Ad 1. Ad 1.

Ad 2 Ad 2

Ad 3. Ad 3.

Ad 4 Ad 4

IN I SENTENT. DIST. XXVIII, B, ART. 4. IN I SENTENT. DIST. XXVIII, B, ART. 4.

alia quia distinctio notionum est secun- alia quia distinctio notionum est secun- dum modum innotescendi personam ut dum modum innotescendi personam ut personam, hoc est, secundum rationem personam, hoc est, secundum rationem dignitatis sicut autem supra dictum est, dignitatis sicut autem supra dictum est, in ordine naturæ oportet principium esse in ordine naturæ oportet principium esse non de principio: et illud innotescit in non de principio: et illud innotescit in omni re qua est principium non de prin- omni re qua est principium non de prin- cipio erit ergo unus modus innotescen- cipio erit ergo unus modus innotescen- di ipsum ex parte illa qua non est de di ipsum ex parte illa qua non est de principio, et alius ex parte illa qua est principio, et alius ex parte illa qua est principium, et unus modus non est alius. principium, et unus modus non est alius. Ex parte illa qua innotescit ut non de Ex parte illa qua innotescit ut non de principio, est innascibilitas notio. principio, est innascibilitas notio. parte altera innotescit secundum rationes parte altera innotescit secundum rationes quibus est principium totius divinitatis: quibus est principium totius divinitatis: hoc autem est generando, et spirando: hoc autem est generando, et spirando: et ideo erunt duæ notiones Patris, una et ideo erunt duæ notiones Patris, una paternitas, et alia communis spiratio. paternitas, et alia communis spiratio.

Ex Ex

AD PRIMUM ergo dicendum, quod inna- AD PRIMUM ergo dicendum, quod inna- scibilitas non superfluit: quia paternitate scibilitas non superfluit: quia paternitate sufficienter innotescit Pater in ratione sufficienter innotescit Pater in ratione principii non tamen ipse sufficienter in- principii non tamen ipse sufficienter in- notescit in quantum est non de princi- notescit in quantum est non de princi- pio et hoc convenit ei personaliter, et pio et hoc convenit ei personaliter, et pertinet ad dignitatem personæ, secun- pertinet ad dignitatem personæ, secun- dum quod in ordine naturæ ipse Pater dum quod in ordine naturæ ipse Pater ponitur principium non de principio. ponitur principium non de principio.

rem rem

AD ALIUD dicendum, quod realiter non AD ALIUD dicendum, quod realiter non distinguit in divinis nisi relationis oppo- distinguit in divinis nisi relationis oppo- sitio, id est, quod distinctio faciat sitio, id est, quod distinctio faciat per se entem et subsistentem et sic non per se entem et subsistentem et sic non distinguitur notio a notione, sed potius distinguitur notio a notione, sed potius secundum modum supponendi et attri- secundum modum supponendi et attri- buendi, ut superius dictum est. buendi, ut superius dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod non dicit AD ALIUD dicendum, quod non dicit comparationem paternitatis, sed ejus qui comparationem paternitatis, sed ejus qui est Pater secundum illam rationem qua est Pater secundum illam rationem qua est principium non de principio: unde est principium non de principio: unde illa ratio ex falsis procedit. illa ratio ex falsis procedit.

AD ALIUD dicendum, quod non est nu- AD ALIUD dicendum, quod non est nu- merus rerum distinctarum in divinis, ni- merus rerum distinctarum in divinis, ni- si personarum tantum : nec notio in divi- si personarum tantum : nec notio in divi- nis habet esse distinctum extra personas, nis habet esse distinctum extra personas, et numeratur secundum rationes inno- et numeratur secundum rationes inno- tescendi et attribuendi. Tamen bene di- tescendi et attribuendi. Tamen bene di- co, quod relatio et notio est res in divi- co, quod relatio et notio est res in divi- nis, licet non numeretur extra personam: nis, licet non numeretur extra personam:

1 Cf. Supra, Dist. XXVI. 1 Cf. Supra, Dist. XXVI.

59 59

sed diversitas ejus innotescit secundum sed diversitas ejus innotescit secundum diversitatem modi significandi in attri- diversitatem modi significandi in attri- buendo, ut superius dictum est. buendo, ut superius dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod nascibilitas AD ALIUD dicendum, quod nascibilitas secundum idem in ratione facit innote- secundum idem in ratione facit innote- scere Filium, secundum quod facit eum scere Filium, secundum quod facit eum innotescere filiatio, secundum scilicet innotescere filiatio, secundum scilicet quod est de principio in ordine naturæ : quod est de principio in ordine naturæ : et ideo non est diversa notio in Filio na- et ideo non est diversa notio in Filio na- scibilitas et filiatio: sed non secundum scibilitas et filiatio: sed non secundum idem facit innotescere Patrem innascibi- idem facit innotescere Patrem innascibi- litas et paternitas, secundum quod in litas et paternitas, secundum quod in ordine naturæ est principium non de ordine naturæ est principium non de principio et ideo in Patre est alio modo principio et ideo in Patre est alio modo notio innascibilitas, et paternitas: sicut notio innascibilitas, et paternitas: sicut et in Filio alia notio est filiatio, et com- et in Filio alia notio est filiatio, et com- munis spiratio: quia non secundum munis spiratio: quia non secundum unam rationem innotescit Filius per eas, unam rationem innotescit Filius per eas, secundum quod refertur ad ordinem na- secundum quod refertur ad ordinem na- turæ, ut principium de principio. turæ, ut principium de principio.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Utrum non intellecta paternitate Pater Utrum non intellecta paternitate Pater esset quis, quia ingenitus? esset quis, quia ingenitus?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, «Non est hoc dicere ingenitum, ibi, A, «Non est hoc dicere ingenitum, quod est Patrem dicere, etc. >> quod est Patrem dicere, etc. >>

1. Ergo videtur, quod non intellecta pa- 1. Ergo videtur, quod non intellecta pa- ternitate, adhuc Pater esset quis, quia ternitate, adhuc Pater esset quis, quia ingenitus ergo hoc est falsum quod su- ingenitus ergo hoc est falsum quod su- perius videtur probari', quod abstracta perius videtur probari', quod abstracta personalitate a persona, non remanet hy- personalitate a persona, non remanet hy- postasis. postasis.

2. Si forte dicas, quod ita est in Patre, 2. Si forte dicas, quod ita est in Patre, sed non est ita in aliis. CONTRA: Quia ea- sed non est ita in aliis. CONTRA: Quia ea- dem ratione non est idem dicere Filium, dem ratione non est idem dicere Filium, et spirantem : ergo non intellecta filia- et spirantem : ergo non intellecta filia- tione, adhuc Filius erit quis, et ita rema- tione, adhuc Filius erit quis, et ita rema- net hypostasis Filii. net hypostasis Filii.

3. Item, Hoc probatur alia ratione. 3. Item, Hoc probatur alia ratione. Bene conceditur, Iste est genitus: ergo Bene conceditur, Iste est genitus: ergo est ab alio sed non convertitur: ergo est ab alio sed non convertitur: ergo

Ad 5. Ad 5.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

60 60

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

esse ab alio per intellectum, est prius esse ab alio per intellectum, est prius quam generari: ergo potest intelligi sine quam generari: ergo potest intelligi sine illo ergo non intellecta filiatione, adhuc illo ergo non intellecta filiatione, adhuc intelligitur ens ab alio : hoc autem non intelligitur ens ab alio : hoc autem non convenit nisi hypostasi: ergo abstracta convenit nisi hypostasi: ergo abstracta personalitate intelligitur hypostasis, quod personalitate intelligitur hypostasis, quod supra negatum est. supra negatum est.

4. Item, Augustinus dicit, et habetur 4. Item, Augustinus dicit, et habetur in Littera, quod aliud est Patrem esse, in Littera, quod aliud est Patrem esse, et aliud est esse Patrem: non enim ea- et aliud est esse Patrem: non enim ea- dem est, est Pater, et Pater est et est dem est, est Pater, et Pater est et est Filius, et Filius est: sed eodem Pater Filius, et Filius est: sed eodem Pater est quo Filius est, quia Pater est essen- est quo Filius est, quia Pater est essen- tia et Filius eodem est, quia in divinis tia et Filius eodem est, quia in divinis quidquid est, essentia est: ergo videtur, quidquid est, essentia est: ergo videtur, quod esse hypostasim secundum intelle- quod esse hypostasim secundum intelle- ctum dependet ab essentia: et non intel- ctum dependet ab essentia: et non intel- lecta notione, adhuc essentia est: ergo lecta notione, adhuc essentia est: ergo cum hypostasis esse sit ab essentia, hy- cum hypostasis esse sit ab essentia, hy- postasis in divinis potest esse non exi- postasis in divinis potest esse non exi- stente notione. stente notione.

5. Iten, Absolutum est in omnibus 5. Iten, Absolutum est in omnibus ante respectivum: supra autem habitum ante respectivum: supra autem habitum est sæpe, quod persona absolutum est: est sæpe, quod persona absolutum est: ergo et hypostasis: quia cum duo sint de ergo et hypostasis: quia cum duo sint de intellectu personæ, scilicet hypostasis et intellectu personæ, scilicet hypostasis et proprietas, esse absoluti non potest ha- proprietas, esse absoluti non potest ha- bere persona a proprietate: ergo relin- bere persona a proprietate: ergo relin- quitur, quod habeat ab hypostasi : ergo quitur, quod habeat ab hypostasi : ergo hypostasis est absolutum : ergo per in- hypostasis est absolutum : ergo per in- tellectum est ante respectivum. tellectum est ante respectivum.

SOLUTIO. Adhuc persistimus in hoc SOLUTIO. Adhuc persistimus in hoc quod non intellecta proprietate, non in- quod non intellecta proprietate, non in- telligatur nec remanet hypostasis: quia telligatur nec remanet hypostasis: quia non videmus, qualiter declinetur hæresis non videmus, qualiter declinetur hæresis Arii, vel hæresis Sabellii, si per Arii, vel hæresis Sabellii, si per intelle- intelle- ctum ponitur hypostasis ante proprieta- ctum ponitur hypostasis ante proprieta- tem et hoc supra satis probatum est 1. tem et hoc supra satis probatum est 1. UNDE DICIMUS ad primum, quod non UNDE DICIMUS ad primum, quod non intellecta paternitate, etc., quod hoc pot- intellecta paternitate, etc., quod hoc pot- est esse duobus modis: est enim pater- est esse duobus modis: est enim pater- nitas relatio, et proprietas personalis : et nitas relatio, et proprietas personalis : et potest non intelligi paternitas ut relatio potest non intelligi paternitas ut relatio est, quia potest intelligi non genitus non est, quia potest intelligi non genitus non babens Filium: et sic verum est quod babens Filium: et sic verum est quod dicit Augustinus. Sed destruitur ordo dicit Augustinus. Sed destruitur ordo

1 Cf. I Sententiarum, Dist XXI et XXVI. 1 Cf. I Sententiarum, Dist XXI et XXVI.

naturæ : ordinem enim naturæ non ha- naturæ : ordinem enim naturæ non ha- bet Pater ad Filium nisi paternitatis ra- bet Pater ad Filium nisi paternitatis ra- tione. Unde sic non intellecta paternitate tione. Unde sic non intellecta paternitate verum est, quod remanet hypostasis Pa- verum est, quod remanet hypostasis Pa- tris, et non Filii quia ordo naturæ de- tris, et non Filii quia ordo naturæ de- struitur quo alter sit ex altero. Alio mo- struitur quo alter sit ex altero. Alio mo- do est proprietas constituens personam do est proprietas constituens personam in esse personali et cum negatio non in esse personali et cum negatio non constituat, intellectus innascibilitatis non constituat, intellectus innascibilitatis non constituet Patrem et hoc modo non in- constituet Patrem et hoc modo non in- tellecta paternitate, non erit Pater quis : tellecta paternitate, non erit Pater quis : et tollitur hypostasis, proprietate sub- et tollitur hypostasis, proprietate sub-

lata. lata.

: :

AD ALIUD dicendum, quod licet spiratio AD ALIUD dicendum, quod licet spiratio sit notio Filii, tamen non est personalis sit notio Filii, tamen non est personalis proprietas ejus : et ideo spiratio secun- proprietas ejus : et ideo spiratio secun- dum rationem intelligendi præsupponit dum rationem intelligendi præsupponit sibi filiationem, ut est proprietas perso- sibi filiationem, ut est proprietas perso- nalis non enim potest spirare nisi per- nalis non enim potest spirare nisi per- sona constituta et hoc fit per filiatio- sona constituta et hoc fit per filiatio-

nem. nem.

AD ALIUD dicendum, quod hoc sequitur AD ALIUD dicendum, quod hoc sequitur in his in quibus universale abstrahitur a in his in quibus universale abstrahitur a particulari, et simplicius a minus simpli- particulari, et simplicius a minus simpli- ci et tamen secundum esse est e con- ci et tamen secundum esse est e con- verso. Unde cum dicitur, iste est geni- verso. Unde cum dicitur, iste est geni- tus ergo est ab alio intellectus noster tus ergo est ab alio intellectus noster non sistitur super esse ab alio, sed transit non sistitur super esse ab alio, sed transit usque ad generationem, eo quod illa de- usque ad generationem, eo quod illa de- terminate figit intellectum : non enim terminate figit intellectum : non enim sumitur res in universali nisi in poten- sumitur res in universali nisi in poten- tia unde intellectus quærens naturam tia unde intellectus quærens naturam rei et esse, rei et esse, non quiescit in universali : non quiescit in universali : et ideo secundum esse personæ, esse ab et ideo secundum esse personæ, esse ab alio, est post esse ab alio per generatio- alio, est post esse ab alio per generatio- .nem, et post esse ab alio per spiratio- .nem, et post esse ab alio per spiratio- nem et secundum rem est idem, et non nem et secundum rem est idem, et non simplicius illis: quia abstractio talis in simplicius illis: quia abstractio talis in divinis fieri non potest, ut supra proba- divinis fieri non potest, ut supra proba- tum est et si esset in divinis, non esset tum est et si esset in divinis, non esset nisi secundum rationem, et secundum nisi secundum rationem, et secundum esse esset e converso. esse esset e converso.

AD ALIUD dicendum, quod bene vide- AD ALIUD dicendum, quod bene vide- tur mihi esse concedendum, quod hy- tur mihi esse concedendum, quod hy- postasis habet habitudinem ad essen- postasis habet habitudinem ad essen- tiam, et habitudinem ad proprietatem : tiam, et habitudinem ad proprietatem : et ab habitudine ad essentiam habet esse, et ab habitudine ad essentiam habet esse,

Ad 21 Ad 21

Ad 3 Ad 3

Ad Ad

Ad 5. Ad 5.

IN I SENTENT. DIST. XXVIII, B, ART. 5. IN I SENTENT. DIST. XXVIII, B, ART. 5.

et similiter proprietas: quia omne esse et similiter proprietas: quia omne esse in divinis, est essentiæ, et ab essentia: in divinis, est essentiæ, et ab essentia: sed tamen numerum et esse hypostasis, sed tamen numerum et esse hypostasis, id est, quod hypostasis est hypostasis, ex id est, quod hypostasis est hypostasis, ex parte post habet a proprietate : quia per parte post habet a proprietate : quia per numerum et per esse hypostasis ut hy- numerum et per esse hypostasis ut hy- postasis pendet a proprietate. postasis pendet a proprietate.

AD ALIUD dicendum, quod hypostasis AD ALIUD dicendum, quod hypostasis non est absolutum, ut supra probatum non est absolutum, ut supra probatum est 1 est 1 : quia si ponatur absolutum, se- : quia si ponatur absolutum, se- quitur hæresis Sabellii, vel Arii ine- quitur hæresis Sabellii, vel Arii ine- vitabiliter, ut mihi videtur: sed respe- vitabiliter, ut mihi videtur: sed respe- ctivum dicitur duobus modis, scilicet ctivum dicitur duobus modis, scilicet ut ratio respectus, et sic respectivum ut ratio respectus, et sic respectivum est notio, et relatio sive proprietas: et est notio, et relatio sive proprietas: et ut id quod dicitur ad aliquid, et hoc ut id quod dicitur ad aliquid, et hoc est suppositum relationis, quod est hy- est suppositum relationis, quod est hy- postasis. Et si quæratur, Unde veniat postasis. Et si quæratur, Unde veniat hoc suppositum, ex quo non manet hoc suppositum, ex quo non manet sublata relatione? Respondendum est, sublata relatione? Respondendum est, quia ponitur posita relatione ut est dis- quia ponitur posita relatione ut est dis- tinguens aliter enim relatio in divinis tinguens aliter enim relatio in divinis non ponitur. Tamen argumentum non non ponitur. Tamen argumentum non valet quia multiplex est relatio, ut su- valet quia multiplex est relatio, ut su- pra dictum est, scilicet simplex, et pra dictum est, scilicet simplex, et composita. Et simplex est secundum composita. Et simplex est secundum originem et quædam illarum nascun- originem et quædam illarum nascun- tur ex mutatione, ut causa et causatum, tur ex mutatione, ut causa et causatum, et pater et filius in inferioribus et hæc et pater et filius in inferioribus et hæc præponunt sibi secundum intellectum præponunt sibi secundum intellectum supposita sua. Quædam sunt ad esse supposita sua. Quædam sunt ad esse suppositi constituendo ipsum, quibus suppositi constituendo ipsum, quibus positis ponitur suppositum : et ideo qui- positis ponitur suppositum : et ideo qui- dam dicunt non male, ut videtur mihi, dam dicunt non male, ut videtur mihi, quod proprietates istæ secum ferunt quod proprietates istæ secum ferunt supposita et ideo istæ relationes sunt supposita et ideo istæ relationes sunt secundum rationem intelligendi secundum rationem intelligendi supposita sua. supposita sua.

1 Cf. Supra, Dist. XXVI. 1 Cf. Supra, Dist. XXVI.

ante ante

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

== ==

61 61

An genitum et ingenitum dicant ens in An genitum et ingenitum dicant ens in eodem genere prædicamenti ? eodem genere prædicamenti ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa medium : « Negativa porro ibi, A, circa medium : « Negativa porro particula non id efficit, ut quod sine illa particula non id efficit, ut quod sine illa relative dicitur, etc. » relative dicitur, etc. »

1. Hoc enim videtur falsum: cum 1. Hoc enim videtur falsum: cum enim non habeat ordinem ad prædica- enim non habeat ordinem ad prædica- mentum nisi per coordinationem præ- mentum nisi per coordinationem præ- dicabilium, si negatur ab eo coordinatio dicabilium, si negatur ab eo coordinatio prædicabilium, negatur ab eo (ut videtur) prædicabilium, negatur ab eo (ut videtur) prædicamentum sed coordinatio præ- prædicamentum sed coordinatio præ- dicabilium negatur ab eo, quia negatur dicabilium negatur ab eo, quia negatur ab eo prædicatum proprium prædica- ab eo prædicatum proprium prædica- menti, sicut est genitum, vel subjectum menti, sicut est genitum, vel subjectum proprium genus alicujus ergo videtur, proprium genus alicujus ergo videtur, quod genitum et ingenitum non dicant quod genitum et ingenitum non dicant ens in eodem genere prædicamenti. ens in eodem genere prædicamenti.

2. Item, Quidquid est in prædicamen- 2. Item, Quidquid est in prædicamen- to, est in ipso sicut generalissimum, vel to, est in ipso sicut generalissimum, vel sicut subalternum, vel sicut specialissi- sicut subalternum, vel sicut specialissi- mum, vel sicut individuum. Ingenitum mum, vel sicut individuum. Ingenitum autem nihil talium dicit, quia nihil ho- autem nihil talium dicit, quia nihil ho- rum perficit per negationem rum perficit per negationem ergo fal- ergo fal- sum videtur esse, quod genitum et in- sum videtur esse, quod genitum et in- genitum sint in eodem genere. genitum sint in eodem genere.

3. Item, Nihil uno et eodem modo 3. Item, Nihil uno et eodem modo ordinem habet ad diversa genera: sed ordinem habet ad diversa genera: sed ingenitum dicitur de relatione, et non ingenitum dicitur de relatione, et non relatione ergo ingenitum non dicit ens relatione ergo ingenitum non dicit ens in prædicamento determinato. in prædicamento determinato.

4. Item, Relatio et non relatio non dif- 4. Item, Relatio et non relatio non dif- ferunt nisi per negativam particulam ferunt nisi per negativam particulam quæ apponitur alteri : ergo per ratio- quæ apponitur alteri : ergo per ratio- nem Augustini hic positam, sunt in eo- nem Augustini hic positam, sunt in eo- dem genere quidquid autem est in dem genere quidquid autem est in genere, de illo prædicatur generalissi- genere, de illo prædicatur generalissi- mum ergo de non relatione prædi- mum ergo de non relatione prædi- catur genus relationis : ergo non relatio catur genus relationis : ergo non relatio

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

62 62

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

est relatio, quod est impossibile: ergo est relatio, quod est impossibile: ergo falsum est quod hic dicit Augutinus. falsum est quod hic dicit Augutinus.

5. Item, Secundum hoc essent duo 5. Item, Secundum hoc essent duo generalissima in quolibet prædicamen- generalissima in quolibet prædicamen- to: non enim minoris communitatis to: non enim minoris communitatis est non relatio, quam relatio: et hoc est non relatio, quam relatio: et hoc iterum ridiculosum videtur, et contra iterum ridiculosum videtur, et contra auctoritatem artis prædicamentorum. auctoritatem artis prædicamentorum.

Si forte dicas, quod hoc verum est, Si forte dicas, quod hoc verum est, quod nomen prædicamenti negetur, cum quod nomen prædicamenti negetur, cum dicitur substantia non substantia, relatio dicitur substantia non substantia, relatio non relatio, qualitas non qualitas, et non relatio, qualitas non qualitas, et hujusmodi. CONTRA: Quia negatio quan- hujusmodi. CONTRA: Quia negatio quan- to adjungitur ad minus commune, tanto to adjungitur ad minus commune, tanto est communior: si ergo negatio magis est communior: si ergo negatio magis communis secundum ambitum prædica- communis secundum ambitum prædica- tionis, facit ipsum cum affirmatione non tionis, facit ipsum cum affirmatione non posse manere in eodem prædicamento, posse manere in eodem prædicamento, multo magis facit hoc negatio minus multo magis facit hoc negatio minus communis, ut videtur. communis, ut videtur.

SOLUTIO vere una est ad omnia hæc SOLUTIO vere una est ad omnia hæc argumenta: quia cum dicitur non geni- argumenta: quia cum dicitur non geni- tus, vel non substantia, vel quælibet tus, vel non substantia, vel quælibet alia negatio, potest considerari negatio alia negatio, potest considerari negatio gratia negationis et sic cum negatio sit gratia negationis et sic cum negatio sit non ens, non cadit in aliquod genus, nec non ens, non cadit in aliquod genus, nec ordinatur ad genus aliquod. Vel potest ordinatur ad genus aliquod. Vel potest considerari ratione rei negatæ : et sic considerari ratione rei negatæ : et sic negatio necessario ordinatur ad affirma- negatio necessario ordinatur ad affirma- tionem præcedentem ipsam secundum tionem præcedentem ipsam secundum intellectum, ut diximus in primo articu- intellectum, ut diximus in primo articu- lo quæstionis, et sic non substantia re- lo quæstionis, et sic non substantia re- ducitur ad substantiam, ut ad genus, et ducitur ad substantiam, ut ad genus, et non relatio ad relationem ut ad genus: non relatio ad relationem ut ad genus: sicut enim non cognoscitur privatio sicut enim non cognoscitur privatio nisi per habitum, et divisio per com- nisi per habitum, et divisio per com- positionem ita negatio hoc modo in- positionem ita negatio hoc modo in- telligitur per affirmationem. Unde dicit telligitur per affirmationem. Unde dicit Philosophus, quod in non esse intelli- Philosophus, quod in non esse intelli- gitur esse, et omnino in affirmatione ne- gitur esse, et omnino in affirmatione ne- gatio et hoc modo dicit, quod rectum gatio et hoc modo dicit, quod rectum est judex sui et obliqui: recto enim cog- est judex sui et obliqui: recto enim cog- noscimus et ipsum et obliquum. noscimus et ipsum et obliquum.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod gra- AD PRIMUM ergo dicendum, quod gra- tia rei negatæ relinquitur ordo, licet tia rei negatæ relinquitur ordo, licet non gratia negationis. non gratia negationis.

1 Cf. Artic. 1 et 2 istius distinctionis. 1 Cf. Artic. 1 et 2 istius distinctionis.

AD ALIUD dicendum, quod illa pro- AD ALIUD dicendum, quod illa pro- positio est falsa, sed vera est de directe positio est falsa, sed vera est de directe ordinatis in prædicamento: sunt enim ordinatis in prædicamento: sunt enim quædam in prædicamento ut prædicata quædam in prædicamento ut prædicata et subjecta ejusdem prædicamenti, et et subjecta ejusdem prædicamenti, et quædam sunt in ipso secundum redu- quædam sunt in ipso secundum redu- ctionem et hoc dupliciter, scilicet sicut ctionem et hoc dupliciter, scilicet sicut principia, ut materia et forma ad sub- principia, ut materia et forma ad sub- stantiam, et punctum et unitas ad quan- stantiam, et punctum et unitas ad quan- titatem, et hujusmodi. Quædam autem titatem, et hujusmodi. Quædam autem sunt reducta, sicut de quibus habetur sunt reducta, sicut de quibus habetur judicium per illa: et sic privationes et judicium per illa: et sic privationes et negationes reducuntur ad genus: quia negationes reducuntur ad genus: quia per habitum generis cognoscuntur. per habitum generis cognoscuntur. AD ALIUD dicendum, quod ratio illa AD ALIUD dicendum, quod ratio illa procedit ex parte negationis, et non procedit ex parte negationis, et non ex parte rei negatæ. ex parte rei negatæ.

AD ALIUD dicendum, quod non oportet, AD ALIUD dicendum, quod non oportet, quod genus prædicamenti prædicetur de quod genus prædicamenti prædicetur de his quæ quocumque modo sunt in præ- his quæ quocumque modo sunt in præ- dicamento per reductionem ad illud, sed dicamento per reductionem ad illud, sed tantum de directe contentis in eo. tantum de directe contentis in eo.

PER IDEM patet etiam solutio ad se- PER IDEM patet etiam solutio ad se- quens quia non facit generalissimum, quens quia non facit generalissimum, sed reducitur ad idem quod est habitus sed reducitur ad idem quod est habitus affirmationis. affirmationis.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Utrum innascibilitas potest prædicari de Utrum innascibilitas potest prædicari de paternitate? et, Utrum paternitas est paternitate? et, Utrum paternitas est innascibilis? et, An essentia est inna- innascibilis? et, An essentia est inna- scibilis ? scibilis ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, sub finem : « Sicut filius ad pa- ibi, A, sub finem : « Sicut filius ad pa- trem, et non filius ad non patrem refer- trem, et non filius ad non patrem refer- tur ita genitus ad genitorem, et non tur ita genitus ad genitorem, et non genitus ad non genitorem referatur ne- genitus ad non genitorem referatur ne-

cesse est. » cesse est. »

1. Videtur enim, quod licet paternitas 1. Videtur enim, quod licet paternitas non sit eadem notio, quæ est innascibi- non sit eadem notio, quæ est innascibi- litas, ut dicit Augustinus hic, eo quod litas, ut dicit Augustinus hic, eo quod paternitate refertur Pater ad Filium, in- paternitate refertur Pater ad Filium, in-

Ad 2 Ad 2

Ad 3 Ad 3

Ad 4 Ad 4

Ad 5. Ad 5.

læst. 1 læst. 1

1æst. 2. 1æst. 2.

blutio. blutio.

IN I SENTENT. DIST. XXVIII, B, ART. 6. IN I SENTENT. DIST. XXVIII, B, ART. 6.

genito autem ad non patrem: tamen genito autem ad non patrem: tamen videtur, quod una prædicetur de alia, videtur, quod una prædicetur de alia, ut dicatur, paternitas est innascibilitas. ut dicatur, paternitas est innascibilitas. Quæcumque enim uniuntur in eodem in Quæcumque enim uniuntur in eodem in divinis, de se habere non possunt oppo- divinis, de se habere non possunt oppo- sitionem : paternitas et innascibilitas sitionem : paternitas et innascibilitas uniuntur in una hypostasi: ergo non uniuntur in una hypostasi: ergo non habent oppositionem : ergo unum pot- habent oppositionem : ergo unum pot- est prædicari de altero, ut dicatur, pa- est prædicari de altero, ut dicatur, pa- ternitas est innascibilitas. ternitas est innascibilitas.

2. Item, Licet attributa divinæ natu- 2. Item, Licet attributa divinæ natu- ræ differant secundum rationem intelli- ræ differant secundum rationem intelli- gendi, cum dicitur bonitas, et divina sa- gendi, cum dicitur bonitas, et divina sa- pientia: tamen propter simplicitatem pientia: tamen propter simplicitatem ejus in quo sunt, unum prædicatur de ejus in quo sunt, unum prædicatur de alio: et dicimus, divina sapientia est alio: et dicimus, divina sapientia est divina bonitas: ergo a simili cum pa- divina bonitas: ergo a simili cum pa- ternitas et innascibilitas uniantur in ternitas et innascibilitas uniantur in Patre, non ut diversæ res, sed secundum Patre, non ut diversæ res, sed secundum modum intelligendi, videtur quod pro- modum intelligendi, videtur quod pro- pter personæ simplicitatem unum præ- pter personæ simplicitatem unum præ- dicetur de alio et possumus dicere, pa- dicetur de alio et possumus dicere, pa- ternitas est innascibilitas. ternitas est innascibilitas.

3. Item, Bene sequitur, Pater non 3. Item, Bene sequitur, Pater non est Filius: ergo paternitas non est filia- est Filius: ergo paternitas non est filia- tio : ergo a simili per oppositum, inna- tio : ergo a simili per oppositum, inna- scibilis est Pater: ergo. innascibilitas est scibilis est Pater: ergo. innascibilitas est paternitas. paternitas.

ITEM quæritur ulterius, Utrum posset ITEM quæritur ulterius, Utrum posset dici, Paternitas est innascibilis ? dici, Paternitas est innascibilis ?

Videtur quod sic: quia paternitas est Videtur quod sic: quia paternitas est Pater et Pater est innascibilis: ergo Pater et Pater est innascibilis: ergo paternitas est innascibilis. paternitas est innascibilis.

Item, Pater est non nascibilis: et non Item, Pater est non nascibilis: et non nascibilis est idem quod innascibilis, ut nascibilis est idem quod innascibilis, ut patet haberi ex Littera: ergo paternitas patet haberi ex Littera: ergo paternitas est innascibilis. est innascibilis.

ITEM quæritur, Utrum posset dici ITEM quæritur, Utrum posset dici essentia innascibilis ? essentia innascibilis ?

Videtur quod sic: quia essentia est Videtur quod sic: quia essentia est non nata, nec ab alio : ergo est innasci- non nata, nec ab alio : ergo est innasci- bilis. bilis.

SOLUTIO. Dicendum, quod una ista- SOLUTIO. Dicendum, quod una ista- rum notionum prædicatur de alia: et rum notionum prædicatur de alia: et non potest dici, Paternitas est innasci- non potest dici, Paternitas est innasci- bilitas sicut non potest dici, ratio co- bilitas sicut non potest dici, ratio co-

63 63

gnoscendi Patrem in quantum non est gnoscendi Patrem in quantum non est de principio, est ratio cognoscendi in de principio, est ratio cognoscendi in quantum est principium Filii et sicut quantum est principium Filii et sicut non potest dici, relatio qua refertur non potest dici, relatio qua refertur Pater in quantum Pater non est de Pater in quantum Pater non est de principio, est relatio qua Pater refertur principio, est relatio qua Pater refertur ad Filium notio enim accipit esse no- ad Filium notio enim accipit esse no- tionis a ratione innotescendi, et relatio tionis a ratione innotescendi, et relatio accipit esse relationis a ratione refe- accipit esse relationis a ratione refe- rendi. rendi.

DICENDUM ergo ad primum, quod pa- DICENDUM ergo ad primum, quod pa- ternitas et innascibilitas non habent op- ternitas et innascibilitas non habent op- positionem aliquam secundum aliquod positionem aliquam secundum aliquod genus oppositionis, sed disparationem genus oppositionis, sed disparationem habent, secundum quod accipiuntur ut habent, secundum quod accipiuntur ut notiones et relationes, non secundum notiones et relationes, non secundum quod accipiuntur ut res quæ est res Pater, quod accipiuntur ut res quæ est res Pater, vel persona Patris, vel essentia divina : vel persona Patris, vel essentia divina : hoc enim quod uniuntur in persona una, hoc enim quod uniuntur in persona una, non confert eis rationem notionis unam, non confert eis rationem notionis unam, nec ratio relationis unam: sicut in in- nec ratio relationis unam: sicut in in- ferioribus ex hoc quod albedo et musica ferioribus ex hoc quod albedo et musica uniuntur in Socrate, non confertur eis uniuntur in Socrate, non confertur eis esse qualitatem unam, sed quale unum. esse qualitatem unam, sed quale unum.

AD ALIUD dicendum, quod aliud est AD ALIUD dicendum, quod aliud est de attributis quia illa non retinent pro- de attributis quia illa non retinent pro- prium modum prædicandi, sed accipiunt prium modum prædicandi, sed accipiunt prædicationem substantiæ : relationes prædicationem substantiæ : relationes autem retinent proprium modum præ- autem retinent proprium modum præ- dicandi, et ideo per illos proprios modos dicandi, et ideo per illos proprios modos referendi et prædicandi differunt ab in- referendi et prædicandi differunt ab in-

vicem. vicem.

AD ALIUD dicendum, quod bene sequi- AD ALIUD dicendum, quod bene sequi- tur sed duplex est causa: non enim tan- tur sed duplex est causa: non enim tan- tum hujus causa est distinctio supposito- tum hujus causa est distinctio supposito- rum, sed etiam diversitas relationum : et rum, sed etiam diversitas relationum : et altera illarum causarum salvatur in pro- altera illarum causarum salvatur in pro- prietatibus quæ sunt in eadem persona : prietatibus quæ sunt in eadem persona : non enim sequitur, si concretum de con- non enim sequitur, si concretum de con- creto prædicatur gratia subjecti, quod creto prædicatur gratia subjecti, quod abstractum prædicetur de abstracto: abstractum prædicetur de abstracto: unde non sequitur, album est musicum : unde non sequitur, album est musicum : ergo albedo est musica. ergo albedo est musica.

Ad 1. Ad 1.

Ad . Ad .

Ad 3. Ad 3.

stiunculas. stiunculas.

Ad hoc quod ulterius quæritur, Utrum Ad quæ- Ad hoc quod ulterius quæritur, Utrum Ad quæ- paternitas sit innascibilis, et essentia paternitas sit innascibilis, et essentia innascibilis? Dicendum quod utraque innascibilis? Dicendum quod utraque duplex est, ex eo quod ly innascibilis duplex est, ex eo quod ly innascibilis potest teneri adjective, et sic non est potest teneri adjective, et sic non est

64 64

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nascibilis est Pater: et sic utraque est nascibilis est Pater: et sic utraque est concedenda. concedenda.

concedendum, quia sic inhærenter præ- concedendum, quia sic inhærenter præ- dicaretur innascibilis de utroque : vel dicaretur innascibilis de utroque : vel potest teneri substantive, hoc est, in- potest teneri substantive, hoc est, in-

C. Quæ sit proprietas secundum quam dicitur Pater ingenitus ? C. Quæ sit proprietas secundum quam dicitur Pater ingenitus ?

Si autem vis scire quæ sit proprietas secundum quam dicitur Pater in- Si autem vis scire quæ sit proprietas secundum quam dicitur Pater in- genitus, audi Hilarium ipsam vocantem innascibilitatem in libro IV de genitus, audi Hilarium ipsam vocantem innascibilitatem in libro IV de Trinitate, ita aientem: Est unus ab uno, scilicet ab ingenito genitus, pro- Trinitate, ita aientem: Est unus ab uno, scilicet ab ingenito genitus, pro- prietate videlicet in unoquoque et originis et innascibilitatis. Significata prietate videlicet in unoquoque et originis et innascibilitatis. Significata ergo in Scripturis personarum intelligentia, et distincto innascibilitatis ergo in Scripturis personarum intelligentia, et distincto innascibilitatis nativitatisque sensu, solitarius Deus non est opinandus. Discretio ergo vel nativitatisque sensu, solitarius Deus non est opinandus. Discretio ergo vel distinctio personarum in Scripturis posita est, in nullo autem naturæ di- distinctio personarum in Scripturis posita est, in nullo autem naturæ di-

stinctio. stinctio.

D. Ariani nitebantur probare alterius substantiæ Patrem, alterius Filium, quia ille D. Ariani nitebantur probare alterius substantiæ Patrem, alterius Filium, quia ille ingenitus, iste genitus: quibus respondens Ambrosius dixit se hoc nomen in Scri- ingenitus, iste genitus: quibus respondens Ambrosius dixit se hoc nomen in Scri- pturis non legisse divinis. pturis non legisse divinis.

Illud etiam taceri non oportet, quod Ariani ex eo probare nitebantur al- Illud etiam taceri non oportet, quod Ariani ex eo probare nitebantur al- terius substantiæ esse Patrem, alterius Filium: quia ille ingenitus, et terius substantiæ esse Patrem, alterius Filium: quia ille ingenitus, et iste genitus dicitur: cum diversum sit esse ingenitum, et esse genitum. iste genitus dicitur: cum diversum sit esse ingenitum, et esse genitum. Unde Ambrosius eorum quæstioni respondens, dicit se in divinis Scriptu- Unde Ambrosius eorum quæstioni respondens, dicit se in divinis Scriptu- ris hoc nomen, scilicet ingenitus, non legisse, ita inquiens in libro IV de ris hoc nomen, scilicet ingenitus, non legisse, ita inquiens in libro IV de Spiritu sancto' : Cum dudum audierint quidam dicentibus nobis Filium Dei Spiritu sancto' : Cum dudum audierint quidam dicentibus nobis Filium Dei qui generatus est, Patri qui generavit, inæqualem esse non posse, quam- qui generatus est, Patri qui generavit, inæqualem esse non posse, quam- vis ille generatus sit, iste generavit : quia essentia vel generatio est na- vis ille generatus sit, iste generavit : quia essentia vel generatio est na- turæ: adversus quidem illam quæstionem vocem sibi arbitrantur acclusam : turæ: adversus quidem illam quæstionem vocem sibi arbitrantur acclusam : sed tergiversatione damnabili in eodem loco vestigium vertunt, ut putent sed tergiversatione damnabili in eodem loco vestigium vertunt, ut putent mutationem fieri quæstionis mutatione sermonis, dicentes : Quomodo pos- mutationem fieri quæstionis mutatione sermonis, dicentes : Quomodo pos- sunt esse ingenitus et genitus unius naturæ atque substantiæ ? Ergo ut sunt esse ingenitus et genitus unius naturæ atque substantiæ ? Ergo ut respondeam mihi propositæ quæstioni, primo omnium in divinis Scriptu- respondeam mihi propositæ quæstioni, primo omnium in divinis Scriptu- ris ingenitus nusquam invenio, non legi, non audivi. Cujus ergo mutabili- ris ingenitus nusquam invenio, non legi, non audivi. Cujus ergo mutabili-

1 Edit. Joan. Alleaume, In libro de Incarnationis Dominicæ sacramento. 1 Edit. Joan. Alleaume, In libro de Incarnationis Dominicæ sacramento.

IN I SENTENT. DIST. XXVIII, E. IN I SENTENT. DIST. XXVIII, E.

1 1

65 65

tatis sunt homines hujusmodi, ut nos dicant ea usurpare quæ non sunt tatis sunt homines hujusmodi, ut nos dicant ea usurpare quæ non sunt scripta cum ea quæ sunt scripta dicamus, et ipsi objiciant quod scriptum scripta cum ea quæ sunt scripta dicamus, et ipsi objiciant quod scriptum non sit? Nonne ipsi sibi adversantur, et auctoritatem calumniæ suæ de- non sit? Nonne ipsi sibi adversantur, et auctoritatem calumniæ suæ de- rogant? Attende, lector, quoniam hoc nomine, ingenitus, nolebat uti Am- rogant? Attende, lector, quoniam hoc nomine, ingenitus, nolebat uti Am- brosius propter hæreticos. Ita et nos subjicere quædam oportet propter brosius propter hæreticos. Ita et nos subjicere quædam oportet propter calumniantium insidias, quæ catholicis ac piis lectoribus secure credi pos- calumniantium insidias, quæ catholicis ac piis lectoribus secure credi pos- sunt. Sunt etenim quædam quæ non tantæ sunt religionis et auctori- sunt. Sunt etenim quædam quæ non tantæ sunt religionis et auctori- tatis, ut eis nos oporteat semper confitendo ac recipiendo inservire, ve- tatis, ut eis nos oporteat semper confitendo ac recipiendo inservire, ve- rum silentio alioquin ³ præteriri queunt: nec illius tamen sunt perversita- rum silentio alioquin ³ præteriri queunt: nec illius tamen sunt perversita- tis, quin cum opportunum fuerit eis uti liberum habeamus. tis, quin cum opportunum fuerit eis uti liberum habeamus.

2 2

3 3

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An origo etiam possit dici notio ? An origo etiam possit dici notio ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in verbis Hilarii, cap. C, « Proprietate vi- verbis Hilarii, cap. C, « Proprietate vi- delicet in unoquoque originis et innasci- delicet in unoquoque originis et innasci- bilitatis, etc. >> bilitatis, etc. >>

Ergo videtur, quod origo dicat proprie- Ergo videtur, quod origo dicat proprie-

tatem non autem dicit filiationem, quia tatem non autem dicit filiationem, quia ab origine est etiam Spiritus sanctus et ab origine est etiam Spiritus sanctus et habet originem: ergo videtur, quod sint habet originem: ergo videtur, quod sint plures notiones quam quinque. plures notiones quam quinque.

SOLUTIO. Origo simpliciter intelligitur Solutio. SOLUTIO. Origo simpliciter intelligitur Solutio. secundum emanationem ad esse: talem secundum emanationem ad esse: talem autem originem dicit generatio secun- autem originem dicit generatio secun- dum nominis rationem: et ideo pro ge- dum nominis rationem: et ideo pro ge- neratione passiva Filii hic ponitur, licet neratione passiva Filii hic ponitur, licet secundum nomen aliquid communius secundum nomen aliquid communius dicat quam generatio. dicat quam generatio.

E. An diversum sit esse Patrem et esse Filium ? E. An diversum sit esse Patrem et esse Filium ?

Præterea quæri solet, Cum supra dictum sit, quia aliud est dicere inge- Præterea quæri solet, Cum supra dictum sit, quia aliud est dicere inge- nitum, aliud Patrem, et quod diversum sit genitus et ingenitus: utrum si- nitum, aliud Patrem, et quod diversum sit genitus et ingenitus: utrum si- militer diversum sit esse Patrem et esse Filium, an idem ? Ad quod dici- militer diversum sit esse Patrem et esse Filium, an idem ? Ad quod dici- mus, quia ex eodem sensu quo dicitur diversum genitus et ingenitus, et mus, quia ex eodem sensu quo dicitur diversum genitus et ingenitus, et quo dicitur non esse idem dicere genitum et ingenitum, potest dici non quo dicitur non esse idem dicere genitum et ingenitum, potest dici non esse idem, sed diversum, esse Patrem, et esse Filium, vel esse Spiritum esse idem, sed diversum, esse Patrem, et esse Filium, vel esse Spiritum sanctum quia non ea notione Pater est Pater, qua Filius est Filius, vel sanctum quia non ea notione Pater est Pater, qua Filius est Filius, vel qua Spiritus sanctus est Spiritus sanctus. Ideoque ex hoc sensu concedi- qua Spiritus sanctus est Spiritus sanctus. Ideoque ex hoc sensu concedi- mus, quod aliud est esse Patrem, et aliud est esse Filium: quia alia notio mus, quod aliud est esse Patrem, et aliud est esse Filium: quia alia notio

1 Edit. Joan. Alleaume, subticere. 1 Edit. Joan. Alleaume, subticere.

2 Ibidem, non. 2 Ibidem, non.

3 Ibidem, aliquando. 3 Ibidem, aliquando.

XXVI XXVI

Solutio. Solutio.

66 66

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

est, qua Pater est Pater, alia qua Filius est Filius. Sed si transponas ut di- est, qua Pater est Pater, alia qua Filius est Filius. Sed si transponas ut di- cas, aliud est Patrem esse, aliud Filium esse, variatur intelligentia : et cas, aliud est Patrem esse, aliud Filium esse, variatur intelligentia : et ideo non conceditur. Est enim sensus talis ac si dicatur, aliud est quo Pater ideo non conceditur. Est enim sensus talis ac si dicatur, aliud est quo Pater est non quidem Pater, sed est, aliud quo Filius est, non quidem Filius, sed est non quidem Pater, sed est, aliud quo Filius est, non quidem Filius, sed est quod penitus falsum est. Eo enim Pater est, quo Pater Deus est, id est, est quod penitus falsum est. Eo enim Pater est, quo Pater Deus est, id est, per essentiam vel naturam. Ac Filius eo Deus est, quo Pater Deus est. Eo per essentiam vel naturam. Ac Filius eo Deus est, quo Pater Deus est. Eo ergo Filius est, quo Pater est : et ita idem est Patrem esse quo Filium esse : ergo Filius est, quo Pater est : et ita idem est Patrem esse quo Filium esse : sed non est idem esse Patrem, et esse Filium. Unde Augustinus in li- sed non est idem esse Patrem, et esse Filium. Unde Augustinus in li- bro V de Trinitate ait: Quamvis diversum sit esse Patrem et esse Filium, bro V de Trinitate ait: Quamvis diversum sit esse Patrem et esse Filium, non est tamen diversa substantia: quia non hoc secundum substantiam non est tamen diversa substantia: quia non hoc secundum substantiam dicitur, sed secundum relativum: quod tamen relativum non est accidens, dicitur, sed secundum relativum: quod tamen relativum non est accidens, quia non est mutabile ¹. Ecce diversum esse dicit esse Patrem et esse Fi- quia non est mutabile ¹. Ecce diversum esse dicit esse Patrem et esse Fi- lium, quod juxta rationem prædictam accipi oportet: quia scilicet alia no- lium, quod juxta rationem prædictam accipi oportet: quia scilicet alia no- tio est qua est Pater, alia qua est Filius. Non enim secundum essentiam tio est qua est Pater, alia qua est Filius. Non enim secundum essentiam Pater dicitur Pater, vel Filius Filius, sed secundum relationem. Pater dicitur Pater, vel Filius Filius, sed secundum relationem.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An accidens possit separari a suo An accidens possit separari a suo subjecto ? subjecto ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « Quod tamen relativum non est acci- « Quod tamen relativum non est acci- dens, quia non est mutabile, etc. » dens, quia non est mutabile, etc. »

Hoc autem non videtur sequi: quia Hoc autem non videtur sequi: quia multa sunt in inferioribus accidentia quæ multa sunt in inferioribus accidentia quæ non mutantur, ut accidens inseparabile. non mutantur, ut accidens inseparabile.

AD HOC autem dicunt quidam, quod AD HOC autem dicunt quidam, quod accidens dupliciter comparatur ad sub- accidens dupliciter comparatur ad sub- jectum, scilicet propinquum et remotum : jectum, scilicet propinquum et remotum :

1 S. AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate, cap. 5. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate, cap. 5.

et licet quandoque sit separabile a pro- et licet quandoque sit separabile a pro- pinquo et immediato, tamen separabile pinquo et immediato, tamen separabile est a remoto: ut habere tres angulos est a remoto: ut habere tres angulos æquales duobus rectis, licet non separe- æquales duobus rectis, licet non separe- tur a triangulo rectilineo, separatur ta- tur a triangulo rectilineo, separatur ta- men a figura vel triangulo simpliciter : men a figura vel triangulo simpliciter : quia triangulus qui habet unum latus ar- quia triangulus qui habet unum latus ar- cuale, potest habere tres majores duobus cuale, potest habere tres majores duobus rectis. rectis.

Aliter potest dici, et forte melius, quod Aliter potest dici, et forte melius, quod accidens comparatur ad aliquid sicut ad accidens comparatur ad aliquid sicut ad subjectum tantum, et ab illo semper se- subjectum tantum, et ab illo semper se- parari potest comparatur etiam ad ali- parari potest comparatur etiam ad ali- quid sicut ad subjectum et causam, et quid sicut ad subjectum et causam, et ad id quod cadit in diffinitione ipsius, et ad id quod cadit in diffinitione ipsius, et ab illo non separatur: sed hoc non est ab illo non separatur: sed hoc non est ex ratione subjecti, sed potius ex ratione ex ratione subjecti, sed potius ex ratione esse et diffinitionis. esse et diffinitionis.

IN I SENTENT. DIST. XXVIII, F. IN I SENTENT. DIST. XXVIII, F.

67 67

F. Quomodo dicatur sapientia genita vel nata: an secundum relationem, an sub- F. Quomodo dicatur sapientia genita vel nata: an secundum relationem, an sub-

stantiam ? stantiam ?

1 1

Sciendum quoque est, quod sicut solus Filius dicitur verbum vel ima- Sciendum quoque est, quod sicut solus Filius dicitur verbum vel ima- go, ita etiam ipse solus dicitur sapientia nata vel genita. Et ideo quæritur, go, ita etiam ipse solus dicitur sapientia nata vel genita. Et ideo quæritur, Utrum hoc relative dicatur ? et si relative dicitur, an secundum eamdem Utrum hoc relative dicatur ? et si relative dicitur, an secundum eamdem relationem quæ dicitur verbum et imago? De hoc Augustinus in libro VII relationem quæ dicitur verbum et imago? De hoc Augustinus in libro VII de Trinitate ita ait: Id dici accipiamus cum dicitur verbum, ac si dicatur de Trinitate ita ait: Id dici accipiamus cum dicitur verbum, ac si dicatur nata sapientia, ut sit Filius et imago. Et hæc duo cum dicuntur, id est, nata nata sapientia, ut sit Filius et imago. Et hæc duo cum dicuntur, id est, nata sapientia in uno eorum, eo quod est nata, et verbum et imago et Filius sapientia in uno eorum, eo quod est nata, et verbum et imago et Filius intelligatur. Et in his omnibus nominibus non ostendatur essentia, quia intelligatur. Et in his omnibus nominibus non ostendatur essentia, quia relative dicuntur. At in altero quod est sapientia etiam essentia demonstre- relative dicuntur. At in altero quod est sapientia etiam essentia demonstre- tur, quoniam et ad se dicitur: seipsa enim est sapiens, et hoc est ejus esse tur, quoniam et ad se dicitur: seipsa enim est sapiens, et hoc est ejus esse quod sapere: unde Pater et Filius simul una sapientia, quia una essen- quod sapere: unde Pater et Filius simul una sapientia, quia una essen- tia 2. Cave, lector, qualiter hoc intelligas, quod hic dicit Augustinus. Vi- tia 2. Cave, lector, qualiter hoc intelligas, quod hic dicit Augustinus. Vi- detur enim dicere, quod cum dicitur nata sapientia, ibi sapientia essentiam detur enim dicere, quod cum dicitur nata sapientia, ibi sapientia essentiam significet, et nata relationem notet. Quod si ita est, cogimur dicere essen- significet, et nata relationem notet. Quod si ita est, cogimur dicere essen- tiam divinam esse natam : quod superioribus repugnat. Sed ad hoc dici- tiam divinam esse natam : quod superioribus repugnat. Sed ad hoc dici- mus, quod in altero, id est, in eo quod nata est, eadem notio intelligatur, mus, quod in altero, id est, in eo quod nata est, eadem notio intelligatur, quæ notatur cum dicitur verbum et imago. In altero vero scilicet sapientia, quæ notatur cum dicitur verbum et imago. In altero vero scilicet sapientia, demonstratur essentia, id est, demonstratur quod Filius sit essentia, quia demonstratur essentia, id est, demonstratur quod Filius sit essentia, quia sapientia secundum essentiam dicitur. Et ideo cum dicitur nata sapientia, sapientia secundum essentiam dicitur. Et ideo cum dicitur nata sapientia, intelligatur quod ipse qui natus est, essentia est, ibi tamen sapientia non intelligatur quod ipse qui natus est, essentia est, ibi tamen sapientia non pro essentia, sed pro hypostasi facit intelligentiam ut sicut quando dici- pro essentia, sed pro hypostasi facit intelligentiam ut sicut quando dici- tur verbum vel Filius, intelligitur hypostasis cum sua proprietate. Item, tur verbum vel Filius, intelligitur hypostasis cum sua proprietate. Item, cum dicitur nata sapientia, idem intelligitur, id est, genita hypostasis. Ideo cum dicitur nata sapientia, idem intelligitur, id est, genita hypostasis. Ideo vigilanter ait idem esse intelligendum cum dicitur verbum, et cum dicitur vigilanter ait idem esse intelligendum cum dicitur verbum, et cum dicitur nata sapientia, id est, eadem relatio, eademque hypostatis cui inest illa nata sapientia, id est, eadem relatio, eademque hypostatis cui inest illa proprietas. Et ex hoc adjuvatur illud quod superius diximus, scilicet cum proprietas. Et ex hoc adjuvatur illud quod superius diximus, scilicet cum dicitur Pater vel Filius vel Spiritus sanctus, non tantum illæ proprietates dicitur Pater vel Filius vel Spiritus sanctus, non tantum illæ proprietates significantur, ut cum dicitur paternitas, filiatio: sed etiam hypostasis cum significantur, ut cum dicitur paternitas, filiatio: sed etiam hypostasis cum suis proprietatibus. suis proprietatibus.

1 Edit. Joan. Alleaume, qua. 1 Edit. Joan. Alleaume, qua.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. VII de Trinitate, cap. 2. 2 S. AUGUSTINUS, Lib. VII de Trinitate, cap. 2.

68 68

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

G. Quod imago aliquando dicitur secundum essentiam. G. Quod imago aliquando dicitur secundum essentiam.

Illud etiam sciri oportet, quia cum supra dictum sit imaginem relative Illud etiam sciri oportet, quia cum supra dictum sit imaginem relative dici de Filio, sicut verbum vel Filius, interdum tamen reperitur secundum dici de Filio, sicut verbum vel Filius, interdum tamen reperitur secundum substantiam dici. Unde Augustinus in libro de Fide ad Petrum dicit, quod substantiam dici. Unde Augustinus in libro de Fide ad Petrum dicit, quod una est sanctæ Trinitatis essentialiter divinitas et imago, ad quam factus una est sanctæ Trinitatis essentialiter divinitas et imago, ad quam factus est homo. Hilarius etiam in libro V de Trinitate ait: Homo fit ad commu- est homo. Hilarius etiam in libro V de Trinitate ait: Homo fit ad commu- nem imaginem. Nomen non discrepat, natura non differt. Una est enim nem imaginem. Nomen non discrepat, natura non differt. Una est enim ad quam homo creatus est, species. Ex his verbis ostenditur, quod imago ad quam homo creatus est, species. Ex his verbis ostenditur, quod imago aliquando essentiæ intelligentiam facit: et tunc ad se dicitur, et non rela- aliquando essentiæ intelligentiam facit: et tunc ad se dicitur, et non rela- tive. tive.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

Utrum imago dicatur relative? et, Utrum Utrum imago dicatur relative? et, Utrum solus Filius dicatur imago? solus Filius dicatur imago?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in ultima parte, ibi, F, « Sciendum quoque ultima parte, ibi, F, « Sciendum quoque est, quod sicut solus Filius dicitur ver- est, quod sicut solus Filius dicitur ver- bum et imago, etc. » bum et imago, etc. »

Ex hoc enim videtur, quod imago di- Ex hoc enim videtur, quod imago di- citur relative. Et hoc non videtur: citur relative. Et hoc non videtur:

1. Imago enim, ut dicit Hilarius (et 1. Imago enim, ut dicit Hilarius (et ponitur infra, est rei ad rem coæquan- ponitur infra, est rei ad rem coæquan- dam et imaginandam indiscreta et unica dam et imaginandam indiscreta et unica similitudo hoc autem videtur conve- similitudo hoc autem videtur conve- nire tam Filio, quam Spiritui sancto: nire tam Filio, quam Spiritui sancto: cum tamen Filius et Spiritus sanctus in cum tamen Filius et Spiritus sanctus in nulla notione conveniant: ergo non pot- nulla notione conveniant: ergo non pot- est dicere relationem. est dicere relationem.

2. Item, Damascenus dicit, quod Spi- 2. Item, Damascenus dicit, quod Spi- ritus est imago Filii: ergo videtur, quod ritus est imago Filii: ergo videtur, quod non dicat relationem. non dicat relationem.

3. Item, Duorum similium et duorum 3. Item, Duorum similium et duorum

1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Fide ad Petrum, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Fide ad Petrum, cap. 1. cap. 1.

æqualium utrumque est æquale alteri, et æqualium utrumque est æquale alteri, et simile est alteri: cum ergo imago non simile est alteri: cum ergo imago non ponat nisi similitudinem et æqualitatem, ponat nisi similitudinem et æqualitatem, videtur tam ad unum, quam ad alium videtur tam ad unum, quam ad alium referri et sic tam Pater est imago Filii, referri et sic tam Pater est imago Filii, quam Filius Patris. Forte dices, quod quam Filius Patris. Forte dices, quod Filius est imago, quia procedit ut na- Filius est imago, quia procedit ut na- tus Spiritus autem sanctus non procedit tus Spiritus autem sanctus non procedit ut natus, sed quomodo datus: quod au- ut natus, sed quomodo datus: quod au- tem datur ab aliquo, non habet similitu- tem datur ab aliquo, non habet similitu- dinis rationem ex hoc quod donum: sed dinis rationem ex hoc quod donum: sed quod nascitur, ex ipsa ratione processio- quod nascitur, ex ipsa ratione processio- nis suæ habet rationem similitudinis. nis suæ habet rationem similitudinis. CONTRA: Supra habuimus, quod magnus CONTRA: Supra habuimus, quod magnus est qui dat tale donum sicut ipse. est qui dat tale donum sicut ipse.

Præterea, Non licet nobis dicere, quod Præterea, Non licet nobis dicere, quod Spiritus sanctus non sit æqualis Patri : Spiritus sanctus non sit æqualis Patri : nec licet nobis dicere, quod Spiritus nec licet nobis dicere, quod Spiritus sanctus non sit similis Patri cum ergo sanctus non sit similis Patri cum ergo ex his duobus conficiatur imago, videtur ex his duobus conficiatur imago, videtur quod non liceat nobis dicere, quod Spi- quod non liceat nobis dicere, quod Spi- ritus sanctus non sit imago Patris et ritus sanctus non sit imago Patris et Filii. Filii.

4. Item, Dicere, quod Filius ex ratione 4. Item, Dicere, quod Filius ex ratione processionis habet quod sit imago, et processionis habet quod sit imago, et non Spiritus sanctus: aut intelligitur se- non Spiritus sanctus: aut intelligitur se- cundum processionis intellectum gene- cundum processionis intellectum gene-

2 Cf. Infra, Dist. XXXI. 2 Cf. Infra, Dist. XXXI.

Duæst. Duæst.

olutio. olutio.

IN I SENTENT. DIST. XXVIII, G, ART. 9. IN I SENTENT. DIST. XXVIII, G, ART. 9.

rali nomine, aut specialiter in divinis. Si rali nomine, aut specialiter in divinis. Si primo modo: hoc nihil est: quia sic primo modo: hoc nihil est: quia sic non quæritur de personis, quia eadem non quæritur de personis, quia eadem ratione posses dicere, quod Spiritus ratione posses dicere, quod Spiritus sanctus ratione processionis est accidens: sanctus ratione processionis est accidens: quia quod procedit generaliter per mo- quia quod procedit generaliter per mo- dum amoris, est accidens, et non perso- dum amoris, est accidens, et non perso- na. Si autem attenditur processio in na. Si autem attenditur processio in divinis tunc nihil valet ratio: quia per- divinis tunc nihil valet ratio: quia per- fecta unitas et similitudo naturæ commu- fecta unitas et similitudo naturæ commu- nicatur Spiritui sancto spirando, sicut nicatur Spiritui sancto spirando, sicut Filio generando. Filio generando.

Præterea, Illa ratio non est nisi secun- Præterea, Illa ratio non est nisi secun- dum rationem, cum nos rem et rei ratio- dum rationem, cum nos rem et rei ratio- nem quæramus: ergo videtur, quod hoc nem quæramus: ergo videtur, quod hoc nihil sit. nihil sit.

Si propter hoc velis dicere quod supra Si propter hoc velis dicere quod supra diximus, quod imago ponit convenien- diximus, quod imago ponit convenien- tiam cum exterioribus, scilicet figura, et tiam cum exterioribus, scilicet figura, et colore et ideo refertur ad Filium se- colore et ideo refertur ad Filium se- cundum proprietatem quæ quasi extrin- cundum proprietatem quæ quasi extrin- secus adest in hoc quod a Filio alius est, secus adest in hoc quod a Filio alius est, sicut a Patre, non autem a Spiritu sanc- sicut a Patre, non autem a Spiritu sanc- to, et illa est ratio Richardi. CONTRA: to, et illa est ratio Richardi. CONTRA: Secundum hoc apud Græcos non esset Secundum hoc apud Græcos non esset Filius imago Patris: quia illi non ponunt Filius imago Patris: quia illi non ponunt Spiritum sanctum a Filio procedere. Spiritum sanctum a Filio procedere.

SOLUTIO. Augustinus dicit in libro de SOLUTIO. Augustinus dicit in libro de Decem chordis, quod aliter est imago Decem chordis, quod aliter est imago regis in filio, et aliter in solido aureo : regis in filio, et aliter in solido aureo : quia in filio est per naturam, in solido quia in filio est per naturam, in solido aureo in extranea natura impressa : et aureo in extranea natura impressa : et vult distinguere inter hoc quod Filius vult distinguere inter hoc quod Filius Dei dicitur imago, et quod homo dicitur Dei dicitur imago, et quod homo dicitur ad imaginem. Et ideo videtur mihi, ad imaginem. Et ideo videtur mihi, quod ad intellectum imaginis tria con- quod ad intellectum imaginis tria con- currunt, scilicet primum quod sit in al- currunt, scilicet primum quod sit in al- tero, quia nihil sibi imago est : et ideo tero, quia nihil sibi imago est : et ideo cum Pater ad nihil ante se secundum or- cum Pater ad nihil ante se secundum or- dinem naturæ referatur, non potest dici dinem naturæ referatur, non potest dici imago et ideo dicit Hilarius infra ', imago et ideo dicit Hilarius infra ', quod Filius refertur ad innascibilem, et quod Filius refertur ad innascibilem, et quod hoc modo dicitur Pater caput Filii. quod hoc modo dicitur Pater caput Filii. Secundum est, quod ducat in unum Secundum est, quod ducat in unum tantum non potest enim esse immediata tantum non potest enim esse immediata

1 Cf. Infra, Dist. XXXI. 1 Cf. Infra, Dist. XXXI.

69 69

ductio imaginata in duos, ut duo sunt: ductio imaginata in duos, ut duo sunt: sed mediata potest, scilicet quod primo sed mediata potest, scilicet quod primo ducat in unum, et per consequens in ducat in unum, et per consequens in alium unde Pater ut est alius a Filio in alium unde Pater ut est alius a Filio in persona, non potest habere imaginem persona, non potest habere imaginem quæ ex æquo ducat in suam personam, quæ ex æquo ducat in suam personam, et in personam Filii et ideo non potest et in personam Filii et ideo non potest Spiritus sanctus esse imago, qui secun- Spiritus sanctus esse imago, qui secun- dum ordinem naturæ refertur ex æquo dum ordinem naturæ refertur ex æquo ad utrumque: nec potest etiam habere ad utrumque: nec potest etiam habere duas imagines, etiamsi poneretur Spiri- duas imagines, etiamsi poneretur Spiri- tus sanctus ab eo solo procedere, ut di- tus sanctus ab eo solo procedere, ut di- cunt Græci quia illæ imagines secun- cunt Græci quia illæ imagines secun- dum unam rationem assimilarentur, et dum unam rationem assimilarentur, et sic in se nullam haberent distinctionem. sic in se nullam haberent distinctionem. Tertium est, quod perfecte impleat : et Tertium est, quod perfecte impleat : et hoc convenit Filio et Spiritui sancto hoc convenit Filio et Spiritui sancto æqualiter, licet non eadem ratione: quia æqualiter, licet non eadem ratione: quia Filio ratione filiationis, quæ in sua ra- Filio ratione filiationis, quæ in sua ra- tione ponit impletionem istam per actum tione ponit impletionem istam per actum naturæ, quia est generatio: Spiritui naturæ, quia est generatio: Spiritui sancto autem convenit per spirationem sancto autem convenit per spirationem quæ habet in sui ratione actum spirati- quæ habet in sui ratione actum spirati- vum qui est actus amoris et per hoc vum qui est actus amoris et per hoc patet qualiter solus Filius imago dicatur. patet qualiter solus Filius imago dicatur.

DICENDUM ergo ad primum, quod ima- DICENDUM ergo ad primum, quod ima- go secundum modum intelligendi plus go secundum modum intelligendi plus ponit quam similitudinem et æqualita- ponit quam similitudinem et æqualita- tem, ut dictum est: et per hoc patet tem, ut dictum est: et per hoc patet etiam ad tertium. etiam ad tertium.

AD ALIUD dicendum, quod Damasce- AD ALIUD dicendum, quod Damasce- nus non attendit in imagine nisi id in nus non attendit in imagine nisi id in quo notatur impletio imaginis et hoc quo notatur impletio imaginis et hoc est unitas substantiæ: et ideo vocat est unitas substantiæ: et ideo vocat Spiritum sanctum imaginem. Spiritum sanctum imaginem.

: :

AD ALIUD dicendum, quod nihil prohi- AD ALIUD dicendum, quod nihil prohi- bet dicere, quod Filius ratione processio- bet dicere, quod Filius ratione processio- nis habeat similitudinem naturæ, et Spi- nis habeat similitudinem naturæ, et Spi- ritus sanctus habet eamdem, sed non ritus sanctus habet eamdem, sed non cadit in ratione suæ processionis, quia cadit in ratione suæ processionis, quia non procedit ut natus, ut supra non procedit ut natus, ut supra est ex verbis Augustini. est ex verbis Augustini.

dictum dictum

AD ALIUD dicendum, quod Richardus AD ALIUD dicendum, quod Richardus attendit signum imaginis: quia scilicet attendit signum imaginis: quia scilicet Filius est unus ab uno et hujus signum Filius est unus ab uno et hujus signum est, quod ab ipso et a Patre est alius: et est, quod ab ipso et a Patre est alius: et

Ad 1 Ad 1 et 3. et 3.

Ad 2. Ad 2.

Ad 4. Ad 4.

Ad quæst. Ad quæst.

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 1. Quæst. 1.

70 70

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tunc ratio sua attendit per signum illlud tunc ratio sua attendit per signum illlud secundum quod est de imaginis in- secundum quod est de imaginis in- tellectu. tellectu.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

Utrum verbum Utrum verbum et sapientia nata sint et sapientia nata sint idem? et, Utrum in verbo semper intel- idem? et, Utrum in verbo semper intel- ligitur respectus ad creaturam ? et, ligitur respectus ad creaturam ? et, Quid addit dicere super intelligere ? Quid addit dicere super intelligere ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, F, «Id dici accipiamus cum dicitur ibi, F, «Id dici accipiamus cum dicitur verbum, ac si dicatur nata sapientia, verbum, ac si dicatur nata sapientia, etc. » etc. »

Ergo videtur, quod verbum et sapientia Ergo videtur, quod verbum et sapientia nata sint idem. nata sint idem.

CONTRA: Verbum ordinatum et perfe- CONTRA: Verbum ordinatum et perfe- ctum non procedit nisi a sapiente secun- ctum non procedit nisi a sapiente secun- dum sapientiam: Filius autem verbum dum sapientiam: Filius autem verbum est cui nihil deest: ergo ipse procedit a est cui nihil deest: ergo ipse procedit a sapientia ergo procedendo a dicente ac- sapientia ergo procedendo a dicente ac- cipit sapientiam a sapientia dicentis. Ha- cipit sapientiam a sapientia dicentis. Ha- buimus enim supra ', quod bonus bonum buimus enim supra ', quod bonus bonum genuit, et sapiens sapientem genuit: er- genuit, et sapiens sapientem genuit: er- go videtur secundum ordinem naturæ go videtur secundum ordinem naturæ verbum sibi sapientiam præponere. verbum sibi sapientiam præponere.

SED CONTRA hoc est quod dicitur, Eccli. SED CONTRA hoc est quod dicitur, Eccli. I, 5 Fons sapientiæ verbum Dei in ex- I, 5 Fons sapientiæ verbum Dei in ex- celsis. Ergo verbum est fundens sapien- celsis. Ergo verbum est fundens sapien- tiam sed quidquid funditur ab aliquo, tiam sed quidquid funditur ab aliquo, est posterius illo per intellectum : ergo est posterius illo per intellectum : ergo sapientia est posterior verbo. sapientia est posterior verbo.

ULTERIUS hic quæritur, Utrum in ver- ULTERIUS hic quæritur, Utrum in ver- bo semper intelligatur respectus ad crea- bo semper intelligatur respectus ad crea-

turam? turam?

Hoc enim videtur, quia Hoc enim videtur, quia

1. Omnia per ipsum facta sunt 2 : 1. Omnia per ipsum facta sunt 2 : ergo omnia fuerunt in ipso ab æterno vi- ergo omnia fuerunt in ipso ab æterno vi- ta et lux ergo cum vita et lux ponunt ta et lux ergo cum vita et lux ponunt respectus ad creaturas, verbum etiam respectus ad creaturas, verbum etiam ponet eundem. ponet eundem.

1 Cf. I Sententiarum, Dist. IX. Tom. XXV. 1 Cf. I Sententiarum, Dist. IX. Tom. XXV. 2 Joan. 1, 3. 2 Joan. 1, 3.

2. Item, Verbum est ars Patris: ars 2. Item, Verbum est ars Patris: ars autem (ut dicit Augustinus) est plena ra- autem (ut dicit Augustinus) est plena ra- tionum omnium viventium. Cum ergo tionum omnium viventium. Cum ergo illæ rationes ponant respectum ad crea- illæ rationes ponant respectum ad crea- turam, videtur quod et verbum in quo turam, videtur quod et verbum in quo sunt rationes illæ. sunt rationes illæ.

3. Item, Anselmus dicit, quod eodem 3. Item, Anselmus dicit, quod eodem verbo dicit se Pater et omnem creaturam: verbo dicit se Pater et omnem creaturam: ergo videtur, quod respectus creaturarum ergo videtur, quod respectus creaturarum sit in verbo. sit in verbo.

4. Item, Dixit et facta sunt ³. Super 4. Item, Dixit et facta sunt ³. Super illud dicit Augustinus, id est, Verbum illud dicit Augustinus, id est, Verbum genuit in quo erant ut fierent. Et dicit genuit in quo erant ut fierent. Et dicit super Genesim, quod non est credendum, super Genesim, quod non est credendum, quod Pater toties dixerit quoties ponitur, quod Pater toties dixerit quoties ponitur, dixit Deus, in textu litteræ: quia unum dixit Deus, in textu litteræ: quia unum solum verbum ille genuit, per quod om- solum verbum ille genuit, per quod om- nia fecit. Sicut etiam dixit Job, xxxIII, nia fecit. Sicut etiam dixit Job, xxxIII, 14 Semel loquitur Deus, et secundo 14 Semel loquitur Deus, et secundo idipsum non repetit. idipsum non repetit.

SED CONTRA: Cum dicitur, Pater dicit sed SED CONTRA: Cum dicitur, Pater dicit sed se, non ponitur respectus nisi ad Patrem se, non ponitur respectus nisi ad Patrem tantum cum ergo ibi generatio verbi tantum cum ergo ibi generatio verbi exprimatur, videtur quod verbum non exprimatur, videtur quod verbum non necessario ponat respectum ad creatu- necessario ponat respectum ad creatu-

ram. ram.

ULTERIUS hic quæritur, quid dicere ad- ULTERIUS hic quæritur, quid dicere ad- dat super intelligere ? dat super intelligere ?

Et videtur, quod nihil. Dicit enim An- Et videtur, quod nihil. Dicit enim An- selmus, quod summo spiritui hoc est di- selmus, quod summo spiritui hoc est di- cere, quod est cogitando intueri: hoc cere, quod est cogitando intueri: hoc autem totum fit actu intellectus : ergo autem totum fit actu intellectus : ergo videtur, quod nihil addat : et sic idem videtur, quod nihil addat : et sic idem est dicere et intelligere est dicere et intelligere

Item, Si vis cogitativa Deo non conve- Item, Si vis cogitativa Deo non conve- nit: hoc nihil est: quia tunc ponam ibi nit: hoc nihil est: quia tunc ponam ibi videndo, et tunc habeo propositum. videndo, et tunc habeo propositum.

Qua Qua

ITEM tunc quæro, Quid differens dicat qu ITEM tunc quæro, Quid differens dicat qu ly videndo ad intueri? Si enim idem di- ly videndo ad intueri? Si enim idem di- cunt, tunc alterum superfluit in diffini- cunt, tunc alterum superfluit in diffini- tione dictionis quam ponit Anselmus. Si tione dictionis quam ponit Anselmus. Si autem non idem dicunt: aut referuntur autem non idem dicunt: aut referuntur ad eamdem potentiam intellectivam, aut ad eamdem potentiam intellectivam, aut ad aliam. Si ad eamdem tunc videtur, ad aliam. Si ad eamdem tunc videtur,

3 Psal. XXXII, 3 Psal. XXXII,

9 et CXLVIII, 5. 9 et CXLVIII, 5.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad quæst. 1. Ad quæst. 1.

IN I SENTENT. DIST. XXVIII, G, ART. 10. IN I SENTENT. DIST. XXVIII, G, ART. 10.

quod unum actum dicant : et sic super- quod unum actum dicant : et sic super- fluit alterum. Hoc etiam videtur per no- fluit alterum. Hoc etiam videtur per no- minis rationem: quia intuitus est idem minis rationem: quia intuitus est idem quod visus ergo idem est videndo in- quod visus ergo idem est videndo in- tueri, quod est videndo videre: et ibi est tueri, quod est videndo videre: et ibi est abundantia hujus dictionis, intuitus, ut abundantia hujus dictionis, intuitus, ut videtur. Si autem dicas, quod referuntur videtur. Si autem dicas, quod referuntur ad aliam potentiam : ergo dicere non est ad aliam potentiam : ergo dicere non est solius intellectus actus, nec est simplex solius intellectus actus, nec est simplex actus, sed compositus. actus, sed compositus.