IN I SENTENT. DIST. XXIV, C, ART. 4. IN I SENTENT. DIST. XXIV, C, ART. 4.

615 615

C. Quid per unum significetur, cum dicitur, unus Deus? C. Quid per unum significetur, cum dicitur, unus Deus?

Cum enim dicitur, unus Deus, multitudo deorum excluditur, nec nu- Cum enim dicitur, unus Deus, multitudo deorum excluditur, nec nu- meri quantitas in divinitate ponitur tamquam diceretur, Deus est, nec meri quantitas in divinitate ponitur tamquam diceretur, Deus est, nec multi sunt vel plures dii. Unde Ambrosius in libro de Trinitate ait : Cum multi sunt vel plures dii. Unde Ambrosius in libro de Trinitate ait : Cum unum dicimus Deum, unitas excludit numerum deorum nec quantitatem unum dicimus Deum, unitas excludit numerum deorum nec quantitatem in Deo ponit, quia nec numerus nec quantitas ibi est'. in Deo ponit, quia nec numerus nec quantitas ibi est'.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Utrum termini numerales in divinis præ- Utrum termini numerales in divinis præ- dicent essentiam vel personam? dicent essentiam vel personam?

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « Cum enim dicitur, unus Deus, mul- « Cum enim dicitur, unus Deus, mul- titudo deorum excluditur. » titudo deorum excluditur. »

Hic incidunt tres quæstiones, scilicet Hic incidunt tres quæstiones, scilicet utrum termini numerales in divinis præ- utrum termini numerales in divinis præ- dicent divinam essentiam vel personam ? dicent divinam essentiam vel personam ? Secunda, Utrum univoce prædicentur de Secunda, Utrum univoce prædicentur de essentia et persona et notione? Tertia, essentia et persona et notione? Tertia, Utrum Pater et Filius et Spiritus san- Utrum Pater et Filius et Spiritus san- ctus aliquo modo possint dici unus? ctus aliquo modo possint dici unus?

AD PRIMUM, proceditur sic: AD PRIMUM, proceditur sic:

2 2

1.Supra habitum est pro regula, quod 1.Supra habitum est pro regula, quod omne nomen non relative dictum, in omne nomen non relative dictum, in Deo prædicat essentiam termini nume- Deo prædicat essentiam termini nume- rales non sunt relative dicti : ergo præ- rales non sunt relative dicti : ergo præ- dicant essentiam. dicant essentiam.

: :

2. Item, Boetius: Omnia prædica- 2. Item, Boetius: Omnia prædica- menta in substantiæ vertuntur prædica- menta in substantiæ vertuntur prædica- tionem præter relationem hujusmodi tionem præter relationem hujusmodi autem termini dicunt ens in prædica- autem termini dicunt ens in prædica- mento quantitatis: ergo in substantiæ mento quantitatis: ergo in substantiæ vertuntur prædicationem, vertuntur prædicationem,

1 S. AMBROSIUS, Lib I de Trinitate, vel de 1 S. AMBROSIUS, Lib I de Trinitate, vel de Fide ad Petrum, cap. 2. Fide ad Petrum, cap. 2.

3. Item, Eadem est ratio rei et unius 3. Item, Eadem est ratio rei et unius rei, et eadem prædicatio essentiæ et rei, et eadem prædicatio essentiæ et unius essentiæ : ergo cum essentia præ- unius essentiæ : ergo cum essentia præ- dicet naturam et substantiam, in divinis dicet naturam et substantiam, in divinis unum et duo et hujusmodi prædicabunt unum et duo et hujusmodi prædicabunt essentiam. essentiam.

4. Item, Unum convertitur cum ente: 4. Item, Unum convertitur cum ente: ergo prædicat hoc quod prædicat ens in ergo prædicat hoc quod prædicat ens in divinis sed ens prædicat substantiam : divinis sed ens prædicat substantiam : ergo et unus. ergo et unus.

5. Item, Consignificatum non variat 5. Item, Consignificatum non variat rationem significati, idem enim significat rationem significati, idem enim significat albus, alba, album: ergo etiam unum albus, alba, album: ergo etiam unum significat unus, una, unum sed unum significat unus, una, unum sed unum in divinis prædicat substantiam : ergo in divinis prædicat substantiam : ergo unus et una. unus et una.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Quidquid essentiam significat, de tri- Quidquid essentiam significat, de tri- bus singulariter dicitur in summa et de bus singulariter dicitur in summa et de uno ergo si unus et plures vel duo vel uno ergo si unus et plures vel duo vel tres essentiam prædicant, possumus di- tres essentiam prædicant, possumus di- cere, Pater est duo, et Pater est plures, cere, Pater est duo, et Pater est plures, et Pater et Filius sunt unus: quæ cum et Pater et Filius sunt unus: quæ cum falsa sint, patet quod ista non prædicent falsa sint, patet quod ista non prædicent essentiam. essentiam.

Sed contra. Sed contra.

SOLUTIO. Dicendum, quod in masculi- Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod in masculi- Solutio. no non prædicant essentiain nisi ex ad- no non prædicant essentiain nisi ex ad- juncto substantivo, circa quod ponunt juncto substantivo, circa quod ponunt rem suam, et accipiunt substantiam ab rem suam, et accipiunt substantiam ab ipsout si dicam, Pater et Filius sunt ipsout si dicam, Pater et Filius sunt unus Deus, vel aliud hujusmodi ; et hoc unus Deus, vel aliud hujusmodi ; et hoc

2 Cf Supra, Dist. XXII 2 Cf Supra, Dist. XXII

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3 et 4. Ad 3 et 4.

616 616

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

convenit ratione triplici, scilicet discre- convenit ratione triplici, scilicet discre- tionis quam habent hujusmodi nomina tionis quam habent hujusmodi nomina in principali significato, et generis quod in principali significato, et generis quod dicit discretionem personæ, quia non est dicit discretionem personæ, quia non est in rationali natura ens formatum nisi di- in rationali natura ens formatum nisi di- stinctum in persona: et ratione articuli stinctum in persona: et ratione articuli inclusi in talibus nominibus. In neutro inclusi in talibus nominibus. In neutro autem genere licet remaneant duo ex autem genere licet remaneant duo ex illis, scilicet discretio significati et arti- illis, scilicet discretio significati et arti- culi, tamen non habent tertium quod culi, tamen non habent tertium quod præcipue trahit ad personam: quia ge- præcipue trahit ad personam: quia ge-

nus nus

non accidit nomini nisi ex parte non accidit nomini nisi ex parte substantiæ significatæ et determinatæ se- substantiæ significatæ et determinatæ se- cundum modum ad minus: et ideo tunc cundum modum ad minus: et ideo tunc prædicant essentiam. prædicant essentiam.

AD ILLUD ergo quod primo objicitur, AD ILLUD ergo quod primo objicitur, dicendum quod talia nomina dicunt rela- dicendum quod talia nomina dicunt rela- tionem sunt enim consequentia actum tionem sunt enim consequentia actum proprietatis distinguentis: relatio enim proprietatis distinguentis: relatio enim est multis modis in divinis, ut supra no- est multis modis in divinis, ut supra no- tatum est. tatum est.

AD ALIUD dicendum, quod in Deo hu- AD ALIUD dicendum, quod in Deo hu- jusmodi nomina non dicunt quantitatem, jusmodi nomina non dicunt quantitatem, nec sumuntur in specie quantitatis, ut nec sumuntur in specie quantitatis, ut prius dictum est. prius dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod hoc verum AD ALIUD dicendum, quod hoc verum est secundum quod unum convertitur est secundum quod unum convertitur cum ente et bene concedo hoc quod illi cum ente et bene concedo hoc quod illi

: :

• •

termini quando ponuntur cum adjuncto, termini quando ponuntur cum adjuncto, prædicant naturam illius in divinis sed prædicant naturam illius in divinis sed quando absolute ponuntur in masculino quando absolute ponuntur in masculino genere, substantivantur, vel adjective re- genere, substantivantur, vel adjective re- feruntur ad personas. Per hoc patet feruntur ad personas. Per hoc patet etiam solutio ad sequens. etiam solutio ad sequens.

AD ALIUD dicendum, quod aliud est in AD ALIUD dicendum, quod aliud est in albus, etc., quia unus et unum sunt ab albus, etc., quia unus et unum sunt ab actu formæ generaliter acceptæ in omni actu formæ generaliter acceptæ in omni ente: album autem et hujusmodi dicunt ente: album autem et hujusmodi dicunt speciem determinatam : et ideo termini speciem determinatam : et ideo termini numerales non æquivocantur secundum numerales non æquivocantur secundum quod applicantur diversis: quia mensura quod applicantur diversis: quia mensura non accipit rationem a mensuratis: quia non accipit rationem a mensuratis: quia aliter non esset idem numerus quo nu- aliter non esset idem numerus quo nu- meramus canes, et homines: sed accipit meramus canes, et homines: sed accipit diversitatem a diversa ratione mensuran- diversitatem a diversa ratione mensuran- di, sicut modius, et ulna: sed quia nu- di, sicut modius, et ulna: sed quia nu- merus in omni quantitatis specie simpli- merus in omni quantitatis specie simpli- cior est, ideo non capit diversitatem ra- cior est, ideo non capit diversitatem ra- tionis a numeratis, sed potest alicui ap- tionis a numeratis, sed potest alicui ap- propriari in uno genere, cui non appro- propriari in uno genere, cui non appro- priatur in alio et ideo absolute dicta priatur in alio et ideo absolute dicta unus, una, unum, unius rationis sunt: unus, una, unum, unius rationis sunt: et tamen unus ad personam refertur, et et tamen unus ad personam refertur, et unum ad essentiam, quando sumuntur unum ad essentiam, quando sumuntur absolute propter causam prius dictam. absolute propter causam prius dictam.

Ad 5. Ad 5.

D. Quo sensu dicitur, unus est Pater, vel unus est Filius? D. Quo sensu dicitur, unus est Pater, vel unus est Filius?

Similiter cum dicitur, unus est Pater, vel unus est Filius, et hujusmo- Similiter cum dicitur, unus est Pater, vel unus est Filius, et hujusmo- di ratio dicti hæc est, quod non sunt multi patres, vel multi filii, ita et di ratio dicti hæc est, quod non sunt multi patres, vel multi filii, ita et de similibus. de similibus.

Item, cum dicimus plures esse personas, singularitatem atque solitudi- Item, cum dicimus plures esse personas, singularitatem atque solitudi- nem excludimus, nec diversitatem nec multiplicitatem ibi ponimus: quasi nem excludimus, nec diversitatem nec multiplicitatem ibi ponimus: quasi diceretur, Sine solitudine ac singularitate personas confitemur. Unde Hi- diceretur, Sine solitudine ac singularitate personas confitemur. Unde Hi- larius in libro IV de Trinitate, sic ait: Dixit Deus, Faciamus hominem ad larius in libro IV de Trinitate, sic ait: Dixit Deus, Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram '. Quæro nunc an solum Deum sibi imaginem et similitudinem nostram '. Quæro nunc an solum Deum sibi locutum existimes, an hunc sermonem ejus intelligas ad alterum exstitisse? locutum existimes, an hunc sermonem ejus intelligas ad alterum exstitisse?

1 Genes 1, 26. 1 Genes 1, 26.

IN I SENTENT. DIST. XXIV, E, ART. 5. IN I SENTENT. DIST. XXIV, E, ART. 5.

617 617

Si solum fuisse dicis, ipsius voce argueris, dicentis, Faciamus, et No- Si solum fuisse dicis, ipsius voce argueris, dicentis, Faciamus, et No- stram. Sustulit enim singularitatis ac solitudinis intelligentiam professio stram. Sustulit enim singularitatis ac solitudinis intelligentiam professio consortii quia aliquod consortium esse non potest ipsi solitario, neque consortii quia aliquod consortium esse non potest ipsi solitario, neque solitudo solitarii recipit Faciamus : nec alieno a se diceret, Nostram. At- solitudo solitarii recipit Faciamus : nec alieno a se diceret, Nostram. At- tende, lector, his verbis, et vide quia nomine consortii pluralitatem signifi- tende, lector, his verbis, et vide quia nomine consortii pluralitatem signifi- cavit professio ergo consortii est professio pluralitatis, quam professus cavit professio ergo consortii est professio pluralitatis, quam professus est dicens, Faciamus, et Nostram pluraliter enim utrumque dicitur. Sed est dicens, Faciamus, et Nostram pluraliter enim utrumque dicitur. Sed hac professione pluralitatis non diversitatem vel multitudinem posuit, sed hac professione pluralitatis non diversitatem vel multitudinem posuit, sed solitudinem et singularitatem negavit. Sic ergo cum dicimus plures per- solitudinem et singularitatem negavit. Sic ergo cum dicimus plures per- sonas vel pluralitatem personarum, singularitatis et solitudinis intelligen- sonas vel pluralitatem personarum, singularitatis et solitudinis intelligen- tiam excludimus. tiam excludimus.

E. Quid per ternarium significetur cum dicitur, tres personæ ? E. Quid per ternarium significetur cum dicitur, tres personæ ?

Ita etiam cum dicimus tres personas, nomine ternarii non quantitatem Ita etiam cum dicimus tres personas, nomine ternarii non quantitatem numeri in Deo ponimus, vel aliquam diversitatem, sed intelligentiam non numeri in Deo ponimus, vel aliquam diversitatem, sed intelligentiam non ad alium nisi ad Patrem et Filium et Spiritum sanctum dirigendam signifi- ad alium nisi ad Patrem et Filium et Spiritum sanctum dirigendam signifi- camus: ut sit hujus dicti intelligentia, Tres personæ sunt, vel tres sunt camus: ut sit hujus dicti intelligentia, Tres personæ sunt, vel tres sunt Pater et Filius et Spiritus sanctus, id est, nec tantum Pater, nec tantum Pater et Filius et Spiritus sanctus, id est, nec tantum Pater, nec tantum Filius, nec tantum Pater et Filius in deitate sunt, sed etiam Spiritus san- Filius, nec tantum Pater et Filius in deitate sunt, sed etiam Spiritus san- ctus, et non alius ab his. Similiter, non tantum est ibi hæc persona, vel ctus, et non alius ab his. Similiter, non tantum est ibi hæc persona, vel illa, vel hæc et illa, sed hæc et illa, et non alia. Et hoc fore ¹ ita intelligen- illa, vel hæc et illa, sed hæc et illa, et non alia. Et hoc fore ¹ ita intelligen- dum Augustinus satis ostendit, ubi dicit, quod illo nomine non diversita- dum Augustinus satis ostendit, ubi dicit, quod illo nomine non diversita- tem intelligi voluit, sed singularitatem noluit. tem intelligi voluit, sed singularitatem noluit.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Utrum unitas sive termini numerales Utrum unitas sive termini numerales univoce prædicentur de essentia, per- univoce prædicentur de essentia, per- sona, et notione ? sona, et notione ?

Deinde quæritur, Utrum univoce di- Deinde quæritur, Utrum univoce di- citur unum de essentia et de persona? citur unum de essentia et de persona? Videtur quod sic: quia Videtur quod sic: quia

1. Non æquivoce simpliciter, sed per 1. Non æquivoce simpliciter, sed per

1 Edit. Joan. Alleaume, forte. 1 Edit. Joan. Alleaume, forte.

1 1

prius et posterius dicitur de Creatore et prius et posterius dicitur de Creatore et creaturased inter essentiam et perso- creaturased inter essentiam et perso- nam non est prius et posterius: ergo di- nam non est prius et posterius: ergo di- citur in utroque ex æquo : ergo univoce. citur in utroque ex æquo : ergo univoce. 2. Item, Aut una est unitas essentiæ et 2. Item, Aut una est unitas essentiæ et personæ, aut duæ. Si duæ : ergo essentia personæ, aut duæ. Si duæ : ergo essentia et persona sunt duo, quod falsum est: et persona sunt duo, quod falsum est: ergo relinquitur, quod sit una. ergo relinquitur, quod sit una.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Cum dicitur, Pater est unus, sensus 1. Cum dicitur, Pater est unus, sensus est, id est, notione distinctus: cum au- est, id est, notione distinctus: cum au- tem dicitur, essentia una, sensus est, id tem dicitur, essentia una, sensus est, id est, in se indivisa, et ab aliis divisa er- est, in se indivisa, et ab aliis divisa er-

Sed contra. Sed contra.

Solutio Solutio

618 618

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

go non una ratione dicitur essentia una, go non una ratione dicitur essentia una, et persona una. et persona una.

2. Item, Unum est indivisum in se, et 2. Item, Unum est indivisum in se, et divisum ab aliis: ergo si Pater est unus, divisum ab aliis: ergo si Pater est unus, ipse erit divisus ab aliis, quod falsum ipse erit divisus ab aliis, quod falsum est quia Filius est in Patre, et e con- est quia Filius est in Patre, et e con-

verso. verso.

3. Item, Unum et ens convertuntur : 3. Item, Unum et ens convertuntur : ergo eodem Pater est unus quo Pater est ergo eodem Pater est unus quo Pater est pater ergo paternitate est unus essen- pater ergo paternitate est unus essen- tia autem divina non est una paternitate, tia autem divina non est una paternitate, sed seipsa ergo non dicitur secundum sed seipsa ergo non dicitur secundum unam rationem, sed æquivoce, ut vide- unam rationem, sed æquivoce, ut vide-

tur. tur.

AD HOC dicendum, quod una ratione, et AD HOC dicendum, quod una ratione, et non æquivoce dicitur: est enim unitas non æquivoce dicitur: est enim unitas abstrahens ab hoc uno et illo, et illa est abstrahens ab hoc uno et illo, et illa est unius rationis in quolibet uno: quia licet unius rationis in quolibet uno: quia licet sit a diversis formis, tamen abstrahitur sit a diversis formis, tamen abstrahitur ab eis per unum actum secundum ratio- ab eis per unum actum secundum ratio- nem qui est determinare, et finire, et nem qui est determinare, et finire, et distinguere et ideo lapis est unus lapi- distinguere et ideo lapis est unus lapi- ditate sua, et lignum est unum non lapi- ditate sua, et lignum est unum non lapi- ditate et tamen unum non dicitur æqui- ditate et tamen unum non dicitur æqui-

voce quia sicut lapiditas distinguit la- voce quia sicut lapiditas distinguit la- pidem, ita ligneitas lignum, et ideo uni- pidem, ita ligneitas lignum, et ideo uni- tas ab utroque est unius rationis: et ideo tas ab utroque est unius rationis: et ideo quoad hoc posset dici, quod unitas cum quoad hoc posset dici, quod unitas cum dicitur de essentia, dicit unitatem essen- dicitur de essentia, dicit unitatem essen- tiæ et cum dicitur de persona, dicit uni- tiæ et cum dicitur de persona, dicit uni- tatem personæ et licet essentia seipsa tatem personæ et licet essentia seipsa distinguatur, persona autem proprietate, distinguatur, persona autem proprietate, tamen unitas non erit diversæ rationis. tamen unitas non erit diversæ rationis. Si autem consideretur unitas secundum Si autem consideretur unitas secundum suppositum, tunc erit omnino unius ra- suppositum, tunc erit omnino unius ra- tionis, sed dicta per prius et posterius in tionis, sed dicta per prius et posterius in essentia et persona. essentia et persona.

ET SECUNDUM hoc dicendum ad pri- ET SECUNDUM hoc dicendum ad pri- mum, quod licet non sit prius et poste- mum, quod licet non sit prius et poste- rius secundum rem inter essentiam et rius secundum rem inter essentiam et personam, tamen est ibi prius et poste- personam, tamen est ibi prius et poste- rius secundum rationem intelligendi. rius secundum rationem intelligendi.

AD ALIUD dicendum, quod est una uni- AD ALIUD dicendum, quod est una uni- tas re, et non ratione intelligendi, si uni- tas re, et non ratione intelligendi, si uni- tas accipitur in esse ejus quod est unum, tas accipitur in esse ejus quod est unum, et non abstracta ab ipso et ideo aliquid et non abstracta ab ipso et ideo aliquid convenit uni quod non convenit alii. convenit uni quod non convenit alii.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

AD ALIA patet solutio per ante dicta. Ad object AD ALIA patet solutio per ante dicta. Ad object

F. Quid per duo, cum dicitur, duæ personæ, F. Quid per duo, cum dicitur, duæ personæ,

et Filius duo sunt? et Filius duo sunt?

vel Pater vel Pater

Similiter cum dicitur, duo sunt, Pater et Filius, non dualitatis quantita- Similiter cum dicitur, duo sunt, Pater et Filius, non dualitatis quantita- tem ibi ponimus, sed hoc significamus, quod non est tantum Pater, nec tem ibi ponimus, sed hoc significamus, quod non est tantum Pater, nec tantum Filius, sed Pater et Filius, et hic non est ille : ita et de aliis hujus- tantum Filius, sed Pater et Filius, et hic non est ille : ita et de aliis hujus- modi. Ita etiam cum dicimus, Pater et Filius sunt duæ personæ, modi. Ita etiam cum dicimus, Pater et Filius sunt duæ personæ, hoc signi- hoc signi- ficamus, quod non tantum Pater est persona, nec tantum Filius est perso- ficamus, quod non tantum Pater est persona, nec tantum Filius est perso- na, sed Pater est persona, et Filius est persona, et hæc non est illa. na, sed Pater est persona, et Filius est persona, et hæc non est illa.

Solutio. Solutio.

IN I SENTENT. DIST. XXIV, G, H. IN I SENTENT. DIST. XXIV, G, H.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Utrum Pater et Filius et Spiritus san- Utrum Pater et Filius et Spiritus san- ctus aliquo modo possunt dici unus? ctus aliquo modo possunt dici unus?

Deinde quæritur, Utrum Pater et Fi- Deinde quæritur, Utrum Pater et Fi- lius et Spiritus sanctus sint unus ? lius et Spiritus sanctus sint unus ?

Videtur, quod sic: quia Videtur, quod sic: quia

1. Sunt unus æternus, et ly æternus 1. Sunt unus æternus, et ly æternus non dirimit rationem unius: ergo divisim non dirimit rationem unius: ergo divisim possum inferre ergo Pater et Filius et possum inferre ergo Pater et Filius et Spiritus sunt unus. Spiritus sunt unus.

2. Item, Si ratione substantivationis 2. Item, Si ratione substantivationis ejus quod est æternus, tres sunt unus ejus quod est æternus, tres sunt unus æternus, quare non similiter ratione sub- æternus, quare non similiter ratione sub- stantivationis de ly unus, Pater et Filius stantivationis de ly unus, Pater et Filius sunt unus. sunt unus.

SOLUTIO. Dicendum, quod non conce- SOLUTIO. Dicendum, quod non conce-

619 619

dendum est nisi cum adjuncto subjecto, dendum est nisi cum adjuncto subjecto, a quo ly unus accipit substantiam quam a quo ly unus accipit substantiam quam probat de pluribus simul. probat de pluribus simul.

AD PRIMUM autem dicendum, quod licet AD PRIMUM autem dicendum, quod licet non dirimat, tamen determinat significa- non dirimat, tamen determinat significa- tum ejus ad naturam in qua uniuntur tum ejus ad naturam in qua uniuntur Pater et Filius. Pater et Filius.

AD ALIUD dicendum, quod ly unus di- AD ALIUD dicendum, quod ly unus di- cit id quod est consequens essentiam et cit id quod est consequens essentiam et personam et quodlibet distinctum, si- personam et quodlibet distinctum, si- ve sit distinctum essentialitere sive per- ve sit distinctum essentialitere sive per- sonaliter et ideo in masculino subje- sonaliter et ideo in masculino subje- ctum non importat aliquid speciale in quo ctum non importat aliquid speciale in quo intelligatur unio Patris et Filii : hoc au- intelligatur unio Patris et Filii : hoc au- tem non facit ly æternus vel immensus. tem non facit ly æternus vel immensus.

Si autem dicatur, quod secundum hoc Si autem dicatur, quod secundum hoc possemus concedere, tres sunt ens: di- possemus concedere, tres sunt ens: di- cendum, quod hoc quidam concedunt: cendum, quod hoc quidam concedunt: sed ly ens magis dicit naturam quam ly sed ly ens magis dicit naturam quam ly unum quia unum nominat per modum unum quia unum nominat per modum dispositionis applicabilis cuilibet, ens au- dispositionis applicabilis cuilibet, ens au- tem per modum subjecti et naturæ. tem per modum subjecti et naturæ.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

G. Ex quo sensu dicitur in personis distinctio, vel personæ distinctæ ? G. Ex quo sensu dicitur in personis distinctio, vel personæ distinctæ ?

Cum autem dicimus, distinctæ sunt personæ, vel distinctio est in per- Cum autem dicimus, distinctæ sunt personæ, vel distinctio est in per- sonis, confusionem atque permixtionem excludimus, et hanc non esse il- sonis, confusionem atque permixtionem excludimus, et hanc non esse il- lam significamus. Cumque addimus, distinctæ sunt personæ proprietatibus lam significamus. Cumque addimus, distinctæ sunt personæ proprietatibus sive differentes proprietatibus, aliam esse hanc personam, et aliam illam sive differentes proprietatibus, aliam esse hanc personam, et aliam illam suis proprietatibus significamus. Et cum dicimus, aliam et aliam, non di- suis proprietatibus significamus. Et cum dicimus, aliam et aliam, non di- versitatem vel alienationem ibi ponimus, sed confusionem Sabellianam ex- versitatem vel alienationem ibi ponimus, sed confusionem Sabellianam ex- cludimus. cludimus.

H. Quomodo ibi accipiatur discretio ? H. Quomodo ibi accipiatur discretio ?

Ita et cum dicuntur discretæ personæ, vel cum dicitur discretio in per- Ita et cum dicuntur discretæ personæ, vel cum dicitur discretio in per- sonis esse, eamdem intelligentiam facimus. Eodem enim modo ibi accipi- sonis esse, eamdem intelligentiam facimus. Eodem enim modo ibi accipi- tur distinctio, quo discretio. Et congrue dicitur ibi esse discretio vel di- tur distinctio, quo discretio. Et congrue dicitur ibi esse discretio vel di-

1 In edit Joan. Alleaume deest sunt. 1 In edit Joan. Alleaume deest sunt.

620 620

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

stinctio, non diversitas vel divisio sive separatio. Unde Ambrosius in libro stinctio, non diversitas vel divisio sive separatio. Unde Ambrosius in libro I de Trinitate Non est ipse Pater qui Filius, sed inter Patrem et Filium ex- I de Trinitate Non est ipse Pater qui Filius, sed inter Patrem et Filium ex- pressa distinctio est. pressa distinctio est.

I. Quomodo Trinitas ibi accipiatur? I. Quomodo Trinitas ibi accipiatur?

Cum vero dicitur, Trinitas, id significari videtur quod significatur cum Cum vero dicitur, Trinitas, id significari videtur quod significatur cum dicitur, tres personæ : ut sicut non potest dici, Pater est tres personæ, vel dicitur, tres personæ : ut sicut non potest dici, Pater est tres personæ, vel Filius est tres personæ, ita non debet dici, Pater est Trinitas, vel Filius est Filius est tres personæ, ita non debet dici, Pater est Trinitas, vel Filius est Trinitas. Trinitas.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

Quid sit distingui in divinis ? Quid sit distingui in divinis ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, G, « Cum autem dicimus, distinctæ sunt G, « Cum autem dicimus, distinctæ sunt personæ, etc. » personæ, etc. »

Hic enim incipit pars secunda distin- Hic enim incipit pars secunda distin- ctionis, in qua tangit quid significent di- ctionis, in qua tangit quid significent di- ctiones notionales, distinctus, discretus, ctiones notionales, distinctus, discretus, trinitas. Et penes ista tria per ordinem trinitas. Et penes ista tria per ordinem sunt hic tria capitula : et hæc omnia pla- sunt hic tria capitula : et hæc omnia pla-

na sunt, si intelligatur quid est distingui na sunt, si intelligatur quid est distingui et discerni. et discerni.

Distinctio igitur in divinis est actus Distinctio igitur in divinis est actus notionem consequens, in quantum est notionem consequens, in quantum est proprietas personalis: sic enim distingui- proprietas personalis: sic enim distingui- tur una persona ab alia. Discretio autem tur una persona ab alia. Discretio autem est idem secundum ordinem et numerum est idem secundum ordinem et numerum personarum, qui est in divinis: discreta personarum, qui est in divinis: discreta enim numerabilia sunt. Sed confusio est enim numerabilia sunt. Sed confusio est compositio eorum quæ numerantur ad compositio eorum quæ numerantur ad invicem, inordinata et in divinis dicit invicem, inordinata et in divinis dicit acceptionem ejusdem sub diversis nomi- acceptionem ejusdem sub diversis nomi- nibus, ut dicebat Sabellius. Alienatio nibus, ut dicebat Sabellius. Alienatio autem dicit scissuram per remotionem autem dicit scissuram per remotionem unius ab alio, ut dicebat Arius. unius ab alio, ut dicebat Arius.

K. Hoc videtur contrarium esse prædictis. K. Hoc videtur contrarium esse prædictis.

Hic non est prætermittendum, quod cum supra dictum sit Deum nec sin- Hic non est prætermittendum, quod cum supra dictum sit Deum nec sin- gularem nec multiplicem esse confitendum, idque Sanctorum auctoritati- gularem nec multiplicem esse confitendum, idque Sanctorum auctoritati- bus sit confirmatum, in contrarium videtur sentire Isidorus, dicens: Di- bus sit confirmatum, in contrarium videtur sentire Isidorus, dicens: Di- stinguendum est inter trinitatem et unitatem. Est enim unitas simplex et stinguendum est inter trinitatem et unitatem. Est enim unitas simplex et singularis, trinitas vero multiplex et numerabilis: quia trinitas est trium singularis, trinitas vero multiplex et numerabilis: quia trinitas est trium unitas. Ecce unitatem dicit esse singularem, et trinitatem multiplicem et unitas. Ecce unitatem dicit esse singularem, et trinitatem multiplicem et numerabilem. Sed ad hoc dicimus, quia singularem accepit sicut et alii numerabilem. Sed ad hoc dicimus, quia singularem accepit sicut et alii accipiunt unum: multiplicem vero et numerabilem, sicut alii dicunt tri- accipiunt unum: multiplicem vero et numerabilem, sicut alii dicunt tri-

num. num.

IN 1 SENTENT. DIST. XXIV, K, ART. 8. IN 1 SENTENT. DIST. XXIV, K, ART. 8.

621 621

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An bene dicatur Deus trinus et unus et An bene dicatur Deus trinus et unus et an trinitas sit trium unitas ? an trinitas sit trium unitas ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in ultima parte K: « Trinitas vero multiplex ultima parte K: « Trinitas vero multiplex est et numerabilis : quia trinitas est est et numerabilis : quia trinitas est trium unitas. » trium unitas. »

1. Contra enim videtur esse, quod Pa- 1. Contra enim videtur esse, quod Pa- ter est trium unitas, quia est essentia ter est trium unitas, quia est essentia quæ est unitas trium: ergo Pater est tri- quæ est unitas trium: ergo Pater est tri- nitas. nitas.

2. Præterea, Cum dicatur trinitas nu- 2. Præterea, Cum dicatur trinitas nu- merabilis, quare non dicitur Deus esse merabilis, quare non dicitur Deus esse tres, vel duo cum omne numerabile se- tres, vel duo cum omne numerabile se- cundum aliquam speciem numeri nume- cundum aliquam speciem numeri nume- rabile sit. rabile sit.

3. Item, Cum dicitur, Deus est trinus 3. Item, Cum dicitur, Deus est trinus et unus aut ly Deus supponit essentiam, et unus aut ly Deus supponit essentiam, aut personam. Si essentiam : ergo essen- aut personam. Si essentiam : ergo essen- tia est trina, quod falsum est. Si perso- tia est trina, quod falsum est. Si perso- nam ergo aliqua persona est trina et nam ergo aliqua persona est trina et una, quod falsum est: ergo videtur non una, quod falsum est: ergo videtur non esse concedendum Deum esse trinum et esse concedendum Deum esse trinum et

unum. unum.

SED CONTRA: In hymno cantatur, To- Sed contra. SED CONTRA: In hymno cantatur, To- Sed contra. tius mundi machinam gubernat trinus et tius mundi machinam gubernat trinus et unus 1. unus 1.

Ad 1 Ad 1

SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod Solutio. SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod Solutio. in argumento incidit fallacia accidentis: in argumento incidit fallacia accidentis: sicut si sic procedatur, Socrates est omne sicut si sic procedatur, Socrates est omne animal, quia animal est unum in quo animal, quia animal est unum in quo uniuntur omnia animalia. Tamen qui- uniuntur omnia animalia. Tamen qui- dam dicunt, quod cum dicitur, trinitas dam dicunt, quod cum dicitur, trinitas trium est unitas, etymologia nominis est: trium est unitas, etymologia nominis est: sed de hoc supra diximus, quia licet se- sed de hoc supra diximus, quia licet se- cundum nomen importet essentiam in cundum nomen importet essentiam in recto, tamen secundum significationem recto, tamen secundum significationem rei e converso est: et ideo trinitas est rei e converso est: et ideo trinitas est tres uniti in una essentia. tres uniti in una essentia.

: :

AD ALIUD dicendum, quod Deus non AD ALIUD dicendum, quod Deus non est numerabilis et si trinitas numerabilis est numerabilis et si trinitas numerabilis dicatur, hoc intelligitur de numero quo- dicatur, hoc intelligitur de numero quo- dam, scilicet notionum et personarum, dam, scilicet notionum et personarum, et non simpliciter: nec iste numerus ex- et non simpliciter: nec iste numerus ex- cludit simplicitatem vel unitatem essen- cludit simplicitatem vel unitatem essen- tiæ, sed potius solitudinem et singulari- tiæ, sed potius solitudinem et singulari-

tatem. tatem.

AD ALIUD dicendum, quod hæc est vera, AD ALIUD dicendum, quod hæc est vera, Deus est trinus et unus et ly Deus sup- Deus est trinus et unus et ly Deus sup- ponit essentiam in supposito in communi: ponit essentiam in supposito in communi: et ideo gratia essentiæ convenit ei unus, et ideo gratia essentiæ convenit ei unus, et gratia suppositorum trinum, supple, et gratia suppositorum trinum, supple,

esse. esse.

Ad 2 Ad 2

Ad 3. Ad 3.

1 Ultimi versus hymni Iste Confessor: 1 Ultimi versus hymni Iste Confessor: « Sit salus illi, decus atque virtus, « Sit salus illi, decus atque virtus, Qui super coeli solio coruscans Qui super coeli solio coruscans

Totius mundi seriem gubernat Totius mundi seriem gubernat Trinus, et unus. » Trinus, et unus. »

622 622

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO XXV. DISTINCTIO XXV.

Quid significatur cum dicitur pluraliter, tres personæ, Quid significatur cum dicitur pluraliter, tres personæ, vel duæ personæ. vel duæ personæ.

A. Quid significatur hoc nomine, persona. A. Quid significatur hoc nomine, persona.

Præterea considerandum est, cum hoc nomen, persona (ut prædictum Præterea considerandum est, cum hoc nomen, persona (ut prædictum est) secundum substantiam dicatur, quæ sit intelligentia dicti cum plurali- est) secundum substantiam dicatur, quæ sit intelligentia dicti cum plurali- ter profertur, tres personæ, vel duæ personæ : et cum dicitur, Alia est ter profertur, tres personæ, vel duæ personæ : et cum dicitur, Alia est persona Patris, alia est persona Filii, alia est persona Spiritus sancti. Si persona Patris, alia est persona Filii, alia est persona Spiritus sancti. Si enim in his locutionibus personæ vocabulum essentiæ intelligentiam facit, enim in his locutionibus personæ vocabulum essentiæ intelligentiam facit, plures essentias confiteri videbimur, et ita plures deos. Si vero essentia plures essentias confiteri videbimur, et ita plures deos. Si vero essentia significationem ibi non tenet, alia est hujus nominis ratio cum dicitur, Pa- significationem ibi non tenet, alia est hujus nominis ratio cum dicitur, Pa- ter est persona, vel Filius est persona: et alia cum dicitur, Pater et Filius ter est persona, vel Filius est persona: et alia cum dicitur, Pater et Filius et Spiritus sanctus sunt tres personæ et cum dicitur, Alia est persona Pa- et Spiritus sanctus sunt tres personæ et cum dicitur, Alia est persona Pa- tris, alia Filii, et hujusmodi. tris, alia Filii, et hujusmodi.

B. Quod videtur secundum essentiam dici, Alia est persona Patris, alia B. Quod videtur secundum essentiam dici, Alia est persona Patris, alia Filii, sive tres personæ, ut cum dicitur, Pater est persona, Filius est Filii, sive tres personæ, ut cum dicitur, Pater est persona, Filius est persona. persona.

Persona enim, ut supra ait Augustinus, ad se dicitur : et idem est Deo Persona enim, ut supra ait Augustinus, ad se dicitur : et idem est Deo esse personam quod esse: sicut idem est ei esse, quod Deum esse. Unde esse personam quod esse: sicut idem est ei esse, quod Deum esse. Unde manifeste colligitur, quod essentiam divinam prædicamus dicentes, Pater manifeste colligitur, quod essentiam divinam prædicamus dicentes, Pater est persona, Filius est persona, Spiritus sanctus est persona, id est, essen- est persona, Filius est persona, Spiritus sanctus est persona, id est, essen- tia divina et omnino unum et idem significatur nomine personæ, id est, tia divina et omnino unum et idem significatur nomine personæ, id est, essentia divina, cum dicitur, Pater est persona, et Filius est persona : essentia divina, cum dicitur, Pater est persona, et Filius est persona : quod significatur nomine Dei, cum dicitur, Pater est Deus, Filius est quod significatur nomine Dei, cum dicitur, Pater est Deus, Filius est Deus. Ita etiam idem significatur cum dicitur, Deus est Deus, et Deus Deus. Ita etiam idem significatur cum dicitur, Deus est Deus, et Deus est persona. Utroque enim nomine essentia divina intelligitur, quia est persona. Utroque enim nomine essentia divina intelligitur, quia utrumque secundum substantiam dicitur. Cum vero dicitur, Pater et Filius utrumque secundum substantiam dicitur. Cum vero dicitur, Pater et Filius

IN I SENTENT. DIST. XXV, C. IN I SENTENT. DIST. XXV, C.

623 623

et Spiritus sanctus sunt tres personæ, quid nomine personæ significamus? et Spiritus sanctus sunt tres personæ, quid nomine personæ significamus? an essentiam ? hoc enim videtur, si supra posita verba Augustini diligen- an essentiam ? hoc enim videtur, si supra posita verba Augustini diligen- ter scrutemur. Supra enim dixit, quod ideo tres personas dicimus, quia id ter scrutemur. Supra enim dixit, quod ideo tres personas dicimus, quia id quod persona est, commune est tribus. Et item, quia Pater est persona, et quod persona est, commune est tribus. Et item, quia Pater est persona, et Filius est persona, et Spiritus sanctus est persona, ideo tres personæ di- Filius est persona, et Spiritus sanctus est persona, ideo tres personæ di- cuntur. Videtur ergo eamdem tenere significationem hoc nomen, persona, cuntur. Videtur ergo eamdem tenere significationem hoc nomen, persona, cum dicitur, tres personæ, quam habet cum dicitur, Pater est persona, Fi-- cum dicitur, tres personæ, quam habet cum dicitur, Pater est persona, Fi-- lius est persona, Spiritus sanctus est persona. Quia, ut ostendit Augusti- lius est persona, Spiritus sanctus est persona. Quia, ut ostendit Augusti- nus, hoc dicitur, id est, tres personæ, propter illud, quia id quod persona nus, hoc dicitur, id est, tres personæ, propter illud, quia id quod persona est, commune est eis. Id ergo quod commune est eis, id est, Patri et Filio est, commune est eis. Id ergo quod commune est eis, id est, Patri et Filio et Spiritui sancto, videtur significari nomine personæ, cum dicitur, tres et Spiritui sancto, videtur significari nomine personæ, cum dicitur, tres

personæ. personæ.

C. Aliter etiam videtur esse ostendi, quod secundum essentiam dicatur C. Aliter etiam videtur esse ostendi, quod secundum essentiam dicatur eliam cum pluraliter profertur. eliam cum pluraliter profertur.

Aliter etiam videtur posse ostendi, quod ibi nomine personæ significetur Aliter etiam videtur posse ostendi, quod ibi nomine personæ significetur essentia, cum dicitur, tres personæ. Ut enim supra dixit Augustinus: Ea essentia, cum dicitur, tres personæ. Ut enim supra dixit Augustinus: Ea necessitate dicimus tres personas, ut responderemus quærentibus quid tres necessitate dicimus tres personas, ut responderemus quærentibus quid tres vel quid tria? Cum ergo quæritur, quid tres, vel quid tria, convenienter vel quid tria? Cum ergo quæritur, quid tres, vel quid tria, convenienter respondetur cum dicitur, tres personæ. At cum quæritur, Quid tres, vel respondetur cum dicitur, tres personæ. At cum quæritur, Quid tres, vel quid tria, per quid de essentia quæritur: Non enim invenitur quid illi tres quid tria, per quid de essentia quæritur: Non enim invenitur quid illi tres sint nisi essentia. Si ergo quæstioni recte respondemus, oportet ut respon- sint nisi essentia. Si ergo quæstioni recte respondemus, oportet ut respon- dendo essentiam significemus: alioquin non ostendemus quid tres sint. dendo essentiam significemus: alioquin non ostendemus quid tres sint. Si vero respondentes, essentiam significamus, ipsam essentiam personæ Si vero respondentes, essentiam significamus, ipsam essentiam personæ nomine intelligimus, cum dicitur, tres personæ. nomine intelligimus, cum dicitur, tres personæ.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Præterea considerandum est, cum hoc « Præterea considerandum est, cum hoc nomen, persona, etc. » nomen, persona, etc. »

Hic incipit secunda pars in qua Magi- Hic incipit secunda pars in qua Magi- ster accedit ad considerationem personæ ster accedit ad considerationem personæ quæ numeratur dictionibus numeralibus. quæ numeratur dictionibus numeralibus. Et ita dividitur ista distinctio in duas par- Et ita dividitur ista distinctio in duas par- tes in quarum prima ponit rationes et tes in quarum prima ponit rationes et

: :

opiniones dicentium personam in singu- opiniones dicentium personam in singu- lari et plurali semper substantiam signifi- lari et plurali semper substantiam signifi- care. In secunda vero ponit suam opinio- care. In secunda vero ponit suam opinio- nem, quod in plurali ex tempore respon- nem, quod in plurali ex tempore respon- sionis fidelium ad quæstionem, quid tres ? sionis fidelium ad quæstionem, quid tres ? non significaverit essentiam, sed substan- non significaverit essentiam, sed substan- tiam quam dicunt Græci nótasty, ibi, E, tiam quam dicunt Græci nótasty, ibi, E, « Sciendum est igitur, quod hoc nomen, « Sciendum est igitur, quod hoc nomen, persona, etc. » persona, etc. »

In prima parte ponit quatuor capitula, In prima parte ponit quatuor capitula, in quorum primo movet quæstionem. In in quorum primo movet quæstionem. In secundo, ponit rationem supra positam secundo, ponit rationem supra positam

624 624

D. ALB MAG. ORD. PRÆD. D. ALB MAG. ORD. PRÆD.

ab auctoritatibus supra positis, ibi, B, ab auctoritatibus supra positis, ibi, B, « Persona enim, ut supra ait Augusti- « Persona enim, ut supra ait Augusti- nus, etc. » In tertio, ponit rationem ex nus, etc. » In tertio, ponit rationem ex natura dictionis interrogative sumptam, natura dictionis interrogative sumptam, ibi, C, «Aliter etiam potest ostendi, etc. » ibi, C, «Aliter etiam potest ostendi, etc. » In quarto, ponit opinionem has rationes In quarto, ponit opinionem has rationes sequentium, ibi, D, « Quibuisdam vide- sequentium, ibi, D, « Quibuisdam vide- tur, quod nomine personæ, etc. » tur, quod nomine personæ, etc. »

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Quid sit persona secundum diffinitionem? Quid sit persona secundum diffinitionem?

Incidunt autem duæ quæstiones ante Incidunt autem duæ quæstiones ante Littera, scilicet quid sit persona secun- Littera, scilicet quid sit persona secun- dum diffinitionem ? Et, Utrum univoce- dum diffinitionem ? Et, Utrum univoce- tur in divinis personis et creatis ? tur in divinis personis et creatis ?

AD PRIMUM ponitur diffinitio Boetii in AD PRIMUM ponitur diffinitio Boetii in libro de Duabus naturis in una persona libro de Duabus naturis in una persona Christi Persona est rationalis naturæ Christi Persona est rationalis naturæ individua substantia. Alia diffinitio est individua substantia. Alia diffinitio est Richardi in quarto libro suo de Trinitate, Richardi in quarto libro suo de Trinitate, sic, Personam dicimus aliquem solum a sic, Personam dicimus aliquem solum a cæteris omnibus singulari proprietate dis-' cæteris omnibus singulari proprietate dis-' cretum. Item, infra, ibidem: Persona cretum. Item, infra, ibidem: Persona divina est divinæ naturæ incommunicabi- divina est divinæ naturæ incommunicabi- lis existentia. Item, infra, ibidem Per- lis existentia. Item, infra, ibidem Per- sona est existens per se solum juxta sin- sona est existens per se solum juxta sin- gularem rationalis naturæ existentiæ mo- gularem rationalis naturæ existentiæ mo- dum. Alia datur a Magistris, hæc scilicet, dum. Alia datur a Magistris, hæc scilicet, Persona est hypostasis distincta proprie- Persona est hypostasis distincta proprie- tate ad dignitatem pertinente. tate ad dignitatem pertinente.

Objicitur autem contra primam : quia Objicitur autem contra primam : quia 1. Magister dicit, quod illa Boetii de- 1. Magister dicit, quod illa Boetii de- scriptio personæ, non convenit divinis per- scriptio personæ, non convenit divinis per- sonis 1. sonis 1.

2. Hoc etiam per rationem ostenditur 2. Hoc etiam per rationem ostenditur sic Quidquid non est rationalis naturæ, sic Quidquid non est rationalis naturæ, non est persona: Deus non est rationalis non est persona: Deus non est rationalis naturæ ergo non est persona. PRIMA naturæ ergo non est persona. PRIMA patet per se. SECUNDA probatur per hoc patet per se. SECUNDA probatur per hoc quod rationale est differentia divisiva ani- quod rationale est differentia divisiva ani- malis Deus autem animal non est, quia malis Deus autem animal non est, quia corpus non est: ergo rationalis non est. corpus non est: ergo rationalis non est.

1 Cf. III Sententiarum, Dist. X, cap. 1. 1 Cf. III Sententiarum, Dist. X, cap. 1.

: :

3. Item, Cum dicitur, rationalis natu- 3. Item, Cum dicitur, rationalis natu- ræ, sumitur natura in aliqua communi- ræ, sumitur natura in aliqua communi- tate hæc autem communitas contrahi- tate hæc autem communitas contrahi- tur in persona per hoc quod aliquid ad- tur in persona per hoc quod aliquid ad- dit ergo persona in additione se habet dit ergo persona in additione se habet ad naturam ergo est composita, quod ad naturam ergo est composita, quod falsum est, cum in divinis ejusdem sim- falsum est, cum in divinis ejusdem sim- plicitatis sit persona et natura. plicitatis sit persona et natura.

4. Præterea, Cum dicitur, substantia, 4. Præterea, Cum dicitur, substantia, essentia, persona, natura: quare non essentia, persona, natura: quare non dixit personam esse substantiam indivi- dixit personam esse substantiam indivi- duam rationalis essentiæ vel substantiæ, duam rationalis essentiæ vel substantiæ, sicut naturæ ? sicut naturæ ?

Si forte dicas, quod persona est ejus- Quæst. 1. Si forte dicas, quod persona est ejus- Quæst. 1. dem simplicitatis cum natura, et nihil dem simplicitatis cum natura, et nihil addit quia non dicitur ut ens de essen- addit quia non dicitur ut ens de essen- tia diffiniti quod in diffinitione cadit obli- tia diffiniti quod in diffinitione cadit obli- que, sicut cum dicitur simum vel simi- que, sicut cum dicitur simum vel simi- tas nasi curvitas, et claudum curvitas tas nasi curvitas, et claudum curvitas cruris, non dicitur nisi unum: quia id cruris, non dicitur nisi unum: quia id quod oblique cadit ibi, non est de essen- quod oblique cadit ibi, non est de essen- tia ejus. Si, inquam, sic dicas. CONTRA: tia ejus. Si, inquam, sic dicas. CONTRA:

: :

1. Aliter est in diffinitione substantiæ, 1. Aliter est in diffinitione substantiæ, et aliter in diffinitione accidentis, ut dicit et aliter in diffinitione accidentis, ut dicit Philosophus in VII Philosophus in VII primæ Philoso- primæ Philoso- phiæ, quia in diffinitione substantiæ non phiæ, quia in diffinitione substantiæ non recipitur accidens, sed in diffinitione ac- recipitur accidens, sed in diffinitione ac- cidentis necesse est recipere subjectum, cidentis necesse est recipere subjectum, aut determinatum, sicut in propria pas- aut determinatum, sicut in propria pas- sione aut indeterminatum, sicut in aliis. sione aut indeterminatum, sicut in aliis. Cum ergo diffinitur persona, aut difini- Cum ergo diffinitur persona, aut difini- tur sicut substantia supposita: sicut dicit tur sicut substantia supposita: sicut dicit Boetius expresse, quod persona nominat Boetius expresse, quod persona nominat substantiam suppositam aut diffinitur substantiam suppositam aut diffinitur ut accidens commune, vel proprium: ut accidens commune, vel proprium: quia non est dare medium. Si primo mo- quia non est dare medium. Si primo mo- do diffinitur ergo nihil ponitur in dif- do diffinitur ergo nihil ponitur in dif- finitione ejus quod non sit de essentia finitione ejus quod non sit de essentia ejus aliquo modo: et rationalis naturæ ejus aliquo modo: et rationalis naturæ ponitur in ejus diffinitione : ergo aliquo ponitur in ejus diffinitione : ergo aliquo modo est de essentia ejus. Si autem diffi- modo est de essentia ejus. Si autem diffi- nitur ut accidens: tunc subjecti mentio nitur ut accidens: tunc subjecti mentio debet fieri in diffinitione, quod iterum debet fieri in diffinitione, quod iterum falsum est. falsum est.

2. Item, Commentator, ibidem, dicit, 2. Item, Commentator, ibidem, dicit, quod ea quæ sic cadunt oblique in diffini- quod ea quæ sic cadunt oblique in diffini-

Quæst 2. Quæst 2.

IN I SENTENT. DIST. XXY, C, ART. 1. IN I SENTENT. DIST. XXY, C, ART. 1.

tione accidentium, sunt loco differentia- tione accidentium, sunt loco differentia- rum specificantium accidens: et ea quæ rum specificantium accidens: et ea quæ in recto, sunt loco generum: et hoc pa- in recto, sunt loco generum: et hoc pa- tet cum enim simitas dicitur curvitas tet cum enim simitas dicitur curvitas nasi, per ly curvitas non differt simum a nasi, per ly curvitas non differt simum a claudo, quia utrumque curvitas est, sed claudo, quia utrumque curvitas est, sed per ly nasi ergo id quod cadit in obli- per ly nasi ergo id quod cadit in obli- quo in talibus diffinitionibus, est subje- quo in talibus diffinitionibus, est subje- ctum circa quod est per se essentia acci- ctum circa quod est per se essentia acci- dentis diffiniti. Si ergo simile est quod dentis diffiniti. Si ergo simile est quod adductum est pro simili, rationabilis na- adductum est pro simili, rationabilis na- turæ notabit subjectum circa quod est turæ notabit subjectum circa quod est persona, quod falsum est. persona, quod falsum est.

3. Item, Aut rationalis natura est de 3. Item, Aut rationalis natura est de substantia cujuslibet personæ, aut non. substantia cujuslibet personæ, aut non. Si est de substantia: tunc videtur obje- Si est de substantia: tunc videtur obje- ctio procedere. Si non: tunc accidenta- ctio procedere. Si non: tunc accidenta- liter se habet ad illam, quod iterum fal- liter se habet ad illam, quod iterum fal-

sum est. sum est.

4. Item, Boetius quærendo diffinitio- 4. Item, Boetius quærendo diffinitio- nem personæ, dividit substantiam per nem personæ, dividit substantiam per rationalem et irrationalem, et universa- rationalem et irrationalem, et universa- lem et particularem: ergo ly rationalis lem et particularem: ergo ly rationalis natura in diffinitione contrahit, sicut dif- natura in diffinitione contrahit, sicut dif- ferentia constituens et sic erit de intel- ferentia constituens et sic erit de intel- lectu personæ. lectu personæ.

5. Item, Rationalis natura prædicatur 5. Item, Rationalis natura prædicatur in recto de qualibet persona Socrates in recto de qualibet persona Socrates enim est rationalis natura, et Gabriel enim est rationalis natura, et Gabriel est rationalis natura, et pater est ratio- est rationalis natura, et pater est ratio- nalis natura aut ergo prædicatur ut nalis natura aut ergo prædicatur ut accidens, aut ut substantia: non ut ac- accidens, aut ut substantia: non ut ac- cidens sicut patet cuilibet: ergo ut sub- cidens sicut patet cuilibet: ergo ut sub- stantiale prædicatum: ergo est de in- stantiale prædicatum: ergo est de in- tellectu et ratione subjecti et hoc puta- tellectu et ratione subjecti et hoc puta- bam neminem dubitare: ergo videtur bam neminem dubitare: ergo videtur sequi ratio prima, quia persona videtur sequi ratio prima, quia persona videtur esse majoris compositionis quam natura esse majoris compositionis quam natura rationalis. rationalis.

ULTERIUS quæritur de hoc quod dicit ULTERIUS quæritur de hoc quod dicit substantia aut enim substantia sumitur substantia aut enim substantia sumitur ibi pro essentia, aut pro hypostasi. Si ibi pro essentia, aut pro hypostasi. Si pro essentia ergo essentia est individua: pro essentia ergo essentia est individua: sed individuum notat distinctionem, sed individuum notat distinctionem, quam ponit, circa substantiam : ergo quam ponit, circa substantiam : ergo hæc distinctio ponitur circa essentiam: hæc distinctio ponitur circa essentiam: ergo essentia distinguitur, quod falsum ergo essentia distinguitur, quod falsum est. est.

XXV XXV

025 025

Item, Si persona est substantia indivi- Item, Si persona est substantia indivi- dua, tres personæ sunt tres substantiæ dua, tres personæ sunt tres substantiæ individuæ quia multiplicato diffinito, individuæ quia multiplicato diffinito, multiplicabitur et diffinitio necessario: multiplicabitur et diffinitio necessario: si ergo persona dicit essentiam: ergo si ergo persona dicit essentiam: ergo tres personæ erunt tres individuæ essen- tres personæ erunt tres individuæ essen- tiæ, etc., quod est hæresis. tiæ, etc., quod est hæresis.

Item, Si dicat hypostasim: tunc vide- Item, Si dicat hypostasim: tunc vide- tur superfluere id quod additur, indivi- tur superfluere id quod additur, indivi- dua substantia. Ad hoc etiam potest ad- dua substantia. Ad hoc etiam potest ad- duci quod Boetius venando hanc diffini- duci quod Boetius venando hanc diffini- tionem, dividit substantiam in universa- tionem, dividit substantiam in universa- lem et particularem, et contrahit per hoc lem et particularem, et contrahit per hoc quod addit individua, eo quod substan- quod addit individua, eo quod substan- tia universalis non est persona : ergo vi- tia universalis non est persona : ergo vi- detur, quod substantia stet in loco ejus detur, quod substantia stet in loco ejus quod est ut secunda substantia: hæc quod est ut secunda substantia: hæc autem non est hypostasis: ergo substan- autem non est hypostasis: ergo substan- tia non est idem quod hypostasis. tia non est idem quod hypostasis.

Item, Boetius dicit, quod Græci non Item, Boetius dicit, quod Græci non vocant róσrav, nisi individuum ratio- vocant róσrav, nisi individuum ratio- nalis naturæ ergo hypostasis idem est nalis naturæ ergo hypostasis idem est cum persona et si substantia esset idem cum persona et si substantia esset idem quod hypostasis, caderet idem in diffini- quod hypostasis, caderet idem in diffini- tione suiipsius. tione suiipsius.

Si forte dicas, quod substantia signifi- Quæst. 3. Si forte dicas, quod substantia signifi- Quæst. 3. cat essentiam, sed supponit personam : cat essentiam, sed supponit personam : et hoc quod dico individua, additur ei et hoc quod dico individua, additur ei ad explanationem suppositi, quod est in ad explanationem suppositi, quod est in illo implicite sicut cum dicitur, Deus illo implicite sicut cum dicitur, Deus Pater generat, ly Deus significat essen- Pater generat, ly Deus significat essen- tiam, et supponit personam Patris pro- tiam, et supponit personam Patris pro- pter ly generat: quia soli Patri conve- pter ly generat: quia soli Patri conve- nit et tamen non superflue additur ly nit et tamen non superflue additur ly Pater quia explicat suppositum, quod Pater quia explicat suppositum, quod implicite fuit in ly Deus. Si, inquam, sic implicite fuit in ly Deus. Si, inquam, sic

dicas. CONTRA : dicas. CONTRA :

1. Secundum hoc enim ly substantia 1. Secundum hoc enim ly substantia supponit personam indeterminate, et si- supponit personam indeterminate, et si- gnificat essentiam : et tunc quæro, Quid gnificat essentiam : et tunc quæro, Quid facit ipsum sic supponere? cum enim facit ipsum sic supponere? cum enim dicitur Deus absolute, non supponit per- dicitur Deus absolute, non supponit per- sonam, sed significat et supponit essen- sonam, sed significat et supponit essen- tiam: sed potest trahi ex adjuncto no- tiam: sed potest trahi ex adjuncto no- tionali propter modum significandi, quia tionali propter modum significandi, quia significat concretive ad supponendum pro significat concretive ad supponendum pro persona. persona.

2. Si dicas, quod ly individua cogit 2. Si dicas, quod ly individua cogit

40 40

Quæst 4. Quæst 4.

Solutio. Solutio.

Ad I. Ad I.

626 626

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

supponere tunc objicitur sicut prius, supponere tunc objicitur sicut prius, quod in se stabit pro substantia communi quod in se stabit pro substantia communi quæ est essentia, et ly individuum non quæ est essentia, et ly individuum non coarctat ipsum nisi rem suam ponendo coarctat ipsum nisi rem suam ponendo circa ipsum : ergo distinctio ponitur circa ipsum : ergo distinctio ponitur

circa essentiam divinam. circa essentiam divinam.

3. Præterea, Non est idem modus si- 3. Præterea, Non est idem modus si- gnificandi in ly Deus, et in substantia: gnificandi in ly Deus, et in substantia: non enim concedimus, quod substan- non enim concedimus, quod substan- tia generat, licet concedamus quod Deus tia generat, licet concedamus quod Deus Deum generat: ergo non habet ita pro- Deum generat: ergo non habet ita pro- prie stare pro persona sicut ly Deus: et prie stare pro persona sicut ly Deus: et ita videtur illa solutio non posse stare. ita videtur illa solutio non posse stare.

ULTERIUS quæritur, Quid prædicat ULTERIUS quæritur, Quid prædicat individua? Aut enim dicit solam ne- individua? Aut enim dicit solam ne- gationem, ut quidam dicunt, aut positi- gationem, ut quidam dicunt, aut positi- ve dicit aliquid. Si dicit negationem so- ve dicit aliquid. Si dicit negationem so- lam cum igitur negatio sola nihil con- lam cum igitur negatio sola nihil con- stituat, et nihil coarctet, videtur nec stituat, et nihil coarctet, videtur nec constitui persona per illud, nec etiam constitui persona per illud, nec etiam coarctari substantia. Si autem dicit ali- coarctari substantia. Si autem dicit ali- quid positive, scilicet individuationem quid positive, scilicet individuationem per aliquid distinguens, tunc ex addi- per aliquid distinguens, tunc ex addi- tione se habet ad substantiam: et ita tione se habet ad substantiam: et ita persona erit composita. persona erit composita.

Alias autem diffinitiones disputare non Alias autem diffinitiones disputare non oportet quia dubia earum patebunt ex oportet quia dubia earum patebunt ex solutione istorum. solutione istorum.

Dico igitur sine præjudicio, consen- Dico igitur sine præjudicio, consen- tiendo quibusdam ante me, quod si in- tiendo quibusdam ante me, quod si in- spiciatur proprietas rei quæ est persona, spiciatur proprietas rei quæ est persona, persona magis proprie est in divinis quam persona magis proprie est in divinis quam in creaturis. Si autem respiciatur usus in creaturis. Si autem respiciatur usus nominis quod est persona, dico quod se- nominis quod est persona, dico quod se- cundum illam diffinitionem Boetii non cundum illam diffinitionem Boetii non competit divinis, nisi exponatur sic, ut competit divinis, nisi exponatur sic, ut substantia sit existentia, ut dicit Richar- substantia sit existentia, ut dicit Richar- dus, ut supra est explanatum, et indivi- dus, ut supra est explanatum, et indivi- duum dicat distinctum proprietate, et duum dicat distinctum proprietate, et natura rationalis pro intellectuali divina natura rationalis pro intellectuali divina ponatur. Et hoc modo respondeo ad ob- ponatur. Et hoc modo respondeo ad ob- jecta. jecta.

AD PRIMUM dicendum, quod Magister AD PRIMUM dicendum, quod Magister respicit usum eorum nominum quæ po- respicit usum eorum nominum quæ po-

1 Cf II Sententiarum, Dist. VIII, Art. 1 1 Cf II Sententiarum, Dist. VIII, Art. 1

nuntur in diffinitione personæ, et non nuntur in diffinitione personæ, et non rem quæ est persona. rem quæ est persona.

AD ALIUD dicendum, quod rationale AD ALIUD dicendum, quod rationale dicitur communiter, et proprie. Commu- dicitur communiter, et proprie. Commu- niter prout per prius et posterius est in niter prout per prius et posterius est in divina, angelica, et humana natura et divina, angelica, et humana natura et tunc rationalis natura discretiva veri et tunc rationalis natura discretiva veri et falsi, et boni et mali proprie autem falsi, et boni et mali proprie autem sumitur prout dicit Isaac, quod ratio sumitur prout dicit Isaac, quod ratio incipit in umbra intelligentiæ, quia incipit in umbra intelligentiæ, quia intelligentia accipit in intellectu dei- intelligentia accipit in intellectu dei- formi. Ratio autem inquirens, et stu- formi. Ratio autem inquirens, et stu- dens, et discursitans (ut dicit Dio- dens, et discursitans (ut dicit Dio- nysius) habet acceptiones propter ma- nysius) habet acceptiones propter ma- jorem sui obtenebrationem, et ideo ca- jorem sui obtenebrationem, et ideo ca- dit in diffinitione hominis et est diffe- dit in diffinitione hominis et est diffe- rentia divisiva animalis. Verum est ta- rentia divisiva animalis. Verum est ta- men, quod Gregorius in Homilia Epi- men, quod Gregorius in Homilia Epi- phaniæ vocat Angelum animal rationa- phaniæ vocat Angelum animal rationa- le sed hoc alibi expeditum est ¹, quod le sed hoc alibi expeditum est ¹, quod dicitur animal non a natura animalis, dicitur animal non a natura animalis, sed potius a vi animalis, ut videtur velle sed potius a vi animalis, ut videtur velle Dionysius quia vim habet discretivam Dionysius quia vim habet discretivam sensibilium et rationalium. sensibilium et rationalium.

Ad 2 Ad 2

Ad 1. Ad 1.

AD ALIUD dicendum, quod in veritate Ad quæst. I AD ALIUD dicendum, quod in veritate Ad quæst. I omnino simplex, nullam potest habere omnino simplex, nullam potest habere diffinitionem sed est simplex, ut sim- diffinitionem sed est simplex, ut sim- plex et est simplex, ut non simplex: plex et est simplex, ut non simplex: simplex ut simplex, sicut ens, et essen- simplex ut simplex, sicut ens, et essen- tia, et hujusmodi, in quorum diffi- tia, et hujusmodi, in quorum diffi- nitione nihil potest poni quod non nitione nihil potest poni quod non esset posterius illis secundum intelle- esset posterius illis secundum intelle- ctum, et de quo ipsa non prædicaren- ctum, et de quo ipsa non prædicaren- tur sine conversione. Simplex autem ut tur sine conversione. Simplex autem ut non simplex, est quod re quidem simplex non simplex, est quod re quidem simplex est, sed tamen secundum modum in- est, sed tamen secundum modum in- telligendi habet aliquid prius: et tale telligendi habet aliquid prius: et tale est persona, et cætera quæ in Deo diffi- est persona, et cætera quæ in Deo diffi- nimus. Unde bene concedo, quod natura nimus. Unde bene concedo, quod natura rationalis est de intellectu personæ, rationalis est de intellectu personæ, sicut ens de essentia ejus. sicut ens de essentia ejus.

Si autem quæratur, Quare ponitur in Si autem quæratur, Quare ponitur in obliquo? Dicendum, quod ut dicit obliquo? Dicendum, quod ut dicit Dionysius, persona nominat substan- Dionysius, persona nominat substan- tiam suppositam, et illa in creaturis tiam suppositam, et illa in creaturis diversitatem aliquam rei habet ad na- diversitatem aliquam rei habet ad na-

Ad 2 Ad 2

Ad 3 et 4. Ad 3 et 4.

Ad 5 Ad 5

Ad quæst. 2. Ad quæst. 2.

IN I SENTENT. DIST. XXV, C, ART. 1. IN I SENTENT. DIST. XXV, C, ART. 1.

turam cujus est, sive sub qua est. In turam cujus est, sive sub qua est. In divinis autem est diversitas secundum divinis autem est diversitas secundum modum intelligendi, non secundum modum intelligendi, non secundum rem et istam diversitatem importat rem et istam diversitatem importat obliquus qui transitivus est. obliquus qui transitivus est.

AD ALIUD dicendum, quod natura po- AD ALIUD dicendum, quod natura po- nit respectum ad rem naturæ: quia res nit respectum ad rem naturæ: quia res naturæ est dupliciter: naturæ scilicet ut naturæ est dupliciter: naturæ scilicet ut subjecta rei, et ut constituta per ipsam. subjecta rei, et ut constituta per ipsam. Persona autem res naturæ est, substan- Persona autem res naturæ est, substan- tia vero et essentia non important talem tia vero et essentia non important talem respectum et hæc congrue ponuntur in respectum et hæc congrue ponuntur in diffinitione. diffinitione.

AD ALIUD bene concedo, quod non est AD ALIUD bene concedo, quod non est simile de diffinitione accidentis: quia simile de diffinitione accidentis: quia accidentis nulla est diffinitio nisi secun- accidentis nulla est diffinitio nisi secun- dum quid sed persona non sic diffinitur, dum quid sed persona non sic diffinitur, sed potius natura rationalis aliquid est sed potius natura rationalis aliquid est personæ vel re, ut in inferioribus: vel personæ vel re, ut in inferioribus: vel modo intelligendi, ut in superioribus. modo intelligendi, ut in superioribus.

AD ID quod ulterius quæritur de sub- AD ID quod ulterius quæritur de sub- stantia, quid significet? Dicendum, stantia, quid significet? Dicendum, quod substantia dicitur quatuor modis. quod substantia dicitur quatuor modis. Quandoque enim dicitur substantia di- Quandoque enim dicitur substantia di- visa contra accidens: et secundum hoc visa contra accidens: et secundum hoc nominat naturam primi prædicamenti, nominat naturam primi prædicamenti, vel rem quæ communis est primæ sub- vel rem quæ communis est primæ sub- stantiæ et secundæ salvatam in utraque: stantiæ et secundæ salvatam in utraque: hæc autem substantia nihil aliud est hæc autem substantia nihil aliud est quam ens per se existens, gratia ejus quam ens per se existens, gratia ejus quod est per se existere divisum contra quod est per se existere divisum contra accidens, quod est ens in alio existens, accidens, quod est ens in alio existens, sicut acipit Aristoteles substantiam in sicut acipit Aristoteles substantiam in prima philosophia in libro IX, in princi- prima philosophia in libro IX, in princi- pio, ubi dicit Dictum est de ente cui at- pio, ubi dicit Dictum est de ente cui at- tribuuntur alia entis prædicamenta, ubi tribuuntur alia entis prædicamenta, ubi dictum est de substantia: dicuntur enim dictum est de substantia: dicuntur enim

multa entia secundum quod recipiunt multa entia secundum quod recipiunt diffinitionem substantiæ, ut qualitas, et diffinitionem substantiæ, ut qualitas, et quantitas, et alia quæ dicuntur hoc mo- quantitas, et alia quæ dicuntur hoc mo- do. Secundo et tertio dicitur substantia do. Secundo et tertio dicitur substantia per partes divisive istius, scilicet prima, per partes divisive istius, scilicet prima, et secunda, secundum quod primam di- et secunda, secundum quod primam di- cimus ab actu substandi secundæ et acci- cimus ab actu substandi secundæ et acci- denti secundam autem ab actu substandi denti secundam autem ab actu substandi primæ et accidenti, quod etiam subsistere primæ et accidenti, quod etiam subsistere convenit ei gratia primæ in qua ha- convenit ei gratia primæ in qua ha- bet esse, et non gratia sulipsius: ut pa- bet esse, et non gratia sulipsius: ut pa-

: :

627 627

tet, cum dicitur, homo albus, ly albus tet, cum dicitur, homo albus, ly albus refertur ad hominem gratia suppositi refertur ad hominem gratia suppositi quod est substantia prima, et non gratia quod est substantia prima, et non gratia significati quod est secunda. Quarto mo- significati quod est secunda. Quarto mo- do dicitur substantia quid uniuscujusque do dicitur substantia quid uniuscujusque prædicamenti: et hanc vocant quidam prædicamenti: et hanc vocant quidam substantiam logicam sicut dicit Aristo- substantiam logicam sicut dicit Aristo- teles Si quis cubitali magnitudine po- teles Si quis cubitali magnitudine po- sita dixerit, quod positum est, bicubita- sita dixerit, quod positum est, bicubita- lem magnitudinem vel quantitatem esse, lem magnitudinem vel quantitatem esse, quid est dicit, et quantum dicit, et quan- quid est dicit, et quantum dicit, et quan- tum significat et si albedine posita di- tum significat et si albedine posita di- xerit, quod positum est, colorem esse, xerit, quod positum est, colorem esse, quid est dicit, et qualitatem significat. quid est dicit, et qualitatem significat. Possumus ergo dicere, quod substantia si- Possumus ergo dicere, quod substantia si- gnificet substantiam in communi, vel quod gnificet substantiam in communi, vel quod ponatur pro hypostasi. Si primo modo di- ponatur pro hypostasi. Si primo modo di- cere volumus tunc dicemus, quod licet cere volumus tunc dicemus, quod licet substantiam significet, non tamen sup- substantiam significet, non tamen sup- ponit eam, sed supponit pro hypostasi. ponit eam, sed supponit pro hypostasi.

AD HOC autem quæritur, Quid cogat AD HOC autem quæritur, Quid cogat eam stare pro hypostasi? Dicendum, eam stare pro hypostasi? Dicendum, quod de se potest stare pro utroque, quod de se potest stare pro utroque, scilicet pro natura communi quæ est ut scilicet pro natura communi quæ est ut secunda: et hypostasi quæ est ut prima secunda: et hypostasi quæ est ut prima substantia, et per adjunctum individui substantia, et per adjunctum individui stabit pro hypostasi, licet significet sub- stabit pro hypostasi, licet significet sub- stantiam et hoc videtur esse de inten- stantiam et hoc videtur esse de inten- tione Boetii, quia hoc modo venatur dif- tione Boetii, quia hoc modo venatur dif- finitionem. finitionem.

AD HOC autem quod ulterius objicitur, Ad quæst 3 AD HOC autem quod ulterius objicitur, Ad quæst 3 quod secundum hoc essentia erit indivi- quod secundum hoc essentia erit indivi- dua: dicendum, quod non quia adje- dua: dicendum, quod non quia adje- ctivum duo facit circa substantivum cui ctivum duo facit circa substantivum cui adjungitur restringit enim ipsum, et adjungitur restringit enim ipsum, et ponit rem suam circa ipsum : ut patet, ponit rem suam circa ipsum : ut patet, cum dicitur, homo albus dicimus enim, cum dicitur, homo albus dicimus enim, quod homo habet significatum et suppo- quod homo habet significatum et suppo- situm et non oportet, quod adjectivum situm et non oportet, quod adjectivum ponat implicationem circa utrumque, sed ponat implicationem circa utrumque, sed circa illud cujus primo est accidens, et circa illud cujus primo est accidens, et hoc est suppositum : et per consequens hoc est suppositum : et per consequens non restringitur ly homo in significato, non restringitur ly homo in significato, sed potius in suppositis. Ita dico hic, sed potius in suppositis. Ita dico hic, quod substantia significat substantiam in quod substantia significat substantiam in communi, et adjectivum respicit ipsam communi, et adjectivum respicit ipsam secundum id cui convenit per se distin- secundum id cui convenit per se distin- ctio quæ importatur per ly individua: et ctio quæ importatur per ly individua: et

Ad quæst. 4. Ad quæst. 4.

628 628

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ideo ponit distinctionem in supposito : et ideo ponit distinctionem in supposito : et ideo patet etiam, quare non superfluit ly ideo patet etiam, quare non superfluit ly individua non enim haberet substantia individua non enim haberet substantia quo traheretur ad substandum pro sup- quo traheretur ad substandum pro sup- posito incommunicabili, nisi adderetur posito incommunicabili, nisi adderetur individua. individua.

AD HOC autem quod probatur, quod AD HOC autem quod probatur, quod substantia de se dicat suppositum, et in- substantia de se dicat suppositum, et in- dividuum explicet: bene concedo, quod dividuum explicet: bene concedo, quod mihi non videtur verum, sicut probat ob- mihi non videtur verum, sicut probat ob- jectio. jectio.

AD HOC autem quod objicitur, quod AD HOC autem quod objicitur, quod multiplicato diffinito, etc. RESPONDEO, multiplicato diffinito, etc. RESPONDEO, quod nescio quid prohibeat, quin hoc quod nescio quid prohibeat, quin hoc sensu possumus dicere tres substantias sensu possumus dicere tres substantias individuas rationalis naturæ: quia subs- individuas rationalis naturæ: quia subs- tantiastat pro supposito: et hoc bene cadit tantiastat pro supposito: et hoc bene cadit in pluralitatem, eo quod distinctio (ut jam in pluralitatem, eo quod distinctio (ut jam habitum est) non ponitur circa essentiam habitum est) non ponitur circa essentiam quæ est substantiæ significatum. Si autem quæ est substantiæ significatum. Si autem velimus dicere, quod substantia significat velimus dicere, quod substantia significat hypostasim, ut quidam Magistri dicunt : hypostasim, ut quidam Magistri dicunt : tunc dicemus, quod non superfluit additio tunc dicemus, quod non superfluit additio individui quia licet hypostasis sit sup- individui quia licet hypostasis sit sup- positum distinctum, non tamen rationem positum distinctum, non tamen rationem distinctionis importat in nomine: et hæc distinctionis importat in nomine: et hæc ratio distinctionis significatur, cum dicitur ratio distinctionis significatur, cum dicitur individua. sicut cum dicitur, Deus Pater individua. sicut cum dicitur, Deus Pater generat, ly Deus dicit suppositum verbi generat, ly Deus dicit suppositum verbi quod importat actum notionalem Patris: quod importat actum notionalem Patris: nec superflue additur Pater, quia dicit nec superflue additur Pater, quia dicit rationem qua suppositum refertur ad ta- rationem qua suppositum refertur ad ta- lem actum, qui Patris proprietate signi- lem actum, qui Patris proprietate signi- ficatur, cum dicitur, Deus Pater. ficatur, cum dicitur, Deus Pater.