc ipsa non est Filius, quod iterum falsum ipsa non est Filius, quod iterum falsum est ergo videtur, quod aliqua notio sit est ergo videtur, quod aliqua notio sit persona et eadem ratio est de omnibus : persona et eadem ratio est de omnibus : ergo nulla notio est persona, ut videtur. ergo nulla notio est persona, ut videtur. 2. Item, In inferioribus simplicissima 2. Item, In inferioribus simplicissima distinguuntur seipsis: cum ergo personæ distinguuntur seipsis: cum ergo personæ divinæ sunt simplicissimæ, videtur quod divinæ sunt simplicissimæ, videtur quod seipsis distinguantur et ex hoc conclu- seipsis distinguantur et ex hoc conclu- ditur, quod non tantum notiones non ditur, quod non tantum notiones non sunt personæ, sed quod notiones nihil sunt personæ, sed quod notiones nihil sunt omnino. sunt omnino.

3. Et hoc concessit Præpositivus, et di- 3. Et hoc concessit Præpositivus, et di- cebat quod non erant notiones nisi in modo cebat quod non erant notiones nisi in modo loquendi ut cum dicitur, rogo clemen- loquendi ut cum dicitur, rogo clemen-

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

142 142

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tiam tuam, id est, rogo te clementem: ita tiam tuam, id est, rogo te clementem: ita dicebat, adoretur in personis proprietas, dicebat, adoretur in personis proprietas, id est, persona quæ proprie est Pater, vel id est, persona quæ proprie est Pater, vel Filius, vel Spiritus sanctus. Sed contra Filius, vel Spiritus sanctus. Sed contra hoc sunt quædam rationes jam in parte hoc sunt quædam rationes jam in parte tactæ, et supra solutæ : quia ex hoc vi- tactæ, et supra solutæ : quia ex hoc vi- detur sequi, quod cum Pater sit simplex detur sequi, quod cum Pater sit simplex persona, et nulla proprietas sit in ipso, persona, et nulla proprietas sit in ipso, quod eodem modo se habeat ad Filium quod eodem modo se habeat ad Filium et ad Spiritum sanctum : et idem erit di- et ad Spiritum sanctum : et idem erit di- ctum, Pater generat, et Pater spirat. Sed ctum, Pater generat, et Pater spirat. Sed ad hoc dicebat, quod idem est, sed diffe- ad hoc dicebat, quod idem est, sed diffe- runt connotata dicebat enim, quod Pa- runt connotata dicebat enim, quod Pa- ter licet significet solam personam, ta- ter licet significet solam personam, ta- men connotat aliquid, scilicet existentiam men connotat aliquid, scilicet existentiam Filii et similiter donator. Sed quia hu- Filii et similiter donator. Sed quia hu- jusmodi positio abolita est, et videtur jusmodi positio abolita est, et videtur non concordare verbis Sanctorum, ideo non concordare verbis Sanctorum, ideo ipsi non videtur esse consentiendum. ipsi non videtur esse consentiendum.

SOLUTIO igitur erit, quod dicemus pro- SOLUTIO igitur erit, quod dicemus pro- prietates esse in personis, et personas, prietates esse in personis, et personas, sicut Magister hic dicit: in personis au- sicut Magister hic dicit: in personis au- tem, ut diversas ab ipsis in modo intel- tem, ut diversas ab ipsis in modo intel- ligendi et attribuendi: ipsas autem per- ligendi et attribuendi: ipsas autem per- sonas, ut idem in re existentes cum eis, sonas, ut idem in re existentes cum eis, sicut et cum essentia: quia quidquid est sicut et cum essentia: quia quidquid est in Deo, Deus est. in Deo, Deus est.

: :

AD PRIMUM igitur dicendum, quod aliter AD PRIMUM igitur dicendum, quod aliter est de relationibus quæ sunt secundum est de relationibus quæ sunt secundum existendi modum et ordinem naturæ, et existendi modum et ordinem naturæ, et de illis quæ sunt accidentales: quia pri- de illis quæ sunt accidentales: quia pri- mæ in divinis sunt ante rem, ut plene mæ in divinis sunt ante rem, ut plene satis notatum est supra 2, et illæ non cau- satis notatum est supra 2, et illæ non cau- santur a motu et mutatione nisi per ac- santur a motu et mutatione nisi per ac- cidens quia si mutatio in inferioribus cidens quia si mutatio in inferioribus posset abstrahi a modo existendi quo posset abstrahi a modo existendi quo unus ab alio est, ab ipso modo existendi unus ab alio est, ab ipso modo existendi sine motu causarentur: et ideo hoc acci- sine motu causarentur: et ideo hoc acci- dit, quod a motu causentur. In divinis dit, quod a motu causentur. In divinis ergo, ubi non est motus, causantur a so- ergo, ubi non est motus, causantur a so- lo modo existendi, vel potius faciunt di- lo modo existendi, vel potius faciunt di- stinguendo existendi modum, ut supra stinguendo existendi modum, ut supra habitum est, in quantum sunt proprieta- habitum est, in quantum sunt proprieta- tes personales. tes personales.

AD ALIUD dicendum, quod modus di- AD ALIUD dicendum, quod modus di- cendi in, reducitur ad illum modum quo cendi in, reducitur ad illum modum quo

1 Cf. Supra, Dist. XXVI. 1 Cf. Supra, Dist. XXVI.

proprietas est in eo cujus est proprietas, proprietas est in eo cujus est proprietas, cui confert esse distinctum : et ideo par- cui confert esse distinctum : et ideo par- tim est ut forma, partim ut proprietas, et tim est ut forma, partim ut proprietas, et partim ut idem alio modo significatum : partim ut idem alio modo significatum : ut forma, quia confert esse personale: ut ut forma, quia confert esse personale: ut proprietas, quia distinguit: ut idem alio proprietas, quia distinguit: ut idem alio modo significatum, quia ipsa est perso- modo significatum, quia ipsa est perso- na, et tamen ut ratio distinctionis ejus na, et tamen ut ratio distinctionis ejus a balia persona ejusdem naturæ: et ideo a balia persona ejusdem naturæ: et ideo iste modus dicendi in, ad unum modum iste modus dicendi in, ad unum modum perfecte non potest reduci: quia terreno- perfecte non potest reduci: quia terreno- rum comparatio ad Deum, ut dicit Hila- rum comparatio ad Deum, ut dicit Hila- rius, nulla est : sed ex multis oportet rius, nulla est : sed ex multis oportet colligere id quod est in uno : et cum colligere id quod est in uno : et cum multa collecta fuerint, non adhuc perfe- multa collecta fuerint, non adhuc perfe- cte repræsentabunt. cte repræsentabunt.

Et per hoc patet solutio ad totum quod Et per hoc patet solutio ad totum quod objicitur de prima parte. objicitur de prima parte.

AD ID quod objicitur de secunda parte, AD ID quod objicitur de secunda parte, dicendum quod proprietas est persona : dicendum quod proprietas est persona : et hoc est propter simplicitatem quæ exi- et hoc est propter simplicitatem quæ exi- git hoc, quod quidquid est in persona, git hoc, quod quidquid est in persona, sit ipsa persona: sicut quidquid est in sit ipsa persona: sicut quidquid est in Deo, Deus est, ut dicit Magister in Lit- Deo, Deus est, ut dicit Magister in Lit-

tera. tera.

AD ID autem quod contra objicitur, di-, AD ID autem quod contra objicitur, di-, cendum quod communis spiratio est per- cendum quod communis spiratio est per- sona ens ab alia, quia est Filius: et est sona ens ab alia, quia est Filius: et est persona non ens ab alia, quia est Pater: persona non ens ab alia, quia est Pater: et hoc non est inconveniens. et hoc non est inconveniens.

Si autem ex hoc aliquis objiceret: er- Si autem ex hoc aliquis objiceret: er- go est ens ab alio, et non ens ab alio : go est ens ab alio, et non ens ab alio : ergo affirmatio et negatio verificantur de ergo affirmatio et negatio verificantur de eodem. Dicendum secundum Doctores, eodem. Dicendum secundum Doctores, quod hæc est duplex, spiratio est ens ab quod hæc est duplex, spiratio est ens ab alio, ex eo quod ly ens potest teneri ad- alio, ex eo quod ly ens potest teneri ad- jective, et ut ad suum substantivum re- jective, et ut ad suum substantivum re- ferri ad hoc quod dico spiratio : et sic est ferri ad hoc quod dico spiratio : et sic est falsa utraque, scilicet, spiratio est ens ab falsa utraque, scilicet, spiratio est ens ab alio, et spiratio est non ens ab alio et alio, et spiratio est non ens ab alio et non distant per affirmationem et negatio- non distant per affirmationem et negatio- nem, cum ambæ sint affirmativæ : et si- nem, cum ambæ sint affirmativæ : et si- gnificatur in affirmativa, quod spiratio sit gnificatur in affirmativa, quod spiratio sit procedens ab alio, et hoc non contingit, ut procedens ab alio, et hoc non contingit, ut infra probabitur: quia licet proprietas sit infra probabitur: quia licet proprietas sit persona, non tamen supposita persona, persona, non tamen supposita persona,

2 Cf. Ibidem. 2 Cf. Ibidem.

object.2. object.2.

IN I SENTENT. DIST. XXXIII, C. IN I SENTENT. DIST. XXXIII, C.

supponitur proprietas. In negativa autem supponitur proprietas. In negativa autem significatur spiratio ut distincta proprieta- significatur spiratio ut distincta proprieta- te innascibilitatis: et hoc iterum non con- te innascibilitatis: et hoc iterum non con- venit quia proprietas distinguit, et non venit quia proprietas distinguit, et non distinguitur, Si autem ly ens est substan- distinguitur, Si autem ly ens est substan- tivum tunc affirmativa vera est, hæc sci- tivum tunc affirmativa vera est, hæc sci- licet, spiratio est ens ab alio, id est, ille licet, spiratio est ens ab alio, id est, ille qui est ab alio, quia est Filius : et nega- qui est ab alio, quia est Filius : et nega- tiva est similiter vera, spiratio est non tiva est similiter vera, spiratio est non ens ab alio, id est, ille qui non est ab ens ab alio, id est, ille qui non est ab alio, quia est Pater qui non est ab alio : alio, quia est Pater qui non est ab alio : et non opponuntur per affirmationem et et non opponuntur per affirmationem et negationem, ut patet per se. negationem, ut patet per se.

AD ALIUD dicendum, quod licet simpli- AD ALIUD dicendum, quod licet simpli- cissima sint distincta, per se tamen nihil cissima sint distincta, per se tamen nihil prohibet in eis esse rationes distinguendi: prohibet in eis esse rationes distinguendi: sicut in omni simplici præter primum, sicut in omni simplici præter primum, aliud est simplicitas, et aliud ipsum sim- aliud est simplicitas, et aliud ipsum sim-

143 143

plex et sic licet personæ divinæ sim- plex et sic licet personæ divinæ sim- plicissimæ sint, tamen nihil prohibet se- plicissimæ sint, tamen nihil prohibet se- cundum modum intelligendi et attribuendi cundum modum intelligendi et attribuendi accipere rationem distinctionis earum, et accipere rationem distinctionis earum, et illa est notio, quia notio ut distinguens illa est notio, quia notio ut distinguens significata, intelligitur ut ratio personæ significata, intelligitur ut ratio personæ potius, quam intelligatur ut res aliqua. potius, quam intelligatur ut res aliqua. AD ID quod ulterius objicitur de opi- Ad object. 3. AD ID quod ulterius objicitur de opi- Ad object. 3. nione Præpositivi, et aliorum quorum- nione Præpositivi, et aliorum quorum- dam, videtur concedendum. Contra Au- dam, videtur concedendum. Contra Au- gustinum enim expresse est, quod Pater gustinum enim expresse est, quod Pater non significet nisi hypostasim, sed Fi- non significet nisi hypostasim, sed Fi- lium connotet: sicut creator non signi- lium connotet: sicut creator non signi- ficat nisi essentiam, sed connotat effe- ficat nisi essentiam, sed connotat effe- ctum quia supra habuimus, quod ista ctum quia supra habuimus, quod ista nomina, Pater et Filius, non significant nomina, Pater et Filius, non significant tantum hypostases, sed etiam proprieta- tantum hypostases, sed etiam proprieta- tes 1. tes 1.

C. Auctoritate adstruit, quod proprietas sit natura. C. Auctoritate adstruit, quod proprietas sit natura.

Quod enim proprietas etiam divina natura sit, ostendit Hilarius dicens Quod enim proprietas etiam divina natura sit, ostendit Hilarius dicens nativitatem Filii esse naturam. Unde in libro VII de Trinitate ait: Utriusque nativitatem Filii esse naturam. Unde in libro VII de Trinitate ait: Utriusque natura non differt: unum sunt Pater et Filius. Habet ergo hoc sacramenti na- natura non differt: unum sunt Pater et Filius. Habet ergo hoc sacramenti na- tivitas, ut complectatur in se et nomen et naturam et potestatem: quia na- tivitas, ut complectatur in se et nomen et naturam et potestatem: quia na- tivitas non potest non esse ea natura, unde nascatur filius. Idem, in li- tivitas non potest non esse ea natura, unde nascatur filius. Idem, in li- bro VI: Nativitas proprietas est, veritas est. Idem, in libro VII dicit, quod bro VI: Nativitas proprietas est, veritas est. Idem, in libro VII dicit, quod naturæ nativitas sit intelligenda esse in natura Dei. Supra enim dixit, quod naturæ nativitas sit intelligenda esse in natura Dei. Supra enim dixit, quod proprium Patris est, quod semper Pater est: et proprium Filii est, quod proprium Patris est, quod semper Pater est: et proprium Filii est, quod semper Filius est significans, quod proprietas Patris est Pater, et pro- semper Filius est significans, quod proprietas Patris est Pater, et pro- prietas Filii est Filius. His aliisque pluribus auctoritatibus aperte signifi- prietas Filii est Filius. His aliisque pluribus auctoritatibus aperte signifi- cari videtur, quod proprietas Filii Filius sit, sic et Deus: ita et proprietas cari videtur, quod proprietas Filii Filius sit, sic et Deus: ita et proprietas Spiritus sancti. Spiritus sancti.

1 Cf. Supra, Dist. XXVII. 1 Cf. Supra, Dist. XXVII.

144 144

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An proprietates sunt essentia divina ? An proprietates sunt essentia divina ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, « Quod enim proprietas etiam divina ibi, « Quod enim proprietas etiam divina natura sit, etc. » natura sit, etc. »

Et quæruntur hic duo: quorum pri- Et quæruntur hic duo: quorum pri- mum est, Utrum proprietates sint essen- mum est, Utrum proprietates sint essen- tia divina? tia divina?

Secundum est, Utrum essentialia ad- Secundum est, Utrum essentialia ad- jectiva quocumque modo dicta, dicantur jectiva quocumque modo dicta, dicantur de notionibus, vel non? de notionibus, vel non?

AD PRIMUM proceditur sic: AD PRIMUM proceditur sic:

1. Quidquid est in Deo, Deus est: sed 1. Quidquid est in Deo, Deus est: sed proprietas est in Deo : ergo Deus est: proprietas est in Deo : ergo Deus est: ergo proprietas est divina essentia. ergo proprietas est divina essentia.

2. Item, Si non esset divina essentia, 2. Item, Si non esset divina essentia, et tamen aliquo modo esset in divina es- et tamen aliquo modo esset in divina es- sentia, tunc faceret compositionem diver- sentia, tunc faceret compositionem diver- sorum et hoc non convenit simplicissi- sorum et hoc non convenit simplicissi- mo: ergo oportet, quod sit divina essen- mo: ergo oportet, quod sit divina essen- tia. tia.

3. Item, Omnis modus prædicandi per 3. Item, Omnis modus prædicandi per accidens in divinis mutatur in substan- accidens in divinis mutatur in substan- tialem, etiam in relatione, ut supra habi- tialem, etiam in relatione, ut supra habi- tum est : quia licet relatio in eo quod re- tum est : quia licet relatio in eo quod re- latio, modum prædicandi proprium reti- latio, modum prædicandi proprium reti- neat, tamen relatio ut accidens non ma- neat, tamen relatio ut accidens non ma- net in divinis: cum igitur in compara- net in divinis: cum igitur in compara- tione ad essentiam et personam proprie- tione ad essentiam et personam proprie- tas non habeat comparationem nisi acci- tas non habeat comparationem nisi acci- dentis, ex illa parte accipit prædicatio- dentis, ex illa parte accipit prædicatio- nem substantiæ, et ita proprietas erit sub- nem substantiæ, et ita proprietas erit sub- stantia. stantia.

4. Item, Si proprietas non esset Deus, 4. Item, Si proprietas non esset Deus, nec Deus esset proprietas per simplicem nec Deus esset proprietas per simplicem conversam ergo esset melius, vel pejus conversam ergo esset melius, vel pejus eo sed melius non, quia nihil est melius eo sed melius non, quia nihil est melius Deo: nec pejus, quia nihil pejus Deo Deo: nec pejus, quia nihil pejus Deo potest esse in ipso. potest esse in ipso.

5. Item, Si non esset Deus, non dice- 5. Item, Si non esset Deus, non dice-

1 Præfatio SS. Trinitatis. 1 Præfatio SS. Trinitatis.

retur adorari ut Deus: quod est contra retur adorari ut Deus: quod est contra canticum Ecclesiæ, cum dicit : « Et in canticum Ecclesiæ, cum dicit : « Et in « personis proprietas, et in essentia uni- « personis proprietas, et in essentia uni- « tas, et in majestate adoretur æquali- « tas, et in majestate adoretur æquali- « tas ¹. » Ergo relinquitur, quod proprie- « tas ¹. » Ergo relinquitur, quod proprie- tates sint essentia divina. tates sint essentia divina.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Distinguere et non distinguere sunt 1. Distinguere et non distinguere sunt contradictorie opposita : ergo non con- contradictorie opposita : ergo non con- veniunt ei quod penitus est idem secun- veniunt ei quod penitus est idem secun- dum rem sed unum convenit notioni, dum rem sed unum convenit notioni, alterum essentiæ: ergo essentia et notio alterum essentiæ: ergo essentia et notio non sunt penitus idem secundum rem. non sunt penitus idem secundum rem.

2. Item, Si essentia est proprietas: 2. Item, Si essentia est proprietas: aut in eo quod est essentia, aut per aliud. aut in eo quod est essentia, aut per aliud. Si in eo quod est essentia : ergo quid- Si in eo quod est essentia : ergo quid- quid convenit proprietati, convenit el quid convenit proprietati, convenit el essentiæ, quod falsum est. Si per aliud essentiæ, quod falsum est. Si per aliud detur illud Si dicas, quod in eo quod detur illud Si dicas, quod in eo quod est persona. CONTRA: In sequenti distin- est persona. CONTRA: In sequenti distin- ctione probabitur, quod persona non est ctione probabitur, quod persona non est aliud ab essentia. aliud ab essentia.

3. Præterea, Secundum hoc videretur 3. Præterea, Secundum hoc videretur persona immediatior essentiæ quam pro- persona immediatior essentiæ quam pro- prietas et sic persona secundum intel- prietas et sic persona secundum intel- lectum esset ante proprietatem, quod lectum esset ante proprietatem, quod supra est improbatum. supra est improbatum.

SOLUTIO. Dicendum absque dubio, quod SOLUTIO. Dicendum absque dubio, quod proprietas est natura divina et essentia, proprietas est natura divina et essentia, sicut probant rationes primo inductæ. sicut probant rationes primo inductæ.

Se Se

AD ID autem quod objicitur primo in A AD ID autem quod objicitur primo in A contrarium, dicendum quod distinguere contrarium, dicendum quod distinguere et non distinguere opponuntur contradi- et non distinguere opponuntur contradi- ctorie secundum modum, sed non quod ctorie secundum modum, sed non quod exigant rem diversam, sed sufficit ei di- exigant rem diversam, sed sufficit ei di- versus modus significandi : et ille modus versus modus significandi : et ille modus realiter significatur, ut cum dicitur, pro- realiter significatur, ut cum dicitur, pro- prietas distinguit, essentia non distingui- prietas distinguit, essentia non distingui- tur in divinis, ut sæpe supra dictum est. tur in divinis, ut sæpe supra dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod essentia est A AD ALIUD dicendum, quod essentia est A proprietas, non in quantum essentia, sed proprietas, non in quantum essentia, sed in quantum est simplicissima et bene in quantum est simplicissima et bene tamen concedo, quod non est ponere tamen concedo, quod non est ponere mediatum et immediatum in divinis, nisi mediatum et immediatum in divinis, nisi secundum modum intelligendi: et tunc secundum modum intelligendi: et tunc secundum illum modum licet propinquior secundum illum modum licet propinquior

bject. 3. bject. 3.

contra. contra.

IN I SENTENT. DIST. XXXIII, C, ART. 4. IN I SENTENT. DIST. XXXIII, C, ART. 4.

sit persona essentiæ quam proprietas, sit persona essentiæ quam proprietas, non tamen ex hoc contingit, quod essen- non tamen ex hoc contingit, quod essen- tia est proprietas, quia ipsa est persona : tia est proprietas, quia ipsa est persona : sed potius ex hoc quod est simplicissima, sed potius ex hoc quod est simplicissima, ut dicit in Littera. ut dicit in Littera.

AD HOC autem quod objicitur, quod si AD HOC autem quod objicitur, quod si convenit gratia alterius, quod convenit convenit gratia alterius, quod convenit per accidens, dicendum quod non sequi- per accidens, dicendum quod non sequi- tur quia non dicimus, quod conveniat tur quia non dicimus, quod conveniat per aliud, sed potius per idem alio modo per aliud, sed potius per idem alio modo significatum : et tale per aliud est in di- significatum : et tale per aliud est in di- vinis dictum aliud per modum suppo- vinis dictum aliud per modum suppo- nendi et attribuendi, et non aliud secun- nendi et attribuendi, et non aliud secun- dum rem. dum rem.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Utrum in divinis essentialia quocumque Utrum in divinis essentialia quocumque modo significata, prædicentur de no- modo significata, prædicentur de no- tionibus ? tionibus ?

Secundo quæritur, Utrum essentialia Secundo quæritur, Utrum essentialia quocumque modo significata, prædicen- quocumque modo significata, prædicen- tur de notionibus ? tur de notionibus ?

Videtur autem, quod non : quia non Videtur autem, quod non : quia non dicimus, quod paternitas creat: cum ta- dicimus, quod paternitas creat: cum ta- men dicamus, quod paternitas est essen- men dicamus, quod paternitas est essen- tia divina. Item, Non dicimus, Paterni- tia divina. Item, Non dicimus, Paterni- tas est sapiens. Item, Non dicimus, non tas est sapiens. Item, Non dicimus, non distinguit nec dicimus, Paternitas est distinguit nec dicimus, Paternitas est incarnata : nec dicimus, Paternitas est incarnata : nec dicimus, Paternitas est trina cum omnia hujusmodi dicant ad- trina cum omnia hujusmodi dicant ad- jectiva essentialia. jectiva essentialia.

: :

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Video quod notionalia quædam, ut 1. Video quod notionalia quædam, ut paternitas, dicuntur immensa, increata, paternitas, dicuntur immensa, increata, et hujusmodi : et hæc adjectiva sunt es- et hujusmodi : et hæc adjectiva sunt es- sentialia ergo adjectiva essentialia di- sentialia ergo adjectiva essentialia di- cuntur de notionibus. cuntur de notionibus.

2. Item, Sicut se habent adjectiva no- 2. Item, Sicut se habent adjectiva no- tionalia ad notiones, sic essentialia ad tionalia ad notiones, sic essentialia ad essentiam : ergo secundum transmuta- essentiam : ergo secundum transmuta- tam proportionem, sicut notiones ad es- tam proportionem, sicut notiones ad es- sentiam, sic essentialia ad notionalia: sentiam, sic essentialia ad notionalia: sed notiones prædicantur de essentia, et sed notiones prædicantur de essentia, et

XXVI XXVI

145 145

e converso: ergo essentialia de notiona- e converso: ergo essentialia de notiona- libus. libus.

SOLUTIO. Dicendum, quod quatuor mo- SOLUTIO. Dicendum, quod quatuor mo- dis possunt se habere essentialia adjecti- dis possunt se habere essentialia adjecti- va, quibus de notione non prædicantur, va, quibus de notione non prædicantur, scilicet si sunt essentialia per modum es- scilicet si sunt essentialia per modum es- sentiæ, si sunt essentialia appropriata sentiæ, si sunt essentialia appropriata personæ, si sunt essentialia cointellecta personæ, si sunt essentialia cointellecta persona, et quarto, si sunt essentialia persona, et quarto, si sunt essentialia per modum actus divini. Essentialia per per modum actus divini. Essentialia per modum essentiæ sunt, ut non distingui, modum essentiæ sunt, ut non distingui, relationem non significare, et hujusmodi. relationem non significare, et hujusmodi. Essentialia attributa personis, sunt ea Essentialia attributa personis, sunt ea quæ concretive dicuntur: quia illa signi- quæ concretive dicuntur: quia illa signi- ficant essentiam in personis, ut sapiens, ficant essentiam in personis, ut sapiens, potens, et hujusmodi. Unde stultum est potens, et hujusmodi. Unde stultum est dicere, quod paternitas sapiens est. Es- dicere, quod paternitas sapiens est. Es- sentialia autem cointellecta persona, sunt sentialia autem cointellecta persona, sunt ut trinus, incarnatus: et ideo non dici- ut trinus, incarnatus: et ideo non dici- mus, paternitas est trina, id est, trium mus, paternitas est trina, id est, trium una :sicut dicimus, essentia est trina, una :sicut dicimus, essentia est trina, id est, trium. Essentialia autem per mo- id est, trium. Essentialia autem per mo- dum actus, sunt ut creat, gubernat, et dum actus, sunt ut creat, gubernat, et hujusmodi: quia nihil est dictu, pater- hujusmodi: quia nihil est dictu, pater- nitas creat, vel gubernat mundum. Alia nitas creat, vel gubernat mundum. Alia autem omnia possunt dici, et præcipue autem omnia possunt dici, et præcipue negativa, ut immensa, increata, et hujus- negativa, ut immensa, increata, et hujus- modi. modi.

Et per hoc patet solutio ad omnia ob- Et per hoc patet solutio ad omnia ob- jecta præter ultimum. jecta præter ultimum.

Solutio. Solutio.

ET AD ULTIMUM dicendum, quod propor- Ad object. 2. ET AD ULTIMUM dicendum, quod propor- Ad object. 2. tio transmutata non tenet in omnibus, tio transmutata non tenet in omnibus, sed in proportionalibus tantum : et illa sed in proportionalibus tantum : et illa sunt diversa et ideo quando mutatur sunt diversa et ideo quando mutatur proportio, tunc non valet in isto proces- proportio, tunc non valet in isto proces- su quia notio se habet ad essentiam ut su quia notio se habet ad essentiam ut idem illi, sed notionale non sic se habet idem illi, sed notionale non sic se habet ad essentiale, quia differt ab eo in modo ad essentiale, quia differt ab eo in modo attribuendi. Et est instantia : sicut se ha- attribuendi. Et est instantia : sicut se ha- bet animal ad aliquod animal, sic se ha- bet animal ad aliquod animal, sic se ha- bet homo ad aliquem hominem: ergo bet homo ad aliquem hominem: ergo permutatim sicut se habet animal ad ho- permutatim sicut se habet animal ad ho- minem, ita se habet aliquis homo ad ali- minem, ita se habet aliquis homo ad ali- quod animal: hoc autem falsum est : quod animal: hoc autem falsum est : quia animal et homo se habent sicut su- quia animal et homo se habent sicut su- perius et inferius, sed aliquis homo non perius et inferius, sed aliquis homo non ut superius se habet ad aliquod animal, ut superius se habet ad aliquod animal, sed potius e converso: quia sequitur sed potius e converso: quia sequitur

10 10

Quaest. Quaest.

146 146

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

aliquis homo est : ergo aliquod animal aliquis homo est : ergo aliquod animal est et non valet e converso. Proportio est et non valet e converso. Proportio ergo hujusmodi non tenet in his quæ ergo hujusmodi non tenet in his quæ simpliciter diversa sunt, ita quod unum simpliciter diversa sunt, ita quod unum non sit pars alterius. non sit pars alterius.

SI AUTEM quæritur de illis quatuor con- SI AUTEM quæritur de illis quatuor con- ditionibus, quare faciunt exceptionem in ditionibus, quare faciunt exceptionem in adjectivis substantialibus ? adjectivis substantialibus ?

Dicendum, quod licet essentia sit pro- Dicendum, quod licet essentia sit pro- prietas, tamen modi significandi opposi- prietas, tamen modi significandi opposi-

tionem quamdam habent: et inde venit tionem quamdam habent: et inde venit conditio prima. conditio prima.

Similiter, supposita persona, non suppo- Similiter, supposita persona, non suppo- nitur notio et inde trahitur tertia: quia nitur notio et inde trahitur tertia: quia tunc convenit aliquid uni, quod non alii. tunc convenit aliquid uni, quod non alii.

Item, notio significatur in abstracto, et Item, notio significatur in abstracto, et ut ens in alio : et ideo non conveniunt ut ens in alio : et ideo non conveniunt ei ea quæ ut per se existens personaliter ei ea quæ ut per se existens personaliter dicunt, ut sapiens, bonus, et hujusmodi: dicunt, ut sapiens, bonus, et hujusmodi: et inde trahitur tertia. Notionis etiam non et inde trahitur tertia. Notionis etiam non est agere, sed personæ : et inde venit est agere, sed personæ : et inde venit quarta exceptionis ratio. quarta exceptionis ratio.

D. Quidam negant, scilicet proprietates esse personas et divinam naturam, et D. Quidam negant, scilicet proprietates esse personas et divinam naturam, et quare? quare?

Hoc autem aliqui negant, dicentes quidem proprietates in personis esse, Hoc autem aliqui negant, dicentes quidem proprietates in personis esse, sed non esse personas ipsas: quia ita dicunt esse in personis vel in essen- sed non esse personas ipsas: quia ita dicunt esse in personis vel in essen- tia divina, ut non sint interius, sicut ea sunt quæ secundum substantiam tia divina, ut non sint interius, sicut ea sunt quæ secundum substantiam dicuntur de Deo, ut bonitas, justitia: sed extrinsecus affixæ sunt: atque dicuntur de Deo, ut bonitas, justitia: sed extrinsecus affixæ sunt: atque ita esse rationibus probare contendunt. Si enim, inquiunt, proprietates ita esse rationibus probare contendunt. Si enim, inquiunt, proprietates sunt personæ, non eis personæ determinantur. Contra quod dicimus, quia sunt personæ, non eis personæ determinantur. Contra quod dicimus, quia etiam seipsis personæ differunt, sicut supra Hieronymus loquens de Patre etiam seipsis personæ differunt, sicut supra Hieronymus loquens de Patre et Filio et Spiritu sancto dicit: Substantia unum sunt, sed personis ac no- et Filio et Spiritu sancto dicit: Substantia unum sunt, sed personis ac no- minibus distinguuntur. Sed iterum addunt, Si proprietates ipsæ divina es- minibus distinguuntur. Sed iterum addunt, Si proprietates ipsæ divina es- sentia sunt, cum essentia non differant tres personæ, nec proprietates 1 sentia sunt, cum essentia non differant tres personæ, nec proprietates 1 differunt. Quomodo enim differt Pater a Filio, eo quod divina essentia est, differunt. Quomodo enim differt Pater a Filio, eo quod divina essentia est, cum in essentia unum sunt ? cum in essentia unum sunt ?