Ad. 2. Ad. 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

14 14

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

diversitas rei, hoc in divinis facit diversi- diversitas rei, hoc in divinis facit diversi- tas supponendi. Et est instantia ad argu- tas supponendi. Et est instantia ad argu- mentum persona est idem omnino cum mentum persona est idem omnino cum natura sed personæ sunt plures : ergo natura sed personæ sunt plures : ergo naturæ plures: mutatur enim prædica- naturæ plures: mutatur enim prædica- mentum theologicum, et sic incidit falla- mentum theologicum, et sic incidit falla- cia figuræ dictionis, vel etiam acciden- cia figuræ dictionis, vel etiam acciden- tis quia licet idem sint, non tamen tis quia licet idem sint, non tamen quidquid convenit uni et alii. quidquid convenit uni et alii.

AD ALIUD dicendum, quod relatio in AD ALIUD dicendum, quod relatio in divinis non servat naturam accidentis, divinis non servat naturam accidentis, sicut Magister probat in sequenti parte sicut Magister probat in sequenti parte istius lectionis: et hujus ratio dicta est istius lectionis: et hujus ratio dicta est supra quia non transsumitur in divina supra quia non transsumitur in divina ratione generis, sed ratione differentiæ ratione generis, sed ratione differentiæ quan superaddit generationi : nec ta- quan superaddit generationi : nec ta- men sequitur, quod sit assistens: quia men sequitur, quod sit assistens: quia cum in inferioribus relatio habeat duo, cum in inferioribus relatio habeat duo, scilicet accidentis naturam, et quod est scilicet accidentis naturam, et quod est ad alterum in divinis vertitur in sub- ad alterum in divinis vertitur in sub- stantiam quoad naturam accidentis, sic- stantiam quoad naturam accidentis, sic- ut omnia alia quæ nominant accidens, et ut omnia alia quæ nominant accidens, et de Deo prædicantur et ideo relatio quæ de Deo prædicantur et ideo relatio quæ est in inferioribus inest relativo, et ad est in inferioribus inest relativo, et ad alterum referri facit, in divinis est relati- alterum referri facit, in divinis est relati- vum secundum substantiam, et facit ip- vum secundum substantiam, et facit ip- sum referri ad aliud: et ideo non est ex- sum referri ad aliud: et ideo non est ex- trinsecus assistens tantum. trinsecus assistens tantum.

AD ALIUD dicendum, quod simplicissi- AD ALIUD dicendum, quod simplicissi- ma distinguuntur distinctione essentiali ma distinguuntur distinctione essentiali sive substantiali: sed relatio non impor- sive substantiali: sed relatio non impor- tat talem distinctionem in divinis, sed tat talem distinctionem in divinis, sed potius tres sunt unum in essentia. Unde potius tres sunt unum in essentia. Unde si dicamus punctum a puncto differre in si dicamus punctum a puncto differre in hoc quod unum est principium, et alte- hoc quod unum est principium, et alte- rum finis, et unitatem ab unitate ejus- rum finis, et unitatem ab unitate ejus- dem generis in simplicissimo, ponemus dem generis in simplicissimo, ponemus adhuc distinctionem penes relationes. adhuc distinctionem penes relationes. Ita est in divinis: quia, sicut in sequen- Ita est in divinis: quia, sicut in sequen- ti articulo patebit, nihil componitur ex ti articulo patebit, nihil componitur ex hoc quod additur ei respectus relationis, hoc quod additur ei respectus relationis, sed adhuc manet simplex sicut prius, sed adhuc manet simplex sicut prius, dummodo tantum respectus relationis dummodo tantum respectus relationis addatur ei. addatur ei.

AD ALIUD dicendum, quod relationes AD ALIUD dicendum, quod relationes aliter sunt in divinis, et aliter in inferio- aliter sunt in divinis, et aliter in inferio- ribus in divinis enim sunt ipsæ relatio- ribus in divinis enim sunt ipsæ relatio-

: :

1 Cf. I Sententiarum, Dist. VIII. Tom. XXV. 1 Cf. I Sententiarum, Dist. VIII. Tom. XXV.

nes existentiæ modi, sed in inferioribus nes existentiæ modi, sed in inferioribus causantur ex modis existentiæ : et hoc causantur ex modis existentiæ : et hoc ideo est, quia relationes sunt distinguen- ideo est, quia relationes sunt distinguen- tes, et secundum intellectum ante rela- tes, et secundum intellectum ante rela- tiva et hoc patuit in præcedenti quæ- tiva et hoc patuit in præcedenti quæ- tione de hypostasi: sed tamen adhuc in tione de hypostasi: sed tamen adhuc in sequenti distinctione erit de hoc quæ- sequenti distinctione erit de hoc quæ- stio et ideo non est substantiale relatio- stio et ideo non est substantiale relatio- ni quod constituatur ex motu, sed acci- ni quod constituatur ex motu, sed acci- dit huic relationi vel illi. dit huic relationi vel illi.

AD ALIUD dicendum, quod major dif- AD ALIUD dicendum, quod major dif- ferentia causat majorem distinctionem : ferentia causat majorem distinctionem : et ideo essentialiter distinguitur Deus a et ideo essentialiter distinguitur Deus a creaturis sed a supposito ejusdem natu- creaturis sed a supposito ejusdem natu- ræ divinæ non potest distingui suppo- ræ divinæ non potest distingui suppo- situm ejusdem naturæ, nisi distinctione situm ejusdem naturæ, nisi distinctione minima : et hæc non est essentialis, minima : et hæc non est essentialis, quia illa maxima est, sed potius distin- quia illa maxima est, sed potius distin- ctio relationis : et ideo per relationem ctio relationis : et ideo per relationem necesse est distingui. necesse est distingui.

Ad 5. Ad 5.

AD ALIUD dicendum, quod bene conce- Ad 6 et 7. AD ALIUD dicendum, quod bene conce- Ad 6 et 7. do, quod aliquid seipso refertur ad aliud, do, quod aliquid seipso refertur ad aliud, sicut Creator et ipsa relatio creata : sed sicut Creator et ipsa relatio creata : sed non concedo hoc de substantia, vel alia non concedo hoc de substantia, vel alia creatura. Et ad objectum dicendum, creatura. Et ad objectum dicendum, quod si separetur relatio creaturæ ab quod si separetur relatio creaturæ ab ipsa substantia creaturæ, quod non erit ipsa substantia creaturæ, quod non erit jam creatura, nec referetur ad aliud et jam creatura, nec referetur ad aliud et hoc non est inconveniens secundum in- hoc non est inconveniens secundum in- tellectum dicit enim Boetius in libro tellectum dicit enim Boetius in libro de Hebdomadibus, quod ea quæ non se- de Hebdomadibus, quod ea quæ non se- parantur actu, bene seperantur intelle- parantur actu, bene seperantur intelle- ctu: bene enim intelligitur lapis esse non ctu: bene enim intelligitur lapis esse non creatus. Et si objicis, quod primo non creatus. Et si objicis, quod primo non intellecto, non intelligitur secundum : intellecto, non intelligitur secundum : dicendum quod hoc verum est de primo dicendum quod hoc verum est de primo ut primo et secundo ut secundo : et non ut primo et secundo ut secundo : et non est verum de secundo secundum id quod est verum de secundo secundum id quod est hoc enim bene intelligibile est sine est hoc enim bene intelligibile est sine dependentia ad primum. dependentia ad primum.

AD ALIUD dicendum, quod hoc non AD ALIUD dicendum, quod hoc non credo esse verum, quod materia seipsa credo esse verum, quod materia seipsa secundum id quod est, referatur ad for- secundum id quod est, referatur ad for- mam quia non dico potentiam quæ pri- mam quia non dico potentiam quæ pri- vatio est, esse idem omnino cum mate- vatio est, esse idem omnino cum mate- ria sed dico eam esse ordinem mate- ria sed dico eam esse ordinem mate- riæ ad formam. Et si dicas: Aut est ma- riæ ad formam. Et si dicas: Aut est ma-

Ad 8. Ad 8.

IN I SENTENT. DIST. XXVI, B, ART. 7. IN I SENTENT. DIST. XXVI, B, ART. 7.

teria, aut forma, etc. Dicendum, quod teria, aut forma, etc. Dicendum, quod hoc non valet quia potentia est ens se- hoc non valet quia potentia est ens se- cundum quid, et non simpliciter unde cundum quid, et non simpliciter unde sicut motus, qui est exitus de potentia sicut motus, qui est exitus de potentia ad actum, diffinitur per potentiam ad ad actum, diffinitur per potentiam ad actum, eo quod est existens in potentia actum, eo quod est existens in potentia et in actu: ita dico, quod potentia habet et in actu: ita dico, quod potentia habet aliquid rationis materiæ si referatur ad aliquid rationis materiæ si referatur ad id cujus est, et aliquid formæ si referatur id cujus est, et aliquid formæ si referatur ad id quod est. Et ideo etiam non sequi- ad id quod est. Et ideo etiam non sequi- tur, quod non immediate uniatur forma tur, quod non immediate uniatur forma materiæ quia potentia non reducitur materiæ quia potentia non reducitur nisi ad esse materiæ et formæ. Licet au- nisi ad esse materiæ et formæ. Licet au- tem omnia hæc concederentur, adhuc tem omnia hæc concederentur, adhuc non sequitur quod persona seipsa refer- non sequitur quod persona seipsa refer- retur ad personam aliam, propter cau- retur ad personam aliam, propter cau- sam jam dictam : quia seipsis possunt sam jam dictam : quia seipsis possunt aliqua essentialiter distingui, sed non aliqua essentialiter distingui, sed non personaliter in eadem natura existentia: personaliter in eadem natura existentia: quia illa habent minorem distinctionem, quia illa habent minorem distinctionem, quam essentialem. quam essentialem.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

Utrum relatio sola multiplicet Utrum relatio sola multiplicet Trinitatem? Trinitatem?

Secundo quæritur, Utrum relatio sola Secundo quæritur, Utrum relatio sola multiplicet Trinitatem? multiplicet Trinitatem?

Videtur, quod non quia Videtur, quod non quia

1. Summæ perfectionis sunt personæ 1. Summæ perfectionis sunt personæ divinæ relatio autem inter entia non divinæ relatio autem inter entia non est summe perfectum ens, sed potius est summe perfectum ens, sed potius minus quolibet alio ente habens de ente: minus quolibet alio ente habens de ente: ergo videtur, quod relatio non debeat ergo videtur, quod relatio non debeat distinguere Trinitatem. distinguere Trinitatem.

2. Item, Ens cujus esse est ad alterum, 2. Item, Ens cujus esse est ad alterum, posterius est ente cujus esse est ad se- posterius est ente cujus esse est ad se- ipsum. PROBATIO. Dato quod nihil sit ad ipsum. PROBATIO. Dato quod nihil sit ad seipsum, nihil erit ad alterum: sed non seipsum, nihil erit ad alterum: sed non convertitur: ergo ens in seipso prius est convertitur: ergo ens in seipso prius est ente ad alterum: sed ente primo debet ente ad alterum: sed ente primo debet distingui primum omnium, si aliquo en- distingui primum omnium, si aliquo en- te distinguitur cum ergo personæ sint te distinguitur cum ergo personæ sint in primo, videtur quod ente absoluto de- in primo, videtur quod ente absoluto de- beant distingui. beant distingui.

15 15

3. Item, Substantia non causatur ab 3. Item, Substantia non causatur ab ente quod ad ipsam reducitur ut ad sub- ente quod ad ipsam reducitur ut ad sub- jectum, sed potius causat ipsum : sed jectum, sed potius causat ipsum : sed relatio in divinis reducitur ad personam relatio in divinis reducitur ad personam sicut cujus est : ergo non distinguit eam, sicut cujus est : ergo non distinguit eam, nec facit secundum modum intelligendi nec facit secundum modum intelligendi in esse personali. in esse personali.

: :

Item, Si relatio multiplicat Trinitatem, Item, Si relatio multiplicat Trinitatem, ut dicit Boetius, multiplicat eam per ut dicit Boetius, multiplicat eam per esse quod habet: non habet autem nis esse quod habet: non habet autem nis esse respectivum : ergo non dat ei nisi esse respectivum : ergo non dat ei nisi esse respectivum per hoc autem non est esse respectivum per hoc autem non est substantialiter: ergo personæ divinæ non substantialiter: ergo personæ divinæ non erunt substantialiter subsistentes, quod erunt substantialiter subsistentes, quod est hæresis Sabellii ergo videtur, quod est hæresis Sabellii ergo videtur, quod non sola relatione distinguatur Trinitas. non sola relatione distinguatur Trinitas. SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Entium aliud est substantia, aliud 1. Entium aliud est substantia, aliud accidens et substantia verius est quam accidens et substantia verius est quam accidens. accidens.

Item, Accidentium aliud est ens abso- Item, Accidentium aliud est ens abso- lutum, et aliud ens respectivum et re- lutum, et aliud ens respectivum et re- spectivum minus est quam absolutum : spectivum minus est quam absolutum : quia innascitur et aufertur sine mutatione quia innascitur et aufertur sine mutatione aliqua subjecti, sicut patet ex Boetio : aliqua subjecti, sicut patet ex Boetio : puer enim qui nascitur, per annum se- puer enim qui nascitur, per annum se- cundum diversitatem sui incrementi, in cundum diversitatem sui incrementi, in multis faciet similitudinem, disparitatem, multis faciet similitudinem, disparitatem, æqualitatem, inæqualitatem, quæ ullo æqualitatem, inæqualitatem, quæ ullo modo mutantur secundum illud genus modo mutantur secundum illud genus mutationis ergo relatio minime habet mutationis ergo relatio minime habet de ente ergo sua multiplicatio maxime de ente ergo sua multiplicatio maxime competit multiplicationi simplicissimi : competit multiplicationi simplicissimi : hoc autem est Deus: ergo inter omnia hoc autem est Deus: ergo inter omnia prædicamenta nihil ita convenienter mul- prædicamenta nihil ita convenienter mul- tiplicat Trinitatem sicut relatio. tiplicat Trinitatem sicut relatio.

2. Item, Avicenna in prima Philoso- 2. Item, Avicenna in prima Philoso- phia dicit, quod relationis appositio ni- phia dicit, quod relationis appositio ni- hil facit compositum. hil facit compositum.

3. Item, Detur aliquod simplex, sicut 3. Item, Detur aliquod simplex, sicut est Deus, illud habet relationem primi ad est Deus, illud habet relationem primi ad secunda, et relationem causæ, et multas secunda, et relationem causæ, et multas alias relationes. alias relationes.

4. Item, Hoc patet in unitate et pun- 4. Item, Hoc patet in unitate et pun- cto quæ licet simplicia sint, tamen sunt cto quæ licet simplicia sint, tamen sunt in eis diversæ rationes relationum : ergo in eis diversæ rationes relationum : ergo relatio nihil reddit compositum : ergo relatio nihil reddit compositum : ergo sua multiplicatio maxime competit sim- sua multiplicatio maxime competit sim- plicissimo. plicissimo.

Sed contra Sed contra

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2 Ad 2

Ad 3 Ad 3

16 16

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

5. Item, Inter relationes quædam sunt 5. Item, Inter relationes quædam sunt simpliciores aliis quædam enim imme- simpliciores aliis quædam enim imme- diatæ sunt relativis, ut illæ quæ sunt se- diatæ sunt relativis, ut illæ quæ sunt se- cundum modum originis, ut causa re- cundum modum originis, ut causa re- fertur ad causatum, et e converso: fertur ad causatum, et e converso: non sic similis, et æqualis : quia illæ non sic similis, et æqualis : quia illæ fundantur super ens absolutum, sicut su- fundantur super ens absolutum, sicut su- per qualitatem et eodem modo diffe- per qualitatem et eodem modo diffe-

rens rens

sed sed

sunt dissimilis, et inæqualis : er- sunt dissimilis, et inæqualis : er- go cum relationes originis super nihil go cum relationes originis super nihil fundentur, nisi super ipsum existens, fundentur, nisi super ipsum existens, simpliciores sunt aliis: ergo illæ maxime simpliciores sunt aliis: ergo illæ maxime competunt personis divinis propter sum- competunt personis divinis propter sum- mam simplicitatem. mam simplicitatem.

ET HOC est concedendum, quod in nu- ET HOC est concedendum, quod in nu- mero generum nihil ita competit sicut mero generum nihil ita competit sicut relatio, et in speciebus relationis nihil relatio, et in speciebus relationis nihil ita competit sicut relatio originis, qua ita competit sicut relatio originis, qua alius est ab alio, et per hoc distin- alius est ab alio, et per hoc distin- guitur ab eo. guitur ab eo.

DICENDUM ergo ad primum, quod quid- DICENDUM ergo ad primum, quod quid- quid est in divinis, est perfectissimum : quid est in divinis, est perfectissimum : cum enim prædicationes inferiorum in cum enim prædicationes inferiorum in divina referimus, omnia imperfecta reji- divina referimus, omnia imperfecta reji- cimus et ideo quod relatio est ens im- cimus et ideo quod relatio est ens im- perfectum, non refertur ad superiora, perfectum, non refertur ad superiora, sed potius quod est non varians in essen- sed potius quod est non varians in essen- tia simplicissimum, et ipsum est perfectis- tia simplicissimum, et ipsum est perfectis- simum in quantum est in divinis, licet simum in quantum est in divinis, licet imperfectum sit in se. imperfectum sit in se.

AD ALIUD dicendum, quod hoc est ve- AD ALIUD dicendum, quod hoc est ve- rum, ubi esse ad alterum est ut natura rum, ubi esse ad alterum est ut natura accidentis hoc autem non est in divinis, accidentis hoc autem non est in divinis, sicut prius habitum est: imo relatio in sicut prius habitum est: imo relatio in illa parte accipit substantiæ prædicatio- illa parte accipit substantiæ prædicatio-

nem. nem.

AD ALIUD dicendum, quod oportet AD ALIUD dicendum, quod oportet concedere quod dicit Augustinus, quod in concedere quod dicit Augustinus, quod in omnibus Pater et Filius sunt unum, omnibus Pater et Filius sunt unum, præter id quod ad alterum est: tamen præter id quod ad alterum est: tamen illud esse ad alterum complectitur illud illud esse ad alterum complectitur illud quod est esse verum suppositum, et ve- quod est esse verum suppositum, et ve- ram esse personam: quia hæc in divinis ram esse personam: quia hæc in divinis non repugnant. non repugnant.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

Quid sit notio, et in quo differt a Quid sit notio, et in quo differt a

relatione? relatione?

Deinde quæritur de notione, scilicet Deinde quæritur de notione, scilicet quid sit notio, et in quo differat a rela- quid sit notio, et in quo differat a rela-

tione? tione?

1. Dicit autem Boetius, quod notio est 1. Dicit autem Boetius, quod notio est simplex conceptus mentis: talis autem simplex conceptus mentis: talis autem non est nisi universale depuratum a ma- non est nisi universale depuratum a ma- teria et appenditiis materiæ : ergo vide- teria et appenditiis materiæ : ergo vide- tur, quod notio sit idem quod univer- tur, quod notio sit idem quod univer- sale. sale.

2. Item, Magister vult, quod notio sit 2. Item, Magister vult, quod notio sit qua persona cognoscitur : sed relatione qua persona cognoscitur : sed relatione cognoscitur persona: ergo videtur, quod cognoscitur persona: ergo videtur, quod relatio sit notio. relatio sit notio.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Relativum est cujus esse est aliud se 1. Relativum est cujus esse est aliud se habere: ergo non diffinite est relatio habere: ergo non diffinite est relatio unius personæ : notio autem datur per- unius personæ : notio autem datur per- sonæ uni ergo relatio non est notio. sonæ uni ergo relatio non est notio.

2. Item, Aliqua est notio quæ non est 2. Item, Aliqua est notio quæ non est relatio, sicut ingenitus, quod negationem relatio, sicut ingenitus, quod negationem sonare videtur : ergo videtur, quod non sonare videtur : ergo videtur, quod non omnis notio sit relatio in divinis. omnis notio sit relatio in divinis.

3. Item, In inferioribus notio rei non 3. Item, In inferioribus notio rei non abstrahitur ab eo quo res est id quod abstrahitur ab eo quo res est id quod est id enim quod est principium formalé est id enim quod est principium formalé essendi rem, est etiam principium intel- essendi rem, est etiam principium intel- ligendi eam : ergo videtur, quod notio- ligendi eam : ergo videtur, quod notio- nes in divinis magis debeant sumi a par- nes in divinis magis debeant sumi a par- te essentiæ, quam a parte personarum. te essentiæ, quam a parte personarum.

SOLUTIO. Dicendum, quod relatio et SOLUTIO. Dicendum, quod relatio et notio secundum nominum intentiones notio secundum nominum intentiones differunt quia, sicut probat objectio, differunt quia, sicut probat objectio, notio est quo cognoscitur res relatio notio est quo cognoscitur res relatio autem quo refertur ad aliud. Sed tamen autem quo refertur ad aliud. Sed tamen in divinis non accipitur omnino secun- in divinis non accipitur omnino secun- dum diffinitionem Boetii: quia in divinis dum diffinitionem Boetii: quia in divinis non est universale. Et præterea a com- non est universale. Et præterea a com- muni personarum non accipitur notio muni personarum non accipitur notio personarum, sed potius a proprio : et hoc personarum, sed potius a proprio : et hoc

Sed contr Sed contr

Solutio. Solutio. Ad objec Ad objec 1 et 3. 1 et 3.

IN I SENTENT. DIST. XXVI, B, ART. 9. IN I SENTENT. DIST. XXVI, B, ART. 9.

ideo fit, quia commune non est princi- ideo fit, quia commune non est princi- pium intelligendi proprium. Unde cum pium intelligendi proprium. Unde cum personæ in ratione personarum, cogno- personæ in ratione personarum, cogno- scantur propriis suis, oportuit accipere scantur propriis suis, oportuit accipere notiones facientes cognoscere ex parte notiones facientes cognoscere ex parte propriorum, et non ex parte communis: propriorum, et non ex parte communis: et per hoc patet solutio ad primum, et et per hoc patet solutio ad primum, et ultimum. ultimum.

AD ALIUD dicendum, quod relatio et AD ALIUD dicendum, quod relatio et notio quandoque sunt idem in supposito, notio quandoque sunt idem in supposito, sed tamen secundum nominum intentio- sed tamen secundum nominum intentio- nes non sunt idem: et ideo secundum nes non sunt idem: et ideo secundum supposita non convertuntur: quia inge- supposita non convertuntur: quia inge- neratio non dicit relationem nisi large neratio non dicit relationem nisi large loquendo, prout dicit Augustinus infra 1, loquendo, prout dicit Augustinus infra 1, quod negatio est in eodem genere cum quod negatio est in eodem genere cum sua affirmatione et per hoc patet solutio sua affirmatione et per hoc patet solutio ad totum. ad totum.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

Quæ sint veræ proprietates in divinis, Quæ sint veræ proprietates in divinis, et quomodo differant a relationibus et et quomodo differant a relationibus et notionibus? notionibus?

Deinde quæritur de proprietate. Deinde quæritur de proprietate.

1. Dicit enim Philosophus, quod pro- 1. Dicit enim Philosophus, quod pro- prium est quod convenit omni et soli et prium est quod convenit omni et soli et semper. Hic autem proprium non convenit semper. Hic autem proprium non convenit omni: quia quod convenit Patri, non con- omni: quia quod convenit Patri, non con- venit Filio ergo videtur, quod non sint venit Filio ergo videtur, quod non sint veræ proprietates quæ hic assignantur. veræ proprietates quæ hic assignantur.

2. Præterea, Dicit Boetius, quod pro- 2. Præterea, Dicit Boetius, quod pro- prium est de consequentibus speciem : prium est de consequentibus speciem : supra autem probatum est in quæstione supra autem probatum est in quæstione de hypostasi, quod proprietates persona- de hypostasi, quod proprietates persona- rum per intellectum sunt ante hyposta- rum per intellectum sunt ante hyposta- ses, licet realiter sint semper simul : er- ses, licet realiter sint semper simul : er- go videtur, quod non sint proprietates, go videtur, quod non sint proprietates, sed potius formæ substantiales. sed potius formæ substantiales.

3. Præterea, Videtur quod non omnes 3. Præterea, Videtur quod non omnes sunt proprietates: quia quædam sunt sunt proprietates: quia quædam sunt quæ conveniunt pluribus, ut principium, quæ conveniunt pluribus, ut principium, sive spiratio activa quæ convenit Patri sive spiratio activa quæ convenit Patri

1 Cf. Infra, Dist. XXVIII. 1 Cf. Infra, Dist. XXVIII.

XXVI XXVI

17 17

et Filio ergo illa magis est commune et Filio ergo illa magis est commune quam proprium. quam proprium.

Item quæritur, In quo differant pro- Item quæritur, In quo differant pro- prietates a relationibus, et notionibus ? prietates a relationibus, et notionibus ? Et videtur, quod in nullo. Et videtur, quod in nullo.

1. In divinis enim non ponuntur a Do- 1. In divinis enim non ponuntur a Do- ctoribus nisi tria, scilicet notio, persona, ctoribus nisi tria, scilicet notio, persona, et essentia: ergo ad aliquod istorum re- et essentia: ergo ad aliquod istorum re- ducitur omne quod est in divinis : sed ducitur omne quod est in divinis : sed proprietates non possunt reduci ad per- proprietates non possunt reduci ad per- sonas, nec ad essentiam : ergo reducun- sonas, nec ad essentiam : ergo reducun- tur ad notiones: ergo videtur, quod idem tur ad notiones: ergo videtur, quod idem sit proprietas et notio. sit proprietas et notio.

2. Item, Quædam sunt quæ inveniun- 2. Item, Quædam sunt quæ inveniun- tur in personis non constituentes ipsas tur in personis non constituentes ipsas personas, sicut innascibilitas non facit personas, sicut innascibilitas non facit Patrem esse Patrem cum ergo proprie- Patrem esse Patrem cum ergo proprie- tates constituant numerum personarum, tates constituant numerum personarum, videtur quod hujusmodi non sint pro- videtur quod hujusmodi non sint pro- prietates. prietates.

SOLUTIO. Dicendum, quod intellectus SOLUTIO. Dicendum, quod intellectus proprietatis est uni soli convenire et proprietatis est uni soli convenire et semper et ideo quidquid invenitur in semper et ideo quidquid invenitur in persona quod uni soli convenit et sem- persona quod uni soli convenit et sem- per, hoc est personæ proprietas. Et ex per, hoc est personæ proprietas. Et ex hoc patet, quod nulla proprietatum es- hoc patet, quod nulla proprietatum es- sentialis est: quia quod essentiale est, sentialis est: quia quod essentiale est, commune est, et omnibus convenit. commune est, et omnibus convenit.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod Phi- AD PRIMUM ergo dicendum, quod Phi- losophus assignat proprium speciei: et losophus assignat proprium speciei: et quia species est de multis et in multis, quia species est de multis et in multis, ideo necesse est, quod illud proprium ideo necesse est, quod illud proprium omnibus suppositis speciei conveniat, et omnibus suppositis speciei conveniat, et soli speciei, et semper, eo quod semper soli speciei, et semper, eo quod semper sequitur essentialia principia speciei: et sequitur essentialia principia speciei: et sicut essentialia non relinquunt rem cujus sicut essentialia non relinquunt rem cujus sunt essentialia, ita nec illud quod imme- sunt essentialia, ita nec illud quod imme- diate sequitur ex illis. Sed Sancti assi- diate sequitur ex illis. Sed Sancti assi- gnant proprium personarum, et non na- gnant proprium personarum, et non na- turæ communis et ideo non est necesse, turæ communis et ideo non est necesse, quod ista propria omnibus conveniant. quod ista propria omnibus conveniant.

AD ALIUD dicendum, quod licet Philo- AD ALIUD dicendum, quod licet Philo- sophus in Topicis dicere videatur, quod sophus in Topicis dicere videatur, quod proprium aliquando est de prioribus na- proprium aliquando est de prioribus na- tura, tamen in veritate essentia proprii tura, tamen in veritate essentia proprii

2 2

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad quæst. Ad quæst. Ad 1. Ad 1.

18 18

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

semper est de posterioribus: quia si di- semper est de posterioribus: quia si di- catur, homo est animal disciplinæ perce- catur, homo est animal disciplinæ perce- ptibile, id quod est ibi prius natura ptibile, id quod est ibi prius natura quam homo, magis facit ad proprii bo- quam homo, magis facit ad proprii bo- nitatem quam ad essentiam ipsius: quia nitatem quam ad essentiam ipsius: quia dicit Boetius, quod licet proprium sem- dicit Boetius, quod licet proprium sem- per comitetur subjectum et ubique, ta- per comitetur subjectum et ubique, ta- men quia non est de constituentibus ip- men quia non est de constituentibus ip- sum, est de genere accidentium. Sed hoc sum, est de genere accidentium. Sed hoc modo non accipitur proprium in divinis: modo non accipitur proprium in divinis: et est dissimilitudo in duobus : quia a et est dissimilitudo in duobus : quia a Philosophis assignatur proprium naturæ Philosophis assignatur proprium naturæ communis, quæ est species, et non hy- communis, quæ est species, et non hy- postasis incommunicabilis postasis incommunicabilis

in divinis in divinis

autem assignatur proprium incommuni- autem assignatur proprium incommuni- cabilis, et non naturæ communis. Alia cabilis, et non naturæ communis. Alia dissimilitudo est, quod proprium in infe- dissimilitudo est, quod proprium in infe- rioribus non constituit id cujus est pro- rioribus non constituit id cujus est pro- prium, sed potius constituitur ab illo : prium, sed potius constituitur ab illo : in divinis autem secundum rationem in- in divinis autem secundum rationem in- telligendi est e converso: et ideo non telligendi est e converso: et ideo non est ejusdem rationis in toto proprium est ejusdem rationis in toto proprium Creatoris, et creaturæ. Creatoris, et creaturæ.

AD ALIUD dicendum, quod in divinis AD ALIUD dicendum, quod in divinis non ponimus formas substantiales, dua- non ponimus formas substantiales, dua- bus rationibus: quarum una est, quia bus rationibus: quarum una est, quia forma componit proprium autem non forma componit proprium autem non facit essentialem compositionem, quia facit essentialem compositionem, quia non est de essentia: unde transsumptum non est de essentia: unde transsumptum nomen proprii in divina, non indicat nomen proprii in divina, non indicat compositionem essentialem. Alia ratio compositionem essentialem. Alia ratio est, quia forma substantialis est forma est, quia forma substantialis est forma partis quæ est materia: proprium autem partis quæ est materia: proprium autem nomen perfecti et ideo magis competit nomen perfecti et ideo magis competit divinis nomen proprietatis, quam nomen divinis nomen proprietatis, quam nomen

formæ. formæ.

AD ALIUD dicendum, quod proprietates AD ALIUD dicendum, quod proprietates a relatione differunt secundum nomen, a relatione differunt secundum nomen, et quandoque etiam secundum supposi- et quandoque etiam secundum supposi- tum. Secundum nomen, quia relatio est tum. Secundum nomen, quia relatio est ad alterum proprietas autem non respi- ad alterum proprietas autem non respi- cit nisi id cujus est proprietas. Secundum cit nisi id cujus est proprietas. Secundum suppositum, quia commune pluribus be- suppositum, quia commune pluribus be- ne potest esse relatio, non tamen potest ne potest esse relatio, non tamen potest esse proprietas proprie loquendo: sicut esse proprietas proprie loquendo: sicut est communis spiratio relatio Patris et est communis spiratio relatio Patris et Filii ad Spiritum sanctum, non tamen Filii ad Spiritum sanctum, non tamen est proprietas: et similiter innascibilitas est proprietas: et similiter innascibilitas

proprietas est, et non relatio, nisi large proprietas est, et non relatio, nisi large sumendo relationem, sicut infra deter- sumendo relationem, sicut infra deter- minabitur. minabitur.

AD ALIUD dicendum, quod differentia AD ALIUD dicendum, quod differentia est in proprietatibus: quia quædam a est in proprietatibus: quia quædam a Præpositivo dicuntur personales, quæ- Præpositivo dicuntur personales, quæ- dam proprietates personæ tantum. Per- dam proprietates personæ tantum. Per- sonales sunt illæ, a quibus secundum sonales sunt illæ, a quibus secundum rationem intelligendi constituuntur et rationem intelligendi constituuntur et denominantur personæ, ut paternitas, denominantur personæ, ut paternitas, filiatio, spiratio passiva. Proprietates au- filiatio, spiratio passiva. Proprietates au- tem personæ sunt, quæ inveniuntur in tem personæ sunt, quæ inveniuntur in personis, ita quod uni soli conveniunt, personis, ita quod uni soli conveniunt, ut innascibilitas in Patre. ut innascibilitas in Patre.

Et ex his patet, quod proprietas per- Et ex his patet, quod proprietas per- sonalis et proprietas personæ se habent sonalis et proprietas personæ se habent sicut superius et inferius: quia omnis sicut superius et inferius: quia omnis proprietas personalis est etiam proprietas proprietas personalis est etiam proprietas personæ, sed non convertitur. Proprietas personæ, sed non convertitur. Proprietas autem personæ et relatio se habent sicut autem personæ et relatio se habent sicut excedentia et excessa: quia quædam re- excedentia et excessa: quia quædam re- latio est proprietas personæ, ut paterni- latio est proprietas personæ, ut paterni- tas et quædam non, ut communis spi- tas et quædam non, ut communis spi- ratio et e converso quædam proprietas ratio et e converso quædam proprietas personæ etiam est relatio, ut filiatio: et personæ etiam est relatio, ut filiatio: et quædam non, ut innascibilitas. quædam non, ut innascibilitas.

Ulterius patet, quod proprietas perso- Ulterius patet, quod proprietas perso- nalis et relatio se habent sicut inferius et nalis et relatio se habent sicut inferius et superius quia omnis proprietas perso- superius quia omnis proprietas perso- nalis est relatio, sed non convertitur: nalis est relatio, sed non convertitur: quia communis spiratio est relatio, non quia communis spiratio est relatio, non tamen proprietas personalis. tamen proprietas personalis.

næ, næ,

Item, Ulterius patet, quod tam pro- Item, Ulterius patet, quod tam pro- prietas personæ quam personalis se ha- prietas personæ quam personalis se ha- bent ad notionem, ut superius et infe- bent ad notionem, ut superius et infe- rius quia omnis proprietas, sive perso- rius quia omnis proprietas, sive perso- sive personalis, est notio: sed non sive personalis, est notio: sed non convertitur quia communis spiratio convertitur quia communis spiratio est notio, et non proprietas. Relatio au- est notio, et non proprietas. Relatio au- tem ad notionem sicut inferius ad suum tem ad notionem sicut inferius ad suum superius se habet : quia omnis relatio est superius se habet : quia omnis relatio est notio, et non convertitur, eo quod inna- notio, et non convertitur, eo quod inna- scibilitas est notio, et non relatio, nisi scibilitas est notio, et non relatio, nisi large sumendo relationem, ut dictum large sumendo relationem, ut dictum

est. est.

Item, Ulterius ex hoc patet secundum Item, Ulterius ex hoc patet secundum communiorem opinionem, quæ fere ab communiorem opinionem, quæ fere ab omnibus defenditur hodie, quod quinque omnibus defenditur hodie, quod quinque

Ad 2, Ad 2,

IN I SENTENT. DIST. XXVI, B, ART. 10. IN I SENTENT. DIST. XXVI, B, ART. 10.

sunt notiones, scilicet innascibilitas, pa- sunt notiones, scilicet innascibilitas, pa- ternitas, filiatio, communis spiratio acti- ternitas, filiatio, communis spiratio acti- va, et spiratio passiva. Quatuor autem va, et spiratio passiva. Quatuor autem relationes paternitas, filiatio, communis relationes paternitas, filiatio, communis spiratio, et spiratio passiva. Quatuor spiratio, et spiratio passiva. Quatuor etiam proprietates personæ : innascibili- etiam proprietates personæ : innascibili- tas, paternitas, filiatio, et spiratio passi- tas, paternitas, filiatio, et spiratio passi- va. Tres autem tantum proprietates per- va. Tres autem tantum proprietates per- sonales, scilicet paternitas, filiatio, et sonales, scilicet paternitas, filiatio, et spiratio passiva. spiratio passiva.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

Utrum in divinis sint finitæ vel infinitæ Utrum in divinis sint finitæ vel infinitæ relationes, et omnes assistentes ? relationes, et omnes assistentes ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in Littera, cap. B, «Est proprium solius Littera, cap. B, «Est proprium solius Patris, non quia non est natus ipse, Patris, non quia non est natus ipse,

etc. » etc. »

1 1

4. Hoc enim videtur falsum : quia in- 4. Hoc enim videtur falsum : quia in- fra dicet quod innascibilitas est proprie fra dicet quod innascibilitas est proprie tas Patris, eo quod soli Patri convenit: tas Patris, eo quod soli Patri convenit: ergo proprium est Patris, quod soli Pa- ergo proprium est Patris, quod soli Pa- tri convenit ergo proprium est Patris, tri convenit ergo proprium est Patris, quia non est natus ipse et hoc negat quia non est natus ipse et hoc negat hic. hic.

2. Item, Ex hoc quod hic dicit, vide- 2. Item, Ex hoc quod hic dicit, vide- tur accipi, quod proprietates sunt tres, et tur accipi, quod proprietates sunt tres, et non plures. Et si dicas, quod intelligitur non plures. Et si dicas, quod intelligitur de proprietatibus personalibus tantum, de proprietatibus personalibus tantum, quas Magister hic et in sequenti distin- quas Magister hic et in sequenti distin- ctione tantum determinat, videtur saltem ctione tantum determinat, videtur saltem quod relationes sint infinitæ, sic: Qui- quod relationes sint infinitæ, sic: Qui- quid sine omni mutatione personæ et quid sine omni mutatione personæ et per accidens innascitur et ex habitudine per accidens innascitur et ex habitudine alterius ad ipsum, hoc multiplicatur se- alterius ad ipsum, hoc multiplicatur se- cundum illas habitudines : relatio sic cundum illas habitudines : relatio sic innascitur ergo multiplicatur secundum innascitur ergo multiplicatur secundum habitudines aliorum ad ipsum. Prima habitudines aliorum ad ipsum. Prima supponitur a Boetio in libro de Trinitate, supponitur a Boetio in libro de Trinitate, et ab Avicenna in prima philosophia. et ab Avicenna in prima philosophia. Inde procedo ulterius : Habitudines alio- Inde procedo ulterius : Habitudines alio- rum ad quodlibet entium sunt infinitæ, rum ad quodlibet entium sunt infinitæ,

1 Cf. Infra, Dist. XXVIII. 1 Cf. Infra, Dist. XXVIII.

19 19

et vadunt et veniunt continue: ergo in- et vadunt et veniunt continue: ergo in- finitæ sunt relationes in quolibet ente: finitæ sunt relationes in quolibet ente: ergo multo magis in Deo qui se imme- ergo multo magis in Deo qui se imme- diatius habet ad quodlibet ens, quam ali- diatius habet ad quodlibet ens, quam ali- quod ens creatum ad aliud. quod ens creatum ad aliud.

3. Item, Videntur etiam ab æterno re- 3. Item, Videntur etiam ab æterno re- lationes infinitæ in Deo fuisse: habitudo lationes infinitæ in Deo fuisse: habitudo enim unius ad alterum facit relationem : enim unius ad alterum facit relationem : sed secundum quodlibet attributum se sed secundum quodlibet attributum se habet unus ad alium ab æterno: propter habet unus ad alium ab æterno: propter quod dicuntur æquales, similes, idem, et quod dicuntur æquales, similes, idem, et hujusmodi ergo cum hujusmodi attri- hujusmodi ergo cum hujusmodi attri- buta infinita sint, videntur hujusmodi buta infinita sint, videntur hujusmodi habitudines esse infinitæ et sic ab æter- habitudines esse infinitæ et sic ab æter- no multæ fuerunt relationes. no multæ fuerunt relationes.

4. Item, Ab æterno fuerunt in Deo 4. Item, Ab æterno fuerunt in Deo omnium rerum rationes, quæ non æqua- omnium rerum rationes, quæ non æqua- liter possunt dici rationes nisi per respe- liter possunt dici rationes nisi per respe- ctum ad res creandas. Ergo illæ rationes ctum ad res creandas. Ergo illæ rationes ab æterno fuerunt in ipso et infinitæ : ab æterno fuerunt in ipso et infinitæ : non ergo sunt tantum tres. non ergo sunt tantum tres.

5. Si dicas, quod illæ non constituunt 5. Si dicas, quod illæ non constituunt personas, sed istæ. CONTRA: Majoris di- personas, sed istæ. CONTRA: Majoris di- versitatis respectus est ad res diversas in versitatis respectus est ad res diversas in hypostasi et natura, quam respectus ad hypostasi et natura, quam respectus ad res distinctas in hypostasi tantum et non res distinctas in hypostasi tantum et non natura sed non distinguit personas re- natura sed non distinguit personas re- spectus primus: ergo nec secundus. spectus primus: ergo nec secundus.

PRÆTEREA, Videtur quod hujusmodi PRÆTEREA, Videtur quod hujusmodi relationes infinitæ ab æterno existentes relationes infinitæ ab æterno existentes in Deo, fuerint assistentes, et non Deus : in Deo, fuerint assistentes, et non Deus : et sunt objectiones Gilberti Porretani, et et sunt objectiones Gilberti Porretani, et Simonis Tornacensis. Simonis Tornacensis.

1. Aut enim eo Pater Deus est quo 1. Aut enim eo Pater Deus est quo Pater est, aut alio. Si eodem: sed essen- Pater est, aut alio. Si eodem: sed essen- tia Deus est, qua etiam Filius est Deus: tia Deus est, qua etiam Filius est Deus: ergo Filius est Pater. Vel sic: Paternita- ergo Filius est Pater. Vel sic: Paternita- te Pater est : ergo paternitate Deus est : te Pater est : ergo paternitate Deus est : et cum Filius sit Deus, Filius paternitate et cum Filius sit Deus, Filius paternitate Deus est, quod est inconveniens. Si alio: Deus est, quod est inconveniens. Si alio: ergo aliquid est in Deo quod non est ergo aliquid est in Deo quod non est Deus, sed aliud et tunc habeo proposi- Deus, sed aliud et tunc habeo proposi- tum, quod relatio Deo assistit, et nihil tum, quod relatio Deo assistit, et nihil est in ipso. est in ipso.

2. Item, In Posterioribus, supponitur 2. Item, In Posterioribus, supponitur ista ut immediata : Substantia non est ista ut immediata : Substantia non est

Quæst. Quæst.

Sed contra. Sed contra.

20 20

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quantitas ergo a simili, et hæc, Sub- quantitas ergo a simili, et hæc, Sub- stantia non est relatio, quia generalissi- stantia non est relatio, quia generalissi- mum in utraque gratia sui et non alterius mum in utraque gratia sui et non alterius removetur a generalissimo primo : ergo removetur a generalissimo primo : ergo relationes etiam in divinis nihil prædi- relationes etiam in divinis nihil prædi- cant in divinis. cant in divinis.

3. Item, Hoc expresse dicit Boetius, 3. Item, Hoc expresse dicit Boetius, quod relatio nihil prædicat in eo cujus quod relatio nihil prædicat in eo cujus est relatio, sed assistit ei: et dicit qualiter est relatio, sed assistit ei: et dicit qualiter se habeat ad aliud ergo videtur, quod se habeat ad aliud ergo videtur, quod relationes assistant, et non sint Deus. relationes assistant, et non sint Deus.

4. Item, Richardus de sancto Victore di- 4. Item, Richardus de sancto Victore di- cit, quod relatio non tam genus est entis, cit, quod relatio non tam genus est entis, quam ens in omni genere entium resper- quam ens in omni genere entium resper- sum ergo videtur, quod ipsum sit magis sum ergo videtur, quod ipsum sit magis ratio, quam natura aliqua: quia nihil in ratio, quam natura aliqua: quia nihil in re est respersum in omni genere entis. re est respersum in omni genere entis. SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Augustinus supra dixit ', quod si 1. Augustinus supra dixit ', quod si Deus non ea magnitudine est magnus Deus non ea magnitudine est magnus quæ ipse est, sed participatione, quod quæ ipse est, sed participatione, quod major est sua magnitudo quam ipse : major est sua magnitudo quam ipse : ergo a simili, si non ea paternitate Pater ergo a simili, si non ea paternitate Pater est quæ ipse est, paternitas sua major est quæ ipse est, paternitas sua major est quam ipse. est quam ipse.

2. Item objicitur fortius: Aut Porreta- 2. Item objicitur fortius: Aut Porreta- nus ponit relationem suam aliquid esse nus ponit relationem suam aliquid esse ens in divinis, aut nihil. Si aliquid: tunc ens in divinis, aut nihil. Si aliquid: tunc oportet, quod sit substantia, vel acci- oportet, quod sit substantia, vel acci- dens si accidens, erit in aliquo subje- dens si accidens, erit in aliquo subje- cto, et illud erit compositum variatum cto, et illud erit compositum variatum per accidens quæ oninia absurde de per accidens quæ oninia absurde de Deo intelliguntur. Si est substantia, tune Deo intelliguntur. Si est substantia, tune habeo propositum, quod non assistit, habeo propositum, quod non assistit, sed est substantia ipsum relativum. Si sed est substantia ipsum relativum. Si autem nihil est : ergo cum personæ non autem nihil est : ergo cum personæ non distinguantur nisi solo eo quod ad alte- distinguantur nisi solo eo quod ad alte- rum est, ut dicit Augustinus et fides rum est, ut dicit Augustinus et fides Catholica, personæ nullo distinguuntur: Catholica, personæ nullo distinguuntur: quod autem nullo distinguitur, omnino quod autem nullo distinguitur, omnino nihil est ergo personæ omnino nihil nihil est ergo personæ omnino nihil sunt, nisi nomina sola, quod est hæresis sunt, nisi nomina sola, quod est hæresis Sabellii. Sabellii.

3. Item, Quidquid distinguitur per as- 3. Item, Quidquid distinguitur per as- sistens extrinsecus tantum, illud non sistens extrinsecus tantum, illud non distinguitur ab alio seipso: personæ distinguitur ab alio seipso: personæ divinæ distinguuntur relatione assistente divinæ distinguuntur relatione assistente extrinsecus tantum suis hypostasibus, et extrinsecus tantum suis hypostasibus, et seipsis et hoc iterum vicinum est hæresi seipsis et hoc iterum vicinum est hæresi Sabellii. Sabellii.

4. Item, Illud assistens ab æterno Deo, 4. Item, Illud assistens ab æterno Deo, aut est ens creatum, aut increatum. Si aut est ens creatum, aut increatum. Si creatum ergo creatum est ab æterno, creatum ergo creatum est ab æterno, quod est repugnantia intellectus, quia quod est repugnantia intellectus, quia creatum oppositam rationem habet creatum oppositam rationem habet æterno. Si increatum: ergo est Deus, æterno. Si increatum: ergo est Deus, vel duo dii, vel etiam creati, vel infiniti vel duo dii, vel etiam creati, vel infiniti erant, quod falsum est. erant, quod falsum est.

Si autem dicas, sicut dicunt quidam Si autem dicas, sicut dicunt quidam modernorum, quod relatio est medium modernorum, quod relatio est medium entis, et non entis: eo quod ipsa est entis, et non entis: eo quod ipsa est ratio rei, et non res: nec est etiam ratio ratio rei, et non res: nec est etiam ratio rei absolute, sed est ratio comparationis rei absolute, sed est ratio comparationis rei ad aliam rem. CONTRA: Ista ratio rei ad aliam rem. CONTRA: Ista ratio aut aliquid ponit in re extra mentem aut aliquid ponit in re extra mentem ratiocinantis, aut nihil. Si aliquid ponit: ratiocinantis, aut nihil. Si aliquid ponit: tunc habeo propositum, quia tunc erit tunc habeo propositum, quia tunc erit genus entis, et non ratio sola. Si nihil : genus entis, et non ratio sola. Si nihil : ergo ratio ejus est cassa et vana : et quod ergo ratio ejus est cassa et vana : et quod magis difficile est, ex hoc sequitur, quod magis difficile est, ex hoc sequitur, quod personæ divinæ quæ non nisi eo quod ad personæ divinæ quæ non nisi eo quod ad alterum est distinguuntur, non differunt alterum est distinguuntur, non differunt nisi ratione sola, et non realiter distin- nisi ratione sola, et non realiter distin- guuntur quod quia dixit Sabellius, con- guuntur quod quia dixit Sabellius, con- demnatus est pro hæretico. demnatus est pro hæretico.

5. Præterea, In præfatione cantat Ec- 5. Præterea, In præfatione cantat Ec- clesia «Et in personis proprietas, et in clesia «Et in personis proprietas, et in « essentia unitas, et in majestate adore- « essentia unitas, et in majestate adore- « tur æqualitas ². » Si ergo proprietas in « tur æqualitas ². » Si ergo proprietas in personis adoranda est ut Deus, non erit personis adoranda est ut Deus, non erit assistens ut extrinsecus adhærens tantum. assistens ut extrinsecus adhærens tantum.

2 2

SOLUTIO. Dicendum, quod opinio Por- SOLUTIO. Dicendum, quod opinio Por- retanorum et falsa et hæretica est, et ab retanorum et falsa et hæretica est, et ab Alexandro Papa in concilio Remensi con- Alexandro Papa in concilio Remensi con- demnata. Unde dicimus nec infinitas demnata. Unde dicimus nec infinitas

Sol Sol

1 Cf. I Sententiarum, Dist. XXI. Tom. XXV. 1 Cf. I Sententiarum, Dist. XXI. Tom. XXV. 2 Præfatio de SS. Trinitate. 2 Præfatio de SS. Trinitate.

3 Videtur hic agi de concilio Romensi habito 3 Videtur hic agi de concilio Romensi habito die xxia Martii anni 1148, sub Eugenio III, die xxia Martii anni 1148, sub Eugenio III, ubi damnati fuerunt errores Gilberti Porretani, ubi damnati fuerunt errores Gilberti Porretani,

Pictaviensis Episc., de SS. Trinitate. Huic con- Pictaviensis Episc., de SS. Trinitate. Huic con- cilio præfuit S. Bernardus. In concilio Turo- cilio præfuit S. Bernardus. In concilio Turo- nensi (1163) habito sub Alexandro III, renova- nensi (1163) habito sub Alexandro III, renova- tæ fuerunt condemnationes adversus Porreta- tæ fuerunt condemnationes adversus Porreta- nos (Acta, apud Baron. 1163). nos (Acta, apud Baron. 1163).

Ad 1. Ad 1.

IN I SENTENT. DIST. XXVI, B, ART. 10. IN I SENTENT. DIST. XXVI, B, ART. 10.

relationes ab æterno esse, nec etiam relationes ab æterno esse, nec etiam relationes assistere, nec relationes nihil relationes assistere, nec relationes nihil esse: sed confitemur relationes quatuor esse: sed confitemur relationes quatuor ab æterno, et has Deum esse et relatio- ab æterno, et has Deum esse et relatio- nes etiam in inferioribus aliquid esse, et nes etiam in inferioribus aliquid esse, et inesse, et adesse: in superioribus autem inesse, et adesse: in superioribus autem nec adesse, nec inesse, proprie loquen- nec adesse, nec inesse, proprie loquen- do, sed esse ipsa relativa, ut supra deter- do, sed esse ipsa relativa, ut supra deter- minatum est. minatum est.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod sunt AD PRIMUM ergo dicendum, quod sunt quædam relationes secundum rem exi- quædam relationes secundum rem exi- stentes in utroque relativorum in inferio- stentes in utroque relativorum in inferio- ribus, ut illæ quæ innascuntur mutatione ribus, ut illæ quæ innascuntur mutatione utriusque, sicut omnes relationes origi- utriusque, sicut omnes relationes origi- nis, et hæ relationes verissimum dicunt nis, et hæ relationes verissimum dicunt correspectum ad se invicem, et semper correspectum ad se invicem, et semper exigunt diversas hypostases in quibus exigunt diversas hypostases in quibus sint, sicut pater et filius: numquam sint, sicut pater et filius: numquam enim est pater in inferioribus nisi sui enim est pater in inferioribus nisi sui mutatione, nec umquam filius alterius mutatione, nec umquam filius alterius mutatione sed propria. Sed quædam aliæ mutatione sed propria. Sed quædam aliæ sunt dictæ quidem semper ad converten- sunt dictæ quidem semper ad converten- tiam et ad se invicem, sed non innascun- tiam et ad se invicem, sed non innascun- tur ex utriusque mutatione necessario, tur ex utriusque mutatione necessario, sed alterius tantum : et illæ sunt quæ sed alterius tantum : et illæ sunt quæ non sunt simplices, sed fundantur super non sunt simplices, sed fundantur super aliud ens quantitatis, vel qualitatis, vel aliud ens quantitatis, vel qualitatis, vel aliud hujusmodi, sicut similis, æqualis, aliud hujusmodi, sicut similis, æqualis, dexter, sinister, et hujusmodi. Et quæ- dexter, sinister, et hujusmodi. Et quæ- dam sunt relativa, quæ nec utriusque dam sunt relativa, quæ nec utriusque relatione ad convertentiam dicuntur, nec relatione ad convertentiam dicuntur, nec utriusque mutatione innascuntur, ut utriusque mutatione innascuntur, ut scientia et scibile, et unum et multum, scientia et scibile, et unum et multum, ut dicit Dionysius et Philosophus, ut ut dicit Dionysius et Philosophus, ut Creator et creatura. Non enim sequitur, Creator et creatura. Non enim sequitur, si scientia ad alterum est, quod et scibile si scientia ad alterum est, quod et scibile secundum id quod est ad alterum sit: nec secundum id quod est ad alterum sit: nec etiam sequitur, si mutatus est sciens, etiam sequitur, si mutatus est sciens, quod mutatum sit scibile. Unde quia quod mutatum sit scibile. Unde quia primo modo dicta relatio verissimum primo modo dicta relatio verissimum habet esse relationis et simplicissimum habet esse relationis et simplicissimum solum, illa ablata mutatione a relativis, solum, illa ablata mutatione a relativis, transsumitur in divina, ut prius diximus. transsumitur in divina, ut prius diximus. Et si objicias mihi, quod in inferioribus Et si objicias mihi, quod in inferioribus omnis relatio fundatur in alio ente, cum omnis relatio fundatur in alio ente, cum sit accidens, et accidentis esse est inesse. sit accidens, et accidentis esse est inesse. RESPONDEO, quod non sic intelligo funda- RESPONDEO, quod non sic intelligo funda-

1 Cf. Sententiarum, Dist. XVIII. Tom. XXV. 1 Cf. Sententiarum, Dist. XVIII. Tom. XXV.

21 21

ri in alio ente, sed potius fundari in alio ri in alio ente, sed potius fundari in alio sicut in causa non in subjecto: sicut dicit sicut in causa non in subjecto: sicut dicit Philosophus, quod unum in substantia Philosophus, quod unum in substantia facit idem, et unum in quantitate æquale, facit idem, et unum in quantitate æquale, et unum in qualitate simile: cum tamen et unum in qualitate simile: cum tamen utrumque, scilicet et æqualitas et quan- utrumque, scilicet et æqualitas et quan- titas in uno fundentur subjecto quod est titas in uno fundentur subjecto quod est substantia ita autem non substernitur substantia ita autem non substernitur aliquid in quo sit paternitas, vel filiatio, aliquid in quo sit paternitas, vel filiatio, vel aliqua relatio originis : quia origo vel aliqua relatio originis : quia origo est secundum substantiam hypostasis: et est secundum substantiam hypostasis: et ideo relatio talis immediatum habet or- ideo relatio talis immediatum habet or- dinem ad hypostasim originantem vel dinem ad hypostasim originantem vel originatam. originatam.

DICENDUM ergo ad primum, quod Ma- DICENDUM ergo ad primum, quod Ma- gister Hugo non quærit nisi personales gister Hugo non quærit nisi personales proprietates tantum, quæ sunt relationes, proprietates tantum, quæ sunt relationes, licet non solæ. licet non solæ.

AD ALIUD dicendum, quod relationes AD ALIUD dicendum, quod relationes quæ realiter existunt in relativo, secun- quæ realiter existunt in relativo, secun- dum originem non sunt infinitæ, ut jam dum originem non sunt infinitæ, ut jam patuit sed relationes quæ non surgunt patuit sed relationes quæ non surgunt ex origine, sed ex mutatione alterius, ex origine, sed ex mutatione alterius, meo judicio non sunt relationes reales in meo judicio non sunt relationes reales in utroque, sed in uno tantum, et in altero utroque, sed in uno tantum, et in altero ratio correspectus et non res relationis: ratio correspectus et non res relationis: et hæc ratio non est vana, quia fundatur et hæc ratio non est vana, quia fundatur in habitudine respectus realis in altero in habitudine respectus realis in altero relativorum. relativorum.

AD ALIUD dicendum, quod habitudo AD ALIUD dicendum, quod habitudo unius ad alium secundum attributa, non unius ad alium secundum attributa, non est habitudo proprie, sed unitas distin- est habitudo proprie, sed unitas distin- ctorum et illa non importat aliam rea- ctorum et illa non importat aliam rea- lem relationem, nisi distinctorum sub lem relationem, nisi distinctorum sub illo uno et ideo cum non sit relatio di- illo uno et ideo cum non sit relatio di- stinguens nisi quadruplex, non erunt stinguens nisi quadruplex, non erunt plures relationes quam quatuor ab æter- plures relationes quam quatuor ab æter- no. Similiter et æqualis, et similis, ratio- no. Similiter et æqualis, et similis, ratio- ne ejus in quo est similitudo et æquali- ne ejus in quo est similitudo et æquali- tas, non dicunt relationem, sed rationem tas, non dicunt relationem, sed rationem æqualium et similium, et tune important æqualium et similium, et tune important easdem quatuor relationes distinguendo, easdem quatuor relationes distinguendo, sicut supra dictum est '. sicut supra dictum est '.

AD ALIUD dicendum, quod respectus AD ALIUD dicendum, quod respectus rationum æternarum est ratio, et non res rationum æternarum est ratio, et non res diversa a Deo. Et si quæras, In quo fuerit diversa a Deo. Et si quæras, In quo fuerit illa ratio? Dico, quod ratio tribus modis illa ratio? Dico, quod ratio tribus modis

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad quæst.1. Ad quæst.1. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

22 22

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dicitur, scilicet in aptitudine rei de qua dicitur, scilicet in aptitudine rei de qua est et sic est in potentia, et in ratione est et sic est in potentia, et in ratione ratiocinantis creati, et in ratione Creato- ratiocinantis creati, et in ratione Creato- ris. Primo autem et ultimo modo ratio ris. Primo autem et ultimo modo ratio potuit esse ab æterno: quia nihil aliud potuit esse ab æterno: quia nihil aliud ponit quam Deum medio vero modo ponit quam Deum medio vero modo non. Unde ex hoc nihil potest probari. non. Unde ex hoc nihil potest probari.

AD ALIUD dicendum, quod quoad quid, AD ALIUD dicendum, quod quoad quid, est major distinctio in relatione respi- est major distinctio in relatione respi- ciente diversum esse in natura et hypo- ciente diversum esse in natura et hypo- stasi, quam ad distinctum in hypostasi stasi, quam ad distinctum in hypostasi tantum et quoad quid, non est verum. tantum et quoad quid, non est verum. Si enim major est distinctio quæ funda- Si enim major est distinctio quæ funda- tur super majorem, id est, magis distin- tur super majorem, id est, magis distin- cta sic verum est: sed non facit relatio, cta sic verum est: sed non facit relatio, sed potius fit ex illa. Si autem dicatur sed potius fit ex illa. Si autem dicatur major distinctio a magis distinguente major distinctio a magis distinguente relatione, non est verum: quia nulla ita relatione, non est verum: quia nulla ita distinguit, sicut illa quæ est secundum distinguit, sicut illa quæ est secundum originem quia de illa dicit Anselmus, originem quia de illa dicit Anselmus, quod nec intellectus capit, nec ratio per- quod nec intellectus capit, nec ratio per- mittit, quod in eodem supposito oppositi mittit, quod in eodem supposito oppositi respectus esse possint. respectus esse possint.

AL ALIUD dicendum, quod ea re Pater AL ALIUD dicendum, quod ea re Pater est, qua Deus est, sed non ea ratione et est, qua Deus est, sed non ea ratione et modo intelligendi: qui modus intelligen- modo intelligendi: qui modus intelligen- di in divinis non nihil est, sed potius di in divinis non nihil est, sed potius realiter significabilis, cum supposita dei- realiter significabilis, cum supposita dei- tate non supponatur paternitas: ut cum tate non supponatur paternitas: ut cum realiter loquentes dicimus, paternitas realiter loquentes dicimus, paternitas distinguit, et deitas non distinguit : et distinguit, et deitas non distinguit : et tunc non procedit objectio, ut patet per tunc non procedit objectio, ut patet per se cuilibet. se cuilibet.

AD ALIUD dicendum, quod sicut supra AD ALIUD dicendum, quod sicut supra habitum est, Deus sine quantitate ma- habitum est, Deus sine quantitate ma- gnus est, non tamen sine relatione rela- gnus est, non tamen sine relatione rela- tus secundum aliquid enim potest trans- tus secundum aliquid enim potest trans- ferri relatio, secundum quod transferri ferri relatio, secundum quod transferri non potest in divinam prædicationem non potest in divinam prædicationem quantitas et hujus ratio ibi dicta est, et quantitas et hujus ratio ibi dicta est, et ibi quæratur. ibi quæratur.

AD ALIUD dicendum, quod Boetius in- AD ALIUD dicendum, quod Boetius in- tendit, quod nihil prædicat absolutum tendit, quod nihil prædicat absolutum secundum quod relatio: quia sic est ha- secundum quod relatio: quia sic est ha- bitudo quædam ad alterum. Tamen se- bitudo quædam ad alterum. Tamen se- cundum id quod est, aliquid prædicat cundum id quod est, aliquid prædicat

1 Cf. I Sententiarum. Dist. VIII. Tom. XXV. 1 Cf. I Sententiarum. Dist. VIII. Tom. XXV.

in relativo in inferioribus, et est ipsum in relativo in inferioribus, et est ipsum relativum in superioribus. relativum in superioribus.

AD ALIUD dicendum, quod Richardus AD ALIUD dicendum, quod Richardus non loquitur secundum quod est natura non loquitur secundum quod est natura quædam divisa contra alia entia, sed se- quædam divisa contra alia entia, sed se- cundum suppositum suum et causam : cundum suppositum suum et causam : causatur enim aliquo modo ab omnibus causatur enim aliquo modo ab omnibus generibus entium: sed tamen est natura generibus entium: sed tamen est natura quædam divisa contra omne ens. quædam divisa contra omne ens.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

Quomodo et penes quid differant notio- Quomodo et penes quid differant notio- nes in divinis ? et, An proprietates plu- nes in divinis ? et, An proprietates plu- res quæ sunt in una persona, diffe- res quæ sunt in una persona, diffe- rant in illa? rant in illa?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, « Ecce breviter assignavit tres ibi, B, « Ecce breviter assignavit tres proprietates trium personarum, etc. » proprietates trium personarum, etc. »

Ex hoc enim videtur, quod notiones Ex hoc enim videtur, quod notiones secundum proprietates differant. secundum proprietates differant.

Et quæritur, Qua differentia? Et quæritur, Qua differentia?

1. In divinis enim non est differentia, 1. In divinis enim non est differentia, nisi quæ est secundum originem, quod nisi quæ est secundum originem, quod unum est ex alio talis autem differentia unum est ex alio talis autem differentia non est in notionibus, quia una non est non est in notionibus, quia una non est ex alia paternitas enim numquam pro- ex alia paternitas enim numquam pro- ducit filiationem. ducit filiationem.

2. Præterea, Hæc est falsa, Paternitas 2. Præterea, Hæc est falsa, Paternitas generat, sed hæc est vera, Paternitas dis- generat, sed hæc est vera, Paternitas dis- tinguit ergo videtur, quod non diffe- tinguit ergo videtur, quod non diffe- rant in divinis. rant in divinis.

ULTERIUS quæritur quod magis est ULTERIUS quæritur quod magis est difficile, Utrum proprietates plures quæ difficile, Utrum proprietates plures quæ sunt in una persona, differant in illa? sunt in una persona, differant in illa?

1. Videtur quod sic: quia cum non sint 1. Videtur quod sic: quia cum non sint nisi in persona illa, si in illa non habe- nisi in persona illa, si in illa non habe- rent differentiam, simpliciter nullam ha- rent differentiam, simpliciter nullam ha- berent. berent.

2. Præterea, Hæc est falsa, Innascibi- 2. Præterea, Hæc est falsa, Innascibi- litas in Patre est paternitas in Patre: litas in Patre est paternitas in Patre: ergo cum non fiat remotio vel negatio ergo cum non fiat remotio vel negatio

Ad Ad

Qua Qua

Sed contra Sed contra

Solutio. Solutio.

Ad 1 et 2. Ad 1 et 2.

Ad quæst. Ad quæst.

Ad object. Ad object.

IN 1 SENTENT. DIST. XXVI, B, ART. 12. IN 1 SENTENT. DIST. XXVI, B, ART. 12.

unius ab alia nisi ratione diversitatis, vi- unius ab alia nisi ratione diversitatis, vi- detur quod illæ proprietates in persona detur quod illæ proprietates in persona in qua sunt, habeant diversitatem. in qua sunt, habeant diversitatem.

3. Item, Quidquid in aliquo habet 3. Item, Quidquid in aliquo habet numerum, necesse est ut in eodem ha- numerum, necesse est ut in eodem ha- beat distinctionem: sed dicimus, quod beat distinctionem: sed dicimus, quod tres proprietates vel relationes vel notio- tres proprietates vel relationes vel notio- nes sunt in Patre, duæ notiones sunt in nes sunt in Patre, duæ notiones sunt in Filio ergo in Patre et Filio notiones Filio ergo in Patre et Filio notiones illæ distinguuntur. illæ distinguuntur.

SED CONTRA: Sicut se habent personæ SED CONTRA: Sicut se habent personæ ad essentiam, ita notiones ad personam: ad essentiam, ita notiones ad personam: sed personæ in essentia non distinguun- sed personæ in essentia non distinguun- tur, sed unum sunt: ergo notiones in tur, sed unum sunt: ergo notiones in persona non distinguuntur, sed unum persona non distinguuntur, sed unum sunt, ut videtur. sunt, ut videtur.

SOLUTIO. Dicendum, quod notiones SOLUTIO. Dicendum, quod notiones distinguuntur seipsis: principia enim distinguuntur seipsis: principia enim quibus distinguuntur res, ab invicem quibus distinguuntur res, ab invicem seipsis distinguuntur, ut homo et asinus seipsis distinguuntur, ut homo et asinus differunt differentiis specificis, et ipsæ differunt differentiis specificis, et ipsæ differentiæ non aliis differentiis, sed seip- differentiæ non aliis differentiis, sed seip- sis differunt. sis differunt.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod distinctio secundum originem est. quod distinctio secundum originem est. duplex, scilicet ad id quod est ab origine duplex, scilicet ad id quod est ab origine vel origo, et ad id quod est originis ra- vel origo, et ad id quod est originis ra- tio et hoc secundo modo distinctio se- tio et hoc secundo modo distinctio se- cundum originem retorquetur ad distin- cundum originem retorquetur ad distin- ctionem notionum : et per hoc patet ctionem notionum : et per hoc patet solutio etiam ad secundum. solutio etiam ad secundum.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod notiones non sunt nisi in per- dum quod notiones non sunt nisi in per- sonis, et in ipsis habent distinctionem. sonis, et in ipsis habent distinctionem.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod personæ non ita uniuntur in essen- quod personæ non ita uniuntur in essen- tia, quod sint una persona, sed potius tia, quod sint una persona, sed potius sunt una essentia : et ideo dicuntur sunt una essentia : et ideo dicuntur unum, non unus. Ita etiam notiones non unum, non unus. Ita etiam notiones non ita uniuntur in persona, quod efficiantur ita uniuntur in persona, quod efficiantur una notio: sed efficiuntur una persona, una notio: sed efficiuntur una persona, quæ tamen non componitur ex eis, sicut quæ tamen non componitur ex eis, sicut nec essentia ex personis. Sed verum est, nec essentia ex personis. Sed verum est, quod notiones non dicuntur unum pro- quod notiones non dicuntur unum pro- pter unitatem personæ in qua sunt : quia pter unitatem personæ in qua sunt : quia ly unum in neutro genere retorquetur ad ly unum in neutro genere retorquetur ad essentiam unde notiones non sunt unum essentiam unde notiones non sunt unum

23 23

propter personam, sed propter essentiæ propter personam, sed propter essentiæ simplicitatem: a persona autem non ha- simplicitatem: a persona autem non ha- bent distinctionem, nec etiam unitatem: bent distinctionem, nec etiam unitatem: quia seipsis distinguuntur, et in quantum quia seipsis distinguuntur, et in quantum referuntur ad actus notionales. referuntur ad actus notionales.

ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.

An supposita persona supponitur notio ? An supposita persona supponitur notio ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, «Notant relationes quæ non sunt Deo B, «Notant relationes quæ non sunt Deo accidentales, sed in ipsis personis ab accidentales, sed in ipsis personis ab æterno sunt, etc. » æterno sunt, etc. »

1. Videtur enim, quod ex hoc sequatur, 1. Videtur enim, quod ex hoc sequatur, quod supposita persona supponatur no- quod supposita persona supponatur no- tio quæcumque enim penitus idem sunt tio quæcumque enim penitus idem sunt in re, supposito uno, supponitur et alte- in re, supposito uno, supponitur et alte-

rum. rum.

2. Præterea hoc dicit, quod notio est 2. Præterea hoc dicit, quod notio est substantia, sed immediatius notio ordi- substantia, sed immediatius notio ordi- natur ad hypostasim quam ad essentiam: natur ad hypostasim quam ad essentiam: ergo videtur, quod propria et immediata ergo videtur, quod propria et immediata sit ista notio in persona: sed persona sit ista notio in persona: sed persona generat: ergo et notio: et sic videtur, generat: ergo et notio: et sic videtur, quod supposita persona supponatur no- quod supposita persona supponatur no- tio. tio.

3. Item, Non est ita fides determinata 3. Item, Non est ita fides determinata in numero notionum sicut in numero in numero notionum sicut in numero personarum, et non condemnantur qui personarum, et non condemnantur qui dicunt notiones in divinis nihil esse dicunt notiones in divinis nihil esse præter personas: ergo videtur, quod se- præter personas: ergo videtur, quod se- cundum fidem Catholicam notiones nihil cundum fidem Catholicam notiones nihil sint præter personas : ergo supposita sint præter personas : ergo supposita persona, supponitur notio. persona, supponitur notio.

SED CONTRA: Quæcumque ita se ha- Sed contra. SED CONTRA: Quæcumque ita se ha- Sed contra. bent, quod supposito uno, supponitur re- bent, quod supposito uno, supponitur re- liquum, in illis quidquid attribuitur uni, liquum, in illis quidquid attribuitur uni, attribuitur et alii: sed non sic est de no- attribuitur et alii: sed non sic est de no- tione, et persona: quia notio distinguit, tione, et persona: quia notio distinguit, et non distinguitur: persona autem dis- et non distinguitur: persona autem dis- tinguitur, et non distinguit: ergo suppo- tinguitur, et non distinguit: ergo suppo- sita persona, non supponitur notio. sita persona, non supponitur notio.

QUOD CONCEDIMUS: dicentes ad primum, QUOD CONCEDIMUS: dicentes ad primum, quod licet persona et notio non differant quod licet persona et notio non differant re, differunt tamen in modo intelligendi: re, differunt tamen in modo intelligendi:

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

24 24

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

qui modus realiter significatur, cum di- qui modus realiter significatur, cum di- citur, notio distinguit, persona distin- citur, notio distinguit, persona distin- guitur: unde nec sufficit ad hoc quod guitur: unde nec sufficit ad hoc quod supposito uno supponatur et reliquum, supposito uno supponatur et reliquum, identitas rei: sed oportet insuper etiam identitas rei: sed oportet insuper etiam adesse hoc, quod quidquid convenit uni, adesse hoc, quod quidquid convenit uni, conveniat et alteri. conveniat et alteri.

AD ALIUD dicendum, quod licet notio AD ALIUD dicendum, quod licet notio sit immediata personæ, et persona sub- sit immediata personæ, et persona sub- stantiæ, ita quod nullum est medium præ- stantiæ, ita quod nullum est medium præ- dicatum quo personæ participent notio- dicatum quo personæ participent notio- nem vel essentiam, non tamen hoc suf- nem vel essentiam, non tamen hoc suf- ficit ad hoc quod supposito uno, suppo- ficit ad hoc quod supposito uno, suppo- natur et reliquum: sed oportet unum natur et reliquum: sed oportet unum immediatum esse ad actum et attributum immediatum esse ad actum et attributum alterius sicut generare est actus perso- alterius sicut generare est actus perso- næ et hoc non convenit notioni vel es- næ et hoc non convenit notioni vel es-